Gratis dak met groene stroom

FABLO TENNISHAL IS HET ZONNETJE IN HUIS!

Gratis dak met groene stroom voor de hele wijk

Dat er in het Haarlemse Ramplaankwartier bij 200 huishoudens duurzaam licht brandt is mede te danken aan de Fablo Tennishal. Want daar op het dak liggen 1.347 zonnepanelen, die voor de buren al anderhalf miljoen kilowattuur groene stroom hebben opgeleverd.

Vandaag de dag is het onderwerp van duurzaamheid en alles wat bij de noodzakelijke energietransitie komt kijken een bijzonder hot topic. In 2012, toen dat nog een veel minder bekend fenomeen was, klopten vooruitziende bewoners van het Ramplaankwartier aan bij de eigenaren van de aangrenzende Fablo Tennishal aan het Marcelisvaartpad. “Een aantal bewoners wilde een eigen energiemaatschappij oprichten, zodat ze hun buurt energieneutraal konden gaan maken”, vertelt Rob Zoon, die samen met de bekende bloembollenfamilie Thoolen de tennishal exploiteert. Het plan was om met zonnepanelen op een groot dak duurzame energie op te wekken voor de wijk. Maar waar vonden de bewoners een dak dat voor de grote aantallen panelen geschikt was? En ook niet onbelangrijk: het moest een dak zijn dat een gunstige ligging had voor de dagelijkse gang van de zon. “Er werd al gauw gekeken naar onze Fablo Tennishal. De ligging en de hellingshoek van de daken bleken erg goed voor het groene stroomplan. Dus zo kwamen wij met de buurt in gesprek.”

MENSEN SAMENBRENGEN

Rob Zoon en zijn schoonfamilie (de Thoolens) zagen het plan direct zitten. Niet om geld te verdienen aan dit sympathieke buurtplan, maar wel vanuit sociaalmaatschappelijke redenen. Als vroegere telers (en sinds de afgelopen acht jaar handelaren) in bloembollen, heeft de familie Thoolen immers een zeer duidelijke link met het milieu. Bovendien vonden ze dit een uitstekend plan om op een positieve manier de banden met de omgeving aan te halen. “Een goede verstandhouding met de wijk vinden wij erg belangrijk”, vertelt Rob, die zelf de eerste 25 jaar van zijn leven in het Ramplaankwartier woonde. “Ik ben daar opgegroeid en ken er elk poortje. Dus de binding met de omgeving is er. Maar nog belangrijker: we spelen als tennishal een grote rol in de sociale cohesie van de buurt. Er komen hier elke week zo’n 2.500 mensen tennissen. We brengen veel mensen samen, zowel om hen te faciliteren in het sporten, als na afloop gezellig samen na te praten in het horecagedeelte. Daarom zetten we ons graag in voor de omgeving. Dus toen de buurt bij ons kwam met het idee om samen groene stroom te gaan opwekken, dachten we: dát gaan we doen!”

DAAR MÓEST WAT ACHTER ZITTEN...

Maar goed, mooie plannen hebben is één. Pionieren in 2012, het gehele Ramplaankwartier enthousiast maken om toch vooral zonnepanelen te gaan aanschaffen en vervolgens het plan ook

‘Sommige inwoners snapten er niets van dat wij geen vergoeding wilden voor het plaatsen van de panelen’

daadwerkelijk realiseren, is een tweede. Zoals het vaker gaat bij ondernemen, moet je tijdens zo’n proces onverwachte hobbels nemen. Zoals tijdens een informatieavond voor de buurt. “Sommige inwoners snapten er niets van dat wij als uitbaters van de Fablo Tennishal helemaal geen vergoeding wilden hebben voor het plaatsen van de zonnepanelen op het dak van onze hal. ‘Want ondernemers willen toch altijd geld verdienen?’ was hun redenatie”, zo herinnert Rob zich die bijeenkomst. “Ze dachten echt: daar moet wat achter zitten. Mijn schoonvader reageerde toen met de gevatte woorden: ‘Ik ben net nog even op het dak geklommen en heb er gekeken: maar er zit echt niks achter.’ Dat was het beste antwoord. Want met dit grapje en die knipoog haalde hij direct de angel uit een probleem dat er helemaal niet was.” Rob voegt daar nog graag aan toe: “Met zo’n situatie kom je direct bij de vraag: wat is ondernemen? Is dat op korte termijn geld maken? Of juist een lange-termijngedachte hebben, waarbij je ook iets goeds met elkaar deelt? Wij kiezen duidelijk voor het laatste. Wij onderhouden graag een fijne band tussen ons bedrijf en de buurt. Die boodschap kwam goed over, waardoor gelukkig het aanvankelijke wantrouwen van enkele buurtbewoners verdween.”

