Παύλειος Λόγος Τεύχος 111 by ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 111 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

λειτουργεί η

ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ

ΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

ά κ ι μ ο ν ο κ ν ι ώ ο ι σ ε τ α γ σ ύ ρ ε χ ενισ ιση των έχ ν υ σ τη

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ: ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

190 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Ι. ΜΟΝΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΟΔΗΣΣΟΥ του μον. Γερασίμου Μπεκέ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ

σελ 4

σελ 16 Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ (Β΄μέρος) του Αντωνίου Κολτσίδα

σελ 6

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΜΟΥΤΣΙΑΛΗΣ του Αρχιδιακόνου Προδρόμου Γκιρτζαλιώτη

σελ 20

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

σελ 8

ΜΕ ΠΑΡΡΗΣΙΑ του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

σελ 22 ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΛΑΤΡΕΙΑ του Ιωάννη Σιδηρά

σελ 12

σελ 14

ΘΛΙΨΕΙΣ, ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ Η ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

σελ 30

ETOΣ KΑ΄ TE YXOΣ 111 ΣΕΠΤ. - ΟΚΤ. 2014

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Θεόδωρος Αναστασόπουλος ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

σελ 24

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔHM OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPEΦONTAI

EΞΩΦYΛΛO Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος σε πάρκο λουλουδιών της Κωνσταντινουπόλεως ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Εκατομμύρια τουλίπες στολίζουν κάθε άνοιξη την Κωνσταντινούπολη.

Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Δ Ι Α Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40 ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY website:

www.imverias.gr

�

Πατριαρχικό Μήνυμα

ἐπί τῇ ἀρχῇ τῆς Ἰνδίκτου +ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

κοινή Μήτηρ πάντων τῶν Ὀρθοδόξων, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τό Σῶμα τοῦ αἰωνίου Κυρίου, τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἱερουργεῖ φιλοστόργως διά πασῶν τῶν ἐνεργειῶν αὐτῆς, μάλιστα δέ διά τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τῆς προσφορᾶς τῶν δώρων Αὐτοῦ πρός τόν Δημιουργόν αὐτῶν, τό μυστήριον τῆς σωτηρίας τῶν τέκνων αὐτῆς. Καί πράττει τοῦτο, ἔχουσα καί ἀποδεικνύουσα τήν ἀπέραντον καί ἀδιάκριτον ἀγάπην πρός πᾶν μέλος αὐτῆς, εἰς τόν βαθμόν κατά τόν ὁποῖον τήν ἐπιδεικνύει καί ὁ ἐπουράνιος Πατήρ ἡμῶν. Τήν παρουσίαν πάντων τῶν τέκνων της ἔχουσα πάντοτε ἐν τῇ προσευχητικῇ μνήμῃ αὐτῆς ἡ Ἐκκλησία, διατηρεῖ ζωηρόν ἐνδιαφέρον καί μέριμναν διά πᾶν ὅ,τι ἔχει σχέσιν καί ἐπηρεάζει τήν ζωήν αὐτῶν. Διό καί δέν μένει ἀσυγκίνητος καί ἀδιάφορος ἐκ τῆς συνεχιζομένης καταστροφῆς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ἡ ὁποία καθ᾿ ἡμέραν συντελουμένη, ἕνεκα τῆς ἀπληστίας τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ματαίας φιλαργύρου σπουδῆς καί κερδοφορίας, συνιστᾷ ἐν τῇ οὐσίᾳ ἀποστροφήν τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου καί ὡς ἐκ ταύτης ταραχήν

Παύλειος Λόγος

τῆς κτίσεως καί διάσπασιν τῆς κορωνίδος τῆς δημιουργίας, τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως καί ἀπειλήν αὐτῆς ταύτης τῆς συνεχίσεως τῆς ζωῆς. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης ἤδη ἀπό πολλῶν ἐτῶν ἀξιολογοῦντες τά σημεῖα τῶν καιρῶν, ἀλλά καί ἐν πιστότητι εἰς τό εὐχαριστιακόν χρέος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀνεκηρύξαμεν καί ἀφιερώσαμεν τήν 1ην Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους, ἀρχήν τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, εἰς ἱκετηρίους καί ἱλαστηρίους δεήσεις ὑπέρ τῆς διαφυλάξεως τῆς κληροδοτηθείσης ἡμῖν δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, τοῦ περιβάλλοντος. Κατά τήν ἡμέραν ταύτην, κλίνομεν γόνυ ψυχῆς καί καρδίας καί ἐξαιτούμεθα παρά τοῦ Θεοῦ Λόγου νά ἐπιβλέψῃ φιλανθρώπως ἐπί τήν δημιουργίαν Αὐτοῦ καί, παραβλέπων τάς ἁμαρτίας καί τήν ἀπληστίαν ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων, νά «ἀνοίξῃ τήν χεῖρα Αὐτοῦ καί νά πληρώσῃ χρηστότητος τά σύμπαντα» καί νά ἀνασχέσῃ τήν καταστροφικήν πορείαν τοῦ κόσμου. Εἶναι βεβαίως ἀληθές, ὅτι κατά τάς τελευταίας δεκαετίας ἐπετεύχθη σημαντική πρόοδος, οὐχί βεβαίως ἐπαρκής, εἰς τόν τομέα τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος, μέ τήν διαρκῆ εὐαισθητοποίησιν τῆς κοινῆς γνώμης, τήν

λῆψιν προληπτικῶν καί ἀνασταλτικῶν μέτρων, τήν λειτουργίαν προγραμμάτων ἀειφορίας, τήν στροφήν πρός ἠπίας μορφῆς πηγάς ἐνεργείας καί πολλά εἰσέτι καρποφόρα καί ἀξιόλογα μέτρα καί δράσεις, εἰς ἅς συνέβαλον καί αἱ προσπάθειαι καί ἡ μέριμνα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν συνεργασίᾳ καί μετά διεθνῶν οἰκολογικῶν ἱδρυμάτων καί ὀργανισμῶν. Ἑορτάζοντες καί ἐφέτος τήν ἑορτήν τῆς Βυζαντινῆς Ἰνδικτιῶνος καί εἰσερχόμενοι εἰς ἕνα νέον ἐνιαυτόν τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου, ἀπευθυνόμεθα πρός τό εὐλογημένον Ὀρθόδοξον πλήρωμα καί πρός τόν κόσμον ὅλον καί καλοῦμεν πάντας εἰς συνεχῆ ἐπαγρύπνησιν, εὐαισθητοποίησιν καί συστράτευσιν τῶν δυνάμεων πρός ἐπιστροφήν εἰς μίαν κατάστασιν, ἄν ὄχι εἰς τήν πρωτόπλαστον ἀπολύτως εὐχαριστιακήν καί δοξολογικήν, ἀλλά τοὐλάχιστον εἰς ἀποπνέουσαν τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ Κυρίου. Ἡ ἄνευ φραγμῶν ληστρική ἐκμετάλλευσις τῶν φυσικῶν πόρων τῆς δημιουργίας, ἀποτελοῦσα τήν κυρίαν αἰτίαν καταστροφῆς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, εἶναι κατά τήν μαρτυρίαν τῆς θεολογίας, τῆς τέχνης καί τῆς λογοτεχνίας ἀποτέλεσμα πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου,

