2.4_Κοινωνικό γίγνεσθαι

Η μουσική, τα ήθη και έθιμα, οι χοροί, η υφαντουργία είναι το καταπίστευμα της ψυχής του χωριού. Οι γιορτές και ιδιαίτερα οι θρησκευτικές και εθνικές, οι χαρές, οι αρραβώνες, οι γάμοι, τα βαφτίσια, αλλά και οι λύπες, οι κηδείες, τα μνημόσυνα είναι τελετουργίες που φτιάχνουν την εθιμοτυπία του τόπου, μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά και συμβάλλουν στη συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας των κατοίκων. Υπάρχει ευλάβεια στην τήρησή τους, αποδεικνύοντας το αλληλέγγυο δέσιμο του χωριού επ’ αφορμή του γεγονότος, την κοινωνική συνοχή και το κοινοτικό ήθος που υπάρχει. Η κοινωνική μέθεξη και η συμμετοχική, κοινή ζωή χαρακτηρίζουν τους ανθρώπους του χωριού και τον οικισμό. Οι απογευματινές συνάξεις των γειτόνων στις αυλές, στα κατώφλια, στα πλατύσκαλα, στον δρόμο επαναλαμβάνονται καθημερινώς. Επαναλαμβάνονται με την ίδια θέρμη και το ίδιο πάθος, σαν κάποιο είδος τελετουργίας. Η «γειτονία» πρεσβεύει κάτι το υψηλό, που δεν το νιώθεις εξαρχής με την απλή και ταπεινή μεταμφίεση της. Η σημασία της συνίσταται στο ότι χρησιμοποιεί τα εργαλεία της ζωής για την υποστήριξή της, την επαφή, τη συμμετοχή, τη συναναστροφή, τη συμπαράσταση, τη σύμπραξη, την έγνοια για τα κοινά, τη συντροφιά. Το «όλον» και το μαζί αποτελεί άμεσο παράγωγο της και σε τούτο φαίνεται να βρίσκεται και η αξία της, στο γεγονός, δηλαδή, ότι προκύπτει πηγαία, αβίαστα -όχι μεθοδευμένα και κατευθυντικά. Τα άτομα συνδέονται με την κοινωνία σε τέτοιο βαθμό, ώστε το ατομικό πράττειν να μεταφράζεται αυτόματα και ως κοινωνικό. Αυτό φυσικά, δεν καταργεί τον άνθρωπο ως δημιουργική οντότητα, το αντίθετο μάλιστα, του δίνει τη δυνατότητα να εκφραστεί μέσα από την κοινωνία, ούσα το πεδίο του, αναδεικνύοντας δι’ αυτού και εκείνη. Η προσωπική επιτυχία μετατρέπεται σε συλλογική χαρά και τιμή, καθώς η τοπική κοινωνία πιστώνεται, πέραν της καταγωγής, και μέρος της ανατροφής και της παιδείας, που συνέτειναν σ’αυτήν. Είναι μια άλλην οικογένεια, διευρυμένη, κοινή , υπερήφανη για τα παιδιά της και τα καμώματα τους. Στα πλαίσια αυτής της κοινωνικής ζωής, οι Ανωγειανοί διατηρούν και ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο αλληλοβοήθειας και υποστήριξης, γεγονός το οποίο ενισχύει ακόμα περισσότερο τη συνοχή της κοινότητας και το οποίο επεκτείνεται πέραν των στενών ορίων της οικογένειας και των φιλικών γνωριμιών. Η αλληλοβοήθεια είναι δύναμη του καθενός και της κοινότητας όλης. Το χωριό είναι πρόθυμο να βοηθήσει ουσιαστικά οποιονδήποτε βρίσκεται σε ανάγκη, γεγονός που αποδεικνύει και η ίδρυση στο χωριό του Κέντρου Φιλοξενίας Ανήλικων Προσφύγων το 2000, όπου παρέχεται σίτιση, στέγαση, κοινωνική, ψυχολογική και νομική στήριξη αλλά και εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας σε ασυνόδευτα προσφυγόπουλα. Ο «ξένος», ο επισκέπτης, ο περαστικός είναι πάντα καλοδεχούμενος και προστατευόμενος ως φιλοξενούμενος.

Τα Ανώγεια, πέραν των άλλων, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως ηγεμονική κοινότητα. Η ορεινή και οριακή θέση του οικισμού, δημιουργεί ένα αίσθημα

υπεροχής στους κατοίκους που πολλές φορές μετουσιώνεται σε ανάγκη μεταφορικής επιβολής και ηγεμονίας έναντι των γύρω χωριών και συμπολιτών. Ο ορεσίβιος τρόπος ύπαρξης με την έλλειψη επιτήδευσης, η καλλιέργεια ηρωικών προτύπων και αξιών,

όπως της ανδροπρέπειας, αποτελούν χαρακτηριστικά των κατοίκων. Για τους κατακτητές πόλη, για την επικράτεια κωμόπολη, για εμάς χωριό, τα Ανώγεια σίγουρα έχουν ένα δικό τους τρόπο και ένα στίγμα κουλτούρας που μιλάει

μέσω των μνημείων, της επαφής με τον κόσμο και το ανάγλυφο της φύσης. Στον

καθένα αφήνει και κάτι διαφορετικό το σίγουρο, όμως, είναι πως σε τούτο τον τόπο

η πέτρα, ο χρόνος και ο άνθρωπος με το αόρατο νήμα που τους δένει σε προτρέπουν

αβίαστα να τον ανακαλύψεις.49

49. Καλομοίρης (2017)

κεφάλαιο 3 ίχνη ενός συλλογικού “κατοικείν”

εικ. 45 | Amos Rapoport_Τα δύο συστήματα ένταξης της κατοικίας στον οικισμό

«Η κοινότητα δεν υπάρχει απλά, φτιάχνεται. Δεν είναι δομή, ούτε καν οργάνωση, αλλά ένας τρόπος να δημιουργήσει κανείς συνδέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους50».

50. Σταυρίδης (2015)