DBH 1A 2017-2018
AURKIBIDEA
1. Nahia Arbulu LAUBURUA
27
2. Aitor Arroyo OLENTZERO 3. Oier Azpillaga DONIBANE JAIA 4. Irati Bombín HUNTZA MUSIKA TALDEA
2-3
5. Uxue Gómez LAMIA
14-15
6. Aimar Hidalgo SUGAAR
18
7. Ainhize Iglesias ATHLETIC
19
8. Leire Lapresa GALTZAGORRIAK
8
9. Ixone Liaño AMALUR
21
10.
Kenia López BASANDERE
7
11.
Iraia Luque BASAJAUNA
20
12.
Anne Martín TXAKOLINA
25-26
13.
Unai Martínez IKURRINA
12
14.
Endika Martinez HERENSUGEA
13
15.
Paula Mateo EGUZKI-LOREA
22-23
16.
Lucía Mohedas TARTALO
24
17.
Arkaitz Núñez S.D.EIBAR
6
18.
Aketx Otxarri IBILALDIA
5
19.
Jon Resurta EUSKAL DIASPORA
9
20.
Erlantz San Pedro MARMITAKOA
10
21.
Alder Sánchez GOXUA
11
22.
Galder Tejera ESKUPILOTA
4
23.
Iker Zearra PANTXINETA
16-17
1
“Huntza” musika taldea (Irati Bombín) “Aldapan gora, pausorik pauso…” Ezaguna egiten zaizu abesti hau? Huntza musika taldeak sortutako abestia da, eta abesti honek taldea jakitera eman zuen, izan ere, abesti oso martxosoa da, eta jendeak asko maite zuen abesti hori. Harrigarria, ezta? Talde honek egindako diska guztiek oso abesti onak dituzte. Beno, ba talde honi buruzko gauza gehiago ezagutu nahi baldin badituzu, segi irakurtzen eta musikatu zure bizitza!
NORTZUK DIRA TALDE HAU OSATZEN DUTEN PERTSONAK? 6 taldekideek osatzen dute Huntza musika taldea. Taldekideak Josune Arakistan(trikitilaria eta ahotsa), Uxue Amonarriz(panderoa eta ahotsa), Aitor Huizi (bibolina), Aitzol Eskisabel(kitarra), Inhar Ekisabel(baxua) eta Peru Aitube(bateria) dira. Taldekide guztiak gipuzkoarrak dira. Haiek trikiti, pop eta ska musika sortzen dute, eta bere lana maite dutenez, abesti harrigarriak egiten dituzte.
Hona hemen “aldapan gora” grabatzen ari zireneko abesti bat.
BAINA, NOIZ SORTU ZEN? 2014 urtean Bilboko kaletan ezagutu ziren, eta, ondo pasatzeko asmotan, elkartzen hasi ziren. Kantuak egiten hasi ziren, eta pixkanaka-pixkanaka taldea sortu zuten. Haien lehen agerpena 2016ko martxoaren 8an izan zen.
2
ZENBAT DISKA ATERA DITUZTE? Talde honek 2 disko atera ditu. Ertzetatik izeneko diska 2016. urtean atera zuten, eta 16 abestiz osatuta dago. Disko hau osatzen duen abestietako bat hain famatua den “Aldapan gora” abestia da. Horrez gain, Lumak izeneko 2 abestiz osatutako beste diska bat atera zuten 2017. urtean. “Elurretan”(abestietako bat) ume gaixoentzat egindako abestia da, eta “Zer Izan”(diska horretako beste abestia), indarkeriaren aurkako abesti bat da.
Elurretan deituriko diska. Laburtuz, Huntza zuen bizitza alaitzeko sortutako musika taldea da, eta musika mota hau gustoko baldin baduzu, hau da zure musika taldea! Abesti zoragarriak sortu dituzte eta zu entzuteko zain daude!
3
ESKUPILOTA (Galder Tejera) Eskupilota Euskal Herriko pilota da. Bere historia, nola eta non jokatzen den ezagutuko duzu, eta gero kalera joango zara eta jolasten hasikoa zara ume bat bezala eta geroago, beste modu batzuk ezagutuko duzu eta berdina gertatuko zaizu. Hori egin ostean, beste dibulgazio testuak irakurriko dituzu Herri kirolei buruz eta horrela, herri kirol batera apuntatuko zara eta Euskal Herriko eta munduko hoberena izango zara. Eta esaera esaten duen bezala igotzen den guztia jaisten da pilota bezala. ZER DA ETA NONDIK DATOR? Pilota edo pilota jokoa Euskal kirola da eta ​XIII. mendean sortu zen Euskal Herriko Iparraldea. Euskadin tradizioa da kirol hori egitea eta denbora bat pasa ostean, 1900eko olinpiar jokoetan jolastu zen eta kirol hori unibertsala egin zen. Euskal Herriko bandera
NOLA ETA NON JOKATZENEN DA? Kirol hau frontoian jokatzen da eta bi edo lau pilotarik (bi taldetan banatuta) txandaka pilota jotzen saiatzen dira, pilotak bi bote egin baino lehen, eta pilota joko eremutik kanpora bota gabe; lortzen ez duenak galduko du tantoa. Jokoaren helburua da aurkariari ahalik eta tanto gehien egitea eta txapelketa irabazten badu txapela bat irabazten du. Frontoia
ESKU PILOTAN ZENBAT MODUTAN JOKATZEN DA ETA NOLA? Esku pilotan modu asko daude, hauek batzuk dira pala, trinketa, xarea eta zesta punta; orain pitin bat azalduko dut nola jokatzen den. Palan arauak berdina dira baina palarekin jokatu behar diozu pilotari. Trinketa la paretan daude eta eskuarekin edo palarekin jokatzen da. Xarea arauka berdina da tenis erraketa antzekoarekin jokatzen da. Zesta puntan zesta handi batekin jokatzen da, arau berdinekin. Eta txapelketan guztietan txapela irabazten da. Zesta puntan erabiltzen dena
4
​
​IBILALDIA (Aketx Otxarri)
Testu honetan azalduko dut ibilaldiaren historia eta zer den.Euskal herrikoa bazara eta ez badakizu zer den lotsa handia eman beharko zizun ez jakitea.kanpokoa bazara edo hemengoa irakurri testu hau eta informatuko zara..
