Entente Florale 2012

Entente Florale Nederland s a m e nwe r k e n a a n e e n V i t a l e G ro ene Stad

Nationale Groencompetitie 2012

Entente Florale Nederland Goudse Rijweg 1 2771 AE Boskoop Tel:

+31 (0)172 236269

Fax: +31 (0)172 217115 Mail: info@ententeflorale.nl Web: www.ententeflorale.nl

Inhoud

Colofon

Voorwoord

3

Samenwerken aan Vitale Groene Stad

4

De Entente Florale competitie

6

Meningen van gemeenten

8

Kennis atelier Platform 31/Nicis

14

Groen Loont, TEEB stad

16

Criteria voor deelname

19

Jurering en jurycriteria

20

Nationale Groencompetitie 2012

Deze brochure is een uitgave van de Stichting Entente Florale Nederland. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie ondersteunt de activiteiten van Entente Florale Nederland, die zijn gebaseerd op de Vitale Groene Stad.

Tekst All-Round Communications, Roel van Dijk, Van Tol Communicatie & Organisatie en deelnemende gemeenten Vormgeving Studio Multicolours Alphen aan den Rijn Productie All-Round Communications

Weert

24

Bergeijk

26

Nunspeet

28

Plant Publicity Holland, VKC, gemeente Bergeijk, gemeente

Schin op Geul (gemeente Valkenburg)

30

gemeente Someren, gemeente Valkenburg, gemeente Weert,

Haarkem

32

Lierop (gemeente Someren)

34

Boskoop Foto’s Haarlem, gemeente Nunspeet, gemeente Roosendaal,

Roosendaal

36

Wierden

38

Woudenberg

40

Colofon

2

Nationale Groencompetitie 2012

gemeente Wierden, gemeente Woudenberg

Copyright Overname van tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding

43

Entente Florale Nederland

2

Voorwoord Dit jaar is voor de gemeenten een jaar van de bezuinigingen en een uitdaging om daar op een creatieve manier mee om te gaan.

Het geeft een positief gevoel dat tal van gemeenten er toch voor kiezen om ten aanzien van het openbaar groen een constructief beleid te voeren. Entente Florale Nederland ziet het als haar doelstelling om het grote belang van het groen voor welzijn, welbevinden en economie breed onder de aandacht te brengen van gemeenten, ook in de tijd van bezuinigingen. Onze nationale Entente Florale groencompetitie is daarbij een uitstekend middel.

Maar onze insteek is nog breder. In het kader van De Groene Stad zijn in 2011 ook de ontwerpwedstrijden om De Groene Stad Award en voor duurzame groene speelplekken onder auspiciën van Entente Florale Nederland als neutrale koepel georganiseerd.

Competitie 2011 Dit jaar hebben vier dorpen en drie steden deelgenomen aan de groencompetitie Entente Florale en laten zij hun groenvisie, beleid en uitvoering door een deskundige en onafhankelijke jury beoordelen. Het wedstrijdelement is leuk, maar de impact is vele malen groter. Het genereert extra positieve aandacht voor het groen in de lokale politiek, in de gemeentelijke organisatie en bij burgers en bedrijfsleven. Hoe de gemeenten hun deelname en het effect daarvan zelf ervaren leest u in dit boekje. Want elk jaar vragen wij aan (beleids)ambtenaren die de deelname aan de Entente Florale coördineerden en bestuurders in korte interviews hun mening te geven over de in- en externe effecten van de deelname van hun stad of dorp aan de Entente Florale.

Thema 2011 Het congresthema van vorig jaar, Groen en Gezondheid, hebben we dit jaar een vervolg gegeven door er in de Entente Florale competitie een thema van te maken in de beoordeling door de jury van Entente Florale en de GGD, werkgroep Groen en Gezondheid. Hiervoor is een speciaal certificaat aan de bekroningen toegevoegd. De gemeenten kunnen laten zien wat zij doen om door middel van de groenvoorzieningen de gezondheid van hun burgers te bevorderen. Een gezonde inwoner heeft immers ook een positieve weerslag op de financiën van de gemeente. Groen loont dus.

Economische waarde van groen In het symposium dat voorafging aan de prijsuitreiking van de Entente Florale 2011 hebben we ‘Groen Loont’ als onderwerp gekozen. Door goede samenwerking tussen de alle schakels in de keten, van gemeenten, ontwikkelaars, bouwers, woningcorporaties en de groene sectoren is nog een wereld te winnen. De belangstelling daarvoor groeit sterk. Uiteraard is de batenkant van het groen een belangrijk punt in de activiteiten van Entente Florale en zal daar voor in de competitie 2012 een special certificaat worden uitgereikt. Welke gemeente kan de stelling dat groen wel degelijk een economische waarde vertegenwoordigt het best in haar visie, beleid en uitvoering tot uitdrukking brengen? In deze publicatie wordt ook in een artikel aangegeven hoezeer groen loont. Verder gaan we kort in op activiteiten als de Groene Stad Award en de ontwerpprijsvraag duurzame groene speelplekken en natuurlijk vindt u de criteria die worden gehanteerd en de beschrijvingen van de deelnemers in beide categorieën: steden en kleine steden/dorpen. Na elke beschrijving volgt een korte samenvatting van het juryoordeel. Een zeer belangrijk element van de competitie is het juryrapport met conclusies en aanbevelingen. Een rapport dat zo blijkt uit de reacties niet alleen met veel interesse wordt gelezen, maar ook daadwerkelijk wordt benut.

In 2012 zal Entente Florale Nederland met enthousiasme verder gaan in het uitdragen van het grote belang van goede groenvoorzieningen in stad en dorp.

Drs Jaap J. Spros voorzitter

Entente Florale Nederland

3

Samenwerken aan ‘Vitale Groene Stad’ VNG, Platform31, Entente Florale en het ministerie van EL&I sluiten convenant De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Platform31/Nicis Institute, Entente Florale en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) hebben eind vorig jaar het driejarig convenant ‘De Vitale Groene Stad’ getekend. Het doel van deze verklaring is om de maatschappelijke en economische waarde van groen de komende jaren stevig op de agenda te zetten. Andere doelen zijn kennisoverdracht van een ieder die betrokken is bij de openbare ruimte en de instandhouding en uitbreiding van het opgebouwde netwerk.

In ‘De Vitale Groene Stad’ moet sprake zijn van een gelijk opgaan in integratie van rood en groen, waardoor beide onmisbare elementen in het stedelijke gebied elkaar versterken. Een uitdaging waarvoor bovenstaande partijen zich sterk maken.

Om deze doelen te kunnen verwezenlijken vinden de volgende activiteiten op jaarbasis plaats: Jaarlijkse groencompetitie van Entente Florale; Nationale Groendag waarin de meest actuele inzichten met betrekking tot groen in de stedelijke omgeving aan bod komen. Het thema in 2012 is ‘Stedelijk groen in crisistijd’.

Tevens vindt op deze dag de prijsuitreiking van Entente Florale plaats; Bestuurdersexcursie, aan de hand van een aantal boeiende praktijkvoorbeelden laat een gemeente zien hoe zij in een dichtbebouwde en complexe omgeving oplossingen heeft gevonden voor het groen in de stad; Kennisatelier met wetenschappelijke inzichten en best practices over een actueel onderwerp. Het motto was ‘How to... Groen in crisistijd’, groen is geen kostenpost, groen loont!; Kennisuitwisseling via de communicatiekanalen van De Groene Stad, zoals dagelijkse update van de website www.degroenestad.nl, verzenden van tweewekelijkse digitale nieuwsbrief, magazine De Groene Stad en overige publicaties.

• • •

Nationale Groencompetitie 2012

en van he ekelijk s op de pelijke waard Wilt u tweew en maatschap he isc om aan voor de n on rondom de ec Meld u zich da en daarbuiten? nd roenestad.nl/ rla eg de .d w Ne w aw product in oene Stad, vi Gr De n va f sbrie digitale nieuw f. rie sb w eu ni abonnees ar ruim 12.000 rief wordt na sb w eu litici, ni po le s, ta Deze digi nten, provincie nde uit gemee aa st , be en ct d, ur ite ch verstu wikkelaars, ar orzieners, en, projectont waterschapp grootgroenvo en s er ni ve ho , en ct ite bouwsector en ch de landschapsar isinstellingen, nn ke en ijs s, onderw boomkweker ereld. sw id he nd gezo

• •

Entente Florale Nederland en ministerie van EL&I sluiten apart convenant Naast het tekenen van het convenant met de VNG, Platform31/ Nicis Institute, Entente Florale en het ministerie van EL&I heeft Entente Florale Nederland nog een apart samenwerkings­ verband met het ministerie van EL&I gesloten omtrent de jaarlijkse, nationale groencompetitie tussen steden en dorpen.

De staatsecretaris en Entente Florale voorzitter Jaap Spros tekenden begin dit jaar het convenant onder de titel ‘De Vitale Groene Stad’. Het doel van dit convenant is om de komende jaren de belangstelling van overheden, bedrijfsleven en burgers voor de belangrijke maatschappelijke en economische functies van goede groenvoorzieningen in en om het stedelijk gebied stevig op de kaart zetten. Hierin wordt nauw samengewerkt met VNG en Platform31/Nicis Institute.

4

ne Stad rief De Groede actuele zaken sb w u ie n le n a va Digit hoogte blijven t groene

Economische belang Het is de uitdaging om vooral het economische belang van het groen goed voor het voetlicht te brengen. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) hecht groot belang aan de economische waarde van groen en de mogelijkheden voor andere partijen om met dit groen aan de slag te gaan.

Entente Florale Nederland

5

De Entente Florale competitie Aanmelding Voor deelname aan de nationale groencompetitie wordt u als gemeente genomineerd door de coördinator van de stichting Entente Florale Nederland. Vindt u zelf dat uw gemeente (of een stadsdeel of kern) in aanmerking komt, neem dan zeker contact op.

Er is sprake van twee categorieën. Een ‘stad’ is een gemeente, of stadsdeel, die meer dan 15.000 inwoners telt. Het stadsdeel moet daarnaast ook nog over een eigen deelraad beschikken. Een gemeente met minder dan 15.000 inwoners valt binnen de categorie ‘dorpen en kleine steden’. Een gemeente die is samengesteld uit een aantal kernen is gerechtigd een van deze kernen in te schrijven in de categorie ‘dorpen en kleine steden’. Voorwaarde is wel dat het aantal inwoners van de kern kleiner is dan 15.000. Bij de jurering wordt alleen de betrokken kern en het buitengebied meegenomen in de beoordeling. Het aanmeldingsformulier kunt u downloaden op www.ententeflorale.nl. Dit formulier dient vervolgens per post of fax verstuurd te worden naar het secretariaat van de stichting Entente Florale Nederland in Boskoop. In overleg tussen het bestuur van de Entente Florale en u als gemeente wordt bepaald in welk jaar uw gemeente deel zal nemen. Alle aanmeldingen ontvangen een bevestiging van deelname.

6

Nationale Groencompetitie 2012

Begeleiding Vanuit de Entente Florale krijgt elke gemeente aandachtspunten, in de vorm van criteria van deelname, aangereikt. Deze worden in een volgend hoofdstuk uiteengezet. Daarnaast biedt de stichting de gemeenten begeleiding van een deskundige. Deze persoon kan de gemeenten helpen bij het geven van antwoord op vragen als: Waar wordt speciaal op gelet? Hoe denkt de jury over bepaalde zaken? Hoe kan de gemeente optimaal profijt trekken uit haar deelname? Het is dan ook belangrijk om die begeleiding goed te benutten. Elke gemeente wordt door de begeleider in principe drie keer bezocht.

Internationaal De winnaars van Goud in beide categorieën nemen deel aan de internationale competitie van Entente Florale Europe. Om hen optimaal voor te bereiden, krijgen ook de deelnemers een begeleider toegewezen. Ook hier speelt ervaring een belangrijke rol. Deze begeleider heeft extra oog voor de details die tijdens de internationale competitie door de jury van belang worden geacht.

De organisatie De organisatie van de Nederlandse competitie van Entente Florale is in handen van de stichting Entente Florale Nederland. Deze organisatie wordt gedragen door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Plant Publicity Holland, Branchevereniging VHG, het Hoveniers Informatie Centrum, de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (Groei & Bloei), de Vakgroep Groen, Natuur en Landschap van de Vereniging Stadswerk Nederland, de Nederlandse Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitecten NVTL, Natuurmonumenten, de ANWB en Nationaal Groenfonds. Bijna al deze organisaties zijn ook in het bestuur vertegenwoordigd. Daarnaast wordt er nauw samengewerkt met organisaties als het Groenforum Nederland. De jurering ook in 2011 weer verzorgd door de onafhankelijke organisatie Vaste Keurings Commissie (VKC) te Roelofarendsveen.

Entente Florale Nederland

7

Deelname Entente Florale, waardevolle groene ervaring De deelname aan Entente Florale levert de gemeente een deskundig en onafhankelijk oordeel, met tips en aanbevelingen over hun groenbeleid, op. Daarnaast wordt de groencompetitie ook ingezet om het groen breed onder de aandacht te brengen van overheden, bedrijfsleven en burger. We legden een aantal (oud) deelnemers een paar vragen voor over de reden en hun ervaringen rond hun deelname aan Entente Florale en het effect van deelname aan deze competitie.

De gemeente Meppel, winnaar van zilver in de categorie steden in 2011, kijkt met een voldaan gevoel terug op hun deelname. Aan het woord zijn Koos de Vos, wethouder van openbare werken en Marko van de Wetering, beleids­ medewerker groen en spelen. “Meppel heeft zich willen presenteren zoals het is. Geen poespas. Dat hebben we ook gedaan. Al doende bleek ook dat Meppel voldoende aan groen heeft kunnen laten zien. Het was eerder wegstrepen dan de vraag stellen wat kunnen we nog meer vertellen”, aldus wethouder De Vos. “Meppel heeft veel groene parken, we zijn bezig om de natuur tot de voordeur te brengen, we betrekken de inwoners bij de invulling van hun directe omgeving. Als je normaal met je werk bezig bent vind je de meeste dingen heel gewoon. Maar tijdens het invullen van het format van de Entente Florale - een beleidsboekje, een presentatie, en een route om het te laten zien - werden we steeds meer enthousiast over wat we in huis hadden”, zegt Marko van de Wetering. “Op de jurydag zelf was het één en al genieten van Meppel en haar groen en haar mensen. We kijken er met een voldaan gevoel op terug.”

Bewustwording Door de deelname aan Entente Florale is Meppel echt een groene ervaring rijker. “We wilden ons laten zien zoals we zijn en daar een commentaar op van een deskundige jury. En dat hebben we gekregen en daar kunnen we mee uit de voeten.

