Delft
Historisch
Deel II
Partners van dit project:
In het prachtige eerste deel van ‘Historisch Delft’, is u verteld dat Delft in 1246 stadsrechten kreeg. Maar wist u dat toen ook de evenementen in Delft zijn begonnen? Al in het stadsrecht wordt de weekmarkt genoemd en zo maakt u kennis met het oudste evenement van onze stad!
Maar er is meer... Delft bezit bijvoorbeeld misschien wel het kleinste museum van Nederland, de telefooncel Voor de Kunst maar pakt het ook groots aan door sinds 1985 ieder jaar Jazz Festival Delft te organiseren. Wekelijks kunt u in diverse theaters genieten van een voorstelling van een van de vele toneelverenigingen die de stad rijk is. Maar ook op straat is voldoende vertier te vinden. Zo verandert Delft tijdens carnaval voor een paar dagen in Kabbelgat, lijkt de kermis onlosmakelijk verbonden met Delft en wordt de stad door het Koningshuis, zeker in de jaren ’50 en ’60 regelmatig bezocht.
Een stad met al haar evenementen, waar een boekwerk over geschreven kan worden. En zo geschiedde! We hopen dat u net zo geniet van het verzamelalbum Historisch Delft – Deel II.
Hartelijke groet,
Richard Schinkel, Martin Panis en Henk van der Ster
Schinkel Martin Panis Tanthof 3
Herdenkingsfeesten In Delft is altijd wat te doen! Sinds de Tweede
Het is een mooie markering voor de Delftenaren.
Wereldoorlog bruist de stad bijna wekelijks van
De oorlog ligt achter hen, ze gaan vanaf dat moment
de feestelijke evenementen. Of het nu historisch,
aan de slag met de wederopbouw van hun stad. En
cultureel of carnavalesk is – na vijf zware
ook zeker met de culturele wederopbouw. Toeristen
oorlogsjaren wil iedereen de schade inhalen. Dat
moeten weer met plezier naar Delft komen voor
doen de Delftenaren vaak met oude vertrouwde
bijzondere festiviteiten, spraakmakende musea en
ingrediënten, zoals met deze feestelijke optocht langs
historische hoogtepunten.
de woning van burgemeester Gerard van Baren aan de Nieuwe Plantage op de Bevrijdingsdag in 1947.
De viering van de 700ste verjaardag blijkt het begin van de hoogtijdagen van evenementen in de stad. Het
Met zo’n lange historie valt er in Delft vaak iets te
kan in de jaren ’50 en ’60 niet op. En dat blijft ook
herdenken, zoals de eigen verjaardag. In 1946 is het
zo in de jaren daarna, want 50 jaar later is er gewoon
700 jaar geleden dat Delft stadsrechten kreeg en dat
wéér een historisch feest als er 750 verjaardagkaarsjes
moet natuurlijk gevierd worden. Alles wordt uit de
uitgeblazen kunnen worden.
kast gehaald om er een groots festijn van te maken.
4
1
Delft viert een week lang 700 jaar stadsrecht. Met een demonstratierit van 340 motorrijders, een tentoonstelling in het heropende Museum Prinsenhof, een massaal openluchtspel, een ouderwetse kermis en diverse wandeltochten en sporttoernooien.
3
2
Op de Markt voeren liefst 150 amateurtoneelspelers een openluchtspel op. Eduard Veterman heeft een toneelstuk geschreven waarin alle pieken en dalen van 700 jaar geschiedenis aan bod komen. Een van de eerste scènes uit het openluchtspel in 1946: graaf Willem II van Holland verleent de bewoners van Delft in 1246 het stadsrecht.
5
4
Deze poffertjeskraam op de Waag verwacht grote drukte. Tijdens de feestweek in 1946 zijn de poffertjes namelijk zónder bon te verkrijgen. Een luxetraktatie zo kort na de Tweede Wereldoorlog.
5
Vanaf 1945 schieten de jeugdverenigingen als paddenstoelen uit de grond. Padvindersgroep Willem de Zwijger bijvoorbeeld kan daarom in 1965 het 20-jarig bestaan vieren. Voor deze speciale gelegenheid komt Karel V langs om een als Willem van Oranje verklede padvinder tot ridder te slaan.
6
In 1996 is er weer een goede reden voor een groot feest: Delft bezit dan 750 jaar stadsrechten. Ditmaal geen openluchtspel, maar wel een historische dag waarvoor deze dames zich passend hebben uitgedost.
6
Herdenkingsfeesten 7
Een bloedstollend spannende act tijdens de viering van 750 jaar stadsrechten in 1996. Koorddanser Ramon Kelvink loopt op 30 meter hoogte van het stadhuis naar de Nieuwe Kerk – en terug. En dat alles zonder vangnet.
9
In 2002 markeert een toneelspel bij het Legermuseum het 400-jarige bestaan van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De VOC was een handelsorganisatie die in de Nederlanden voor grote rijkdom zorgde, maar dat alleen door uitbuiting en oorlogsvoering voor elkaar kreeg.
8
Het busje komt zo! En in 1996 is dat wel een heel kleurrijke bus: door kinderen beschilderd in het kader van 750 jaar stad.
10
Bevrijdingsdag blijft een belangrijke jaarlijks terugkerende viering. In 2005 wordt herdacht dat de Tweede Wereldoorlog 60 jaar geleden tot een einde is gekomen.
7
Kun je nog zingen? Zing dan mee! Duizenden Delftse kinderen zingen de longen uit
te ouderwets gevonden. Kinderen uit de jaren ’50
hun lijf tijdens de Volkszangdag. Al vanaf 1923
en ’60 zien hun kans schoon als de Volkszangdag in
komen er jaarlijks schoolkinderen naar de Markt om
2005 weer van stal wordt gehaald. Ze zingen gewoon
in dit gelegenheidskoor te zingen. Vooral na 1945
weer uit volle borst mee.
ontwikkelt de dag zich tot een groots evenement. Het enthousiasme om uit volle borst traditionele liedjes
Er wordt nog veel meer gezongen in Delft, en ook
als Wilt heden nu treden en Hertog Jan te zingen is
met succes. Kinderen zingen op school en wie aan
groot. Ook het Wilhelmus schalt jaarlijks over het
het werk gaat, kan bij één van de vele Delftse koren
plein. Eerst staat Ben Bak als dirigent voor het koor,
terecht. Er is keuze genoeg. Muzikale talenten als
later neemt Pierre van Hauwe het stokje over.
Jules de Corte, Nico Haak, Roel van Velzen en het jongenskoor De Buddy’s beginnen dan ook hier
8
In 1969 stopt de Volkszangdag. Steeds minder
hun carrière. Net als de ‘nachtegalen’ van het Delfts
scholen willen met hun leerlingen aan de
Madrigaalkoor en de ‘boy band’ rond zanger Peter
gezamenlijke koorzang meedoen. De liedjes worden
Tetteroo: Tee-Set.
12
11
Ben Bak dirigeert een harmonieorkest en duizenden Delftse schoolkinderen die op de Volkszangdag van 1947 voor één dag samen een koor vormen. En dat alles zonder elektronische versterking. De Delftse muziekpedagoog Pierre van Hauwe leidt van 1956 tot 1969 de Volkszangdagen, volgens de deelnemers altijd met veel enthousiasme en overtuigingskracht. Ook tijdens deze editie van omstreeks 1965 geeft hij zich helemaal.
13
Of burgemeester Jan Marie Ravesloot het werkelijk naar zijn zin heeft bij de regenachtige Volkszangdag van 1967 is niet met zekerheid te zeggen. Wel is het overduidelijk dat je het van zingen warmer krijgt dan van luisteren naar al dat gezang.
14
In 2008 staan de kinderen-van-toen weer op de Markt om de sfeer van de voorlopig laatste Volkszangdag op te snuiven. De 87-jarige dirigent Pierre van Hauwe moet door ziekte verstek laten gaan; een jaar later zal hij overlijden.