IBILALDIA ZER DA: Ibilaldia gauza askotarako asmatu zen, adibidez, euskarako festa bat egiteko eta hor zeuden pertsonak oso ondo pasatzeko. Bestetik, euskara zabaltzeko egin zen, izan ere, azkenengo urtetan galdu egin da eta pertsonak ez dute hitz egiten.Azkenean lortuko dena Beraren historioa
NOLAKOA DA IBILALDIA: Ibilaldia goialdean esan dudan bezala oso garrantzitsua da.Ibilaldi bat antolatzea ez da erraza eta gainera diru asko balio du.Ibilaldia izena esaten duen bezala ibiltzen eta korrika egiten egon behar zara,pertsona batek lekukoa eramaten du eta beste pertsona bati ematen dio.ibilaldia kasu honetan 5 kilometro izango dira Santurtzin eta gero jaialdia egongo da. ​Pertsonak korrika egiten ANTOLATZAILE ZAHARRENA: Ibilaldiaren lehenengo egilea getxoko ikastola bat izan zen 1978 urtean ospatu zen. Getxoko kale guztiak pasa ondoren erdiko plazan lekukoa ireki egin zen mezua irakurri zen,ondoren jaialdi handi bat egon zen.Horren ondorioz ikastola guztiak antolatzen hari dira. Oraingo getxo
Ibilaldia euskara laguntzeko da,baina gure esku dago euskara.Espero dut irakurri duzunarekin ibiladiko informazio gehiago jakitea.
5
EIBAR(Arkaitz Núñez) Eibar talde historikoa da liga guztietatik pasatu dena hirugarren mailatik lehenengo mailara “Gure
herriko jendeak betidanik du esaten Eibarrek ez duela sekula atzera egiten”. 2014an kapitala zabaldu behar izan zuen futbol profesionalean jarraitu ahal izateko. Eibar taldeko informazio gehiago jakin nahi duzu?Segi irakurtzen.Jakin duzuna baino gehiago jakingo duzu.Seguru! ZER DA S.D.EIBAR Eibar, Eibarreko futbol talde bat da maila guztietan jokatu duena erregional mailetatik hasita lehen mailaraino.2014an kapitala zabaldu behar izan zuen futbol profesionalean jarraitu ahal izateko, eta 10.000 akziodun lortu zituen 69 herrialdetan, klubaren irudia mundu osoan ezagutarazi zuen marketin-kanpaina berritzaile bati esker. Nesken taldea ere badu, bigarren maila nazionalean jokatzen duena. Bestalde, futbol-eskola edukitzeaz gain, mutilen zazpi taldek eta nesken bi taldek osatzen dute harrobiaren egitura. Eibar zelaia
NOIZ ETA NON SORTU ZEN? Eibar 1940ko azaorako hogei eta hamarrean sortu egin zen Eibarreko kapitalean.
Himnoaren fundatzaileak
ZE MAILETAN ETA ZENBAT TENPORADA JOLASTU DITU? Eibarrek 65 tenporada jokatu ditu; 28 hirugarren mailan,zazpi bigarren B mailan, 26 bigarren mailan eta orain dela lau urte igo zen lehenengo mailara, hau da, lau tenporada lehengo mailan
La Liga logoa
Testu hau ondorioztatzean, jakin ahal dugu Eibar amore ematen ez duen talde bat dela. Maila guztietatik pasatu da, hirugarren mailatik lehenengo mailara, eta hori meritu asko du, hori ez du edozein talde egiten. 6
BASANDERE (Kenia Lòpez) SARRERA Basanderek bere orrazian duen garrantzia zur eta lur utziko luke edonor, hori gutxi balitz berarentzat orrazia itzal handia zuen. Gainera aukera izango duzu, Basandereren ipuina ezagutzea eta ez hori bakarrik, baita ulertuko duzue “Jondoni Salbatore, zuretzat nuen, othoi urrikal zakizkit! “ esanahia. Ipuinean gertatutakoa da, oso ikaragarria da, eta ez duzu zineztuko. Nork da BASANDERE? Badakizuenez Basanderere, ipuin baten pertsonaia zen, “andre basatia edo "basoko andrea" esan nahi du.
Pertsonai hau,
basajaunen andre bezala ageri zen, berak egindako ipuinean. Basanderek ipuin hori egin ondoren Ezpeleta aldean esaten da, Mondarraingo gailurrean, aspaldiko siniste baten arabera, dagoen leize baten sarreran agertzen zela. “Mondarraingo gailurreko leiza”
Basandere itxura Basanderek ile luze bat zuen, baita bere ilea ilehoria zuen eta gainera oso polita. Berak egun osoa zebilen orrazten bere ilea urrezko orrazi eder batekin. Berarentzat orrazi hori txori bakoitza bere adarrera bezala, Basandere bere orrazira joaten zen babes bila. Hala ere, berak beti daramaten zuen soineko luze bat.
“Ilea orrazten”
Zein da Basanderen ipuina? Orain beraren ipuinean gertatutako ezagutuko duzue. Baserriko gazte batek behin eta berriz eskatzen ziola orrazia Basajaunei eta Basandereri, azkenean Basajaun eman zion. Mutilak Salbatoreren ermitara zeramakien zutargia zegoen, Basanderek hori ikustean oihuka hasi zitzaion. Gazteak ordurako Salbatoretik hurbil, garrasika ondorengoa esan “Basajaun eta Basandere” zuen: ordurako Salbatoretik hurbil, garrasika ondorengoa esan zuen: Jondoni Salbatore, zuretzat nuen, othoi urrikal zakizkit!
7
Galtzagorriak(Leire Lapresa) Jeinu laguntzaile mitologiko ezagunenak dira hauek, zur eta lur utziko dutena edonork eta orain beraiei buruz gehiago ikasteko aukera paregabea duzu hau. Asmatu duzu nortzuk diren? Ba galtzagorriak dira, beraiek eramango zaituzte testu honetan zehar. Hemen beraiek nor diren, haien eginkizunarekin bat eta jabeak haiek lortzeko egin behar dutena ikasteaz gain asko gozatuko duzu. Â
NORTZUK DIRA GALTZAGORRIAK? Galtzagorriak oso txikiak diren gizon eta emakume iratxo dira. Haiek, nagusiek agintzen dieten guztia egiten dute. Galtza gorriak jantzita eramaten dituztelako, deitzen dituzte horrela. Horretaz gain, buruan txano marroia du eta baita alkandora marroia ere. Laguntzaile hauek, bizkorrak, biziak, onak eta jostalariak dira. Galtzagorri normal bat
ZEIN DA BERE EGINKIZUN NAGUSIA? Galtzagorriak, jabeak kutxatxo batean gordeta izaten dituzte eta haiek, laguntza behar dutenean,han daude beraiek edozein lanetan laguntzeko, nahiz eta lan hori oso zaila izan. kutxa zabaldu egiten dute. Iratxoak atera egiten dituztenean nagusiaren inguruan bueltak ematen hasten dira, zer egin behar duten galdetzen behin eta berriro, nagusiak agindutako lanak egiten
egoten dira gauez, eta, etxekoen pozerako, hau da,
jabea pozik egoteko,
hurrengo goizerako amaituta izaten dituzte lanak. Biribilean jabearen agintearen zain.