DAKCONSTRUCTIE

Een tweede hobbel die de tennishal diende te nemen was de dakconstructie. Die moest immers sterk genoeg zijn om het hele gewicht van 1.347 zonnepanelen langdurig goed te kunnen dragen, ook als het hard stormt of er veel sneeuw op het dak ligt, wat voor extra gewicht zorgt. Hoe belangrijk dit is? Kijk maar naar de recente geschiedenis van het AZ-voetbalstadion, waar afgelopen augustus tijdens een flinke zomerstorm een groot deel van het dak – waarop ook zonnepanelen lagen – volkomen is ingestort. Inmiddels was het zomer 2014 en werd, na overleg tussen de tennishal en de opgerichte Coöperatie Duurzame Energie Ramplaan (kortweg DE Ramplaan), besloten om verder te gaan met het plan. Rob: “We wilden als Thoolen BV graag dat er een scheiding gemaakt zou worden tussen de financiële en technische zaken van het dak en die van de zonnepanelen. Wij stelden het dak zonder vergoeding beschikbaar, namen het extra dakonderhoud en de versterking van de staalconstructie voor onze rekening en gaven daarnaast een extra bijdrage aan de coöperatie. DE Ramplaan regelde op haar beurt de aanschaf en plaatsing van de zonnepanelen.”

POSTCODEROOSREGELING

Omdat de tennishal en de huizen in het Ramplaankwartier geografisch zo dicht bij elkaar liggen, konden de bewoners die graag zonnepanelen wilden kopen handig gebruik maken van de zogenoemde Postcoderoosregeling. De postcoderoosregeling, oftewel de Regeling Verlaagd Tarief, is een Nederlandse belastingmaatregel voor particuliere huishoudens die zelf in de nabijheid van hun woonomgeving duurzame energie willen opwekken. De term komt voort uit het in 2013 gesloten Energieakkoord voor duurzame groei tussen de sociale partners. Hoewel de regeling bedoeld is voor een groot scala aan verschillende methodes van energieopwekking, wordt hij voornamelijk gebruikt voor zonne-energie. “Het is bedoeld voor particulieren die in groepsverband energie willen produceren, bijvoorbeeld omdat ze niet de mogelijkheid hebben om zelf zonnepanelen te installeren”, zo weet Rob. “Deze particulieren dienen dan een coöperatie op te richten en wel binnen een postcoderoos. Deelnemers aan deze constructie moeten woonachtig zijn in hetzelfde viercijferige postcodegebied als de locatie van de productie-installatie (in dit geval de Fablo Tennishal – red.) óf in een van de viercijferige postcodegebieden die hier omheen liggen. Vandaar de naam postcoderoos.”

FINANCIEEL INTERESSANT

De bewoners van het Ramplaankwartier die zich hebben verenigd in de DE Ramplaan zijn voor wat betreft de opbrengst vrijgesteld van de energieheffing, tot maximaal 10.000 kWh per deelnemer. Bovendien krijgen ze de 21 procent btw die je normaal bij de aanschaf van zonnepanelen moet betalen terug van de belasting. ›

‘Je bent met z’n allen echt goed bezig met duurzaamheid en de toekomst van onze aarde’

Financieel natuurlijk erg interessant én je hebt het voordeel dat bij grotere projecten, zoals hier het geval is, de kosten per paneel omlaag kunnen. Uit rekenmethodes blijkt dat met de opbrengsten uit de opwekking van zonne-energie, de investeringskosten van de panelen na een jaar of 8 zijn terugverdiend. Omdat de panelen een levensduur van zo’n 20 jaar hebben en dus nog 12 extra jaren stroom genereren, leveren dit soort projecten – naast een positieve invloed op het milieu – uiteindelijk ook geld op. Het gemiddelde rendement op de investering ligt op zo’n 7 procent per jaar. Daarmee is deelname aan een Postcoderoosregeling financieel een stuk interessanter dan je geld laten staan op een spaarrekening, waar het rendement vandaag de dag haast nul is. Rob: “Maar nog veel belangrijker dan geld: je bent met z’n allen echt goed bezig met duurzaamheid en de toekomst van onze aarde. Daarnaast creëert een coöperatie zoals DE Ramplaan echt een community. Je leert zoveel meer nieuwe mensen kennen en je doet het met elkaar. Dat is echt een groot sociaal voordeel van dit soort mooie initiatieven.”

