Ogólnopolski Głos Seniora nr 50 - Solidarni z Seniorami by Stowarzyszenie MANKO

SOLIDARNI Z SENIORAMI NR 50 | MAJ–CZERWIEC 2020 | ISSN 2299-6990 | www.glosseniora.pl

SOLIDARNI I Z SENIORAM

EKIEM ZWIERZAK L OŚĆ NA SAMOTN

O KUPUJ TYLK DUKTY OLSKIE PRO

Musimy wygrać ten rajd SOBIESŁAW I EWA ZASADA

ZAMÓW PRENUMERATĘ GŁOSU SENIORA s. 68 ZAMÓW OGÓLNOPOLSKĄ KARTĘ SENIORA s. 70 ZNAJDZIESZ NAS TEŻ NA FACEBOOKU

ADRES REDAKCJI al. J. Słowackiego 46/30, 30-018 Kraków Tel./faks 12 429 37 28 e-mail: ogs@manko.pl kontakt@manko.pl kartaseniora@manko.pl REDAKTOR NACZELNY Łukasz Salwarowski salwarowski@manko.pl REDAKTOR WYDANIA Adrianna Chorąży ogs@manko.pl ZESPÓŁ REDAKCYJNY Ewa Hołota Anna Boraczyńska Marek Pilch Ewelina Florczak Krystyna Ćwiklińska Joanna Talar Zbigniew Paszek Klaudia Ożóg Magdalena Petryniak Joanna Zwolińska Sylwia Krawczyk WSPÓŁPRACA Krzysztof Czarnobilski Barbara Maciejewska Hanna Piekarska Janina Czaja Janusz Rosiak Halina Gawrus Ewa Zbelicka Barbara Zylm Krzysztof Łebkowski Marek Kawałek Zofia Krukowska Mirka Widurek MARKETING Ewa Węgrzyn marketing@manko.pl PROMOCJA I PR Ewa Hołota programoks@manko.pl Patryk Schmidt promocja@manko.pl

www.glosseniora.pl

SPIS TREŚCI SOLIDARNI Z SENIORAMI Solidarni z Seniorami – razem damy radę!

AKTYWNY SENIOR Musimy wygrać ten rajd – Sobiesław Zasada

Egzamin dojrzałości

Balkonowa seniorów rozmowa...

Mój Kajtek

Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w nadesłanych tekstach (np. korekta błędów, nadawanie lub zmianę tytułów etc.), a także innych zmian wynikających z zasad edytorskich lub kultury języka. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów.

Każda miłość jest pierwsza

SENIOR W RUCHU Ćwicz z Głosem Seniora!

JUNIORZY SENIOROM – SENIORZY JUNIOROM Dobre Rady Babć w Locie

SENIOR MELOMAN 12

Nie bój się marzyć! Wywiad z Mieczysławem Gajosem 37

MAŁOPOLSKI GŁOS SENIORA 13

MIŁOŚĆ PO 60-TCE 14

Tele-anioł – pomocna dłoń dla seniorów w trudnych czasach

Iwanowice Solidarne z Seniorami

ASTRONOMIA

POLITYKA SENIORALNA Dostępność w czasie epidemii

Nasze działania dla Seniorów

SOLIDARNI Z SENIORAMI

Co na niebie w najbliższych miesiącach?

MYŚL ZDROWO Krzyżówka Głosu Seniora

Sprawność umysłu zależy od nas (cz. III). Jak poprawić koncentrację?

Rak kolczystokomórkowy skóry, czyli jaki?

Wywiad z lekarzem Jakubem Losterem

Nietrzymanie moczu a higiena osobista

Seniorzy powinni się szczepić

Normalne starzenie się czy już choroba?

O bezdomności w Polsce

Rada Krakowskich Seniorów – Pomaga

Rozwiązanie konkursu – powrót do aktywności fizycznej 48

Bądź altruistą – zadbaj o siebie

Adamed wspiera seniorów

Bo wirus to test! #Hot16challenge2 Głosu Seniora

Polifenole kontra rdza, czyli co zrobić aby dożyć 100 lat

Głos Seniora w akcji MASKUJEMY

Smog 56

Niezbędnik Seniora

Pacjent w dobie epidemii koronawirusa Zdrowy Senior w okresie epidemii

GŁOS SENIORA POLAKÓW ZA GRANICĄ

Postulaty obywatelskie

www.glosseniora.pl

ZWIERZAK LEKIEM NA SAMOTNOŚĆ

GMINA PRZYJAZNA SENIOROM Brygida Wolniakowska kartaseniora@manko.pl tel. 507 425 093

DRUK INTROMAX Drukarnia Offsetowa Kraków, ul. Biskupińska 21

SENIOR DZIAŁKOWIEC

Solidarni z Rodakami za granicą

NAKŁAD 25 000 egzemplarzy

STYLOWI SENIORZY

PRENUMERATA Sławomir Kalęba kontakt@manko.pl

SKŁAD GRAFICZNY Afterimage Studio

Zdrowie Bohaterom

PRZEKAŻ NAM SWÓJ PRZEPIS 26

OBYWATELSKI GŁOS SENIORA 27

BEZPIECZNY SENIOR

PASJE Malarstwo intuicyjne

Spójrzmy z optymizmem w przyszłość

Radość seniora

Stop Korona-Oszustwom

DLA POLEPSZENIA NASTROJU

Uwaga na oszustów!

Seniorze, uważaj na te numery!

REGIONALNY GŁOS SENIORA

PATRIOTYCZNY GŁOS SENIORA

Tyszowce – Gmina Przyjazna Mieszkańcom

Inwestujemy w seniorów

Podziękujmy Bohaterom

Piękne miasto Hrubieszów

Seniorze, Kupuj Tylko Polskie Produkty!

Miasto i Gmina Kórnik Przyjazne Seniorom

Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020

Działanie sfinansowane ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030

OD REDAKCJI

Wirus to test – kto kim naprawdę jest Pomyślałeś tylko o sobie i rodzinie, a może o seniorce i seniorze, co dziś odcięty od świata mniej może? Mocne ręce społeczników – Chwała im! A w szczególności Tym, co mimo wieku pomyśleli o drugim człowieku! Bo wirus to test. Można mieć pretensje, pomstować i żałować epidemii, straty wakacji, pieniędzy, niezrealizowanych planów. Można też znaleźć w tej sytuacji dobre strony, między innymi prawdę o nas samych i tych wokół nas. Docenić to, co było niedocenione, zauważyć to, co było niezauważone. Przekazujemy w Wasze ręce jubileuszowy już 50. numer Ogólnopolskiego Magazynu Głos Seniora. Jest on głównie poświęcony naszej kampanii „Solidarni z Seniorami – razem damy radę!”. Nie schowaliśmy się w piwnicy, nie wyjechaliśmy na wieś, nie zamknęliśmy drzwi, nie pisaliśmy zostań w domu. Dlaczego? Bo jakby wszyscy w nim zostali, nie byłoby jak dotrzeć do ludzi w potrzebie, którzy z uwagi na obecną sytuacją zostali w pewien sposób odizolowani od społeczeństwa. Nie daliśmy się zastraszyć sąsiadom i mediom, nie czekaliśmy na niczyją pomoc, zgodę czy poparcie, a w dniu wybuchu epidemii wzięliśmy sprawy w swoje ręce. Wiele udało się zrobić, dzięki ludziom takim jak Wy, którzy mimo wieku i obawy o swoje zdrowie i życie, pomyśleli o tych, co mają gorzej. Chwała społecznikom, którzy mimo wieku pomyśleli o drugim człowieku! Szkoda, że nawet wirus, epidemia i zagrożenie życia nie osłabiło zawiści, zazdrości i chęci konkurowania wśród polityków, urzędników i organizacji społecznych. Były miasta, które wręcz zabroniły działań pomocowych swoim organizacjom. Na szczęście w wielu przypadkach solidarność i chęć pomocy innym okazała się silniejsza niż chęć konkurowania.

Obecny numer opisuje, co robimy i do czego zapraszamy. Poza tym jak zwykle w magazynie znajdziecie także wywiady z naszymi ekspertami, lekarzami m.in. dr. Krzysztofem Czarnobilskim, dr. Jakubem Losterem i profesorem Bogdanem de Barbaro, a także Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisławem Szwedem, Minister Funduszy i Polityki Regionalnej Małgorzatą Jarosińską-Jedynak, Rzecznikiem Praw Pacjenta, Bartłomiejem Chmielowcem i Pełnomocnikiem ds. Polonii i Polaków za granicą, Janem Dziedziczakiem. Na ten czas przygotowaliśmy również wraz z Ministerstwem Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej #NiezbędnikSeniora, który pomoże Wam przetrwać epidemię i czas, który nadejdzie po niej. Znajdziecie też sporo artykułów, przestrzegających Was przed korona-oszustwami. Bądźcie czujni – Stop manipulacji, nie daj się oszukać! Jak zwykle w numerze nie zabraknie waszych ulubionych konkursów takich jak Stylowi Seniorzy, Senior–Działkowiec i Balkonowiec, Zwierzak lekiem na samotność, Miłość po 60-tce i Przekaż nam swój przepis. Dla rozluźnienia polecamy wywiad z finalistą The Voice of Poland, Mieczysławem Gajosem oraz nowy cykl artykułów o astronomii, który inaugurujemy tekstem – Co na niebie w najbliższych miesiącach? Waszej uwadze polecamy też wywiad z Mirką Widurek na temat bezdomności wśród seniorów oraz teksty z działu Senior Patriota, w którym ruszamy z kampanią edukacyjną na temat istotności kupowania polskich produktów i wspierania polskich przedsiębiorców. Pamiętajcie, jesteśmy z Wami. Solidarni z Seniorami – razem damy radę!

Łukasz Salwarowski

PATRONI HONOROWI I PARTNERZY Joanna Borowiak Przewodnicząca Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej

SENATOR RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ dr Ryszard Majer

SOLIDARNI Z SENIORAMI

– RAZEM DAMY RADĘ!



Z  amiast wyczekiwanej wiosny nadeszła niespodziewana epidemia koronawirusa. Izolacja społeczna i zamknięcie organizacji seniorskich dotknęły nas wszystkich. Pojawił się niepokój i niepewność. Osłabły możliwości aktywności ruchowej i mentalnej. Zwiększyła się za to aktywność przestępców. Nie mogliśmy przejść obok tego obojętnie. W trosce o Wasze zdrowie i bezpieczeństwo rozpoczęliśmy kampanię Solidarni z Seniorami – razem damy radę. Chcemy wspierać seniorów w czasie epidemii na wszelkie możliwe sposoby. Kontynuujemy dotychczasowe i tworzymy nowe formy edukacji i aktywizacji fizycznej i psychicznej, nadal chronimy przed oszustami, pomagamy w zakupach, maseczkach, rzetelnej informacji i wspieraniu na duchu. Nasza kampania opiera się na sześciu filarach: Głos Seniora TV, Zakupy dla seniora, Pakiety wsparcia, Szyjemy razem maseczki dla seniorów i szpitali, Stop Korona-oszustwom i akcji Zwierzak Lekiem na Samotność.

GŁOS SENIORA TV

Nie możecie w najbliższym czasie uczęszczać do ukochanych Uniwersytetów Trzeciego Wieku, Klubów Seniora na wykłady, prelekcje czy warsztaty. Dlatego reaktywujemy dla Was Głos Seniora TV – internetowe wywiady i porady ze specjalistami, ekspertami i naszymi ambasadorami, a także programy rozrywkowe. Filmy możecie oglądać na naszym profilu facebook.com/GłosSeniora i facebook.com/OgólnopolskaKartaSeniora lub na naszym kanale na youtube. com, wpisując w pole wyszukiwarki Głos Seniora TV. Jeżeli

chcecie być na bieżąco z nowościami na naszym kanale, wyślijcie do nas swój adres email na it@manko.pl – dołączymy Was do cotygodniowego Newslettera. Nakręciliśmy już szereg wywiadów m.in. z dr. Krzysztofem Czarnobiliskim, z Rzecznikiem Praw Pacjenta czy z dr. Piotrem Pucem. Nagraliśmy też filmiki instruktażowe: uczymy jak zrobić samodzielnie maseczkę i przyłbicę. Zachęcamy Was też w nich do wspólnych ćwiczeń fizycznych i przestrzegamy przed manipulacjami. Zapraszamy na nasz kanał!

www.glosseniora.pl

ZAKUPY DLA SENIORA

Akcja zakłada promowanie pomocy sąsiedzkiej i międzypokoleniowej. My i nasze media partnerskie promujemy akcję „Zrób zakupy dla seniora”. Zachęcamy do wydruku naszego plakatu, wpisania swojego numeru telefonu i zadeklarowa-

PRZEKAZANIE DWÓCH WÓZKÓW INWALIDZKICH ORAZ 100 PAKIETÓW WSPARCIA DLA PODKARPACKICH SENIORÓW. OD LEWEJ: PREZES ŁUKASZ SALWAROWSKI, MAREK I MIRKA WIDUREK ZE STOWARZYSZENIA "DLA RÓWNOŚCI" Z DRAGANOWEJ ORAZ MAREK PILCH.

nia gotowości do pomocy seniorom poprzez wywieszenie plakatu na swojej klatce schodowej czy włożenia pod drzwi starszej osoby (np. zrobienie zakupów, w tym leków, wyprowadzenie psa, porozmawianie przez telefon) w dobie epidemii koronawirusa.

PAKIETY WSPARCIA

Izolacja społeczna odcięła nas od wielu form aktywności, co odbija się na naszym zdrowiu psychicznym i fizycznym. Aby wesprzeć Was w tym trudnym okresie prowadzimy akcję wysyłania do Was pocztą aktywizacyjno–edukacyjnych

Pakietów Wsparcia. Zawierają one: Ogólnopolski Magazyn Głos Seniora, książkę naszego ambasadora Mistrza Sobiesława Zasady, maseczkę ochronną, próbko-ulotki od Seni Polska oraz materiały edukacyjne m.in. Niezbędnik Seniora od Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, informator dot. praw pacjenta oraz ostrzeżenia przed oszustwami. Mamy nadzieję, że te pakiety wsparcia dodadzą Wam otuchy w tym trudnym czasie. Dzięki nim zapoznacie się z prawami pacjenta, zostaniecie przestrzeżeni przed najnowszymi korona-oszustwami i umilicie sobie czas lekturą magazynu oraz przesłanej książki.

SOLIDARNI Z SENIORAMI SZYJEMY RAZEM MASECZKI DLA SENIORÓW I SZPITALI

Kolejną formą aktywizacji i wsparcia Was w tym trudnym czasie jest akcja zachęcania Was do szycia z nami maseczek dla seniorów i szpitali. Każdy może się włączyć

– jeżeli masz maszynę do szycia, możesz szyć z nami maseczki ze swojego bądź przekazanego przez nas materiału, a jeżeli nie masz maszyny możesz przesłać nam materiał do wykorzystania w akcji. Zachęcamy Was do wzięcia udziału w akcji – nie tylko spędzicie aktywnie czas, ale i pomożecie tym, którzy w szczególności dzisiaj tego potrzebują. Szyjmy razem!

STOP KORONA – OSZUSTWOM

W trosce o Wasze bezpieczeństwo prowadzimy akcję pt. „Stop Korona-Oszustwom” w ramach trwającej kampanii „Stop manipulacji – nie daj się oszukać!”. Celem akcji jest zwiększenie świadomości w temacie zagrożenia różnego typu oszustwami w trakcie pandemii koronawirusa. W ten sposób przestrzegamy Was przed manipulatorami i informujemy, jak nie dać się oszukać. Więcej informacji o najnowszych oszustwach znajdziecie w tym numerze Głosu Seniora, zachęcamy Was do uważnej lektury. Warto być czujnym!

ZWIERZAK LEKIEM NA SAMOTNOŚĆ

Ideą akcji jest promowanie adopcji zwierzaków ze schronisk, która to dla osób samotnych czy starszych stanowi fenomenalne rozwiązanie, szczególnie w dobie izolacji społecznej. W ten sposób wspieramy także schroniska, borykające się w obecnym momencie z negatywnymi skutkami epidemii. Adopcja zwierzaka musi być oczywiście przemyślana, ale jeżeli macie tylko warunki i taką możliwość warto dać dom potrzebującym czworonogom. Z pewnością odwdzięczą się Wam bezgraniczną i bezwarunkową miłością – taką potrafią dać człowiekowi w szczególności właśnie one. Na stronach konkursu Zwierzak lekiem na samotność przedstawiamy Wam historię Pchełka – pieska, czekającego w krakowskim schronisku na osobę, która da mu dobry i kochający dom. Taki, na jaki zasługuje i jaki powinien mieć każdy zwierzak. 6

www.glosseniora.pl

Warszawa, 22 maja 2020 roku Organizatorzy i Uczestnicy akcji „Solidarni z Seniorami – razem damy radę”

Chcemy podziękować wszystkim, którzy włączyli się PARA PREZYDENCKA FOT. GRZEGORZ JAKUBOWSKI KPRP w akcję „Solidarni z Seniorami – razem damy radę”. Tych, którzy chcieliby zaangażować się w tę inicjatywę, gorąco zabuje także obecności innych, życzliwej rozmowy i wzachęcamy do współtworzenia tego jakże ważnego i potrzebjemnego dodawania sobie otuchy – nawet jeśli tylko za nego przedsięwzięcia. Serdecznie dziękujemy także inicjapośrednictwem komunikacji elektronicznej. torom i organizatorom kampanii za Państwa cenny wysiłek. Dlatego apelujemy: bądźmy nadal solidarni, tak jak Epidemia koronawirusa postawiła przed nami nowe byliśmy solidarni dotąd. Bądźmy razem z osobami starwyzwania. Ale mimo powszechnego zagrożenia cięższymi, naszymi krewnymi i sąsiadami, ale też ludźmi dotąd ką chorobą my, Polacy, śmiało stawiliśmy czoła nienieznajomymi. Odpowiadajmy na prośby o pomoc i sami znanym wcześniej przeciwnościom. Jesteśmy dumpytajmy seniorów, czy potrzebują wsparcia. Włączajmy ni z postawy naszych rodaków, którzy w tym trudnym się w akcje pomocowe, ofiarowując swój czas, siły i środczasie niosą pomoc najbardziej potrzebującym, wśród ki. Wspólnie zapobiegajmy różnorodnym negatywnym których znajdują się zwłaszcza seniorzy. Osoby starskutkom pandemii. Niech to doświadczenie uczyni nas sze wymagają szczególnej ochrony przed zarażeniem: lepszymi i życzliwszymi dla siebie nawzajem na co dzień, w tym celu konieczne jest ograniczenie kontaktów spotakże w czasie po pandemii. łecznych. Podnosi to znacznie ich bezpieczeństwo, ale Solidarni z seniorami – razem damy radę! rodzi również wiele problemów. Dlatego seniorzy potrzebują naszej solidarności zarówno w formie pomocy w załatwianiu codziennych spraw, takich jak zakupy, jak też poprzez wsparcie psychiczne i emocjonalne. Patrzymy z nadzieją w najbliższą przyszłość. Ale pamiętamy i o tym, by konsekwencją wprowadzenia zasad dystansu społecznego nie było poczucie osamotnienia i pozostawienia samym sobie. Oprócz żywności i środków ochrony osobistej przeciw zarażeniu każdy z nas potrze-

PATRONI HONOROWI:

Arcybiskup Marek Jędraszewski Metropolita Krakowski

PARTNER:

PATRONI MEDIALNI:

AKTYWNY SENIOR

MUSIMY WYGRAĆ TEN RAJD  „Wygrałem w życiu 150 rajdów, w tym wiele morderczych. 44 godziny jazdy non-stop, bez snu i odpoczynku. Teraz musimy wygrać najprawdopodobniej najtrudniejszy rajd w naszym życiu. Jestem przekonany, że wyjdziemy z tego obronną ręką i damy radę!” – Sobiesław Zasada.

Część społeczeństwa angażuje się w pomaganie osobom dotkniętym pandemią. Jednoczymy się. Musimy wygrać tę walkę razem. Pan o wygrywaniu wie sporo. Jak odnieść zwycięstwo? Co powiedziałby Pan tym, którzy teraz walczą z wirusem? Wiele osób nawet seniorów+ (moja grupa wiekowa) pokonało już tego wirusa. To bardzo ważne, że nasz cały personel medyczny jest tak dobrze przygotowany i mocno zaangażowany. Pojawiają się nowe metody walki. Już prawie 12 tysięcy (stan na dzień 31.05.2020) zakażonych wyzdrowiało. Wielu z nas na niego nie zachoruje. Najważniejsze jest tu jednak nastawienie psychiczne. Należy być w 100% przekonanym, że w razie zakażenia pokonamy chwilową niedyspozycję. Wygrałem w życiu 150 rajdów, w tym wiele morderczych. 44 godziny jazdy non-stop, bez snu i odpoczynku. A w rajdzie Londyn-Sydney na trasie australijskiej i podczas dwóch rajdów Safari ponad 60 godzin jazdy non stop. Teraz musimy wygrać najprawdopodobniej najtrudniejszy rajd w naszym życiu. Jestem przekonany, że wyjdziemy z tego obronną ręką i damy radę!

Sobiesław Zasada – ur. 27 stycznia 1930 r. w Dąbrowie Górniczej. Harcerz, lekkoatleta. Najbardziej utytułowany i najsłynniejszy polski kierowca rajdowy wszechczasów. Zwycięzca 150 rajdów. Trzykrotny Mistrz Europy, trzykrotny wicemistrz Europy, 11 krotny rajdowy mistrz Polski. Kierowca fabryczny zachodnich marek Styer-Puch, Porsche, BMW i Mercedes. Przedsiębiorca i filantrop.

SOBIESŁAW ZASADA POSIADA PATENT KAPITAŃSKI. W 2005 R. WYSTARTOWAŁ W TRANSATLANTYCKICH REGATACH ŻEGLARSKICH ARC 2005 WYSPY KANARYJSKIE – MAŁE ANTYLE I JAKO PIERWSZY OSIĄGNĄŁ METĘ W SANTA LUCIA W KLASIE KATAMARANÓW. W ZWIĄZKU Z TYM W 2006 R. OTRZYMAŁ NAGRODĘ „REJS ROKU” – NAJWYŻSZE POLSKIE WYRÓŻNIENIE ŻEGLARSKIE.

Co poradziłby Pan seniorom – czytelnikom Głosu Seniora, którzy nie mają pomysłu na aktywizację w czasie izolacji? Tę izolację można doskonale wykorzystać dla poprawy kondycji i zdrowia. Zwykle ćwiczyłem w domu około 30-40 minut dziennie. Teraz ćwiczę 2-3 razy w ciągu dnia, ponieważ mam więcej czasu. Łącznie ponad 2 godziny. Nawet w małym pomieszczeniu można doskonale ćwiczyć. Oczywiście, jeśli wzrok pozwala, to cudowne jest czytanie. Szczególnie dla seniorów jest to bardzo godne polecenia. To daje możliwość oderwania się od tej sytuacji, od tego, co mamy tu i teraz.

Bóg – Honor – Ojczyzna – to podstawowe hasła. Najważniejsze w mojej ocenie są etyka – prawdomówność i dane słowo, które było niepodważalne. Na co dzień staram się być aktywny i żyć według zasad, przekazanych mi przez moich rodziców oraz właśnie harcerstwo, któremu bardzo dużo zawdzięczam. Śmiało mogę powiedzieć, że wychowało mnie harcerstwo. To daje mi siłę do codziennego działania i w miarę możliwości niezwalniania tempa.

Ostatnio obchodził Pan dziewięćdziesiąte urodziny i dalej jest Pan szczególnie aktywny. Prowadzi Pan firmę, codziennie uprawia sport, udziela się społecznie. Skąd bierze Pan energię na pracę i pasje? Właśnie po tej 90-tce jeszcze bardziej doceniam moją działalność w harcerstwie. ZHP było fantastyczne.

Angażował się Pan w wiele inicjatyw społecznych i charytatywnych. Obecnie wspiera Pan kampanię Głosu Seniora – Solidarni z Seniorami, wcześniej akcje poświęcone bezpieczeństwu na drodze (np. 3kolory, Bezpiecznej drogi), wspierał Pan pracowników GOPR, służbę zdrowia. Skąd u Pana potrzeba dobroczynności?

www.glosseniora.pl

To też harcerskie wychowanie. Przyjacielskie nastawienie do otoczenia. Kochaj bliźniego swego jak siebie samego. W postępowaniu pochwalam zjawisko zazdrości. To dopinguje. Natomiast nienawidzę i potępiam zawiść. To nigdy nie prowadzi do niczego dobrego. Jeżeli mogę komuś przyjść z pomocą robię to bardzo chętnie. Obecnie w obliczu koronawirusa wszystkim naszym współpracownikom przekazaliśmy po 100 sztuk masek, a dwóm szpitalom i Urzędowi Miasta ponad 40 tysięcy. Sport, który najdłużej uprawiałem to rajdy samochodowe. Równocześnie bar- RAJD LONDYN-MEKSYK, 1970 R. dzo emocjonalnie reagowałem na informacje o dużej śmiertelności w wypad SUKCESY: kach na drodze. To zdopingowało mnie do pisania na temat techniki jazdy. Książki takie jak Szybkość Bezpieczna czy trzykrotny mistrz Europy w rajdach Szerokiej drogi zawierają wiele praktycznych wskazówek samochodowych (1966, 1967, 1971) zwiększających bezpieczeństwo jazdy oraz opisują dobrą trzykrotny wicemistrz w Mistrzostwach Europy technikę prowadzenia samochodu. (1968, 1969, 1972) Jaka była Pana osobista droga do zwycięstw i samorealizacji? Ma Pan jeszcze jakieś marzenia? Nigdy w młodości nie marzyłem o takich osiągnięciach w sporcie czy w życiu, jakie mam. Prawo jazdy uzyskałem w 1946 roku. Moją żonę Ewę poznałem w Gimnazjum Asnyka w Bielsku-Białej. Byliśmy w tej samej klasie mając po 16 lat. Ślub w 1952 roku. Z Ewą jako pilotem wygrałem swój pierwszy rajd O Błękitną Wstęgę Ojcowa. Łącznie z żoną wygrałem ponad 70 rajdów. Czasy mojej młodości to czasy PRL-u. Zamknięty kraj i granice, niechęć władzy do sportów samochodowych. Czasem myślę, że to, co udało mi się osiągnąć było snem. Wynika to z tego, że po drodze spotkało mnie wiele trudności: sporo problemów ze strony Urzędu Bezpieczeństwa, niezliczone kontrole, ciągłe zmiany partnerów (pilotów). Byłem jedynym zawodnikiem z krajów demokracji ludowej jako kierowca fabryczny zachodnich marek Styer-Puch, Porsche, BMW i Mercedes. Rajdy odbywały się w różnych krajach. Wyjeżdżałem indywidualnie z pilotem. Największym problemem były wizy przejazdowe do poszczególnych krajów. Inni sportowcy wyjeżdżali na imprezy sportowe w zespołach, a wszelkie formalności załatwiały związki sportowe. A marzenia? Tak – mamy córkę Aleksandrę, dwóch wnuków Daniela i Artura i czterech prawnuków, i marzę, aby ich życie też ułożyło się w takim harcerskim postępowaniu jak moje. Dzisiaj młodzież nie potrafi zrozumieć jak świat i Polska wyglądała za czasów mojej młodości. Świat się bardzo zmienił, a wraz z nim i ludzie. Dzisiaj młodzi ludzie mają bardzo roszczeniowe podejście do życia i co za tym idzie do drugiego człowieka. Kiedyś tak nie było.

11-krotny rajdowy mistrz Polski w klasyfikacji generalnej zwycięzca 150 rajdów samochodowych

Jakie zdarzenie rajdowe najbardziej Pan zapamiętał i najczęściej Pan wspomina? Nie ma jednego wspomnienia. Tych rajdów i zwycięstw praktycznie na wszystkich kontynentach było dużo. Dzielę te sukcesy z Polakami, którzy tworzyli Polonię, tę po II wojnie światowej. Nasza ojczyzna powojenna PRL była dla nich zamknięta. Moje zwycięstwa w ich kraju dodawały im dumy narodowej i przypominały, że są Polakami, odnawiały ich duchową więź z Ojczyzną. Była to też promocja Polaków za granicą. Spotkania i wspólne marzenia w Australii czy Południowej Ameryce i tęsknota za Polskimi Świętami Bożego Narodzenia – choinką i śniegiem to wspomnienia z oczami pełnymi łez. Takie zwycięstwa jak na trasie rajdu Londyn-Sydney w Australii, zwycięstwo Gran Premio w Argentynie czy zwycięstwo w największym rajdzie USA Press-on-Regardless, ale również w dziesiątkach innych krajów europejskich i afrykańskich – to cudowne przeżycia wspólne, moje i naszej Polonii. Dla mnie jakże ważne jest to, że większość tych wspomnień dzielę z Ewą i 20-toma partnerami – pilotami. Jestem szczęśliwy, że nie był to sen. Radość naszych fanów i całej Polonii to z pewnością najpiękniejsze wspomnienia. ROZMAWIAŁ ŁUKASZ SALWAROWSKI

STYLOWI SENIORZY

EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI



Od początku marca siedzimy w domach przez obowiązkową domową kwarantannę spowodowaną COVID-19. Nasz dom stał się miejscem pracy, nauki i wypoczynku. Wszystkie emocje musiały nas dotknąć dużo mocniej. Pojawiły się troska, bezradność, żal, złość, ale i dziwna radość z bliskości innych, dla których bywało, że nie mieliśmy zbyt dużo czasu. Ze wszystkich stron napływają informacje, że przed nami jeszcze wiele dni w izolacji. Musimy wypracować sobie sposób na przetrwanie tego trudnego czasu (zwłaszcza, gdy jesteśmy starsi i samotni). Nie wstydźcie się prosić o pomoc bliskich, a jeśli ich brakuje to zwróćcie się do sąsiadów i instytucji, które charytatywnie i z wielkim oddaniem służą innym. Dzielcie się pomysłami, odkrywajcie nowe pasje. Możecie pomóc słabszym psychicznie, nawet nie wychodząc z domu np. rozmową. Zachęcajcie do aktywności fizycznej i do uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. Bądźmy czujni i wrażliwi na innych. Doceńmy tych Wszystkich, którzy z narażeniem własnego życia codziennie stoją na pierwszej linii frontu. Ważne jest nasze codzienne podejście do walki z wirusem. Nasz czas kwarantanny jest czasem przemyśleń, refleksji, głębszego poznania siebie i innych. Widzimy jak nasz piękny świat odżył bez nas – ludzi, odetchnął świeżym powietrzem. Musimy wybrać, czy wrócimy do tego świata, który znaliśmy i konsumowaliśmy, czy do tego jaki nam się teraz ukazał? Z pokorą, ale i z nadzieją życzę Wam kochani zdrowych i dobrych dni.

