Prolegomena
12
takdirde o denli yararlı olur. Çünkü bu sayede bütünü bir bakışta görebilecek, bu bilimde önemli olan temel noktaları tek tek sınayabilecek ve sunuluşuyla ilgili bazı şeyleri yapıtın ilk yazılışında olabileceğinden daha iyi düzenleyebilecek duruma geliriz.
İşte böyle bir plân! Yapıtın tamamlanmasından sonra ortaya konmuş olan bu plân, artık a n a l i t i k m e t o d a göre düzenlenebilir. Y a p ı t ı n kendisiyse s i n t e t i k metoda göre yazılmalıydı; öyle ki, 21 bilimin, çok özel bir bilgi yetisinin öğelerinin kuruluşu olarak tüm eklemlenmeleri kendi doğal bağlantılılıklarında gözler önüne serilebilsin. Gelecekteki her Metafiziğin başına Prolegomena olarak koyduğum bu plânı yine de karanlık bulan olursa, düşünmelidir ki: herkesin Metafizikle uğraşması gerekli değildir; görüye daha çok yaklaşan esaslı ve derin bilimlerde büyük başarı gösteren bazı yetenekli insanlar vardır ki, sırf soyut kavramlara dayanan araştırmaları beceremezler; böyle bir durumda o düşünsel yetenekleri başka konularda kullanmak gerekir. Ama Metafiziği yargılamaya, hatta kendisi Metafizik yazmaya girişen kimse, benim burada getirdiğim talepleri karşılamak zorundadır; kuşkusuz bu, benim çözümlerimi kabul etmekle ya da onları esaslı şekilde çürütmek ve yerine başkalarım koymakla olabilir; çünkü onları geri çevirmesi olanaksızdır; ve sonunda (kendi rahatlığını veya ahmaklığını alışılagelmiş şekilde örtbas etmenin yolu olan) şu bunca sözü edilen karanlık olma iftirasının yararları da vardır: bütün diğer bilimlerde 22 temkinli bir sessizliği gözeten, Metafizik konusunda ise ustaca konuşan ve pişkince karar verenlerin hepsinin bilgisizlikleri, burada başkalarının bilimi karşısında kolayca ayırdedilemediğinden, ama hakikî, eleştirel ilkeler karşısında ayırdedilebileceğinden ötürü, bu temel ilkeler hakkında şu övgü söylenebilir: ignavum, fucos, pecus praesepibus arcent. Virgilius