We zijn zeer tevreden met een 7,9 en met het certificaat bijzondere waardering voor natuur”, geeft wethouder De Vos aan. “Dat betekent niet dat we achterover kunnen leunen,

8

Nationale Groencompetitie 2012

“Vaak ligt het initiatief bij de gemeente en zoeken we de omwonenden op. Het gebeurt dat zij dan slechts op de hoogte willen worden gehouden, maar het gebeurt ook dat we al schetsend met bewoners tot een plan komen. Tijdens de route van de Entente Florale zijn we door het landschapsplan Broekhuizen gereden, waar al schetsend en pratend aan de keukentafel (letterlijk) plannen voor verbetering van de erven en het landschap in het buitengebied zijn ontstaan en gerealiseerd. Ook gaf de Buurtvereniging Jan Steen uitleg over de aanleg van het Jan Steenpark, een parkje als buffer naar een nieuwe ringweg en nieuwe woonwijk, wat met enkele randvoorwaarden (waterberging bijvoorbeeld) op een blanco vel papier is ontstaan in een workshop met aanwonenden”, vertelt Marko van de Wetering.

maar dat we de puntjes op de i kunnen zetten. Iedereen doet van beleid tot uitvoering zijn ding, maar we zijn ons beter bewust geworden van de onderlinge samenhang daarin en van de waarde daarvan voor de praktijk”, aldus Marko van de Wetering. “We doen het niet voor onszelf maar voor de inwoners en bezoekers van Meppel. Zowel ambtelijk als bestuurlijk heeft het meedoen aan de Entente Florale het groen positief onder de aandacht gebracht.

“Meppel is op uitnodiging van de vaste begeleider van deelnemers aan de Entente Florale, mee gaan doen.

Aanvankelijk hadden we wel onze reserves: is Meppel nou zo bijzonder? Maar na wat gesprekken hebben we toen besloten mee te doen en ons te laten zien zoals we echt zijn, niks opfleuren, geen toeters en bellen. Als de jury de route nu zou rijden zien ze hetzelfde. Meedoen is voor iedere gemeente een

aanrader om je een spiegel voor te houden, of dat nu een 6 of een 8 oplevert”, zegt wethouder De Vos.

Invloed op groenbeleid De rol van inwoners in het ontwikkelen van groenbeleid van Meppel is tot op heden vooral het verkrijgen van praktijk­ ervaring: hoe beleven de inwoners het, wat zijn hun wensen?

“Zo hebben ze meegewerkt in een gebruiks- en belevings­ onderzoek voor de parken. We hebben parken, maar hoe worden ze gebruikt, ervaren, en hoe kunnen we dat verbeteren? Gaan ze naar een park voor een gezellig uurtje met vrienden of juist om even lekker uit te waaien, en wat betekent dat dan voor de inrichting of het beheer van het park?”

Rol inwoners Bij herinrichten van openbare ruimte betrekt Meppel de omwonenden. Dat gebeurt op verschillende manieren. Soms ligt het initiatief bij de bewoners en hebben zij al een compleet plan waarin de gemeente slechts faciliterend hoeft op te treden. “Zo hebben wij in de presentatie een herinrichting van een binnenterrein laten zien. Het functioneerde als parkeerterrein, maar de bewoners hadden het idee om de bespeelbaarheid te vergroten door het plaatsen van volleybalen basketbalpalen, kleine speeltoestellen en geverfde hinkelpaden. De gemeente hoefde daarin alleen maar faciliterend op te treden en een beetje mee te denken. Een saai plein werd zo omgetoverd tot speelplek.”

Meppel is bezig met de opstartfase van wijkgericht werken. In sommige wijken is er al een behoorlijke wijkvertegen­ woordiging, in andere wijken is dat nog een stuk minder. Ook via die weg komen regelmatig ervaringen over het groen naar voren, van hondenpoep of versleten groen, tot ideeën over gedeeltelijk buurtbeheer. “We zijn bezig met een eerste proeve van een kwaliteitsschouw van de openbare ruimte met bewoners”, aldus Marko van de Wetering.

In beleidsplannen betrokken we in het nabije verleden altijd de belangenvereniging, zoals plaatselijke natuurverenigingen of het recreatieschap door hen te vragen om een reactie. Het ligt voor de hand om voor toekomstig groenbeleid ook de wijkvertegenwoordiging te betrekken.

Entente Florale Nederland

9

Groen is geen kostenpost Groen kan niet zonder warme belangstelling van de buurt volgens wethouder De Vos. “Mensen ervaren het steeds meer als hun - eigen - groen. Groen waar ze recht op hebben en waarvoor de overheid - altijd in overleg met de buren en de gebruikers natuurlijk - perfect moet zorgen.”

“Juist daarom is een taakstelling, een bezuiniging op groen nooit zomaar haalbaar. Een gemeenteraad zal altijd rekening houden met wensen van inwoners, met belangen van natuurverenigingen en - al was het maar economisch perspectief - met het aanzicht van de gemeente. Een stad of dorp afficheert zich op het eerste gezicht altijd met het landschap, met parken en plantsoenen. Het onderhoud, het beheer, maar ook het zichtbare - positieve - gebruik van de groene omlijsting van ons bestaan geeft bezoekers en belangstellenden voor vestiging een indruk die zich vastzet in het beeld wat men van Meppel onthoudt”, aldus wethouder De Vos. Gemeente Haarlem neemt dit jaar deel aan de Entente Florale competitie in de categorie steden. “We waren verrast door het verzoek van de Entente Florale organisatie”, zegt Diana Bakboord, beleidsmedewerker bij de gemeente Haarlem.

“Voordat we ja zeiden, hebben we eerst bij ouddeelnemers nagevraagd hoeveel tijd en welke kosten met de deelname zijn gemoeid. En ook wat de baten zijn van deelname.

Doorslaggevend was het onafhankelijke juryrapport dat elke deelnemer ontvangt. Uiteraard gaan we voor Goud, maar de beoordeling van het groenbeleid door een deskundige jury, was voor de wethouder een belangrijk argument om deze uitdaging aan te gaan.”

Parels binnen de gemeente Voordat de jury langs komt gaat er een heel traject aan voorbereidingen vooraf. “Voor de deelname is een speciale kerngroep, waarin verschillende disciplines zijn vertegenwoordigd, samengesteld. Deze kerngroep heeft aan de hand van de jurycriteria in kaart gebracht wat de parels binnen de gemeente zijn en waarin Haarlem zich onderscheidt

10

Nationale Groencompetitie 2012

van andere gemeenten. Vervolgens is gekeken in welke volgorde we dit het beste aan de jury konden laten zien en is de juryroute samengesteld. Hierbij moest nog behoorlijk worden geschrapt, wat best wel lastig was.”

Actieve bewonersgroepen De gemeente Haarlem heeft van oudsher heel veel actieve bewonersgroepen. Deze worden ook betrokken bij de inrichting van het groen in hun wijk. “Bij het Ripperdapark hebben de bewoners geholpen bij de herinrichting. Ze hebben inspraak gehad bij de vervanging van bomen en hebben zo hun stempel mogen drukken op hun eigen omgeving”, zegt Diana Bakboord. Ook bij de juryrondgang heeft een aantal inwoners hun bijdrage geleverd.

Economische waarde van groen De gemeente Haarlem ziet groen niet als kostenpost, maar erkent juist de economische waarde ervan. De gemeente is dan ook een van de deelnemende gemeenten aan het pilotproject TEEB stad (The Economics of Ecosystems and Biodiversity). Binnen dit project werken twaalf gemeenten, twee ministeries en een ingenieursbureau aan een methode om de maatschappelijke baten van blauw-groene maatregelen als vanzelfsprekend mee te nemen in de gemeentelijke besluitvorming over inrichtingsplannen.

Effect deelname al merkbaar Hoewel de uitslag op het moment van dit interview nog niet bekend is, is het effect van deelname al merkbaar binnen de gemeentelijke organisatie. Dat begon al tijdens de voorbereidingen van de dag van jurering. “Door de inventarisatie van de punten die in de juryroute moeten worden opgenomen, hadden we al zoiets van: ‘Wauw, wat hebben we toch veel te bieden’”, aldus Diana Bakboord. “Door met de ogen van de jury naar je eigen groenbeleid te kijken, word je jezelf heel erg bewust van wat je in huis hebt en waar nog verbeterpunten zitten. Je legt als het ware je groenbeleid onder een vergrootglas. En dat werkt heel verhelderend.”

Natuurlijk gaat de gemeente Haarlem, net zoals de andere

deelnemers op voor goud, maar nog belangrijker is het juryrapport met daarin het onafhankelijke oordeel van de jury.

kaartmateriaal en als tipje van de sluier een eerste schat/ ontdekking van Woudenberg.”

Gemeente Woudenberg, dit jaar deelnemer in de categorie dorpen en kleine steden was blij verrast met de nominatie voor deelname. “Wij zijn trots op ons groene dorp met het fraaie landschap. De nominatie heeft dit gevoel alleen maar versterkt. Draagvlak bij de politiek en het bestuur was snel bereikt”, aldus Corrine Ockhuijsen, afdelingshoofd Realisatie & Beheer bij Woudenberg. “Reden te meer om deel te nemen aan de Nationale Groencompetitie 2012.”

De juryleden zijn door het team meegenomen op ontdekkingstocht door Woudenberg langs de vele mooie, groene plekken. “De schatkistjes die de juryleden op ons verzoek hadden meegenomen, waren eind van de dag gevuld met groene, cultuurhistorische, duurzame ontdekkingen uit Woudenberg. Op onze speelse manier hebben wij aan de juryleden getoond dat groen loont, zeker in Woudenberg”, aldus Corrine Ockhuijsen.

Schat aan ontdekkingen Kort na het bericht van nominatie en het groene licht van het bestuur, is er een team met experts samengesteld. “Het team heeft in kaart gebracht welke beleidsstukken relevant waren voor de groencompetitie en welke samenhang en verbanden ze daarin konden vinden. Uiteindelijk is daar het thema ‘het vakantiegevoel in Woudenberg, met een schat aan ontdekkingen’ uit voortgekomen. Dit thema loopt als een ‘groene’ draad door de gehele competitie”, zegt Phyllis Maarsman, communicatiemedewerker bij de gemeente Woudenberg en actief betrokken bij de deelname.

“Met het thema in het hoofd heeft het team de juryleden schatkistjes opgestuurd met daarin de beleidssamenvatting,

Betrokkenheid inwoners “Als gemeente zijn we voortdurend op zoek naar mogelijkheden om inwoners (zo vroeg mogelijk) bij het beleid en de uitvoering daarvan te betrekken”, geeft Corrine Ockhuijsen aan. “Zo is er bij het ontwikkelen van het groenbeleidsplan een klankbordgroep samengesteld, bestaande uit inwoners, uit de verschillende wijken van het dorp en inwoners van het buitengebied. De input van de klankbordgroep is verwerkt in het groenbeleidsplan.

Wij vinden het belangrijk dat inwoners en toekomstige bewoners mee denken over de invulling van het groen in hun wijk en het dorp. Dit is goed te zien in de jonge wijk Het Groene Woud.”

Entente Florale Nederland

11

Belang van Groen Het belang van groen wordt door de gemeente Woudenberg ook onderstreept door groen steeds meer als integraal onderdeel mee te nemen in elk planontwerp. “Op het gebied van recreatie en toerisme levert groen ons veel toeristen en dagjesmensen op. Woudenberg is voor vele gezinnen en ouderen een ideale vakantiebestemming. Toeristen en dagjesmensen zijn economisch gezien belangrijk voor de gemeente”, aldus Corrine Ockhuijsen.

“In de bebouwde kom zetten we in op een groene omgeving, mooie parken en aantrekkelijke wandelroutes. Onze inwoners profiteren van het groen omdat het de gezondheid stimuleert en het trekt nieuwe inwoners aan.”

Groen speelt ook een rol bij de bedrijvigheid in Woudenberg. Bij de ontwikkeling van de uitbreiding van het bedrijventerrein is economische duurzaamheid een standaard onderdeel van het beleid. Groen verhoogt ook de waarde van vastgoed met ca.

5% en verbetert het vestigingsklimaat voor bedrijven.

Woudenberg heeft daarom als uitgangspunt een efficiënt en effectief ruimtegebruik.

Woudenberg heeft de inwoners ook breeduit geïnformeerd over Entente Florale. middels een speciale huis-aan-huis krant waarin de competitie centraal stond.

“Er zijn inwoners benaderd om een rol te spelen tijdens de jurydag zelf”, zegt Phyllis Maarsman. “Meerdere inwoners zijn aan het woord geweest tijdens de jurydag. Als inwoner, vrijwilliger of ondernemer vertelden zij wat over hun samenwerking met de gemeente Woudenberg. Ook de jaarlijkse tuinkeuring van de VVV stond dit jaar in het teken van Entente Florale.”

12

Nationale Groencompetitie 2012

Groen hoog op politieke agenda Het belang van een goed onderhouden groen dorp staat bij Woudenberg hoog op de politieke agenda. Het onlangs opgestelde groenbeleidsplan getuigd ook van een groene ambitie. “Toch zullen we in deze tijd kritisch om moeten gaan met onze uitgaven, ook op het gebied van groen. Onze politiek is zich er wel van bewust dat investeren in groen een meerwaarde oplevert voor een prettige woon en leefomgeving. Daarom is de boodschap die voortvloeit uit het groenbeleidsplan om het vooral samen te doen. De gemeente, inwoners en ondernemers werken samen en moeten samen werken om de groene ambitie te realiseren”, aldus Corrine Ockhuijsen.

Bewustwordingsproces “Door deelname aan de competitie zijn wij nog kritischer gaan kijken naar het groenbeleid en de uitvoering daarvan. Dit

leidde tot een nieuwe frisse blik. We zijn ons nog meer van bewust geworden wat groen kan doen en betekenen, voor de inwoners of potentiële inwoners, toeristen of dagjesmensen, bedrijven en dieren. Iedereen profiteert van een groene gemeente. Deelname aan de competitie heeft ook gezorgd voor meer politiek draagvlak voor het groenbeleid.”

Heel veel nieuwe kansen voor het groenbeleid in Woudenberg dus, die ze zo snel mogelijk hopen te benutten.

Gemeente Woudenberg is natuurlijk zeer benieuwd naar de uitslag van de competitie EN het rapport wat daaruit voortvloeit. “We zien de tips van de juryleden als de handvatten voor de toekomst... Hopelijk een toekomst die we kunnen starten als groenste gemeente van Nederland”, sluit Corrine Ockhuijsen haar verhaal af.

betrokken bij het groenbeleid, zijn ingezet tijdens de juryrondgang. “Bewoners die hebben meegeholpen bij de planontwikkeling en de uitvoering van een grote speelplaats in het midden van het centrum, hebben een toelichting gegeven aan de jury. Dit was ook het geval bij de schaapskooi, die volledig door vrijwilligers wordt beheerd.”

Gemeente Ermelo Wethouder Esther Verhagen van de gemeente Ermelo is nog steeds enthousiast over hun deelname aan Entente Florale. Op het moment van dit interview zit iedereen in spanning voor de uitslag van de internationale Entente Florale, waaraan Ermelo dit jaar deelneemt.