HANNA PIEKARSKA I MŚCISŁAW BRZEZIŃSKI, ŁÓDŹ

DANUTA BIŃKOWSKA, WŁOCŁAWEK

RENATA WÓJCIK, RYBNIK BOGUMIŁA ZAKRZEWSKA, WŁOCŁAWEK

ANDRZEJ ZAWADZKI, ŁBISKA

WASZA STYLOWA SENIORKA HANIA

HANNA PIEKARSKA Modelka, Laureatka konkursu „Stylowa Seniorka”, ambasadorka Głosu Seniora, Ogólnopolskiej Karty Seniora oraz kampanii Stop manipulacji, nie daj się oszukać! 10

www.glosseniora.pl

BARBARA KOSZPIŃSKA, WŁOCŁAWEK

JAN ADAMSKI, WARSZAWA

FOT. JERZY KARNASIEWICZ

KRYSTYNA KURA, WŁOCŁAWEK

JANINA KRAKOWCZYK, GASZOWICE

MAŁGORZATA PIĄTKIEWICZ-SZCZECHLA, KRAKÓW EWA PIOTROWSKA, ŁÓDŹ

MARIA BRZEZICHA, HEREFORD MACIEJ GRUSZCZYŃSKI, WARSZAWA

KONKURS!

WYŚLIJ NAM SWOJE STYLOWE ZDJĘCIE! Pokażmy, że styl, klasa i atrakcyjność nie mają limitu wieku.

MARIA ROGOZIŃSKA, WŁOCŁAWEK

Styl 60+

Zdjęcia prosimy wysyłać na adres e-mail: konkurs@manko.pl z dopiskiem: styl60+. Najlepsze stylizacje zostaną opublikowane, a ich autorzy otrzymają atrakcyjne nagrody!

SENIOR DZIAŁKOWIEC

BALKONOWA SENIORÓW ROZMOWA... Na balkonie, w dzień powszedni Toczą się rozmowy przednie. To Mieczysław balkonowiec Żonę chwali pięknym słowem: Małgorzato pięknogłosa! Tutaj kwiatek jeszcze posadź! Pelargonii u nas w bród, A nasz balkon jest cud-miód! Miejsca mamy pod dostatkiem Dla nas, dla kociego stadka! Pelargonia cicho szepcze? Czy to trawy drżą na wietrze… Komunikat dla wirusa: My nie chcemy tu łobuza! My tu mamy - daję słowo: Towarzystwo doborowe! I Parkinson nam nie straszny… Humor sprzyja, a to ważne! Lubię z Tobą spędzać czas. Być seniorem jest w sam raz! Drzemkę sobie zaraz utnę, Ty poćwiczysz śpiewne nuty… A gdy tylko słońce wróci, W raj się balkon wnet obróci!

IWONA MAZURKIEWICZ, RADOMSKO

HALINA, IWANOWICE

MAŁGORZATA I MIECZYSŁAW SIEMIENIEC, KIELCE

ANNA PLUTA Świętokrzyskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Parkinsona w Kielcach

SENIOR

DZIAŁKOWIEC JAN I STEFANIA, GDAŃSK

SENIOR BALKONOWIEC

DRODZY SENIORZY! Pogoda za oknem piękna i pobudzająca do życia, lecz niestety w obliczu aktualnej sytuacji Seniorzy muszą zachować ostrożność, przebywając na zewnątrz. W związku z tym zachęcamy Was do zadbania o wasze balkonowe rośliny. Ruszamy z nową odsłoną Seniora Działkowca pod nazwą Senior Balkonowiec. Zdjęcia Waszych balkonów, ogrodów i działek przesyłajcie na adres e-mail konkurs@manko.pl. Najciekawsze z nich opublikujemy w Głosie Seniora.

ELEONORA CHMIELARSKA

www.glosseniora.pl Z BOCHNI (92 LATA) AMBASADORKA KONKURSU ORAZ GŁOSU SENIORA

CECYLIA MUCHA, KRAKÓW

ZWIERZAK LEKIEM NA SAMOTNOŚĆ

MÓJ KAJTEK P

Po roku egzystencji na pograniczu jawy i snu postanowiłam coś zmienić i wówczas zakiełkowała myśl o przygarnięciu czworonoga. Zaadoptowałam zwierzaka takiego jak ja – po przejściach, Kajtka. Przystosowanie w nowych warunkach nie było łatwe. Pies był wystraszony i nieufny, bał się porzucenia. Stopniowo nabierał zaufania, obdarzając mnie ogromną miłością. Razem spędzamy każdą wolną chwilę, wychodzimy na spacery, przytulamy się do siebie i rozmawiamy. Kajtek jest wdzięcznym słuchaczem, nie odstępuje mnie na krok, stał się dla mnie najlepszym lekarstwem na starość i samotność. W jego psich oczach widzę radość i wdzięczność. Moje życie ponownie nabrało sensu.

o przejściu na emeryturę zapisałam się do Medycznego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, który otwierał nowe możliwości. Fantastyczne wykłady, wydarzenia kulturalne, wycieczki. Prawie bajeczne życie i nagle na moją rodzinę spadł straszny cios. Mój mąż, najlepszy towarzysz życia usłyszał diagnozę: nowotwór. Z zawodu był fizjoterapeutą i czerpał radość z pomocy innym, sobie nie był w stanie pomóc. Mój ukochany mąż odszedł na zawsze. Nastąpiła przerażająca cisza, pustka i samotność. Świat dla mnie przestał istnieć.

ANNA RAKOWSKA I KAJTEK, WŁOCŁAWEK

ANNA RAKOWSKA, WŁOCŁAWEK

ZWYCIĘZCY KONKURSU

GOSIA Z FELKIEM, SOPOT

LIDIA GÓRALSKA (76 LAT) Z ADOPCIAKAMI: KOT FRANEK – JEDNOOKI GENTELMAN PO WYPADKU KOMUNIKACYJNYM, ADOPTOWANY W MARCU 2020 Z KRAKOWSKIEGO SCHRONISKA, SUCZKA NORA, 9-LETNIA DAMA ADOPTOWANA 7 LAT TEMU, ORAZ PSIAK NERO, OKOŁO 2-LETNI, ADOPTOWANY W LISTOPADZIE 2019. DO RODZINNEGO GRONA NALEŻY TEŻ 6 LETNI PAPUG AKO.

AZJA, ŻYWIEC

ZAADOPTUJ ZWIERZAKA W ramach kampanii Zwierzak Lekiem na Samotność przedstawiamy Pchełka – uroczego psiaka obecnie zamieszkującego KTOZ Schronisko dla Bezdomnych Zwierząt w Krakowie, który jednak nie może doczekać się nowego domu. Trafił wycieńczony do schroniska w 2018 r., był bardzo nieufny do ludzi – widać było, że nie miał nikogo kto właściwie by o niego zadbał. Pchełek boi się dotyku w okolicy głowy w pierwszym momencie, ale gdy zorientuje się, że to o głaskanie, zaraz się rozluźnia. Uwielbia drapanie po pleckach i przy ogonku. Jest nieduży i bardzo potrzebuje troskliwego i kochającego opiekuna. Więcej informacji o Pchełku i możliwości jego adopcji można znaleźć pod numerem telefonu 12 429 92 41

PCHEŁEK, KRAKÓW

HALINA DĘBIŃSKA I PIESEK LUDWIK, ŁÓDŹ

ZWIERZAK LEKIEM NA SAMOTNOŚĆ Opowieści o zwierzakach wraz z ich zdjęciami prosimy przysyłać na adres mailowy konkurs@manko.pl lub pocztą: al. J. Słowackiego 46/30, 30-018 Kraków.

MIŁOŚĆ PO 60-TCE

KAŻDA MIŁOŚĆ JEST PIERWSZA



„Każda miłość jest pierwsza, najgorętsza, najszczersza; wszystkie inne usuwa w cień” – śpiewała przed laty Irena Santor. Słowa tej piosenki przetrwały pokolenia i są nadal aktualne, znajdując potwierdzenie w życiu każdego z nas. Przypomniały mi się one podczas balu walentynkowego, w którym uczestniczyłam wraz z grupą słuchaczy Medycznego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. W pewnym momencie prowadząca wzniosła toast – jak powiedziała, szczególny, bo dla Młodej Pary. Słysząc te słowa zainteresowałam się, do kogo są one adresowane. Okazało się, że szczęśliwą Parą Młodą są Jola i Mirek, którzy odnaleźli miłość w wieku 80-ciu lat! Pan Młody, Mirek, miał lat 86, a Panna Młoda, Jola, troszkę mniej. Zapewne, Szanowni Czytelnicy, ciekawi Was jak doszło do tego niezwykłego ślubu; przecież wiek 80+ raczej nie jest czasem, kiedy podejmuje się takie decyzje. Oto co powiedzieli mi na temat swojej miłości. Jola i Mirek poznali się na zabawie

MIŁOŚĆ PO 60-TCE! Na Miłość nigdy nie jest za późno! Wiek nie może być jej ograniczeniem. Każdy z nas, w każdym wieku, zasługuje na miłość, ciepło i zrozumienie! Nie jesteś już samotny? Udało ci się znaleźć swoją miłość po 60-tce? Znasz kogoś, kto odszukał swoją połówkę na emeryturze? Podziel się swoją historią z nami, zainspiruj innych do uczucia i szczęścia po 60-tce. CZEKAMY NA WASZE HISTORIE MIŁOŚCI PO 60-TCE! JESTEŚ SZCZĘŚLIWY, PODZIEL SIĘ TYM Z INNYMI I ZACHĘĆ INNYCH DO SZCZĘŚCIA! Czekamy na Wasze listy pod mailem:

konkurs@manko.pl

temat: Miłość po 60-tce lub Aleja Juliusza Słowackiego 46/30, 30-018 Kraków 14

www.glosseniora.pl

karnawałowej w lutym 2011 roku. Oboje byli wtedy samotni. Jola od 5 lat była wdową, a Mirek wdowcem od 4 lat. Obojgu doskwierała samotność. Małżeństwo Mirka było bezdzietne, więc brakowało mu wnuków, których mógłby rozpieszczać. Między naszymi bohaterami zaiskrzyło. Zaczęli umawiać się na spotkania i podczas rozmów odkryli, że mają wspólne pasje i zainteresowania. Zaczęli żyć pełną piersią, nie nudząc się ani chwili. Przez osiem lat zwiedzili razem pół świata. W listopadzie 2018 roku stwierdzili, że dojrzeli już do małżeństwa i zalegalizowali swój związek. Jola ma trójkę dzieci, sześcioro wnuków i dwoje prawnucząt, świeżo upieczeni małżonkowie urządzają dla licznej gromadki spotkania rodzinne i wspólne zabawy. Małżonkowie są też aktywnymi słuchaczami Medycznego UTW we Włocławku. Uczestniczą w wykładach, wyjściach do kina, biorą udział w wyjazdach na spektakle teatralne. Uczą się też języka angielskiego. Oboje cieszą się z bogatego programu wyjazdów w 2020 roku – planują odwiedzić Litwę i Białoruś. W rozmowie ze mną Jola stwierdziła, że ta miłość ją uskrzydla, jest jak magia, bo pozwala radośniej patrzeć w przyszłość. Mirek najbardziej cieszy sie z wnuków, uczy ich grać w piłkę, szachy, warcaby, czyta im książeczki, zabiera na spacery. Oboje nie myślą o chorobach, bo jak mówią, nie mają na to czasu. Są ze sobą szczęśliwi, ciągle się do siebie uśmiechają, w ich oczach widać radość. Mają nadzieję spędzić ze sobą jeszcze wiele szczęśliwych lat. Mirek dodaje, że ich małżeństwo to „bardzo sprawiedliwe urządzenie: żona musi codziennie gotować, a mąż musi codziennie jeść.” ROZMAWIAŁA STANISŁAWA PARADOWSKA

RECEPTA NA długowieczną MIŁOŚĆ Obchodzisz jubileusz Waszego szczęśliwego i długiego małżeństwa? Znasz receptę na długoletnią miłość? Podziel się nią z innymi.

CZEKAMY NA WASZE ZDJĘCIA, HISTORIE I PORADY STANISŁAWA BABECKA-SOJKA Z MĘŻEM ZBIGNIEWEM

konkurs@manko.pl

POLITYKA SENIORALNA

DOSTĘPNOŚĆ W CZASIE EPIDEMII



Bez dostępu do e-usług dużo trudniej byłoby przetrwać nam czas pandemii. Dzięki nim coraz więcej spraw możemy załatwić przez Internet, bez konieczności wychodzenia z domu. Z pomocą przychodzi nam e-recepta czy teleporada u lekarza.

Podobna troska dotyczy też zdrowia seniorów. Okazuje się, że nie muszą iść osobiście do przychodni po receptę. Aby ograniczyć wyjścia z domu do minimum, uruchomiono teleporady lekarskie oraz e-recepty. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się na stronie pacjent.gov.pl. Osobom, które z różnych względów nie mogą opuścić domu, pomagają specjalne aplikacje, np. „kwarantanna domowa”. Ułatwia ona przeprowadzenie obowiązkowej kwarantanny w warunkach domowych. Program umożliwia potwierdzenie miejsca, w którym się przebywa, oraz daje podstawową ocenę stanu zdrowia. Ułatwia też zaopatrzenie w najpotrzebniejsze artykuły osobom, które nie mogą zrobić ich samodzielnie.

…I OSÓB ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI

MINISTER FUNDUSZY I POLITYKI REGIONALNEJ MAŁGORZATA JAROSIŃSKA-JEDYNAK

Rozwijający się rynek nowych technologii i systemów informatycznych to bez wątpienia szansa dla dostępności. Nowe produkty i usługi powinny być więc intuicyjne i możliwe do wykorzystania przez wszystkich, także przez seniorów, osoby niedowidzące i mające problemy ze słuchem. Z myślą o nich technologia musi być po prostu przyjazna.

ROZWIĄZANIA DLA SENIORÓW…

Kwarantanna jeszcze bardziej uwidoczniła potrzebę włączenia seniorów w życie społeczne i troski o ich zdrowie. Gdy stali się grupą szczególnie narażoną na zakażenie, wiele osób otworzyło się na ich potrzeby. Rozwinęły się systemy pomocy sąsiedzkiej i wolontariatu skierowanego do osób starszych.

Z myślą o nich powstała np. specjalna wideoinfolinia dla osób Głuchych, potrzebujących informacji o epidemii. Pozwala ona przez 24 godziny na dobę na połączenie z tłumaczem Polskiego Języka Migowego za pośrednictwem różnych komunikatorów (np. Skype). Więcej informacji na jej temat można znaleźć na stronach fundacja.pgnig.pl lub www.pzg.org.pl. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej prowadzi też kampanię uwrażliwiającą na szczególne potrzeby np. osób niewidomych czy niesłyszących. Promujemy dostępność dokumentów i prosty język. Na naszej stronie internetowej piszemy, jak tworzyć przejrzyste informacje, które będą łatwe do zrozumienia dla wszystkich. Tylko wtedy dotrą one do wszystkich zainteresowanych: osoby głuchej, niewidomej lub z ograniczoną percepcją. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie www.dostepnoscplus.gov.pl Sztuką jest szukać pozytywów w trudnych sytuacjach. Jak się okazuje, mimo kwarantanny, wciąż można dbać o dostępność i nie zapominać o najsłabszych.

ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków oraz podmioty współpracujące ze Stowarzyszeniem MANKO m.in. dotyczących ofert, promocji, rabatów dla seniorów za pośrednictwem poczty tradycyjnej, środków komunikacji elektronicznej oraz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, w tym w formie wiadomości e-mail, sms lub telefonicznie (zgodnie z art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18.07.2002 r. oraz zgodnie z art. 172 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne z dnia 16.07.2004 r.). Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, usunięcia swoich danych oraz sprzeciwu wobec ich przetwarzania do wyżej wspomnianego celu.

POLITYKA SENIORALNA

* WYPEŁNIONY PISMEM DRUKOWANYM FORMULARZ PROSIMY ODESŁAĆ POCZTĄ TRADYCYJNĄ (WRAZ ZE ZNACZKIEM POCZTOWYM I ZAADRESOWANĄ KOPERTĄ) NA ADRES REDAKCJI „GŁOS SENIORA” (AL. J. SŁOWACKIEGO 46/30, 30-018 KRAKÓW). PROSIMY O WSPARCIE PROJEKTU DAROWIZNĄ NA ADRES: STOWARZYSZENIE MANKO, UL. SIARCZKI 16, 30-698 KRAKÓW. NUMER RACHUNKU BANKOWEGO: 57 2490 0005 0000 4500 9810 9905 BAZA FIRM HONORUJĄCYCH KARTĘ SENIORA JEST DOSTĘPNA NA WWW.GLOSSENIORA.PL

NASZE DZIAŁANIA DLA SENIORÓW

Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020

WYWIAD ZE STANISŁAWEM SZWEDEM SEKRETARZEM STANU W MRPiPS



W tym numerze przedstawiamy Wam wywiad ze Stanisławem Szwedem – sekretarzem stanu w MRPiPS. Zapraszamy Was do lektury tekstu o najnowszych zmianach w polityce senioralnej. Czy mógłby Pan podsumować dotychczasowe działania w kontekście Programu „Senior+”? Rozstrzygnięto pierwszy nabór wniosków do programu w edycji 2020. Dofinansowaliśmy utworzenie 191 nowych jednostek, z czego 160 to Kluby „Senior+”, a 31 Dzienne Domy „Senior+”. Łącznie w tej chwili rozdysponowaliśmy ponad 60 mln złotych. Jeśli chodzi o wsparcie nowych ośrodków, to w 2020 roku dofinansujemy 547 jednostek istniejących. Liczba miejsc, jakimi dysponują jednostki, które zawnioskowały o dofinansowanie to prawie 14 000. Z kwoty programowej 80 mln złotych została nam jeszcze pewna rezerwa. Przeprowadziliśmy dodatkowy nabór. Kluby „Senior+” cieszą się większą popularnością, ponieważ są prostsze w utworzeniu, a ich wymogi formalne są mniejsze, np. nie muszą zachowywać tak wysokiego standardu lokalowego jak Dzienne Domy Senior+. Klub nie musi być też otwarty po 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu. Zależy nam również na tym, aby większość tych Klubów i Dziennych Domów powstawało w małych gminach. Łącznie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wspiera funkcjonowanie 235 Dziennych Domów i 312 Klubów, oraz dofinansowuje powstanie 31 Dziennych Domów i 160 Klubów. Ile procent pieniędzy pochodzi od Gminy, a ile od Państwa? W 2019 roku, w sumie liczba ofert złożonych w konkursie była podobna, czyli ponad 750. kwota dofinansowania wynosiła 78 mln złotych. W przypadku Dziennego Domu „Senior+” dofinansowanie jest na poziomie do 300 000 złotych, a Klubu „Senior+” do 150 000 złotych. Maksymalnie może to być do 80% środków, które są przeznaczane na utworzenie jednostki. Dofinansowanie działającej jednostki 16

www.glosseniora.pl

SEKRETARZ STANU W MINISTERSTWIE RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ – STANISŁAW SZWED

wynosi 300 złotych na uczestnika w Dziennym Domu i 150 złotych w Klubie. Przy czym te środki nie mogą być większe niż 40% środków na funkcjonowanie. Jestem trochę zaskoczony, że w tym naborze zostały jeszcze środki. Zazwyczaj wykorzystywaliśmy te 80 mln złotych. W kolejnym rozdaniu w listopadzie 2020 roku planujemy dalsze wsparcie dla mniejszych gmin. Podobnie wyodrębniona kategoria jest w programie „Opieka 75+”? Program „Opieka 75+” realizowany jest od stycznia 2018 r. i jest adresowany do gmin miejskich, wiejskich, miejsko– wiejskich do 60 tys. mieszkańców. Gminy, które przystąpią do realizacji programu uzyskają finansowe wsparcie do 50% przewidywanych kosztów realizacji zadania w zakresie realizacji usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych. Strategicznym celem programu jest poprawa dostępności do tych usług zarówno dla osób samotnych, jak również pozostających w rodzinach będących w wieku 75 lat i więcej. Ze wstępnej analizy sprawozdań z realizacji programu w 2019 roku przesłanych przez wojewodów wynika, że program realizowało 427 gmin z usługami dla 3,5 tys. osób na kwotę 9 671 561 12 mln zł.

W roku 2020 przystąpienie do realizacji programu zadeklarowało 542 gminy z usługami dla prawie 6 500 osób. Oszacowana przez Wojewodów wysokość środków na realizację programu „Opieka 75+” – edycja 2020 wyniosła prawie 22,4 mln. Ministerstwo prowadzi też inne programy takie jak np. ASOS oraz powołuje Radę ds. polityki senioralnej. Tak, właśnie rozstrzygnęliśmy program ASOS, który ma na celu wspieranie aktywności społecznej seniorów, edukowanie oraz integrowanie wewnątrz i międzypokoleniowo. Budżet wynosi 40 mln złotych, złożono prawie 1800 wniosków. Program cieszy się dużą popularnością. W ostatnich 4 latach zrealizowano ponad 1400 projektów. Skorzystało z niego ponad 600 000 seniorów. W maju swoją działalność rozpoczęła też Rada ds. polityki senioralnej. Jak wygląda sytuacja 13-nastej emerytury? 13-nastka w kwocie 1200 złotych brutto miesięcznie jest wypłacana od 1 kwietnia w tych samych terminach, w których otrzymuje się emeryturę i rentę. W sumie wyniesie 1200 złotych brutto, czyli 981 złotych netto. W roku 2019 było to 1100 złotych brutto, czyli około 888 złotych netto. Od 1 marca emerytury wynoszące od 1200 do 1900 złotych brutto wzrosły o 70 złotych. Wyższe, wskutek waloryzacji, zwiększyły się o 3,56%. Czy nie lepiej byłoby znieść opodatkowania emerytur? Nie. W przypadku zastosowania tego mechanizmu przy emeryturze najniższej, która w tej chwili wynosi 1200 złotych brutto, zaoszczędziliśmy 175 złotych z podatku. Na poziomie 4000 złotych brutto już 686 złotych. Zarabialiby Ci, którzy mają najwyższe emerytury. Co więcej, emerytury, podobnie jak wynagrodzenia, przy zmianie naliczania podatku PIT w 1992 roku zostały ubruttowione (podniesiono świadczenia o wskaźnik podatku). Gdybyśmy dziś zwolnili emeryturę z podatku musielibyśmy również zwolnić tych, którzy zarabiają minimalną krajową. Na to potrzeba aż 17 miliardów złotych z budżetu państwa. Jak wygląda sytuacja seniora na rynku pracy? Przyjęliśmy ulgi dotyczące zatrudniania osób starszych, a przywracając wiek emerytalny 60-65 lat, założyliśmy, że odejście na emeryturę jest decyzją ubezpieczonego. Jednocześnie wprowadziliśmy tzw. doradców emerytalnych w ZUS-ie, którzy prognozują kwotę emerytury w zależności od przepracowanych lat. To osoba zainteresowana wybiera czy chce dalej pracować czy np. zająć się rodzicami lub wnukami. To ważny element polityki rodzinnej. Obecnie obserwujemy tendencję wzrostową w kwestii łączenia pracy z emeryturą. Wzrasta też liczba osób, które zwlekają z odejściem na emeryturę.

Jak MRPiPS wspiera seniorów w dobie epidemii? Co im radzi? Osoby starsze należą do grupy osób szczególnie zagrożonej zakażeniem ze względu na wiek, stan zdrowia i inne okoliczności, które powodują obniżenie odporności. W związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem zakażeń koronawirusem, została podjęta decyzja o zawieszeniu działalności Dziennych Domów Senior+ i Klubów Senior+. Dodatkowo, w trosce o dobro i bezpieczeństwo seniorów, Ministerstwo proponuje szereg rozwiązań i zachęca do wspólnych działań na rzecz osób starszych, m.in.: Î Publikuje aktualne informacje, ważne szczególnie dla seniorów na stronie www.gov.pl/koronawirus. Î Zachęca do skorzystania z całodobowej i bezpłatnej infolinii dla seniorów o koronawirusie (800 190 590), Î Zachęca do zaangażowania się w wolontariat dla seniorów i akcje pomocy sąsiedzkiej, Î Wspiera Program profilaktyczny Krajowej Izby Fizjoterapeutów i Ministerstwa Zdrowia „Aktywny senior w domu”. Ćwiczenia są publikowane na specjalnej stronie fizjoterapiaporusza.pl oraz na You Tubie Ministerstwa Zdrowia. Każdego dnia na podanej stronie pojawia się jeden film z ćwiczeniem, wraz z komentarzem eksperta oraz wskazówkami dotyczącymi liczby powtórzeń czy tempa. Cała seria kilkunastu filmów jest dostępna dla każdego i bezpłatnie. ROZMAWIAŁ ŁUKASZ SALWAROWSKI

SOLIDARNI Z SENIORAMI

SENIORA Do tego Głosu Seniora specjalnie dla Was dodajemy Niezbędnik Seniora, który powstał we współpracy Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Głosu Seniora. Plakat zawiera informacje skierowane do seniorów dotyczące rozszerzonych zasad bezpieczeństwa podczas

epidemii. Są w nim również porady, w jaki sposób osoba starsza może dbać o swoją higienę, dobry nastrój i sprawność fizyczną. W treści plakatu znajduje się specjalne pole przeznaczone do wpisania niezbędnych informacji na temat swojego stanu zdrowia czy kontaktów do osób najbliższych. „Akcja #NiezbędnikSeniora to wspólna akcja MRPiPS i Głosu Seniora skierowana do osób starszych. Celem akcji jest popularyzacja wśród seniorów wiedzy o zasadach bezpie-

czeństwa i ograniczeniach wprowadzonych ze względu na pandemię koronawirusa. Zdrowie i życie Polaków jest najważniejsze. Szczególną uwagę zwracamy na osoby starsze” – mówi Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marlena Maląg. Pod hasztagiem #NiezbędnikSeniora publikowane będą w mediach społecznościowych treści przydatne dla osób starszych (informacje praktyczne, materiały potrzebne do przeprowadzenia treningu pamięci czy treningu fizycznego w domu).

6 NAJWAŻNIEJSZYCH DZIAŁAŃ DLA SENIORÓW, O KTÓRYCH WARTO PAMIĘTAĆ



Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej prowadzi działania dla seniorów na wielu płaszczyznach. To zarówno wsparcie finansowe, jak i programy aktywizujące, a także szczególne działania w związku z epidemią koronawirusa. Przygotowaliśmy przegląd najważniejszych oraz najnowszych działań na rzecz osób starszych z ostatnich tygodni.

Trzynasta emerytura jako stałe dodatkowe świadczenie

Od marca 2020 roku, dodatkowe świadczenie, zwane potocznie „trzynastą” emeryturą, ma charakter stały i będzie wypłacane co roku. Tegoroczna wypłata trzynastej emerytury przebiegła zgodnie z harmonogramem. Prawie 9,8 mln emerytów otrzymało świadczenia na czas. Do portfeli emerytów i seniorów trafiło prawie 11,7 mld złotych.

ponad 125 milionów złotych. Inne przygotowują podobne projekty.

Zmiany w orzecznictwie na czas trwania COVID-19

Obowiązuje czasowe przedłużenie ważności orzeczeń, uprawnień i wypłat świadczeń, które przyznawane są na podstawie orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika. Są to m.in.: orzeczenia o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, uzasadniających uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego, wydanych na czas określony. Przedłużone również zostały terminy ważności książki inwalidy wojennego (wojskowego), legitymacji osoby represjonowanej oraz legitymacji emeryta-rencisty.

Wydłużenie ważności orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnoprawności

Zostały wprowadzone zmiany dotyczące wymogów dla prowadzących prywatne placówki opieki, w tym dotyczące standardów zatrudnionej kadry.

Wydłużone zostały terminy ważności orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydawanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Odpowiedniemu wydłużeniu uległy również terminy ważności kart parkingowych.

Milionowe wsparcie domów pomocy społecznej podczas epidemii

Orzeczenia o niepełnosprawności bez osobistego stawiennictwa

Bezpieczniejsze placówki całodobowej opieki

Resort, z rezerwy celowej budżetu państwa, przekazał do powiatów dodatkowe 20 mln zł, na wsparcie placówek – domów pomocy społecznej. Oprócz tego marszałkowie województw mogą przeznaczyć na wsparcie DPS-ów i innych instytucji opiekuńczych nawet 1 miliard złotych z funduszy unijnych. Część województw uruchomiło już

www.glosseniora.pl

W obecnej sytuacji jest możliwe wydanie orzeczenia bez osobistego wstawiennictwa. Lekarz, przewodniczący składu orzekającego, jeżeli uzna dołączoną do wniosku o wydanie orzeczenia dokumentację medyczną za wystarczającą, będzie mógł sporządzić ocenę stanu zdrowia osoby orzekanej bez przeprowadzenia bezpośredniego badania.

PACJENT W DOBIE EPIDEMII KORONAWIRUSA WYWIAD Z RZECZNIKIEM PRAW PACJENTA



W tym numerze kontynuujemy rozmowę z Bartłomiejem Chmielowcem – Rzecznikiem Praw Pacjenta, który opowie o swoich działaniach, mających na celu poprawę sytuacji seniorów w trakcie epidemii koronawirusa.

