Uluslararası İşgücü Örgütü (International Labour Organisation: ILO) sistematiğine göre hesaplanmış işgücü (L), UNDP (2018)’den alınan İnsani Gelişmişlik Göstergesi (Human Development Indicators: HDI8), World Bank (2018d)’den alınan milli gelir içinde Ar&Ge harcamalarının payı verilerinin, World Bank (2018e)’den alınan cari GSYH değerleriyle çarpılıp, World Bank (2018h)’den alınan tüketici fiyat endeksine (Consumer Price Index, 2010=100) bölünerek reel hale getirilmesi ve bu değerlerin World Bank (2018b)’den alınan nüfusa bölünmesiyle elde edilen kişi başına düşen Ar&Ge harcaması (Research and Development Per Capita: RDPC, Dolar), World Bank (2018g)’den alınan, kamu tarafından gerçekleştirilen eğitim harcamalarının milli gelir içindeki payı verisinin, World Bank (2018e)’den alınan cari GSYH değerleriyle çarpılıp, World Bank (2018h)’den alınan Tüketici Fiyat Endeksi (Consumer Price Index, 2010=100) kullanılarak reel hale getirilmesi ve bu değerlerin World Bank (2018b)’den alınan nüfusa bölünmesiyle elde edilen kişi başına düşen kamu eğitim harcaması (Education Expenditure Per Capita: EEPC, Dolar), World Development Indicators (2018)’den alınan, satın alma gücü paritesine göre hesaplanmış kişi başına düşen sağlık harcaması (Health Expenditure Per Capita: HEPC, Dolar) ve World Bank (2018f)’den alınan doğumda beklenen ortalama yaşam süresi (Life Expectancy: LE) kullanılmıştır9. Çalışmada, kullanılan bütün verilerin doğal logaritmaları alınarak, analiz sonucunda değişen varyans sorunu ortaya çıkması önlenmeye çalışılmıştır. Veri seçiminde; Çakmak ve Gümüş (2005); Middendorf (2005); Taban ve Kar (2006); Daşdemir (2008); Varsak ve Bakırtaş (2009); Bal, Algan, Manga ve Kandır (2014), Topallı (2017) ve Kılıç ve Özbek (2018) çalışmaları temel alınmıştır. Veri setine ait tanımlayıcı istatistikler Ek 1’de yer almaktadır. 4.2. Model Bu çalışmada beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini tespit edebilmek için Solow-Swan (1956) izlenip, Romer (1986) ve Lucas (1988)’in beşeri sermayeyle ilgili katkıları da göz önünde bulundurularak, ayrıca Çakmak ve Gümüş (2005), Middendorf (2005) ve
Bu endeks verileri 0-1 aralığında değerler almakta olup, tarafımızdan 100 ile çarpılmış, sonra doğal logaritmaları alınmıştır. 9 Literatürde bu tür analizlerde genellikle Ar&Ge, eğitim ve sağlık harcamalarının milli gelire oranı verileri kullanılırken, bu çalışmada bu seriler GSYH verileriyle çarpılıp, nüfusa bölünerek, kişi başına haline getirilmiştir. Benzer işlem K serisi içinde yapılmış olup, böylece çalışmadaki bütün veriler kişi başına düşen veriler haline getirilmeye çalışılmıştır. Bu işleme literatürde yer alan diğer çalışmalarda rastlanmamış olup, çalışmanın bu yönüyle de literatüre bir katkı sağlaması ve sonraki araştırmacılar için ufuk açıcı olması beklenmektedir. 8
114