“De Entente Florale competitie paste prima bij de passie die de gemeente heeft voor groen. Wij denken en vinden dat wij, wat betreft ons groenbeleid, op de goede weg zijn, maar wij waren zeer benieuwd naar het oordeel van de jury. We waren blij verrast met de gouden bekroning die de jury aan Ermelo heeft toegekend en ook voor ons heeft het juryrapport punten ter verbetering. En daar was het ons om te doen, we wilden graag feedback op ons groenbeleid.”

Dat groen ook bij de Ermelose politiek hoog scoort blijkt uit het feit dat groen wordt gespaard bij de bezuinigingsrondes.

“Groen is zo’n belangrijke pijler voor Ermelo, dat tot op heden nog niet is bezuinigd op het groenbudget”, zegt wethouder Verhagen. “Uiteraard wordt er wel kritisch gekeken naar de inrichting van het groen. Op plaatsen waar het mogelijk is om groen toe te passen dat minder onderhoud vraagt, wordt dat ook gedaan.”

Actieve inzet van medewerkers en bewoners Het uitgangspunt bij deelname was om de gemeente te tonen zoals zij is, dus geen extra inspanningen om de gemeente op te poetsen. “Bestaande beleidsnotities zijn bij elkaar gevoegd en gepresenteerd aan de jury. De beleidsambtenaar groen heeft extra tijd gekregen om de deelname goed voor te bereiden. De actieve bijdrage van de buitendienst bij het samenstellen van de route was daarbij van belang”, geeft wethouder Verhagen aan. Ook de inwoners die actief worden

Groen is belangrijke pijler “Groen is de rode draad in het gemeentelijk beleid van Ermelo.

In Ermelo, dat gelegen is op de Veluwe, woon je in de tuin van Nederland. Wij vinden het belangrijk dat de inwoners, ook in het centrum, in het groen wonen. En daar wordt het beleid op afgestemd. Zo vind je in het centrum van Ermelo, veel groen met een hoog onderhoudsniveau.”

Deelname werpt vruchten af Het winnen van Goud in de nationale competitie heeft Ermelo echt op de groene kaart gezet. “Al kunnen we het niet cijfermatig onderbouwen, toch bestaat de indruk bij onze recreatieondernemers dat de titel groenste stad van Nederland voor recreanten een rol heeft gespeeld bij de keuze om naar Ermelo te komen”, aldus wethouder Verhagen. “Ook makelaars maken gebruik van onze titel. Dat is natuurlijk geweldig.” Dus met name op het economische vlak heeft de deelname al haar vruchten afgeworpen. Maar ook binnen de eigen organisatie heeft de deelname wat teweeg gebracht: “Het is een compliment voor de hele organisatie, mensen zijn trots op de titel en de beleidsmedewerker is trots dat zijn advies wordt overgenomen. En het feit dat er niet wordt bezuinigd op groen, is een resultaat van de deelname aan Entente Florale.”

Entente Florale Nederland

13

Naar flexibel beleid voor stedelijk groen reageren door een hogere belastingaanslag.” Van der Schans weet uit de praktijk dat eetbaar groen (groente- en fruit, kruidentuinen, et cetera) aantrekkingskracht heeft op een meer diverse groep burgers dan esthetisch groen. Via volkstuinen of daktuinen kan eetbaar groen een stimulans zijn voor sociale cohesie.

Het thema van de Platform31-bijeenkomst “Stedelijk Groen in Crisistijd”op 25 mei 2012 in Amersfoort was hoe burgers en gemeenten samen kunnen werken aan een groenere stad. Dit blijkt te beginnen met het stellen van kaders en effectief verwachtingsmanagement door de gemeente.

Voorkeuren van burgers Volgens Lucas Bolsius (burgemeester van Amersfoort) maken burgers onderscheid tussen openbaar en privé groen, en zetten zij zich – zowel financieel als op andere manieren – meer in voor privé groen. Het kan daarom effectief zijn om groen ‘besloten’ te maken, bijvoorbeeld naar Amerikaans voorbeeld, waar burgers lid of donateur van stadsparken kunnen zijn.

Bolsius waarschuwt voor het zonder meer bezuinigen op de duurste onderdelen van gemeentelijk groen, want vaak waarderen burgers deze juist het beste. “Een bedrijf stoot niet af wat de consument waardeert, gemeenten wel”, aldus de burgemeester.

Waardestijging gebied Burgers attenderen op mogelijke waardestijging van hun woongebied door de aanwezigheid van groen is een goede manier om ze te mobiliseren. Daar hebben ze immers zelf baat bij. “Als de vastgoedwaarde stijgt door burgerinitiatieven zitten daar economische consequenties aan”, zegt spreker Jan Willem van der Schans (WUR). “Een gemeente moet daar niet op

14

Nationale Groencompetitie 2012

Verwachtingsmanagement De gemeente Arnhem werkt met ‘reizende tuinen’, gebaseerd op de Parijse jardins nomades. Burgers mogen op braakliggende gemeentelijke terreinen een tijdelijke openbare groenvoorziening inrichten. De gemeente behoudt de rechten op de grond en bepaalt hoe lang een tuin kan blijven. In Arnhem zijn 20 tuinen aangelegd, waarvan er 10 weer verdwenen zijn. Het is essentieel dat er vanaf het begin effectief verwachtingsmanagement is vanuit de gemeente, omdat er anders teleurstelling kan ontstaan.

“Geld voor groen vind je door het besloten te maken”

is meer durf en bereidheid gewenst om aan projecten te beginnen en ze af te maken. Bolsius illustreert: “De eerst en laatst geplaatste boom zie je op een gegeven moment niet meer tussen de rest.”

Achtergrond netwerk stedelijk groen Platform31 (voorheen Nicis Institute), Entente Florale, het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) ondertekenden in 2011 gezamenlijk een intentie­verklaring waarin zij toezeggen zich via het programma ‘Sterke Stad, Groene Stad’ in te spannen voor agendering, kennisontsluiting en netwerkactiviteiten rondom stedelijk groen.

Platform31 richt zich met het thema Stedelijk Groen op de behoefte van steden aan flexibel beleid voor een groene stedelijke omgeving. De sociale waarde van stedelijk groen is al langer bekend: groen fungeert als ontmoetingsplaats en stemt bewoners positiever over hun omgeving. KPMG bepleitte in haar recente rapport ‘Groen, gezond en productief’ de directe economische waarde van stedelijk groen; het resulteert in besparingen op gezondheidszorgkosten

Op de website van Platform31/Nicis Institute vindt u het volledige verslag van het kennisatelier: www.nicis.nl (verspreiding: verslagen bijeenkomsten). Kijkt u ook op de website voor activiteiten in het vervolgtraject van deze bijeenkomst.

en ziekteverzuim.

Financieringsmogelijkheden Kunnen stedelijk groenprojecten succesvol zijn zonder of met slechts beperkte gemeentelijke financiering? Deze vraag leidde op de bijeenkomst tot discussie. Naast materiaal voor de inrichting van groenvoorzieningen is vaak ambtenareninzet nodig om projecten te regisseren. De tijdelijke aard van projecten op braakliggende terreinen is een reden om deze inzet te beperken. In de wijk Lanxmeer in Culemborg stelde de gemeente budget beschikbaar voor het ontwerp en de ontwikkeling van ecologische binnenhoven. De verantwoordelijk­heid en kosten voor het onderhoud werden vervolgens succesvol bij de bewoners belegd. Andere mogelijkheden zijn (co-)financiering door natuurverenigingen, tuinbedrijven of projectontwikkelaars.

Federatie Behalve gemeenten en burgers zijn projectontwikkelaars en architecten verantwoordelijk voor stedelijk groen. Spreker Evert Kolpa (Van Bergen Kolpa Architecten) werkt aan de oprichting van een federatie voor het tegengaan van een versnipperde aanpak en de ontwikkeling van businesscases. In het algemeen

Bron: KPMG (2012). Groen, gezond en productief. Rapport in de reeks

‘The Economics of Ecosystems and Biodiversity’.

Tekst: Hanneke van Rooijen

“Eetbaar groen trekt meer mensen aan dan esthetisch groen” Entente Florale Nederland

15

Redeneren, rekenen en verdienen met de baten van natuur en water Projecten in de openbare ruimte leveren soms verrassende winstpakkers op. Met de methodiek van TEEB Stad zien betrokkenen wanneer groen- en waterbaten ontstaan, hoe hoog die baten zijn en hoe baathouders betrokken kunnen worden als investeerder.

Zo kunnen deze baten als vanzelfsprekend mee worden genomen in de besluitvorming over inrichtingsplannen.

Als onderdeel van het project TEEB stad hebben de eerste gemeenten ervaringen opgedaan met de methodiek gebiedseigen projecten.

Bij ruimtelijke ontwerpen worden de maatschappelijke baten van groenblauwe maatregelen nu nog vaak alleen achteraf nagegaan, is de ervaring van Ursula Kirchholtes van Witteveen+Bos, het ingenieursbureau dat gemeenten in dit project begeleidt. ,,Een gemiste kans’’, stelt ze. Beter is om van tevoren te beredeneren tegen welke kosten en baten een maatschappelijk rendabel plan kan worden gerealiseerd. Met dat inzicht kan het plan worden geoptimaliseerd. Waarna afsluitend wordt gekeken wie er profiteren van de baten van het plan en hoe deze baathouders betrokken kunnen worden

16

Nationale Groencompetitie 2012

als investeerder. ,,Het gaat erom plannen eerst te beredeneren, dan te berekenen en ten slotte te kijken waar de verdienmogelijkheden liggen.’’

Baten Kirchholtes legt de TEEB-methode uit aan de hand van een fictieve case; in dit geval een wijk waar wateroverlast één van de problemen is. De aanleg van een nieuwe, betere groenblauwe structuur zorgt voor meer waterberging en een groter en kwalitatief beter recreatieareaal. Dit levert diverse baten op. Eén daarvan is het vermeden risico op wateroverlast: in plaats van 1 keer in de 10 jaar, zullen de kelders van bedrijven en woningen in de wijk nog maar 1 keer in de 100 jaar onderlopen. Dat betekent een vermeden schade per jaar van ruim een ton, op basis van kengetallen (zie kader: Van MKBA naar TEEB). De baat op de lange termijn zal zelfs groter zijn dan anderhalf miljoen euro. Omdat deze baten de kosten ruim overstijgen is de aanleg van een nieuwe, betere groenblauwe structuur een duurzaam rendabel project.

Onderhandelingssituatie Dergelijke financieringsconstructies zullen gemeenten in de toekomst steeds vaker opstellen. Door het inzicht in de kosten en de baten van een maatregel, zijn gemeenten zich ervan bewuster geworden dat zij een partij zijn in een onderhandelingssituatie. Kirchholtes: ,,In het verleden investeerde de gemeente in groen en blauw en waren de baten voor de vastgoedeigenaren en de huurders. Dat kan niet langer.’’ In de nabije toekomst zullen kosten eerlijker worden verdeeld. Van ontwikkelaars, bedrijven, burgers en gezondheidsorganisaties wordt een grotere bijdrage verwacht als het gaat om zaken als leefbaarheid, wonen, groen, natuur en water. Daarbij helpt een duidelijk, economisch plaatje dat laat zien welke voordelen er zijn, en dat transparant maakt welke partijen van die voordelen profijt hebben.

Aan de slag In het project TEEB Stad pasten elf gemeenten deze methode toe op een gebiedseigen project. De omvang en aard van deze projecten liepen uiteen van grootschalige gebiedsontwikkeling zoals in Delft tot de aanleg van een park zoals in Apeldoorn of de vergroening van de binnenstad zoals in Almelo. Uit de projecten komen een aantal opvallende zaken naar voren waarmee gemeenten direct aan de slag kunnen.

Zo blijken de kosten van maatregelen die de biodiversiteit verbeteren soms heel beperkt te zijn. Ideeën voor stoeptegeltuinen of het vergroenen van een wijk door het organiseren van een zaaidag zijn door burgers zelf makkelijk uit te voeren.

Dergelijke maatregelen kunnen gemeenten direct stimuleren.

En bedenk daarbij dat de baten van groenmaatregelen groot zijn in wijken met weinig of kwalitatief slecht groen en veel mensen.

Bijdragen De volgende vraag is dan: aan wie komen die baten ten goede en kunnen die baathouders op een of andere manier bijdragen in de kosten die voor de aanleg van de nieuwe groenblauwe structuur worden gemaakt? In het voorbeeld krijgen de gemeente en het waterschap de suggestie extra geld aan te trekken door bedrijven en bewoners in de wijk een rioolheffing en/of waterschapsheffing op te leggen. Zij hebben immers geen schade meer van ondergelopen kelders.

Ook zou een gemeente geld uit kunnen sparen door te besluiten geen dure technische waterbergingsvoorziening aan te leggen, maar voor minder geld een kleinere waterberging te realiseren. Door tegelijkertijd te zorgen voor overloopruimte, bijvoorbeeld door sportvelden als waterberging te gebruiken als dat nodig is, kan tegen geringere kosten toch voldoende opvangcapaciteit worden gerealiseerd. Voor de tijdelijke opvang van water op hun veld krijgen de sportverenigingen een vergoeding van de gemeente in de clubkas gestort.

Entente Florale Nederland

17

Criteria voor deelname

Daarnaast blijken op de lange termijn de kosten van groene oplossingen lager te zijn dan die van ‘grijze’ meer technische oplossingen. Dat heeft er vooral mee te maken dat groen vaak goedkoper is in de totaalsom van investering en onderhoud. En dat levert dan ook nog eens extra recreatieve en natuurkwaliteiten op. Waar grijs niet per se noodzakelijk is, kunnen gemeenten goedkopere, groene oplossingen overwegen in plaats van dure, technische grijze aanpassingen: leg dus geen dure waterbergingsvoorziening aan als een kleinere met een sportveld als tijdelijk overloopgebied ook voldoet. Verder bleek dat er veel meer groenbaten te berekenen zijn dan gemeenten aanvankelijk dachten. Ook bleek het vroegtijdig samen nadenken met diegenen die profijt hebben van de baten, bij te dragen aan een maatschappelijk rendabeler project, meer draagvlak en een sneller proces.

Wat is TEEB Stad?

TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) is een internationale studie naar de economische betekenis van biodiversiteit en ecosysteemdiensten. Ook Nederland doet hieraan mee met het landelijke programma TEEB NL, waarvan TEEB Stad weer een onderdeel is. In TEEB Stad werken sinds 2011 elf gemeenten (Almelo, Amsterdam, Apeldoorn, Delft,

18

Nationale Groencompetitie 2012

Den Haag, Deventer, Eindhoven, Haarlem, Heerlen, Rotterdam en Zwolle), twee ministeries (het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het ministerie van Infrastructuur en Milieu) en ingenieursbureau Witteveen+Bos aan een methode om de maatschappelijke baten van groenblauwe maatregelen als vanzelfsprekend mee te nemen in bestemmingsplannen, grond- en vastgoedexploitaties en ontwerpsessies met als resultaat snellere planprocessen en duurzamere keuzes en financiering van groenprojecten.