Jak obecnie w dobie epidemii koronawirusa wygląda praca Biura Rzecznika Praw Pacjenta? Swoje działania w okresie epidemii skierowałem na edukację i pomoc pacjentom w trudnych sytuacjach. Obecnie odbieramy tygodniowo około 6000 różnego rodzaju informacji. Część z nich jest wyrazem ogólnego zaniepokojenia wynikającego z zupełnie nowej sytuacji nie tylko dla pacjentów, ale też dla systemu ochrony zdrowia. Osoby kontaktujące się z Biurem potrzebują wparcia i pomocy zwłaszcza w zakresie pilnego wypisania e-recepty, dostępu do badań diagnostycznych czy skorzystania z porady specjalistycznej. Dlatego też, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom, wzmocniłem obsadę pracowników i wydłużyłem pracę Telefonicznej Informacji Pacjenta również w soboty. Uruchomiliśmy też zdalnie projekt Łączy nas Pacjent, gdzie specjaliści z poszczególnych organizacji udzielają telefonicznych porad. Wiem jak ważna dla seniorów jest informacja dlatego zachęcam do kontaktu pod numerem bezpłatnej infolinii 800 190 590. Co radzi Pan Pacjentom w tym trudnym okresie? Przede wszystkim stosowanie się do wszystkich zaleceń przekazywanych przez Ministra Zdrowia i Prezesa Rady Ministrów, a także Głównego Inspektora Sanitarnego. Bardzo ważne jest abyśmy pozostawali w domach, często myli ręce, stosowali zasadę zgiętego łokcia podczas kichania i kaszlu, zachowali bezpieczną odległość, unikali dotykania oczu, nosa i ust. Każdy pacjent chorujący na choroby przewlekle powinien pamiętać o regularnym zażywaniu leków i nie zmieniać zalecanych dawek ani okresu stosowania terapii. Epidemia wymusiła na nas konieczność wykorzystania i stosowania informatyzacji służby zdrowia. Jak z tego korzystać? Telemedycyna zmienia sposób realizowania świadczeń przez lekarzy. W ostatnim czasie ze względu na zagroże-

RZECZNIK PRAW PACJENTA, BARTŁOMIEJ ŁUKASZ CHMIELOWIEC

nie epidemiczne, przychodnie i poradnie specjalistyczne umożliwiają uzyskanie teleporady lekarskiej. Dzięki niej konsultację można przeprowadzić telefonicznie lub przez Internet. Z takich porad mogą korzystać m.in. pacjenci poradni onkologicznej, kardiologicznej czy neurologicznej, już pozostający pod stałą opieką specjalistów i wymagający okresowej kontroli. Dzięki telewizycie ograniczamy ryzyko rozprzestrzeniania się koronawirusa, zapewniając większe bezpieczeństwo pacjentom i personelowi medycznemu. Podczas teleporady lekarz zbiera bardzo dokładny wywiad przez telefon. Na jego podstawie ocenia prawdopodobieństwo, czy problem, jaki zgłasza pacjent, wymaga szybkiej interwencji lub osobistego kontaktu, czy wystarczy teleporada. Jeśli zachodzi taka potrzeba pacjent jest umawiany na wizytę do przychodni. Co z osobami wykluczonymi cyfrowo? W Polsce wciąż jeszcze nie korzystamy w pełni z potencjału rozwiązań w obszarze nowych technologii w procesie leczenia i obsługi pacjentów. Edukacja seniorów w tym obszarze to duże wyzwanie dla organizacji pozarządowych, Uniwersytetów Trzeciego Wieku, Kół Seniora. Widzę też możliwość, aby do tematów szkoleń przeprowadzanych przez pracowników Biura RzPP dla seniorów wprowadzić wspólnie z Centrum Systemów Informacyjnych w Ochronie Zdrowia edukację w zakresie e-zdrowia. ROZMAWIAŁ ŁUKASZ SALWAROWSKI

SOLIDARNI Z SENIORAMI

ZDROWY SENIOR W OKRESIE EPIDEMII WYWIAD Z LEKARZEM JAKUBEM LOSTEREM Dlaczego COVID-19 jest szczególnie groźny dla populacji? Osoby starsze w trakcie swojego życia miały kontakt z wieloma patogenami, nabyły odporność na wiele chorób zakaźnych. Większość dotychczas znanych człowiekowi koronawirusów powoduje niegroźne infekcje górnych dróg oddechowych. W XXI wieku mieliśmy już epidemie wywołane przez inne koronawirusy, atakujące płuca (SARS, MERS). Żadna z tych epidemii nie rozniosła się jednak jak COVID-19. Nikt przed grudniem 2019 nie miał kontaktu z tym koronawirusem i właściwie cała populacja naszej planety jest na niego wrażliwa. Wirus atakuje w pierwszej kolejności drogi oddechowe i przenosi się głównie drogą kropelkową. Niestety osoby z chorobami przewlekłymi mają wyższe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i wyższe ryzyko zgonu. Czy będziemy musieli nosić maseczki przez ok. 1,5 roku aż do wynalezienia szczepionki? Miejmy nadzieję, że taka szczepionka w ogóle powstanie. Na powszechne koronawirusy odporność tworzymy na okres około 1-1,5 roku, bez odporności trwałej. Na SARS i MERS po przechorowaniu człowiek nabywa odporności trwałej. Nie wiemy jak będzie z COVID-19. Myślę, że pierwsze dwa lata to będzie trudny okres. Zalecenia noszenia maseczek są świadomą decyzją podyktowaną troską o ludzkie życie. Powinniśmy się do nich stosować. Jakie maseczki nosić? Maski medyczne (chirurgiczne czy FFP2/FFP3) powinniśmy zostawić dla personelu opieki medycznej. To oni, pracując z pacjentami, potrzebują ich w pierwszej kolejności. Ze względu na to, iż są kupowane przez inne osoby, ich ceny poszybowały do góry, a także pojawiły się problemy w dostępności. Na co dzień wystarczą maski materiałowe, które można wykonać we własnym zakresie czy nawet szal. Mówi się o drugim rzucie epidemii w jesieni. Czy przestrzeganie rygorów może nas uchronić? Fale epidemii będą do momentu nabycia odporności zbiorowej (60–80% populacji), w tym momencie pojawiają 20

www.glosseniora.pl

Jakub Loster – specjalista chorób zakaźnych, P.O. Kierownika Poradni Wirusowego Zapalania Wątroby i Hepatologii Szpitala Jana Pawła 2 w Krakowie, Kierownik Ośrodka Zwalczania Zakażeń Szpitalnych Szpitala im. Rydygiera w Krakowie, Kierownik Centrum Szczepień i Medycyny Podróży Solimed w Wieliczce; od 2004 do 2017 roku pracował w Klinice Chorób Zakaźnych i Tropikalnych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

się prace, iż w rejonach najbardziej dotkniętych odporność nabyło ok. 2–3 % populacji. Potrzeba czasu na wprowadzenie szczepionki lub nabycie odporności w sposób naturalny. Rygory prawne pod postacią dystansowania fizycznego, stosowania masek, mogą tylko spowolnić epidemię, ale nie spowodują eliminacji choroby. Okresu jesienno – zimowego obawiamy się najbardziej ze względu na możliwość nałożenia się zachorowań grypy na COVID-19, co może dać większe powikłania. Czy osoby zakażone z chorobami współistniejącymi leczy się kompleksowo? Wszystko zależy od stanu pacjenta. Jeżeli ktoś ma ostry zespół wieńcowy, a jednocześnie podejrzenie COVID-19, to leczony jest przez zespół kardiologów, którzy muszą wykonać pilną interwencję. Jeżeli ktoś ma chorobę onkologiczną, a równocześnie stwierdza się COVID-19, to opóźnia się podanie chemioterapii, bo nie można osłabiać układu immunologicznego w okresie walki z infekcją. Jak senior może dbać o dobrą odporność i uchronić się przed ciężkim zachorowaniem? To, co można zrobić to zabezpieczyć się przed innymi chorobami, które mogą nakładać się na COVID-19. Dla osób powyżej 65 roku życia ważne jest szczepienie przeciwko pneumokokom, a także w okresie jesiennym szczepienie przeciwko grypie. Wiemy, że osoby z otyłością przechodzą ciężej chorobę, dlatego zalecam zbilansowaną dietę i regularny wysiłek fizyczny. ROZMAWIAŁA ANNA PRZYBYŁEK BORACZYŃSKA Ambasadorka Głosu Seniora Honorowy Senior UTW PK

SENIORZY POWINNI SIĘ SZCZEPIĆ 

Po pierwsze każdy senior raz do roku powinien zaszczepić się przeciwko grypie. Regularność jest tu bardzo istotna, ponieważ wirus grypy ciągle mutuje i co sezon atakuje w nieco zmienionej postaci. Warto zaznaczyć, że szczepienie przeciwko grypie zapobiega także zaostrzaniu się wielu chorób przewlekłych. Może również wytworzyć odporność nieswoistą m.in. poprzez wytwarzanie przez organizm tzw. interferonów działających przeciwwirusowo. Jest to szczególnie ważne w czasie obecnej epidemii koronawirusa, na którego nie ma jeszcze szczepionki ani leku. Można zatem przypuszczać, że szczepienie przeciwko grypie powinno zwiększyć odporność, a może nawet w pewnym sensie ochraniać przed infekcją innymi wirusami oddechowymi. Raz na pięć lat osoby po 65. roku życia powinny szczepić się także przeciwko pneumokokom. Są to bakterie, które mogą wniknąć do organizmu człowieka np. po uszkodzeniu nabłonka dróg oddechowym przez wirusa i wywołać ciężką niewydolność oddechową prowadzącą do śmierci. Zatem osoby w podeszłym wieku, które otrzymały tę szczepionkę, mogą uniknąć najcięższych powikłań infekcji grypowych czy COVID-19. Kolejnym szczepieniem, na które warto zwrócić uwagę jest szczepienie przeciwtężcowe, a w przypadku głębokiego zranienia i zanieczyszczenia rany należy zaszczepić się trzykrotnie (bezpośrednio po zranieniu oraz po jednym i sześciu miesiącach), jeżeli od ostatniego szczepienia nie minęło 5 lat. Seniorzy powinni także zainteresować się szczepieniem przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. To bardzo ważne szczególnie dla osób przygotowujących się do zabiegów operacyjnych lub cierpiących na przewlekłe choroby. Oprócz tych podstawowych szczepień seniorzy powinni zaszczepić się przeciwko ospie,

FOT. PIXABAY

Każdy powinien się szczepić, a seniorzy przede wszystkim. Dlaczego? Ponieważ u osób po 65. roku życia znacznie wzrasta ryzyko zachorowania na choroby zakaźne. Jednocześnie babcie i dziadkowie bardzo często opiekują się wnuczętami, przez co szczepienia to także sposób na ochronę najbliższych i swojego otoczenia. Niestety, choć to bardzo ważny element profilaktyki zdrowotnej, w Polsce bardzo niewiele osób sięga po szczepionki. Tymczasem kilka podstawowych szczepień pozwala znacznie ograniczyć ryzyko groźnych chorób w starszym wieku.

odrze i śwince, jeśli któregoś z tych szczepień nie przeszli w młodości, a w przypadku podróży egzotycznych przeciwko zapaleniu wątroby typu A. Jedynym powikłaniem, które może wystąpić po przyjęciu jakiejkolwiek szczepionki jest tzw. odczyn poszczepienny. Może on wystąpić w czasie od 2–48 godzin po szczepieniu i objawiać się m.in. zaczerwienieniem zaszczepionego miejsca, jego obrzękiem czy bolesnością, a także złym samopoczuciem czy podwyższoną temperaturą. Objawy mogą potrwać do trzech dni, jednak są niegroźne i rzadko występują poważne powikłania. Pamiętajmy, że dla osób w podeszłym wieku szczepienia są bezpieczne i niosą ze sobą ogromne korzyści zarówno zdrowotne jak i, w dłuższej perspektywie, także finansowe, bo rzadziej chorujemy i nie musimy wydawać pieniędzy na leki.

DR MED. KRZYSZTOF CZARNOBILSKI Specjalista geriatrii Dyrektor ds. Lecznictwa Szpitala MSWiA w Krakowie szpitala dedykowanego seniorom Ekspert Głosu Seniora

SOLIDARNI Z SENIORAMI

O BEZDOMNOŚCI W POLSCE WYWIAD Z MIRKĄ WIDUREK Mirosława Widurek – ur. 1957, pedagog, prezes Stowarzyszenia „Dla Równości” w Draganowej, w ramach którego od 2011 r. współpracuje z Podkarpackim Bankiem Żywności w Rzeszowie, członkini Podkarpackiej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Rzeszowie oraz Krajowej Rady Działalności Pożytku Publicznego, gdzie pełni funkcję Przewodniczącej Zespołu ds. Partycypacji Społecznej Seniorów, Laureatka nagrody Prezydenta RP „Dla dobra wspólnego”. W okresie od 2006 do 2020 r. dzięki zaangażowaniu Mirosławy Widurek różnego rodzaju pomoc otrzymało kilkanaście tysięcy osób. Na czym polegają działania stowarzyszenia „Dla Równości”? Podstawową działalnością Stowarzyszenia „Dla Równości”, działającego w Draganowej na Podkarpaciu, jest wszechstronne wspieranie osób wykluczonych, zagrożonych wykluczeniem i tych, którzy potrzebują doraźnej pomocy. Ze szczególną troską pochylamy się nad osobami starszymi, którym w środowiskach wiejskich żyje się o wiele gorzej niż w miastach. Mamy tutaj do czynienia z wykluczeniem komunikacyjnym, cyfrowym, edukacyjnym i kulturalnym. Od dwóch lat zajmuję się też problematyką bezdomności. Przygotowujemy posiłki, odbieramy żywność z 22 sklepów i dostarczamy osobom starszym, chorym i niepełnosprawnym. Działamy na własny koszt. Czy pandemia zmieniła oblicze działań pomocowych? Nasi wolontariusze to głównie osoby pomiędzy 50 a 70 rokiem życia. Są więc w okresie pandemii w grupie szczególnego ryzyka. Jednak żaden z nas nie odmówił pomocy drugiemu człowiekowi w tym trudnym dla wszystkich czasie. Pandemia w żaden sposób nie wpłynęła na nasze działania pomocowe. Wręcz przeciwnie. Nawiązaliśmy współpracę z Caritas Polska i z radością dołączyliśmy do Programu „Na codzienne zakupy”. Otrzymaliśmy 10 kart zakupowych do sieci Biedronka dla 10 niesamodzielnych, samotnych seniorów. Każdemu z nich będzie towarzyszył nasz wolontariusz, który w porozumieniu z podopiecznym zrobi mu podstawowe zakupy. Nigdy nie zostawimy żadnego seniora potrzebującego naszego wsparcia.

www.glosseniora.pl

ZAŁADUNEK ŻYWNOŚCI Z BIEDRONKI W KROŚNIE

ZAŁADUNEK ŻYWNOŚCI NA RAMPIE BANKU ŻYWNOŚCI W RZESZOWIE – PROGRAM POPŻ – MARZEC 2018

Ilu mamy w Polsce bezdomnych? Według oficjalnych danych mamy ponad 30 tys. osób bezdomnych. Według danych nieoficjalnych jest ich trzykrotnie więcej, czyli ok. 100 tys. Według moich informacji seniorzy stanowią ponad 50% osób w kryzysie bezdomności. W bezdomności 45-latek to już senior ze względu na zniszczenie organizmu. I wcale nie chodzi tu jedynie o alkohol. Organizm osłabiają odmrożenia, owrzodzenia, grzybice, świerzb, wszawica, liszaje, niegojące się rany, niedożywienie, nadciśnienie czy zaburzenia psychiczne. Niestety mamy tendencję wzrostową osób bezdomnych, które przebywają na ulicy ponad 5 lat. I to bardzo martwi, bo w tej grupie są głównie seniorzy. Dlaczego ktoś staje się osobą dotkniętą bezdomnością? Przyczyny bezdomności to cały wachlarz, ale na pewno nikt nie wybiera tej drogi świadomie lub dla kaprysu. Główne przyczyny stanu bezdomności to: konflikty rodzinne (32%), uzależnienia (28%) i aż 26% stanowią eksmisje. Do tego dochodzą jeszcze takie przyczyny jak rozpad związku, bezrobocie czy choroba. Spotkałam kobiety bezdomne, które żyją na ulicy z powodu eksmisji, alkoholizmu, a nawet złych wnuków. Pewna 72-letnia kobieta przepisała mieszkanie na wnuka, który natychmiast ją z tego mieszkania wyrzucił. Zdesperowana zamieszkała na Dworcu Centralnym, a potem znalazła pomoc w schronisku u Siostry Małgorzaty Chmielewskiej.

którzy są w schroniskach udostępnić szybko miejsca w DPS’ach lub ZOL’ach. Tym młodszym mieszkania socjalne, aktywizację zawodową i różnego rodzaju terapię. Teraz samorządy udają, że pomagają a PańROZŁADUNEK ŻYWNOŚCI Z BIEDRONKI PRZECIERY POMIDOROWE NA ZUPĘ stwo przymyka na to oko i też udaje, W MAGAZYNIE WE WSI DRAGONOWA „NA PLANTACH” GOTOWANĄ DLA OSÓB że robi wszystko. W BESKIDZIE NISKIM BEZDOMNYCH – LIPIEC 2019 Na koniec pragnę podkreślić, że Opowiadała mi o tym bardzo spokojnie i nawet starała się najgorszą sytuację w kryzysie bezdomności mają osoby starsze. Zmagają się z wieloma chorobami, których nie mają usprawiedliwić wnuka, czym bardzo mnie wkurzyła. gdzie i czym leczyć. Nawet jeżeli znajdą się w szpitalu to na krótko, a potem i tak na ulicę. Oni już nie podejmą żadCzy dokarmianie bezdomnych nie spowalnia ich motywacji do rozwoju i powrotu? Co możemy zrobić by nej pracy. Trzeba im pomóc by ich koniec życia był godny człowieka. Zapomniały o nich rodziny więc musimy zadbać zmniejszyć bezdomność? Nie używajmy sformułowania „dokarmianie osób bezo nich my, społeczeństwo. Bezdomność może dotknąć każdomnych”, bo tak możemy mówić o zwierzątkach. Przygotodego z nas. Wystarczy nietrafiony kredyt, śmierć współwywanie dla osób bezdomnych drobnych posiłków to mały małżonka, pazerna rodzinka i gotowe. Dla mnie nie ma nic substytut pomocowy. Ciepła zupa, kanapka, ciasto, herbata bardziej przygnębiającego od widoku staruszki siedzącej nie zmienią ich życia. Żeby to zrobić trzeba zmienić filozofię na ławce przystanku tramwajowego, trzymającej kurczowo państwa i samorządów w kwestii bezdomności. Należy dow ręku sznurek od tobołka. Staruszki z niemym spojrzeniem, konać zmian w ustawie o pomocy społecznej i zaktywizować od której wszyscy odwracają głowy bo jest brudna, zaniesamorządy. Organizacje pozarządowe same nie udźwigną dbana i śmierdzi. Gdy widzę taką kobietę to natychmiast tego problemu. Moim zdaniem trzeba przede wszystkim mam odruch przytulenia Jej. To dla takich kobiet będę walzająć się osobami z tzw. pustostanów, czyli miejsc wegetacji czyła o to, by ulżyć ich cierpieniu. chorych ludzi na stertach śmieci, we własnych odchodach. ROZMAWIALI ŁUKASZ SALWAROWSKI I ADRIANNA CHORĄŻY Zapewnić im godne i ludzkie warunki do życia. Seniorom,

RADA KRAKOWSKICH SENIORÓW – POMAGA W sytuacji zagrożenia epidemią koronawirusem, z zachowaniem ograniczeń bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem i aby ustrzec Członków Rady Krakowskich Seniorów przed wychodzeniem z domu – RKS podjęła dwa rodzaje niesienia pomocy innym: Î 1. Członkowie RKS zgłaszają wolontariuszy, osoby pełnoletnie w wieku do 45–50 roku życia, które mogą pomagać Seniorom. Î 2. Od 20 marca 2020 r. Członkowie RKS rozpoczęli szycie maseczek, które w porozumieniu z Wydziałem Polityki Społecznej i Zdrowia i z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Krakowie przekazują podmiotom działającym na rzecz osób starszych jak szpitale, DPS, MOPS, ZOLE i PCK. Aktualnie RKS przekazała 7 230 masek. Maseczki szyją Członkinie oraz Członkowie RKS i współpracująca z nimi liczna grupa Seniorów Krakowa. Do 17 kwietnia 2020 r. do szycia włączyło się 61 osób. Najliczniejsze grupy to Seniorki skupione wokół Wiesławy Zboroch i jej Klubu Seniorek „Carino” z Nowej Huty, wokół Sybili Borowickiej i jej Stowarzyszenia „Radosny Senior” z Ruczaju, pracownicy i Seniorzy z Domów i Klubów Seniora

Miejskiego Dziennego Domu Pomocy Społecznej w Krakowie i przedstawiciele czterech Centrów Aktywności Seniora. Szycie maseczek możliwe jest dzięki finansowemu wsparciu MOPS-u oraz darowizn od osób fizycznych i przekazanych nam poprzez Stowarzyszenie „Radosny Senior” i Stowarzyszenie Pomocy Ludziom Starszym i Niepełnosprawnym im. Papieża Jana Pawła II. Uszytych jest już 7 800 maseczek bawełnianych wielokrotnego użytku, a w szyciu jest dalsze 1 900 sztuk maseczek. ANTONI WIATR PRZEWODNICZĄCY RKS

SOLIDARNI Z SENIORAMI

BĄDŹ ALTRUISTĄ – ZADBAJ O SIEBIE FOT. BARTOSZ SIEDLIK

WYWIAD Z PROFESOREM BOGDANEM DE BARBARO Bogdan de Barbaro – polski lekarz psychiatra i terapeuta, profesor nauk medycznych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jak na zdrowie psychiczne seniora może wpływać ciągła medialna ekspozycja śmierci z powodu COVID-19? Jestem przekonany, że nasze reakcje są bardzo zróżnicowane. O stosunku do życia i śmierci nie decyduje PESEL, lecz wiele innych czynników, takich jak aktualne samopoczucie, aktywność zawodowa, wsparcie społeczne i rodzinne. Ponadto każdy z nas co pewien czas, prawdopodobnie w późniejszym wieku dzieje się to częściej, zadaje sobie pytanie o sens życia, patrzy wstecz na miniony czas i go bilansuje. Zastanawia się nad tym, czy śmierć to koniec wszystkiego czy może przeciwnie, początek czegoś innego. Każdy z nas inaczej swojego życia doświadcza, to i nasza reakcja na stałe opisywanie śmierci, czy to poprzez dane statystyczne o koronawirusie czy poprzez jednostkowe relacje z dramatycznych wydarzeń, jest u każdego z nas inna. Nie wątpię, że jeśli chcemy zadbać o naszą higienę psychiczną, to nie powinniśmy na okrągło śledzić wiadomości, bo to nas wkręci w spiralę strachu i niepokoju. Nie ma sensu całkowite odcinanie się od wiedzy o pandemii, ale jeszcze bardziej bezsensowne jest przyzwolenie, by nasze umysły były całkowicie nią wypełnione. Może lepiej odciąć się całkowicie od mediów? Najlepiej nie popadać w skrajności. Jedna polega na zamącaniu sobie umysłu ciągłym śledzeniem losów wirusa. Od medialnej mieszaniny faktów, liczb i plotek może głowa boleć. Ale nie powinniśmy się całkowicie odcinać od rzeczywistości, chociażby dlatego, że regulacje prawne i zarządzenia często się zmieniają i powinniśmy wiedzieć, kiedy nam wolno wyjść do lasu na spacer i w jakich godzinach najlepiej jest robić zakupy. Wystarczy nie dłużej niż godzinę dziennie oglądać jedną stację tv. Dzięki temu zostanie nam czas na rozmowy z bliskimi i inne rozrywki, przy pomocy których możemy o siebie zadbać. Sugeruje Pan, aby media koncentrowały się na uwydatnianiu solidarności w obliczu pandemii. Dlaczego? Dlatego, że sieć społeczna, solidarność międzyludzka, wzajemna troska to nie tylko piękne cnoty i znaki szlachet-

www.glosseniora.pl

ności, ale także warunek naszego zdrowia psychicznego. Ci, którzy zamkną się w sobie, odwrócą się od innych, potrzebujących pomocy, będą narażeni na znacznie większy niepokój, smutek i napięcie niż ci, którzy potrafią się dzielić. Warto przypomnieć jedną z „myśli nieuczesanych” Stanisława Jerzego Leca: „Bądź altruistą. Zadbaj o siebie”. Innymi słowy: dbając o innych, dbasz o siebie. Czy ten alturizm obserwuje Pan u swoich pacjentów? Do mojego gabinetu – a ostatnio – do mojego ekranu komputera – przychodzi wiele par ze swoimi konfliktami. Okazuje się, że pandemia wyzwala w nich nowe zasoby wzajemnego dbania o siebie, gotowość do empatii, zawieszenie sporów i kłótni. To pokazuje, że w naszym życiu sytuacje niezwykle trudne mogą wydobyć z nas coś dobrego, czegośmy się u siebie nawet nie spodziewali. Oczywiście są też osoby, których ogarnia trwoga, bezradność, lęk o przyszłość. W rozmowach pomagam nadać wydarzeniom właściwe proporcje. Przecież – gdyby przyglądnąć się różnym statystykom – cierpienia na świecie zawsze było ponad ludzką wytrzymałość i to nasza potrzeba dbania o własne samopoczucie pozwalała nam dystansować się do wielu dramatów stale dziejących się na świecie. Należy zadbać, by nikt naszych umysłów nie zaśmiecał. Te trudne emocje wywołują u seniorów lęk przed zarażeniem w szpitalu. W potrzebie boją się zadzwonić na pogotowie. To obecnie jeden z najważniejszych problemów opieki zdrowotnej w Polsce. Żeby koronawirus nie zasłonił ani lekarzom, ani organizatorom służby zdrowia, ani samym pacjentom stałej potrzeby dbania o nasze zdrowie. Przecież z powodu pandemii nie ubyło chorób układu krążenia ani chorób nowotworowych, nie ma powodu, by ci pacjenci mieli mieć teraz gorszą opiekę. A niestety bywa, że tak się dzieje. Tym ważniejsze jest, by ktoś, kto jest bezradny wobec swoich objawów, czy ktoś u kogo doszło do pogorszenia objawowego nie wahał się

szukać pomocy tylko dlatego, że jesteśmy w środku pandemii. Jestem przekonany, że mamy odpowiedzialnych lekarzy, którzy teraz dobrze zdają prawdziwy egzamin ze swojego fachu. Ten egzamin jest ważniejszy od tego, który zdawali na studiach. Problemów psychicznych nikt z nas nie uniknie. Chodzi raczej o to, by je zminimalizować, by to skrajnie trudne doświadczenie, skoro już musi być czymś bolesnym, niech nas nie załamuje. A jeśli czujemy się całkowicie bezradni i bezsilni, to sięgnijmy po telefon i niech nam pomoże czy to lekarz rodzinny czy psycholog czy nawet psychiatra. Ale wcześniej pamiętajmy, że rozmowa z osobami bliskimi z rodziny też może mieć efekt psychoterapeutyczny.

A co po pandemii? Po pandemii lepiej będzie tym, którzy teraz dbają nie tylko o siebie, ale też o innych, znajdują jakieś sensowne zajęcia i nie czyhają na kolejne newsy o koronawirusie. Gdy pandemia stanie się historią, to będziemy się z tych zranień dzisiejszych wydobywać tą metodą, która i teraz ma sens niebanalny: łączenie dobra własnego z dobrem innych. Jeśli to nam się teraz uda, to potem nie będzie nam potrzebny psychoterapeuta. ROZMAWIALI ŁUKASZ SALWAROWSKI I ADRIANNA CHORĄŻY

BO WIRUS TO TEST! #HOT16CHALLENGE2 GŁOSU SENIORA



Prezes Stowarzyszenia MANKO – Łukasz Salwarowski przystąpił do #Hot16challenge2. Celem akcji jest pomoc służbie zdrowia oraz osobom potrzebującym. Pierwszy pro-seniorski rap Głosu Seniora możecie odsłuchać na naszym kanale na youtube.com, wpisując w pole wyszukiwarki Głos Seniora TV. Jak pomóc w ramach akcji? Wesprzyj nasze działania, poprzez przekazanie nam darowizny. Stowarzyszenie MANKO, Siarczki 16, 30-698 Kraków nr rachunku: 66 2490 0005 0000 4600 9366 4184 KRS: 0000225549. Dziękujemy! Wesprzyj zbiórkę – https://www.siepomaga.pl/hot16challenge na rzecz służby zdrowia.

GŁOS SENIORA W AKCJI



Głos Seniora dołączył do akcji Maskujemy.pl. Celem akcji jest solidarność i wspólne ratowanie życia innych ludzi. Zebrane środki finansowe pozwolą zakupić maseczki ochronne, a następnie dostarczyć je do szpitali, domów dziecka i seniorów. Dołączcie do nas! W tej akcji możecie w łatwy sposób pomóc ludziom w całej Polsce. Maseczki ochronne są rozdawane całkowicie za darmo. Kupujemy maseczki w cenie najniższej z możliwych. Nie pobieramy żadnej prowizji. 100% zebranej kwoty przeznaczymy na artykuły ochronne i całość rozdamy szpitalom oraz seniorom. W naszej akcji przeciwstawiamy się zawyżaniu cen maseczek. Razem chronimy życie. Każda złotówka dołożona do zbiórki to autentyczna pomoc. W tej akcji przelicznik jest prosty: to właśnie Ty kupu-

jesz maseczki dla tych, którzy ich potrzebują. Każdy grosz wymieniamy na środki ochrony. Jeśli chcesz wpłacić dowolną kwotę – jej 100% przeznaczymy na maseczki ochronne dla szpitali i seniorów.

PODARUJ MASECZKĘ – WYGRAJMY RAZEM! Gdzie wpłacić środki? Stowarzyszenie MANKO, ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków Nr konta: 63 2490 0005 0000 4600 7490 5990 Tytuł: „Akcja Maskujemy” Więcej informacji na stronie www.maskujemy.pl

GŁOS SENIORA POLAKÓW ZA GRANICĄ

SOLIDARNI Z RODAKAMI ZA GRANICĄ WYWIAD Z PEŁNOMOCNIKIEM RZĄDU DO SPRAW POLONII I POLAKÓW ZA GRANICĄ JANEM DZIEDZICZAKIEM Jakie są obecne działania Pełnomocnika Rządu ds. Polonii i Polaków za granicą? Dla administracji rządowej sytuacja Polaków za granicą i Polonii jest czymś bardzo istotnym, dlatego rząd Mateusza Morawieckiego powołał instytucję Pełnomocnika do Spraw Polonii i Polaków za Granicą. Polaków w Polsce jest JAN DZIEDZICZAK, PEŁNOMOCNIK RZĄDU DS. POLONII I POLAKÓW ok. 38 mln, za granicą Polaków lub osób o polskich korze- ZA GRANICĄ, FOT. ADAM GUZ/KPRM niach jest około 20 milionów. Pełnomocnik ma wiele zadań, m.in. ma pomagać w realizacji nowoczesnego patriotyzmu, Jak pomagają Państwo polskim seniorom mieszkająktóry dalej oznacza współodpowiedzialność za polskość cym za granicami kraju? i miłość do Ojczyzny, ale przejawia się w innych formach. Jeśli chodzi o rodaków na Zachodzie, szczególnie ważBycie Polakiem za granicą to świadomość przynależenia ni są dla nas kombatanci oraz ci seniorzy, którzy wyjechali do tej wspólnoty. Łączy nas historia, kultura, tradycja, język z Polski podczas gigantycznej migracji spowodowanej stanem wojennym, często dlatego że np. działali w Solidarnoczy wiara. W XXI w. zmieniają się wyzwania. Kiedyś o Polskę walczyło się z karabinem w ręku, dziś żyjemy w dobie ści. Wyjazd na imigrację wiązał się dla nich z końcem relacji z rodziną i ojczyzną. Te osoby wiele wycierpiały. My im za to pokoju. Walczyć o Polskę trzeba dalej, ale inaczej. Należy dbać o jej dobre imię, promować polską kulturę, tradycję dziś dziękujemy i o nich pamiętamy. i gospodarkę za granicą. Sytuacja ekonomiczna polskich seniorów na WschoDruga rzecz, o którą prosimy Polaków to tworzenie propolskiego lobby wszędzie tam, gdzie są Polacy. Polacy będąc dzie jest bardzo trudna. Czy rząd i Pana biuro przewiobywatelami innych krajów, muszą być dla tamtejszych władz duje jakąś pomoc? istotną grupą, z którymi tamte władze się liczą. Trzecia rzecz Polscy seniorzy na Wschodzie są dla nas bardzo ważni. to przekazanie polskości następnemu pokoleniu. Musimy Otrzymują od naszych konsulatów wsparcie finansowe, rzewszelkimi sposobami podtrzymywać polską tradycję, kultuczowe, finansujemy też organizacje, szpitale i hospicja, które rę, historię, wiarę i język wśród Polonii i Polaków za granicą. pomagają polskim seniorom za wschodnią granicą. Znowelizowana ustawa o repatriacji dotyczy Polaków z azjatyckiej Czy poza Pana biurem są instytucje rządowe lub części dawnego ZSRR. Otwiera ona możliwość powrotu do współpracujące z rządem, które zajmują się Polonią ojczyzny osobom starszym z Kazachstanu, Syberii, itd. Natomiast jeśli chodzi o Białoruś, Ukrainę, Litwę, Łotwę itd. to i Polakami za granicą? Tych instytucji jest kilka, m.in. Ministerstwo Spraw Zarozszerzyliśmy uprawnienia Karty Polaka, co umożliwia też granicznych, które dysponuje siecią konsulatów, Ministerwspieranie naszych rodaków w tych krajach. Pierwszą pomoc stwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Nauki chcemy kierować do tych, którzy zostali wygnani z Polski. i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Edukacji Narodowej W kolejnym numerze Głosu Seniora II część rozmowy oraz oczywiście Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. z Panem Ministrem Janem Dziedziczakiem o sytuacji polDzięki temu, że został powołany urząd Pełnomocnika Rządu do skich seniorów za granicami kraju i wspólnych działaniach Spraw Polonii i Polaków za Granicą, te działania mogą zostać na ich rzecz. wreszcie skoordynowane. W tym celu rozpoczyna też pracę ROZMAWIAŁ ŁUKASZ SALWAROWSKI Międzyresortowy Zespół ds. Polonii i Polaków za granicą. 26

www.glosseniora.pl

OBYWATELSKI GŁOS SENIORA DZIAŁANIE SFINANSOWANE ZE ŚRODKÓW PROGRAMU ROZWOJU ORGANIZACJI OBYWATELSKICH NA LATA 2018-2030

POSTULATY OBYWATELSKIE



Przedstawiamy Państwu postulaty nadesłane przez naszych Czytelników jako odzew na nasz projekt Obywatelski Głos Seniora – reaguj – interweniuj – zgłaszaj postulaty – miej wpływ na swój los.