9
Kun je nog zingen? 15
Meisjes van de rooms-katholieke Industrie- en Huishoudschool Sint-Agnes en de Sint-Antonius Mulo kunnen zich in 1946 aanmelden voor het Madrigaalkoor. Dit door Pierre van Hauwe geleide koor breekt binnen de kortste keren door met vele radio-opnames en buitenlandse tournees. Bij deze repetitie omstreeks 1950 zingen er ook jongemannen mee, vermoedelijk voor een speciale uitvoering.
16
In 1951 vindt de jaarlijkse reünie van Zuid-Hollandse bedrijfskoren in Delft plaats. In optocht lopen de zangers achter de Koninklijke Harmoniekapel van de Gist- en Spiritusfabriek naar het Agnetapark. Daar zullen onder meer het Mannenkoor van de Delftse Nijverheid, het Wilton Fijenoordkoor en het Shell Mannenkoor optreden.
17
Het Delftse koor De Stem van de Arbeid viert in 1951 het eerste lustrum met een Zangersfeest op het Sint Agathaplein. Er zijn tien andere koren te gast. Dat dit ook socialistische koren zijn, blijkt wel uit hun namen, zoals Morgenrood uit Papendrecht en Voorwaarts uit Rijswijk.
10
Zing dan mee! 18
Het muzikale zangtalent van Delft is ook bij zangeres Rita Reys en haar echtgenoot muzikant Pim Jacobs bekend. Ze maken in 1967 een opname van Sinterklaasliedjes bij de rooms-katholieke Maria van Jesseschool.
19
‘Oh kom er eens kijken…’ Sinterklaas ziet vanaf het bordes van het stadhuis samen met burgemeester Jan Marie Ravesloot in 1967 een zee aan kinderen die hem uit volle borst een zanghulde brengen.
20
Bij het Agatha-Jeugdfestival in 1968 is dit de grote trekpleister: Tee-Set. Een jaar later zal de Delftse band doorbreken met Ma Belle Amie dat zelfs de Amerikaanse hitlijsten bereikt.
11
Van alle markten thuis Het oudste evenement van Delft? Dat is de wekelijkse
veemarkt plaats; er worden niet meer dan veertien
warenmarkt. Al in het stadsrecht van 1246 wordt
biggen te koop aangeboden. Dat verdient de naam
de weekmarkt genoemd. Boeren uit de omgeving
‘markt’ niet meer.
brengen er eeuwenlang hun waren naartoe: boter, kaas en vee. Voor al die verschillende producten
Een andere agrarische happening is de sinds 1948
ontstaan speciale markten. Het belang van die handel
georganiseerde Fokvee- en Ruiterdag Wester V,
is ook af te lezen aan het fraaie Boterhuis en de
eerst aan de Raamstraat en de Buitenwatersloot en
historische Waag op de Delftse Markt.
vanaf de jaren ’60 in de Hertenkamp. Het is in het begin vooral een wedstrijd voor fokkers die met hun
12
Terwijl de boter- en kaasmarkt in de eerste helft van
beste paard, koe of kalf voor de jury komen. Prima
de twintigste eeuw verdwijnen, blijft de veemarkt
reclame natuurlijk, want de prijswinnende dieren
nog lange tijd vaste prik. Een paar maal per jaar
staan de dag daarna in de krant. Als de veemarkt uit
verandert de Beestenmarkt weer in een échte
Delft verdwijnt, blijft Wester V bestaan om de altijd
beestenmarkt met koeien, varkens, paarden en
talrijke bezoekers te informeren over het agrarische
pluimvee. In het voorjaar van 1972 vindt de laatste
bedrijf. Tot 1989, dan vindt de laatste editie plaats.
21
Het lijkt erop alsof de marktkoopman zijn publiek nog moet zien te overtuigen van de kwaliteit van zijn bananen. In het midden van de jaren ’50 worden ze misschien nog als te exotisch beschouwd.
22
Een marktkraam is niet nodig. Deze uit groentekistjes opgebouwde stellage heeft alles wat de koper zich maar wenst: aardappelen, bloemkolen, komkommers, prinsessenbonen, druiven en tomaten. Allemaal vers uit het Westland.
23
‘Opa’ Karlas prijst altijd luidkeels zijn bossen bloemen aan. Als deze foto begin jaren ’50 gemaakt wordt, zit de bloemenmarkt nog op de Hippolytusbuurt. Aan het begin van de twintigste eeuw verhuist deze naar de Brabantse Turfmarkt.
Kalverfokwedstrijd op de Wester V, 1953.
13
Van alle markten thuis 24
Op de veemarkt gaat de handel met loven en bieden. De verkoper en de koper onderhandelen bij handslag. Pas als een prijs overeen is gekomen houdt het ‘handjeklap’ op en wordt met een handdruk de koop bevestigd.
26
Na de opening van Wester V in 1953 trekt ’s avonds een Westfriese bruiloftstoet naar de Markt. Het nagespeelde huwelijksfeest wordt afgesloten met een demonstratie volksdansen. Bezoekers vergapen zich vooral aan de bonte klederdracht.
14
25
Bij de vijfde Wester V in 1953 is er een speciale jeugddag. Er zijn wedstrijden in melken, hooi ruiteren (hooi zo netjes mogelijk opstellen), trekker rijden en kalveren fokken. Deelnemers staan hier te wachten tot hun kalf gekeurd gaat worden.
27
De dieren tijdens de jeugddagen van Wester V zorgen altijd voor opvallende taferelen. Vee is er in alle soorten en maten, maar in 1960 zijn er dus ook kinderen die ónder een pony door fietsen.
28
29
Groente, fruit en bloemen komen al eeuwenlang uit het Westland op de Delftse marktkramen terecht. Een staaltje daarvan is nog jaarlijks te zien in het Varend Corso dat naast Schipluiden, Maassluis, Den Haag en Vlaardingen ook Delft aandoet. Zoeken, kijken en keuren. Bij de curiosa- en rommelmarkt die vanaf begin jaren ’70 op de Hippolytusbuurt wordt gehouden kan van alles opduiken.
30
De meest kleurrijke creaties komen tijdens het Varend Corso in 2009 voorbij, zoals deze met bloemen, groenten én mensen versierde schuit ter hoogte van de Westvest.
15
Sportevenementen Op 25 februari 1966 loopt Delft uit voor Stien Kaiser, Er wandelen, marcheren en rennen vaker Delftenaren die in een open calèche door de stad wordt gereden
door de stad: bij een feestelijke optocht, de
– hier op de Oude Langendijk voor De Gruyter
Avondvierdaagse of voor de Golden Ten Loop. Maar
en fotozaak Van Oosten. Deze in Delft geboren en
de meeste sportmanifestaties vinden natuurlijk plaats
getogen politiemedewerkster is derde geworden op
op de sportvelden, in het eigen clubgebouw of in het
het wereldkampioenschap schaatsen allround. Dat
zwembad. Wekelijks zijn er talloze sportwedstrijden
was zij in 1965 ook al, maar nu verbeterde zij haar
te bezoeken. Van amateurs in alle mogelijke
eigen score door een gouden medaille op de 3000
disciplines tot betaald voetbal bij Delfia Hollandia
meter, een zilveren op de 1500 meter en een bronzen
Combinatie (DHC). Toch trekt de binnenstad in al
op de 1000 meter te winnen. Met recht allround dus!
die jaren ook altijd weer sporters aan, bijvoorbeeld
Een jaar later kan de feestvreugde helemaal niet meer
voor een sneldamtoernooi op de Beestenmarkt of een
op: Stien Kaiser komt dan als de eerste Nederlandse
potje jeu de boules op de Markt.
wereldkampioene thuis. Ze weet die titel ook in 1968 nog te prolongeren.