TEEB Stad is het logische vervolg op Groen Loont!, de campagne die uitdraagt dat groen grote maatschappelijke en economische waarde vertegenwoordigt. Lag in 2011 de nadruk van deze campagne nog op bewustwording, in 2012 wordt in de praktijk gekeken hoe met de TEEB-methode de waarde van groen te berekenen is. Groen Loont! is een initiatief van partijen die samenwerken onder de vlag van De Groene Stad, Plant Publicity Holland, Branchevereniging VHG, HIC - promotie van Groen, ANWB, Groenforum Nederland, Entente Florale Nederland en Productschap Tuinbouw.

Deze tekst is afkomstig uit het boek ‘TEEB Stad Groen Loont Gemeenten redeneren, rekenen en verdienen met de baten van natuur en water’. Via www.degroenestad.nl is het boek te bestellen.

Elk dorp en iedere stad kan in principe aan de nationale groencompetitie Entente Florale mee doen. Dat kan als stad of dorp, maar ook als stadsdeel, of kern. De grens om nog als dorp te worden aangemerkt ligt bij een inwonersaantal tot 15.000. In de dagelijkse woon-, werk- en leefomgeving van de deelnemende stad of stadsdeel, dorp of kern dienen er verschillende typen van groenvoorziening aanwezig te zijn, van natuurlijk tot cultuurlijk groen, die het hele jaar door aantrekkelijk zijn.

Natuurlijk moet al het groen in goede staat van onderhoud verkeren. Bepalende elementen zijn ruimtelijke inrichting, zonering van natuurgroen en cultuurgroen, kwaliteit van het (groen)ontwerp en de zorg voor beheer en onderhoud. .

Belangrijk is ook het op eigen kracht in praktijk brengen van lokaalnatuurbeleid. Dit kan onder andere naar voren komen in natuurontwikkelingsprojecten of bestaande natuurprojecten. In dit verband wordt ook gelet op de vorm van de eventuele samenwerking met natuurbehoudorganisaties en –instanties, zoals Staatsbosbeheer en Provinciale Landschappen. De herkenbaarheid van de reeks beleid, ontwerp, aanleg en beheer van de groenvoorzieningen is essentieel. Er moet een duidelijke relatie zichtbaar zijn tussen de groeninrichting en de stedenbouwkundige opzet, architectuur van gebouwen en infrastructuur. Het openbare en particuliere groen moet het enthousiasme van alle betrokken uitstralen. Goed samenspel tussen deze betrokkenen, zoals gemeentebestuur, bewoners en bedrijfsleven is zeer belangrijk. Er wordt veel waarde gehecht aan de wijze waarop bewoners zijn betrokken bij groen in hun eigen wijk. Er wordt gelet op de aanwezigheid van toeristische en recreatieve elementen binnen de gemeente en het groen moet in zijn geheel net, veilig en schoon ogen.

Wat vraagt de Entente Florale van de gemeenten?

De deelnemende gemeenten moeten zich presenteren zoals ze zijn. De belangrijkste inspanningen die gevraagd worden, zijn het samenstellen van een route voor de jury door de gemeente en een samenvatting van de gemeentelijke visie op groen, natuur, landschap, milieu en recreatie. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor het vervoer en de begeleiding van de jury tijdens de jurering. Voor de totale beoordeling is het van belang

dat naast de hoogtepunten van het groen de kwaliteit van de dagelijkse leefomgeving van de bewoners en van natuur en landschap in de route in beeld wordt gebracht.

Milieu en landschap De druk op milieu en het landschap wordt steeds sterker, vandaar ook dat de jury groot belang hecht aan een samenhangend beleid en uitvoering ten behoeve van een goed een duurzaam leefmilieu. Ook aan de integratie van groen, grijs en blauw in openbare ruimte en het zich bewust zijn van het belang van goede luchtkwaliteit en geluidsdemping wordt veel waarde gehecht.

Goed groenbeleid is ook een samenspel met de gebruikers van het groen, zoals goede voorlichting om te informeren en om, samen met goede inspraakmogelijkheden, ook draagvlak bij de gebruikers te creëren voor het beleid en voor participatie. De aanwezigheid van groen is van groot belang voor de gezondheid en het welbevinden van de inwoners. De jury zal derhalve ook aandacht besteden aan hoe er wordt omgegaan met de groene recreatie voor alle leeftijdsgroepen en (groene (natuur) speelplekken.

Entente Florale Nederland

19

Jurering en jurycriteria De jurering voor de nationale competitie 2012 is door de stichting opgedragen aan de onafhankelijke Vaste Keurings Commissie (VKC). De jurering wordt uitgevoerd door het VKC-comité Entente Florale Nederland, dat is samengesteld uit tuin- en landschapsarchitecten, deskundigen uit het (groene) onderwijs, ecologie, hoveniers en groenvoorzieners, boomkwekerij en leden van de vakgroep Groen, Natuur en Landschap van Vereniging Stadswerk Nederland. Deze vereniging is de beroepsvereniging voor gemeentelijke managers en beleid- of beheermedewerkers op het gebied van ruimtelijke inrichting en milieu.

Bij het beoordelen van de gemeentelijke inspanningen en de resultaten daarvan, werkt de jury met objectieve en openbare criteria die specifiek voor deze competitie zijn opgesteld. Elk onderdeel van de jurering wordt beoordeeld in haar samenhang met het geheel. Aan de puntenwaardering voor de verschillende onderdelen zijn wegingsfactoren verbonden, afhankelijk van het belang van het aspect voor de totale beoordeling. De basis voor

de bekroning is het eindtotaal van de puntenwaardering van de deelnemende gemeenten. De beoordeling van de jury wordt vastgelegd in een waardevol juryrapport dat tijdens de prijsuitreiking aan elke deelnemende gemeente wordt overhandigd

De eerder genoemde aspecten van de beoordeling en waardering van de competitie sluiten nauw aan bij deze programmalijnen. Zo kunnen we dan ook met recht spreken van De Groene Stad, een streven dat van grote betekenis is voor de inzet en motivatie van Entente Florale Nederland.

De Vitale Groene Stad De Vitale Groene Stad gedachte heeft tot doel het woon-, werk- en leefklimaat (in de stedelijke omgeving) te verbeteren.

Een goede uitvoering hiervan vraagt om visie, creativiteit, meerjarenbeleid en met name een integrale aanpak vanuit de verschillende disciplines. Om zo te komen tot een stedenbouwkundige visie (architect en landschapsarchitect) waarbij de groene component gelijk is aan grijs (infrastructuur), rood (steen) en blauw (water).

De aspecten van de beoordeling De jury heeft in de competitie van 2012 de volgende aspecten en wegingsfactoren gehanteerd:

De Groene Stad is een concept dat zich kenmerkt door vier programmalijnen: leefbaarheid, economie, gezondheid en biodiversiteit.

Deelname aan de competitie Deelname aan de competitie houdt in grote lijnen in: Dat allereerst een beleidssamenvatting ter voorbereiding van de jurering wordt opgesteld en aan de jury ter beschikking gesteld.

Ook worden er een serie vragen beantwoord en kaartmateriaal aangeleverd. Uiteraard wordt er een representatieve route uitgezet en een keuringsdag georganiseerd waarop de VKC jury wordt ontvangen. Bij het begin en gedurende deze keuringsdag geeft de gemeente, eventueel in samenwerking met de bewoners(organisaties) een aanvullende presentatie.

De beoordelingsthema’s Om elke deelnemer aan de nationale competitie Entente Florale op gelijke wijze te kunnen beoordelen hanteert de jury een aantal vaste jurycriteria. Eén van de bronnen waarop de criteria zijn gebaseerd is het boek “Groen Goed” van de Vereniging Stadswerk Nederland. De aandacht van de jury gaat uit naar zes belangrijke thema’s. Aan hun beoordeling worden wegingsfactoren verbonden. Het gaat om de volgende zeven thema’s en wegingen: 1.

Visuele en ruimtelijke kwaliteit van de gehele gemeente

2.

Cultuurhistorisch erfgoed

10%

3.

Cultuurgroen en buiteninrichting binnen bebouwde kom

30%

4.

Natuur en landschap

20%

5.

Recreatie en toerisme

10%

6. Duurzaamheid en milieu 7.

20

Nationale Groencompetitie 2012

15%

15%

Communicatie en Participatie: Hierbij is het percentage verwerkt in overige thema’s Entente Florale Nederland

21

De juryleden geven een oordeel over de belangrijkste aspecten van elk thema. Verderop in dit artikel zijn die aspecten kort weergegeven. U kunt daarin zien wat de grondslag van de jurering is. De gemeente kan op basis hiervan de informatie of objecten langs de route daarop afstemmen.

De bekroning en de certificaten De Bekroningen worden toegekend in respectievelijk eenmaal Gouden bekroning en meerdere Zilveren en Bronzen bekroningen in de categorie Steden en Dorpen/kleine steden. Voor

bijzondere prestaties zijn er in de verschillende thema’s Certificaten te behalen. Entente Florale kent op de thema’s Beheer en Onderhoud, Natuur, Groen en Gezondheid en het Jaarthema deze certificaten toe. Het Jaarthema voor 2012 is : Groen en Economie. Het certificaat heeft de naam Groen Loont gekregen.

Het staat een deelnemer vrij om een volgend jaar weer aan de competitie deel te nemen. Als een gemeente echter met Goud is bekroond kan een volgende deelname pas weer na vijf jaar plaats vinden.

Toelichting op de aspecten van de thema’s De jury richt zich op de eerder genoemde zes thema’s. Communicatie en participatie worden daarnaast afzonderlijk beoordeeld, omdat ze voor alle categorieën gelden. In de tabel is aangegeven welke aspecten in het bijzonder aandacht krijgen. Ter toelichting wijzen wij u er op dat de aspecten gelden voor bovenaan de verticale kolom genoemde categorie

4.

Natuur en Landschap

5.

Recreatie en Toerisme

6.

Duurzaamheid en Milieu

10%

3.

Stedelijk Groen en Buiteninrichting 30%

20%

10%

15%

2,25%

2%

4,5%

3%

2%

2,25%

B. Ontwerp 35%

5%

3,5%

10,5%

7%

3,5%

5%

C. Beheer & Onderhoud 35%

5%

3,5%

10,5%

7%

3,5%

5%

Categorie Hoofdcriteria A. Visie en Beleid 15%

1.

Visuele en Ruimetlijke Kwaliteit 15%

2.

Cultuurhistorie

D. Communicatie & Participatie 15%

22

Nationale Groencompetitie 2012

Communicatie en Educatie 7,5% Participatie 7,5%

De jury De juryleden van 2012 in alfabetische volgorde, met achter de naam vanuit welke deskundigheid zij deel uit maken van de jury.

R.J.M. van Aalderen (t) | H.K.W. Baayen(o) | E.J. van Beusekom (e) | J.J.L.M. Bongers (s) | Th. J.L. de Bont (g) | M. Dat (s) | H.A.P. Hoek (g) | H.J.M. Hoppenbrouwers (g) | W.A.C.M. van Leeuwen (s) | J.P. Mauritz (s) | J.H.A. Meeus (t) | R.M. Mulder (s) | A.M.P. Prinsen (s) | H.F.M. Rampen (e) | R.A.H. Siekman (s | J. de Vries (b).

Voorzitter: Gerard de Wagt. s = Stadswerk | t = tuin- en landschapsarchitect | o= onderwijs e = ecologie/natuurontwikkeling | b = boomkwekerijsector

|

g = groenvoorziener/hovenier

|

Entente Florale Nederland

23

Weert Categorie ‘steden’

burg Provincie Lim TEDEN’ CATEGORIE ‘S E D IN D U WINNAAR GO

WEERT, “STAD IN HET GROEN”!

De gemeente Weert profileert zich al 30 jaar als een “Stad in het groen” Een trotse stad met een verrassende groene rijkdom, goed verzorgt, statige bomen, uitmuntende groenvoorzieningen, rijke cultuurhistorie en omringt door een robuust, boeiend en afwisselend buitengebied. De diversiteit van een stenige binnenstad met dwaalruimtes en de stapsgewijze overgang van historische stad naar robuuste natuur maken dat de stad en het buitengebied in Weert innig met elkaar verbonden zijn. Alles is gericht op totaalkwaliteit, belevenis, duurzame ontwikkeling en gecreëerd door een intense samenwerking. Daarmee toont Weert zich “groots” in haar stedelijke omgeving en met een menselijke maat.

GROEN MET AMBITIE Weert is een mensenstad en het groene karakter is een belangrijke vestigingsfactor. De stad investeert daarom voortdurend in kwaliteit in de volle breedte (woonwijken, bedrijventerreinen, binnenstad en buitengebied). De economische waarde van het groen vertaalt zich in klinkende resultaten zoals: “Kampershoek, beste bedrijventerrein van Zuid Nederland”. “Nominatie Beste Binnenstad”. “Weert, beste woonstad van Limburg”. Molenakker is zo’n woonwijk waarbij de kwaliteit van het groen mensen aan Weert bindt.

Het groene karakter van de wijk resulteert bovendien in extra toename van de vastgoedwaarde.

DUURZAME BINNENSTAD De binnenstad fungeert als culturele en economische ontmoetingsplaats, compact en flexibel. Het aantrekkelijke binnenstedelijk milieu biedt ruimte aan in de tijd veranderende activiteiten met aandacht voor het cultuurhistorisch karakter van de oude binnenstad. Met stenige straten en pleinen, verbluffende binnentuinen, duurzame inrichting, strakke straatprofielen en markante bomen op strategische plekken is de binnenstad het bruisend hart van de regio. De sfeervolle binnenstad biedt ruimte aan

24

Nationale Groencompetitie 2012

de mooiste binnenstadkermis van Nederland en is de geliefde winkelstad voor mensen van ver buiten Weert.

PAUZEKLIMAAT Bedrijventerreinen in en om de stad zijn rijkelijk voorzien van groen- en boomstructuren. Door een aantrekkelijke groene omgevingskwaliteit beidt Weert een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Het bedrijventerrein Kampershoek kent nagenoeg geen leegstand. Dit ondanks moeilijke economische tijden. De titel “Beste bedrijventerrein van Zuid Nederland” dankt Weert aan de gezamenlijke inspanningen voor ruimtelijke kwaliteit. De natuurlijke omzoming met waterpartijen en groen levert veiligheid voor bedrijven en gaat hand in hand met ecologische waarden (duizenden rietorchissen). De overvloedige aanwezigheid van verrassend groen zorgt ervoor dat werknemers hun werkomgeving waarderen en daarin veelvuldig pauzeren.

NATUUR VOOR IEDEREEN. In het buitengebied excelleert Weert met landschapsschoon en robuuste, aaneengesloten en zeer diverse natuurgebieden.