JAK SKRÓCIĆ KOLEJKI DO LEKARZY RODZINNYCH I SPECJALISTÓW? Debaty na ten temat toczyły się wielokrotnie, bez efektu oraz decyzji NFZ czy Ministra Zdrowia. Epidemia i rekomendacja „Nie wychodź z domu” oraz zarządzenia dla przychodni publicznych zmusiły do zorganizowania porad bezpiecznych dla pacjentów. TELEMEDYCYNA sprawdziła się w okresie epidemii. Zdały egzamin porady, system e-recepty, kontakty mailowe, konto internetowe pacjenta. Od 30 lat korzystam z TELE-EKG, co oznacza, że mogę mieć zawsze i wszędzie zrobione EKG, a diagnozę przekazaną przez telefon. Postanowiłam skorzystać z TELE-PORADY do lekarza rodzinnego oraz specjalisty dermatologa. O umówionej godzinie lekarki zatelefonowały do mnie i odbyły ze mną TELE-PORADY z wypisaniem e-recept. WNIOSEK: Po zakończeniu epidemii proponuję utrzymanie i rozwinięcie informatyzacji w publicznej Służbie Zdrowia.

WOŁANIE O POMOC

Droga Redakcjo, zachęcona artykułami „Postulaty Obywatelskie” opiszę sytuację, która spotkała moją 95-letnią mamę. Jakiś czas temu zauważyłam, że puchnie jej lewa noga i zaczyna sinieć. Zadzwoniłam do lekarza i czekałam o wyznaczonej godzinie na tele-wizytę. Opisałam sytuację. Otrzymałam e-receptę i podawałam leki przez trzy tygodnie. Niestety, tele-porada nie była najlepszą formą leczenia, bo spowodowała konieczność umieszczenia mamy w szpitalu. Diagnoza to zakrzepica żyły udowej, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba nerek i cała masa innych schorzeń. Na izbie przyjęć poinformowałam, że Mama wymaga pomocy w codziennych czynnościach, że porusza się o kulach i musi mieć zakładane pampersy. Wymaga też spacerów. Sama nie mogłam się nią zająć z powodu koronawirusowych obostrzeń. Z mamą miałam utrudniony kontakt, bo rozładowała jej się komórka. Po kilkudniowych prośbach personel

1. Rejestracja i odwoływanie wizyt do lekarzy oraz terminy na badania laboratoryjne, specjalistyczne, rehabilitację, skierowania do specjalistów czy wyniki badań powinny być możliwe do załatwiania mailowo. 2. Proponuję utrzymanie TELE-PORAD do lekarzy rodzinnych i tych specjalistów, u których wizyta nie musi wymagać badań. 3. W celu możliwości szybszego nadrobienia zaległości w nieodbytych wizytach lekarskich wnioskuje o rozmowy z lekarzami prowadzącymi praktyki prywatne i przeznaczenie więcej czasu na pracę w przychodniach podległych NFZ. ANNA PRZYBYŁEK BORACZYŃSKA Ambasadorka Głosu Seniora Honorowy Senior UTW PK

podładował jej telefon, jednak ze względu na to, że jest niedosłysząca miałyśmy problemy komunikacyjne. Po tygodniu została wypisana do domu. Przywieziono ją wystraszoną, w jednym kapciu, jednej skarpetce i w piżamie. Już rozbierając mamę, poczułam brzydki zapach niedomytego ciała. Była brudna i zasikana. Okazało się, że przez te siedem dni nie była ani razu umyta. Wycierała się nawilżonymi chusteczkami higienicznymi. Nie prowadzano jej do toalety, bo zaraz pierwszej nocy zmoczyła łóżko. Z tego powodu założono jej cewnik, co uniemożliwiło samodzielne poruszanie się. Nie była, mimo zapewnień lekarza, prowadzana na spacery. Skazano ją na samotność i pozostawiono na pastwę losu. Dopiero w domu wyznała, że bała się o cokolwiek prosić, ponieważ panie były bardzo nieprzyjemne. Poskarżyłam się lekarzowi i pielęgniarce. Niestety oczywiście, dowiedziałam się, że mama zmyśla. BARBARA MACIEJEWSKA Z ŁODZI 27

BEZPIECZNY SENIOR

STOP KORONA-OSZUSTWOM  AJ SIĘ NIE D KAĆ!

OSZU

Związany z epidemią niepokój o nasze zdrowie wykorzystywany jest przez nieetyczne firmy i przestępców. W ostatnim czasie nasiliły się ich próby manipulacji i oszustw. Dlatego kontynuujemy naszą kampanię STOP Manipulacji – Nie daj się oszukać w edycji Stop KORONA-OSZUSTWOM! Ku przestrodze przypominamy wcześniej znane i nowe sposoby oszustw.

1. OSZUSTWO NA DEZYNFEKCJĘ PRZESYŁKI

Otrzymujemy sms, telefon lub maila z prośbą o dopłatę niewielkiej kwoty w celu dezynfekcji przesyłki. Jeśli nie wpłacimy wróci ona do nadawcy. Ofiara wchodzi w link zamieszczony w wiadomości i podaje swoje dane, aby zrealizować przelew. W ten sposób wyłudzacze zdobywają dane do konta bankowego.

2. MASECZKI Z ŚRODKIEM ODURZAJĄCYM

Do mieszkania przychodzi „urzędnik”, który przynosi podarowaną od miasta lub rządu maseczkę. Obdarowana osoba przymierza maseczkę w celu dobrania odpowiedniego rozmiaru. Niestety jest ona nasączona środkiem odurzającym. Kiedy ofiara traci przytomność, oszuści okradają dom swojej ofiary.

3. MASECZKA ZE SREBRA

Na rynku pojawiły się specjalne, drogie maseczki w 100% zabezpieczające przez wirusem z cząsteczkami nano-srebra. Oczywiście maseczki z cudownego materiału to oszustwo.

4. NA TEST NA KORONOWIRUSA.

6. NA CHOREGO WNUCZKA

Jest to zmieniona metoda oszustwa „na wnuczka”. Oszust dzwoni z prośbą o jak najszybsze opłacenie jego testów na koronawirusa lub całego leczenia. Senior ma przekazać pieniądze „koledze wnuczka” lub wykonać przelew. Pieniędzy nigdy nie odzyska.

7. NA WŁAMANIE DO KONTA BANKOWEGO Do seniora dzwoni pracownik banku lub policjant, który przedstawia się i podaje numer służbowej legitymacji. Informuje, że odnotowano właśnie włamanie na nasze konto bankowe. Ofiara pilnie musi podać login i hasło potrzebne do zalogowania do banku. Po podaniu danych, ofiara traci swoje oszczędności.

8. OSZUSTWO NA SPADEK

W wiadomości e-mail kontaktuje się adwokat, aby przekazać spadek po dalekim krewnym. Na końcu prosi o pilny kontakt oraz podanie swoich danych wraz numerem konta bankowego. Gdy ofiara przekaże te informacje, zostaje okradziona.

9. NA NIEDOPŁATĘ ZA PRĄD CZY GAZ

Otrzymujemy ofertę lub nakaz przedpłaty za test na koronowirusa, który będzie wysłany pocztą lub zrobiony w naszym domu przez specjalne służby sanitarne. Nikt wiarygodny nie wysyła testu pocztą. Mogą go wykonywać tylko wyznaczone przez Państwo oficjalnie instytucje.

Oto wiadomość od naszej ambasadorki: Uwaga dostałam dziś takiego oszukańczego SMS: „PGNiG: Informujemy, że w związku z zadłużeniem na kwotę 12,45 zł na najbliższy dzień roboczy zleciliśmy odłączenie gazu. Zapłać teraz na link...” Oczywiście, jest to kolejna próba wyłudzenia pieniędzy.

5. NA WOLONTARIUSZA

10. CENA PRZELEWU W BANKU

Przekazanie pieniędzy na „zrobienie zakupów czy leków”. Do Seniora zgłasza się „wolontariusz”, który chciałby pomoc w dokonywaniu zakupów. Oszust prosi o listę zakupów, a także pieniądze na zakupy. Niestety, zakupy nigdy nie docierają do starszej osoby. Warto o pomoc zwracać się do znanych osób lub sprawdzonych organizacji.

www.glosseniora.pl

Banki podwyższają ceny za dokonanie transakcji nawet pięciokrotnie, aby zniechęcić seniorów do odwiedzenia placówki. Następnie tłumaczą się troską o ich zdrowie. Seniorze, bądź czujny i sprawdzaj przed transakcją czy ceny w twoim banku nie ulegają zmianie.

BEZPIECZNY SENIOR

UWAGA NA OSZUSTÓW! WYWIAD Z TOMASZEM CHRÓSTNYM, PREZESEM URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Jakie są najnowsze koronawirusowe oszustwa? Czas pandemii i związane z nim lęki wykorzystują różni naciągacze. Wachlarz oszustw jest bardzo szeroki: od niezwykle ryzykownych inwestycji finansowych poprzez sprzedaż „cudownych” środków mających być rzekomo panaceum na koronawirusa po fałszywe zbiórki pieniędzy czy wyłudzanie danych np. do naszego konta bankowego. Zdarzają się nawet kradzieże w mieszkaniach, np. pod pretekstem konieczności przeprowadzenia dezynfekcji. Należy też szczególnie uważać na tzw. „świetne” okazje (dotyczy to zarówno inwestowania oszczędności, jak i zakupów), specjalne ubezpieczenia od COVID-19, sprzedaż online szczepionek, suplementów diety czy herbatek, które rzekomo mają chronić przed koronawirusem. Jak uniknąć bycia ofiarą przestępstw koronawirusowych? Przede wszystkim miejmy ograniczone zaufanie do ofert pochodzących od nieznanych osób, firm czy instytucji. Nie podawajmy im przez telefon swoich danych, nie klikajmy w przesłane mailem linki czy załączniki, nie wierzmy w obiecywane wygrane czy prezenty. Dokładnie wszystko sprawdzajmy: adresy sklepów internetowych czy zbiórek charytatywnych, dane przedsiębiorców i organizacji. Jeśli cokolwiek wydaje się podejrzane, nie przelewajmy pieniędzy. Upewnijmy się też, czy sposób płatności w internecie jest bez-

TOMASZ CHRÓSTNY

pieczny. Nie ulegajmy presji dokonania natychmiastowych przelewów – mamy prawo do namysłu. Przed zakupami czy zainwestowaniem pieniędzy, dokładnie czytajmy umowy i regulaminy. Jeśli coś jest niejasne lub budzi wątpliwości, lepiej zrezygnujmy, a próby oszustwa zgłaszajmy na policję. Jakie działania podejmuje UOKiK, aby zmniejszyć falę oszustw na seniorach? Urząd działa na kilku płaszczyznach. Po pierwsze, edukujemy konsumentów – ostrzegamy przed oszustami, pokazujemy, jakich metod używają, radzimy, na co uważać. Na stronie internetowej urzędu pod adresem www.uokik.gov. pl/koronawirus uruchomiliśmy specjalną zakładkę z poradami przydatnymi podczas epidemii. Po drugie, monitorujemy rynek. Po trzecie, gdy pojawia się nowe niepokojące zjawisko – odpowiednio reagujemy. Możemy wszcząć postępowanie i postawić przedsiębiorcy zarzuty naruszania zbiorowych interesów konsumentów, za co grozi kara do 10% obrotów. O działaniach oszustów zawiadamiamy organy ścigania. Dodatkowo, jeśli ktoś potrzebuje koła ratunkowego, może bez wychodzenia z domu zasięgnąć bezpłatnych porad prawnych finansowanych przez UOKiK. Wystarczy zadzwonić pod numer infolinii konsumenckiej 801 440 220 lub 22 290 89 16 albo napisać e-maila na adres: porady@dlakonsumentow.pl.

BEZPIECZNY SENIOR

SENIORZE, UWAŻAJ NA TE NUMERY!  Wangiri fraud to metoda działania przestępców, która wykorzystuje połączenia telefoniczne w celu wyłudzenia pieniędzy. Na czym dokładnie polega? Czy istnieje sposób, by rozpoznać naciągaczy? T-Mobile, operator promujący uważne korzystanie z technologii, który od lat z zaangażowaniem chroni swoich klientów, teraz we współpracy z Głosem Seniora rozpoczyna kampanię „STOP Telefonicznym Oszustwom” i radzi, co zrobić, by nie dać się oszukać. Dzięki tej wspólnej akcji, pragniemy uświadomić Seniorów o zagrożeniach telekomunikacyjnych i uchronić Was, drodzy czytelnicy, przed stratami pieniężnymi.

NIEBEZPIECZNE POŁĄCZENIA

Dzwoniący bardzo często posługują się zagranicznymi numerami telefonów, które na pierwszy rzut oka wydają się nie różnić niczym od polskich. Wykorzystywane są tutaj np. podobieństwa początku numerów krajowych i międzynarodowych. Przykładowo 22 jest numerem kierunkowym Warszawy. Tymczasem +22 na samym początku serii cyfr to symbol przyporządkowujący rozmówców dzwoniących z krajów afrykańskich. Oszuści wykonują krótkie, trwające jeden sygnał połączenia na losowo wybrane numery użytkowników. Dzieje się to zazwyczaj wieczorem i w nocy, by jak najskuteczniej nakłonić osobę do oddzwonienia. Gdy tak się staje, dzwoniący słyszy nagraną wcześniej wiadomość, która ma na celu zatrzymanie go przy słuchawce jak najdłużej. Niekiedy kończy ją sygnał charakterystyczny dla rozłączania się, ale połączenie trwa nadal. Dopóki ofiara oszustwa sama się nie rozłączy, operator w dalszym ciągu nalicza opłaty.

JAK ROZPOZNAĆ OSZUSTA?

Zdarza się, że podejrzane numery są dłuższe od naszych krajowych. Różnią się od nich jedną, dwiema lub trzema cyframi i zaczynają się np. na +243 lub +225 (Republika Konga i Wybrzeże Kości Słoniowej). Do złudzenia przypominają więc numery kierunkowe tożsame dla polskich miast, tj. np. dla Płocka (24) i Warszawy (22). Obecnie mogą to być także połączenia z Białorusi i Niemiec z początkiem

www.glosseniora.pl

SENIORZ UWAŻAJ N

Czy wiesz, że mo paść ofiarą oszus samo odebranie p z zagranicznego n

TA METODA DZIAŁANIA PR NAZYWA SIĘ WANGIRI FR Jeśli nie czekasz na telefon z innego kraju, nie odbieraj takiego połączenia i nie oddzwaniaj!

PAMIĘTAJ!

+375 oraz +49, jak również z Grenlandii, Anglii i Belgii. Właśnumer kierunkowy nie z tych krajów pochodzi najwięcejPolski udokumentowanych wydarzeń tego typu. Warto być jednak uważnym i ostrożto +48 lub 0048. nie podchodzić też do innych zagranicznych numerów, OSTROŻNY! ponieważ przestępcy mogą do nasBĄDŹ dzwonić z różnych zakątków świata. Te zawsze zaczynają się plusem (+) bądź + lub 00 dwoma zerami (00). Jeżeli więc nieJeśli czekamy nawystępują ważny telefon z zagranicy, lepiej nie ryzykować z nieprzed kontaktu innym numerem, znanym rozmówcą. to może być próba ataku!

JAK USTRZEC SIĘ PRZED NACIĄGACZAMI?

Pod żadnym pozorem nie należy odbierać takich połączeń, czy też oddzwaniać na podejrzany numer telefonu! Może to być próba wyłudzenia pieniędzy. A co, jeśli zdarzy nam się odpowiedzieć na taki telefon? Po pierwsze: szybko T-Mobile Polska się rozłączmy! Jeżeli jest taka możliwość, należy zablokozachęca do uważnego wać nieznany numer w ustawieniach urządzenia i dodać korzystania z technologii. go do tzw. czarnej listy kontaktów w swoim telefonie. Dobrze też niezwłocznie poinformować o takim wydarzeniu operatora swojej sieci komórkowej, by ten mógł odpowiednio zareagować na zaistniałą sytuację. Duże firmy, takie jak T-Mobile Polska, mają spore doświadczenie w postępowaniu z podobnymi incydentami i są przygotowane na pomoc swoim klientom w takich przypadkach.

PAMIĘTAJMY: POLSKI NUMER KIERUNKOWY TO +48!

BEZPIECZNY SENIOR

SENIORZE UWAŻAJ NA TE NUMERY! Czy wiesz, że możesz paść ofiarą oszustwa przez samo odebranie połączenia z zagranicznego numeru? TA METODA DZIAŁANIA PRZESTĘPCÓW NAZYWA SIĘ WANGIRI FRAUD Jeśli nie czekasz na telefon z innego kraju, nie odbieraj takiego połączenia i nie oddzwaniaj!

PAMIĘTAJ! Polski numer kierunkowy to +48 lub 0048.

BĄDŹ OSTROŻNY! Jeśli + lub 00 występują przed innym numerem, to może być próba ataku!

T-Mobile Polska T-Mobile Polskaoraz Głos Seniora zachęca do uważnego korzystania z technologii.

PATRIOTYCZNY GŁOS SENIORA

PODZIĘKUJMY BOHATEROM



W trakcie spacerów uliczkami miasteczka czy alejkami parkowymi nie zawsze zdajemy sobie sprawę jak często mijamy ludzi o bogatej wiedzy historycznej okresu II wojny światowej. To oni przekazują Historię. Miałem szczęście poznać takiego seniora bohatera, który opowiedział mi o bohaterskich lotnikach alianckich. Przejeżdżając przez ziemię żywiecką i małą miejscowość Jeleśnię, zobaczyłem piękny obelisk z elementami lotniczymi poświęcony katastrofie amerykańskiego bombowca „Liberator” B-24 z 1944 roku (tłum. niosący wolność). W ten sposób doszedłem do znajomości z Janem Suchoniem, który był fundatorem tego obelisku, odsłoniętego 13 września 2009 roku. Bombowiec o nazwie własnej Dinah Might po zbombardowaniu zakładów chemicznych w okolicach Oświęcimia, został trafiony przez niemiecką obronę przeciwlotniczą. Poważne uszkodzenie dwóch silników sprawiło, że zaczął tracić wysokość i musiał awaryjnie lądować w okolicach Jeleśni. Jan Suchoń jako 10-letni chłopak był naocznym świadkiem tego lądowania. Część załogi próbowała skoczyć na spadochronach, jednak wysokość była zbyt mała, a część musiała przymusowo lądować. Pomnik, bardzo kosztowny wykonany z czarnego indyjskiego granitu, symbolizuje powrót eskadry samolotów (15 sztuk) po wykonaniu zadania do swoich baz we Włoszech. Jeden z nich ląduje przymusowo na terenach Jeleśni. Na obelisku widnieje w języku polskim i angielskim cały skład załogi oraz wiersz Williama Butlera Yeatsa. „Wiem, że do kresu zbliżę się przeznaczeń W chmurach przeszytych na nieboskłonie; Nie nienawidzę tych, z którymi walczę, Nie umiem kochać tych, których bronię. Nie obowiązek wzywał mnie do bitew, Patos orędzia czy poklask tłumu, Własne pragnienia porwały mnie skryte W nieba wrzawę i obłoków tumult. Wszystko zważyłem i przywiodłem na myśl, Wielka otchłań przyszłość moją wchłania, I przeszłość w wielkiej waży się otchłani Na szlak życia i umierania”. Na pytanie pani Magdaleny Buławy, dlaczego ufundował ten pomnik, pan Jan odpowiedział: „Tych dziesięciu chłopców ze Stanów Zjednoczonych nie wiedziało nic o Polsce… wsadzili ich w pudło samolotu i kazali lecieć, walczyć i ginąć! I pomagali nam jakby na to nie patrzeć. Uważam, że ktoś im za to musi podziękować i tyle. To byli chłopcy, którzy zginęli 32

www.glosseniora.pl

w wieku 23 lat. Pozostali dostali się do niemieckich obozów. W raporcie po locie odnotowano zaginiony w akcji (ale nie zginął). Dlatego matki z nadzieją pisały do synów „Boże, pomóż, abyś (synu) wrócił do mnie wkrótce. Nie ma w życiu nic droższego nad ciebie.” Nie jest ważne, że ja to zrobiłem i nie należy używać wielkich słów. Czasem słowo dziękuję, więcej znaczy niż wielkie przemówienia. Tych samolotów w Polsce zostało zestrzelonych niemalże 50. J. Suchoń nie pozwolił zapomnieć o katastrofie lotniczej Liberatora B-24. Nie przejmował się trudnościami, jakie należało pokonać przy stwarzaniu projektu i uzyskaniu akceptacji władz. Pomnik powstał w 65. rocznicę tragedii. Dziś 86-letni Jan Suchoń, należący do Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Żywieckiej, bardzo chętnie dzieli się swoimi wspomnieniami z młodzieżą i przywraca pamięć o bohaterach. Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020

Drodzy Seniorzy, ogłaszamy pierwszy międzypokoleniowy konkurs

OPOWIEDZ NAM SWOJĄ HISTORIĘ – ŚLADAMI NIEPODLEGŁEJ Zaproście do współpracy dzieci, wnuki i stwórzcie artykuł, reportaż lub filmik na temat waszego historycznego lokalnego miejsca związanego z walką o niepodległość. Wygrane prace znajdą się w specjalnym wydaniu magazynu Głos Seniora – Śladami Niepodległej. Szczegóły na stronie www.glosseniora.pl Materiały prosimy przysyłać na adres konkurs@manko.pl lub drogą pocztową na adres redakcji.

PATRIOTYCZNY GŁOS SENIORA

SENIORZE, KUPUJ TYLKO POLSKIE PRODUKTY!  W odpowiedzi na apel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy pod nazwą „Kupuj świadomie produkt polski” oraz działania zainicjowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stowarzyszenie Manko – Głos Seniora rozpoczyna kampanię „Kupuj Tylko POLSKIE produkty!”.

Nabywanie polskich produktów służy zarówno polskiej gospodarce, jak i rolnictwu. Przedstawiciele najważniejszych branż produkujących żywność zwracają uwagę, że najistotniejszym elementem przeciwdziałania kryzysowi gospodarczemu przez ogół Polaków jest zwiększenie zakupów polskiej żywności. Kupując polskie produkty dokonujemy racjonalnego wyboru świeżej, zdrowej, jakościowej i smacznej żywności, a także wspieramy krajową gospodarkę oraz rolnictwo. Zakup produktów pochodzących z Polski to: bezpośrednie wsparcie dla polskich przedsiębiorstw, praca dla nas i naszych bliskich, przychody i zyski firm działających w Polsce, podatki wspierające lokalne budżety. Chcemy, abyście Wy – seniorzy, zaangażowali się we wsparcie polskiej gospodarki. Planujemy promować patrio-

5 90

JAK ROZPOZNAĆ POLSKI PRODUKT? Î

1. Większość produktów dopuszczonych do sprzedaży posiada kod kreskowy. Jeżeli zaczyna się on prefiksem „590” oznacza to, że dystrybuowany jest przez firmę zarejestrowaną w Polsce. Jest duże prawdopodobieństwo, że produkt został wykonany w naszym kraju. Niestety kod kreskowy nie określa miejsca produkcji – ta może odbywać się poza granicami kraju. Musimy mieć na uwadze, że nie wszystko da się wyprodukować w Polsce np. banany. Warto jednak wspierać rodzimych importerów, rodzime lokalne sklepy i markety.

2. Symbole graficzne takie jak np. mapa, flaga Polski czy hasła: Made in Poland, Wyprodukowano w Polsce, Produkt polski, Jestem z Polski wskazują, że produkt został wytworzony w Polsce. Szukajmy ich na opakowaniach.

3. Korzystajmy z polskich sklepów, polskich usług, odpoczywajmy w Polsce. Wspierajmy naszych przedsiębiorców, bo to oni tworzą nasz kraj, jego budżet, zapewniając nam bezpieczeństwo zdrowotne i społeczne.

tyzm gospodarczy i kupowanie polskich produktów – wyprodukowanych w Polsce i jeśli to możliwe – sprzedawanych w polskich sklepach, a także korzystanie z polskich usług. Dlatego też, jako Stowarzyszenie MANKO – Głos Seniora postanowiliśmy wyjść naprzeciw obecnie panującej sytuacji i zwrócić szczególną uwagę na podejmowanie świadomych i racjonalnych decyzji zakupowych przez Polaków. Już teraz wiadomo, że pandemia wirusa Covid-19 odciśnie ogromne piętno na stanie ekonomii i gospodarki w Polsce. Kluczową sprawą jest zrozumienie przez polskie społeczeństwo wagi funkcjonowania krajowej gospodarki oraz rolnictwa ze względu na codziennie decyzje zakupowe każdego z nas.

PATRIOTYCZNY GŁOS SENIORA

ZDROWIE BOHATEROM  Kampania prospołeczna ZDROWIE Bohaterom rozpoczęła się w Polanicy-Zdroju, jednym z najatrakcyjniejszych polskich uzdrowisk. W jej ramach pierwsza grupa z 150 kombatantów i osób represjonowanych korzysta już z darmowych pobytów leczniczych w obiektach Polskiej Grupy Uzdrowisk. Wydarzenie edukacyjno-historyczne „Droga do Wolności” zainaugurowało kampanię ZDROWIE Bohaterom, której inicjatorami są: Inicjatywa Historyczna, Stowarzyszenie Odra-Niemen i Polska Grupa Uzdrowisk, przy wsparciu KGHM Polska Miedź SA oraz Fundacji Orlen. Patronat medialny objął m. in. Głos Seniora – Stowarzyszenie MANKO.

„W piątkowe popołudnie 28 lutego w Pijalni Wód Mineralnych w Polanicy-Zdroju organizatorzy przygotowali spe-

cjalne spotkanie, podczas którego spotkali się polscy bohaterowie oraz inicjatorzy akcji, którzy opowiedzieli mediom i gościom o projekcie. ZDROWIE Bohaterom to w głównej mierze pobyty środowisk kombatanckich w uzdrowiskach Polskiej Grupy Uzdrowisk, połączone ze spotkaniami edukacyjnymi dla kuracjuszy i mieszkańców uzdrowisk. Do września tego roku chcemy gościć w sanatoriach PGU grupę blisko 150 ŁUKASZ kombatantów. Będą to regularne wyjazdy, SALWAROWSKI które przyczynią się do poprawy ich zdroZ BOHATERKĄ wia i ogólnej kondycji” – powiedział EugeWANDĄ KIAŁKA niusz Gosiewski, wiceprezes Stowarzyszenia Odra Niemen. „Inicjatywy tego typu są świadectwem naszej wspólnej odpowiedzialności. Niezwykle cieszy nas to, że największy operator uzdrowiskowy w Polsce angażuje się w takie projekty” – powiedział Łukasz Salwarowski, prezes Stowarzyszenia Manko.

STWÓRZMY WIELKĄ OPOWIEŚĆ O POLSCE

Z NASZYCH MAŁYCH WSPOMNIEŃ – AKCJA #MOJAPAMIĄTKA



Fotografia, list, zegarek na dewizce – w każdym z tych przedmiotów zaklęta jest opowieść. Muzeum Historii Polski chce stworzyć unikatową wystawę w ramach akcji społecznej #MojaPamiątka. Pojedyncze losy i historie rodzinne niech staną się skarbnicą wiedzy i doświadczeń dla kolejnych pokoleń. Celem jest stworzenie z pojedynczych wspomnień jednej wielkiej opowieści o Polsce XX wieku. Zgromadzony materiał zostanie wykorzystany w wystawie organizowanej przez Muzeum Historii Polski w 2021 roku.

www.glosseniora.pl

Wspomnienia mogą przybrać różną formę. Organizatorzy czekają zwłaszcza na albumy lub pamiętniki, eseje, materiały video, wpisy lub serie wpisów na swoim blogu lub kanale w mediach społecznościowych. Prace należy wysyłać do 30 czerwca 2020 r. na adres: mojapamiatka@muzhp.pl lub dostarczyć w formie materialnej na adres: Muzeum Historii Polski, ul. Mokotowska 33/35, 00-560 Warszawa. Akcję #MojaPamiątka organizuje Muzeum Historii Polski we współpracy z MKiDN i MRPiPS. Projekt został objęty honorowym patronatem Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. Wśród patronów medialnych znalazł się Głos Seniora. Więcej informacji pod adresem mojapamiatka@muzhp.pl oraz pod numerem telefonu 693 606 368. Szczegóły na stronie projektu: mojapamiatka.muzhp.pl. Szczegóły na www.zdrowie-bohaterom.pl

SENIOR W RUCHU

ĆWICZ Z GŁOSEM SENIORA! Drodzy Seniorzy, czas izolacji nie może być czasem, w którym przestaniecie dbać o wasze zdrowie fizyczne. Głos Seniora wraz z ambasadorami przygotował dla Was zestawy ćwiczeń, które można wykonywać w domu, ale też podczas spaceru w lesie czy w parku. Zachęcamy do ćwiczeń! Marsz z kijkami nordic walking: poprawia zdrowie fizyczne i psychiczne, zmniejsza stres, pozytywnie wpływa na nasze serce, może pomóc złagodzić objawy depresji. Po prostu daje nam Seniorom wiele korzyści dla naszego organizmu i mózgu. Jest to łatwo dostępna forma ćwiczeń i jeden z najprostszych sposobów na poprawę samopoczucia i zdrowia; poprawia zdolność tlenową, spala kalorie, wpływa dodatnio na nasze mięśnie, które pracują lepiej przez co stajemy się silniejsi. Ćwiczenia ogólnorozwojowe mają pobudzić całe ciało do ruchu, zmniejszyć bóle kręgosłupa, pomagają schudnąć, wzmocnić mięśnie, poprawić ogólną sprawność. Przygotuj wodę, matę lub koc, otwórz okno lub wyjdź na balkon, działkę, włącz ulubioną muzykę i ćwicz. Zacznij od rozgrzewki, ja truchtam po mieszkaniu nawet i 30 minut, ale Ty dostosuj czas do swoich możliwości. Zacznij od 15 minut i zwiększaj w kolejnych treningach. Nie ćwicz częściej jak 3 razy w tygodniu. Î 1. Zrób skłon i dotknij palcami przeciwległej stopy, wyprostuj się, ręce wyciągnij za siebie. Zrób to kilka razy, zwiększając ilość w kolejnych próbach. Î 2. Połóż się twarzą do podłogi, wyciągnij ręce przed siebie, klatkę piersiową unoś nad podłogą, ręce ściągnij do tyłu. Powtórz kilka razy. Î 3. Na lekko przygiętych kolanach wykonuj unoszenia na przemian ręce do góry, na boki, przed siebie, okrążenia. Możesz to robić z ciężarkami, jeśli ich nie masz weź książki, butelki z wodą.