παρακοῆς πρός τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου καί μή συμμορφώσεως πρός τό Θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία παρέχει τό ἀντίδοτον διά τήν θεραπείαν τῶν οἰκολογικῶν προβλημάτων, καλοῦσα τούς πάντας εἰς ἀποκατάστασιν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ εἰς τό ἀρχαῖον, τό πρωτότυπον κάλλος. Ἡ ἀνόρθωσις τῆς πεπτωκυΐας φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, τῇ ἐπιπνοίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τῇ μετοχῇ εἰς τάς δωρεάς αὐτοῦ, ἀποκαθιστᾷ καί τήν ἁρμονικήν σχέσιν τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν κτίσιν καί τήν δημιουργίαν, τήν ὁποίαν ἐποίησεν ὁ Θεός πρός χαράν, τέρψιν καί ἀπόλαυσιν αὐτοῦ, ἀλλά καί ἀναγωγήν αὐτοῦ εἰς τόν Ἴδιον, τόν Πλάστην. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία καλεῖ ἡμᾶς «ἐπεξεργάσασθαι ἐν Λόγῳ Θεοῦ καί Πνεύματι ζωοποιῷ τόν ξύμπαντα κόσμον», ὡς ὁ σήμερον ἑορταζόμενος Ἅγιος Συμεών ἐν τῷ στύλῳ, καί ἀπό τῶν αἰσθητῶν καί φυσικῶν νά ἀναβαίνωμεν εἰς τά «μετά τά φυσικά» καί νά κύπτωμεν εἰς «τά τῆς θεολογίας ἁπλᾶ καί ἀπόλυτα μυστικά θεάματα», ὥστε ἀπό τῆς κτίσεως νά ἀναγώμεθα εἰς τόν Κτίστην. Ἡ ἐνοικοῦσα ἐπίπνοια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι αὐτή ἡ ὁποία θεοῖ τόν μέτοχον αὐτῆς καί ἑνοποιεῖ συγχρόνως τόν ἄνθρωπον μέ τό περιβάλλον αὐτοῦ, ὥστε νά αἰσθάνεται αὐτό ὡς μέρος τοῦ ἑαυτοῦ του καί νά σέβεται αὐτό ὡς κάτι τό ἱερόν, χωρίς νά παρασύρεται εἰς καταχρήσεις καί ὑπερβολάς. Ὁ σεβασμός καί ἡ τροφή τοῦ ἀνθρώπου ἐκ τοῦ φυσικοῦ κόσμου ἀσφαλῶς καί δέν ἐπιτυγχάνεται διά τῆς ἀπλήστου χρήσεως αὐτοῦ, ἀλλά διά τοῦ σεβασμοῦ αὐτοῦ, δηλαδή τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν συνάνθρωπον, τοῦ ἀνθρώπου πρός τά ἔμβια ὄντα, ἀλλά καί τά ἔχοντα ἰκμάδα καί προσφοράν ζωῆς

«καλά λίαν» καί ἐν σοφίᾳ καί ἁρμονίᾳ πλασθέντα μόνῳ τῷ λόγῳ τοῦ Κυρίου ὁρατά τε καί ἀόρατα στοιχεῖα τῆς φύσεως. Τοιουτοτρόπως θά δυνηθῶμεν νά πίωμεν ὕδωρ ἐκ τῆς ζωοποιοῦ πέτρας, νά βλέπωμεν τόν αἰσθητόν ἥλιον καί ἀναγώμεθα εἰς τόν νοητόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, νά ἀτενίζωμεν τόν ὑλικόν στῦλον τοῦ Ὁσίου Συμεών καί νά βλέπωμεν τόν ἀληθινόν στῦλον τοῦ φωτός, νά βλέπωμεν τάς νεφέλας τῶν ὑδάτων μέ στόχον νά εἰσέλθωμεν εἰς τήν νεφέλην τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἰς τήν κατάπαυσιν, ὅπου πρόδρομος ὑπέρ ἡμῶν εἰσῆλθε Χριστός, νά σπουδάσωμεν ἀπογραφῆναι μετά τῶν πρωτοτόκων εἰς τήν ἐν οὐρανοῖς Ἐκκλησίαν. Μόνον ὑπό τοιοῦτον φρόνημα κινούμενοι, ἐν σεβασμῷ τῆς προσφορᾶς ἑκάστου ἐμβίου ὄντος καί φυτοῦ εἰς τήν παγκόσμιον λειτουργίαν τῆς ζωῆς, θά ἐπιλύσωμεν αὐτομάτως διά τῆς Θείας Χάριτος καί ὄχι διά τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυνάμου βίας πάντα τά περιβαλλοντικά μας προβλήματα. Τό μήνυμα τοῦτο ζωῆς, εἶναι μήνυμα ὑποχρεώσεως νά συνεχίσωμεν τόν πνευματικόν ἀγῶνα καί τήν προσπάθειαν, προσευχόμενοι, προτρεπόμενοι, παρακαλοῦντες, ἱκετεύοντες, ἐφιστῶντες τήν προσοχήν πάντων εἰς τήν ἀναγκαιότητα προστασίας ἡμῶν αὐτῶν ἀπό τῆς ἐπερχομένης ὀργῆς ἐπί τήν κτίσιν λόγῳ τῆς ἀλλοιώσεως αὐτῆς. Ἡ συνεχής προσήλωσις τοῦ ἀνθρώπου εἰς τά γήϊνα καί φθαρτά εἶναι ἡ προκαλοῦσα καί τά προβλήματα εἰς τήν δημιουργίαν, καθότι, ὅσον περισσότερον στρεφόμεθα εἰς τήν γῆν, τόσον περισσότερον ἀπομακρυνόμεθα τοῦ οὐρανοῦ καί τοῦ Θεοῦ. Τήν ὀφειλετικήν καί σωτηριώδη δέσμευσιν αὐτῆς ὑπέρ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος καί τῆς συνεχίσεως ἐν πνευματικῇ καί ὑλικῇ ἀκμῇ τῆς ἐπί τοῦ πλανήτου ἡμῶν ζωῆς, τοῦ κόσμου τοῦ Θεοῦ, ἀναλαβοῦσα ἐν φόβῳ

Θεοῦ ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία καί καλλιεργοῦσα ἀδιαλείπτως, μελετᾷ τήν πραγματοποίησιν Οἰκολογικοῦ Συνεδρίου κατά τόν προσεχῆ Ἰούνιον ἐν τῇ ἕδρᾳ αὐτῆς ἐπί τοῦ θέματος «Θεολογία, Οἰκολογία καί Λόγος: διάλογος διά τό περιβάλλον, τήν λογοτεχνίαν καί τάς τέχνας». Στόχος αὐτοῦ ἡ ἀφύπνησις τῆς παγκοσμίου συνειδήσεως ἐπί τῆς εἰδικῆς καί ἰδιαιτέρας σημασίας πτυχῆς τῆς ἠθικῆς καί πνευματικῆς διαστάσεως τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως καί τῆς ἐπαναφορᾶς τοῦ περιβάλλοντος εἰς τό «ἀρχαῖον κάλλος», τό φυσικόν, τό ἱερόν, τό ἅγιον, τό τέλειον, ὡς ἐξῆλθεν ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ τεχνουργήσαντος αὐτό Θεοῦ Λόγου, εἰς ἀπόλαυσιν καί τροφήν ἡμετέραν, μετά ἰδιαιτέρων ἀναφορῶν εἰς τήν σχέσιν αὐτοῦ πρός τήν τέχνην καί τήν λογοτεχνίαν. Ἔχοντες «ἐν ἑαυτοῖς ἀπαράθραυστον τήν μνήμην τῶν κριμάτων» τοῦ Κυρίου, μαρτυροῦμεν ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῶν πανορθοδόξων τοῦ λόγου τό ἀληθές καί ἐφιστῶμεν τήν προσοχήν πάντων ἐπί τῶν ἐπαπειλουμένων δεινῶν, τά ὁποῖα ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἐκ φιλανθρώπου προνοίας ἀσφαλῶς δέν θά ἐπιτρέψῃ, καλοῦντες τούς πάντας εἰς ἐπιστράτευσιν πρός καί διά τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος ἡμᾶς κόσμου ἐπιστροφήν εἰς τήν Πηγήν τῆς Ζωῆς, ταῖς πρεσβείαις τῆς Ὑπεραγίας ἡμῶν Θεοτόκου τῆς Παμμακαρίστου, τοῦ Ὁσίου Συμεών τοῦ Στυλίτου καί πάντων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν. βιδ´ Σεπτεμβρίου α´ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος, Διάπυρος πρός τόν Θεόν εὐχέτης