16
31
32
Burgemeester Gerard van Walsum opent in 1951 met de eerste stoot het Nederlands kampioenschap biljarten in Delft. Het gaat om het zogenoemde ‘kaderspel’, een soort carambolebiljart. De Rotterdamse biljartlegende Piet van de Pol neemt de gouden medaille mee naar huis. Muziekvereniging Crescendo begeleidt de Delftsche Hengelaars Vereeniging die in 1948 door de stad gaat. Liefst 300 hengelaars doen mee aan de Stedelijke Hengelwedstrijd. Ze krijgen anderhalf uur de tijd om zoveel mogelijk voorn, bliek of andere witvis uit het water te halen. De Delftsche Courant noteert dat de vis die dag helaas ‘niet erg happig’ is.
33
In zwembad Aan ’t Verlaat worden in 1953 zwemwedstrijden gehouden ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan.
34
De Delftse Wandelsportvereniging De Jolige Tippelaars bestaat in 1958 alweer 20 jaar en viert dit – natuurlijk – met een jubileumwandeltocht.
17
Sportevenementen 35
Mevrouw Van Hellemondt-Zwang, echtgenote van de clubarts van DHC, verricht in 1965 de aftrap van een wedstrijd tussen DHC en Rotterdamse artiesten. Het Delftse duo Black & White speelt voor scheidsrechter en links staat Ruud de Wolf van The Blue Diamonds al klaar om met de bal weg te sprinten. Er wordt hoe dan ook gescoord: 1400 gulden voor het Revalidatiecentrum Delft.
36
De ‘Twee met Stuurman’ van roeivereniging Laga van het Delftsch Studenten Corps wordt in 1966 in Bled wereldkampioen. Terug in Delft blijft dat natuurlijk niet onopgemerkt.
18
Sneldamtoernooi op de Beestenmarkt, 2003.
37
Delftenaar Piet van der Kruk gaat in 1968 op weg naar de Olympische Spelen in Mexico. Hij is dan al vijfmaal Nederlands kampioen gewichtheffen en viermaal Nederlands kampioen kogelstoten. Dat heeft hij allemaal in Delft bij elkaar getraind, bij krachtsportvereniging Sandow en atletiekvereniging AV’40.
38
Voetbal-EK’s en WK’s zijn evenementen op zich. En als het Nederlands elftal wat extra aanmoediging kan gebruiken, dan slaat de gekte vanzelf op Delft over. Bij het EK in 2004 laten bewoners van Poptahof-Zuid zien wat er moet gebeuren.
39
Op Hemelvaartsdag is het centrum het domein van hardlopers. Sinds 1988 organiseert AV De Koplopers jaarlijks de Golden Ten Loop, een hardloopwedstrijd van 10 kilometer lang. Tegenwoordig kun je ook meedoen aan een wandeltocht, een prestatieloop van 5 kilometer of de kinder- en jeugdloop van 1 en 2,5 kilometer zoals hier in 2009 voorbij zoeft.
40
Voor wie wel van een sportief spelletje houdt, maar het graag rustig aan doet, is er het jaarlijkse Boule d’Orange van de in 1976 opgerichte petanquevereniging MIDI (Meer Inzicht Dan Inspanning).
19
Kunst en cultuur Het na de oorlog gerestaureerde en heropende
van Co Westerik poseren, een kunstenaar die pas in
Museum Prinsenhof zet zich meteen stevig op de
de jaren ’60 algemeen bekend en geliefd raakt. De
kaart. Het museum biedt vanaf 1949 plaats aan de
laatste Contourtentoonstelling vindt in 1967 plaats.
jaarlijkse Oude Kunst- en Antiekbeurs en vanaf 1951
De Oude Kunst- en Antiekbeurs houdt stand tot
aan de Contourtentoonstellingen waar juist moderne
1992. Er is dan zoveel concurrentie van andere kunst-
kunst centraal staat. Het zijn twee grote evenementen
en antiekbeurzen dat de Delftse organisatie zich
die in het hele land met enthousiasme begroet worden.
aansluit bij PAN Amsterdam.
Met de Contourtentoonstellingen neemt Delft een
De grote museale manifestaties zijn hiermee van
flinke uitdaging op zich want de moderne kunst
de baan, maar de in de jaren ’60 en ’70 bloeiende
bruist in deze jaren van de vernieuwende ideeën.
musea blijven gelukkig bestaan. Tenminste, totdat
Vooral de abstracte kunst is vrijwel altijd goed voor
zich een bezuinigingsronde aandient… iets waarover
discussie. Want zijn de werken van Karel Appel
bijvoorbeeld het Volkenkundig Museum Nusantara
briljant of het resultaat van een kleuter met verf ?
kan meepraten.
De fotograaf laat deze kinderen in 1952 voor werk
20
41
Het prachtige Delft is regelmatig het decor voor historische films. In 1948 maakt een Franse filmmaatschappij opnames in museumhuis Lambert van Meerten en hier in museum Tetar van Elven aan de Koornmarkt voor een film over Delft en de Delftse kunst.
42
Voor de Oude Kunst- en Antiekbeurs worden omstreeks 1950 bij Museum Prinsenhof diverse kostbaarheden naar binnen gedragen. Angst voor schadeclaims is er niet, want de sjouwers houden onbekommerd hun brandende sigaretten in de hand.
43
44
Het publiek vergaapt zich aan de schatten die bij de Oude Kunst- en Antiekbeurs tentoon worden gesteld. In de hand dragen de bezoekers een kloek boekwerk met daarin alle specificaties en – vast en zeker – de prijzen ervan. Prinses Beatrix opent in 1963 de Oude Kunst- en Antiekbeurs. Hier is zij te zien in een onderonsje met voorzitter J. Schulman.
21
45
De een na laatste Contourtentoonstelling in het Prinsenhof vindt in 1966 plaats. Volgens critici ontbreekt de écht moderne kunst uit stromingen als Pop Art, Zero en Nieuw-Realisme.
46
Op de zolders van het voormalige Meisjeshuis aan de Oude Delft opent burgemeester Dirk de Loor in 1956 het Etnografisch Museum, het latere Nusantara. Bij de opening wordt al gesproken over een pand op het Sint Agathaplein, waar het museum in 1972 naartoe verhuist.
47
Museum Prinsenhof biedt de perfecte ambiance voor een koninklijk galadiner. Regelmatig ontvangt koningin Juliana haar buitenlandse gasten in Delft, zoals de West-Duitse Bondspresident Gustav Heinemann in 1969.
22
Kunst en cultuur 48
Een flinke kan melk voor kunstenaar Wim T. Schippers bij zijn beeld Het Melkmeisje. Het beeld wordt in 1976 onthuld op de hoek van de Schoolstraat en de Phoenixstraat. Na verschillende verhuizingen is het nu te bewonderen in het plantsoen naast de Nieuwe Kerk.
49
Het kleinste museum van Delft, of misschien wel van Nederland: de telefooncel Voor de Kunst aan de Oude Delft. Altijd gratis te bezoeken.
50
Dit kunstwerk is niet te missen. Het 10 meter hoge beeld Mikkel van kunstenaar Tom Claassen staat in 2019 tijdelijk op de Phoenixstraat voor de tentoonstelling MOJO Backstage in Museum Prinsenhof.
23
Daar zit muziek in! Muziek is nooit ver weg in Delft. Voor iedereen
buurthuizen en in jongerencentra zoals De Eland
is er wel een eigen muziekkorps, zoals er ook
aan de Burgwal is het bijna iedere week feest. Twee
voor elke gezindte een zangkoor is. Hier staat het
studenten richten op een Delftse zolderkamer in 1968
socialistische muziekkorps Crescendo opgesteld
een eigen impresariaat op: MOJO. Ze boeken bandjes
voor het verenigingsgebouw Ons Huis aan de Oude
voor kleine zalen in Delft, organiseren discoavonden
Delft voor de 1-meimars in 1953. De naam Crescendo
en groeien met MOJO uiteindelijk uit tot de grootste
betekent ‘geleidelijk sterker wordend’, een prima
concertpromotor van het land.
motto voor een vereniging die het socialisme hoog in het vaandel heeft staan.
Ook na de jaren ’60 blijft er op muzikaal gebied genoeg te genieten in Delft, want er komen
24
In de vanaf de jaren ’50 opkomende nieuwe
gaandeweg meer evenementen in de stad. Het
jeugdcultuur speelt muziek een belangrijke rol.