NOLA IZAN AHAL ZARA GALTZAGORRI BATEN JABEA? San Joan bezperako gauean, kutxa bat edo bestelako ontzi bat utziz gero, sasien gainean, galtzagorriak horra joaten egiten dira eta zuk beraien jabea bilakatu egiten zara.Sinestezina den zerbait egiten dutenean, esaten da Galtzagorrien laguntza izan duzula.
Horrela izango zara jabe
Hau laburbilduz, bitxikeria bat kontatuko dizuet. Ba al zenekiten galtzagorri batzuk oso gaiztoak direla eta, horregatik, beste hainbat hizkuntzetan galtzagorrien esanahiak deabru esanahi duela. Esaterako, gaztelaniaz “diablo� esaten da. 8
Euskaldunak Ameriketan (Jon resurta) Duela asko euskaldunok Ameriketara joan ginen lan bila batez ere franko garaian “Ameriketara joan nintzen zentimorik gabe...” asko batzuk han gelditu dira bere lanean eta ez dira itzuli,baina, hala ere ausarta batzuk ona etorri dira eta haien esperientzia kontatu digute, kasu honetan Ameriketara joan zen euskaldun baten esperientzia kontatuko dizuegu.
NOLA IZAN ZEN ESPERIENTZIA? oso txarra jeneralean,Coloradora joan ziren eta bertan hotz handia egiten zuten, gainera kanpainako denda batean lo egiten zuten, horrez gain euskal herritik urrun egotea triste jartzen zion. Artzain honek, Ameriketara bere osabarekin eta beste pertsona esagun batzuekin heldu zen bertara, eta haiekin lan egiten zuen, Ameriketarrak, euskaldun honek eltzerakoan artzaintzan laguntzeko bi zaldi eta bi idi ema zizkieten, txakurrik ez, gutxienez zaldiak,idiak,ardiak eta berarekin zeuden pertsonak kompania egiten zion eta poztasuna sortzen zion (coloradoren kokapena)
NOLA LORTZEN ZUTEN ERREKURTZOAK? ura lortzeko,oso urrun joan behar ziren izoztutako ur putzu batera joan behar ziren eta segituan putzu horri kolpeak eman eta izotzezko zati horiek balde batean eramaten zuten, izotza urtzeko eta horrela ura lortzeko.Bitartean, janaria behar zutenean aien ardiengandik lortzen zuten gazta eta esnea jaten zuten edo bestela saltzen zuten eta diruarekin janaria erosten zuten edo azkenengo errekurtso moduan aker ahar bat hiltzen zuten eta sukaltzen zuten,
USTE DU ARTZAIN HONEK ZEO ZER GARRANTSITZUA UTZI AHAL DUTENIK EUSKALDUNOK AMERIKETAN? artzain onen, ustez, Ameriketara joan diren euskaldun guztiok zeo zer garrantzitsua utsi dutela uste du,hotz:ohiturak,kultura eta batez ere: egiten dugun gauzengatik pasioa, kasu honetan artzaintza.
Irakurri hau ostean, ondorioztatu ahal dugu Ameriketara joatera, zure lurraldetik urrun gogorra dela, batez ere euskalduna bazara edo gutxienez garai batean. Baina eskerrak ematen diogu dibulgazio testu hau lagundu digun artzainari. Hala ere euskal diaspora gaur egun jarraitzen da egiten, eta asko, eta euskaldun bakoitzak bere esperientzia dauka, agian hobeagoa edo txarragoa.
9
Marmitakoa (Erlantz)Â Marmitakoa, Euskal herriko, Kantabriako eta Asturiaseko patatak, tipulak piperrak eta tomateak nagusiki dituen janari tipikoa da. Marmitako jatorria euskal arrantzarako ontzietan dago. Antzinean, itsasontzian, sukaldariak janari batzuk prestatzeko elementu gutxi zeukan, beraz, arrainak, patatak eta apur bat gehiago tripulazioa mantentzeko nahikoa izan zen. Bere ''Marmitako'' izena marmitatik dator, marmitetan zerbitzatzen zelako. Zer da marmitakoa eta bere errezeta Marmitakoa, patatak, tipulak, piperrak eta tomateak ditu nagusiki, baina bere atun deituriko ur tropikaletako arraina osagai garrantzitsuena da. Toki batzuetan berotan zerbitzatzen da lokatzeko kazola edo marmita batean. Bere errezeta oso sinplea da, hau da 4 lagunentzako errezeta: 1 kilogramo atun, 1 kilogramo patata (gehiago jarri dezakezu, baina kontuan hartu behar da plater hau osagai nagusia dela bonitoa), 1 tipula handi, 3 txorizero piperrak, 1 pipermin (aukerakoa), oliba olioa eta gatza. Nola hartu zuen Marmitako izena eta bere historioa Marmitako jatorria euskal arrantzarako ontzietan dago. Bere errezeta oso ohikoa zen kantabriar arrantzaleen artean, itsasontzian, sukaldariak janari batzuk prestatzeko elementu gutxi zeukatelako, beraz, arrainak, patatak eta apur bat gehiago tripulazioa mantentzeko nahikoa izan zen. Bere ''Marmitako'' izena marmitatik dator, Marmitakoa marmitetan zerbitzatzen zelako. (Galizian eta Asturiasen Marmitakoa gaztainekin egiten zuten, leku horietan patatak ez zeudelako).