Het motto “natuur is voor iedereen” legt de basis voor de ruime toegankelijkheid waarbij gebruik gemaakt wordt van natuurlijke barrières om de kwetsbare en bijzondere natuur te beschermen. Het Kempen~broek is een grenzeloos natuurgebied met bijzondere waterkwaliteit, een zeer afwisselend landschap en een ongekende biodiversiteit. Het is een groot struingebied met een enorm potentieel aan bijzondere biotopen en een uitgebreid netwerk aan recreatieve voorzieningen. De ontwikkeling van dit groots natuurgebied wordt mogelijk gemaakt door de constructieve samenwerking met toekomstgerichte agrariërs. In een dynamisch proces van vrijwillige kavelruil wordt de natuur robuuster, de landbouw vitaler en het recreatief vermogen vergroot. Een voorbeeld van goede samenwerking rondom groen en natuur, met enorme baten op korte en lange termijn.

GROENE GENEN. Het belang van groen in Weert is nooit een discussiepunt geweest. Groen en Weert zijn als het ware een familie van elkaar en zit in de genen van de inwoners van Weert. De mensen denken graag mee hoe hun buurt schoner, beter, veiliger en gezelliger te maken is. Met buurtinterviews, belevingsscans en ontwerpateliers worden knelpunten en wensen geïnventariseerd en zichtbaar gemaakt. Door partijen, groeperingen en burgers te stimuleren en te faciliteren wordt de betrokkenheid vergroot en de particuliere werking versterkt. Een mooi resultaat is de realisatie van stadsvoortuinen in Keent, leidend tot betere verhuurbaarheid van woningen en meer contact tussen buurtbewoners.

jury gen van de de bevindin n va g in oven, tt dh menva de steden Ein Beknopte sa unt tussen lp de van id m ie nt n re t ee heef t concur Weert vorm or t (België) en do el ar ss da Ha e ed en m Maastricht ed bewust en Weert zich go ctie te is un n of va gi ar re Da . de rt Duitsland en in om Wee . Er is een tal van gebied t toebedeeld ef zet het zich op he h zic r uu st be t he orie en e st di n ht voor hi laten vervulle met aandac m schop tru en de sc op ad levendig st noeg geheel enstad is nage groen nn bi er ze De gt r. oo uu rt architect idige tijd. Wee en lijk t past bij de hu entale bomen um geweest en on m et m n ne la vele e ch De tis n. as n en te werke door zijn fant , te recreëre en hte ec on n w ee te n zij een oase om raccenten en der­ n vrolijke kleu on t ve ge He s. en er rk zoek bloempe ers en zijn be zal deze voor de inwon zen inrichting ko meerwaarde ge de or do , og ho er ze eert zet in is haven zijn. W houdsniveau goed te hand d ou rh de e on lijk partners. manier van oners en zake g met zijn inw oo al di andel, zowel en va op t op een t hoog in he aa st g lin ke is ruim twik e en recreatie De natuuron Voor toerism . ad st de e en n at ite zijn up-to-d binnen als bu voor zieningen n dere va an k l ta oo aandacht, viseer t de jury te uiken. Wel ad br e ge ism te er ijk to el t he aantrekk oeken om rz de t on ef he te n rekkelijk en mogelijk hede terrein is aant en ijv t. dr ed be bi t n He rspectieve bevorderen. imaat dat pe ed n vestigingskl n in Weert go zij ie daardoor ee at uc ed rticipatie en pa , tie j bi ica el un w Comm en zich daar inwoners voel ingebed en de nt op Nederland ke tente Florale En n toe in va ud r uu Go Het best nte Weert jury de gemee de n va g in el aanbev ‘steden’. de categorie Entente Florale Nederland

25

Bergeijk Categorie ‘dorpen en kleine steden’

26

rd-Brabant o o N ie c in v Pro EDEN’ EN KLEINE ST EN P R O ‘D IE R UD IN DE CATEGO WINNAAR GO

Bergeijk, 100 km2 groen en gastvrij Bergeijk bestaat voor een kwart uit bos- en natuurgebieden.

Hiervan heeft de gemeente ongeveer 50% in eigen bezit en opengesteld voor publiek. Groen zijn verder de beekdalen (EHS, belangrijk voor het watersysteem stroomgebied De Dommel) en het buitengebied met een afwisseling van erfbeplantingen, lanen, bermen, houtsingels, visvijvers, poelen en vloeiweiden met de zeldzame Herfsttijloos. Binnen de 6 kernen kenmerkt het groen zich door een afwisseling van boomstructuren, bosjes, gazons, begraafplaatsen, sportcomplexen en parken.

Groen en gezondheid Veel groen is ingericht voor sport en spel. Zo’n 90% van onze jeugd is lid van een sportvereniging en/of de scouting. Zij maken optimaal gebruik van het vele groen. Maar ook onze inwoners en toeristen wandelen en fietsen er veel. Vorig jaar werd de gemeente uitgeroepen tot ‘Eén na beste wandelgemeente van Nederland’.

Groenbeleid Ons gerichte groenbeleid en -beheer zijn verankerd in plannen voor het dorpse en landschappelijke groen en de bos- en natuurgebieden. Hierbij zijn kwaliteit en continuïteit geborgd middels het zelf ontwikkelde integrale kwaliteitsplan Beheer Openbare Ruimte en Accommodaties. Voorts dragen wij het FSC keurmerk voor goed bosbeheer, investeren we in groenen wijkrenovatie (momenteel in uitvoering) en ondersteunen we particulieren bij de instandhouding van waardevolle bomen.

Groen is geschikt voor waterberging (wadi/bergingsvijver).

Bergeijk investeert daar bewust in, mede om investeringen in dure rioolsystemen te voorkomen. Daarnaast heeft het natuurlijk ook meerwaarde voor flora en fauna, deze biodiversiteit.

Nationale Groencompetitie 2012

Erfgoed ‘De Ploeg’ is een fabrieksgebouw waar tot voor een paar jaar terug de beroemde Ploegstoffen werden geweven. Er zijn plannen om de Ploeg een nieuwe bestemming te geven. Want dat deze nalatenschap van architect Gerrit Rietveld moet worden behouden, staat vast! Het is het markantste gebouw van Bergeijk, gelegen in een groot park dat door landschapsarchitecte Mien Ruys werd ontworpen. De ensemblewaarde is hoog en daarom ook een Rijksmonument met internationale allure. Om de samenhang met andere (rijks) monumenten te benadrukken heeft de gemeente een visie ontwikkeld: een groene en herkenbare verbinding tussen Ploeg en Kerk. Stapsgewijs wordt daar invulling aan gegeven. Gestart werd met herstel van de omgeving van de Rietveldklok, Bezoekerscentrum Teutenhuis, herinrichting van het oude kerkhof, herstel van de middeleeuwse kerk en herinrichting Centrum.

Participatie Bewoners, organisaties en bedrijven leveren een actieve bijdrage aan het groenonderhoud door acties als bladafval-, zwerfvuilinzameling, snippergroen gebruik, het maaien van grasbermen, de adoptie van rotondes en het onderhoud van sportvoorzieningen. Natuurtuin ‘t Loo met alleen vrijwilligers fungeert als centrum voor natuur- en milieueducatie en gezonde voeding. Maar ook beleidsmatig is burgerparticipatie, met gemeentelijke regie, een vanzelfsprekendheid in Bergeijk.

Denk dan aan de integrale dorpen ontwikkelings­plannen (i-DOP’s), die momenteel in uitvoering zijn. De gemeente Bergeijk werkt samen met buurgemeenten op het gebied van bedrijfsvoering, plattelandsontwikkeling, recreatie, toerisme en promotie. Ook zijn er grensoverschrijdende samenwerkings­ verbanden. Met diverse partners als Waterschap De Dommel, Natuurmonumenten, Staats­bosbeheer en Bosgroep ZuidNederland wordt samengewerkt bij natuurontwikkeling en natuurbeheer. De zeldzame gladde slang en beekprik profiteren hiervan.

Groen loont!

Goed wonen. Bergeijk biedt een aantrekkelijke omgeving om te wonen voor allerlei doelgroepen. Wonen in een bos is populair, vanzelfsprekend met compensatie van nieuw bos voor versterking van groene gordels rond de kernen. De opbrengsten zijn bedoeld voor investeringen in het openbaar gebied.

Goed werken. De High Tech Campus in Eindhoven is een voorbeeld van werken in het groen. Kennisintensieve bedrijven zijn er gehuisvest tussen allerlei landschappen. Die werknemers willen ook ergens wonen en zich ontspannen in Bergeijk. Het Kempisch bedrijvenpark in Bladel is een voorbeeld van samenwerking van vier Kempen gemeenten op gebied van economie en duurzaamheid. De gemeente Bergeijk investeert in dit duurzaam bedrijvenpark van ongeveer 175 ha met veel groen, waterberging en energiezuinige verlichting.

Goed recreëren. Groen in het uitgestrekte buitengebied levert economische activiteiten op, ook voor agrarische ondernemers op het platteland met nevenactiviteiten op gebied van verblijf en verkoop van (streek)producten. Toerisme is een belangrijke peiler voor de lokale economie. We hebben 1,2 miljoen overnachtingen op jaarbasis en 24% van onze beroepsbevolking is hierin werkzaam (hoogste in regio). De aanwezigheid van fiets-, wandel- en ruiterpaden, buitenmeubilair, visvijvers, een bungalowpark en vele (mini) campings zorgt voor een gevarieerd en hoogwaardig aanbod.

de jury ndingen van ren g van de bevi in tt va en m als een erva Beknopte sa meente, die ge n ee en is n jk e Bergei openbare groe De gemeent beheert. Het en m de om nd en ge nn Bi haar ei verzorgd bij. rentmeester ­ gen er prima ur lig tu na en in or tu vo geen ruimte de particuliere Het or de schaal . do ed is bi ge m rie ko indust bebouwde t bestaande die het behalve bij he bescherming de ontwikkeling, t ijg kr ap ch ds an el iss coul kleinschalige . nt ie rd ve n waarbij gronde t groenfonds, he or vo n ry ju de or heeft de en, bewust w Bewondering r binnen kom groen te nuit bosbehee ur va ltu e di cu t en he ld en ge dschappen en ieke bestaande lan de karakterist ingezet om de t behoud van he om at met ga rij t de he s er Al bo . el behouden , de langgev veld/ de leibomen et Ri k, in n br va e id ts ighe Braban bare aanwez de’, de r ook de tast o, de ‘boterlin Lo nutstuin, maa t ’ in tu ur tu Na is, hu ijkheid. el en rd ut ar verantwoo Ruys, Het Te gemeente ha de t zij niet em et ne do n t timpaan, da ne imago, da aan haar groe gen. lin am el za st ur in du en kt rs Zij wer el vrijwillige ve er re ze de et an m vier met alleen, maar tensief samen in ­ er zij at W kt t er he Daarnaast w monumenten, , SBB, Natuur en nt ee em Kempeng incie. mel en de prov schap de Dom Bergeijk Bestemming ggen: Beleef ze jk ei rg Be Terecht mag Boerenland. en, Beken en met haar Boss op rland kent Florale Nede e nt te En in e n to va Bergeijk Goud Het bestuur de gemeente ry ju de n va aanbeveling ine steden’. ‘dorpen en kle de categorie

Entente Florale Nederland

2727

Nunspeet Categorie ‘steden’

lderland Provincie Ge ‘STEDEN’ E CATEGORIE D IN R E V WINNAAR ZIL

u Terug naar de natu

r

n de natuur, e hij was, die hield va wi et ni g ze ik , an m Er was een ar zoveel te had gehoord dat da j hi nt wa j, hi t ch da althans dat en zo. eid, blijheid en jezelf ijh vr e, ilt st de s, wa vinden an. daar eens heen te ga om l va ge k el in g oe Gen R utger Kopland Mooie start om eens naar Nunspeet terug te gaan, recreatief genietend van natuur en rust, de drijvende kracht achter onze economie en onze gezondheid.

Veelzijdig De gemeente Nunspeet, een zeer groene gemeente, is gelegen aan de noordwestrand van de Veluwe. De gemeente bestaat uit vier dorpskernen: Nunspeet, Elspeet, Hulshorst en Vierhouten en heeft een totale oppervlakte van 12949 ha. waarvan ruim 9200 ha. natuurterrein, circa 3000 ha landbouwgebied en 670 ha. woon/werkgebied. Nunspeet ligt in een interessant en veelzijdig landschap en ligt geheel in het Nationale Landschap Veluwe. De Nunspeetse natuur is van nationaal en internationaal belang en wordt in het gemeentelijk natuurbeleid gekoesterd.

Openbaar groen De gemeente Nunspeet heeft in totaal 197 hectare openbaar groen . Hiervan is 98 hectare gelegen binnen-de bebouwde kom. Per inwoner heeft de gemeente bijna 74 m2 openbaar groen . Uitgangspunt van manifest de Groene Stad is 75 m2 per huishouding; daarmee komt Nunspeet een factor 2,5 bovenuit, dit is nog exclu-sief de bos-en natuurgebieden. Als we kijken naar de verdeling van het groen binnen de structuurelementen, bevindt zich het meeste groen in de woonwijken.

28

Nationale Groencompetitie 2012

Om al dit groen in stand te houden, is het groenbeleidsen beheerplan ‘Gedegen groen 2011-2017’ vastge-steld. In dit plan staan de ambities, beleidsuitgangspunten en randvoorwaarden beschreven voor het beleid en het beheer van het openbare groen binnen de kernen van gemeente Nunspeet Toerisme Voor Nunspeet is toerisme een van de belangrijkste bronnen van inkomsten.Door de unieke ligging aan de rand van de Veluwse bossen en grenzend aan het Veluwemeer en door de zeer goede bereikbaarheid is de gemeente Nunspeet voor dagjesmensen en verblijfsrecreanten een aantrekkelijke recreatiebestemming. De recreatiemogelijkheden zijn divers maar eigenlijk allemaal gericht op onze natuur. Wandelaars, rustzoekers, fietsers, watersporters, vissers en natuurliefhebbers komen volop aan hun trekken.

Jaarlijks zijn er 1,2 miljoen overnachtingen goed voor ongeveer €900.000 aan toeristenbelasting. De toerist besteedt jaarlijks zo’n 6,3 miljoen euro aan food en 8,6 miljoen aan non-food artikelen. Daarnaast zorgt de recreatie in Nunspeet voor ruim 1100 banen in de recreatie verdeeld over 170 recreatieve vestigingen.

Groen loont De groene wijken met volwassen bomen en diepere achtertuinen van de gemeente Nunspeet, bijvoorbeeld de Belgenbuurt, hebben een veel lagere doorstroming, de huizenprijzen zijn er relatief hoger en in de wijk-schouwen scoren deze wijken hoger ten opzichte van de niet zo groene wijken (Oenenburg). Zelfs in deze tijd staan er hier nauwelijks huizen te koop. Ook de speelruimte voor kinderen geeft een hogere waardering.

Groen en gezondheid zijn eigenlijk al verweven in het gehele groenbeleid. De mensen komen naar Nun-speet voor de natuur om te wandelen, fietsen of te (water)sporten. Kortom om te ontstressen en van de zuivere boslucht te genieten; groen loont!