Παύλειος Λόγος

Ο Ναός του Αγ. Αντωνίου πολιούχου Βεροίας του Αντωνίου Κολτσίδα

Β´μέρος

Βακουφικά, κατοικίες H ευρύτερη περιοχή του ναού αποτελούσε ιδιοκτησιακό χώρο – τα λεγόμενα βακουφικά κτήματα και η όλη περιοχή ήταν αδιαμόρφωτη και σε πολλά της σημεία χέρσα. Προτού δε διαμορφωθεί η σημερινή πλατεία τους Αγίου Αντωνίου (δυτικά) και διανοιχθούν οι παράπλευροι σημερινοί δρόμοι Βερμίου (βόρεια), Ευδοξίας Μαλακούση (νότια) και Ελευθερίου Βενιζέλου (ανατολικά) υπήρχαν στο χώρο τους μικρά εκκλησιαστικά κτίσματα του ναού, τα βακουφικά, τα οποία προσφέρονταν στους πρόσφυγες ως πρόχειρες κατοικίες και μέχρι την μονιμότερη εγκατάστασή τους στη Βέροια. Κυρίως σε εκείνες τις κατοικίες εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι πρόσφυγες που έφτασαν από τη Θράκη μετά το 1914, κατοίκησαν δε εκεί μέχρι το 1920, οπότε και επέστρεψαν στα απελευθερωθέντα μέρη τους. Βέβαια, αργότερα, και μετά την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, εμφανίστηκε και πάλι το προσφυγικό στοιχείο, το οποίο όμως άρχισε τμηματικά να τακτοποιείται σε μονιμότερες κατοικίες. Οπωσδήποτε όμως η προσφορά του ναού του Αγίου Αντωνίoυ με τη φιλοξενία των προσφύγων ήταν πολύτιμη για εκείνους τους δύσκολους και ταραγμένους καιρούς. Στο σημείο όμως αυτό πρέπει να σημειώσουμε και το αναμφισβήτητο γεγονός πως ο ναός του Αγίου Αντωνίου αδικήθηκε κατάφορα με την απόσπαση όλων των βακουφικών τμημάτων του προκειμένου να διανοιχθεί η έμπροσθεν ομώνυμη πλατεία και οι παραπάνω παράπλευροι οδοί και κυρίως η Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία αρχικά είχε χαραχθεί πολύ χαμηλότερα και ανατολικά από την εκκλησία του Μεγάλου Θεολόγου και θα περνούσε από τη σημερινή οδό Πίνδου καταλήγοντας απευθείας στη σημερινή λεωφόρο

Παύλειος Λόγος

επισκεπτών και προσκεκλημένων του ναού και άλλες πολιτιστικές, κοινωνικές και φιλανθρωπικές υπηρεσίες. Και μάλιστα όχι μόνο δε δόθηκε η σχετική δημοτική άδεια, αλλά και το ήδη υπάρχον κτίσμα του παλαιού «Ξενώνα – Θεραπευτηρίου ψυχών» να μη μπορεί να ανακαινισθεί και να προεκταθεί με αποτέλεσμα να υπολειτουργεί και ουσιαστικά να μένει ανεκμετάλλευτο μέχρι και σήμερα, λόγω απουσίας σχετικών αδειών και λόγων ελλείψεων οικονομικών πόρων.

Πανηγύρι - «Παγκίρα»

Θεσσαλονίκης. Τα ιδιωτικά συμφέροντα όμως «έσπρωξαν» την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου δυτικότερα, με αποτέλεσμα να φτάσει λίγο έξω από το Ιερό Βήμα του ναού και έτσι να χαθούν όλες οι ανατολικές του εκτάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν φιλανθρωπικά κτίσματα και ιδρύματα. Κι αυτή η επισήμανση γίνεται γιατί ενώ οι αποζημιώσεις των γύρω ιδιωτικών ιδιοκτησιών υπήρξαν πολύ υψηλές, οι αντίστοιχες αποζημιώσεις για τις εκκλησιαστικές εκτάσεις του ναού (τα βακουφικά) ήταν από ασήμαντες έως ανύπαρκτες. Και βέβαια το γεγονός εκείνο καθιστούσε πολύ δύσκολο το φιλανθρωπικό και ανθρωπιστικό σκοπό, σύμφωνα με την αγαθοεργό πρόθεση του ιερού ναού του Αγίου Αντωνίου. Προς αποκατάσταση δε της παραπάνω αδικίας η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Αγίου Αντωνίου υπέβαλε στις δημοτικές αρχές αίτημα για ανέγερση διώροφων οικοδομών παράλληλα με τη σημερινή οδό Βερμίου προκειμένου να δημιουργηθούν ξενώνες υποδοχής

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση της Βέροιας ο πολιούχος της Άγιος Αντώνιος γιόρταζε δυο φορές˙ μια στην «κανονική» του μέρα στις 17 Ιανουαρίου, την ημέρα της ανακομιδής του λειψάνου του στην πόλη, και μία «επιπλέον» την 1η Αυγούστου, το γνωστό πανηγύρι της Αγίας Σολωμονής. Και επειδή συνηθιζόταν κατά τη θρησκευτική εορτή του τιμώμενου Αγίου να τελείται παράλληλα και εμποροπανήγυρις-παζάρι κι αφού – στην περίπτωση του Αγίου Αντωνίου – η χειμερινή μέρα δεν ενδεικνυόταν καθιερώθηκε και η «δεύτερη γιορτή του Αγίου», κατά την οποία μέσα στο κατακαλόκαιρο γινόταν και η περίφημη εμποροπανήγυρίς του, η γνωστή στους Βεροιώτες «παγκίρα». Παλαιότερα, το πανηγύρι της πρώτης Αυγούστου διαρκούσε οχτώ μέρες και είχε καθαρά θρησκευτικό χαρακτήρα, γρήγορα όμως έγινε και εμπορικό: Σε όλη τη διάρκεια της νύχτας (της 31ης Ιουλίου προς την 1η Αυγούστου) συνέρρεαν οι πιστοί της Βέροιας και όλης της περιοχής, καθώς και αποστολές από τους περισσότερους γειτονικούς ναούς, προσκυνούσαν το σκήνωμα του Αγίου (το «Κουβούκλιο» στο οποίο φυλάσσονται τμήματα λειψάνων του Αγίου – η κάρα του και τμήμα

χεριού, παλάμης) και με το ξημέρωμα της 1ης Αυγούστου τελούνταν αρχιερατική λειτουργία και όλο το εκκλησίασμα βάδιζε γύρω από τη μουριά του «περιφρασσόμενου τάφου». Και μετά το πανηγύρι: με την αγορά, με τα όργανα, με το χορό και τα παιχνίδια. Ιδιαίτερη κίνηση είχε η αγορά των ρούχων και τα είδη προικός και οικιακής χρήσης και εντύπωση προκαλούσε η ποικιλία των παιχνιδιών και των «θαυμάτων» (κούνιες και τραμπάλες, το περίφημο «κανόνι», παπαγάλοι που μιλούσαν, μάγοι, φίδια και μαϊμούδες, θαυματοποιοί και ταχυδακτυλουργοί) . Σήμερα το πανηγύρι του Αγίου Αντωνίου εξακολουθεί να γίνεται, περιορισμένα όμως χρονικά και εμπορικά: διαρκεί το πολύ τρεις ημέρες και εκτίθενται από μοναχούς εκκλησιαστικά μικροαντικείμενα προς πώληση (εικόνες, κομποσκοίνια, θυμιάματα, φυλαχτά και ενθύμια) και αντικείμενα οικιακής χρήσης σε πάγκους μικροπωλητών. Στο τελετουργικό του μέρος κατά την ποιμαντορία του σεβασμιωτάτου κ. Παντελεήμονος: Το απόγευμα της 31ης Ιουλίου τελείται ο Μέγας Εσπερινός και στη συνέχεια λιτανεία της Ιεράς Εικόνας και των Σεπτών Λειψάνων του Αγίου Αντωνίου στους δρόμους της Βέροιας – λιτανεία που ακολουθεί ο Παντελεήμονας, σύσσωμο το ιερατείο της πόλης και πλήθος πιστών. Την επομένη, πρώτη Αυγούστου, τελείται η πάνδημη πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία παρόντων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της Βέροιας.

Η πυρκαγιά της Βέροιας το 1864 Στις 15 Αυγούστου του 1864, ημέρα Παρασκευή, που οι περισσότεροι Βεροιώτες έλειπαν από τα σπίτια τους αφού βρίσκονταν στο πανηγύρι της Παναγίας Δοβρά, «κάηκε η Βέροια».