African Music Festival, de Grachtenconcerten en
Vooral om de eigen groep mee af te bakenen: rock-
het Chamber Music Festival zijn maar enkele van
’n-roll voor de kuiven, jazz voor de artistiekelingen.
de goed klinkende happenings die voor kortere of
Voor alle smaken is er in Delft genoeg te halen. In
langere tijd jaarlijks georganiseerd worden.
51
Ook de katholieke muziekvereniging Sint Franciscus laat duidelijk zien waar ze voor staat op deze groepsfoto uit ca. 1950. Links vooraan een monnik in habijt en prominent in het midden pastoor H.L. Hentzen.
52
Trompetters van het muziekkorps van de Cavalerie blazen vanaf het Prinsenhof de Echo-Fanfare, 1957.
53
Terwijl de band nationaal doorbreekt en de nieuwe zanger Barry Hay zich aandient, treedt The Golden Earring(s) in 1967 ook gewoon nog op bij een schoolfeest op het Christelijk Lyceum Delft.
25
Daar zit muziek in!
54
De Delftse band Glass Fire treedt in 1968 op in de eerste discotheek van Delft: Polly Magoo van het MOJO Theater aan de Verwersdijk. De discobar is vanaf dan niet meer alleen op zondag-, maar ook op vrijdagavond geopend.
55
In buurthuis de Kar Barn van de Vrijzinnig Christelijke Jeugd Centrale geeft de Antilliaanse Steelband Storba Jaffa in 1969 een daverend concert.
Een uitvoering van de muziekschool, 1966. 26
Orkest van de Nederlandse Kabelfabriek (NKF), 1968.
57
56
Het DHC-stadion biedt plek aan het eerste African Music Festival in 1983. Oko Drammeh start hiermee een 20-jarige traditie voor het grootste Afrikaanse muziekfestival buiten het Afrikaanse continent. Sinds 1997 strijkt jaarlijks het Delft Chamber Music Festival in de stad neer. Een weekend lang kunnen liefhebbers van klassieke muziek op diverse locaties concerten bezoeken, zoals hier in de Van der Mandelezaal. 27
Daar zit muziek in! 58
Het in 1968 opgerichte Delftse studentenmuziekgezelschap Krashna Musica viert het 40-jarig bestaan in 2008 met een Promsconcert op de Markt. Dat Krashna Musica een grote schare fans heeft, mag duidelijk zijn. Ondanks de aanhoudende regen zitten er ca. 2000 bezoekers op het plein.
De Matthäus-Passion door Zang- en Oratorium Vereniging Cantarella in de Nieuwe Kerk, 1968.
Peruaanse panfluitmuziek in de Jacob Gerritstraat, 2000.
28
Showkorps Jong-Excelsior treedt op in de tuin van Verpleeghuis De Bieslandhof, 2009.
59
Met zoveel water in de stad mag een echt grachtenconcert in Delft natuurlijk niet ontbreken. Margreet Groenendijk treedt tijdens de editie van 2008 op vanaf een schuit in de gracht van het Vrouwjuttenland.
60
Vanaf 1985 vindt jaarlijks in augustus het vierdaagse Jazz Festival Delft plaats. Muziek klinkt dan op allerlei pleinen in de stad, onder meer op de Markt waar het in 2010 bomvol staat.
29
Kinderfeesten Een vrolijk kinderfeest waar de meeste volwassenen
van de Hugo de Grootstraat wakker trommelt.
flink chagrijnig van kunnen worden, dat is Luilak
Aan het eind is er voor iedereen een koek of een
in een notendop. Het is een oud volksfeest waarbij
krentenbol. De organisatie is in handen van onder
de jeugd op de zaterdag voor Pinksteren in de
meer speeltuinvereniging Wippolder, vereniging
vroege ochtend de langslapers wakker maakt met
Agnetapark en Oranjebond Delft.
een flinke dosis herrie. Het gebruik komt vooral in noordwest-Nederland voor, maar ook Delft kent een
Deze en andere verenigingen zorgen in het
stevige traditie. In de jaren ’30 loopt het feest echter
naoorlogse Delft voor nog veel meer activiteiten
regelmatig uit de hand, waardoor de gemeente in
voor jeugd en jongeren. Scouting heet dan nog
1938 besluit de Luilakviering niet meer toe te staan.
‘padvinderij’ of ‘verkennerij’ en telt verschillende groepen in de stad. Verder heeft vrijwel ieder
30
Na de Tweede Wereldoorlog keert het feest
muziekkorps ook een jeugdorkest en bieden talloze
terug met oude vertrouwde ingrediënten, zoals
sportverenigingen vertier aan de jeugd. En als alles
deze lawaaioptocht die in 1958 vanaf 5 uur ’s
in de zomervakantie stilligt? Dan neemt de Delftse
morgens door de stad trekt en hier bewoners
Vakantieschool gewoon het stokje over.
61
Luilak is in de jaren ’60 een grootschalig kinderfeest. Naast de traditionele kabaaltocht in de vroege ochtend is er dit jaar zo te zien ook sprake van een etalagespeurtocht.
62
In 1967 voegt de organisatie een nieuw element toe aan de Luilakviering: een bromfietsrally. Ruim 70 deelnemers rijden op hun bromfietsen zonder knalpijp een toertocht naar Boskoop en terug. Langslapers hebben het dit jaar extra zwaar, want de rally is nog vóór de gewone lawaaitocht en eindigt om 5 uur ’s morgens.
63
64
De Delftse Vakantieschool zorgt sinds 1948 ieder jaar voor zomerse activiteiten. Je wordt niet door je ouders gebracht, maar je gaat gewoon met de optocht vanuit het centrum mee naar de Hertenhorst in de Hertenkamp. Meer dan 250 welpen hebben in 1948 zo mooi mogelijk een Paasstaak versierd. Dit is een van de drie prijswinnaars die zijn staak mag aanbieden aan het burgemeestersechtpaar Van Walsum.
31
65
Kinderfeesten De Vakantieschool is er voor Delftse kinderen die niet met hun ouders op vakantie gaan. Bij deze editie in 1961 gaan er ca. 3000 kinderen voor twee weken naar de Hertenkamp en één week naar Scheveningen.
66
In 1960 vieren padvinders in het hele land feest vanwege het 50-jarig bestaan van hun vereniging. Op de Markt wordt een kampvuur georganiseerd en voor de jongste leden – de welpen – zijn er lampions.
67
Ook de Oranjebond Delft bestaat 50 jaar en viert dat in 1964 met een lampionnenoptocht voor kinderen door de stad. Maar voordat het zover is moeten er nog héél veel kaarsjes aangestoken worden.
32
68
Het mooiste feest uit de middelbareschooltijd? Het feest ná je eindexamen natuurlijk! Leerlingen van Christelijk Lyceum Delft vieren in 1967 dat hun examens er op zitten. Nu alleen nog maar wachten op de uitslag…
69
Niet alleen in de binnenstad, maar ook in de woonwijken is voor kinderen van alles te doen. Zo slingert in 2010 het Wijkfeest Slinger door de Wijk door het Westerkwartier.
70
Jong geleerd, oud gedaan? Veel jeugdige hulp tijdens de Archeologiedagen van 2019 waar met in de Delftse bodem gevonden glasscherven weer een oorspronkelijk object in elkaar wordt gepuzzeld.