Marsz z kijkami to ćwiczenie odprężające, daje nam poczucie wolności, działa więc jak najlepsza medytacja. Pierwsze efekty możemy zauważyć bardzo szybko a są to lepszy nastrój i dobry sen, zwiększenie koncentracji – mózg tworzy nowe neurony, a więc poprawia się nasza pamięć, poprawnie pracuje nasz układ krążenia. W czasie marszu w skupieniu i wyciszeniu obserwujemy przyrodę, która teraz budzi się do życia. Słuchamy śpiewu ptaków i marzymy, marzymy, marzymy… Kolory wiosny są najpiękniejsze. Odkrywamy otaczające nas piękno. Już wkrótce pojawią się kiście bzów, których zapach zabierzemy że sobą do domu. Dobór długości kijków wzrost x 0,68 cm np. 164 cm x 0,68 cm=112 cm W czasie marszu górna część tułowia musi być lekko pochylona. Po każdym kroku należy umieścić kij za linią nogi. KRYSTYNA ĆWIKLIŃSKA Z MIECHOWA

4. Stań prosto, wciągnij brzuch, wyprostuj plecy. Z wdechem zrób krok do przodu i ugnij kolano pod kątem prostym. Powtarzaj naprzemiennie po kilka razy. 5. Zrób przysiad. Z wydechem wyprostuj się wspinając się na palce. Zrób to kilka razy. Możesz na zmianę chodzić na piętach. 6. Połóż się na brzuchu, naprzemiennie podnoś lewą nogę i prawą rękę do góry, na tyle na ile możesz. Powtórz kilka razy. Potruchtaj jeszcze kilka minut po mieszkaniu, porozciągaj się. Nie zapominaj o piciu wody i uśmiechu. HANNA PIEKARSKA Z ŁODZI

Ćwiczcie z nami! Pod adresem konkurs@manko.pl czekamy na wasze zdjęcia i opisy ćwiczeń. Jak zwykle, najciekawsze opublikujemy w Głosie Seniora lub na naszym fanpage facebookowym.

JUNIORZY SENIOROM – SENIORZY JUNIOROM

DOBRE RADY BABĆ W LOCIE



W imieniu Babć w Locie z Dziadkiem opiszę Wam, jak radzimy sobie z panującą epidemią koronawirusa oraz jak działamy dla Seniorów i wnucząt. Uruchomiliśmy pomoc sąsiedzką w robieniu drobnych zakupów i załatwianiu pilnych spraw. Sama jestem w wieku ryzyka, więc włączyłam w to młodszych sąsiadów. W windzie umieściłam apel – prośbę o pomoc sąsiedzką i wiem, że przyniosła rezultaty. W dniu 13 marca br. miał odbyć się wernisaż twórczości naszej byłej „Latającej Babci” Basi Wierzbickiej, która zadedykowała dzieciom z Fundacji Dom w Łodzi swoje wiersze w książce zatytułowanej Pióropisz. Niestety, spotkanie z wiadomych przyczyn nie mogło się odbyć. Jednak, aby nie zawieść dzieci, Ciocia Marta wymyśliła nagrywanie wierszy i umieszczanie ich w internecie. Babcia Basia nagrała w parku wiersz o Babci–Czarownicy, a przy ulicy Piotrkowskiej wierszyk Basi Wierzbickiej Wiedźma płacząca. Do projektu włączyły się też inne Babcie. Babcia Halinka, jako Wiosna, w swoim ogródku zaprezentowała dwa wierszyki, a Babcia Nina w przebraniu cyrkowca własny wierszyk Cyrk i Skakankę wyliczankę. Po wysłuchaniu wierszyków nie tylko w moim wykonaniu, ale prawie wszystkich Cioć z Fundacji, dzieci zrobiły kolorowe ilustracje. Zajęliśmy się też Seniorami. Nagrywamy utwory z naszego programu kabaretowego Herbatka u Jadźki. Dziadek Włodek i Grzegorz już nagrali „rozweselacze”, a w przygotowaniu są następne. Znalazły się też Dobre Rady na każdy dzień tygodnia, oczywiście do zastosowania przez Seniorów. W myśl zasady „w zdrowym ciele, zdrowy duch”, za przykładem Marka z „Głosu Seniora”, Babcie zaczęły gimnastykę. Zachęcone do drobnych kroczków – nazwanych przez nas „truchcikami”, „truchtamy”, gdzie tylko się da. W święta wymyśliłam, że trzeba pozbyć się nadmiaru kalorii i pospacerować na balkonie. Kochani, namawiam Was do takiej gimnastyki. Jak nie mamy balkonu, to otwieramy okno.

SPOTKANIE LATAJĄCYCH, OD LEWEJ ELŻBIETA BORYNIEC, HALINA DĘBIŃSKA, NINA STRZEMIECZNA I WŁODEK PODGÓRSKI

www.glosseniora.pl

WYSTĘP KABARETU HERBATKA U JADŹKI. OD LEWEJ NINA STRZEMIECZNA, HALINA DĘBIŃSKA, WŁODEK PODGÓRSKI, BASIA MACIEJEWSKA, ELEONORA EWA KARPUK, ELŻBIETA BORYNIEC

U NASZEJ KONSULTANTKI LITERACKIEJ BEATY ŚNIECIKOWSKIEJ. OD LEWEJ ELEONORA EWA KARPUK, BASIA MACIEJEWSKA, HALINA DĘBIŃSKA, NINA STRZEMIECZNA, ELŻBIETA BORYNIEC I EUGENIUSZ DOLAT

Jak zimno, zakładamy czapkę i szalik, i przemierzamy pokój tam i z powrotem. Jako Babcia w Locie zawsze żyłam w biegu, a teraz musiałam zostać w domu. Początek był straszny. Bo ileż można sprzątać? Ileż można przekładać rzeczy z jednej półki na drugą lub czytać książki czy oglądać filmy? Chociaż moja mama tak potrafi się zaczytać, że zapomina o całym świecie. Dla swojej Mamy znalazłam też inne zajęcie – „Wspominki”. Powyciągałam rodzinne albumy i oglądałyśmy zdjęcia. Mama opowiadała przy tym nowe i stare historie, które znałam na pamięć, ale przy okazji pozapisywałam niektóre powiedzonka. Sprawiłam też Mamie wielką przyjemność, bo nagrałam z jej udziałem życzenia świąteczne. Była szczęśliwa, że rodzina i znajomi mogli ją nie tylko usłyszeć, ale i zobaczyć. Kochani, nie poddawajcie się, pamiętajcie, że po każdej burzy znowu zaświeci słońce. Życzę Wam pozytywnego myślenia, uśmiechu i życzliwości w każdej sytuacji. Bo chociaż „Włosy srebrne?– Nic nie szkodzi, duchem wciąż jesteśmy młodzi”. WASZA SENIORKA – BARBARA MACIEJEWSKA

SENIOR MELOMAN

NIE BÓJ SIĘ MARZYĆ! WYWIAD Z MIECZYSŁAWEM GAJOSEM



Mieczysław Gajos – romanista, pracownik naukowy Uniwersytetu Łódzkiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, autor ponad 100 publikacji naukowych, podręczników, słowników i innych materiałów do nauczania języka francuskiego, dramaturg, scenarzysta, artysta i wokalista, półfinalista The Voice Senior. Jak zmieniło się Pana życie po programie w The Voice Senior? Nie zauważyłem zmian. Zresztą, nie z nastawieniem wywrócenia mojego życia „do góry nogami”, zgodziłem się wziąć udział w pierwszej edycji programu The Voice Senior. Potraktowałem to przede wszystkim jako dobrą zabawę, może przygodę w pewnym momencie mojego dorosłego życia. Kocham swoją pracę, a moje śpiewanie traktuję, jako odskocznię od zawodowych obowiązków. Śpiewa Pan również często dla seniorów w tym m.in. podczas koncertów organizowanych dla seniorów przez DOZ Fundację dbam o zdrowie. Jaka to publiczność? Seniorzy są moją publicznością nie tylko wtedy, gdy śpiewam. Często mam również wykłady dla studentów i słuchaczy UTW. Opowiadam o Francji, kulturze państw francuskiego obszaru językowego, historii kabaretów paryskich, o francuskiej piosence, o samym języku francuskim i innych zagadnieniach językoznawczych. Kocham i bardzo szanuję tę moją nieprzeciętną publiczność, bo składa się z słuchaczy wyjątkowych. Kiedy pierwszy raz wystąpił Pan na scenie? Po raz pierwszy stanąłem oko w oku z publicznością po 50. roku życia, kiedy realizowaliśmy farsę muzyczną „Cha cha cha” mojego autorstwa, w której pojawia się rola śpiewającego nauczyciela tańca. Ponieważ, trudno było znaleźć chętnego do zagrania tej roli, mnie przypadło w udziale ją zagrać. Napisałem piosenkę „W szkole tańca dla opornych”, którą musiałem zaśpiewać publicznie. Potraktowałem to wyzwanie jako część roli, którą miałem do odegrania w spektaklu. Podobnie było z repertuarem Piaf. Kiedy powstał spektakl „Moja Piaf”, w którym chciałem pokazać, że piosenki Edith Piaf może śpiewać każdy, o ile nie będzie jej naśladował, okazało się, że większość wykonawców to panie. Zabrakło męskich głosów i znów przede mną pojawiła się „szansa” zmierzenia się z jej wyjątkowym repertuarem. Zaśpiewałem. Edith się na mnie nie obraziła, więc śpiewam nadal.

Czy to znak że marzenia się spełniają? Marzenia się spełniają, o ile się je ma. A wiek, w którym obecnie się znajduję jest doskonały do ich realizacji, tych wcześniej niespełnionych, czy tych nowych, które przychodzą nie wiadomo skąd. Z marzeniami to trochę jak z miłością. Jak ich nie ma, to czujemy pustkę. Dlatego w każdym wieku powinniśmy kochać i marzyć. Wydałem kilka płyt. Pierwszą Nie tylko po francusku nagrałem dla przyjaciół. Nowa płyta Słowa miłości, nad którą obecnie pracuję, powinna się ukazać po wakacjach. Pojawią się na niej tylko utwory francuskich autorów i kompozytorów. Nie zatrzymuję się, idę dalej. Dokąd dojdę? Zobaczymy. W tej muzycznej wędrówce, tak jak w każdej podróży, ważne jest towarzystwo. Z Seniorami zawsze mi po drodze. ROZMAWIAŁA ELŻBIETA ŁACINA Prezes DOZ Fundacji Dbam o Zdrowie

MAŁOPOLSKI GŁOS SENIORA

PROJEKT ZREALIZOWANO PRZY WSPARCIU FINANSOWYM WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

TELE-ANIOŁ – POMOCNA DŁOŃ DLA SENIORÓW W TRUDNYCH CZASACH



Obecna sytuacja w naszym kraju jest bez wątpienia problematyczna dla nas wszystkich, lecz szczególnie trudna zwłaszcza dla seniorów. Jak mają sobie radzić osoby niesamodzielne, schorowane, samotne, których odizolowanie jest dodatkowo spotęgowane aktualnymi działaniami, mającymi na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się groźnej pandemii COVID-19? Odpowiedzią na powyższe pytanie może być właśnie unijny projekt „Małopolski Tele-Anioł”, który powstał z myślą o potrzebach polityki senioralnej. Głównym celem projektu jest poprawa jakości życia niesamodzielnych (ze względu na wiek, choroby lub niepełnosprawności) mieszkańców małopolski, ze szczególnym uwzględnieniem ich zapotrzebowania na poczucie bezpieczeństwa. „Dzisiaj Małopolski Tele-Anioł nabiera szczególnego znaczenia” – mówi Łukasz Smółka, wicemarszałek województwa małopolskiego. „Obecna sytuacja w kraju jest szczególnie trudna dla seniorów, którzy są w największej grupie ryzyka i powinni zostać w domu. Ten trudny czas pomogą

im przetrwać asystenci teleopieki i psycholog, wystarczy wcisnąć jeden przycisk na opasce by z nimi porozmawiać” – dodaje wicemarszałek. Każdy bowiem, kto zgłosi się do projektu i spełnia podstawowe kryteria włączenia – czyli jest mieszkańcem naszego regionu oraz ma problemy z wykonywaniem co najmniej jednej czynności dnia codziennego – otrzymuje bezpłatnie specjalną opaskę, ratującą życie. Ten szczególny gadżet zapewnia 24-godzinną teleopiekę i pozwala na wezwanie pomocy w każdych okolicznościach. Opaska co pół godziny monitoruje tętno osoby ją noszącej, ma wbudowany czujnik upadków, lokalizator GPS, licznik kroków, a także pozwala na odbieranie połączeń od najbliższych. Wyglądem zaś przypomina zwykły zegarek elektroniczny, więc nie stygmatyzuje grupy potrzebujących wsparcia odbiorców. Czerwony guzik SOS pozwala na wezwanie pomocy nie tylko w sytuacji zagrażającej zdrowiu i życiu, ale także na rozmowę z psychologiem czy asystentem teleopieki. Całość przedsięwzięcia nie byłaby możliwa gdyby nie utworzone specjalnie dla projektu Centrum Teleopieki w Suchej Beskidzkiej, działające 24/7. Pracują w nim bez przerwy ratownicy medyczni, oceniający każde zgłoszenie i udzielający odpowiedniej pomocy. W marcu tego roku policjanci w odpowiedzi na sygnał Tele-Anioła wtargnęli do mieszkania seniorki z Chełmka. Starsza pani wcisnęła przycisk SOS gdy źle się poczuła, nasi ratownicy nie mogąc nawiązać z nią żadnego kontaktu powiadomili jak najszybciej rodzinę, która wezwała odpowiednie władze. Pomoc, jak się wkrótce okazało, nadeszła dosłownie w ostatniej chwili. Uczestniczka projektu doznała wylewu krwi do mózgu i tylko dzięki szybkiej interwencji medycznej udało się uratować kolejne życie. Tylko w 2019 roku Centrum Teleopieki wezwało 850 razy karetkę pogotowia ratunkowego oraz 300 razy policję i straż miejską do potrzebujących podopiecznych. Szacujemy, że blisko 120 osób objętych projektem żyje dzięki Tele-Aniołowi. Przypominamy, że Małopolski Tele-Anioł to także dodatkowe wsparcie w postaci usług opiekuńczych i sąsiedzkich dla osób samotnych i tych, którym rodzina z różnych przyczyn nie jest w stanie zapewnić opieki. Tele-Anioł poprzez oferowanie usług sąsiedzkich zacieśnia więzi międzyludzkie,

www.glosseniora.pl

społeczne i podejmuje walkę z problemami dnia codziennego wielu seniorów, również w obliczu aktualnych wydarzeń w naszym kraju i na świecie. Osoby świadczące w projekcie usługi sąsiedzkie pomagają zrobić zakupy, dostarczyć leki, zapewnić potrzebną pomoc medyczną oraz troszczą się o naszych niesamodzielnych uczestników. Opiekunowie świadczą usługi pielęgnacyjno-opiekuńcze i zajmują się tymi osobami, które ze względu na swój stan zdrowia, choroby lub niepełnosprawności nie są w stanie nawet chodzić. Tele-Anioł to nie tylko pomoc noszona na dłoni, ale i realna pomoc, pomoc konkretnych osób: asystentów Centrum Teleopieki, psychologów, sąsiadów i fachowców świadczących opiekę. Dziękuję wszystkim sąsiadom i opiekunom zaangażowanym w realizacje usług dla podopiecznych Tele-Anioła – mówi Łukasz Smółka. W tym trudnym czasie, jesteście dużym wsparciem dla uczestników projektu. Wasza pomoc jest nieoceniona – dodaje wicemarszałek. Projekt rozwija się bardzo prężnie i swoim zasięgiem obejmuje całe województwo małopolskie. Chętnych do objęcia teleopieką przybywa, a wolne miejsca powoli się wyczerpują. Chcesz wziąć udział w projekcie – nie zwlekaj. Wypełniony formularz zgłoszeniowy należy wysłać pocztą na adres:

Departament Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków z dopiskiem „Rekrutacja – Małopolski Tele-Anioł” Informacje dotyczące zasad rekrutacji i udziału w projekcie dostępne na stronie www.malopolska.pl/teleanioł Masz pytania dotyczące projektu? Zadzwoń i dowiedź się więcej pod nr 12 61 60 611 lub napisz na adres teleopieka@ umwm.malopolska.pl Projekt jest realizowany przez Województwo Małopolskie w partnerstwie z Caritas Diecezji Kieleckiej oraz Stowarzyszeniem Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego z Suchej Beskidzkiej. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne, Poddziałanie 9.2.1 Usługi społeczne i zdrowotne w regionie, zakres wsparcia: D Wsparcie projektów z zakresu teleopieki.

IWANOWICE SOLIDARNE Z SENIORAMI



Wzorcowym przykładem może być Gmina Iwanowice, która jako pierwsza w Polsce przystąpiła do naszej kampanii Solidarni z Seniorami – Razem damy Radę. Iwanowice od dwóch lat należą do naszego programu Gmina Przyjazna Seniorom – Ogólnopolska Karta Seniora. W gminie są 23 sołectwa. Mieszka w niej 9 tys. osób, w tym 2 tys. seniorów. Na jej terenie znajduje się 18 Kół Gospodyń Wiejskich (KGW), 15 Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP) i 7 Klubów Seniora, z tego trzy w ramach wsparcia rządowego Programu Senior Plus.

DYREKTOR GCKIB, MONIKA ŚWIĄTEK, PREZES MANKO ŁUKASZ SALWAROWSKI

W trosce o zdrowie i bezpieczeństwo starszych mieszkańców gminy w okresie epidemii koronawirusa dyrektor GCKiB, Monika Świątek wdrożyła specjalny system wsparcia pt. „Weźmy sprawy w swoje ręce” dla osób 60+. System opiera się na współpracy Urzędu Gminy z organizacjami pozarządowymi, sołtysami i radnymi. Dzięki niemu wszyscy seniorzy otrzymali wsparcie informacyjne, maseczki uszyte przez panie z KGW, zakupy oraz żywność z banków żywności. W ramach kampanii Solidarni z Seniorami otrzymali także edukacyjno-aktywizacyjne Pakiety Wsparcia od Głosu Seniora. Potrzeby seniorów są stale monitorowane, np. poprzez uruchomienie specjalnej infolinii dla osób starszych. Gmina zachęca także do aktywności fizycznej m.in. poprzez uruchomienie internetowych zajęć pilatesu i innych konkursów. 39

ASTRONOMIA

Oferta specjalna tylko dla posiadaczy Ogólnopolskiej Karty Seniora! Dostęp do portalu VIP by Whirlpool to zniżki na każdy sprzęt oraz pakiet usług gratis! Tanio, szybko, wygodnie szeroka gama produktów marek: Whirlpool, Polar, Hotpoint, Indesit najniższe ceny na rynku - nawet do 40% taniej w porównaniu regularnymi cenami wiodących sklepów stacjonarnych i internetowych darmowa dostawa i wniesienie na terenie całej Polski w ciągu 3 dni roboczych darmowe odebranie i utylizacja starego sprzętu

Dzięki zakupom nowego sprzętu zyskasz: Niższe rachunki za prąd - sprzęty Grupy Whirlpool to najlepsza klasa energetyczna Pełną 2 letnią gwarancję swojego urządzenia, wsparcie producenta oraz dedykowaną obsługę dla klienta VIP

n o r u je m

www.glosseniora.pl

lsk

ą Kart

nior

Ogól

1. Wejdź na stronę www.vip.whirlpool.pl/oks 2. Zaloguj się korzystając z loginu vip@oks.pl i hasła VIPokswh 3. Ciesz się nowym urządzeniem już w 3 dni od zakupu

Jak zrobić zakupy:

CO NA NIEBIE

W NAJBLIŻSZYCH MIESIĄCACH?



Przygoda z astronomią może zacząć się w każdym wieku, wystarczy wieczorem wyjść na zewnątrz domu i podnieść głowę do góry. Obserwacje astronomiczne można prowadzić również w dzień, gdy świeci Słońce. Jednak świeci tak jasno, że obserwowanie jej nieuzbrojonym okiem bez specjalistycznych przyrządów grozi trwałą ślepotą. W nocy najjaśniejszym obiektem widocznym na Niebie jest bez wątpienia Księżyc, nasz naturalny satelita. Nie ma tam atmosfery i wody, a więc nie ma tam żadnego życia biologicznego, co wykazały sondy księżycowe oraz 12 astronautów amerykańskich podczas swoich wizyt na srebrnym globie w latach 1969 do 1972 r. Księżyc jest stosunkowo mały, jego średnica to około 1/4 średnicy Ziemi. Średnia odległość od Ziemi to ok. 384 tysiące kilometrów, czyli światło z Księżyca do Ziemi biegnie niewiele ponad 1 sekundę.

KSIĘŻYC W PEŁNI

FOT. AGNIESZKA NOWAK (PTMA KRAKÓW)

CO CIEKAWEGO MOŻNA JESZCZE ZAOBSERWOWAĆ W NAJBLIŻSZYCH MIESIĄCACH NA NIEBIE?

W maju na pewno Gwiazdę Wieczorną, czyli planetę Wenus, która w czerwcu pojawi się jako Jutrzenka (Gwiazda Poranna) i będzie widoczna aż do końca stycznia 2021 roku. Trzeba tu wyjaśnić zasadniczą różnicę między gwiazdą a planetą. Gwiazdy świecą własnym światłem, uzyskanym z reakcji termojądrowej, natomiast planety świecą światłem odbitym od gwiazdy. Dla obserwatora patrzącego z Ziemi, gwiazdy na nocnym niebie „mrugają”, a planety świecą światłem jednostajnym. Warto nadmienić, że astronauci

SŁOŃCE Z PLAMAMI NA JEGO POWIERZCHNI

FOT. M.J.JAGŁA

przebywający w przestrzeni kosmicznej obserwują gwiazdy świecące światłem ciągłym. Efekt migotania gwiazd nie występuje też na Księżycu, bo nie posiada on atmosfery. Ciekawostką ostatnio występującą na nocnym majowym niebie są jasne punkciki przesuwające się jak koraliki w jednej linii, zazwyczaj przemieszczające się gromadnie z zachodu na wschód. Wiele osób zastanawia się, skąd się wzięły i czy w związku z ich pojawieniem się, coś nam zagraża. Niektórzy mówią nawet o inwazji kosmitów. Ale nie ma obaw, są to tzw. „Starlinki”, czyli sztuczne satelity Starlink, wysyłane na orbitę przez firmę SpaceX należącą do Elona Muska, amerykańskiego miliardera, który wsławił się wysłaniem samochodu w przestrzeń kosmiczną. Obecnie starlinków jest już kilkaset. Niewykluczone, że z biegiem czasu staną się one powszechnym zjawiskiem na niebie, gdyż firma planuje wysłać ich w kosmos aż 12 tysięcy. Na zakończenie warto wspomnieć, że tego roku lato zacznie się w sobotę 20 czerwca o godzinie 23:44. Od tego czasu dni niestety będą stawać się coraz krótsze. Pierwszy dzień lata w naszej słowiańskiej tradycji obchodzony był jako Noc Kupały. Palono wtedy ogromne ogniska zwane sobótkami, a dziewczęta puszczały na wodę wianki z zapalonymi świecami mając nadzieję, że jakiś kawaler je wyłowi. Natomiast w lipcu, a konkretnie 17 lipca o poranku, Wenus będzie świecić w pobliżu Księżyca nisko nad wschodnim horyzontem. Trzeci jasny obiekt świecący w pobliżu (po prawej) to Aldebaran, jedna z jaśniejszych gwiazd na niebie. Możemy więc sprawdzić, który obiekt będzie „mrugał” a który nie. MIECZYSŁAW JANUSZ JAGŁA PREZES POLSKIEGO TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW ASTRONOMII, PRZEWODNICZĄCY RADY SENIORÓW NIEPOŁOMIC

MYŚL ZDROWO

KRZYŻÓWKA POZIOMO: 7) zajmuje się pasożytami, 8) lek przeciwzapalny, przeciwgorączkowy. 9) okres w dziejach. 12) straganiarka. 16) stolica Włoch. 17) mięsna potrawa. 18) egzotyczny ptak. 19) gruby papier. 22) eunuch. 26) struś pampasowy. 27) maleńka kawiarenka, bistro. 28) pasja, bzik, mania. 29) słynny włamywacz dżentelmen. 30) lilia afrykańska 34) czerwony barwnik do barwienia preparatów histologicznych. 37) rzeki lub elektryczny. 38) poprzedniczka kołdry. 39) kolor w kartach. 40) rodzaj sita 45) lina stabilizująca omasztowanie 47) dowództwo marynarki wojennej Wlk. Brytanii. 48) urządzenie na okręcie podwodnym pozwalające na usunięcie powietrza przy zanurzaniu PIONOWO: 1) niezbędny element kolacji wigilijnej. 2) zastępuje utraconą kończynę, zęby. 3) linia na mapie łącząca punkty o jednakowej deklinacji magnetycznej. 42

www.glosseniora.pl

4) zamienił siekierkę na kijek. 5) rodzina stopów zawierających oprócz żelaza glin, kobalt i nikiel. 6) grupa rzezimieszków. 10) drewniana podłoga z klepek. 11) źródło, zdrój, 13) roślinny symbol zdrowia. 14) na nim flaga. 15) wprawa. 19) K w NIK-u. 20) podopieczny ZUS-u. 21) lekarz chorób oczu. 23) dawniej: płaszcz męski. 24) danie z marynowanego śledzia. 25) miejscowość w Małopolsce w pobliżu Pcimia. 31) rasa gołębia. 32) atlant lub kariatyda. 33) w mitologii greckiej bogini chmur. 35) ścięta część pędu drzewa używana jako sadzonka 36) dziewięciu muzyków. 41) gangrena. 42) wstawi rozbitą szybę. 43) miasto słynące z płytek ceramicznych. 44) zapusty. 45) konkurencja narciarska. 46) miejscowość na trasie Brzesko-Nowy Sącz.

Krzyżówka została przygotowana przez Krakowski Klub Szaradzistów.

SPRAWNOŚĆ UMYSŁU ZALEŻY OD NAS CZ. III JAK POPRAWIĆ KONCENTRACJĘ?



Zdolność koncentracji możemy tak jak pamięć usprawnić różnymi ćwiczeniami, treningiem, zmianą zachowania. Koncentracja to wysiłek umysłowy, skupienie uwagi na jednym określonym celu, sprawie lub czynności. Koncentrację osiągamy bez trudu, gdy zainteresowani jesteśmy tematem, wydarzeniem, czynnością. Codzienne życie przynosi wiele przeszkód do realizacji tej idei. Zdolność koncentracji to umiejętność świadomego sterowania, kierowania własną uwagą i uaktywnienia jej zgodnie z własną wolą. Każdy człowiek posiada zdolność koncentracji. Jest ona osłabiona lub zanika, jeżeli jej nie trenujemy.

JAKIE SĄ BLOKADY KONCENTRACJI?

Co zakłóca zdolność koncentracji? Koncentrację mogą blokować obecne w naszym otoczeniu czynniki zakłócające i bodźce odwracające uwagę. Przyczyny zakłóceń mogą być w nas (naszym charakterze), systemie zdrowotnym (zła kondycja fizyczna), niewłaściwym stylu życia, (złe odżywianie, nadużywanie alkoholu, używek, brak snu). Przyczyną może być wstrząs psychiczny. Blokady mogą pojawiać się w trakcie zbytniego obciążenia zadaniami, które nas przerastają w codziennym życiu, pracy zawodowej, społecznej, w braku chęci do pracy. Brak zainteresowań i motywacji, obojętność. W życiu codziennym wykonujemy wiele zadań z obowiązku i przypadku – takie, którymi nie jesteśmy zainteresowani ani w które nie jesteśmy zaangażowani naszą wolą. Czasem wymagania przekraczają możliwości naszej sprawności i wydolności, wówczas słabnie motywacja. Myśli nasze są rozproszone, a co za tym idzie jest problem z koncentracją. To wszystko upośledza funkcję mózgu, jaką jest magazynowanie danych w pamięci.

JAK POPRAWIĆ ZDOLNOŚĆ KONCENTRACJI?