Η φωτιά ξεκίνησε από την αγορά και αφού κατέκαψε όλο το κεντρικό τμήμα της πόλης έφτασε στο νότιο τμήμα της μέχρι το σπίτι του Τζιτζέ, ρίπτοντας σε αποκαΐδια και ερείπια πάνω από 100 σπίτια, πάνω από 300 κάθε είδους καταστήματα, οκτώ εκκλησίες (και με την επακολουθήσασα πυρκαγιά του 1873) μεταξύ των οποίων και ο ναός της Αγίας Ιερουσαλήμ (της πρώτης πολιούχου της Βέροιας) και του Αγίου Αντωνίου (απομένοντας στο κέντρο της πόλης μόνο η εκκλησία του Προφήτη Ηλία), το Ελληνικό Σχολείο, τη Μητρόπολη καθώς και τη βιβλιοθήκη (και «ένα τζαμί, το επωνομαζόμενο “της Αρκούδας”» ), σύμφωνα με ενθύμηση παλιών ευαγγελίων. Για την αιτία της μεγάλης πυρκαγιάς και πώς αυτή άρχισε και εξαπλώθηκε υπάρχουν δυο εκδοχές: Η πρώτη θεωρεί αίτιο και ένοχο κάποιο Τούρκο, ο οποίος για εκδίκηση έβαλε τη φωτιά στο μπακάλικο κάποιου βεροιώτη χριστιανού γιατί δεν του έδωσε τα τρόφιμα που ψώνισε επειδή δεν του τα πλήρωνε. Από εκείνο λοιπόν

το μπακάλικο η φωτιά εξαπλώθηκε κατακαίοντας το κεντρικό τμήμα της Βέροιας. Η δεύτερη θεωρεί πως τη φωτιά την έβαλαν οι Βεροιώτες επίτροποι του ναού του Αγίου Αντωνίου Μαλούτας και Τσούπελης επειδή ήθελαν να ενοχοποιήσουν το μητροπολίτη Θεόκλητο το Βυζάντιο, τον οποίο με δικές τους ενέργειες απέπεμψαν από τη Βέροια, αποδίδοντάς του την επαλήθευση της κατάρας του δεσπότη που εγκαταλείποντας τη Βέροια ένα χρόνο πριν από την εκδήλωση της πυρκαγιάς την καταράστηκε λέγοντας «Λίχνη και άνεμος να γίνη η Βέροια»! Η Τρίτη αναφέρεται στην αμέλεια του καντηλανάφτη του Αγίου Αντωνίου «που λεν πως ξέχασε μεθυσμένος να σβήσει τα καντήλια». Η τρομερή καταστροφή των οικιών, των καταστημάτων και των εκκλησιών της Βέροιας αναστάτωσε την κοινωνία της πόλης και ο μητροπολίτης Σωφρόνιος Α΄ Χρηστίδης (1863-1869) συγκάλεσε τη Δημογεροντία και όρισε έκτακτη Επιτροπή με το σκοπό της καταγραφής των καταστροφών της πυρκαγιάς και της καταγραφής και της διανομής των συγκεντρωμένων από προσφορές και δωρεές χρημάτων και αγαθών στους πληγέντες. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Απέναντι σελ: εσωτερικό του ναού με προσκυνητές που διανυκτερεύουν το βράδυ της πανηγύρεως. Επάνω: διάφορα παιγχνίδια στο προαύλιο του ναού. Δίπλα: Ομάδα εθελοντών για την ανοικοδόμιση μετά την πυρκαγιά του 1864 Παύλειος Λόγος

Η ΡΩΜΑϊΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

«Με γεμίζει αγαλλίαση και δέος η σκέψη ότι η ύστατη επιβίωση του ελληνικού τραγικού χορού, χαμένου από κάθε άλλη τέχνη, συναντάται στη Θεία Λειτουργία, όταν ο ψάλτης απαντά στον ιερέα». Oscar Wilde, ”De profundis»

πό την εποχή του Διαφωτισμού και μετέπειτα, κάποιοι οραματίσθηκαν έναν κόσμο απαλλαγμένο από κάθε είδους θρησκευτικότητας προσπαθώντας να περιθωριοποιήσουν ή και να καταργήσουν κάθε είδους θρησκευτικής εκδήλωσης. Τα τελευταία χρόνια γίνεται έντονη συζήτηση σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικά ακροατήρια σχετικά με την παρουσία της Εκκλησίας στη δημόσια κοινωνική ζωή με ποικίλες απόψεις να εκφράζονται όπως χωρισμός Εκκλησίας - Κράτους, κατάργηση θρησκευτικού μαθήματος, κατάργηση θρησκευτικών συμβόλων, κ.α. Η θρησκεία δεν θεωρείται ως ένα κοινωνικό γεγονός αλλά ως μια ιδεολογία, ως μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση σύμφωνα με την προτεσταντική αντίληψη όπου η θρησκεία είναι μια ατομική σχέση ανθρώπου και Θεού. Κατά συνέπεια αποτελεί ατομική υπόθεση η οποία δεν μπορεί να έχει σχέση με τη δημόσια ζωή. Απέναντι στα παραπάνω διλήμματα που τίθενται όλο και πιο πολύ επιτακτικά τα τελευταία χρόνια δεν θα επιχειρηματολογήσουμε υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης διότι έχουμε τη γνώμη ότι τα παραπάνω διλήμματα είναι ψευδοδιλήμματα. Η σχέση μεταξύ

Παύλειος Λόγος

Ορθοδοξίας και λαού δεν διέπεται από κάποιους νόμους τους οποίους καλούμαστε να διατηρήσουμε ή να καταργήσουμε αλλά αποτελεί ένα βαθύτατο υπαρξιακό γεγονός. Σκοπός της εισηγήσεώς μας είναι να παρουσιάσουμε την άποψη ότι ο σύγχρονος πολιτισμός των νεοελλήνων είναι διαποτισμένος από την Ορθόδοξη παράδοσή μας έτσι όπως σμιλεύτηκε κατά την περίοδο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ως μοναδικός συνεχιστής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την ψυχή της οποίας διαπερνούσε η Ορθοδοξία. Η καταξιωμένη ιστορικός-ακαδημαϊκός κυρία Γλύκατζη - Αρβελέρ κάποτε είπε: “Είμαστε Ρωμιοί, όσο και Έλληνες”! Η έννοια ρωμαίϊκη συνείδηση, που χρησιμοποιούμε στον τίτλο της εισηγήσεως μας, εκφράζει ένα συλλογικό ασυνείδητο το οποίο εμφωλεύει στους νεοέλληνες, θρησκευομένων και μη θρησκευομένων, αθέων και πιστών, ευσεβών και μη ευσεβών και το οποίο ενυλώνεται στο ήθος και τον νεοελληνικό πολιτισμό. H ρωμαίϊκη συνείδηση σφυρηλατήθηκε κατά τη διάρκεια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο πολίτης αυτής της αυτοκρατορίας ονομάζεται Ρωμιός, ο οποίος υπερβαίνει στενά εθνικά πλαίσια και υποδηλώνει τον κάτοχο μιας παράδοσης η οποία είναι ο συγκερασμός της αρχαιοελληνικής μας κληρονομιάς, του χριστιανικού ήθους και όλων των επιρροών που δέχτηκε