Non da Marmitakoa janari tipikoa eta noiz jaten da Euskal-Herrian, Kantabrian eta Asturiasen marmitakoa da janari tipikoa, eta asko sukaldatzen da. Janari hau, uda garaian sukaldatzen, jaten, eta prestatzen dute, uda garaian jaki honen osagai garrantzitsuena bakarrik udan arrantzatzen dutelako. Esan dugun informazio guztia laburtuz, marmitakoa atuna osagai garrantzitsuena duen iparraldeko janari tipikoa da eta, gogoratu, esaera esaten duen moduan, jaten duguna gara. 10
GOXUA (Alder Sanchez) Zer da goxua? Batzuk esaten dute tarta bat dela eta beste batzuk esaten dute natilla bat dela. Nola egiten da? Nor sortu zuen? Non sortu zen? hori guztia jakin nahi baduzu eta Euskal gastronomiako zerbait ikasi nahi baduzu testu hau irakurri beharko duzu.
GOXUA ZER? Goxua Euskal Herrian oso ohikoa den eta Esne-gain, bizkotxoa, krema gozogile eta karamelu egindako postrea da.
(Goxuaren argazki bat da) LUIS LOPEZ Goxua Gazteisen sortu zen eta Luis Lopezek sortu zuen. Goxuaren sorrera kasu berezia bat da: Luis Lopezek esaten duenez berak sortu zuen goxua, baina beste gozogile bat esaten du berak asmatu zuela, horren ondorioz ez da goxuaren historia ondo ezagutzen. (Luis Lopez Goxua egiten ari da) ERREZETA Zer da goxua? Batzuk esaten dute tarta bat dela eta beste batzuk esaten dute natilla bat dela. Nola egiten da? Nor sortu zuen? Non sortu zen? hori guztia jakin nahi baduzu eta Euskal gastronomiako zerbait ikasi nahi baduzu testu hau irakurri beharko duzu.
Testua irakurri eta gero konturatu ahal zara goxua ez dela beste janariak bezala bere sorrera ez delako oso ezaguna, gainera egiteko oso erreza da eta oso gozo dago.
11
IKURRINA(Unai) Ikurrina Euskaldun guztion ikurra da.Baina ba ahal dakigu non sortu zen?edo zer aldaketa eduki ditu gaur egunerarte?Normalean bakarrik dakigu esanahia zehatza ,eta historioa eta bestea, ez ahal da garrantzitsua ere . Ikurrinaren kolore berezi hori deskubrituko dugu testu honetan ,ostadarraren kolore berezi hori euria eta eguzkiarekin egina Ikurrinaren kasuan esfortzua eta indarrarekin lortutako herria da ,Hori eta gehiago ikusi nahi baldin baduzu etorri eta Ikurrinaren aditu bihurtuko zara behekoa irakurrita.
IKURRINAREN SORRERA Ikurrina,Euskal Herriko ikono esanguratsu bat da, lehen ikurrina 1936 ean agertu zen Luis Arana Goiri eta Sabin Arana Goiri anaiek sortu zuten.Bere sorrera unetik bertantxe jazarpen politiko latza jasan duen bandera bat izan da, adibidez:Nafarroa ez zegoen ados ikurrinarekin 1977 ko urtarrilaren 19 arte ,data horretan ofizialki legeztatu zen. Sabino Arana Luis Arana
IKURRINAREN ALDAKETA Ikurrina egon baino lehen beste bandera bat zegoen hau, gorria eta berdea zen .1936 an egin zenetik ez da ia aldatu ,bakarrik egin dena marra gorriak eta zuriak loditu dituzte.Marra gorri horiek Luis Arana Goiri eta Sabin Arana Goiri anaiek sartu zituzten Nafarroko Castejon herriari esker. Ikurina lehen
IKURINA GAUR EGUN Gaur egun Bizkaia,Gipuzkoa, Araba ,Nafarroa,Nafarro Behera,Lapurdi eta Zuberoan ofiziala da eta batzoki eta Euskal etxe guztietan topatu ahal dugu , Euskal Herrian eta Euskal Herritik kanpo.Lehen esan dugu egunaren ondorioz urte guztietan aberri eguna ospatzen da. Ikurina gaur egun
Orduan zer ba dakizu lehen baino gehiago ?Erantzuna seguruenik izango dela baietz ,baina norbaitek daki.Orain sarreran egin ditudan bi galderei erantzutea ondo egongo legoke.Zer animatzen zara erantzutera ?Erantzuna bai bada eman usten dizuet lekua erantzuteko.
12
Herensuge (Endika)
Azalduko dudan dibulgazio testua herensugeri buruz doa. Mundu osoko mitologian agertzen den jeinu gaiztoari buruz egingo dut. Btetik herensugeren definizioa; bestetik nolakoa da herensuge edo bere itxua fisikoa eta askenik bere elikadura azalduko dut.
Zer da, (definizioa) Herensugea edo dragoia, mundu osoko mitologian ​agertzen den animalia-izakia da, baita Euskal mitologian ere. Animali-izaki honek, antzinako kulturen ikusmolde telurikoaren osagai garrantzitsu bat da eta herrien erlijiozko sinesmenetan eragin handia dauka. Esaten denez bezala, pertsonai mitologiko hau soinu oso gogorra egiten duen eta hegan egiten duen jeinu gaizto eta gogor bat da.
Itxura fisikoa Herensuge zazpi buruko dragoia da, baina, pertsona batzuek esaten dute buru bakarreko dragoi erraldoia dela: horregatik oraindik ez dakigu gauza asko bere itxurarengatik. Baina bai dakiguna da dragoi hau oso handia da eta bere bigarren izena esaten duenez bezala suge formakoa dela. Jeinu gaizto hau hegan egiten duenez hegoak ditu eta bere zapi ahoetatik sua botatzen duela eta pertsonai honek oso handia dela eta lau hanka dituela.
Elikadura Herensuge haragijalea da bere kobazulotik hurbil dauden abereak bere arnasarekin abere horiek erakartzen ditu eta jaten ditu. Normalean jaten dituen animaliak hauek dira: astoak, zaldiak, behiak eta mendietan dauden animali asko. Ere batzuetan gizakiak hartzen zituen eta ito egiten zituzten gero bera jateko. Haragijale honek bakarrik ateratzen da bere kobazulotik jan nahi badu edo hurbil dauden herrietara janaria bilatzeko.