Samenwerking De gemeente Nunspeet hecht veel waarde aan de mening van haar inwoners. Op verschillende punten op het gebied van de openbare ruimte en het groen zijn burgers betrokken bij planvorming, uitvoering en evalu-atie. Enkele voorbeelden zijn: - Levend Landschap: in samenwerking met particulieren is de Hulshorster Enk in ere hersteld. Op deze enk groeien oude gewassen die gezaaid en geoogst worden door particulieren.

- Wijk De Bunte: met de bewoners is intensief nagedacht over de inrichting van deze ‘waterwijk’. Ook zijn de bewoners betrokken bij het waterkunstwerk wat de wijk opsiert; - De bewoners van de straten Mesdaghout, Jongkindhoek en Mauvekant hebben meegedacht over de wijkaanpak.

Kunst Nunspeet is een kunstenaarsdorp met vele bekende schilders die Nunspeet als woonplaats hadden. Ook sieren muurgedichten de ‘dode, lelijke’ plekken op muren op. Het introgedicht en onderstaand gedicht zijn te lezen in het centrum van Nunspeet

Liefdesgedicht

en zien et nodig om te kunn Jij hebt de dingen ni worden u nodig om gezien te De dingen hebben jo K.Schippers

n van de jury de bevindinge de vatting van en et prachtige ou m m sa e te nt op ee m Bekn nd groene ge lle va op . n en ee lan Nunspeet is men en bomen karakteristieke onumentale bo geslaagd de parken, vele m in er is et pe ns te behouden.

Nu n pe e ap De gemeent tie aan landsch ria va e ot gemeente gr n de den door de kenmerken va verleden wor t siaste en he ou t th ui en n am De schatte van een te g in id le r onde gekoesterd dgoed edewerkers. eristieke lan deskundige m n het karakt va steld g ge vin ilig er verw beukenlaan ve Dankzij de n unieke rode zij et m t di n Hulshorst ko kwaliteiten dschappelijke worden. n en de lan oe gr er dat dit e ig nd ht zo ac Met het pr vele toeristen s jk rli jaa et de bos- en nspe kwaliteit van ontvangt Nu et aan de do k eu br af zichtbaar e plaats om n. n aantrekkelijk heidegebiede or dit alles ee do is e vormen et nd pe ille ns ch rs Het dorp Nu rticiperen in ve pa s er on w m em en hun de be rondes. Ze st te wonen en k en inspraak er w rs ge illi n. van vrijw openbare groe n meer oen af op het kan nog ee id particuliere gr he am za ur du n va n ie Ten aanz n ontwikkeld. de visie worde ontwikkelt om samenhangen nte een visie ee m ge de als en tijdig te ed lan Het is go oude bomen n va g lin ke ta eventuele af ondervangen. nt op Nederland ke tente Florale En toe in r n ve va Zil r et uu pe Het best meente Nuns ge de ry ju de n aanbeveling va ‘steden’. de categorie nt, op Nederland ke tente Florale En ns een n ve va te r et uu pe ns Het best gemeente Nu de , ry ju de he n Be er en aanbeveling va g toe voor e Waarderin er nd kkundige jzo va Bi en t teit Certificaa de hoge kwali n va d on gr Onderhoud op uitvoering.

Entente Florale Nederland

2929

l u e G p o Schin Categorie ‘dorpen en kleine steden’

30

rg vincie Limbu ro P ) rg u b n e alk (gemeente V STEDEN’ EN EN KLEINE P R O ‘D IE R O VER IN DE CATEG WINNAAR ZIL

Een dorp in het groen, gelegen in het Zuid-Limburgse Heuvelland, rijk aan natuurschoon, cultuurhistorie en indrukwekkende panorama’s. Dat is Schin op Geul.

Ondernemen in het groen Het thema ‘Groen loont’ geeft perfect weer waar de Gemeente Valkenburg aan de Geul in uitblinkt. Gelegen in het inmiddels Nationale Landschap Zuid-Limburg, heeft de gemeente zich gedurende de afgelopen eeuw ontwikkelt tot hét toeristisch centrum van het Heuvelland. Holle wegen, open plateaus, steile beboste hellingen, vakwerkboerderijen en imposante kastelen, de kasteelruïne, de meanderende Geul en het gebruik van mergel als bouwsteen, zorgen er samen voor dat vele bezoekers uit binnen- en buitenland dit unieke stukje Nederland al bezochten. Met meer dan 1 miljoen overnachtingen, 2.5 miljoen dagtoeristen en meer dan 50% van de werkgelegenheid voortkomend uit het toerisme, kan de Gemeente Valkenburg aan de Geul met recht zeggen dat groen loont.

wandelpaden en een uitgebreid netwerk van fiets- en mountainbikepaden. Om het Geuldal ook voor gezinnen en oudere recreanten beter te ontsluiten investeert de gemeente samen met buurgemeenten en de Provincie Limburg in een padenplan dat het Geuldal met Maastricht en het achterliggende Grensmaasgebied gaat verbinden.

Wonen in het groen Schin op Geul is samen met het lintdorp Oud-Valkenburg een ware parel in het groen. Vrijwel iedere straat staat visueel in contact met het omringende heuvellandschap, dat beheerd en gekoesterd wordt door de Vereniging Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Bewoners zijn nauw betrokken bij hun omgeving en dragen actief hun steentje bij aan de instandhouding en het beheer van groenvoorzieningen, kapellen en wegkruizen, de kasteeltuin in Oud-Valkenburg en de orchideeëntuin in het Gerendal.

De gemeente voert dan ook een actief toeristisch beleid, waarbij gestreefd wordt naar het verlengen van de verblijfstijd door het vergroten van de naamsbekendheid en het verbreden van het aanbod van activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn de jaarlijkse kerstmarkten en de organisatie van grote wielerevenementen zoals de Amstel Gold Race en het WK Wielrennen in 2012. Uitgangspunt bij de uitvoering van het toeristisch beleid is dat Valkenburg groot geworden is door de historische stad en het fraaie landschap. Alles wat daaromheen gedaan wordt, moet erbij passen en mag niet conflicteren.

In samenwerking met de gemeente heeft de dorpsraad een project uitgevoerd dat geresulteerd heeft in het aanplanten van diverse laanbomen, hagen en hoogstamboomgaarden, het plaatsen van zitbanken, bloemtorens en ‘hanging baskets’ én het verfraaien van groenvoorzieningen. De bewoners voeren in samenwerking met de gemeente het beheer uit en willen hun dorp laten uitgroeien tot een heuse ‘village fleuri’. Als sluitstuk van het project hebben omwonenden en gebruikers in samenwerking met de gemeente en een landschapsarchitect een ontwerp opgesteld voor de herinrichting van de stationsomgeving. Een ontwerp dat op korte termijn uitgevoerd wordt en een bijzonder groen en bij de omgeving passend karakter gaat krijgen.

Bewegen in het groen Eén van de vier speerpunten uit het toeristisch beleid is het stimuleren van wandelen en fietsen. Naast het verwelkomen van diverse wandel- en fietsevenementen, beheert de gemeente meer dan 200 km –grotendeels gemarkeerde-

Verbinden in het groen De komende jaren staan in het teken van verbinden. Zo zal worden gewerkt aan het landschappelijk en recreatief verbinden van het mergelstadje Valkenburg met de omringende natuurgebieden en de aangrenzende gemeenten.

Nationale Groencompetitie 2012

Maar ook het stimuleren van burgerparticipatie in de kernen zal in het gemeentelijke beleid centraal staan.

Dat groen daarbij loont en een belangrijke verbindende factor kan zijn, heeft Schin op Geul al laten zien. Gelegen in een schitterend landschap, rijk aan cultuurhistorie en met Valkenburg en Maastricht op een steenworp afstand, bent u er van harte welkom voor een gegarandeerd aangenaam verblijf

n van de jury de bevindinge ee vatting van en h terecht als tw m zic sa n te re op te en Bekn lkenburg pres reliëfrijk Va ai d fra Ou er en ze ul n Schin op Ge n gelegen in ee or behoud va woonkernen, rg en inzet vo zo aantrekkelijke el ve t on in dit to e an nt ga ee us m ie ge on . Harm landschap. De rgs landschap menten en le Zuid-Limbu landschapsele n dit waardevol aa ur ke een t zich een on en to m sa e nt landschap ten,de gemee g en um on m ote afwisselin he ide. Door de gr cultuurhistorisc t voor ze artiger van be in eh et nb M . ge og lan ho waardig be natuurwaarde e t de gemeent in milieus is de eke milieus, ze in hoogte en ifi ec sp de n va flora en g e in ek id ifi re ec tb ui sp al behoud en jzondere, loka ehoren voor ing van de bi erk en toeb in op uitbreid tw ne id re eb tg ui gebied van n op ee au ve fauna. Met orzieningenni vo t he is en n van haar fiets het realisere wandelen en e hoog. In ism enhang en er m to sa e en ed recreatie eente een go m ge de het haar t in ee n w gen te vinde beleidsdoelen derlinge belan at om on ga n t va g He in fgoed. een afweg storische er hi ur ten ur tu ltu na cu landschap en toevertrouwde he elementen, or een isc vo or st rg hi zo n n va aa afweging g, gekoppeld n onomisch belan derdeel zijn va opzichte van ec n het een on va t us w werkt. . Be st ge en om m ek sa to l e duurzam veel regionaa heel, wordt woners in de een groter ge met haar be k oo ze oners et do n ha ke er mee ar bew Samenw . Ze biedt hier en rn en de ke g de vin or en woonomge zelfsturing vo ende ijke en betrokk ei el bo kk n re ee nt aa en een zeer htig landschap ac pr n ee ist er . bezoekende to der de indruk was hiervan on natuur. De jury kent op le Nederland Entente Flora voor de n g va ur r nb uu lke st Het be gemeente Va de ry ju de rp n ‘do en en va aanbeveling de categorie Zilver toe in ul Ge op n hi kern Sc ’. kleine steden , op derland kent e Florale Ne nt te En voor g n ur va nb Het bestuur meente Valke ndere de jury, de ge n jzo Bi va t g aa in el fic aanbev ns een Certi n op Geul teve op grond van haar kern Schi en Landschap ur tu Na en or vo e to g in ge natuurWaarder van de ho en rk te rs ve behoud en e waarden. landschappelijk Entente Florale Nederland

3131

Haarlem Categorie ‘steden’

rd-Holland o o N ie c in v Pro ‘STEDEN’ E CATEGORIE D IN S N O WINNAAR BR

Bereikbaar groen Haarlem heeft veel hofjes en monumentale parken die als groene parels in de stad liggen. Eén van die prachtige parken in Haarlem is zelfs het oudste groene rijksmonument van Nederland, de Haarlemmerhout. De stadsranden zijn groen en onbebouwd.

De bereikbaarheid van het groen in en om de stad voor de bewoners is een belangrijk beleidsuitgangspunt van de gemeente Haarlem. Op de fiets, te voet of via het water is het Haarlemse groen, maar ook het groen in de omgeving, goed te bereiken. Via vaarwegen over het Spaarne en de overige vaarten wordt de toerist gefaciliteerd met goede aanlegsteigers in en bij het groen. Deze zomer gaat een pontje in de vaart over het zuidelijk deel van het Spaarne. Hiermee worden de groengebieden in het westen en oosten ook over water met elkaar verbonden en goed bereikbaar. Voor de fietser zijn er lange afstandspaden waarop zij of zij, niet gehinderd door gemotoriseerd verkeer, door de prachtige groengebieden kan fietsen. Voor de voetganger zijn vooral de wijkparken en het wijkgroen binnen bereik.

Groen loont Haarlem is nieuwsgierig naar de vraag wat de economische betekenis is van het groen binnen haar grenzen. Hiervoor doet Haarlem mee aan het pilot project TEEB –Stad (The Economics of Ecosystems and Biodiversity). Een internationale studie naar de economische waarde van groen en ecosystemen in de stad.

In deze studie wordt een praktisch rekeninstrument ontwikkeld om de baten van groen en water zichtbaar te maken.

In de casus van Haarlem krijgt de stadskweektuin een nieuwe invulling. Door het verdwijnen van het huidige onderhoudsbedrijf ontstaat er ruimte om meer groen aan te planten. Daarnaast wordt de mogelijke vestiging onderzocht van horeca en een duurzaamheidscentrum. Voor de gemeente is de ruimte die ontstaat een mooie gelegenheid om een grote groene zone te ontwikkelen en de recreatieve gebruikswaarde van het gebied te verhogen. De verwachting is dat de herontwikkeling van het gebied vooral ten goede zal komen aan de omwonenden en speciaal aan de inwoners uit de nabijgelegen, stenige Indische buurt.

Groen en gezondheid Door de situering op zowel de strandwal als op de veenweide als overgangsgebied tussen duin en polder, kent Haarlem in beginsel rijke natuurwaarden. In haar nieuwe ecologisch beleidsplan zet de gemeente in op het versterken van de soortenrijkdom en een hogere ecologische waarde in de stad.

Door het stimuleren van een goede omgeving voor insecten, een divers bomenbestand en begroeide oevers, zijn er voldoende natuurlijke vijanden, waardoor in Haarlem de eikenprocessierupsen en muggenplagen niet voorkomen.

Haarlem erkent dat de natuurlijke groenbeleving belangrijk is voor de gezondheid van haar inwoners en stimuleert het natuurlijke groenbeeld in bijvoorbeeld de stadsranden en het Heempark.

32

Nationale Groencompetitie 2012

Participeren in het groen Op het gebied van groenparticipatie heeft Haarlem een lange traditie. Uniek in Haarlem is het bestaan van doetuinen: je huurt per jaar een klein stukje grond van 5x5 m om groenten en/of bloemen op te kweken. Doetuinen zijn te beschouwen als een vroege vorm van stadslandbouw, maar bestaan al enkele decennia en bevinden zich op meerdere plekken in Haarlem in parken, vaak in combinatie met schooltuinen. De laatste tijd zijn er steeds meer spontane groeninitiatieven van particulieren, zoals guerilla gardening, mobiele moestuinen en vergroenen van de gevels.