το Βυζάντιο, από Ανατολή και Δύση. Δεν εννοούμε ότι ο λαός μας είναι δεμένος απλά με την Εκκλησία∙ δεν είναι θέμα πίστεως, αλλά υποστηρίζουμε ότι η παράδοσή μας έχει εμβαπτίσει ολοκληρωτικά τη νοοτροπία μας και το σύνολο του πολιτισμού μας σε τέτοιο βαθμό που η αποκοπή από την Ορθόδοξη παράδοση αποτελεί αποκοπή από την αυτοσυνειδησία του. Σκοπός της παρούσας εισηγήσεως δεν είναι να φέρουμε κάποια επιχειρήματα σχετικά με τη συμπόρευση ελληνικού λαού και Ορθοδοξίας αλλά να καταδείξουμε ότι η ρωμαίικη συνείδηση έχει εισχωρήσει μέσα στον λαό σε τέτοιο βαθμό που η βίαιη αποκοπή του από την Ορθόδοξη παράδοση σημαίνει να ξεριζώσεις τον πολιτισμό του. Έχουμε την γνώμη ότι η Ορθοδοξία δεν είναι ένα ιδεολογικό γεγονός, δεν είναι ιδεολογία δίπλα στις ποικίλες άλλες που γνώρισε ο τόπος μας, αλλά αποτελεί ένα εκκλησιολογικό γεγονός, ένα βίωμα που εκφράζεται στο ήθος και τον πολιτισμό, όπως στη ζωγραφική, στη μουσική, στην ποίηση και τη λογοτεχνία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον αείμνηστο καθηγητή Θεολογίας κ. Νικόλαο Ματσούκα όταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος του στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. σε μια αποστροφή του λόγου του, είπε ότι οι μαθητές μας στα σχολεία θα μπορούσαν κάλλιστα να μάθουν την Ορθόδοξη διδασκαλία της Εκκλησίας μας μελετώντας απλά και

Παύλειος Λόγος

μόνο τα λογοτεχνικά κείμενα των συγγραφέων της γενιάς του ’30 διότι αυτοί οι λογοτέχνες είχαν διαβάσει και μελετήσει τα εκκλησιαστικά και Πατερικά κείμενα από τα οποία εμπνεύστηκαν. Πράγματι, μια απλή μελέτη του έργου της νεοελληνικής διανόησης είναι ικανή να καταδείξει ότι η Ορθόδοξη θεολογία έχει διαποτίσει το σύγχρονο πολιτισμό των νεοελλήνων μόνο και μόνο από τους όρους και τις λέξεις που χρησιμοποιούνται. Άραγε ο τίτλος του έργου «Άξιον Εστί» του μεγάλου νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη δεν παραπέμπει σε εκκλησιαστικό ύμνο; Εκφράσεις επίσης από το έργο του όπως «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», δεν παραπέμπει σε εκκλησιαστικά κείμενα; (Βλ. το τροπάριο του εσπερινού των Χριστουγέννων:«Ἀνέτειλας Χριστὲ ἐκ Παρθένου, νοητὲ Ἥλιε τῆς Δικαιοσύνης, καὶ Ἀστήρ σε ὑπέδειξεν, ἐν Σπηλαίῳ χωρούμενον τὸν ἀχώρητον. Μάγους ὁδηγήσας εἰς προσκύνησίν σου, μεθ’ ὧν σε μεγαλύνομεν, Ζωοδότα δόξα σοι»). Η ποιητική γλώσσα του Ελύτη διακρίνεται για την επίδραση από το λόγο του Ευαγγελίου και τη Βυζαντινή υμνογραφία. Η βασική του ποιητική σύνθεση το «Άξιον Εστί» που διαιρείται σε τρία μέρη και τιτλοφορείται: «Η Γένεσις», «Τα Πάθη», «Δοξαστικόν» βασίζεται πάνω στη βυζαντινή λειτουργική παράδοση. Σύμφωνα με τον κ. Ανδριόπουλο η επιρροή του Ρωμανού του Μελωδού είναι εμφανής στο έργο του Ελύτη. Μάλιστα σημειώνει ότι «όπως έχει ο ίδιος ο Ελύτης αναφέρει, ακολούθησε το παράδειγμα του Ρωμανού για την αρχιτεκτονική του “Άξιον Εστί”….Ο Ελύτης είναι ο πρώτος και ο μόνος που ασχολήθηκε μέχρι σήμερα συστηματικά με την ποιητική του Ρωμανού του Μελωδού και τον έχει μελετήσει βαθιά» και τονίζει πως «σε μια ενότητα του δοκιμίου του, ο Ελύτης προβαίνει σε μια επί τροχάδην αναφορά στην ελληνική ποίηση για να καταδείξει τη συμβολή του Ρωμανού στην αναζωογόνησή της, καθώς ο Ρωμανός έχει μια ιδιαίτερη αξία για τον Ελύτη ως εκφραστή της ελληνικότητας με όχημα τη γλώσσα. Είναι για αυτόν ένας πυλώνας της ελληνικής συνέχειας». Επίσης, το θρησκευτικό βίωμα στην ποίηση του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού είναι ζωντανό. Τον συγκινούσε η Ορθοδοξία, η Αγία Γραφή, η εκκλησιαστική υμνογραφία. Η θρησκευτικότητά του συνδέεται με

Παύλειος Λόγος

τα ιδανικά της ελευθερίας και της δικαιοσύνης του Θεού. Ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» έχει πηγή εμπνεύσεως την Αγία Γραφή. Μιλά για το φως του ουρανού, τη δύναμη της πίστεως, της ηθικής. Επίσης, ο Κωστής Παλαμάς, όταν κατέγραψε ποιήματά του για πρόσωπα και γεγονότα του Ευαγγελίου και της Εκκλησίας, είχε μέσα του λαχτάρα για να εναποθέσει κάπου την ψυχή του και τους ισχυρούς κραδασμούς της. Στην παιδική του ηλικία ό Παλαμάς σύχναζε τακτικά στην εκκλησία και μετείχε ενεργώς στα της λατρείας. Στο βιβλίο «Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου» περιγράφει την «πασχαλινή ενθύμηση» του από την πρώτη πρωινή ακολουθία του Πάσχα στην οποία έλαβε μέρος. Σε ηλικία 19 ετών, το 1878, έγραψε ένα από τα πρώτα του ποιήματα υπό τον τίτλο «Πλάστη μου Χριστέ», γεμάτο από χριστιανική κατάνυξη, και το έτος 1879, στο ποίημα του «Προσευχή», την οποία απευθύνει προς τον γλυκό Εσταυρωμένο, είναι φανερή ή σχέση πίστεως ή έστω ομολογίας μιας πίστεως στον Εσταυρωμένο. Οι μεγάλες εορτές της Χριστιανοσύνης, που η Εκκλησία μας τις εορτάζει με μυσταγωγία, κατάνυξη και λαμπρότητα, έδωσαν αφορμές στην ποιητική έμπνευση του Παλαμά. Επίσης, άλλο ένα δείγμα σύζευξης και σύμπλευσης Ελληνισμού και Ορθοδοξίας είναι τα κείμενα του ίδιου του Άγγελου Σικελιανού και όπως γράφει η εφημερίδα «Καθημερινή», μια από τις μεγαλύτερες γιορτές που έχει στήσει η ελληνική ποίηση για την Ανάσταση του Θεανθρώπου είναι το «Πάσχα των Ελλήνων» του Άγγελου Σικελιανού! Γραμμένη στα τέλη της δεκαετίας του 1920, η εκτενής αυτή ποιητική σύνθεση εκφράζει μια υψηλή ανάταση του λυρικού πνεύματος, που εξυμνεί τα παιδικά χρόνια του Ιησού (όταν εκείνος δεν αντιμετωπίζει ακόμη το μαρτύριο που θα του επιφυλάξει ο ενήλικος βίος του), βάζοντας εκ παραλλήλου στο προσκήνιο το σεπτό και ασκίαστο πρόσωπο της μητέρας Του. Οι μορφές του Χριστού και της Μαρίας αποτελούν στο «Πάσχα των Ελλήνων» πηγή χαράς και εκ βάθρων ανανέωσης αφού συνδέονται ευθέως με τη λαμπρότητα του ελληνικού τοπίου και της ελληνικής φύσης, που βρίσκουν την έκφρασή τους στην αμεσότητα του λαϊκού, προφορικού λόγου και τις ειδυλλιακές εικόνες της δημοτικής