13
LAMIA (Uxue Gómez) Askok entzun izan dugu lamiaren historioren bat,baina..Nor da lamia? Gizakia,arraina,sirena...Dirudienez,lamia izugarrizko garrantzia izan du izaki mitologikoen artean.Euskal izaki mitologikoen artean lamia ederrena da,bere ilea behin eta berriro orrazten baitu Lamia izakiei bezala lilularatzen dituen moduan lilularatuta geratu nahi bazara hau irakurtzen...Aurrera eta animatu zaitez testu hau irakurtzera! NORTZUK ZIREN? Lamia euskal mitologian ezaguna den izaki bat da.Haren eguneko ordu gehienak bere ile luze eta horia orrazten,eta batez ere,gizakiaren zain egoten zen.Horrez gain,bere betebeharrenetako bat,zubiak edo etxolak eraikitzea zen. (Lamia harri baten gainean ilea orrazten) NOLAKOA DA LAMIA? Alde batetik,Lamiaren gorputza berezi samarra zen...Gorputz erditik gora emakume ederra zen eta gorputz erditik behera ahatearen gorputza zuen, Ilehoria zen eta oso luzea zeukan,horregatik,oso ederra zen eta gizakiak lilularatzen zituen eta bere oinak ez ziren gizakien modukoak,ahateen oinak baizik. (Lamia bere ilea orrazten)
NON BIZI ZEN LAMIA? Lamiaren gorputza berezi samarra zenez,ezin zen lurrean zen,beraz uretan bizi zen,adibidez,Euskal Herri osoko erreketan bizi zen eta erreka zuloetan egoten ziren haien ile luze eta leuna urrezko orrazi batez orrazten.
(Lamia bere ilea orrazten)
14
NOLAKO MESEDEAK ESKATZEN ZIETEN LAMIEK GIZAKIEI? Lamia askotan,mehatxuen bidez egiten zituen eskakizunak,adibidez,emagin lanak egiteko,edo azken arnasa ematen ari zenean, pertsona bat bertan egotea eta otoitz bat botatzea eskatzen omen zuen, bestela ezin baitzen bakean hil‌. Aldiz, beste batzuetan, bera agertzen da adeitsu pertsonei laguntza eskainiz. (Lamia ura begiratzen)
Lamiaren ilean galdu baldin bazara,,edo bere oinekin igeri egitea lortu baduzu....Zure jakin mina piztea lortu du Lamiak? Ba,lamiak,asko maite du gizakia..Eta zu,lamia maite duzu?Espero dut zuen gustokoa izatea.
15
PANTXINETA (IKER ZEARRA)
Zer da pantxineta? Pantxineta euskal herriko pastel bat da eta, pantxineta zer den,jatorria,errezeta etab, ezagutuko duzu ,gainera Gipuzkoan asmatu zen Otaegi gozodendan anima zaitez pantxineta probatzera eta aldizkari hau irakurri ondoren pantxi
Zer da eta jatorria. Pantxineta Euskal Herriko tipiko azkenburua da.Arrautzez,irinez eta azukrez egindako hostopila arbendol txigortuz estalita dago.Azkenburu honek Donostian(Gipuzkoa) asmatu zen,hau da, bere jatorria Donostia da.Gaur egun, hainbat lekuko gozokietan prestatzen da Euskal Herrian barrena.
gozokizko denda
Nola prestatzen da? Pantxineta prestatzeko osagai hauek behar dira: 2 hostopileko laminak, 150gr arbendol, arrautsezko gorringoa bat, 3 koilarakada azukrea, 1 l esne, 5 arrautseko zuringoa, 150 gr. Azukre, 70 gr. Arto-irin finduarekin, 10 gramo gurin, Limoi azal batzuk, laranja azal pieza batzuk, 1 kanela makila. Lehenengo, krema egiteko,esnea eta bainila kazolan sartu. Ondoren, jarri kaiku batean, irinako artoa eta azukrea eta nahastu.ondoren gehitu 3 gorringo eta arrauts 1 eta nahastu.Gero gehitu sartu guztia kazolan,utzi epeltzea eta gehitu arbendolak. Hori egin eta gero, azalera garbi bat bota irina apur batekin. Jarri letxugaren liburuxkak eta luzatu giro batekin. Bi zirkunferentziak moztu, 25 cm-ko diametroa eta 27 cm-ko beste bat. Orduan, azukrea zartagineko paperarekin eta jarri gainean hosto txikia. Ertzak utziz prestatutako errea estali. Zabaldu ertzak ur pixka batekin eta jarri goiko zirkunferentzia handiagoa, ertzak elkarrekin sakatuz. Margotu azalera arrautza pixka batekin eta xerratan almendra hautseztatu. 160ºC-ko labean 40 minutuz. Azkenik, kendu labetik, azukre pixka batekin hautseztatu eta menda hostoekin apaindu.
pantxineta
16
Pantxinetaren historia. Pantxinetako historia XX. Mende hasieran, Miren Cristina Erregina polita Easo udako kantxan instalatu zenean eta Kontxako uda igarotzeko norbait nahi zuen edonor izan zen. Garai hartan, gainera​, mugatik hurbil zegoenez, hiria Suitzako eta goi-mailako frantsesen aterpea izan zen. Lehen Mundu Gerra ihes egin zuten, sukaldari eta pastel sukaldariekin bidaiatu zuten. Bi egoera horiek iraultza gastronomiko txiki bat sortu zuten: Euskal sukaldaritza tradizionala zapore onen, tekniken eta Europako historiaren gastronomiarekin aberastu zen.
pantxinetaren zaporea
pantxineta hostopila beteta dago, euskal herriko azkenburuak gustatzen bazaizu pantxineta hoberena da.
17
SUGAR (Aimar Hidalgo) Ba al zenekien nork den sugar? Animatu eta irakurri ! Testu onetan ikasiko duzu nork den sugar,zein da bere itxura fisikoa eta non aurkitu edo bizi den hori guztia jakin nahi ba duzu irakurri arretaz nire testua asko gustatuko zaizu ziur nago zatoz, animatu zaitez sugar.Espero dut zure gustukoa izatean Irakurri ! Nork da sugar? Sugar edo maju Euskal mitologiako pertsona magiko bat da itxuraz aldatu ahal duena sugar: suge + ar : herensuge -sua +gar llama edo sua zein da bere itxura fisikoa? Hiru itxura fisiko dauzka pertzona,sugea eta herensugea berak bere itxura fisikoa aldatu ahal duelako.Berak izan ahal da pertzona bat bizarrarekin eta ile kizkurrarekin.Sugea izaten ,berriz, oso luzea izaten da,bere hortzak oso luzeak eta zuriak dira.Esaten dute bere kolorea berdea edo gorria izan ahal dela.Bere herensuge forma aldiz oso oso handia da eta bere hortzak oso handiak eta luzeak dira.Berak begi oso handiak eta gorriak dauzka.Hark buztan luze luzea du.Bere azala harria bezain gogorra da eta herensuge guztien bezala sua bota ahal du ahotik. Non aurkitu edo bizi da sugar? Hark aurkitu ahal da lurraren bekaldean baina batzuetan lurtarik ateratzen da eta beti kobazuloetatik ateratzen da.