33
Erfgoedevenementen De geschiedenis van Delft leent zich goed voor
zich tijdens de Open Monumentendagen vergapen
verkleedpartijen. Regelmatig wandelt er een Willem
aan mooie en bijzondere panden in de stad. In het
van Oranje, een Johannes Vermeer of een ‘meisje met
tweede weekend van september staan de deuren wijd
de parel’ door de binnenstad. Dat is niet alleen iets
open zodat je daar ook eens binnen kunt kijken.
van de laatste jaren, met bijvoorbeeld de Levende Etalagedag of deze als Willem van Oranje uitgedoste
Meekijken kan zeker ook bij de Archeologiedagen
Ed van den Hoek. Ook eerder al vindt er af en
die ieder jaar in juni plaatsvinden. Archeologen laten
toe een ‘oud-Hollandsche’ markt plaats of komen
zien wat zij zoal doen en vaak kun je als bezoeker
historische personages opdraven bij belangrijke
ook nog eens zelf de mouwen opstropen bij een
gelegenheden. Het is een aantrekkelijke manier om de
opgraving. Om de daar gedane vondsten op waarde
geschiedenis van de stad aan zoveel mogelijk mensen
te kunnen schatten, kun je natuurlijk niet zonder het
te laten zien. Het erfgoed wandelt je vanzelf tegemoet.
Stadsarchief. De organisatie die het verleden van alle Delftenaren bewaart, gaat gewoonweg af en toe zelf
Ook het originele Delftse erfgoed leent zich prima voor evenementen. Al vanaf 1987 kunnen bezoekers 34
op stap om te laten zien hoe dat in zijn werk gaat.
71
72
Wie een tas wil uitzoeken bij deze kraam van firma C.F. Frumau op de Markt in 1953 kan advies krijgen van een van de historisch uitgedoste verkoopsters. Sjaan van Zuijlen, Nel van Oort en Jopie van Boven staan klaar voor het historische openluchtspel Vader Willem dat tijdens de Voorjaarsfeesten in 1947 wordt opgevoerd.
73
Jacoba van Beieren (1401-1436) en Frank van Borselen (1395-1470) komen hoogstpersoonlijk langs bij de opening van het studentencomplex Krakeelhof in 1966.
74
Als de restauratie van het standbeeld van Hugo de Groot in 2004 nog niet voltooid is, neemt gemeenteraadslid Aad Meuleman diens plek een tijdje over.
35
Erfgoedevenementen
75
In 2009 vindt de eerste Levende Etalagedag plaats in Delft. Bij deze vijfde editie in 2014 worden alle deelnemers vereeuwigd op de Vrouwe van Rijnsburgerbrug aan het Vrouwenregt.
76
Met zulk muzikaal vermaak is het vast geen straf om tijdens de Open Monumentendag even te moeten wachten voordat je nu ook eens áchter deze prachtige gevel van het Gemeenlandshuis aan de Oude Delft kunt kijken.
77
Altijd gezellig natuurlijk: een rondleiding tijdens Open Monumentendag bij Café Altijd Gezelligheid op het J.C. van Markenplein.
36
78
Zelf ontdekken hoe het is om een archeoloog te zijn? Dat doen deze jonge deelnemers tijdens de Archeologiedagen in 2017, bij de opgraving in de buurt van de voormalige Prinses Irenetunnel.
79
Vier weken lang toeren medewerkers van het Stadsarchief in 2019 met een omgebouwde SRV-bus door de stad. Het Stadsarchief gaat ‘De Hort Op’ om verhalen en persoonlijke documenten van zoveel mogelijk verschillende Delftenaren vast te leggen.
80
Stadsarchief De Hort Op sluit af met het Levensloopspel: een enorm ganzenbord van 20 bij 20 meter op de Markt. Wie het aandurft, kan zijn kennis van de Delftse geschiedenis testen. Maar pas op voor de put!
37
Haal het doek maar op De Stads Doelen, het Microtheater, het Waagtheater,
komedie draait om Elckerlyc (Iedereen) die onder
het Floratheater, het Falie Begijnhof Theater en
andere de Deugd, de Zelfkennis en de Schoonheid
Theater De Veste. Er zijn plekken genoeg in Delft
treft. Het toneelstuk laat zien dat iedereen
voor ontroerend, spannend en vrolijk toneelspel,
uiteindelijk rekenschap moet afleggen tegenover God.
waar voorstellingen plaatsvinden van de vele
Bij deze uitvoering in 1968 op de binnenplaats van het
toneelverenigingen die de stad rijk is. Toch lijkt Delft
Prinsenhof bestaat de cast onder meer uit André van
een voorliefde te hebben voor de open lucht. Van
den Heuvel (Elckerlyc) en Jules Croiset (Gezelschap).
historische openluchtspelen tot spektakelstukken
Het is meteen de laatste reguliere uitvoering, want de
tijdens de Mooi Weer Spelen – ook al is dat laatste
financiële tekorten blijken te groot voor een jaarlijks
weertype lang niet altijd gegarandeerd.
openluchtevenement. Wel keert de Elckerlyc nog af en toe terug in Delft, onder meer in de Oude Kerk
Een gekoesterde traditie is de sinds 1950 jaarlijkse
waar het publiek in ieder geval verzekerd is van een
uitvoering van Den Spieghel der Salichheyt van
droge zitplaats.
Elckerlyc, een vijftiende-eeuws moraalstuk. Deze
38
81
Geen afscheidsmusical door groep 8, maar een volwaardige operette die in 1947 wordt opgevoerd door leerlingen van de Openbare Lagere School 14 en 15.
82
De Christelijke Nijverheidsschool voor Meisjes aan de Phoenixstraat leidt leerlingen op tot hardwerkende huisvrouwen. Ze leren er alle kneepjes van het vak: van warenkennis tot verstelwerk. Bij een voorstelling in de Stads Doelen omstreeks 1950 laten zij één van die praktische leervakken zien.
83
84
De uitvoering van de Elckerlyc in 1951 vindt plaats op de Markt met de Nieuwe Kerk als decor. Voor de aankleding is onder meer een enorme crucifix geleend in Maastricht. De Delftse kunstenaar en fotograaf Peter Odijk laat zich in 1950 inspireren tot een serie gouaches met scènes uit de dan voor het eerst in de Delftse openlucht opgevoerde Elckerlyc.
39
Dit roze Origami Fringe Konijn - 7 meter hoog! - staat in 2021 voor het eerst op de Markt tijdens het podiumkunstenfestival Fringe. Het Fringe Festival beleeft een aangepaste editie met onder meer een coronaproof konijnenroute.
85
86
Voor veel oudere Delftenaren dé plek voor een toneelstuk of andersoortig evenement: de Stads Doelen aan de Verwersdijk. Omstreeks 1955 staat de Voorjaarsbeurs Paas Parade aangekondigd. 40
Naast de Stads Doelen is er vanaf 1961 een kleiner alternatief. De optocht gaat naar de Kerkstraat waar het Microtheater in gebruik wordt genomen, het onderkomen van de in 1939 door oud-leerlingen van de ulo opgerichte toneelvereniging De Flits.
Haal het doek maar op 87
De cast voor het stuk Chateau de Bersac dat toneelvereniging De Flits in 1962 in het eigen Microtheater aan de Kerkstraat zal spelen.
89
Dit jaar doet het festival zijn naam eer aan: publiek op de zonovergoten Beestenmarkt tijdens de Mooi Weer Spelen in 2003.
88
Bij het 65-jarig jubileum in 1968 voert arbeiderstoneelvereniging Multatuli een oude maar goed socialistische kaskraker op: Op hoop van zegen.
90
Groot, groter, grootst is vaak het motto van de Mooi Weer Spelen, zoals in 2004 met een reusachtige dame op de Markt.
41
Feest met een oranje tintje Koninginnedag is in 1885 begonnen als Prinsessedag
Naast deze jaarlijkse feestdag kan Delft ook
en wordt in 2014 omgedoopt tot Koningsdag.
regelmatig om andere redenen de oranje vlaggetjes
Ook de datum is veranderd. Van de verjaardag van
van zolder halen. Zeker in de jaren ’50 en ’60
Wilhelmina op 31 augustus via de verjaardag van
bezoeken leden van het koningshuis de stad
Juliana op 30 april naar de verjaardag van Willem-
veelvuldig, al dan niet met buitenlandse gasten. Vaak
Alexander op 27 april. Ondanks deze wijzigingen
is één van de moderne afdelingen van de Technische
is de opzet van de feestdag al die jaren opvallend
Hogeschool het doel van zo’n bezoek. In de
standvastig. Een reveille, divers vermaak op straat en
naoorlogse jaren van wederopbouw is het natuurlijk
natuurlijk kinderspelen. Hier verzorgen de studenten
goed pronken met praktisch en technisch vernuft dat
Swelheim, Frieling en Van der Scheer (pianist) een
hier in Delft vervaardigd wordt.
poppenkastvoorstelling ter gelegenheid van de Koninginnedag in 1960 aan de Prof. Krausstraat.