παράδοσης. Η συνύπαρξη του γήινου και του θεϊκού στοιχείου διατρέχει απ’ άκρου εις άκρον το «Πάσχα των Ελλήνων», παντρεύοντας την πνευματικότητα της χριστιανικής υμνογραφίας με την προσήλωση του αρχαιοελληνικού λυρισμού στην υλική βάση τής ζωής. Επίσης, ο ίδιος ποιητής, συμπλέκει το Θείο με το ανθρώπινο πάθος στο ποίημα «Στ’ Όσιου Λουκά το μοναστήρι», όπου οι γυναίκες του Στειριού τη Μεγάλη Πέμπτη ψέλνουν μουρμουριστά ετοιμάζοντας την Εκκλησία, χωρίς όμως να νιώθουν ότι οι πληγές στα χέρια του Ιησού δεν ήταν ανεμώνες αλλά «σάρκα που πόνεσε βαθιά». Ο ποιητής μεγαλόψυχα θα αποδώσει την πλάνη των γυναικών στην ωραία εποχή, στις «αναπνοές της άνοιξης» και στα λουλούδια που «έτσι τρανά, έτσι βαθιά ευωδούσαν». Θα χρειαστεί να κάνει την εμφάνισή του ο Βαγγέλης, την ώρα της Ανάστασης, που τον είχαν για χαμένο στον πόλεμο, για να ανατριχιάσουν, για «να ξεσπάσουν την αξεθύμαστη του τρόμου κραυγή», να νιώσουν τον πόνο της μάνας του και του παιδιού της, του σταυρωμένου στο «ξύλινο ποδάρι», όπως ο Άλλος κρεμασμένος στον ξύλινο Σταυρό Του και του οποίου το πάθος οι γυναίκες του Στειριού δεν είχαν καταλάβει. Έπρεπε να γίνει η «συγκατάβαση», ήτοι ο Εσταυρωμένος Χριστός να πάρει τη μορφή του Βαγγέλη για να αγγίξει τις μακάριες στην άγνοιά τους γυναίκες, που τυπικά στόλιζαν τον ναό. Ένας άλλος ποιητής, ο Γ. Ρίτσος, που τόσο ύμνησε την Ρωμιοσύνη, μέσα από το έργο του προβάλλει και βαθειά θρησκευόμενος, όχι μόνο με την απλή παραδοχή της πίστης του συνόλου του λαού της πατρίδας του, αλλά ως ένας συνειδητοποιημένος, ένας ειλικρινής χριστιανός ορθόδοξος ποιητής, όσο κι αν αυτό μπορεί να ξενίζει κάποιους. Το θρησκευτικό συναίσθημα, θρεμμένο με τα βιώματα της παιδικής ηλικίας, είναι διάχυτο στο έργο του, ακόμα και στα αγωνιστικά ποιήματά του. Μέσα από τους στίχους προβαίνουν άξαφνα λυπημένες Παναγιές, κεριά, Μεγαλοβδόμαδα, τάματα σε αγίους και σε εκκλησιές. Η θύμηση της Εκκλησίας του Ελκόμενου Χριστού που υπάρχει στον τόπο της καταγωγής του στην Μονεμβασιά Λακωνίας, είναι έντονη στο έργο του «Ρωμιοσύνη». Όπως έχει ειπωθεί χαρακτηριστικά, ο Γιάννης Ρίτσος υπήρξε ένας ποιητής ποταμός. Kατηφορίζει από τις ρίζες της Ρωμιοσύνης και της Ορθοδοξίας

και αγκαλιάζει όλον τον κόσμο. Στο έργο του Ρίτσου κυριαρχούν σκηνές θρησκευτικού και ηρωικού μεγαλείου, όπως η παρακάτω: «Στη μια γωνιά στέκει ο παππούς, στην άλλη δέκα εγγόνια και στο τραπέζι εννιά κεριά μπηγμένα στο καρβέλι. Δυο κάρβουνα στο θυμιατό και δυο κουκιά λιβάνι κι ένας αητός από ψηλά διαβάζει το Βαγγέλιο. (....)Σε τούτα δω τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στου αγεριού το πόδι. Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά, σωπαίνουν οι καμπάνες σωπαίνει κι ο πικρός Ρωμιός μαζί με τους νεκρούς του..» Τέλος, ο αλεξανδρινός ποιητής Κ. Καβάφης είναι επηρεασμένος από τη λειτουργική μεγαλοπρέπεια της Ορθοδοξίας, όπως δείχνει το ποίημά του “Στην Εκκλησία” . Η Ευαγγελία Παπαχρήστου–Πάνου, παρουσιάζοντας την επιρροή που άσκησε η Ορθόδοξη διδασκαλία στα έργα του Κ. Καβάφη παρατηρεί τα εξής: «με το ποίημα “Στην Εκκλησία” ο Καβάφης δηλώνει σαφέστατα το θαυμασμό και την αγάπη του για την Εκκλησία, και πηγαίνει στις βαθιές ρίζες της Ορθοδοξίας μας, έτσι, καθώς στέλνει νοσταλγικά τη σκέψη του στο μεγαλείο και στην προσφορά του Βυζαντίου». Πέρα όμως από τη μεγαλοπρέπεια, τα χρυσοποίκιλτα άμφια, τα εξαπτέρυγα και τις ψαλμωδίες, στην Εκκλησία και στους ιερείς, ο ποιητής βλέπει την παρηγορία, την ψυχική γαλήνη και την ενδυνάμωση του πιστού. Πολλά ποιήματά του το μαρτυρούν. Ένα από αυτά, “Η Δέησις” αναφέρεται στον πόνο μιας μάνας που περιμένει να γυρίσει ο γυιός της από τα ξένα: «Η θάλασσα στα βάθη της πήρε έναν ναύτη Κι η μάνα του ανύποπτη πάει κι άναφτει στην Παναγιά μπροστά ένα μακρύ κερί, για να επιστρέψει γρήγορα και ναν’ καλοί οι καιροί. Κι ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή, η εικόνα την ακούει σιωπηλή και λυπημένη ξέροντας πως δεν θα ‘ρθει ο υιός που περιμένει».

Η ζωή και το πνεύμα της Ορθοδοξίας διαμορφώνουν επί αιώνες τις κοινότητες των Ελλήνων, ασκώντας αποφασιστική επιρροή σ’ αυτές, κυρίως, μέσω της λατρείας, στην οποία διαπλάθεται κυριολεκτικά η ζωή και το φρόνημα του λαού. Το Ορθόδοξο ήθος της ελληνικής κοινότητας μορφώνεται στα όρια της λατρείας διαφωτίζοντας τη συλλογική ελληνική ύπαρξη. Η εκκλησιαστική κοινότητα είναι ένα κοινωνικό γεγονός, μια σύναξη λαϊκών και κληρικών. Για τον Παπαδιαμάντη η ένταξη στην εκκλησιαστική κοινότητα ισοδυναμεί με ένταξη στην ευρύτερη κοινωνία. Στο διήγημα «Ο Αλιβάνιστος» παρακολουθούμε την επανένταξη ενός ανθρώπου που έζησε χρόνια ως ερημίτης. Ένας ατυχής έρωτας έκαναν τον μπάρμπα-Κόλια να φύγει από το χωριό του και να ζει στην εξοχή, αφού η γυναίκα που αγάπησε παντρεύτηκε κάποιον άλλο. Όταν τυχαία ο παπάς, που έχασε το δρόμο του και χάθηκε στην εξοχή, συνάντησε τον μπάρμπα-Κόλια, τον πήρε μαζί του στην Εκκλησία για την Ανάσταση. Η θρησκευτική κατάνυξη της Ανάστασης, το τελετουργικό και η συμμετοχή του μπάρμπα-Κόλια ήταν η επιστροφή του στην κοινωνία. Η θρησκεία ως δεσμός και διαμεσολαβητικός κρίκος των ανθρώπων σηματοδοτεί την αδιάσπαστη ενότητα, την κοινωνική ταυτότητα των ανθρώπων που αποτελούν σύνολο και λειτουργούν ως σύνολο. Τα τελευταία λόγια του μπάρμπα-Κόλια: «Αληθώς ανέστη βρε! Δεν είμαι αλιβάνιστος!», μαρτυρούν την ανακούφιση της θρησκευτικής συμμετοχής που δεν είναι τίποτε άλλο από τη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη θεολογία η μετάνοια των αμαρτωλών αποκαλύπτει το ήθος του γνησίου χριστιανού και μας διδάσκει να μην κρίνουμε κανέναν γιατί ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που φαίνεται αλλά είναι το βαθύ μυστικό της καρδιάς του. Το μυστικό της αρετής του ανθρώπου δεν βρίσκεται στην απαρίθμηση των καλών πράξεων που έχει κάνει αλλά στην απόφαση να μετανοήσει. Ο Κ. Καβάφης αποστρέφεται τον εκνομικισμό του εκκλησιαστικού ήθους και την δικανική θεώρηση της αμαρτίας. Ο συγγραφέας Τίμος Μαλάνος αναφέρει ότι, σε κάποια συζήτηση, όταν έγινε λόγος για εκείνους που κάνουν τα μύρια όσα

