Beeldend Haarlem

Tekst: Yorick Coolen. Illustraties: Eric J. Coolen.

ONBEGREPEN KUNST

Afgelopen mei was de natste mei in bijna veertig jaar. En dat was te merken. Op sommige dagen leek het alsof de regen nooit meer zou stoppen. Gelukkig stonden er wel een paar meidagen tegenover met ongelooflijk lekker weer. Het was op zo’n onverwacht warme dag dat ik met een bootje het Spaarne opging.

Ik vind het altijd gek hoe anders de stad er vanaf het water uitziet. Ik zie elke keer weer dingen die mij eerder nooit zijn opgevallen. Zo viel mijn oog die meidag op een standbeeld. Gelukkig heb ik mijn telefoon altijd dichtbij, want als snel vond ik een artikel over het werk. Het bleek Parallellepipedum te heten en het was pas geleden geplaatst. De reacties eronder waren verdeeld. Er waren vooral veel positieve reacties, maar de negatieve waren wel heel negatief. Wat is dat toch? Waarom blijft abstracte kunst zo onbegrepen? En dat terwijl het vaak vol van betekenis is. Misschien wel voller dan figuratieve kunst. Maakt dat abstracte kunst niet juist extra mooi? Ik ben in ieder geval blij dat Haarlem er vol mee staat.

GROEI - REMCO VAN DER GUGTEN (PLAATSING: 1989) Cortenstaal (beeld), sokkel (beton) Florapark (Kleine Hout)

Het lijkt volkomen logisch dat een beeld getiteld Groei op een groene plek als deze is geplaatst. De Hout is tenslotte vol met leven. Toch zijn de vormen in het werk op het eerste gezicht niet per se natuurlijk te noemen. Platte vlakken, strakke hoeken en rechte lijnen overheersen. Ook het materiaal lijkt weinig natuurlijk. Het cortenstaal is koud en ruw. Tóch lijkt het beeld te leven. Remco van der Gugten is erin geslaagd om het beeld een levensenergie uit te laten stralen. Het stalen organisme lijkt te groeien naar het licht. Groei is niet het enige beeld van Van der Gugten in Haarlem. Een belangrijk aandeel hierin heeft de vroegere stadsarchitect Wiek Röling gehad. Hij zorgde ervoor dat een aantal van zijn beelden, na jarenlang in de opslag te hebben gestaan, uiteindelijk geplaatst werd. Zo staan er twee werken van zijn hand in het Burgemeester Reinaldapark: Body and Soul en Geometrische sculptuur. Beide zijn opgebouwd uit blokken en balken. Ze zijn zó strak en geometrisch dat Groei er overdreven natuurlijk bij lijkt.

DE ZONNEVECHTER - ARTHUR SPRONKEN (PLAATSING: 1993) Brons (beeld), Beton en natuursteen (sokkel) Grote Markt (Binnenstad)

Zowel Lautje als De Zonnevechter zijn moeilijk weg te denken van de Grote Markt. Toch is het voor De Zonnevechter helemaal niet zo vanzelfsprekend dat het zo’n prominente plek op het plein heeft ingenomen. De weg naar de plaatsing was lang en moeizaam. Het begon allemaal in 1966 toen Arthur Spronken de opdracht kreeg een ontwerp te maken voor een standbeeld op de kale Grote Markt. Spronken ontwerpt een bronzen standbeeld vol dynamiek middenin een fonteinbak. De bewegingen zijn afgestemd op de omgeving. Ze verbinden de Vleeshal en de Grote Kerk. Het ontwerp wordt snel goedgekeurd, maar als de sculptuur eenmaal af is, ontstaat er verdeeldheid. Men vindt het beeld te modern voor het historische plein. Daarnaast zou het project veel te duur zijn. In de hoop dat het de verdeeldheid zou oplossen, wordt in 1972 besloten tot het plaatsen van een proefopstelling. Helaas laait de discussie nog verder op. Pas in het jaar 1993 wordt het beeld uiteindelijk geplaatst. Wel is er een grote concessie gedaan. De Zonnevechter staat niet in een fontein, maar ernaast.

PARALLELLEPIPEDUM - ERIK VAN SPRONSEN (PLAATSING: 2021) Cortenstaal Disselkade (Sportliedenbuurt)

Sinds kort heeft De Adriaan het strakke Parallellepipedum van Erik van Spronsen aan zijn zijde. Het werk is geschonken door de dochter van de kunstenaar, nadat hij vorig jaar overleed. Zoals de titel al verraadt, is het beeld opgebouwd uit parallellepipeda. Aan degenen voor wie wiskunde niet het beste vak was – onder wie ik – zou ik een parallellepipedum ordinair willen omschrijven als een schuingetrokken kubus. Dit werk bestaat er uit zes. Deze zijn op zo’n bijzondere manier naast en boven elkaar geplaatst dat de compositie aan elke kant weer anders is. Als je eromheen loopt, lijkt het werk van uiterlijk te veranderen. Maar vanuit welke richting je Parallellepipedum ook bekijkt, er blijft een liefde voor de wiskunde vanuit stralen. De wiskunde was voor Van Spronsen een eindeloze bron van inspiratie. En dan met name de kubus. In veel van zijn werken komt deze vorm of een afgeleide ervan terug. Om de wiskunde zo mooi en verrassend mogelijk in beeld te brengen ging er een uitgebreide studie aan vooraf. Niet op papier, maar door te experimenteren en schaalmodellen te bouwen. Alleen zo kon Van Spronsen komen tot een driedimensionaal pakkend beeld. Zijn talent wordt breed herkend, want door heel Nederland zijn zijn werken te bewonderen.