42
92
91
De eerste Koninginnedag na de Tweede Wereldoorlog heeft voor iedereen een extra lading. Voordat de festiviteiten losbarsten, wordt daarom op 31 augustus 1945 een krans gelegd bij het monument voor koningin Wilhelmina aan de Nieuwe Plantage. Op 31 augustus 1948 viert Delft het gouden regeringsjubileum van koningin Wilhelmina onder meer met deze fietswedstrijd met hindernissen op de Markt. Het is de laatste Koninginnedag ‘oude stijl’; vanaf 1949 viert het land feest op 30 april.
Muziek op de Cameretten tijdens Koninginnedag, 1968.
43
Feest met een oranje tintje 94
93
Een van de hoogtepunten tijdens de Koninginnedag van 1951 is de optocht met rijkversierde praalwagens, zoals deze van een Delftse Oranjevereniging die de vrede uitbeeldt. De Koninginnedag mag voor deze twee Delftse kinderen beginnen, met hun masker en toeter zijn zij er klaar voor!
95
Al sinds 1898 start een Delftse Koninginnedag met de reveille, zo ook in 1960 in het bijzijn van burgemeester Dirk de Loor.
44
96
Vaste prik zijn natuurlijk de kinderspelen. In 1968 vinden die niet meer alleen in de binnenstad plaats, maar wordt er onder meer ook gesjoeld aan de Aart van der Leeuwlaan in de dan gloednieuwe wijk Voorhof.
97
In september 1955 zingen meer dan 2000 schoolkinderen koningin Juliana toe. De vorstin is in Delft vanwege het gouden jubileum van de Technische Hogeschool.
98
Het Waterloopkundig Laboratorium staat bij veel staatsbezoeken op het programma. De Britse koningin Elizabeth en prins Philip zijn er in 1958 vroeg bij. Na hen volgen onder anderen nog het vorstenpaar van Thailand in 1960 en de Joegoslavische president Tito in 1970.
99
100
Koninginnedag zoals we het festijn nu kennen, ook al heet het dan inmiddels Koningsdag: een gezellig volle Markt waar optredens voor vertier zorgen. De Nederlandse Kabelfabriek (NKF) aan de Schieweg is een van de grotere industriële bedrijven van Delft en is in het hele land een begrip. Koningin Juliana brengt in 1958 een bezoek aan de goedlopende fabriek. 45
Kermis De kermis lijkt onlosmakelijk met Delft verbonden.
Die langverwachte kermis vindt in 1946 niet op
Toch is het in 1946 pas na veel discussie voor het
de Markt plaats, maar op de Paardenmarkt en de
eerst sinds 1918 dat er weer een kermis in de stad
Brabantse Turfmarkt. Op de foto een overzicht van
plaatsvindt. Vooral de leiders van de hervormde kerk
het kermisterrein begin jaren ’60, als de traditie met
vrezen voor de losbandigheid die met een dergelijk
een kermis op de Markt weer vaste grond onder de
volksfeest gepaard gaat. Om de kosten voor het ook
voeten heeft gekregen.
geplande openluchtspel bij de viering van 700 jaar stadsrechten te bestrijden, staat de gemeenteraad uiteindelijk toch een kermis toe. Tot vreugde van de Delftse middenstanders en het kermispubliek.
46
102
101
Arthur Tutein Nolthenius moet aan het einde van de Tweede Wereldoorlog evacueren uit Den Haag. Hij trekt in bij familie in Delft en schildert honderden aquarellen met taferelen uit de stad, zoals deze kermis op de Paardenmarkt omstreeks 1950.
103
Ook aan de Zuiderstraat strijkt regelmatig een kermis neer, zoals tijdens Koninginnedag in 1967.
Wie kan daar nou weerstand aan bieden? In de zomer van 1962 is het reuzenrad een van de favoriete attracties op de kermis op de Markt.
104
Boven de torens van de Maria van Jessekerk komt de zweefmolen niet uit, maar zo voelt het misschien wel voor wie hier in 1968 rondzwiert.
47
Studentenfeesten Studentenfeesten zijn er in soorten en maten. En
vreemd opkijken als er opeens een tweetal olifanten
niet altijd is de rest van Delft daar onverdeeld
over de Markt sjokt.
gelukkig mee. Duizenden nieuwkomers die tijdens de OWEE door de stad sjokken en zwalken? Voor
Tot slot komen er ook regelmatig verrassende
veel aankomende studenten de tijd van hun leven,
vernieuwingen bij de jongeren vandaan. Zonder
voor veel omwonenden een week die niet snel genoeg
Delfts studentencabaret had Nederland nu geen
voorbij kan gaan.
Cameretten. Op deze foto uit 1966 staat de allereerste winnaar van het door studentenvereniging SSR
Tegelijkertijd zijn studenten nu eenmaal een
opgerichte festival: Cabaretgroep Déjà Vu van de
onlosmakelijk deel van de Delftse bevolking én vieren
Vrije Universiteit uit Amsterdam. Ze zullen als
ze regelmatig iets waar juist ook anderen plezier van
prijswinnaars navolging krijgen van onder meer Don
hebben. Lustra van studentenverenigingen leveren
Quishocking, Brigitte Kaandorp en Theo Maassen.
van oudsher grootse spektakels op. In de negentiende
Vernieuwend vermaak dus, maar ook iets als een
eeuw waren dat maskerades met optochten door de
Zuinigheidsmarathon in 1978 klinkt als een zeer
stad, in de twintigste eeuw pakken studenten het
vooruitstrevende actie!
op andere wijze aan. En dan moet je dus ook niet
48
105
De senaat van het Delftsch Studenten Corps (DSC) neemt verkleed als admiraliteit in 1948 vanaf het bordes van sociëteit Phoenix de vlootschouw af, een onderdeel van de traditionele vaarjool in de Westsingelgracht.
106
107
Wanneer de katholieke studentenvereniging Sanctus Virgilius (Virgiel) in 1948 het 10de lustrum viert, is een pontificale hoogmis in de Sint-Hippolytuskerk aan de Voorstraat onderdeel van de festiviteiten.
Intocht van de reünisten van DSC bij het 22ste lustrum in 1958. De lichting van 1890-1895 mag met het rijtuig, de groep 1895-1900 loopt vrijwel allemaal met een stok en daarachter volgt het écht jonge volkje.
49
108
Studentenfeesten Aankomende leden van DSC moeten zich bij de ontgroening letterlijk naar binnen vechten bij sociëteit Phoenix in 1961.
109
Zogenoemde ‘feuten’ wachten in 1963 gelaten op wat ze nu weer in hun groentijd moeten doen. Ze zijn herkenbaar aan hun kaalgeschoren hoofden, een gebruik dat eind jaren ’60 verdwijnt.
110
Een vernederende ontgroeningsklus of een unieke kans? Deze aankomende Delftse Corpsleden gaan gewapend met spons en zeem in 1965 een historische Fokker te lijf.
50
111
Het Delfts Studenten Cabaret brengt in de jaren ’60 een aantal singles uit, onder meer Ach lieve Cals en Jantje van Leyden. Vermoedelijk hoort deze foto bij het ook door hen uitgebrachte nummer Collecte Calypso.
112
Nini en Jan Boesman stijgen in 1968 vanaf het achter de LTS gelegen terrein op voor een ballonvaart tijdens het 14de lustrum van katholieke studentenvereniging Sanctus Virgilius en ter herdenking van de eerste ballonvaart in 1908.