Poprawa koncentracji wymaga zmiany naszych nawyków, wyeliminowania źródeł zakłóceń, które odwracają naszą uwagę od wykonywanego zadania. Blokady, o których była mowa, czyli przyczyny zakłóceń równowagi musimy

najpierw rozpoznać, poznać źródła, przeprowadzić analizę i trening dla podwyższenia stopnia tolerancji. Możemy je usunąć treningami mózgu lub świadomymi działaniami długofalowych zmian zachowań w celowym kształtowaniu codziennego życia. Ćwiczenia czy dłuższe treningi polegają na zadawaniu na piśmie pytań, dotyczących tych wszystkich wymienionych elementów, które blokują koncentrację. Najważniejsze pytanie to np. Źródła i czynniki odwracające uwagę w moim otoczeniu? Co nie pozwoliło mi się skupić i jak się z tym uporałem? Do jakich czynności mam negatywne nastawienie i jak mogę to zmienić? Ćwiczenia koncentracji polegają na pracy nad sobą, na przełamywaniu negatywnych nastawień, na doskonaleniu samoorganizacji i samodyscypliny, na docenianiu swoich możliwości fizycznych i umysłowych oraz zdolności wrodzonych, umiejętności i wiedzy nabytej. PEWNOŚĆ SIEBIE I ASERTYWNOŚĆ TO NIE DUMA CZY WYSOKIE EGO, TO DOCENIENIE SWOJEJ WARTOŚCI. Szczegółowe przykłady treningów koncentracji jedno i wielodniowych możemy znaleźć w książce: E. Heuel, „Trening koncentracji. 10-dniowy program usprawniający”, Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa 2006. ANNA PRZYBYŁEK BORACZYŃSKA Ambasadorka Głosu Seniora Honorowy Senior UTW PK

ROZWIĄZANIA ZAGADEK Z GŁOSU SENIORA NR 49:

Ukryte nazwy ryb: 1. Sum, 2. Płotka, 3. Dorsz, 4. Leszcz, 5. Szczupak, 6. Karp, 7. Lin, 8. Amur, 9. Karaś, 10. Rekin Ukryte nazwy roślin: Lipa, Kalina, Wiąz, Topola, Dąb, Grab, Jesion, Modrzew, Grusza, Cis, Bez, Sosna Rozwiązania zagadek: 1. Starzec, 2. Strach, 3. Strzecha, 4. Strzemię, 5. Szkoła, 6. Sójka, 7. Szabla 1. Zebra, 2. Zapałki, 3. Zadanie, 4. Zaćmienie, 5. Zamach, 6. Zbrodnia

FOT. PIXABAY

MYŚL ZDROWO

RAK

KOLCZYSTOKOMÓRKOWY SKÓRY, CZYLI JAKI?  Z roku na rok liczba nowotworów skóry rośnie. Eksperci szacują, że niebawem w Polsce, co druga osoba po 60 roku życia zachoruje na nowotwór skóry. Już teraz raki skóry stanowią 30% wszystkich rozpoznawanych nowotworów złośliwych a rak kolczystokomórkowy (SCC) jest drugim najczęściej występującym rakiem skóry. Niestety niska świadomość społeczna na temat raka kolczystokomórkowego skóry, bagatelizowanie zmian, które w początkowym etapie wyglądają jak niegroźne strupki oraz dojrzały wiek chorego powodują, że wielu pacjentów zwłaszcza z małych miejscowości czy obszarów wiejskich diagnozowanych jest w zaawansowanym stadium choroby. Rocznie z powodu niebarwnikowych nowotworów złośliwych skóry umiera w Polsce od kilkuset do ok 1000 osób. Rak kolczystokomórkowy (SCC) to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonka płaskiego zaliczany do niebarwnikowych nowotworów skóry. Przyczyną jego rozwoju jest nieprawidłowe namnażanie się keratynocytów spowodowane w głównej mierze szkodliwym oddziaływaniem promieniowania UV. Znany jest również jako rak kolczystokomórkowy skóry (cSCC). Dodanie określenia skórny identyfikuje go jako raka skóry i odróżnia go od raków płaskonabłonkowych, które mogą powstać w tkankach miękkich: w ustach, gardle czy płucach. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w 2017 roku odnotowano 13 478 zachorowań na niebarwnikowe nowotwory skóry (6 543 u mężczyzn i 7 025 u kobiet), co odpowiada zachorowalności odpowiednio 7,9% i 8,5%. Według ekspertów rzeczywista liczba

www.glosseniora.pl

pacjentów cierpiących na niebarwnikowe nowotwory skóry może być znacznie wyższa, a niedoszacowanie w tym zakresie wynika z braku wiedzy na temat tego typu nowotworu, bagatelizowania objawów i braku zgłaszalności pacjentów. – Niestety dane epidemiologiczne nie są pełne. Na podstawie danych chorobowości można szacować, że w Polsce jest to około 40-50 tys. zachorowań rocznie. Niestety są to głównie przypadki nierejestrowane, które są z reguły operowane lub leczone miejscowo przez dermatologów czy chirurgów plastyków – podkreśla prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. – Obraz kliniczny raka kolczystokomórkowego jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Zmiany najczęściej występują na odsłoniętych częściach ciała, głównie w obrębie głowy lub szyi (80%), ale mogą również pojawić się na kończynach czy tułowiu (20%). W początkowej fazie z wyglądu przypomina rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę o charakterze brodawkowatym, często pokrytą

strupkiem, przez co pacjentom wydaje się, że jest to niegroźny defekt kosmetyczny. Tymczasem mimo tego, że rak kolczystokomórkowy charakteryzuje się powolnym wzrostem i początkowo wygląda niegroźnie, to późno zdiagnozowany może prowadzić do destrukcji otaczających tkanek oraz przerzutów do węzłów chłonnych i innych narządów – podkreśla profesor Rutkowski– Największą liczbę zachorowań notujemy w 8. dekadzie życia, jednak nie oznacza to, że chorują tylko osoby w tym wieku. Wśród pacjentów są również osoby po 60 roku życia i młodsze – dodaje. Jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry jest długotrwała ekspozycja na działanie promieniowania UV, dlatego wśród szczególnie narażonych na zachorowania są osoby wykonujące pracę na świeżym powietrzu, w sektorach takich jak rolnictwo, sadownictwo, ogrodnictwo, rybołówstwo czy budownictwo, niestosujące żadnej ochrony przed promieniowaniem słonecznym, a sam rak skóry u tych osób określany jest mianem choroby zawodowej.

KLUCZOWA PROFILAKTYKA I WCZESNA DIAGNOSTYKA

– Ochrona przed szkodliwym promieniowanie UV to obecnie jeden z głównych elementów profilaktyki przed rakiem kolczystokomórkowym. Szczególnie w okresie letnim, przed wyjściem z domu należy pamiętać o kremach z filtrem, nakryciu głowy, zasłaniać okolice ramion i szyi oraz pamiętać, że promienie słońca bardzo dobrze przechodzą przez warstwę chmur. Niestety wiele osób wykonujących pracę zawodową na świeżym powietrzu o tym zapomina – zaznacza Joanna Konarzewska dyrektor Fundacji Onkologicznej Nadzieja współorganizatorka kampanii edukacyjnej RAK UV. Co więcej, gdy pojawiają się pierwsze zmiany na skórze są one przez pacjentów bagatelizowane. A tu tak jak w przypadku innych chorób nowotworowych wczesna diagnostyka ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia pacjenta – dodaje.

TAK WYGLĄDAJĄ ZMIANY SKÓRNE

Ważnym elementem profilaktyki nowotworów skóry jest samoobserwacja pacjenta, która powinna odbywać się przynajmniej raz w miesiącu. W przypadku pojawienia się jakiejś niepokojącej zmiany konieczna jest wizyta u lekarza dermatologa, który w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad uwzględniający czynniki środowiskowe i genetyczne oraz przyjmowane przez pacjenta leki a następnie przeprowadza badanie. Rozpoznanie wstępne ustala się na podstawie nieinwazyjnego badania dermatoskopowego. W przypadku podejrzenia raka kolczystokomórkowego pobiera się wycinek zmiany skórnej i poddaje się ją badaniu histopatologicznemu – „Złotym standardem” jest leczenie chirurgiczne polegające na doszczętnym usunięciu tkanek nowotworowych. Oczywiście istnieją również inne metody leczenia, do których zaliczamy leczenie powierzchowne, czyli 5-fluorouracyl, imikwimod, diklofenak, peeling chemiczny, terapię fotodynamiczną, krioterapię; leczenie miejscowe: laseroterapię, krioterapię, elektrokoagulację, radioterapię oraz chemioterapię. Ponadto od niedawna, u dorosłych pacjentów z przerzutowym lub miejscowo zaawansowanym rakiem kolczystokomórkowym skóry można stosować w USA i EU systemową terapię innowacyjną w leczeniu tego nowotworu. W Polsce innowacyjne leczenie raka kolczystokomórkowego skóry przy pomocy przeciwciał monoklonalnych nie jest obecnie refundowane. Mamy jednak jako środowisko medyczne nadzieję, że niebawem to się zmieni – puentuje profesor Rutkowski. Więcej informacji na temat raka kolczystokomórkowego na stronie www.rakuv.pl

MYŚL ZDROWO

NIETRZYMANIE MOCZU A HIGIENA OSOBISTA  Nietrzymanie moczu to schorzenie, które według statystyk dotyka aż co trzecią kobietę i co ósmego mężczyznę. Dotknięte nim osoby muszą mierzyć się nie tylko ze skrępowaniem, ale też z nieprzyjemną wilgocią, która prowadzić może do poważnych dolegliwości skórnych. Jak zatem prawidłowo zadbać o higienę osobistą i radzić sobie z podrażnieniami skóry z powodu wycieku moczu?

Pamiętaj, że jeśli zaobserwujesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, powinieneś niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub urofizjoterapeutą. Duża część doświadczających nietrzymania moczu czuje dyskomfort, wstyd i boi się rozmawiać o nietrzymaniu moczu nie tylko z bliskimi, ale nawet z lekarzem. Decydują się zatem działać ,,na własną rękę”. Skutkiem tego może być pogłębienie dolegliwości, wybór niewłaściwego produktu chłonnego, a w konsekwencji podrażnienia skóry narażonej na ciągły kontakt z drażniącym moczem. W takich sytuacjach należy sięgnąć po specjalistyczne preparaty pielęgnacyjne dla osób z nietrzymaniem moczu. Mają one specjalnie opracowany skład, by odpowiednio chronić i pielęgnować skórę narażoną na podrażnienia. Warto tu zwrócić uwagę na polską markę Seni Care. Seni Care to linia preparatów przeznaczonych do codziennej pielęgnacji skóry wrażliwej, suchej i skłonnej do podrażnień. Jest to idealne rozwiązanie dla osób boryka-

www.glosseniora.pl

jących się z nietrzymaniem moczu, ponieważ produkty do pielęgnacji okolic intymnych neutralizują nieprzyjemny zapach moczu. Specjalnie opracowana formuła, zastosowane składniki naturalne i neutralne dla skóry pH gwarantują dokładne oczyszczenie, nawilżenie i ochronę przed podrażnieniami. Szeroka gama produktów pozwala na dobranie produktów według indywidualnych potrzeb – można w niej znaleźć zarówno preparaty do mycia z wodą i bez wody, chusteczki nasączane, kremy ochronne z argininą lub z tlenkiem cynku oraz produkty nawilżające. W ciągu dnia należy dokładnie oczyszczać skórę podczas każdej wizyty w toalecie. Warto wtedy sięgnąć po nawilżane chusteczki pielęgnacyjne. W linii Seni Care dostępne są chusteczki Maxi, które zawierają Sinodor – składnik naturalnego pochodzenia neutralizujący zapach, a także Biolin – prebiotyk wspierający dobrą florę bakteryjną skóry. Po dokładnym oczyszczeniu i osuszeniu skóry powinno się ją zabezpieczyć przed drażniącym działaniem moczu. Krem ochronny z argininą Seni Care pozostawia na skórze przezroczystą warstwę ochronną, a dodatkowo neutralizuje zapach moczu. Dokładne oczyszczenie, a w kolejnym etapie nawilżanie i ochrona to kluczowe elementy pielęgnacji miejsc narażonych na kontakt z moczem. Preparaty Seni Care to odpowiedź i wsparcie w codziennej trosce o delikatną skórę.

NORMALNE STARZENIE SIĘ CZY JUŻ CHOROBA?



Potocznie używa się stwierdzenia ,,demencja starcza” jako określenie pogarszających się wraz z wiekiem zdolności zapamiętywania. Jest to błąd. Czym w takim razie różni się demencja, która wynika z nieprawidłowej pracy mózgu, od naturalnego dla procesu starzenia zwykłego zapominania? Kiedy się starzejemy, wraz z nami starzeje się nasze ciało. Po pierwsze mózg staje się wolniejszy, co oznacza, że wolniej przetwarza informacje, wolniej reaguje i nie uczy się już tak szybko jak kiedyś. Pojawiają się zmiany motoryczne - szybkość reakcji spada, stawy stają się sztywniejsze, słabną mięśnie. Może pogorszyć się także wzrok czy słuch. Częściej niż u młodych ludzi mogą zdarzać się epizody depresyjne lub wahania nastroju. Demencja (inaczej: otępienie) to natomiast choroba, a jej objawy wynikają z nieprawidłowej pracy mózgu. Człowiek chorujący na demencję doświadcza niepokojących symptomów, które nie występują w przypadku zdrowej starości. Wśród nich można wymienić między innymi dezorientację w dotychczas znanym środowisku (np. w domu), trudności z przywołaniem w pamięci słów lub liczb, trudności w wykonywaniu codziennych zadań, odkładanie przedmiotów w dziwne miejsca, znaczne pogorszenie się lub całkowita utrata pamięci, czy nawet zmiana osobowości. Jeśli zaobserwujemy u któregoś z naszych bliskich jakiekolwiek z powyższych symptomów, powinniśmy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Więcej informacji na temat demencji przeczytasz w poradniku programu Damy Radę „Co warto wiedzieć o chorobie Alzheimera i innych formach demencji”. Poradnik ten został stworzony z myślą o tych, którzy na co dzień opiekują się lub mają w swoim otoczeniu osoby dotknięte różnymi formami demencji. Celem przewodnika jest poprowadzenie po złożonym świecie tej choroby oraz wspieranie w zrozumieniu nowej, trudnej sytuacji. W poszczególnych rozdziałach publikacji omówione zostały rodzaje demencji, etapy choroby, przyczyny najczęstszych trudno-

ści w codziennej opiece nad osobą żyjącą z demencją, a także wskazane możliwe rozwiązania. Wiedza zebrana w poradniku oparta jest na wieloletniej pracy w różnorodnych obszarach opieki nad chorymi, na doświadczeniu we współpracy z organizacjami pacjenckimi, a także na relacjach samych osób dotkniętych demencją oraz ich opiekunów. Poradnik jest bezpłatny, można pobrać go w formacie PDF (na komputer) na naszej stronie internetowej: https://damy-rade.info/zamow-poradniki Można również zamówić bezpłatną wersję drukowaną do domu, wypełniając formularz znajdujący się na dole strony internetowej lub dzwoniąc pod bezpłatny numer +801 105 555 w godzinach 8:00–15:00.

MYŚL ZDROWO ROZWIĄZANIE KONKURSU

POWRÓT DO AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ Mam 72 lata w wieku 30 lat miałam stłuczone kolano i od tamtej pory zaczęły się moje kłopoty. Nic z tym wtedy nie zrobiłam, bo po jakimś czasie przestało boleć. Niestety, mając lat 50 doszło do kolejnego urazu tego samego kolana. Z roku na rok bolało coraz bardziej, prawie nie mogłam chodzić, każdy krok był cierpieniem… Kiedy ból był tak silny, że nic już nie mogłam robić, zaczęłam szukać pomocy. Ciągle zażywałam Ketonal i inne leki przeciwbólowe, ale przestawały już działać, bałam się, że za chwilę będę jeździła na wózku inwalidzkim. Na szczęście trafiłam do pani doktor, która się mną właściwie zaopiekowała. Niestety uszkodzenia okazały się tak duże, że wcześniej czy później nie obędzie się bez endoprotezy. Kazała mi zapisać się w kolejce na NFZ ale okazało się, że na protezę muszę czekać 5 lat! Na prywatną operację nie było mnie stać, załamałam się… Lekarka powiedziała, że pomoże

mi doczekać te 5 lat, zaproponowała leczenie kwasem hialuronowym, które miało zmniejszyć ból i ułatwić mi poruszanie się. Podano mi kwas hialuronowy Cingal po którym zaczęłam chodzić na rehabilitację i przez wiele miesięcy poruszałam się dużo sprawniej. Niestety, tak jak powiedziała lekarka, zgłosiłam się za późno i po 5 latach przeszłam operację. Jedyne czego żałuję to tego, że wcześniej nie byłam taka mądra jak teraz i nie zaczęłam leczenia tym kwasem wcześniej bo może do operacji wcale by nie doszło. Już nie zostawiłabym chorego, bolącego kolana licząc na to, że jakoś to będzie. Kwas i fizjoterapia pozwoliły mi poruszać się przez tych 5 długie oczekiwania na operację. Głos Seniora – edukuje, wreszcie ktoś!

4 lata temu, będąc na zimowym urlopie w Krynicy, zaliczyłem upadek w trakcie jazdy na nartach. Był tak fatalny, że nie mogłem wstać ani stanąć o swoich siłach. Do szpitala zawiozła mnie żona. Po konsultacji lekarskiej i badaniach usg, rtg byłem załamany. Lekarz stwierdził: naderwanie więzadła pobocznego. Noga została unieruchomiona stabilizatorem, a dalsze leczenie miało odbyć się już

w Krakowie, gdzie zaproponowano mi zastrzyki z kwasu hialuronowego. Dzięki rehabilitacji i zastrzykom z kwasem hialuronowym zacząłem powoli wracać do funkcjonowania i do życia. Od czasu do czasu – jeśli zaczynam czuć, że ból powraca, wspomagam się zastrzykiem z kwasem hialuronowym.

Ja po podaniu kwasu hialuronowego lepiej chodzę i dłużej mogę krzątać się po domu. Mogę więcej zwiedzać w wolnym czasie, co daje mi wielką satysfakcję, a także uprawiać Nordic Walking. A tak w ogóle cie-

szyć się każdym dniem, który przynosi słońce, wokoło kolorowo-kwitną krzewy, drzewa, kwiaty. Ptaki się radują i tak niewiele potrzeba do szczęścia.

www.glosseniora.pl

ELŻBIETA Z MAŁOPOLSKI

SENIOR MIROSŁAW

GRAŻYNA BIALIK

INNOWACYJNE ZASTRZYKI Z KWASU HIALURONOWEGO W LECZENIU CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWÓW

Jedyny zarejestrowany na świecie usieciowany kwas hialuronowy ze sterydem do pojedynczej iniekcji stosowany również w stanach zapalnych stawów dla natychmiastowej ulgi w bólu.

Produkt do pojedynczej iniekcji o optymalnym stężeniu i masie cząsteczkowej . Posiada wysoki profil bezpieczeństwa potwierdzony badaniami klinicznymi i amerykańskim certyfikatem FDA . Przynosi ulgę w bólu aż do 12 miesięcy

ZAPYTAJ O TERAPIE BIOLOGICZNE SANAKIN I TROPOCELLS W LECZENIU CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWÓW Producent: Anika Therapeutics USA

Autoryzowany dystrybutor w Polsce Biotech Sp. zo.o. tel. 17 854 54 53 www.biotech.pl

MYŚL ZDROWO

ADAMED WSPIERA SENIORÓW  Adamed w ramach programu „Adamed dla Seniora” został Partnerem akcji #GOTOWIDOPOMOCY. To kompleksowa akcja pomocowa w stolicy, zapewniająca bezpośrednią pomoc Seniorom w czasie epidemii. Jej organizatorem jest Fundacja Legii Warszawa.

w komunikacji, obsłudze komputera czy korzystania z Internetu. Numer telefonu czynny jest codziennie od godz. 12:00 do 17:00. Adamed jako Partner akcji ufundował obiady, które trafią do Seniorów oraz do Domów Pomocy Społecznej z Warszawy i okolic. Przekazane fundusze zostaną przeznaczone także na środki ochrony osobistej i artykuły higieniczne dla wolontariuszy. Adamed dostarczył również płyny do dezynfekcji wytworzone we własnych zakładach produkcyjnych. – Na co dzień jesteśmy przede wszystkim klubem sportowym, który gromadzi wokół siebie setki firm i instytucji oraz wielotysięczną społeczność kibiców Legii, połączonych pasją do piłki nożnej, do sportu, rywalizacji, do zwyciężania. W obliczu epidemii nie możemy prowadzić swojej podstawowej działalności. Ale Legia nigdy nie była tylko klubem sportowym. Odpowiedzialność społeczna to część naszej misji, którą realizujemy poprzez Fundację Legii – mówi Dariusz Mioduski, Prezes Zarządu Legii Warszawa. Śledzić codzienne działania akcji #GOTOWIDOPOMOCY można pod adresem: http://www.gotowidopomocy.pl

W obliczu pandemii koronawirusa szczególną troską należy otoczyć Seniorów – to właśnie oni są najbardziej narażeni na zakażenie COVID-19. Jednocześnie jest to grupa, która często znajduje się w najtrudniejszej sytuacji, nie tylko społecznej, ale także ekonomicznej. – W Adamedzie od wielu lat troszczymy się o sprawność i aktywność fizyczną Seniorów m.in. w ramach programu „Adamed dla Seniora”. Jednocześnie widzimy, że w czasie pandemii ta grupa jeszcze bardziej potrzebuje naszego wsparcia. Dlatego oferujemy Seniorom konkretną i regularną pomoc. Chcemy, aby mieli poczucie, że w tych trudnych chwilach nie są pozostawieni samym sobie – mówi Katarzyna Dubno, Dyrektor ds. Relacji Zewnętrznych i Ekonomiki Zdrowia w Adamedzie. W ramach akcji uruchomiono bezpłatny telefon pomocowy 800 919 160, dzięki któremu osoby starsze mogą zamówić i otrzymać ciepły posiłek oraz niezbędne zakupy prosto pod drzwi mieszkania. Wolontariusze oferują pomoc

***

www.glosseniora.pl

Od czterech lat „Adamed dla Seniora” jest partnerem największych wydarzeń senioralnych w Polsce w tym m.in. Parady Seniora i Pikniku Pokoleń w Warszawie, Dnia Uniwersytetów III Wieku na warszawskim Torze Służewiec czy Pikniku Pro Seniore na warszawskim Ursynowie. W 2019 roku wydarzenia, które odbyły się pod patronatem „Adamed dla Seniora” zgromadziły ponad 19 tys. Seniorów. W ich trakcie, w ramach specjalnej strefy programu uczestnicy mogli skorzystać z badań profilaktycznych m.in. pomiaru ciśnienia i poziomu glukozy, badania kostka-ramię, spirometrii oraz konsultacji z lekarzem pulmonologiem i chirurgiem naczyniowym. Dodatkowo Adamed organizuje treningi nordic walking oraz indywidualne konsultacje z profesjonalnymi trenerami. Więcej informacji o programie Adamed dla Seniora znajdziesz pod adresem: www.adameddlaseniora.pl

MYĹ&#x161;L ZDROWO

www.glosseniora.pl

MYŚL ZDROWO

POLIFENOLE KONTRA RDZA, CZYLI CO ZROBIĆ ABY DOŻYĆ 100 LAT  Czy owoce granatu chronią przed rdzą? Tak postawione pytanie, wydaje się absurdalne. Jeśli jednak zadamy je inaczej: czy granat może nas ochronić przed procesem identycznym z rdzewieniem metalu? Musimy odpowiedzieć twierdząco. Owoc, sok, koncentrat z granatu jest do tego zdolny. Dlaczego tak się dzieje?

Proces rdzewienia metalu, podobnie jak proces brązowienia przeciętego jabłka jest związany z utlenianiem. Są to przejawy aktywności wolnych rodników. Działanie to jest niebezpieczne dla karoserii naszych samochodów dokładnie tak samo jak dla... komórek naszego ciała. Jeśli w naszym organizmie pojawi się nadmiar wolnych rodników, dochodzi do stresu oksydacyjnego. To bardzo niebezpieczny stan, który może prowadzić do rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów, cukrzycy, miażdżycy, alergii czy chorób układu pokarmowego. Co sprzyja namnażaniu się wolnych rodników? Powstają one przy każdym oddechu i nie mamy na to wpływu. Nie jesteśmy w stanie wykorzystać wszystkich cząsteczek wdychanego powietrza na potrzeby naszego organizmu. Te niewykorzystane „buntują się” i powstają tak zwane reaktywne formy tlenu, które niszczą wszystko, co spotykają na swojej drodze. Potrafią nawet uszkodzić nasze DNA. Namnażanie się wolnych rodników potęguje stres, zła dieta oraz zanieczyszczenie środowiska (np. smog) . Szczególnie niebezpieczna jest dieta bogata w tłuszcze utlenione, cukry (fast foody, słodycze, wysoko przetworzona żywność).

Nadprodukcja wolnych rodników jest związana także z przyjmowaniem leków. Wolne rodniki to nasz bohater negatywny, ale co jest naszą obroną, naszymi superbohaterami? Jest ich wielu i nazywamy ich min. polifenolami. Są to bioaktywne związki roślinne, które odpowiadają na przykład za ich cierpki smak. Chronią rośliny przed grzybami, bakteriami, owadami oraz przed promieniowaniem UV. Wszystkie polifenole pełnią w organizmie człowieka bardzo ważną rolę – są antyoksydantami, czyli zwalczają wolne rodniki. Dzięki temu mają m.in. działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe i hipotensyjne. Polifenole to nasza broń, nasz oręż, który dba o zachowanie balansu. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że nasze zdrowie zależy od równowagi między ilością wolnych rodników a neutralizujących ich antyoksydantów, np. polifenoli. Dlatego nasza dieta powinna być w nie bardzo bogata. Jednym z najbogatszych źródeł antyoksydantów są owoce grantu. Badania międzynarodowe ukazują potencjalne korzyści soku z grantu, nie tylko w profilaktyce prostaty, ale także chorób układu sercowo– naczyniowego. W jednym z badań udowodniono, że konsekwentne spożywanie koncentratu z granatów przyczyniło się do zmniejszenia o 30 procent, w badanej grupie, grubości nabłonka arterii szyjnej, oraz spadku skurczowego ciśnienia krwi. Zadbajmy zatem, aby nasza dieta była wspierana produktami z granatu, owocu o potężnej sile. ALEKSANDER WASZKIEWICZ

MYŚL ZDROWO

FOT. PIXABAY

SMOG 

Temat smogu i jego wpływu na nasze zdrowie wraca co roku w okresie jesienno-zimowym. Mało mówi się jednak o tym, że nie tylko wtedy mamy do czynienia z tym zjawiskiem. I nie jest to jedyny problem, jaki kryje się we wdychanym przez nas powietrzu. Jak groźne jest ono dla naszego zdrowia i jak sobie z tym radzić?

SMOG – NIEBEZPIECZNY PRZEZ CAŁY ROK!

Przyczyn powstawania smogu jest wiele, a fakt, że wzmaga się on jesienią i zimą wynika z tego, że to właśnie wtedy najintensywniej ogrzewamy swoje mieszkania. Nie jest to jednak jedyny czynnik, który wpływa na obecność smogu w powietrzu. Ważne jest też spalanie paliwa w samochodach i palenie śmieci. A te zanieczyszczają powietrze przez cały rok – nie tylko zimą. Cały czas jesteśmy narażeni na działanie unoszących się w powietrzu cząsteczek tlenku węgla, siarki i azotu, sadzy, pyłów zawieszonych i benzo(a)pirenu.

Wszystkie te związki chemiczne czynią olbrzymie szkody w organizmie po przeniknięciu do płuc i krwioobiegu. Może mieć to wpływ na rozwój wielu chorób – przede wszystkim nowotworowych. Według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem zapadalność na raka płuca zwiększa się o 9 procent na każde 10 µg/m3 pyłu zawieszonego PM2.5. Oznacza to, że w niektórych miejscowościach w Polsce ryzyko wystąpienia tego typu nowotworu jest zwiększone aż o 40 procent! To jednak nie wszystko – smog wpływa również na zapalenie spojówek, astmę, niewydolność płuc, miażdżycę, nadciśnienie, choroby serca i wiele innych chorób. Najbardziej narażone na efekty tego typu zanieczyszczeń są kobiety w ciąży, dzieci i przede wszystkim – seniorzy. Co gorsza, zanieczyszczone powietrze trafia również do naszych domów.

ALERGENY – KOLEJNE ZAGROŻENIE

W powietrzu – oprócz smogu - znajdują się także liczne alergeny. Osoby, które są podatne na alergie wziewne, muszą się mieć na baczności od stycznia do października. W pierwszym miesiącu roku, wraz z rozpoczęciem pylenia leszczyny, rozpoczyna się kalendarz alergika. Od tego czasu aż do października osoby uczulone na pyłki różnych roślin i grzybów muszą się mieć na baczności. Znajomość kalendarza w teorii pozwala unikać poszczególnych pyłków i w odpowiednim czasie wziąć potrzebne leki. W teorii, ponieważ ze względu na zmiany klimatyczne, okres pylenia niektórych roślin stał się mniej przewidywalny.

FOT. PIXABAY

JAK SIĘ CHRONIĆ?

www.glosseniora.pl

Jak chronić się w domu? Dobry oczyszczacz powietrza, dzięki wbudowanym filtrom poradzi sobie ze wszystkimi powyższymi zagrożeniami! Świetnym przykładem są oczyszczacze AirClinic, które dzięki swojej skuteczności i zaufaniu władz Krakowa, działają już w 5000 szkół i przedszkoli w Małopolsce! Więcej informacji na ich temat można znaleźć na stronie www.airevo.pl i pod numerem telefonu 600 070 010.

Dbasz o zdrowie? Oddychaj czystym powietrzem!

Oczyszczacz powietrza AirClinic Home & Office to wiodące urządzenie w walce z zanieczyszczeniem powietrza i alergenami. Podaruj czysty oddech sobie i swojej rodzinie. Dowiedz się więcej i zamów u oficjalnego dystrybutora na www.airevo.pl i pod numerem telefonu 600-070-010 (pn-pt / 10:00-20:00).

99,95% oczyszczenia dzięki 7 etapom filtracji 15% RABATU z kodem: SENIOR5 5000 urządzeń w polskich w szkołach i przedszkolach Używane przez Oddział Zakaźny Szpitala Specjalistycznego im. S. Żeromskiego w Krakowie Elastyczna oferta cenowa

7 etapów filtracji Usuwa wirusy i bakterie

Potwierdzone badaniami nad wirusem H1N1

Cicha praca Sterowanie pilotem

15%

z Ogólnopolską ogólnopolską Kartą Seniora

Prosty w obsłudze Aromatyzer Wymiary 400x200x600 mm

Zamów u oficjalnego dystrubutora marki AirClinic:

www.airevo.pl

tel.: 600 070 010

PRZEKAŻ NAM SWÓJ PRZEPIS KOROWAJE ROZCZYN: Do ciepłego mleka dodajemy drożdże, 1-2 łyżki cukru oraz kilka łyżek mąki, wszystko razem dokładnie mieszamy, odstawiamy w ciepłe miejsce, przykrywając ściereczką. CIASTO: Gdy rozczyn podwoi swoją objętość dodajemy pozostałe składniki, czyli jajka, resztę cukru, mąkę, sól, roztopione i wystudzone masło. • 12 dkg drożdży Wyrabiamy ciasto, które powinno • 3 szklanki mleka „odstawać od ręki”. Przykrywamy • ¾ szklanki cukru ściereczką i odstawiamy w ciepłe • ½ kostki masła miejsce na ok. 20-30 minut, aby • 2 całe jajka podwoiło swoja objętość. W tym • 2 żółtka czasie wykonujemy kruszonkę. Do • Około 1 kg mąki 1 szklanki mąki wsypujemy • Szczypta soli ½ szklanki cukru pudru, dodajemy ½ kostki margaryny – zagniatamy ciasto, zawijamy w folię i wkładamy do zamrażalnika na 15 minut. Schłodzone ciasto, dzielimy na części, formujemy wałeczki, z których skręcamy ślimaczki. Z wyrośniętego ciasta formujemy małe bułeczki nadziewając je ulubioną, twardą marmoladą lub serem. Smarujemy roztrzepanym białkiem, kładąc na każdej ślimaczka z kruszonki. Odstawiamy bułeczki w ciepłe miejsce, aby podrosły. Wkładamy do nagrzanego piekarnika do 180⁰C i pieczemy aż nabiorą złotego koloru (ok. 20-25 minut).