In toenemende mate geven inwoners aan dat zij ander groen in hun directe omgeving willen. Groen dat voor de gemeente te duur is in onderhoud. In overleg met bewoners kan de gemeente groenstroken, plantsoenstroken of binnentuinen omvormen, waarna de bewoners dit groen zelf onderhouden met ondersteuning van professionals. Deze werkwijze wordt in een contract vastgelegd. Momenteel kijkt de gemeente of deze werkwijze grootschaliger en in een hele wijk kan worden toegepast.

n de jury vindingen va ng van de be zone. Het tti va en m an sa str dwallen Beknopte op een oude d sta te ek er rijke historie n langg ere plek. De Haarlem is ee op een bijzond lijk pe ap ige opzet, ch nd ds ku w lan ligt daardoor de stedenbou in h zic elt aardevolle weerspieg historische w van de stad ezigheid van nw aa de en architectuur rne en en. langs het Spaa groenstructur stedelijk hart n ee or do h en ied . Het erkt zic e uitloopgeb De stad kenm n recreatiev va l te an Er is veel m id. e he groene/blauw voor duurzaam kt zich sterk aa le groene m tra ur eu tu tn es aa klim gemeenteb Haarlem een n va om ht adkrac ambitie en da g van . en de inrichtin stad te maken gen is groot nin zie or lvo ro ne utes voor spee kkelijke groe De aandacht ers zijn aantre t on inw de eli or Vo twikk ng. He prima niveau. ig of in on is tsen aanwez en fie nd ra en ds sta len in de voor wande groengebieden zorg voor heer van de ijk is hier de gr ecologisch be lan Be u. ea niv ed het groen go n n va va u robuust en derhoudsnivea ekomst. Het on to aandacht el de ar ve is na n it nparke continuïte torische groe his de or Vo lijk t deel van de is goed tot rede ers. Een groo van de burg stand id he en kk rhoudsachter en ook betro ucturele onde n in het de stad kent str te in un ur rp tu uc ee sp str zijn bomen en educatie een kansrijke ie, participatie Communiicat t acht de jury Di e. nt ee m ge de n va behoud van d lei et m nieuwe be ner Haarlem oe gr n ee voor ontwikkeling toekomst. aliteiten in de historische kw eveling kent op aanb rale Nederland Flo e nt te En categorie n ons toe in de Het bestuur va e Haarlem Br nt ee m ge de van de jury ‘steden’.

op aanbeveling derland kent, nte Florale Ne te rtificaat En n va ur vens een Ce Het bestu e Haarlem te nt ee m ge ond van de amheid op gr van de jury, e voor Duurza to ing er rd aa Bijzondere W innovatie. de ambitie en Entente Florale Nederland

3333

Lierop Categorie ‘dorpen en kleine steden’

34

t oord-Braban N ie c in v ro P omeren) (Gemeente S eden’ n en kleine st e rp o ‘d IE R O G ONS IN DE CATE WINNAAR BR

r“ “ Van rups tot vlinde

op bloemen aast te dansen als ze V linders lijken welh de dingen n dat we in het leven aa er s on en er nn ri nderin g. neerst rijken. Ze he op, kijk uit naar vera ur le F . en m ne n te niet zo serieus moe nderin g goed is.

Besef dat alle vera isselin g atie, gedaante verw m or sf an tr or vo t De vlinder staa s leven ij leert ons hoe we on H . re ge ho t he in g en veranderin kunnen euwe voor waarden ni , en er nd ra ve en bewust kunn nnen verwezenlijken. creëren en wensen ku Al lang een geliefde woonplaats Someren is het land van de zeven vennen te midden van bossen en woeste gronden waar al heel lang mensen met veel plezier wonen. Someren betekent zomerweide.

Lierop is een schitterend typisch Brabants dorp aan de ‘Lije’ (=waterloop) omringd door oude cultuurlandschappen en prachtige landschapselementen. Vlakbij liggen uitgestrekte natuurgebieden zoals de Strabrechtse Heide en het grootste ven van Nederland het Beuven. Lierop kent een rijke geschiedenis en is cultuurhistorisch waardevol met een prachtige neogotische koepelkerk, een beschermd dorpsgezicht, onderduikerkamp en een zonnetempel.

Vermetel noch bevreesd De woeste gronden werden ontgonnen. Men moest hard werken. De mensen waren arm en vroom. Maar vooral van Zummere en nie bang.. En nog steeds gaan we er voor. We leven van onze grond. Eerst was het landbouw. Nu kiezen we voor een andere balans tussen groen en economie. Dat betekent mooie natuur om van te genieten naast duurzame landbouw.

Nationale Groencompetitie 2012

Transformatie op z’n Zummers Overal zie je onze gemeente veranderen. Dat doen we met zijn allen: gemeente, ondernemers, verenigingen, wijkraden en vrijwilligers. We zijn samen verantwoordelijk om er een prachtige vlinder van te maken. Verenigingen en de vele honderden vrijwilligers helpen bij het opstellen en uitvoeren van beleid. Allemaal beschikken ze over mooie locaties in een natuurlijke omgeving.

Groenbeheer op een andere manier Diverse partijen ondersteunen ons bij het groenbeheer. Zo heeft de Heemkundekring een belangrijk aandeel gehad in de realisatie van de Kloostertuinen. Het IVN helpt de gemeente onder meer bij het bosbeheer en bij erfbeplantingplannen.

Ondernemers dragen bij aan de realisatie van nieuwe natuur en ecologische verbindingszones. Parken worden door vrijwilligers onderhouden. Dat is pas op z’n Zummers!

Een prettig verblijf Op Zoover waarderen ze ons met een 8,9! “Gezellig dorp in een prachtige omgeving”. Om dit verblijf nog prettiger te maken, zijn we gestart met de realisatie van recreatiegebied De Heihorsten. Dit project ademt synergie tussen groen en economie. Intensieve veehouderijen maken plaats voor een recreatieve poort, een golfbaan, campings, een bungalowpark, een manege, bed and breakfasts, hotel/restaurants en landgoederen, maar ook voor meer dan 100 hectare nieuwe natuur, ecologische verbindingszones, vijvers en de terugkeer van het historisch Turfven. En dat allemaal aangelegd door lokale ondernemers. Zo floreert de economie dankzij het groen en gedijt het groen dankzij de economie.

Zorg voor elkaar in de natuur Al onze ouderenvoorzieningen staan in een groene en veilige omgeving. In zorgcentrum Huize Witven, pal tegen de Strabrechtse Heide, krijgen ouderen de beste zorg. In onze Rode Kruisbungalow kunnen hulpbehoevenden genieten van

een welverdiende vakantie in een schitterende bosrijke omgeving. Wij hebben speciale aandacht voor mensen die minder goed ter been zijn. We leggen overal allemansroutes aan. En dan hebben we het nog niet eens gehad over onze unieke scootmobieloefenbaan in het Slievenpark.

Vernieuwend op weg naar een betere toekomst Van en voor elkaar, duurzaam en betaalbaar en samen ondernemen. Die kernwaarden vind je terug in onze uitgangspunten van beleid. We steken onze nek uit in het beheerplan Natura 2000 Strabrechtse Heide & Beuven, adoptieregeling openbaar groen, notitie ‘omgang met overlast’, herstructurering van bedrijventerreinen, toeristisch beleid, beeldkwaliteitplan, meerjarenplan reconstructie en vrijwilligersbeleid. Overal wordt letterlijk gebouwd aan een mooie schone, groene en veilige omgeving, van rups tot vlinder!

n van de jury de bevindinge kpleister vatting van en m sa toeristische tre te n op ee tot Bekn t buitengebied vorming he om kt de aa m bij e en De gemeent tief te betrekk ac s er on w meente is de or de be unt van de ge en doet dat do . Het uitgangsp op ap ch ds lan e tit ch an eit stevig van het agraris kwaliteit en kw diversiteit in budget t bio he n en va eit n cit pe inkrim opvangcapa ijdig met het waardering dit is echter str jury heeft veel De te schroeven, n. ge gin ini zu be van het or do r ing ee rm vo voor groenbeh tschalige om oo gr de p ers en e waaro lijke ondernem voor de wijz door plaatse en ag dr uiterst ge n ee dt wor van buitengebied de vooravond chap nte staat aan ds ee lan m t ge he De Om vrijwilligers. t platteland. he n va uwe ie at nie nsform g van t de inpassin ingrijpende tra houden, verg te r aa fb tussentijds lee ht. nen te en alle aandac erbetering die gebruiksvorm heid en milieuv am za om ur du ak ta or en vo or de gemeente vo De inspanning het arbij staat de Da op ht d. ric uw ge bo , te maken worden uitge regierol waar woners zijn voeren en de onen. De be w eigen beleid te lijk de lan en n e ism er to n t beheer va samengaan va s en bij he het p soenrenovatie ro nt aa pla w e bij ijz n de w betrokken r de indruk va ngebied De jury is onde p en het buite ro groenstroken.

Lie rp do t n he va l iee nt te dschap toeristische po ctie van het lan bij de reconstru wordt ingezet aanbeveling rland kent op e Florale Nede nt te ons toe En n ro va kern Lie p Br Het bestuur eren voor de meente Som ge de y jur van de ine steden’. ‘dorpen en kle in de categorie eveling kent, op aanb le Nederland Entente Flora p tevens n ro va Lie ur rn stu ke be Het meren voor de tie gemeente So or Communica van de jury, de rdering toe vo aa W e er van nd et jzo Bi inz t e aa lijk fic ke rti wer een Ce van de daad ie op grond en Participat d. ou het onderh vrijwilligers bij Entente Florale Nederland

3535

l a a d n e s o Ro Categorie ‘steden’

rd-Brabant o o N ie c in v Pro ‘STEDEN’ E CATEGORIE D IN S N O WINNAAR BR

Roosendaal is groen Roosendaal is een gevarieerde gemeente met zowel een bruisend centrum als een groot buitengebied met ruimte voor rust en natuur. Roosendaal wil mensen graag dichterbij de natuur brengen en investeert in de aanleg van ecologische verbindingszones en in het vitaler maken van het groen; biodivers, duurzaam en beheerbaar. Daarbij kijkt de gemeente ook naar gebruiksfuncties van het groen zoals de typisch Brabantse ommetjes. Een groene omgeving loont in alle opzichten. Het draagt bij aan de gezondheid van mensen maar ook aan een aangenaam vestigingsklimaat voor (nieuwe) inwoners en ondernemers.

Groenbeleid en groenbeheer Belangrijk beleidskader is de Koepelvisie, die is ontwikkeld met een horizon tot 2020 en bevat drie beleidsvisies: De Ruimtelijke Structuurvisie, de Sociale Visie en de Economische Visie. In 2004 is het Landschapsontwikkelingsplan De Zoom van West Brabant opgesteld, samen met de gemeente Bergen op Zoom. Dit plan geeft een visie op de gewenste ontwikkeling van natuur en landschap in het buitengebied en de hoofdstructuur in de kernen voor 10 jaar. In 2009 heeft Roosendaal een groenbeheervisie ontwikkeld met als doel het ecologisch (her)inrichten en beheren van het groen.

Investeren en samenwerken Roosendaal heeft afgelopen jaren fors geïnvesteerd in groen-, water-, ecologie- en landschapsprojecten. Vanuit de collegeprogramma’s 2008-2012 is daarvoor ruim 3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor onder andere de aanleg van ecologische verbindingszones, natuurherstel, agrarisch landschapsbeheer en recreatieve voorzieningen. Door intensieve samenwerking met de provincie Noord-Brabant, het Waterschap Brabantse Delta en andere regionale organisaties zijn veel projecten gerealiseerd.

36

Nationale Groencompetitie 2012

Resultaten Eén van deze gerealiseerde projecten is de aanleg van vier ecologische verbindingszones zoals de Smalle Beek. De ecologische verbindingszones leveren een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de biodiversiteit en de klimaatbestendigheid van de hele gemeente. De ecologische verbindingszones zijn ingericht met extra elementen zoals een bos met wandel- en fietspaden en een natuurspeeltuin. En er is een hoofdgroenstructuur waarin het groene grid in Roosendaal in kaart is gebracht.

Maatschappelijke betrokkenheid De aanpak van het groen heeft ook veel maatschappelijke betrokkenheid opgeleverd. Samen met vrijwilligers heeft de gemeente bijvoorbeeld het monumentale en waardevolle groen vastgelegd op de gemeentelijke bomen- en erfgoedkaart. Op verschillende plaatsen in Roosendaal worden samen met wijkbewoners tuintjes aangelegd voor Urban City Farming en zo zijn er nog veel andere projecten waarbij gemeente en bewoners samenwerken.

Groene route Roosendaal heeft voor het jurybezoek van de Entente Florale een groene route uitgezet langs opvallende en beeldbepalende plekken. Tijdens de route sprak de jury met inwoners en vertegenwoordigers van betrokken organisaties.

De jury kreeg een toelichting op het Burgemeester Marijnenpark waar de Molenbeek doorheen stroomt. Ook werd het Emile van Loonpark bezocht met zijn prachtige Parrotia’s.

Hoe een stichting de cultuurhistorie in stand houdt, bleek uit het bezoek aan de begraafplaats aan de Bredaseweg. Andere stoppunten waren het nieuwe Milieu Educatief Centrum (MEC) in het T-huis op landgoed Visdonk, Vrouwenstudio Sultana in de wijk Kalsdonk en basisschool ’t Talent. Het landgoed Visdonk heeft het afgelopen jaar een kleine metamorfose ondergaan met een betere bescherming van de natuurwaarden, de aanleg van een nieuw parkeerterrein – recreatieve poort - en nieuwe

paden door het gebied. Bij Vrouwenstudio Sultana leren vrouwen van verschillende culturen om samen te werken en initiatief te ontplooien. De vrouwenstudio beschikt over een groentetuin, die de vrouwen zelf onderhouden. Bij basisschool ’t Talent heeft de gemeente samen met de school een traditioneel stukje openbaar groen veranderd in een eetbare tuin. Kinderen krijgen hier les over de natuur en onderhouden de tuin.

De gemeente Roosendaal zet zich in om ook in de toekomst samen met betrokken partijen en inwoners te blijven werken aan een groen Roosendaal. Groen loont en leent zich uitstekend voor Ontmoeten, Verbinden, Samenwerken. Daar staan we voor in Roosendaal.

n van de jury de bevindinge d in vatting van en m sa n weerspiegel te de op or w Bekn twikkelingen en on e en ig et nd rg ku ve uw et De stedenbo erd daarbij ni en. Groen w . In de ijk rd w ve e le als ge da op oen de Roosen el openbaar gr t zich met relatief ve eente realiseer m ge heeft een stad De it. te ali kw ge ho n oo va nw rdige dat voor de tege wijkparken is e betekenis is ot gr n va orden, als k w s oo er dat dit groen ieven van burg oners. . Initiat w ort wat, be vo e d: ig st en lijv en toekom aar niet vrijb m d, er re no en af te geho begint vrucht het even kan ogisch beheer ol ec ar na ct g un ionele sla buuste, multif hoort wat. De realiseerde ro ge de uitgebreid in is menbestand werpen, zoals szones. Het bo ng di in . rb rg ve zo r ee ecologische verdient het m en de Op onderdelen landgoederen ) re ie en gevarieerd. ul tic ar (p de n zij ed n bi ge . Ee goed creatiefunctie In het landelijk natuur- en re de or vo nd unctionaliteit EVZ’s bepale kan de multif auw netwerk bl n/ geven aan oe gr te t g doordach Door uitvoerin . en rk te rs ve beleid enland t provinciaal van het boer ragraaf in he pa ve tie ea n het cr ka re al de toeristisch/ Brabantse W ndschap de La t to g in . met betrekk nzienlijk stijgen eem niveau nog aa htig watersyst ac kr voorzieningen er ve , een duurzaam eente n m va ge n re de se e ali di Het re amheidopgave richt op ijkste duurza municatie, ge is de belangr ijblijvende com vr et Ni t. ef . he ndacht zich gesteld krijgen veel aa en deelname, betrokkenheid op derland kent e Florale Ne nt te En de n in e va endaal to Het bestuur meente Roos n de jury de ge aanbeveling va en’. categorie ‘sted , op derland kent e Florale Ne nt te En n va te al vens Het bestuur nte Roosenda ry, de gemee ju de n va g toe voor aanbevelin Waardering Bijzondere e t aa fic rti n va de grot een Ce ie op grond en Participat tie ica un m Com ers. van de bewon betrokkenheid Entente Florale Nederland

3737

Wierden Categorie ‘dorpen en kleine steden’

38

erijssel Provincie Ov eden’ n en kleine st e rp o ‘d IE R O G ONS IN DE CATE WINNAAR BR

Wierden is een landelijk gelegen gemeente in het landelijke Twente. ‘Groen’ is verweven met het ontstaan, bestaan en voortbestaan van deze gemeente. In Wierden is het leven goed, het is er fijn wonen en fijn werken. Toeristen halen hun hart op aan de rust, ruimte en ontspanningsmogelijkheden.