Bukatzeko sugar Marirekin ezkonduta dago eta bi ume dituzte mikelats eta atarrabi. biak desberdinak dira mikelats ona da ,berriz, atarrabia txarra da. hemen dago nahi duzun informazio guztia
18
ATHLETIC(Ainhize Iglesias) Athletic futbol taldea Euskal Herriko taldea da, eta futbol talde honi buruz gehiago janik nahi baduzu bide onetik zoaz.Noiz sortu zen? Nola sortu zen? eta beste hainbat galderei erantzuna bilatzeko testu hau irakurtzen jarraitu. Baita ere Euskal Herriko talde honen kuriositate batzuk erakutsiko dizkizuet. TALDEAREN SORRERA Futbol talde hau 1928. urtean sortu egin zen, lagun talde baten artean. Egun batean laguneko parke batzuk futbol zelai bat artuta talde txikia sortu zuten beraien artean, eta beste taldeen kontra kokatuz, maila igotzen joan ziren, esfortzuzko urte asko eta asko pasatu ahala, hori izatera heldu da. Lagunak futbolean jolasten IKURRINA
Futbol talde onen ikurrina aldatzen joan da. 1901. urtean ikurrina urdina izan zen taldearen hasierako letrekin, 1920. urtean, berriz, ikurrina itxura izan zuen, eta kolore gorria eta zuria izan zuen. 13 urte geroago Athletic Madrileko bezalakoa izan zen, hau da, alboetan urdina eta barruan gorria eta zuria. Urte hori pasatu eta gero gaur
urte desberdineko ikurrinak
egungoak izan ziren, eta orain arte mantendu egin dira.
ATHLETIC TALDEAREN KURIOSITATEAK
Athletic taldea ez du bakarrik mutil taldea, baita ere nesken lehenengo taldea du. Mutilen taldea naiz nesken taldea, bakarrik euskal herrian jaiotako jokalariak hartzen ditu bere taldean jolasteko. Athletikeko ekipajea lehenik urdina izan zen, geroago beltza eta gaur egun zuria eta gorria da, hiru horiek egiteko ikurrinean oinarritzen ziren. Talde hau sartu duen goleadarik Athletic taldearen nesken taldea
handiena 1-7 izan zen. 19
BASAJAUNA (Iraia Luque) Basajauna gustatzen zaizue? Basajauna gustatzen ba zaizue deskribapen hau irakurri.Euskal Herriko ume guztiek bera eta bere emakumea,Basanderea deiturikoa,maite dituzte.Biek oso jatorrak eta abenturazaleak dira, baita mendian bizi diren animali iletsuak dira. Gauza gehiago Basajaunari eta Basanderea buruz jakin nahi badituzu...Testu hau zuen interesa deituko du! Nolakoa zen? Basajauna, gizaki baten moduan ibiltzen zen, baina,gorputza ilez beteta zuen eta buruko ilea,hostoz beteta zegoena,lurretik arrastaka eramaten zuen, oso luzea baizen.Pertsonai honek, oinak hartzaren atzaparraren tankera zuen, eta ez apatx batena.Basajaunaren dohain bat bere emakumearen edertasuna zen. ​
Basajaun iletsu eta jatorra
Non bizi zen? Basajauna mendian bizi zen, espezifiko, Araban. Hark bere emakumearekin eta bere ardiekin mendian pasatzen zuen denbora, eta mendian bizitzea asko gustatzen zitzaion, aire garbia zegoelako. (Pertsona mitologiko horren etxea)
Denbora libretan nora joaten zen? Basajaunari gauza asko gustatzen zitzaion, adibidez, bere ardiekin egotea, asko maitatzen baitzituen, edo bere artaldera joaten zen, beraren ardiak ikustera eta baita zaintzera.Pertsonai mitologikoari, bere emakumearekin egotea zen gehien gustatzen zitzaion gauza.Jateko orduetan,
ehizari batzuk ogia ematen zioten, eta hori
asko gustatzen zitzaion.
​ (Basajauna eta bere ardi liluragarriak)
Segurazko gauza asko ikasi dituzula, ezta! Testu osoan zein zati izan da gehien gustatu zaizuna?...nolakoa zen, non bizi zen edo zelako ekintzak egiten zituen.
20
AMALUR (Ixone Liaño) Euskaldunok
hainbat
pertsonai
mitologiko
sortu
ditugu,eta
gutxi
batzuek
dakite
horietaz;Amalur,horietako garrantzitsuena da.Lurraren sortzailea dela esaten da eta lurrak izan duen emakumerik indartsuena izan da.Euskal mitologian aditua izan nahi duzu?Hurrengo testu hau aztertuz,jainkosarik boteretsuaren garrantzia,izaera eta lanbidea ezagutuko dituzu. ZER GARRANTZIA DU EUSKAL MITOLOGIAN? Jainkosa nagusia. Lurra da izaki bizien bizilekua, eta bera da gure ingurune naturala sortu duena, bizitzeko indarra eta lurrari indarrez gidatzen diona. Berari esker bizi dira animaliak eta landareak, eta hark ematen dizkigu gizakioi elikagaiak zein bizitzeko behar dugun lekua...Eguzkiaren eta ilargiaren ama dela ere esaten da.Bera bakarrik mundu hau sortu eta ziurtatzen Amalur munduan du,soilik
berak sortutako naturaren laguntzarekin.Garrantzi handia du
Euskal mitologian,bere botere eta indarrarekin gaur egun gizakiok dugun guztia munduratu duelako. ZELAKO LANA DAUKA? Amalurrek landareen eta animalien bizitza ziurtatzen du. Berak fruta, haragia, arraina... eskaintzen dizkigu eta gainera mendiak, ibaiak... egiten ditu.Berak menderatzen ditu pertsonaia mitologiko guztiak.Europa zaharreko kultura matriarkalen jainkosa antzinakoetako bat da, beharbada, Amalur, izan ere, kultura zeltetako jainko zerutiarren aurrekoa da, eta baita ibai,mareak eta ozeano guztien sortzailea.Bere lana mundu honetaren begiak izatea da,esate baterako,lurreko animali,gizaki eta landare guztiek egiten dituzten ekintza gaiztoak eta onagarriak behatuz sari bat edota zigor
Lanean duen janzkera
bat eskainiko dio
AMALUR NATURAN Amalurren
pertsonifikazioa
ezagutzen
da.Lurraren
da
naturan.
barrualdean
bizi
Anbotoko
dama,izenez
da,Anboto
mendiko
haitzuloetan.Animalien itxurak hartzen ditu eta horietakoekin animaliak laguntzen ditu. Sugaar jeinuarekin ezkondurik dago eta bi seme dituzte, Mikelats (zintzoa) eta Atarrabi (gaiztoa).