KAWA Z ŻYWIOŁAMI, KTÓRA STAWIA NA NOGI

Zalać wrzątkiem 100 do 150 ml wody mineralnej niegazowanej Wiadomo, że: • Imbir pobudza krążenie • Kardamon likwiduje szkodliwe związki kawy • Wiesiołek posiada lecznicze właściwości pokarmy kobiety karmiącej • Cynamon działa przeciwbakteryjnie • Walory miodu są ogól- ELEONORA CHMIELARSKA, nie znane. BOCHNIA

KRUCHY TORCIK

PANI WŁADZIA, DOM DZIENNEGO POBYTU W CIESZANOWIE

CHLEB PANI JANINY Całość dokładnie wymieszać w misce, przykryć folią spożywczą i odstawić na noc do lodówki. Rano wyciągnąć wyrośnięte ciasto. Przełożyć ciasto na deskę, podsypać troszkę mąką, chwilę wyrobić. Przykryć ściereczką i pozostawić do wyrośnięcia. Piekarnik nagrzać do 220⁰C razem z żaroodpornym naczyniem przykrytym pokrywą. Po nagrzaniu piekarnika włożyć ciasto chlebowe do naczynia, nożem naciąć wierzch, przykryć pokrywą i piec przez 35 minut. Po tym czasie ściągnąć pokrywę i piec jeszcze kolejne 25 minut. Po upieczeniu ostudzić. JANINA CZAJA, KRAKÓW

• 4 szklanki mąki pszennej/1x razowa • 1 opakowanie suchych drożdży • 2 łyżeczki cukru • 2 łyżeczki soli • 1 łyżeczka oleju • 2 szklanki ciepłe wody

SKŁADNIKI: • 50 dag mąki (3 ¾ szklanki) • 25 dag cukru (1 ½ szklanki) • 1 ½ kostki margaryny Palma • 6 jaj • 1 łyżka kakao • 2 łyżeczki proszku do pieczenia • 1 ½ słoika dżemu (można pomieszać różne smaki) • rodzynki • orzechy

PRZEKAŻ NAM SWÓJ PRZEPIS – CZEKAMY!

www.glosseniora.pl

• ½ małej łyżeczki płaskiej imbiru • ½ małej łyżeczki płaskiej wiesiołka • ½ małej łyżeczki płaskiej cynamonu • 1 pełna łyżeczka do herbaty kawy rozpuszczalnej • 1 pełna łyżeczka do herbaty miodu wielokwiatowego

PRZYGOTOWANIE CIASTA: Oddzielić żółtka od białek. Mąkę z proszkiem do pieczenia, tłuszczem, żółtkami, posiekać nożem, dodać 1/3 szklanki cukru, następnie szybko zagnieść ciasto. Podzielić ciasto na dwie części. Jedną rozwałkować i wyłożyć na wysmarowaną blachę (jasny kolor ciasta). Na ciasto wyłożyć warstwę dżemu. Drugą część ciasta zagnieść z kakao (ciemny kolor ciasta) i zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Ubić pianę z białek, usztywnić resztą cukru (dodać cukier lekko ubijając). Do piany można dodać bakalie: orzechy, rodzynki. Ubitą pianę z bakaliami lekko wymieszać i wylać na ciasto. Piec w temperaturze 180⁰C około 45 minut. KRYSTYNA KRZYWORZEKA, POSKWITÓW STARY, GMINA IWANOWICE

KONTAKT: konkurs@manko.pl

PASJE

MALARSTWO INTUICYJNE



Malarstwo intuicyjne daje mi nieograniczoną wolność. Tworzę obrazy, które pozwalają mi uwolnić niewypowiedziane emocje i wyobrażenia poprzez ekspresję barw i form. Dzięki temu odnajduję swoją przestrzeń. Odkrywam swoją prawdziwą naturę i pobudzam wrażliwość. Nie muszę mieć punktu odniesienia, po prostu maluję i podejmuję decyzje w oparciu o intuicję. Malarstwo intuicyjne jest odwróceniem tradycyjnego procesu malowania. Pozwala tworzącemu na dużą swobodę. Tworzę więc to, co czuję, uaktywniam wyobraźnię, puszczam wodze fantazji oraz uwalniam kreatywność. Tworzę dla własnej satysfakcji pod wpływem emocji, których nie mogę w inny sposób wyrazić. Próbuje nowych rzeczy i tworzę dla samego aktu tworzenia. Jest w tych obrazach element indy-

widualny. Jest w nich przekaz. Co się w nich dzieje, nie jest tajemnicą, uważny odbiorca to zauważy. Dzięki malowaniu widzę więcej, czuję bardziej i wzbogacam swoją codzienność. Malowanie obrazów daje mi bardzo dużo radości i satysfakcji z tworzenia.

SPÓJRZMY Z OPTYMIZMEM W PRZYSZŁOŚĆ

RADOŚĆ SENIORA



Kiedy przechodziłem na emeryturę swoje senioralne życie podporządkowałem dewizie, że nie ma starzenia się tam, gdzie KAZIMIERZ NAWROCKI brakuje na to czasu. Zdecydowałem się wykorzystywać aktywnie każdy dzień jako słuchacz UTW w Ostrowie Wielkopolskim. Jest to fascynujące środowisko integracji społecznej i międzypokoleniowej, gdzie każdy może realizować swoje pasje i zainteresowania, przekonać się, że jesień życia może mieć wiele barw, różnorodnych form spędzania wolnego czasu oraz nawiązywania nowych relacji z drugim człowiekiem. W dobrze rozumiejącej się uniwersyteckiej rodzinie za zasadniczą sprawę uznałem utrzymywanie kontaktów z ludźmi i aktywne włączenie się w nurt życia w środowisku, w którym żyję. Pełniąc obowiązki rzecznika prasowego OUTW piszę od lat artykuły o polityce senioralnej, o działalności i dorobku różnych organizacji senioralnych,

MAŁGORZATA MAZUREK FUNDACJA WSPIERANIA SENIORÓW MELA

jak też o życiu seniorów. Mam przy tym osobistą satysfakcję z tego, że poprzez te artykuły zachęciłem wielu seniorów do aktywności. Przekonałem niejednego, że warto iść do ludzi, aby odnaleźć ciepło i zrozumienie, życzliwość i nadzieję. KAZIMIERZ NAWROCKI UTW W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM



Łuków to miejscowość w woj. lubelskim. Istnieje tu i aktywnie działa wiele Klubów Seniora, Stowarzyszeń oraz ZERiI, a także Uniwersytet Trzeciego IRENA KOMOROWSKA Wieku. Nad całością czuwa (jako ciało doradcze) Rada Seniorów przy aktywnym i czynnym poparciu burmistrza miasta p. Piotra Płudowskiego.

Niezwykła i niecodzienna uroczystość miała miejsce w lutym br. w Klubie Seniora finansowanym ze środków unijnych, który powstał z inicjatywy samorządu. Seniorka, Irena Komorowska, kończyła 90 lat. Jej cechy to szyk, gracja, pogoda ducha. Zawsze taka była. Uczestniczy w zajęciach sportowych, komputerowych, kulinarnych, artystycznych. Zdjęcia mówią same za siebie. W tym samym dniu obchodziła 80 urodziny Ludwika Cieślak. To również wzór kobiecości, pomysłowości i życiowej aktywności. Jubilatki otrzymały kwiaty i życzenia 200 lat. Był tort, słodycze, kawa, herbata. Seniorzy, mimo podeszłego wieku potrafią cieszyć się życiem. I niech tak zostanie. JADWIGA KUROWSKA 59

REGIONALNY DLA POLEPSZENIA GŁOS SENIORA NASTROJU

FRASZKI JANA SZTAUDYNGERA

REDAKCJA ZAINSPIROWANA PUBLIKACJĄ „DLA POLEPSZENIA NASTROJU”, OPRACOWANIA NASZYCH PRZYJACIÓŁ SENIORÓW EWY I ZBIGNIEWA PASZKÓW, KONTYNUUJE DZIAŁ, POD TYM SAMYM TYTUŁEM.

O ŻONIE Żona to kobieta Szara jak reneta, Im skromniejsza, Tym przyjemniejsza.

ZŁOTE MYŚLI Absurdalność daje się wyrazić tylko za pomocą humoru. – Afred Hitchcock Cogito ergo sum – myślę, więc jestem… – Kartezjusz W teorii nie ma żadnej sprzeczności między moralnością a polityką. – Emanuel Kant Myśleć to, co prawdziwe, czuć to, co piękne i kochać co dobre – w tym cel rozumnego życia. – Platon Pierwszym warunkiem szczęścia jest rozsądek. – Sokrates Większość ludzi jest zbyt ostrożna, żeby dać się nabrać na prawdę. – Hugo Dyonizy Steinhaus W nauce nie powinniśmy się interesować ludźmi, lecz faktami. – Maria Skłodowska-Curie Nie dlatego najsmutniejszy jest zgon, że wraz z nim wszystko się kończy, lecz dlatego, że po nim nic się nie zaczyna. – Tadeusz Kotarbiński U wielu ludzi spokój jest odrętwieniem, wzruszenie wściekłością. – Epikur Kto się boi, nie wiedząc właściwie czego, podwójnie się boi. – Ivo Andrić

HUMOR Dziennikarz pyta proboszcza w jednej z parafii, jak przygotowuje się na sytuacje związane z epidemią koronawirusa? – kupiłem 2 hektary pola koło cmentarza parafialnego. Do komisariatu wchodzi mężczyzna i zgłasza zaginięcie teściowej. – Kiedy zaginęła? – Trzy tygodnie temu. – I dopiero teraz zgłasza pan zaginięcie? – Tak, bo nie mogłem uwierzyć w to szczęście. Rozmawiają dwie koleżanki: – Kiedy zaczął się do mnie dobierać, powiedziałam mu że nie chcę go widzieć.

– No i co? – Zgasiliśmy lampę… Panie doktorze, mam już osiemdziesiąt lat i wciąż uganiam się za spódniczkami! – No to gratuluję panu! – Ale ja nie pamiętam, po co ja to robię…

www.glosseniora.pl

DOBRA ŻONA Żona mi odpowiada, Bo mi nie odpowiada. DEWIZA MOJEJ ŻONY W grobie Pomyślę o sobie. SPOD PANTOFLA ŻONY Dowodzę – Że dowodzę … NASZE DOMOWE POŻYCIE Z małej winy – Duże lawiny. COŚ WINIEN ŻONIE? I hołd I żołd! USPRAWIEDLIWIENIE PRZED ŻONĄ Jednobóstwo – To ubóstwo! NIE WIERZĘ Nie wierzę W latające talerze, Chyba, że żona do ręki je bierze. PRZEKOMARZANIE Żona: Jeszcze dzień, jeszcze chwilka, I koniec motylka! Ja: Jeszcze dzień, jeszcze sekunda I nowa runda!!!

Lekarz do lekarza: – Mam dziwny przypadek. Pacjent powinien już dawno zejść, a on zdrowieje. Kolega: – Tak… czasem medycyna jest bezsilna.

TRUDNOŚCI W sporach z żoną – Ona sędzią jest i stroną.

– Panie doktorze, mogę mieć jakąś nadzieję? – Nadzieję tak, szans nie.

BAWIDAMEK Im bardziej żonę własną nudzę, Tym lepiej bawię cudze.

CZEKAMY NA PAŃSTWA PROPOZYCJE ZŁOTYCH MYŚLI, FRASZEK I DOWCIPÓW Napisz do nas na konkurs@manko.pl 60

WZDYCHAM Wzdycham do własnej żony, Taki już jestem zboczony.

WYZNANIE ŻONY Mąż działa mi bez przerwy Raz na zmysły, raz na nerwy.

LITERATURA Jan Sztaudynger „PIÓRKA”, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław, 1985. Wyboru dokonała Anna Sztaudynger-Kaliszewiczowa.

ROK 2020 W parkach i ogrodach lśni forsycji kwiat. W duszy czarna rozpacz, zatrzymał się świat. Anioł złotowłosy w objęciach szatana, smutny taniec śmierci tańczy jak kankana. Niszczy świat zaraza, niemoc głośno wyje. Smutek z przerażeniem jak dzwon głośno bije. Niemy krzyk rozpaczy ludzkiej bezsilności, biegnie przed Majestat Bożej Opatrzności. Pusto na ulicach, światem rządzi trwoga. Jakiej użyć broni, gdy nie widać wroga. Bronią świat od zguby istoty nieliczne, budząc w nas nadzieje, zespoły medyczne. Tak jak krótka chwila ma się do wieczności, tak nasze istnienie ma się do ludzkości.

Nadzieja Rodziła nam ziemia zdrowe plony, Gdy zaorana w małe zagony, Kwieciem się śmiała pod stopem nieba, Prosiła Boga daj ludziom chleba! Dziś Matka Ziemia sama jest chora, Od świtu truta, aż do wieczora, Milknie śpiew ptaków, umiera flora, Nie ma dla ziemi mądrego doktora. Nie minęło pół wieku, Zniszczyłeś ziemię, człowieku Rzekami moc trucizn spływa do morza Gdzie ojcowizna, gdzie ziemia hoża. Ekoland w ludziach budzi nadzieję, Że wróci Polsce ptactwo i knieje, A ziemia zrodzi znów zdrowe plony, Niech wszem i wobec głoszą to dzwony! Eleonora Chmielarska

Helena Wyrzykowska

Pandemia, a forsycja

Strofy nadziei Jeszcze się wszystko zmieni, wiatr chmury rozwieje na niebie a my za słońcem stęsknieni będziemy patrzeć na siebie. Jeszcze w nas miłość zakwitnie jak pierwszy wiosenny kwiat i zapomnijmy o wszystkim co dziś funduje nam świat.

Dziś nagle za moim oknem, wiosna rzuciła kolory... Cóż z tego, że polska ziemia zakwita kwiatami Kiedy pandemia koronawirusa jest pomiędzy nami. Forsycja zakwitła na chwałę słońca, a ja w samotności coraz bardziej jestem boląca... Samotne spacery to nic przyjemnego, samotność w domu to jeszcze coś gorszego.

Miłe gesty i uśmiech są na wagę złota, patrzę na ulicę, czy przejdzie ludzka stopa???? W sklepach koszyki obficie wypełnione, ludzie patrzą teraz tylko w jedną stronę; bank, półka żywnościowa plus papier toaletowy, to niektórym tylko przychodzi do głowy. Modlitwa i pokora nie zawsze są wśród ludzi – Kiedy tak naprawdę człowiek się obudzi??? „tak wzrastamy, idziemy przez czas i kochanie, Bogu nie dowierzamy... (wirus wrogiem nam) Jeszcze rok, jeszcze życie, a co pozostanie, kiedy u Niebios przystaniemy Bram...” Kornelia-Nel Kijak 21 marzec 2020

Zostań w domu Tegoroczne przedwiośnie niezbyt się spisało, bo zamiast radości wirusa nam dało. Chiny nam podarowały ten piękny kwiatuszek I tak zdrobniale on się zwie koronawirusek. W tej koronie kolorowej wciąż krąży po świecie i wielkie spustoszenie wszędzie niesie. Walka z nim jest trudna, ale nie przegrana. Chińczycy go pokonali, bo zalecenia stosowali. My też postępować tak musimy, to w zarodku go zdusimy i do odejścia skłonimy. ,,Zostań w domu” hasło głosi, by się wirus nie roznosił!!! Zastosuj się do tego, nie pożałujesz niczego! Halina Danieluk

Jeszcze będziemy szczęśliwi z uściskiem dłoni i rąk. Już nie dosięgnie nas nigdy choroby bezkresu krąg. Jeszcze spotkamy swych bliskich, by z nimi spędzić swój czas a dobro, spokój i radość obejmie każdego z nas. Znów świat poruszy swój obieg pewnie łzy szczęścia popłyną, bo dom nasz ukochany POLSKA będzie piękniejszą krainą. Krystyna Ćwiklińska

KONKURS „RYMOWAĆ KAŻDY MOŻE” Zdarza Wam się pisać wiersze albo krótkie rymowanki? Wyślijcie je do nas na adres mailowy konkurs@manko.pl z dopiskiem „Rymować każdy może” lub pocztą do naszej siedziby. Najciekawsze opublikujemy w Głosie Seniora. 61

REGIONALNY GŁOS SENIORA

TYSZOWCE – GMINA PRZYJAZNA MIESZKAŃCOM



Gmina Tyszowce położona jest w województwie lubelskim, na pograniczu dwóch krain geograficznych tj. Grzędy Sokalskiej i Kotliny Hrubieszowskiej. Gminę zamieszkuje niemal 6000 osób. Na terenie gminy są duże obszary leśne oraz rzeka Huczwa. Gmina Tyszowce, to także bogata historia. Znajduje się tutaj m.in. grodzisko po dawnym Czerwieniu, stolicy Grodów Czerwieńskich w Czermnie, w którym archeolodzy odnaleźli biżuterię przełomu X-XIII wieku. Skarby z Czermna zostały wyróżnione w plebiscycie National Geographic – Travelery 2011 tytułem odkrycia roku. Tyszowce już ponad trzy wieki temu stały się sławne, dzięki konfederacji tyszowieckiej zawiązanej podczas potopu szwedzkiego w dniu 29 grudnia 1655 r. Na pamiątkę tego wydarzenia do dzisiaj wylewane są świece z wosku pszczelego o długości 5 m i wadze 35 kg, co sprawia, że są najwyższe na świecie. Tyszowce słynęły także z wyrobu butów tzw. „tyszowiaków”. Podobno już król Władysław Jagiełło zamawiał tyszowieckie buty. Gmina słynie z uprawy fasoli – w czerwcu każdego roku organizowane jest tu Święto Kwitnącej Fasoli. Rok 2019 był rokiem obchodów 600-lecia Tyszowiec. W celu upamiętnienia tego wydarzenia, tak ważnego dla mieszkańców, został wykonany pomnik butów Tyszowieckich. Na terenie gminy powstała infrastruktura turystyczna sprzyjająca rozwojowi turystyki wodnej, łącząca miejscowości Klątwy i Czermno. Wieże widokowe, pomosty widokowe, przystanie, place zabaw, siłownie zewnętrzne, boiska oraz bieżnia lekkoatletyczna, to idealne propozycje do aktywnego spędzania czasu. Szczególną rolę w życiu lokalnej społeczności pełnią Seniorzy. Na terenie Gminy działają dwa

www.glosseniora.pl

Kluby Seniora tj. „Tyszowiecki Klub Seniora” w Tyszowcach oraz Klub „Senior+” w Perespie. W listopadzie 2019 r. gmina przystąpiła do programu Ogólnopolska Karta Seniora i szczyci się certyfikatem „Gmina Przyjazna Seniorom”. Gmina Tyszowce to gmina inwestująca w nowoczesne rozwiązania, zarówno infrastrukturalne, gospodarcze i społeczne. Na terenie gminy Tyszowce realizowane są liczne projekty służące rozwojowi gminy i jej mieszkańców. Projekty obejmują m.in. działania zapobiegające wykluczeniu społecznemu, e- wykluczeniu, wyrównywaniu różnic i rozwijaniu zdolności wśród dzieci i młodzieży, a także budowę kanalizacji, termomodernizację budynków użyteczności publicznej, instalację kolektorów słonecznych. Na każdym etapie działania samorząd kieruje się dobrem mieszkańców i podejmuje zadania mające wpływ na poprawę warunków ich życia w tak malowniczej i przyjaznej gminie.

INWESTUJEMY W SENIORÓW



Pani Halinka bardzo lubi zajęcia w ramach terapii manualnej. Panowie Bogdan i Ryszard wolą razem pograć w karty, ale w warsztatach np. string artu też brali udział. Pani Teresa z kolei nie wyobraża sobie dnia bez porannej gimnastyki, ba – czas spędzany na bieżni elektrycznej czy orbitreku należy do ulubionych przez wszystkich uczestników Dziennego Domu Aktywnego Seniora+ w Jaszkowej Górnej…

OTWARCIE DOMU ODBYŁO SIĘ Z UDZIAŁEM SENATORA, WŁADZ LOKALNYCH I OCZYWIŚCIE PRZEDSTAWICIELI SENIORÓW

To jedyne w swoim rodzaju miejsce na mapie aktywności mieszkańców w wieku 60+ w Gminie Kłodzko, powstałe z inicjatywy lokalnego samorządu. Mając do zagospodarowania okazały budynek i korzystając ze środków z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Wieloletniego „Senior +” na lata 2015-2020, stworzył on drugi dom dla osób w wieku senioralnym, nieaktywnych zawodowo, z pierwszeństwem dla samotnych i ubogich. Całkowity koszt zadania wyniósł 410.712,00 zł (remont i zakup wyposażenia), z czego 256.730,15 zł stanowiło dofinansowanie z ww. programu, a pozostałe środki gmina przeznaczyła z własnego budżetu. I tak od grudnia 2018 r. w Jaszkowej Górnej działa placówka wsparcia dziennego z infrastrukturą, która pozwala na aktywne spędzanie czasu i tym samym stała się ważnym narzędziem w przeciwdziałaniu samotności oraz marginalizacji społecznej w grupie osób 60+. – „Na dole mieszczą się szatnia, toaleta i łazienka, a na piętrze są: sala klubowa, sala ćwiczeń, pokoje odpoczynku, jadalnia, kuchnia...” – mówi kierownik Lubomir Danielczyk, oprowadzając po Dziennym Domu Aktywnego Seniora+ w Jaszkowej Górnej. Od poniedziałku do piątku korzysta z niego 16 osób. Seniorzy każdy dzień mają wypełniony tak, że nie ma mowy o rutynie, natomiast stały porządek wyznaczają poranne ćwiczenia, obiad i podwieczorek. W programie są spacery po okolicy, czasami wycieczki autokarowe, wyjścia do kręgielni czy siłowni plenerowej. Mają zajęcia w ramach terapii manualnej, które

przygotowują pracownicy Biblioteki Publicznej Gminy Kłodzko i Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji GK, dzięki którym niejedna osoba obudziła drzemiący w niej talent. Organizowane są dla nich spotkania okolicznościowe, pogadanki edukacyjne itp. A niekiedy czas spędzają po prostu w sali klubowej, oglądając telewizję czy grając w karty. Korzystają z oferty prozdrowotnej, w tym fizjoterapii, oraz otrzymują pomoc w załatwianiu spraw osobistych i urzędowych. Dzienny Dom Aktywnego Seniora+ w Jaszkowej Górnej uzupełnia działania władz Gminy Kłodzko w stosunku do osób, które wymagają wsparcia w szerszym zakresie, ale nie wyczerpuje inicjatyw w odniesieniu do wszystkich seniorów. – „Będąc jeszcze przewodniczącym Rady Gminy Kłodzko zachęcałem do powołania Gminnej Rady Seniorów jako ciała doradczego i taka rada powstała z dwuletnią kadencją – w tym roku przypadają akurat kolejne wybory” – mówi wójt Zbigniew Tur. – „Jako samorząd lokalny inicjujemy zawiązywanie klubów seniora – na chwilę obecną jest ich sześć, które łącznie skupiają blisko 170 osób i są przymiarki do kolejnych. Od razu poparłem też pomysł przystąpienia naszej gminy do Programu „Ogólnopolskiej Karty Seniora”. Tak więc robimy wszystko, aby w miarę możliwości pomagać i umilać życie naszym mieszkańcom w wieku senioralnym” – puentuje gospodarz gminy.

KADR Z WARSZTATÓW TERAPII MANUALNEJ, KTÓRE PROWADZI OKSIR GK

SENIORZY CENIĄ SOBIE ZAJĘCIA 63 POPRAWIAJĄCE ICH SPRAWNOŚĆ RUCHOWĄ

REGIONALNY GŁOS SENIORA

PIĘKNE MIASTO

HRUBIESZÓW



Do Grona Gmin Przyjaznych Seniorom przystąpił Hrubieszów, najdalej wysunięte na wschód miasto Polski i Unii Europejskiej. Prawa miejskie otrzymał w 1400 roku z rąk króla Władysława Jagiełły. Pierwsza wzmianka o Hrubieszowie znajduje się w dokumentach z 1254 roku, gdzie określany jest jako osada, leżąca wśród lasów, z dworem myśliwskim. Przypuszcza się, iż wcześniej istniał tu ruski gród obronny, będący jednym z Grodów Czerwieńskich, położony na wyspie oblanej wodami rzeki Huczwy. Obecnie na wyspie usytuowana jest najstarsza część miasta. W okolicach znajdują się liczne wczesnośredniowieczne cmentarzyska, kurhany i inne odkrycia archeologiczne związane z Gotami, którzy przez wieki panowali na tych ziemiach. Nieopodal Hrubieszowa, w Masłomęczu, na stanowiskach archeologicznych powstało gockie miasteczko, które zapewnia wiele nietypowych atrakcji turystycznych np. pokazy walk i inscenizacje gockich obrzędów.

Hrubieszów to miasto trzech kultur. Mało jest takich miast, gdzie na jednej osi w odległości dosłownie kilkuset metrów znajdowały się 3 świątynie – żydowska, prawosławna i katolicka. Z miastem związanych jest wiele wybitnych postaci m. in.: Abraham Stern – twórca maszyny liczącej, architekt Stefan du Chateau, ks. Stanisław Staszic, założyciel Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, będącego pierwszą w Europie organizacją o charakterze spółdzielni, Mieczysław

www.glosseniora.pl

Bekker (ze Strzyżowa pod Hrubieszowem) – konstruktor pierwszego statku kosmicznego czy Henry Orenstein – pomysłodawca znanych na całym świecie zabawek – transformersów. Spośród artystów należy wymienić m. in. profesora Wiktora Zina, Aleksandra Głowackiego, czyli Bolesława Prusa, a także Bolesława Leśmiana. Zabytkową wizytówką miasta jest wciąż czynna cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny z XIX wieku zwieńczona trzynastoma kopułami. Jest to jedyna tego typu cerkiew w Polsce i druga w Europie. Wśród licznych zabytków na uwagę zasługują także: Zespół Klasztorny Dominikanów z XVIII wieku, Dwór Du Chateau z 1791 r. (obecnie siedziba Muzeum im. S. Staszica), Zespół dworski Golakowskich z II połowy XIX wieku, budynek plebanii rzymsko-katolickiej z 1746 roku – miejsce narodzin Bolesława Prusa, pochodzące z początków XIX wieku. Kramy Sutki – ostatnie w Polsce murowane kramy, wzorowane na wschodnich bazarach z charakterystyczną wąską uliczką wewnętrzną, które pomimo upływu czasu i ciągłych przeobrażeń do dzisiaj spełniają swoją handlową funkcję. Przez Hrubieszów i okoliczne miejscowości przebiega wiele szlaków turystycznych: m .in. Szlak Godzki, Transgraniczna Trasa Turystyczna, Nadbużański Szlak Rowerowy. Współczesny Hrubieszów warto odwiedzić dla starej, ginącej zabudowy drewnianej, która przetrwała tu w niemal niezmienionym stanie.

MIASTO I GMINA KÓRNIK PRZYJAZNE SENIOROM  Od kilku lat w Kórniku trwają działania w celu wybudowania domu integracji międzypokoleniowej. Już niedługo powołana zostanie rada senioralna. Na terenie gminy prężnie działają organizacje, skupiające seniorów, ale także wspomagające ich. W ostatnim czasie burmistrz Przemysław Pacholski zadecydował o podjęciu współpracy z Głosem Seniora i zaangażowaniu w program Ogólnopolska Karta Seniora. Te wszystkie działania mają na celu stworzenie seniorom możliwości realizacji ich pasji i zainteresowań oraz mobilizowanie ich do aktywności. Pozwalają także wykorzystywać zasoby doświadczenia, którego osoby starsze są wielką skarbnicą.

Na terenie Miasta i Gminy Kórnik zameldowanych jest około 3,5 tys. osób w wieku 65+. Są to w dużej mierze ludzie aktywni, często jeszcze zawodowo, ale i społecznie. Od lat funkcjonują w naszej okolicy organizacje, działające na rzecz seniorów i skupiające ich. Można tu wymienić między innymi: koło seniorów przy kórnickiej komórce PKPS, stowarzyszenie „Senior” w Borówcu, Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Oświaty Kórnickiej, Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Kórnickie Stowarzyszenie „Ogończyk”, ROGĄDA, koła gospodyń w kilku miejscowościach, a od ponad 3 lat „Wspaniała Siódemka”. Ta ostatnia organizacja przygotowuje cykliczne spotkania w ramach Akademii Seniora oraz wykłady Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Niektóre sołectwa dofinansowują ze swoich funduszy zajęcia dedykowane starszym mieszkańcom. Dom integracji międzypokoleniowej powstaje na Placu Powstańców Wielkopolskich w Kórniku. Właśnie ogłaszany jest przetarg na jego budowę.

Budynek będzie miał około 400 m² i zaprojektowano w nim między innymi trzy sale zajęciowe z zapleczem. Od jesieni 2021 roku skupiać się tu będzie wiele inicjatyw. Dom ma stać się przystanią dla aktywnych seniorów i ich sprzymierzeńców. Grupa robocza powołana przez Burmistrza Miasta i Gminy Kórnik pracuje nad przygotowaniem statutu Rady Senioralnej w Kórniku. Ma to być demokratyczne gremium doradcze, które będzie opiniowało działania związane z polityką senioralną na terenie naszej gminy, ale również ma wychodzić z ważnymi dla swojego środowiska inicjatywami. Działania związane z przystąpieniem do programu Ogólnopolskiej Karty Seniora w Kórniku zamroziła chwilowo pandemia koronawirusa. Na łamach lokalnego pisma „Kórniczanin” ukazały się już zaproszenia dla lokalnych firm i przedsiębiorców, którzy chcieliby zostać partnerami akcji. Do współpracy zaproszono także restauracje, kawiarnie i bary. Jak tylko sytuacja epidemiologiczna pozwoli, rozpocznie się wydawanie kart. Kórniccy seniorzy mogą więc liczyć na wiele przeprowadzanych z myślą o nich działań. Seniorów z całej Polski zapraszamy natomiast do odwiedzenia Kórnika. Oprócz cennego, zamkowego muzeum i biblioteki, poza sławnym arboretum, mamy też malowniczą promenadę i coraz więcej atrakcji dla was.

SAMORZĄDOWCU!

REGIONALNY GŁOS SENIORA Wspieraj swoich seniorów oraz lokalną gospodarkę.

Korzyści dla samorządu partnerskiego. Oszczędność dla seniorów. Korzyści dla lokalnej gospodarki. Do Programu Gmina Przyjazna Seniorom przystąpiło już 150 samorządów (powiatów, miast i gmin). Dołącz do programu Gmina Przyjazna Seniorom informacja pod numerem telefonu 789 048 774

www.glosseniora.pl

PRZEDSIĘBIORCO! Przystąp do Programu Ogólnopolska Karta Seniora.

Zyskaj nowych klientów i dołącz do ponad 2000 Firm Przyjaznych Seniorom! Już ponad 350 000 seniorów posiada Ogólnopolską Kartę Seniora. Program wspierający osoby starsze – informacja pod numerem telefonu

12 429 37 28 lub email: firmyOKS@manko.pl 66

www.glosseniora.pl

Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020

UKOŃCZYŁEŚ 60. ROK ŻYCIA? SKORZYSTAJ ZE ZNIŻEK Z OGÓLNOPOLSKĄ KARTĄ SENIORA. PONAD 2000 FIRM Z CAŁEJ POLSKI OFERUJE ATRAKCYJNE RABATY DLA POSIADACZY KARTY. SPRAWDŹ, GDZIE SKORZYSTASZ ZE ZNIŻEK!