In 1968 viert DSC het 24ste lustrum met onder meer het toneelstuk IJzerhand. De regie is in handen van Bram van der Vlugt. De hoofdrolspelers rijden ter promotie van het stuk in een open koets de stad rond.
113
51
114
Het is anno 1969 nog een bescheiden evenement: een open dag bij de Technische Hogeschool, in dit geval bij de studie Elektrotechniek.
115
In 1978 strijden studenten van technische hogescholen en hts’en uit het hele land in Delft tegen elkaar bij de eerste Nederlandse Zuinigheidsmarathon. Shell organiseert de wedstrijd met als doel in een zelfgemaakt voertuig zo min mogelijk brandstof te verbruiken.
116
Televisiekijkend Nederland geniet in 1998 mee met het 30ste lustrum van DSC, want ter gelegenheid daarvan neemt de TROS een aflevering van het programma Te land, ter zee en in de lucht op bij het Armamentarium in Delft.
52
Studentenfeesten 117
Met duizenden nieuwe studenten per jaar wordt de Ontvangst WEEk (OWEE) iedere keer grootser. In 2002 is de Markt dé plek om informatie op te doen en andere nieuwkomers te leren kennen.
119
Welke aankomende student(e) komt het hoogst met kratje klimmen tijdens de OWEE in 2010?
118
Als de studentenvereniging verjaart, wie nodig je dan uit? In 2008 lopen twee olifanten mee in een feestelijke optocht voor het 32ste lustrum van DSC.
120
De OWEE is niet alleen maar druk, lawaaiig en vol. Op het Sint Agathaplein heerst een idyllische rust tijdens een lunch in de zomer van 2013.
53
Kabbelgat Ieder jaar verandert Delft voor een paar dagen in
Carnavalsviering op. Een jaar later vindt de eerste
Kabbelgat, een bruisende carnavalsstad ver boven
optocht plaats en wordt er een Stadsprins gekozen:
de rivieren. Dat is te danken aan vele enthousiaste
Dees de Eerste, Kabbelaar de Eerste. Dat het feest
carnavalsverenigingen. De oudste van het stel is
aanslaat, blijkt wel uit deze foto uit 2007 bij alweer
de Eerste Delftse Carnavalsvereniging (EDCV) De
de 30ste editie van de carnavalsoptocht.
Olijkers. In 1963 start deze club vanuit Zaal Koot aan de Beestenmarkt. Enkele jaren later volgen de Rooie
Het feest groeit in de jaren ’70 en ’80 met clubs als de
Rijders, chauffeurs van het transportbedrijf Van der
Leutsgoppers van SV Wippolder, de Becketrekkers
Lee, en De Kalfskoppen uit café Het Guldenwater op
van voetbalvereniging BEC en De Geingooiers
de Houttuinen.
van handbalvereniging EDH. Af en toe splitst een vereniging zich af, verdwijnt een club uit beeld of
54
In 1976 is de tijd rijp voor een gezamenlijk
ontstaat er juist een nieuwe. Voor muziek zorgen
Delfts carnavalsfeest. De verenigingen steken de
onder meer Opblaasband De Bierpuppers, de
koppen bij elkaar en richten de Stichting Delftse
Dorstvlegels en Boerenkapel de Drumgabbers. Alaaf !
121
Veel Delftse sportclubs omarmen het carnavalsfeest. Voetbalvereniging DHC viert het feest in het midden van de jaren ’60 uitbundig mee.
122
Zolang Delft nog geen echte prinsentraditie heeft, neemt het Westland de honneurs waar. Prins Hendrik de Eerste en de vorst van De Jolige Druif uit Wateringen bezoeken in 1968 het Sint-Hippolytusziekenhuis.
123
Het is nog redelijk rustig langs de Van Miereveltlaan als daar een van de eerste carnavalsoptochten met praalwagens voorbijkomt.
55
124
In de Heilig Hartschool aan de Westerstraat poseren de kinderen van zangkoor Die Delftsche Nicolaessanghers in 1969 in hun mooiste carnavalsoutfit.
125
‘Hallo Mijnheer de Uil! Waar brengt u ons naartoe?’ Dat zullen deze carnavalsvierders in 1969 regelmatig gehoord hebben. Tja, dat krijg je ervan als je je verkleedt als een populair Fabeltjeskrantfiguur.
126
De jaarlijkse carnavalsoptocht met in de praalwagen stadsprins Fred de Eerste, Kabbelaar de 27ste (Fred Nijs) op de Phoenixstraat, 2003.
56
Kabbelgat 127
De carnavalsoptocht voor kinderen op de Markt in 2006 met op de praalwagen jeugdprins Mathieu de Eerste.
129
De verschillende Delftse carnavalsverenigingen vieren in 2010 gezamenlijk de dweilavond op de Markt.
128
Prinses Mirella en prins Dennis op de praalwagen van carnavalsvereniging De Fuilspuiters van voetbalvereniging Full Speed tijdens de optocht over de Markt in 2008.
130
In 2011 staat de Markt in Kabbelgat bomvol met praalwagens, carnavalsvierders en toeschouwers.
57
Taptoe In 1954 weet Delft een prestigieus evenement naar
de militaire manifestatie. Omdat de Taptoe op
de stad te halen. Het Ministerie van Defensie en de
radio en televisie wordt uitgezonden, blijkt het een
Koninklijke Militaire Kapel zien in de Markt de perfecte
aantrekkelijk doelwit voor demonstranten. Vanaf
plek voor een militaire Taptoe, een muziekhappening
1966 is inzet van de marechaussee ieder jaar nodig.
zoals ze in het buitenland weleens gezien hebben. De
Delftenaren zijn er steeds minder enthousiast over.
gemeente is enthousiast en ruimt de Markt helemaal
Kort na de gemeenteraadsverkiezingen van 1974
leeg voor de eerste Taptoe. Zelfs Hugo de Groot moet
schaft de sterk verjongde raad de Taptoe af. Het
tijdelijk van zijn plek om de optredende muziekkorpsen
evenement verhuist naar Breda.
de ruimte te geven. Ruimte die ze voor hun grootschalige optredens ook nodig hebben, zoals hier op de foto uit
De heimwee naar de Taptoe blijkt overigens sterk,
1957 goed te zien is.
want bij de stadsrechtviering in 1996 duikt het muziekfeest nog een keer op. Vanaf 1999 start er
58
De Nationale Militaire Taptoe vindt 20 jaar lang plaats
zelfs een hernieuwde traditie, maar dan met amateur
in Delft. Vanaf eind jaren ’60 gaat dat niet meer zonder
muziekkorpsen. Taptoe Delft is terug op het
morren. De opkomende vredesbeweging en de steeds
mooiste plein van Nederland.
kritischer jeugdcultuur zijn weinig gecharmeerd van
131
132
Koninklijk bezoek bij de Taptoe in 1957. Koningin Juliana en prins Bernhard worden geflankeerd door hun dochters Beatrix en Irene. Meteen al na de eerste editie slaat de Taptoe enorm aan. In 1955 worden speciale tegeltjes gebakken als souvenirs voor de bezoekers.
133
De militaire muziekkorpsen laten zich van hun mooiste en kleurrijkste kant zien als zij bij de Taptoe optreden.
134
Het is niet bekend in welk jaar deze foto gemaakt is, wel is duidelijk dat het een zonnige en warme editie van de Taptoe betreft.
59
135
De belangstelling voor Taptoekaarten is groot in 1962. Wie een kaartje wil bemachtigen bij het VVV-kantoor aan de Markt moet flink geduld oefenen.
136
Het optreden van deze lansiers in 1964 laat aan duidelijkheid niets te wensen over: de Taptoe is een militair muziekfestijn.
137
Fietsende militaire muzikanten oefenen hun act voor de zekerheid nog een keer. Deze editie uit 1966 gaat immers ook uitgezonden worden op televisie.
60
Taptoe
138
Wie goed kijkt, ziet de Markt weerspiegeld in de tuba van deze Taptoedeelnemer, 1968.
139
Als de Taptoe in 1996 bij de viering van 750 jaar stadsrechten terugkeert, moet Hugo de Groot weer plaatsmaken voor de muzikanten.