και στο τέλος πεθαίνουν με τον σταυρό στα χέρια, ο Καβάφης απάντησε σε εκείνον που το είπε ως εξής: «Μη τους ψέγεις – φθάνει που μετάνιωσαν. Αυτή άλλωστε είναι η ωραιότης της χριστιανικής θρησκείας». Αυτό υπογραμμίζεται στο ποίημα του «Ιγνατίου τάφος», όπου ο νέος Ιγνάτιος, πρώην Κλέων, λίγο πριν τον πρόωρο θάνατό του, “συνέρχεται” από τις κοσμικές περιπλανήσεις και από την απουσία σχέσης του με την Εκκλησία, και λίγο πριν πεθάνει χειροτοθείται αναγνώστης και ζει κοντά στον Χριστό. Ο επίσης συγγραφέας Γιώργος Σαββίδης σημειώνει ότι όλος ο συνειδητός βίος του Καβάφη στάθηκε μια μελέτη θανάτου. Το ποίημα «Εν τω Κοιμητηρίω» αποτελεί ίσως την πιο χαρακτηριστική αποτύπωση αυτού του έντονου βιώματος. Επίσης, μέσα στο ποίημα του Καβάφη «Μανουήλ Κομνηνός», θεωρούμε ότι διαφαίνεται η εναρμόνιση του ποιητή με τη διδασκαλία της χριστιανικής πίστης όσον αφορά τη μετάνοια πριν από το θάνατο, ώστε να κερδίσει ο άνθρωπος την ουράνια βασιλεία. Για τον αλεξανδρινό ποιητή δεν μετράει αν ο άνθρωπος πετύχει να ανέβει όλη την πνευματική κλίμακα, αλλά η ίδια η προσπάθεια μετάνοιας, ο αγώνας. Εξάλλου στόχος του είναι κάποιος να αρχίσει το ταξίδι για την πνευματική τελείωση, για την «Ιθάκη» και όχι η ίδια η «Ιθάκη». Ενταγμένος μέσα σε αυτό το περιρρέον πνευματικό παλμό της Ορθοδοξίας ο Κωστής Παλαμάς παραφράζει το κείμενο του τροπαρίου της Κασσιανής δίνοντάς του το χρώμα της δικής του εσωτερικής κατάστασης, της αυτοσυνειδησίας του, ολόκληρης της ψυχής του, απογυμνωμένης και ανυπόκριτης. Στους στίχους αυτούς δεν εκφράζει κάποιες σκέψεις ή νοήματα που συμφωνούν πολύ ή λίγο με τις αρχές της Ορθοδοξίας, αλλά αποτυπώνεται ολόκληρη η στάση ζωής του Χριστιανού. Αυτή τη στάση ζωής την ονόμασε ο ίδιος «Κασσιανισμό” από το όνομα της Κασσιανής, και αποτελεί ασφαλώς μια καθαρά μεταφυσική ενατένιση της ζωής και προσεγγίζει το αληθινό νόημα της Ορθοδοξίας.

Συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος.

Παύλειος Λόγος

Οικολογία

και Ορθόδοξη Λατρεία του Ιωάννη Σιδηρά

παλαίφατος εορτή της Αρχής της Ινδίκτου αποτελεί την απαρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους και η Μήτηρ Αγία Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία την 1η εκάστου μηνός Σεπτεμβρίου επευλογεί και καθαγιάζει «εν ευχαριστιακή συνάξει, ικεσίαις και προσευχές» τον «καινόν ενιαυτόν της Χρησότητος του Κυρίου». Η ημέρα αυτή της Αρχής της Ινδίκτου αφιερούται στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και ο βαθύτατος αυτός θεολογικός εορτασμός εθεσπίσθη υπό του πανσέπτου και τηλαυγούς Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά την συνεδρίαν της Αγίας και Ιεράς Συνόδου την 6ην Ιουνίου 1989 και προσέλαβε λαμπροτέρα διάσταση και ουσιαστικότερη σημασία επί των ημερών του νυν ευκλεώς πατριαρχούντος Βαρθολομαίου του Α΄. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ως ευχαριστιακή και ε γένει λατρευτική κοινότητα και κοινωνία προσώπων εν Χριστώ είναι συνδεδεμένη και συνυφασμένη οντολογικά σε όλες τις λατρευτικές και ιεροπρακτικές εκφάνσεις της μέσα στη μυστηριακή και αγιαστική ζωή της με τον καθαγιασμό των ανθρώπων ως αυτεξουσίων προσώπων και το συνόλου της κτιστής δημιουργίας. Σύμφωνα δε με την πατερική διδασκαλία η κτιστή δημιουργία επλάσθη από τον άκτιστο ποιητή και δημιουργό Θεό «λίαν καλώς» και προορισμένη μέσα στο «υπεράγαθο, άρρητο και απερινόητο σχέδιο» της Παναγίας τριαδικής Θεότητος να ζήσει και όχι να οδηγηθεί στην απώλεια. Η «εκ του μη όντος» και «εκ του μηδενός» κτιστή δημιουργία ήλθε υπό του αθανάτου Θεού «εις το είναι»

Παύλειος Λόγος

αυτής για την αιωνιότητα και όχι για να επιστρέψει «στο μη είναι» και το «μηδέν» της απωλείας και του αφανισμού. Ο Μητροπολίτης Περγάμου και Ακαδημαϊκός κ. Ιωάννης (Ζηζιούλας) σε μία πρόσφατη μελέτη του, υπό τον τίτλο: «Άνθρωπος και Κόσμος στη θεολογία του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού», γράφει χαρακτηριστικά: «… ο κόσμος είναι δημιουργία του Θεού… ο κόσμος προέκυψε ως αποτέλεσμα της αγάπης του Θεού, ο Οποίος θέλησε να υπάρχει κάτι και έξω από τον εαυτό Του. Μεταξύ του Θεού και του κόσμου υπάρχει χάσμα οντολογικό. Η φύση του Θεού και η φύση του κόσμου, είναι ριζικά διάφορες. Η θεοποίηση του κόσμου είναι συνεπώς εντελώς αδιανόητη. Το οντολογικό αυτό χάσμα, μεταξύ Θεού και κόσμου, θα καταδίκαζε τον κόσμο στον αφανισμό, εάν αυτός στηριζόταν αποκλειστικά στις δυνάμεις του. Αλλά ο Θεός ήθελε να μην αφανισθεί ο κόσμος. Ήθελε να έχει (κατά την έκφραση του Αγίου Μαξίμου), «όχι απλώς το είναι, αλλά και το αεί είναι». Αλλά αφού η ιδιότητα του «αεί είναι», δηλ. της αθανασίας, ανήκει μόνο στο Θεό, ο οποίος δεν έχει όπως ο κόσμος αρχή, και δεν υπόκειται στο χρόνο, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αποκτήσει αθανασία στο κτιστό, παρά μόνο αν ενωνόταν με τον Άκτιστο Θεό». Ποιός όμως είναι ο ρόλος του ανθρώπου ως αυτεξουσίου όντος στην ένωση του κτιστού με το άκτιστο; Η απάντηση δίδεται υπό το πρίσμα της θεολογικής διδασκαλίας της Εκκλησίας περί ενανθρωπίσεως του Υιού Θεού Λόγου ο οποίος στο ένα πρόσωπο (υπόσταση) του ενσαρκωθέντος Χριστού συνένωσε ατρέπτως, αδιαιρέτως, ασυγχύτως και αναλλοιώτως την Θεϊκή άκτιστη φύση και την κτιστή ανθρώπινη φύση. Έτσι, ο άνθρωπος, το μόνο