21
EGUZKI-LOREA (Paula Mateo) “đ&#x;Žľđ&#x;Žś Eguzkia eta lorea đ&#x;Žľđ&#x;Žśâ€? esaten du abestiak. Zer gertatzen da eguzkia eta lorea elkartzean? đ&#x;Œť Eguzki-lorea đ&#x;Œť izango dugu. Zer dakizu eguzki-loreari buruz???? Gehiago jakin nahi baduzu, hau irakurtzen jarraitu eta definizioa, izaera, kondaira, sinesmena‌. jakingo duzu. Guztia ezagutzen baduzu, jarraitu irakurtzen eta horrela ezagutzen duzuna eta askoz gehiago jakingo duzu. Kondaira irakurtzean, harrituta geratuko zara, oso espeziala da eta. ZER DA EGUZKI-LOREA? Eguzki-lorea
eguneko
errepresentazio
gisa
Euskal
astroaren
irudiaren
Herriko
baserrietako
atarietan jartzen den tradizio handiko sinboloa da, eta eguzkiaren funtzio mistiko berdina betetzen du. Eguzkilorea.
Eguzkia.
NOLAKOA DA EUSKAL OBJEKTU HAU? Bere itxura, Kardu Silvestrearen lore lehorra, Carlina acaulis eta, lehen esan dudan bezala, eguzkia irudikatzen du. Lore hori honelakoa da: ia lurrari itsatsita hazten da, zurtoin zurruneko lore iraunkorra da eta 20 zentimetroko altuerara murriztua du. Baita ere, ebakitako hosto-erroseta arantzatsuaren itxuran loratzen da. Gainera, karduaren antzeko braktea zabal eta haragitsuak izaten ditu. Bestalde, erroseta hosto larrukara, luzexka eta arantzadunez osatua dago. Larrukarak zera esan nahi du, larru onduaren antzeko trinkotasuna duena. Amaitzeko, bazter eguzkitsuetan, lugorrietan eta mendiko belardi harritsuetan hazten da. Eguzki-lorearen forma honelakoa da.
ZEIN DA LORE HONEN OHITURA EDO SINESMENA? ETA ZEIN DA BERE KONDAIRA? Espiritu txarrak uxatzen dituela esan ohi da; horrela sorginei, eta gaixotasunaren, ekaitzaren nahiz tximistaren jeinuei sarrera eragozten die. Garapenaren eta bakearen sinbolotzat ere har daiteke. Kondairak dioenaren arabera; duela milaka urte, jendeztatzen hasi zenean, iluntasun handian murgilduta.
gizakia
​lurra
Ateetan jartzen zituzten.
bizi ziren. Zezensuzkoaren itxuran lurraren erraietatik ateratzen ziren jeinuek, zaldi hegalariek, sorginek edo herensuge handiek gizakia izutzen zuten. Etsita zeuden gizaki horiek eta etengabe Lurrari laguntza eskatzea erabaki zuten. Behin eta berriz eskatu zioten eta azkenean Lurrak esan zien: -Semeok, laguntzeko esaten didazue eta hori egingo dut. Izaki argitsu bat sortuko dut eta Ilargi deituko diozue.
22
Horrela Lurrak Ilargia sortu zuen. Hasieran ikaratuta haitzuloetatik irten gabe egon baziren ere, pixkanaka, gizakia egoerara ohitzen joan zen. Baina beldurra jeinu eta sorginengana ere heldu zen, nahiz eta hauek ere ez zuten denbora askorik behar izan euren leizetatik irteteko. Izuturik, berriz ere Lurrarengana jo zuen gizakiak, oraingoan botere sendoago baten bila. Honek izaki argitsuago baten sorrerarekin erantzun zien, Eguzkia izena jarri ziona. Horrela, Eguzkiak eguna irudikatuko zuen, eta Ilargiak, berriz, gaua. Handia, argitsua eta beroa izan arren, gizakiak azkar ohitu ziren. Honen berotasunari eta argiari esker, loreak jaio ziren, eta jeinu eta sorginek ezin izan zuten egunaren argitasunera moldatu. Ordutik, gauez bakarrik ateratzeko gai izan ziren. Gizakia berriz ere Lurrarengana joan zen laguntza eske, oraingoan gauerako babes eske, izan ere, gauez, leizeetatik jeinuak atera eta eraso egiten zieten. Orduan lurrak lore eder bat sortu zuen, eta hau ikustean, gaueko izakiek Eguzkia bera zela pentsatuko zuten. Asko pentsatu zuten eta eguzkiarekin lotura zuen izen bat jarriko zioten. Baita ere, lore bat zenez, lorearekin lotura izan behar zuen. Azkenean guztion artean adostu zuten, eguzki hitza eta lore hitza elkartzea; beraz izen hau jarri zioten: “đ&#x;Œť EGUZKI-LOREA đ&#x;Œťâ€? Eguzki-lore bat zelaian
23
TARTALO (Lucia Mohedas) Badakizu nor den Tartalo? Pertsonai mitologikoen artean, pertsonai oso esagun bat Tartalo da.Tartalo euskal mitologiaren pertsonai gaizto bat da eta jende asko du beldurra berarengan. Honi buruzko gauza gehiago jakin nahi baldin badituzu, segi irakurtzen, edo bestela Tartalo jan egingo zaituzte. DESKRIBAPENA Tartalo ziklopea da,alergia,euskal mitologiaren pertsonai gaizto bat da.Begi bakarra du bere bekokiaren erdian ,indar izugarrizko erraldoia da eta ardiaren azalarekin jantzi omen da.Bere tamaina eta itxuragatik beldur handia ematen du.Bere izaera bere fisikoarekin arramena du; hau da, pertsonai basatia eta oso txarra da ez du bihotzik,egun guztia pasatzen da jendea arrapatzen eta ez ditu bakean uzten jaten dituen arte TARTALO
KONDAIRA Gizaki erraldoiaren kondaira oso ezaguna da, baina ez da beti berdina.Kondaira kontatzen duen pertsona bakoitza zerbait gehitu edo kendu egiten dio.Adibidez bertsio batzuetan Tartalo bakarrik bizi egiten da, baina beste bertsioetan, aldiz, emaztearekin bizi egiten da.