140
Op de middag voor de Taptoe van 2010 vindt de Streetparade plaats. Het is een goede opwarmer voor de muziekkorpsen en het is mooi meegenomen voor iedereen die wel iets van het spektakel wil zien, maar geen kaartje kan of wil kopen.
61
Decemberfeesten ‘Zie ginds komt de stoomboot…’ Daarmee begint
bomen staan, is het tijd voor Lichtjesavond, een
voor velen de feestelijke decembermaand. Kleumend
sfeervolle happening die in 1998 start. Met muziek,
van de kou reikhalzend uitkijken of de goedheiligman
koorgezang en gezelligheid door het hele centrum
ook dit jaar weer uit Spanje naar Delft komt. Net als
worden op die avond de lichten van de kerstboom op
in andere jaren worden de wachtende kinderen in
de Markt ontstoken.
1952 niet teleurgesteld. De stoomboot van Sinterklaas meert ditmaal aan in de Zuidkolk ter hoogte van
Voor de kerstviering zelf is er in de stad keuze
de Scheepmakerij. De intocht is al sinds de jaren ’30
genoeg: van een vrolijke kerstborrel met foute truien
traditie in de stad en verandert geleidelijk aan van
tot een traditionele kerstnachtmis of kerstnachtdienst
gedaante. Ook Sint en zijn Pieten gaan tenslotte met
in één van de vele kerken die Delft rijk is. Zo gaat de
de tijd mee.
stad vrolijk op weg naar het einde van het jaar – met oliebollen van de kraam, vreugdevuren in de wijken
Na 5 december duiken overal in het straatbeeld de kerstbomen en kerstversieringen op. Zodra de meeste
62
en vuurwerk boven de fraaie skyline van de stad.
141
In 1947 bezoekt Sinterklaas de kinderafdeling van het Oude en Nieuwe Gasthuis. Hij wordt daarbij goed geholpen door studenten van DSC.
142
De intocht van Sinterklaas is populair in 1960. Na het aanmeren van de stoomboot gaan Sint en de Pieten per koets naar het stadhuis waar dranghekken staan om alle uitbundige kinderen in toom te kunnen houden.
143
144
Sint heeft het druk, dus hulp is altijd gewenst. In 2008 kunnen Delftse kinderen een Pietendiploma halen op de Markt.
Een dappere peuter rijdt omstreeks 1970 een stukje mee met Sinterklaas op zijn paard.
63
145
Decemberfeesten Als in 2021 door coronabeperkingen een traditionele intocht niet mogelijk is, heet burgemeester Marja van Bijsterveldt Sint en Piet van harte welkom op het stadhuis. Kinderen en hun ouders kunnen online meekijken.
146
Omstreeks 1976 vindt een kerstbijeenkomst in het Sint-Hippolytusziekenhuis plaats, waarbij het Leger des Heilskoor voor gepaste muzikale begeleiding zorgt.
147
Het is geen vreugdevuur en ook niet de gebruikelijke dennenboom, maar een door studenten opgetuigde kerstboom van bierkratjes die in 2004 op de Markt verrijst.
64
148
De Hippolytusbuurt is met feestverlichting en een rij kraampjes helemaal klaar voor Lichtjesavond 2005.
149
Kerstsfeer ten top bij het stadhuis op de Markt.
150
Het is de plek die Johannes Vermeer in de zeventiende eeuw ook al koos voor zijn Gezicht op Delft, maar met vuurwerk tijdens de jaarwisseling van 2008 naar 2009 is het uitzicht vanaf de Hooikade zeker ook niet mis.
65
Delfia Batavorum is een actieve historische vereniging met hart voor Delft. We zijn trots op de stad en zijn rijke verleden. Met onze activiteiten koesteren we deze historie en houden we de geschiedenis van de stad levend. Want over Delft zijn prachtige verhalen te vertellen. En dat niet alleen: de schoonheid van de stad is uniek en daar moeten we zuinig op zijn.
De meeste afbeeldingen in dit bijzondere stickerboek komen uit de collectie van het Stadsarchief Delft, onderdeel van Erfgoed Delft. Het archief bewaart het verleden van de stad en omgeving in allerlei vormen. Dat kunnen foto’s zijn, maar ook tekeningen, boeken, films en documenten. Als Stadsarchief werken we graag mee aan deze verzamelactie van de PLUS-supermarkten, omdat we ervan overtuigd zijn dat het materiaal dat wij bewaren vooral nut heeft als het ook gebruikt wordt. Een bewaard beeld of document wordt pas waardevol als het iets met je doet. Als je het verzameld hebt, je het mooi of lelijk vindt of als je er een aha-moment bij hebt. Erfgoed raakt mensen en verbindt het heden, verleden en de toekomst.
Voor 33 euro per jaar doet u met ons mee. Als lid krijgt u viermaal per jaar het fullcolour magazine Delf in de bus, ontvangt u het Historisch Jaarboek Delft, neemt u gratis of met korting deel aan diverse activiteiten en blijft u via de Nieuwsbrief altijd goed op de hoogte.
www.delfia-batavorum.nl
Veel plezier met dit boek en voor het bezichtigen van meer materiaal bent u altijd van harte welkom in het Stadsarchief en op onze website.
www.stadsarchiefdelft.nl
Illustratieverantwoording Stadsarchief Delft Koos Bommelé: stickers 59, 60, 145, 150 Stef Breukel: sticker 114 Barbara van Gelder, Something Extra: p. 34 A.F.A. Hinfelaar: sticker 106 J.C.M. Jacobse: p. 12, stickers 6, 7, 22, 23, 28, 133, 134 Ton Kerklaan: stickers 8, 139 Rien de Koster: p. 66, stickers 50, 75, 79, 120 Peter Odijk: sticker 83 W.F. van Oosten: p. 58, stickers 2, 71, 85 Foto Van der Reijken: cover, p. 3 (linksboven), p. 4, p. 8, p. 20, p. 24, p. 26, p. 27, p. 28 (boven), p. 30, p. 38, p. 42, p. 48, p. 62, stickers 3-5, 11-13, 15-20, 24, 26, 27, 31, 33-35, 37, 41, 42, 44-46, 51-55, 61-68, 73, 81, 82, 84, 86-88, 91-93, 95, 96, 102-105, 108, 111-113, 121, 122, 124, 125, 135, 137, 141-143, 146 Ton de Ruiter: p. 40 Willem de Ruiter: p. 43, sticker 123 Kees Spiero: p. 28 (onder), p. 29, p. 54, stickers 9, 10, 14, 30, 38-40, 58, 74, 90, 100, 116-119, 126-130, 140, 144, 147-149 Wouter C. Stolk: p. 46, stickers 21, 94, 99 Aart Struijk: sticker 80 * Talens Foto Delft: sticker 97 Arthur Tutein Nolthenius: sticker 101 Thijs Tuurenhout: p. 18, stickers 29, 49, 57, 76, 77, 89 Divers: p. 5, p. 15, stickers 1, 72
Erfgoed Delft Marco Zwinkels: stickers 70, 78 Museum Prinsenhof Delft Sticker 131 Nationaal Archief Herbert Behrens: sticker 107 Joop van Bilsen: sticker 132 Rob C. Croes: sticker 56 Van Duinen: sticker 32 Eric Koch: p. 16, stickers 43, 47 J.D. Noske: p. 13, sticker 25 Harry Pot: p. 3 (rechtsboven), stickers 98, 136 Bert Verhoeff: stickers 48, 115 Jan Voets: stickers 36, 110 Winfried Walta: sticker 109 Fotograaf onbekend: sticker 138 De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten m.b.t. de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Colofon Tekst & Beeldredactie: Ingrid van der Vlis Uitgevers: PLUS Tanthof, PLUS Martin Panis en PLUS Schinkel 66
Concept en productie: Tomorrow, Breda • www.tomorrow-lps.nl •
TomorrowPromoties
Schinkel
Tanthof
Martin Panis