Vroeger kenmerkte Wierden zich door ruwe gebieden met uitgestrekte heidevelden, vennen en moerassen. Het dorp is gevormd door water en groen. Bij de essen lagen de ‘groengronden’, waar vaak een beek doorheen liep. Ook lagen er hooilanden en, buiten de essen, de ‘velden’. Natuurlijk is er sindsdien veel veranderd. Maar als u bijvoorbeeld kijkt naar de namen van de woonwijken, ziet u dat Wierden haar historie niet vergeet.

Wat heeft Wierden met water?

Veel! Wierden is groenblauw dooraderd. Dat biedt ook veel recreatiemogelijkheden. Het riviertje de Regge maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Er zijn prachtige plannen ontwikkeld om de Regge te laten meanderen. Aan de noordkant van Wierden ligt recreatiegebied het Lageveld. Dit is een gebied van 6,5 hectare groot, met een waterplas, zandstranden en ligweiden.

Wat heeft Wierden met groen?

Dat staat hoog in het vaandel van de gemeente Wierden. In de ontwerpfase wordt daar dan ook al rekening mee gehouden.

Wierden kent veel brede grasstroken met bomen. Mooie voorbeelden zijn hiervan te vinden in de naoorlogse wijken. De woonwijken die daarna werden gebouwd, zijn niet alleen groen ingericht, maar hebben ook prachtige parken waar je heerlijk kunt spelen, wandelen en fietsen. Maar liefst meer dan 150 m2 openbaar groen per woning heeft de gemeente zelf in beheer. Een deel is uitbesteed met een beeld-prestatie-bestek dat al zeven jaar goed functioneert. Zo is het beeld op A-kwaliteit beoordeeld. De inwoners waarderen dit hoog.

Wat heeft Wierden met gezondheid?

Een groene omgeving zet mensen aan tot sporten. Uit onderzoek blijkt dat 76% van de inwoners zegt voldoende te bewegen. De helft van die mensen doet dat in het groen. Maar liefst 95% van de inwoners voelt zich psychisch gezond. Dat is 10% hoger dan landelijk! Naast dat het natuurlijk heel fijn is dat mensen zich goed voelen, scheelt het zo’n € 400.000 aan zorgkosten.

Wat heeft Wierden met het buitengebied?

Wierden heeft een prachtig buitengebied. Vanuit al onze wijken ben je, of je nou loopt of fietst, in no time in het buitengebied.

De gemeente Wierden zorgt actief voor het landschap. Niet alleen met het (kap)beleid, maar ook met subsidies. Even wat cijfers: in de afgelopen drie jaar zijn er meer 1.200 extra bomen geplant en meer dan 2 hectare aan bosschages. Door het project Groene Diensten beheren particulieren en agrariërs nu 18 hectare landschapselementen.

Samen met de agrarische natuurvereniging worden ‘ommetjes’ gerealiseerd. Dit zijn routes over de grond van agrariërs. Ook zijn er veel fietspaden aangelegd, met name in de EHS. Toeristen besteden hier per jaar meer dan € 15 miljoen. Zij waarderen Wierden als fiets- en wandelgemeente met een dikke acht.

Wat heeft Wierden met haar inwoners?

Die zijn uitermate belangrijk! Wierden betrekt de burgers bij diverse projecten. Een paar voorbeelden. De pas gerenoveerde Molukse wijk is helemaal ingericht naar de wensen van de Molukse bevolking. Dit resulteerde in veel hoogwaardig groen en een levendig plein. Gekozen werd om een deel van de voortuinen te laten vervallen. Hierdoor ontstond ruimte voor een groot plein. De beplanting is een combinatie van traditioneel en exotisch. Het nieuwe plein sluit beter aan bij de gemeenschapzin van de Molukkers.

Het tweede voorbeeld zijn de koeien in het park in Zuidbroek.

Nationale Groencompetitie 2012

Agrariërs hebben zich ervoor ingezet om een deel van het park te laten begrazen door koeien. Samen met de aangeplante fruitbomen en een bestaande monumentale boerderij, staat het buitengebied zo heel dicht bij de bewoners.

Wat heeft Wierden met duurzame energie?

Daar is Wierden zeer actief in, tot aan de Tweede Kamer toe! Er is succesvol gelobbyd om bermgras als biomassa te gaan gebruiken. Ook heeft Wierden een systeem ontworpen dat het hout van particulieren, plantsoenendienst en landschapsonderhoud versnippert en afvoert naar de biomassacentrale. Biomassa is één van de speerpunten van beleid. Daarnaast stimuleert de gemeente duurzaam bouwen en zonne-energie.

van de jury bevindingen een tting van de va en m sa te n plaats met Beknop delijk gelege lan h ig zic ht kt ac er pr nm een itengebied ke Wierden is kter. Het bu or ra vo ka ar ch da ris de ra ypen, met kleinschalig ag s landschapst n groot derscheiden ze rden is het va ie W door de te on or Vo n. ve er zij en er nde bo te binden en zeer kenmerke aan de plaats ng lki n vo da be t n ze eige eid. Wierden belang om de nzelfsprekendh va en n nn ee bi el als w ’ geving, zo ervaren ‘Groen endige leefom er te toekomstbest n in eigen behe ke za ook in op een el ve or Do . m ko de t eigen bebouw ierden erin he als buiten de en, slaagt W er vo te ennen t rk ui en de inwoners he ontwikkelen te brengen en g in voor rm te vo m an ui in om de ‘R accent in de pl en slaagt er goed uw en bo rd ie ge e W . ch zich daarin le oude agraris paste e te passen. Ve ge to in g lin ap ge ch re ’ ds Ruimte in het lan nieuwe, goed leid in Wierden verdwijnen en Het natuurbe d. er se ali re ge n zij n t punt van ontwikkelinge Zeker op he uit de verf. ed go et uwde kom ni bo komt nog natuur in de be t creëren van he en het gebied it op s ite rs tie bi biodive seren. De am ali re te n te ec in beleid proj n vastleggen zijn toch snel oot. De planne gr n zij id nnen de he Bi van duurzaam mende jaren. eid voor de ko gh di stijlen. en st uw be bo r de geeft mee tijdgeest aan kent men de enen er di d m el ko be de or vo bebouw se wijk mag als uk ol M de n va De renovatie pen. len op te knap om andere de nd kent op rale Nederla n Entente Flo va r Brons toe in uu st en be rd ie Het gemeente W de ry ju de n aanbeveling va ine steden’. ‘dorpen en kle de categorie nd kent, op rale Nederla een n Entente Flo va r uu st rd be ie en teves Het gemeente W de , ry ju de n st hi orie aanbeveling va e voor Cultuur Waardering to e er nd in het jzo d Bi Certificaat om het erfgoe hoge ambitie ar ha n va d op gron te behouden. buitengebied Entente Florale Nederland

3939

g r e b n e d u o W Categorie ‘dorpen en kleine steden’

40

echt Provincie Utr ONS WINNAAR BR

eden’ n en kleine st e rp o ‘d IE R O IN DE CATEG

Woudenberg, aangenaam en aantrekkelijke groene gemeente De gemeente Woudenberg ligt centraal in Nederland, tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Woudenberg is een levendig groen dorp met goede winkel- en sportvoorzieningen, een bloeiend verenigingsleven, volop kans in de werkgelegen­ heid, een goede bereikbaarheid, een fraai landschap en recreatie om de hoek. Eenmaal in Woudenberg, ervaart u het vakantiegevoel!

Hart voor groen Woudenberg, “het echte Groene Hart”. En dat is altijd al zo geweest. Onze ambitie is om te zorgen voor een groene leefen werkomgeving in een recreatief en economisch aan­ trekkelijke gemeente. Niet alleen voor onze eigen inwoners, maar ook voor dagjesmensen en verblijfstoeristen. We zijn er ook voor bedrijven die zich in een economisch stabiele en goed bereikbare, groene regio willen vestigen. Woudenberg onderstreept de slogan “Groen loont”.

Dat Woudenberg een groene gemeente is, heeft ze onder andere te danken aan de grote rijkdom aan bomen. Bomen geven structuur aan de buitenruimte en leveren een bijdrage aan een prettige woon- en leefomgeving. In 2011 is het groen­beleidsplan geactualiseerd en geprofessionaliseerd. Een klankbordgroep, bestaande uit inwoners, heeft haar inbreng gegeven op verschillende beleidsthema’s in het groen­ beleidsplan. In 2011 is door de gemeente een bomenlijst opgesteld, daarin zijn bomen opgenomen die van lokaal belang zijn en beschermd moeten worden.

Iedereen doet mee Met het groenbeleidsplan wil de gemeente enerzijds de economische en de maatschappelijke betekenis van het groen, natuur en landschap voor het voetlicht brengen. Anderzijds wil de gemeente haar doelgroepen enthousiasmeren om mee te helpen bij het realiseren van de ambities, zoals het vergroten van de mogelijkheden voor flora en fauna en het versterken van de visuele relaties tussen dorp en buitengebied.

Nationale Groencompetitie 2012

Economie & landschap Het landschap biedt ruimte aan tal van economische activiteiten. Er is een voortdurende wisselwerking tussen deze twee. Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) ziet in deze wisselwerking kansen voor een vitaal landschap. Essentieel is dat er voldoende ruimte wordt geboden aan economische activiteiten in het buitengebied. Daarom wordt bijvoorbeeld zowel bij beheer als bij nieuwe ontwikkelingen gelet op het aanplanten van voldoende groen om bebouwingen. Nieuwe ontwikkelingen moeten passen in het landschap. Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) stemt het landschapsbeleid van acht gemeenten op elkaar af, waaronder Woudenberg.

Recreatief & toeristisch dorp Toerisme en recreatie zijn een van de dragers van de Woudenbergse economie. Jaarlijks zorgen recreanten en toeristen voor 20% van de horecaomzet en creëren de campings en exploitaties gezamenlijk ongeveer 200 arbeidsplaatsen. Met dit in het achterhoofd richt de beleidsnota ‘Groeten uit Woudenberg’, zich op het behoud en het versterken van de kernkwaliteiten (ruimtelijk en culturele identiteit) van de gemeente Woudenberg.

Economie & de bebouwde kom De gemeente zet in op een groene omgeving, mooie parken en aantrekkelijke wandelroutes. Inwoners profiteren zo van het groen en het trekt nieuwe inwoners aan. Een groene gemeente trekt zowel dagjesmensen als verblijfstoeristen aan. Van beiden profiteert de plaatselijke economie/middenstand.

Economie & bedrijventerreinen Groen verhoogt ook de waarde van vastgoed met ca. 5% en verbetert het vestigingsklimaat voor bedrijven. Woudenberg heeft als uitgangspunt een efficiënt en effectief ruimtegebruik.

Zowel door de toe te laten aard en omvang van bebouwing, als door het stellen van voorwaarden ten aanzien van pluriformiteit van gebouwen en meervoudig ruimtegebruik.

Samen werken aan de toekomst Stilzitten doet Woudenberg niet de komende jaren. Welke richting willen we uit met ons toekomstig ruimtelijk beleid? Hoe geven we invulling aan een duurzame ontwikkeling? Hoe wonen, werken en recreëren de Woudenbergers in 2030?

Zomaar een paar vragen die de gemeente bezighouden.

De gemeente Woudenberg houdt haar groene koers met duurzaamheid en milieubewustzijn vast. Wij zijn trots op ons dorp met het fraaie buitengebied. De unieke kenmerken maken ons wie wij zijn. Ervaar het vakantiegevoel wanneer u bent aangekomen in Woudenberg!

jury ingen van de van de bevind g in tt eft een va he en m erse Vallei en Beknopte sa n in de Geld ge ied is le eb ge ig lle is Va g Woudenber karakteristieke t He . ap bomen, landsch or lijnen van afwisselend dt bepaald do or w d el be oe t gr n met he rp oogt zeer kleinschalig en anden. Het do sr bo en t ontwerp er he at uur. Wel moet houtsingels, w e groenstruct im ru n betere de ee en et en m en de vele bom duidelijke lijn or do n de or besef und w eft een goed meer onderste oudenberg he W . en hter m ec bo t n de t dorp. Er moe toepassing va elingen van he ikk te d tw an on sr he rp isc chap in de do van de histor om het lands eld en st m ge ko op ht ie ac vis omst meer aand eft een toek chap gemeente he rken. Het lands te rs ve integreren. De te it te ali kw e lijk isch te or st im ru elden van hi met als doel de mooie voorbe n zij ling n tra re ts de ui oe it een hoge en de landg telijke kwalite en im ss ru pa in de t r he aa n erfgoed, w el aandacht aa en e besteedt ve ie nt om ee on m Ec ge .

De chap heeft. in het lands het groen e bedrijven derhoud van van agrarisch on t he j Bi . en m sa ed go e niveau en het beoogd recreatie gaan n aantal plaats ee goed op dt en or w el ve in de wijken schikt over gemeente be ekje. pl k De ie . un ald n ha ee niet ge graafplaats is be De . en orie kk st le lp or de cultuurhi ingerichte spee nberg vooral vo de ou de W en en ek Toeristen bezo het landschap landgoederen , en el st ka zoals de Grebbelinie. nt op Nederland ke tente Florale En n Brons va g er r Het bestuu nte Woudenb jury de gemee de n va g in en’. aanbevel en kleine sted gorie ‘dorpen toe in de cate nt, op Nederland ke nte Florale te En n va g r er tevens Het bestuu nte Woudenb ry, de gemee ju de n va g in or vo Recreatie aanbevel aardering toe van Bijzondere W t aa fic rti ed Ce m egebruik een het recreatief n va d on gr en Toerisme op drijven. agrarische be Entente Florale Nederland

4141

42

Nationale Groencompetitie 2012