P O L E C A N I

P A R T N E R Z Y

UZDROWISKO BUSKO-ZDRÓJ S.A. – 10% zniżki na pełnopłatny pobyt leczniczy w wymienionych obiektach spółki: Szpital Krystyna, Szpital Górka, Sanatoria: Marconi, Mikołaj, Oblęgorek, Willa Zielona. – 10% zniżki na pobyt w wolnostojącym DOMKU na terenie Parku Zdrojowego (kwatera) – 10% zniżki na pełnopłatne zabiegi dodatkowe bez ordynacji lekarskiej ul. Rzewuskiego 1, 28-100 Busko-Zdrój; rezerwacja@ubz.pl; 41 370 32 25; www.uzdrowiskobusko.pl CENTRUM DERMED -10% zniżki (bez porad lekarskich, toksyny botulinowej oraz badań USG) ul. Krzywa 8, 31-149 Kraków, recepcja.krakow@dermed.pl; 12 292 03 03330, www.dermed.pl REHABILITACJA KONSTANCIN SP. Z.O.O. OŚRODEK REHABILITACJI LEONARDI – 10% zniżki ul. Szymanów 5 (koło Konstancin-Jeziorna), Szymanów 05-532; info@rehabilitacjakonstancin.pl; 734 17 63 43, 22 121 45 95, 577 215 595; https://rehabilitacjakonstancin.pl/ ZIELARNIA PO ZDROWIE24.PL – INTERNETOWY SKLEP www.pozdrowie24.pl Sklepy stacjonarne: Tychy, ul. Biblioteczna 12, tel. 507 508 577; Katowice, ul. Armii Krajowej 82a, tel. 507 727 205; Siemianowice Śląskie, ul. Niepodległości 31a, tel. 507 210 668; Bytom, ul. Krakowska 2, tel. 507 384 388; Katowice, ul. Mickiewicza 24, tel. 507-373-370 WHIRLPOOL – SPRZĘT AGD Dla posiadaczy OKS zniżki na każdy sprzęt i pakiet usług gratis. Zakupy on-line: www.vip.whirlpool.pl/oks, Login: vip@oks.pl, Hasło: VIPokswh OŚRODEK REHABILITACYJNO-WYPOCZYNKOWY DOZAMEL – 10% rabatu przy pobycie wypoczynkowym wraz z odnową biologiczną w okre3sie 3 stycznia – 30 kwietnia i 1 października – 21 grudnia ul. T. Kościuszki 20, 78-100 Kołobrzeg, orw@ow.kolobrzeg.pl, www.ow.kolobrzeg.pl, tel. 94 35 33 700 SANATORIUM UZDROWISKOWE AUGUSTÓW – 7% zniżki na pobyty stacjonarne – bezpłatne wypożyczenie rowerów turystycznych, bezpłatny parking ul. Zdrojowa 3/5/7, 16-300 Augustów, konewa@icloud.com, tel. 87 643 28 71, www.rehabiliacjakonstancin.pl ROZMUS SALONY OPTYCZNE S.J. – 10% zniżki ul. Dobrawy 34, 43-200 Pszczyna, klinika@rozmus.co, tel. 506032132, www.rozmus.co

P R O G R A M U

BIURO TURYSTYCZNE SENIOR – 6% zniżki ul. Św. Mikołaja 12/104, 50-077 Wrocław, wro@gmail.com, tel. 792 826 292, 48 531 213 413 www.senior.wroclaw.pl CENTRUM REHABILITACJI I MEDYCYNY NATURALNEJ „ZŁOTY ZDRÓJ” – 5% zniżki na turnusy rehabilitacyjne 14 dniowe; 5% zniżki na pobyty dobowe wypoczynkowe lub z zabiegami. ul. Krakowska 7A, 28-131 Solec-Zdrój, recepcja@zloty-zdroj.pl, tel. 41 37 76 145, www.zloty-zdroj.pl UZDROWISKO KONSTANCIN-ZDRÓJ S.A. – 10% rabatu na usługi oferowane przez Uzdrowisko – 20% zniżki na zabiegi rehabilitacyjne realizowane w Białym Domu i szpitalu Sue Rydel ul. Sue Rydel 1, 05-510 Konstancin-Zdrój, rezerwacje@ uzdrowisko-konstancin.pl, tel. 22 484 28 78, 22 484 28 55, 22 484 28 88, www.uzdrowisko-konstancin.pl ZAKŁAD LECZNICZY „UZDROWISKO NAŁĘCZÓW” S.A. – 60-70 lat – 12% zniżki; 71+ 15% zniżki; dla osoby towarzyszącej 10% zniżki na pobyty lecznicze i spa na min. 3 doby. Ul. Al. Małachowskiego 5, 24-140 Nałęczów; info@zlun.pl, tel. 81 501 43 56 UZDROWISKO LĄDEK-DŁUGOPOLE S.A. – 10% zniżki na zabiegi w Lądku-Zdroju – 15% zniżki na zabiegi w Długopolu-Zdroju ul. Wolności 4, 57-540 Lądek-Zdrój; informacja@uzdrowiskoladek.pl, www.uzdrowisko-ladek.pl, 74 814 64 37, 74 814 66 66 NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ RUDEK – 15% zniżki na usługi ul. Strażacka 12E, 35-312 Rzeszów (firma posiada 5 innych oddziałów), biuro@gruparudek.pl, tel. 17 857 90 59, www.rudek.com.pl OŚRODEK WYPOCZYNKOWY „TATRZAŃSKA” – 5% rabatu na wszystkie usługi w OW „Zakopiec” ul. Jaszczurówka 23C, 34-500 Zakopane; biuro@zakopiec. pl, info@zakopiec.pl, www.zakopiec.pl, tel. 18 201 14 11, 507 035 901, 601 449 250 CENTRUM REKREACYJNO-LECZNICZE „GLINIK” SP.Z.O.O. S.K.A – 10% zniżki na turnusy rehabilitacyjne, turnusy zdrowotne i wczasy dla seniorów, turnus „Zdrowy kręgosłup” – 10% zniżki na dodatkowe zabiegi ul. Wysowa – Zdrój 101/8, 38-316 Wysowa Zdrój, recepcja@ sanatoriumglinik.pl, www.sanatoriumglinik.pl; tel. 18 35 32 024, 510 132 958

Pełną listę firm oferujących zniżki możesz pobrać ze strony: www.glosseniora.pl

ZAMÓWIENIE PRENUMERATY OGÓLNOPOLSKIEGO MAGAZYNU GŁOS SENIORA Rodzaj prenumeraty: ¨ 12 zł* – jeden wybrany egzemplarz ¨ 49 zł* – 6 kolejnych numerów * W wartość prenumeraty wliczona jest wysyłka listem ekonomicznym. Prosimy dołączyć do zamówienia potwierdzenie wpłaty.

Adres do wysyłki: Nazwa firmy / Imię i nazwisko Ulica, nr domu, nr lokalu Kod i miejscowość Telefon E-mail:

WYPEŁNIONE ZAMÓWIENIE PROSIMY ODESŁAĆ NA ADRES:

Stowarzyszenie MANKO al. J. Słowackiego 46/30, 30-018 Kraków z dopiskiem „Prenumerata Głosu Seniora” lub na adres e-mail: kontakt@manko.pl – PRZESŁANIE ZAMÓWIENIA JEST KONIECZNE DO ZREALIZOWANIA PRENUMERATY. OŚWIADCZENIE O WYRAŻENIU ZGODY Oświadczam, iż wyrażam dobrowolną i wyraźną zgodę na przetwarzanie przez Administratora, tj. Stowarzyszenie MANKO z siedzibą przy ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków moich danych osobowych: w celu otrzymywania od Stowarzyszenia MANKO drogą elektroniczną na wskazany przeze mnie w Formularzu adres e-mail informacji handlowych, doty  TAK NIE czących usług oferowanych przez Stowarzyszenie MANKO, np. wydarzeń organizowanych dla seniorów, informacji o partnerach Stowarzyszenia MANKO honorujących Kartę Seniora i oferowanych przez nich zniżek w ramach Karty Seniora, w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. w celu przekazywania przez Stowarzyszenie MANKO treści, dotyczących oferty Stowarzyszenia MANKO na podany przeze mnie w Formularzu numer telefonu,  w tym przy użyciu automatycznych systemów wywołujących w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne.

Jednocześnie oświadczam, że moja zgoda spełnia wszystkie warunki o których mowa w art. 7 RODO, tj. przysługuje mi możliwość jej wycofania w każdym czasie, zapytanie o zgodę zostało mi przedstawione w wyraźnej i zrozumiałej formie. Klauzula informacyjna dotycząca przetwarzania danych osobowych PRENUMERATA GŁOSU SENIORA jest na stronie 69.

TAK

................................................................................................................................

Data, podpis osoby zamawiającej prenumeratę

ZAMÓW PRENUMERATĘ – POPRZEZ PRZEKAZANIE NAM DAROWIZNY (zamówienie prenumeraty zwiększy nakład magazynu i Ogólnopolskiej Karty Seniora)

25 2490 0005 0000 4600 9537 1831

Stowarzyszenie MANKO ul. Siarczki 16 30-698 Kraków

2 5 2 49 0 0 0 05 0 0 0 0 4 6 0 0 9537 18 31

D a r o w i z n a - Gł o s

www.glosseniora.pl

NIE

n a

S e n i o r a

c e l e

s t a t u t o we

KLAUZULA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH PRENUMERATA GŁOSU SENIORA § 1. ADMINISTRATOR DANCYH Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Stowarzyszenie MANKO, ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków, KRS: 0000225549, NIP: 679-28-41-817, REGON: 120027434 § 2. DANE KONTAKTOWE ADMINISTRATORA Skontaktować się z Administratorem w sprawie dotyczącej ochrony danych osobowych można poprzez następujące kanały informacyjne: a) telefonicznie: 12 429 37 28 b) lub w formie pisemnej na adres: Stowarzyszenie MANKO al. J. Słowackiego 46/30 30-018 Kraków § 3. CELE PRZETWARZANIA I PODSTAWA PRAWNA Dane są zbieranie jedynie w adekwatnym, niezbędnym i koniecznym zakresie w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane. Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane w następujących celach: a) obsługi Prenumeraty Głosu Seniora w tym dokonywania wysyłki Głosu Seniora, a także realizacji korzyści oraz komunikacji związanej z zamówieniem przez Panią/Pana Prenumeraty Głosu Seniora – przetwarzanie takie jest niezbędne dla wykonania umowy jaką Pani/Pan zawiera zamawiając Prenumeratę (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. b RODO); b) wypełnienia ciążących na Administratorze obowiązków podatkowych i rachunkowych (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. c RODO) c) ewentualnego ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami będącego realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. f RODO); d) analitycznych i statystycznych – w celu doskonalenia Prenumeraty Głosu Seniora i budowania wiedzy o naszych odbiorcach będącego realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. f RODO); e) archiwalnych będących realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora i zabezpieczenia informacji na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów (art. 6 ust. 1 lit. f RODO); f) prowadzenia marketingu bezpośredniego (podstawa art. 6 ust. 1 lit. f RODO); g) przesyłania informacji handlowych drogą elektroniczną zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. – na podstawie odrębnie udzielonej zgody (podstawa art. 6 ust. 1 lit. a RODO); h) używania telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego zgodnie z art. 172 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne – na podstawie udzielonej zgody (podstawa art. 6 ust. 1 lit. a RODO); § 4. ODBIORCY DANYCH Pani/Pana dane osobowe będą w niezbędnym zakresie ujawniane naszym podwykonawcom odpowiedzialnym za obsługę Prenumeraty Głosu Seniora (np. naszym upoważnionym pracownikom i współpracownikom, którym Pani/Pana dane osobowe będą ujawniane po to, by mogli wykonać swoje obowiązki, podmiotom świadczącym usługę komunikacji marketingowej, dostawcom usług i systemów informatycznych, firmom kurierskim i pocztowym realizującym wysyłkę Prenumeraty Głosu Seniora - przy czym takie podmioty przetwarzają dane na podstawie umowy z administratorem i wyłącznie zgodnie z poleceniami administratora. Pani/Pana dane mogą być również przekazywane podmiotom uprawnionym do ich uzyskania na podstawie obowiązującego prawa.

§ 5. PRZEKAZYWANIE DANYCH OSOBOWYCH DO PAŃSTWA TRZECIEGO LUB ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ Pana/Pani dane osobowe nie będą przekazywane do państwa trzeciego/organizacji międzynarodowej. § 6. ZAUTOMATYZOWANIE/PROFILOWANIE Dane udostępniane przez Panią/Pana mogą podlegać zautomatyzowanemu podejmowaniu decyzji, w tym profilowaniu, w celu przekazywania odbiorcom Głosu Seniora treści bardziej dostosowanych do ich zainteresowań. § 7. OKRES PRZECHOWYWANIA DANYCH Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane do momentu Pani/Pana rezygnacji z Prenumeraty Głosu Seniora. Dane osobowe przetwarzane na potrzeby marketingu produktów lub usług własnych Administratora na podstawie uzgodnionego interesu prawnego, będą przetwarzane do czasu zgłoszenia sprzeciwu przez osobę, której dane dotyczą. Dane osobowe przetwarzane na podstawie odrębnej zgody będą przechowywane do czasu jej odwołania. § 8. PRAWA OSOBY, KTÓREJ DANE DOTYCZĄ W związku z przetwarzaniem Pani/Pana danych osobowych przysługują Pani/Panu następujące uprawnienia: - dostępu do danych osobowych, w tym prawo do uzyskania kopii tych danych; - prawo do żądania sprostowania (poprawiania) danych osobowych, - prawo do żądania usunięcia danych osobowych (tzw. prawo do bycia zapomnianym), - prawo do żądania ograniczenia przetwarzania danych osobowych, - prawo do przenoszenia danych, - prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych. W przypadku gdy przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody osoby na przetwarzanie danych osobowych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO), przysługuje Pani/Panu prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie. Cofnięcie to nie ma wpływu na zgodność przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Informujemy, że przed realizacją przysługujących Pani/Panu uprawnień konieczne jest dokonanie identyfikacji – ustalenie tożsamości. § 9. PRAWO WNIESIENIA SKARGI DO ORGANU NADZORCZEGO Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, gdy uzna Pani/Pan, iż przetwarzanie danych osobowych Pani/Pana dotyczących narusza przepisy RODO. § 10. INFORMACJA O DOWOLNOŚCI LUB OBOWIĄZKU PODANIA DANYCH W sytuacji, gdy przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody osoby, której dane dotyczą, podanie przez Panią/Pana danych osobowych Administratorowi ma charakter dobrowolny. Podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest obowiązkowe, w sytuacji gdy przesłankę przetwarzania danych osobowych stanowi przepis prawa lub zawarta między stronami umowa. Podanie danych w celu uzyskania Prenumeraty Głosu Seniora jest niezbędne do jej otrzymania. W przypadku niepodania tych danych Prenumerata Głosu Seniora nie będzie mogła być zrealizowana.

KLAUZULA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH OGÓLNOPOLSKA KARTA SENIORA § 1. ADMINISTRATOR DANCYH Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Stowarzyszenie MANKO, ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków, KRS: 0000225549, NIP: 679-28-41-817, REGON: 120027434 § 2. DANE KONTAKTOWE ADMINISTRATORA Skontaktować się z Administratorem w sprawie dotyczącej ochrony danych osobowych można poprzez następujące kanały informacyjne: a) telefonicznie: 12 429 37 28 b) lub w formie pisemnej na adres: Stowarzyszenie MANKO al. J. Słowackiego 46/30 30-018 Kraków § 3. CELE PRZETWARZANIA I PODSTAWA PRAWNA Dane są zbieranie jedynie w adekwatnym, niezbędnym i koniecznym zakresie w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane. Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane w następujących celach: a) prowadzenia Programu Ogólnopolska Karta Seniora, w tym realizacji korzyści oraz komunikacji związanej z Pani/Pana udziałem w Programie – przetwarzanie takie jest niezbędne dla wykonania umowy jaką Pani/Pan zawiera przystępując do Programu (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. b RODO); b) ewentualnego ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami będącego realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. f RODO); c) analitycznych i statystycznych – w celu doskonalenia Programu Ogólnopolska Karta Seniora i budowania wiedzy o naszych partnerach będącego realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora (podstawa z art. 6 ust. 1 lit. f RODO); d) archiwalnych będących realizacją prawnie uzasadnionego interesu Administratora i zabezpieczenia informacji na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów (art. 6 ust. 1 lit. f RODO); e) prowadzenia marketingu bezpośredniego (podstawa art. 6 ust. 1 lit. f RODO); f) przesyłania informacji handlowych drogą elektroniczną zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. – na podstawie odrębnie udzielonej zgody (podstawa art. 6 ust. 1 lit. a RODO); g) używania telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego zgodnie z art. 172 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne – na podstawie udzielonej zgody (podstawa art. 6 ust. 1 lit. a RODO); § 4. ODBIORCY DANYCH Pani/Pana dane osobowe będą w niezbędnym zakresie ujawniane naszym podwykonawcom odpowiedzialnym za obsługę Programu Ogólnopolska Karta Seniora (np. podmiotom zajmującym się wydawaniem kart, podmiotom świadczącym usługę komunikacji marketingowej, dostawcom usług i systemów informatycznych), firmom kurierskim realizującym wysyłkę nagród, voucherów oraz pozostałych niezbędnych dokumentów - przy czym takie podmioty przetwarzają dane na podstawie umowy z administratorem i wyłącznie zgodnie z poleceniami administratora. Pani/Pana dane mogą być również przekazywane podmiotom uprawnionym do ich uzyskania na podstawie obowiązującego prawa.

§ 5. PRZEKAZYWANIE DANYCH OSOBOWYCH DO PAŃSTWA TRZECIEGO LUB ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ Pana/Pani dane osobowe nie będą przekazywane do państwa trzeciego/organizacji międzynarodowej. § 6. ZAUTOMATYZOWANIE/PROFILOWANIE Dane udostępniane przez Panią/Pana mogą podlegać zautomatyzowanemu podejmowaniu decyzji, w tym profilowaniu, w celu dostosowania korzyści wynikających z posiadania Karty Seniora do potrzeb jej posiadaczy. § 7. OKRES PRZECHOWYWANIA DANYCH Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane do momentu Pani/Pana rezygnacji z Programu Ogólnopolska Karta Seniora. Dane osobowe przetwarzane na potrzeby marketingu produktów lub usług własnych Administratora na podstawie uzgodnionego interesu prawnego, będą przetwarzane do czasu zgłoszenia sprzeciwu przez osobę, której dane dotyczą. Dane osobowe przetwarzane na podstawie odrębnej zgody będą przechowywane do czasu jej odwołania. § 8. PRAWA OSOBY, KTÓREJ DANE DOTYCZĄ W związku z przetwarzaniem Pani/Pana danych osobowych przysługują Pani/Panu następujące uprawnienia: - dostępu do danych osobowych, w tym prawo do uzyskania kopii tych danych; - prawo do żądania sprostowania (poprawiania) danych osobowych, - prawo do żądania usunięcia danych osobowych (tzw. prawo do bycia zapomnianym), - prawo do żądania ograniczenia przetwarzania danych osobowych, - prawo do przenoszenia danych, - prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych. W przypadku gdy przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody osoby na przetwarzanie danych osobowych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO), przysługuje Pani/Panu prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie. Cofnięcie to nie ma wpływu na zgodność przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Informujemy, że przed realizacją przysługujących Pani/Panu uprawnień konieczne jest dokonanie identyfikacji – ustalenie tożsamości. § 9. PRAWO WNIESIENIA SKARGI DO ORGANU NADZORCZEGO Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, gdy uzna Pani/Pan, iż przetwarzanie danych osobowych Pani/Pana dotyczących narusza przepisy RODO. § 10. INFORMACJA O DOWOLNOŚCI LUB OBOWIĄZKU PODANIA DANYCH W sytuacji, gdy przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody osoby, której dane dotyczą, podanie przez Panią/Pana danych osobowych Administratorowi ma charakter dobrowolny. Podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest obowiązkowe, w sytuacji gdy przesłankę przetwarzania danych osobowych stanowi przepis prawa lub zawarta między stronami umowa. Podanie danych w celu uzyskania Ogólnopolskiej Karty Seniora jest niezbędne do otrzymania karty. W przypadku niepodania tych danych karta nie będzie mogła być wydana.

JAK UZYSKAĆ OGÓLNOPOLSKĄ KARTĘ SENIORA

Seniorze!

Jeśli ukończyłeś 60 lat odbierz Ogólnopolską Kartę Seniora i korzystaj ze zniżek w ponad 2000 punktach w całej Polsce.

5 PROSTYCH KROKÓW

Wejdź na: www.glosseniora.pl

3. 4.

Załącz znaczek pocztowy i zaadresowaną kopertę

Dołącz potwierdzenie wpłaty darowizny do koperty

Wydrukuj i wypełnij formularz

Wyślij na adres al. Słowackiego 46/30 30-018 Kraków

Twoja Ogólnopolska Karta Seniora zostanie odesłana na adres zamieszkania. W razie pytań skontaktuj się z nami! Skontaktuj się z nami pod numerem tel.: (12) 429 37 28. Wejdź na www.glosseniora.pl i zobacz listę w ponad 2000 punktów ze zniżkami.

Już dziś zacznij korzystać z Ogólnopolskiej Karty Seniora i rabatów w całym kraju. ZAMÓW OGÓLNOPOLSKĄ KARTĘ SENIORA POPRZEZ PRZEKAZANIE DAROWIZNY

66 2490 0005 0000 4600 9366 4184

Stowarzyszenie MANKO ul. Siarczki 16 30-698 Kraków

6 6 2 49 0 0 0 05 0 0 0 0 4 6 0 0 936 6 418 4

D a r o w i z n a - Gł o s

n a

S e n i o r a

c e l e

s t a t u t o we

Numer karty:

NR KARTY:

Formularz zgłoszeniowy dla Uczestników FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY Programu „Ogólnopolska DLA UCZESTNIKÓW PROGRAMU FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY Karta Seniora”* „OGÓLNOPOLSKA KARTA SENIORA”* DLA UCZESTNIKÓW PROGRAMU

Proszę o przyjęcie mniewwpoczet poczetuczestników uczestników programu „Ogólnopolska Karta Seniora”. Oświadczam, że znane mi sąmi postanowienia Proszę o przyjęcie mnie programuSENIORA”* „Ogólnopolska Karta Seniora”. Oświadczam, że znane są „OGÓLNOPOLSKA KARTA Regulaminu zamieszczonego na stronie www.glosseniora.pl. Jednocześnie zobowiązuję się do jego przestrzegania. postanowienia Regulaminu. Jednocześnie zobowiązuję się do jego przestrzegania. PROSZĘ PISMEM DRUKOWANYM PROSZĘ WYPEŁNIĆ DRUKOWANYM Proszę oWYPEŁNIĆ przyjęciePISMEM mnie w poczet uczestników programu „Ogólnopolska Karta Seniora”. Oświadczam, że znane mi są postanowienia Regulaminu. Jednocześnie zobowiązuję się do jego przestrzegania. PROSZĘ WYPEŁNIĆ PISMEM DRUKOWANYM Miejscowość: Data:

Miejscowość: DANE OSOBOWE

Data:

d d

m m

d d

m m

r r

OSOBOWE Imię DANE (imiona): Imię (imiona):

Nazwisko: Nazwisko: Miejscowość urodzenia: Miejscowość urodzenia: DANE KONTAKTOWE

Data urodzenia: Data urodzenia: d d

Płeć:

d d

K: K: r

m m m m

r r

DANE KONTAKTOWE Ulica: Ulica: Numer Numer Miejscowość lokalu: domu: Numer Numer Miejscowość lokalu: domu: Kod Województwo: pocztowy: Kod Województwo: pocztowy: Numer stacjonarny: komórkowy: telefonu: Numer komórkowy: telefonu: stacjonarny: Adres e-mail: Adres e-mail: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w powyższym formularzu przez Stowarzyszenie MANKO z siedzibą przy ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków, w celu wydania

Ogólnopolskiej Karty na Seniora, zgodnie moich z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie fizycznych w związku Wyrażam zgodę przetwarzanie danych osobowych zawartych w powyższym formularzu przez Stowarzyszenie MANKO z siedzibą przy ul.ochrony Siarczkiosób 16, 30-698 Kraków, w celu wydania z przetwarzaniem osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz(UE) uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne ochronie danych) Ogólnopolskiejdanych Karty Seniora, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z dniaZGODY 27 kwietnia 2016 r. wrozporządzenie sprawie ochronyo osób fizycznych w związku OŚWIADCZENIE O WYRAŻENIU Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, usunięcia swoich danych oraz sprzeciwu wobec ich z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przetwarzania do wyżej wspomnianego celu. Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, usunięcia swoich danych oraz sprzeciwu wobec ich Oświadczam, iż wyrażam dobrowolną i wyraźną przez Administratora, Wyrażenie zgody jest niezbędne do zgodę wydania Ogólnopolskiej Karty Seniora. tj. Stowarzyszenie MANKO z siedzibą przy ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków moich danych osobowych: przetwarzania do wyżej wspomnianego celu. na przetwarzanie

Wyrażenie zgody jest niezbędne do wydania Ogólnopolskiej Karty Seniora. w celu Wyrażam otrzymywania Stowarzyszenia MANKO drogą elektroniczną na wskazany w przeze mnie w Formularzu adres Oznacza e-mail informacji handlowych, doty  zgodę od na przetwarzanie danych osobowych dla celów marke ngowych, tym marke ngu bezpośredniego.

TAK podpis: NIE Własnoręczny czącychona usług oferowanych przez MANKO, marke ngowych np. wydarzeń organizowanych seniorów, informacji o Oznacza partnerach MANKO czytelny w szczególności zgodę naStowarzyszenie otrzymywanie od Stowarzyszenia MANKO zbezpośredniego. siedzibą przy ul. Siarczki 16, Stowarzyszenia Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych informacji osobowych dla celów marke ngowych, w tymdla marke ngu honorujących Kartę Seniora oferowanych przez nich zniżek wmarke ngowych ramach Karty Seniora, w rozumieniu ustawy odla świadczeniu usług16,drogąWłasnoręczny elektroniczną z dniaczytelny podpis: 30-698 Kraków drogą itelefoniczną, emailową oraz pocztową dotyczących m.in. wydarzeń organizowanych seniorów ona w szczególności zgodę na otrzymywanie informacji od Stowarzyszenia MANKO z siedzibą przy ul. Siarczki drogązgodę telefoniczną, emailową pocztową dotyczących m.in. wydarzeń dla seniorów że wyrażam dobrowolnie orazoraz zostałem poinformowany, że mam prawoorganizowanych wglądu, poprawienia swoich danych, 18 lipcaOświadczam, 200230-698 r. Kraków Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, usunięcia swoich danych oraz sprzeciwu wobec ich przetwarzania do wyżej wspomnianego celu. usunięcia swoich oraz sprzeciwu wobec ich przetwarzania do wyżej wspomnianegoMANKO celu. na podany przeze mnie w Formularzu numer telefonu, w celu przekazywania przez danych Stowarzyszenie MANKO treści, dotyczących oferty Stowarzyszenia  TAK NIE Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach handlowych przez MANKO z siedzibą przy w tym przy użyciu automatycznych systemów wywołujących w rozumieniu ustawy z dnia 16Stowarzyszenie lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne. Wyrażam zgodę naKraków przetwarzanie moich danych osobowych celach handlowych przez m.in. Stowarzyszenie MANKO siedzibą przy ul. Siarczki 16, 30-698 oraz podmioty współpracujące zewStowarzyszeniem MANKO dotyczących ofert,zpromocji, ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków oraz podmioty ze Stowarzyszeniem MANKO m.in. dotyczących ofert, promocji, rabatów dla seniorów za pośrednictwem poczty współpracujące tradycyjnej, środków komunikacji elektronicznej oraz telekomunikacyjnych Jednocześnie oświadczam, że moja spełnia wszystkie warunkisms o których mowa w art. 7 RODO, rabatów dla seniorów za zgoda pośrednictwem poczty tradycyjnej, środków komunikacji elektronicznej oraz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, w tym w formie wiadomości e-mail, lub telefonicznie (zgodnie z art.tj. 10 ustawy o świadczeniu usług urządzeń końcowych, w tym w formie wiadomości e-mail, sms lub telefonicznie (zgodnie z art. 10 ustawy o świadczeniu przysługuje mi możliwość jej wycofania w każdym czasie, zapytanie o zgodę zostało mi przedstawione drogą elektroniczną z dnia 18.07.2002 r. oraz zgodnie z art. 172 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne z dnia 16.07.2004 r.). usług drogą elektroniczną z dnia 18.07.2002 r. oraz zgodnie z art. 172 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne z dnia 16.07.2004 r.). w wyraźnej i zrozumiałej formie. Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, Oświadczam, że wyrażam zgodę dobrowolnie oraz zostałem poinformowany, że mam prawo wglądu, poprawienia swoich danych, usunięcia swoich danych oraz sprzeciwu wobec ich przetwarzania do wyżej wspomnianego celu. ................................................................................................................................ usunięcia swoich danych oraz sprzeciwudanych wobec osobowych ich przetwarzania do wyżej wspomnianego celu. Klauzula informacyjna dotycząca przetwarzania OGÓLNOPOLSKA KARTA SENIORA Data, podpis osoby zamawiającej Ogólnopolską Kartę Seniora jest na stronie 69.

* WYPEŁNIONY PISMEM DRUKOWANYM FORMULARZ PROSIMY ODESŁAĆ POCZTOWYMI IZAADRESOWANĄ ZAADRESOWANĄKOPERTĄ) KOPERTĄ) * WYPEŁNIONY PISMEM DRUKOWANYM FORMULARZ PROSIMY ODESŁAĆPOCZTĄ POCZTĄTRADYCYJNĄ TRADYCYJNĄ(WRAZ (WRAZ ZE ZE ZNACZKIEM ZNACZKIEM POCZTOWYM „GŁOS SENIORA” (AL.(AL. J. SŁOWACKIEGO 46/30, NA ADRES REDAKCJI NA ADRES REDAKCJI „GŁOS SENIORA” J. SŁOWACKIEGO 46/30,30-018 30-018KRAKÓW). KRAKÓW). STOWARZYSZENIE KRAKÓW. PROSIMY O WSPARCIE PROJEKTU DAROWIZNĄ NANA ADRES: PROSIMY O WSPARCIE PROJEKTU DAROWIZNĄ ADRES: STOWARZYSZENIEMANKO, MANKO,UL. UL.SIARCZKI SIARCZKI 16, 16, 30-698 30-698 KRAKÓW. 57 66 2490 0005 0000 4500 9810 9905 NUMER RACHUNKU BANKOWEGO: 2490 0005 0000 4600 9366 NUMER RACHUNKU BANKOWEGO: 57 2490 0005 0000 4500 9810 99054184 BAZABAZA FIRMFIRM HONORUJĄCYCH KARTĘ SENIORA JEST DOSTĘPNA NANAWWW.GLOSSENIORA.PL HONORUJĄCYCH KARTĘ SENIORA JEST DOSTĘPNA WWW.GLOSSENIORA.PL Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego nana rzecz 2014-2020 Projekt dofinansowany ze środków Programu Rządowego rzeczAktywności AktywnościSpołecznej SpołecznejOsób OsóbStarszych Starszych na lata 2014-2020

AMBASADORZY GŁOSU SENIORA I OGÓLNOPOLSKIEJ KARTY SENIORA

Krystyna Mazurówna

Władysław Kozakiewicz

Marek Piek

arczyk

Irena Santor

Aleksander Doba

Wirginia Szmyt - DJ

WIKA

Krzysztof Zanussi

SENIORZE, WESPRZYJ DZIAŁANIA STOWARZYSZENIA MANKO – GŁOSU SENIORA PRZEKAŻ DAROWIZNĘ: Stowarzyszenie MANKO ul. Siarczki 16, 30-698 Kraków numer rachunku bankowego:

www.glosseniora.pl

66 2490 0005 0000 4600 9366 4184