Büyük Osmanlı Tarihi
▌
Cilt 10
▌
Joseph von Hammer
Fakat devlet işleri üzerinde hiçbir te'sîri yoktu. İbrahim'in zamanında Kösem Sultân'ın nüfûzu hasekilerin nüfuzlarına tabî olduğundan, sultânların (yânî pâdişâh kızlarının) izdivaç usûlleri bakımından bâzı değişikliklere gerek duyulmuştu. Kanun iktizâsınca, paşalara nikahlanan sultânlar derhâl saraydan çıkardı; ondan sonra iâşeleriyle ilgili masraflarını kocaları olan paşalar ifâ ederdi. Kösem Valide, ekseriya iki-üç yaşında nikâhlanmakta olan sultanların bulûğ çağına varışlarına kadar sarayda ikamet ederek lâzım gelen masrafların «yaşmak», «paş-mak» yâhud «kemer bahâsı» nâmıyle Devlet hazinesinden karşılanması usûlünü koydurdu. Müverrih Karaçelebîzâde Abdülazîz Efendi -ki İbrahim'in tahttan indirilmesinde o kadar tahkir edici sözler söylemiş ve TV. Mehmed'in cülusunda Rumeli kazaskeri olmuştur- büyük-vâlide tahsisatının Osmanlı târihinde görülmemiş yüksek bir miktara varması hakkında ihtarlarda bulunmuş ve Harem'in israflarını şiddetle takbih etmiş olmasından dolayı düşmanlığı cel-bettiğini bize haber veriyor. Onun ifâdesine göre, şeyhülislâmın ve-fâtıyle açılan fetva makaamına kendisinin tâyîn olunmaması, bundan "kaynaklanmıştır.218
Sayfa
128
Cinci Hoca'nın İdamı Harem'in çılgınca israflarından dolayı hazine boşalmıştı. Hâlbuki askere cülus bahşişi dağıtılması gittikçe müstaceliyet kesb ediyordu. Bu sıkışık durum içinde Cinci Hoca'nın mallarının müsaderesi tam zamanında imdada yetişti. Sadrâzam, cülus bahşişine yardımcı olmak üzere Cinci'den 200 kese istemiş, kayın pederi Mahmûd Efendi vâsıtasıyle Cinci'ye ma'zûl kazaskere verilmesi mu'tad olan tahsisatı vaad etmişti. Cinci ise Sofu Mehmed Paşa'nın arzusuna uygun şekilde hareket etmekten imtina eyledi: Lâkin bîr gün hanesine, istenilen akçeye mukabil vermek üzere, birkaç kese ayan bozuk para aramakla meşgul 200 keseyi taleb etmek üzere, çavuş-başı Abdülfettâh'ın içeri girdiğini gördü. Cinci Hoca arka kapıdan kaçtı; on arşın yüksekliğinde bir duvardan atladığı halde, Devlet müverrihinin ifâdesine göre «âzası şikest olmadı; kaviyül-bünye ne garîb Türk-i sütürg idî», Dursun Çavuş'un hanesine sığınarak bir hasır altına gizlendi. Çavuş-başı Cinci'yi aramaya başlayarak, saklandığı yerde bulunca, gülerek hasın kaldınp: - «Efendi hazretleri evvel ervâh-ı ulviyye davet ederdi; şimdi ecinne-i
218
Hammer, (Baron Joseph Von Hammer Purgstall) Büyük Osmanlı Tarihi, Üçdal Neşriyat: 5/436-437.