KONDAIRA
BIZILEKUA Pertsonai mitologiko hau kobazulo batean egiten du Nafarroatik urbil, gehienetan mendiko kobazuloetan.Bere etxea oso iluna eta handia da harrapatzen dituen pertsonak eta animaliak barruan sartzeko eta bere tamainagatik ere.Kobazuloaren aurrean beti du artalde bat.
KOBAZULOA
Orain, badakizu nor den! 24
TXAKOLINA
(Anne)
Kaixo, nik txakolinari buruz hitz edo idatziko dizuet .Atal honetan Bizkaiko edari preziatuena eta zaharrena ezagutuko duzu. Zertarako erabiltzen den ?Bere prozesua ...Ezagutuko dituzu erreportaje honekin .Bizkaiko txakolina jatorri-deitura( denominación de origen ) da. Graduetan(%) neurtzen dira ardo eta edari biziak guztiak.Ardo garratz bat da 7eta 10 gardu artean edukitzeen du gehienean . Non sortu da ?? Bizkaian sortu zen , gero , mundu osotik zabaldu egin zen adibidez : Txina , Japon , Gipuzkoa , Burgos, Kantabrian , Chilen …
(Bizkaia mapa sorrera)
Non eta nola egiten da ?? Sakoneko lurralde menditsua da, Bizkaiko batez bestekoa baino gehiagokoa eta baso, larre eta landaketa ugari ditu. Hona hemen zenbait txakolin-tradizio garrantzitsu dituen udalerriak, horien artean Zalla, Galdames, Muskiz eta Balmaseda.Mahasti Bizkaiko geografia osoan zehar dago. Kostalde oso hurbileko eremuetako landaketak aurki ditzakezu, barneko haranetan edota 400 metro baino (Biñedo )
gutxiagoko altueran.
Balmaseda.Mahasti Bizkaiko geografia osoan zehar dago. Kostalde oso hurbileko eremuetako landaketak aurki ditzakezu, barneko haranetan edota 400 metro baino (Biñedo )
gutxiagoko altueran.
Aldatu ahal da ? Ez , ez da aldatu gehiegi. Antzinean eta gaur egun konparatuz ezagutzen da gehiago . Prozesua eta metodoak aldatu egin dira ,ere, ekitaldietan , laginketan , ezkotzetan … erabiltzen da. (aldaketa)
25
Antzinan Txakolina ekoizten zen batez ere baserrian . Jendea egiten zuten saltzeko eta bizitzeko forma bat izateko .
​(antzinean ) Gaur egun Jatorri deitura desberdinen sorrerari esker, upeltegiak bisitatu ahal izango dituzu, non ardoaren turismo jarduerak burutzen diren jakiteko, salda produzitzeko gunea eta aberastasun turistikoa ezagutzeko.Aukerek dastatze gastronomikoak, dastatzeak, upeltegiaren edo inguruetako ingurunearen bisita gidatuak dituzte, nahiz eta batzuetan mahatsak moztu eta moztu ditzakete. ( Txakolina gaur egun )
Bitxikeria txiki bat bukatzeko inork ez badu ezagutzen ardo zuri eta berdearen artean dagoen nahasketa bat da , gaztea eta fruta-guztokoa da . Hau da , laburtuz ardo hau Bizkaiko altxorra da eta seguraski ezagutzen duzun norbait frogatu edo edan duela.
26
LAUBURUA ​(Nahia) Gaur egun lurralde guztiek sinbolo edo ikur bat dute. Nolakoa ote da Euskal Herrikoa?. Hemengo sinboloa, guziok bezala, jatorria, erabilera eta esanahia dute,baina zuk ba al badakizu lauburuaren informazioa?Jakin nahi baduzu, hau zure albistea da!
ZER DA? Lauburua esanahi asko ditu.Ezagutu nahi dituzu?.Euskaldunek aspaldidanik jo dute lauburua eguzkiaren ikur nagusientzat.Lauburuak, izenak berak dioen bezala, lau buru esan nahi du.Buru bertikalek emakumearen adierazpenak irudikatzen dituzte, hau da,sentikortasuna eta pertzepziokoa edo osagaiak begiratuz gero, sua eta ura dira.Aldiz, buru horizontalek gizonezkoen energia adierazten du, bai mentala eta baita fisikoa ere, edo osagaiak aztertuta airea eta lurra. 1.Lauburu bat da
ERABILERA: Lauburu hau zenbaitetan sua egiteko historiaurreko kutuna zen, eta su sakratua eta energia produktiboa irudikatzen zuen, hau da, babeserako ikur gisa erabiltzen zen gar bizia. Artzaintzan erabiltzen zen otsoen kontrako suaren sinbolo gisa. Gaur egun sarri erabiltzen da "euskalduntasuna" adierazteko, balio kulturala baitu, ez politikoa. Askotan agertzen da "euskal" jatorriko produktuetan eta dekorazioetan. 2. Antzinako lauburua
ZER IZAN ZEN? Lauburua, berez, svastika edo gurutze grekoaren nahaste bat da. Budisten gurtzetarako tenpluetan, persiar monumentuetan edo txanpon indiarretan dauden gamma - gurutzearen itxurako gaia da svastika. Emakumezko greziarren irudietan ere svastika txikiak antzeman daitezke. Bestalde, kultura indiarrean Ghanesa irudikatzen du, jainkotasunaren ezagutza, hain zuzen ere. Txinan, 10.000 zenbakia izateaz gainera, Fanga irudikatzeko era grafikoa da, lurra eta lau puntu kardinalak, alegia. Zeltiarrek ere erabili zuten, eta baita etruriarrek, erromatarrek, naziek eta kristauek ere. 3.Zer izan zen
Amaitzeko bitxikeria bat beste lurraldetan lauburuaren besalakoa dago. Bukaerara heldu gara, zein gustatu zaizue gehiago?, hau da, lehenengo paragrafoa, bigarren paragrafoa edo hirugarren paragrafoa?Balio izatea lauburuaren historia eta beste gauzak batzuk ikasteko edo jakiteko. 27
28