VOORUITSTREVEND

Uiteindelijke wist DE Ramplaan zo’n 200 huishouden te interesseren om aan het groene project mee te doen. Elke bewoner kon naar draagkracht en behoefte meedoen, dus zelf kiezen hoeveel zonnepanelen ze wilden aanschaffen. In de zomer van 2015 werden in totaal 1.347 panelen op het dak van de Fablo Tennishal bevestigd. Waarna op 24 september van dat jaar de zonnestroominstallatie door de toenmalige Haarlemse wethouder Duurzaamheid Cora Yfke-Sikkema in werking werd gesteld. Het project DE Ramplaan is daarmee erg vooruitstrevend, want medio 2015 telde Nederland nog maar tien van dit soort gerealiseerde postcoderoosprojecten. “Wethouder Cora Yfke-Sikkema was daarom ook heel enthousiast”, herinnert Rob zich. “De gemeente Haarlem had duidelijke groene doelen gesteld om minimaal zoveel zonnepanelen in Haarlem te plaatsen. DE Ramplaan was destijds één van de grootste groene zonnepaneel-initiatieven van Nederland.”

MOOIE STATISTIEKEN

“De jaarlijkse verwachte opbrengst van de panelen was vooraf berekend op 400.000 kWh”, weet Rob. “En die cijfers kloppen uitstekend met de werkelijke stroomopwekking. We zijn nu vier jaar na de start van het project. In die periode hebben de panelen ruim anderhalf miljoen kWh aan energie opgewekt. En weet je? Daarmee heeft dit groene project sinds 2015 bijna 1 miljoen kilo aan CO2-uitstoot bespaard, hetgeen een milieubesparing oplevert van bijna 86.000 bomen. Dat is toch prachtig? We zijn als Thoolen BV en Fablo Tennishal dan ook zeer te spreken over de unieke en positieve samenwerking met de Coöperatie DE Ramplaan. We hopen dat de zonnecentrale-installatie ook in de toekomst aan de verwachtingen zal blijven voldoen.” Voorlopig blijft het project doorgaan, want DE Ramplaan en Thoolen BV hebben een overeenkomst voor 20 jaar afgesloten. “Alle afspraken staan in een recht van opstal. Kijk: we zijn allemaal mensen en kunnen het goed met elkaar vinden. Maar op een gegeven moment kunnen er personen in het bestuur van de coöperatie vervangen worden of komen er wellicht andere mensen aan het roer bij Thoolen of de tennishal. Ook dan moeten

de afspraken die zijn gemaakt gehandhaafd blijven. De coöperatie moet bijvoorbeeld in alle gevallen het recht op het dakgebruik kunnen blijven behouden. Daarom zijn alle afspraken netjes op papier vastgelegd. In 2035 loopt het contract af en dan kijken we opnieuw hoe verder te gaan.”

OOK DOEN

Op de vraag of Rob Zoon andere grote ondernemingen adviseert om hun bedrijfsdaken eveneens beschikbaar te stellen voor duurzame projecten, antwoordt hij met een volmondig ja. “Wij hebben hiermee de binding met onze buurt op een mooie manier kunnen versterken. Bovendien willen wij als ondernemer ook graag een steentje bijdragen aan de energietransitie. En wat denk je? Nu die zonnecellen eenmaal op het dak liggen, merken we er niks van. De panelen liggen te liggen en de natuur doet het werk en wekt vanzelf de stroom op. We hoeven helemaal niks te doen en bij 200 van onze buren brandt hierdoor duurzaam licht in huis. Dat is toch prachtig?”

HAARLEM NOORDERLICHT

Ook in Haarlem-Noord, Oost, centrum en in Spaarndam brandt er duurzaam licht doordat er gebruik wordt gemaakt van de Postcoderoosregeling. Zo maakt de in 2015 opgerichte Coöperatie Haarlem Noorderlicht eveneens gebruik van deze constructie. Huishoudens kunnen in deze gebieden zonnepanelen aanschaffen, die ze vervolgens gezamenlijk op zontechnisch gunstig gelegen daken in de Haarlemse Waarderpolder kunnen neerleggen om zo een optimaal rendement bij groene stroomopwekking te realiseren. September 2016 heeft Haarlem Noorderlicht het eerste gezamenlijke zonnestroomdak geopend. De benodigde zonnepanelen liggen op het dak van Prins Staal Trade & Processing. Het tweede dak vol zonnecellen is op het ateliercomplex Het Hoofdkantoor op de Waarderweg 78. Deze plek wekt zonnestroom op sinds 20 oktober 2017. Voorjaar 2018 telde de coöperatie 70 leden, die destijds cumulatief zo’n 500 zonnepanelen hadden aangeschaft. ✶

WIL JE OOK MEEDOEN MET HET OPWEKKEN VAN ZONNESTROOM SAMEN MET BUURTGENOTEN? Inschrijving voor de reservelijst is mogelijk via de website haarlemnoorderlicht.nl. Zodra er zonnestroomdelen beschikbaar komen of er een nieuw project wordt gestart, zal de coöperatie contact opnemen. Corresponderen kan door een mail naar info@haarlemnoorderlicht.nl te sturen. Handige informatie over het opwekken van stroom via zonnepanelen is tevens te vinden via de website milieucentraal.nl.

Tekst: Marc Kok.