εκ των δημιουργηθέντων όντων, που μετέχει εξ’ ίσου του υλικού και του νοερού κόσμου, καθίσταται ο «μεσίτης» και ο «ιερευς της δημιουργίας» για να επιτευχθεί η «αναφορά» και η «ένωση» του κτιστού κόσμου με τον άκτιστο Θεό, οπότε μέσω αυτής της «κοινωνίας του κτιστού με το άκτιστο»θα μπορούσε να συντελεστεί η σωτηρία του κόσμου. Σε άλλο σημείο της ανωτέρω μελέτης επισημαίνεται σχετικώς: «… Το φυσικό περιβάλλον είναι προορισμένο από τον Θεό να ανυψωθεί κι αυτό μαζί με τον άνθρωπο, σε κοινωνία με τον ίδιο το Θεό. Ο Θεός δεν θέλει την σωτηρία μόνο του ανθρώπου αλλά και όλης της κτίσεως. Αυτός ο ύψιστος και θείος προορισμός του υλικού κόσμου, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο αν ο άνθρωπος έδινε ελεύθερα τη συγκατάθεσή του. Το «αυτεξούσιο», δηλαδή η ελευθερία, δόθηκε από τον Θεό στον άνθρωπο ως πλασμένον κατ’ εικόνα Θεού, και αυτό αποτελεί το διακριτικό του γνώρισμα από τα ζώα και τη λοιπή υλική κτίση. Χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεση του ανθρώπου, η σωτηρία της κτίσεως θα ήταν αποτέλεσμα εξαναγκασμού και δεν θα είχε καμία αξία, γιατί θα προσέκρουε στην αγάπη του Θεού (η αγάπη πάντοτε σέβεται την ελευθερία)». Αυτόν τον ιδιαίτερο θείο προορισμό του ανθρώπου να αναφέρει και να ενώνει τον κτιστό κόσμο σε κοινωνία με τον Θεό για να σωθεί και να ζήσει υπογραμμίζει διά της θεοπνεύστου γραφής του ο Άγιος Μάξιμος ως εξής: «επειδή λοιπόν ο άνθρωπος την φυσική δύναμη που του εδόθη για να ενώνει τον κόσμο, έκαμε κατάχρηση αυτής και οδήγησε τον κόσμο σε διαίρεση, σε τέτοιο βαθμό που κινδύνευσε η κτίση να οδηγηθεί στο μη όν, να εξαφανισθεί, γι αυτό καινοποιούνται οι φύσεις (των

όντων) … και ο Θεός άνθρωπος γίνεται για να σώσει τον εν απωλεία άνθρωπο και στην καθολικότητά της όλη τη φύση αφού ένωσε δι εαυτού τα ρήγματα και ανακεφαλαίωσε στον εαυτό του τα πάντα, τα εν ουρανώ και τα επί γης … και μαζί με εμάς και διά μέσου ημών άπασα την κτίση … ενώνοντας εμάς μεταξύ μας, παράδεισο και οικουμένη, ουρανό και γη, αισθητά και νοητά… τα πάντα ανακεφαλαίωσε στον εαυτό του, φανερώνοντας ότι μία είναι όλη η υπάρχουσα κτίση, “καθάπερ άνθρωπον άλλον”.» Ερμηνεύοντας θεολογικά ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης το παραπάνω χωρίο του Αγίου Μαξίμου γράφει χαρακτηριστικά: «… η σάρκωση του Λόγου σήμαινε την ανακεφαλαίωση των πάντων και την υπέρβαση όλων των διαιρέσεων, πάλι διά του ανθρώπου. Κι έτσι έχουμε μία ένωση εδώ και του ανθρώπου με τη κτίση. Η κτίση δηλαδή με τον άνθρωπο γίνεται μία ενότητα. Γίνεται όπως λέγει: «καθάπερ άλλον άνθρωπον». Η κτίση είναι σαν να γίνεται ένας άνθρωπος κι αυτή. η οποία πλέον επικοινωνεί με τον Θεόν διά του ανθρώπου. Αποκτά δηλαδή ένα στόχο, μία κεφαλή, ένα χέρι, το οποίο φέρει σε κοινωνία όλη τη δημιουργία με το Θεό. Το βαρυσήμαντο αυτό χωρίο, μας αποκαλύπτει ότι για τον Άγιο Μάξιμο, ο σκοπός της εναθρωπίσεως δεν είναι άλλος από το να πραγματοποιήσει την ένωση

όλης της κτίσεως, «καθάπερ άνθρωπον άλλον», δηλαδή διά του ανθρώπου και εν τω ανθρώπω, ώστε να αποφευχθεί η επάνοδος εις το “μη είναι”.» Ο άνθρωπος λοιπόν ως κορωνίδα και ο «Βασιλεύς των επί γης», της όλης κτιστής δημιουργίας κατεστάθη υπό του Θεού να είναι ο αγαθός, συνετός, πιστός και φρόνιμος οικονόμος, (Λουκ. ΙΒ΄,42), αλλά ταυτόχρονα και ο μεσιτεύων, ιερεύς και λειτουργός αυτής προκειμένου να αναφέρει (προσφέρει) ευχαριστιακά στον άκτιστο δημιουργό Θεό και σε αναφορά προς Αυτόν να σωθεί και να ζήσει, επειδή ακριβώς κανένα απολύτως από τα κτιστά όντα της δημιουργίας δεν δημιουργήθηκε για να πεθάνει, να οδηγηθεί οντολογικώς στην απώλεια, αλλά σε «κοινωνία» με τον άκτιστο και επέκεινα πάσης φυσικής νομοτέλειας και αναγκαιότητας Θεό να υπερβεί τα όρια, τον «οντολογικό φραγμό» της φθαρτότητος και του θανάτου που είναι συνυφασμένα με την «κτιστότητα των όντων». Στην Ορθόδοξη θεία λατρεία και ιδιαίτερα στη θεία λειτουργία, η οποία «οντολογική εικόνα της Βασιλείας του Θεού» όλη η κτιστή δημιουργία μετέχει και τελεί σε κοινωνία αναφοράς προς το μυστήριο των μυστηρίων, τη θεία ευχαριστία, όπου ο σταυρωθείς και αναστηθείς Χριστός, η αυτοζωή και η όντως ζωή, θυσιαζόμενος προσφέρεται «δια την του κόσμου ζωή και σωτηρίαν».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει στη σκέψη του Αγίου Μαξίμου η σύνδεση της κοσμολογίας, της ανθρωπολογίας και της χριστολογίας με την Εκκλησία. Η Εκκλησία για τον πατέρα αυτό είναι τύπος όλου του αισθητού κόσμου, με το ιερατείο να συμβολίζει τον ουρανό, και το ναό με την ευπρέπειά του, την «κατά γη διακόσμηση»… Αυτή τη σχέση κόσμου, ανθρώπου και Θεού, τη βλέπει ο Άγιος Μάξιμος να εικονίζεται κυρίως και κατ’ εξοχή στη θεία Λειτουργία. Η λειτουργία είναι για τον πατέρα αυτόν της Εκκλησίας, μία πορεία του κόσμου με επικεφαλής τον άνθρωπο - ιερέα της κτίσεως, προς ένα κόσμο ενότητας όλων των διεστώτων, και αιώνιας ζωής σε κοινωνία με το Θεό στη Βασιλεία Του. Η Λειτουργία είναι κατά τον Μάξιμο η εικόνα ενός κόσμου που υπερβαίνει το θάνατο, χάριν στη υπέρβαση της διαιρέσεως μεταξύ ανθρώπου και κόσμου, και ανθρώπου, κόσμου και Θεού. Η θεία Λειτουργία (όπως και η ίδια η Εκκλησία), αποκτά έτσι, πελώρια υπαρξιακή σημασία, όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και για ολόκληρη την κτίση… μέσα στη βυζαντινή λειτουργία ο άνθρωπος βρίσκει τη σωστή θέση του με το φυσικό του περιβάλλον…». Συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος.

Παύλειος Λόγος

«Θλίψεις, δοκιμασίες καὶ ἡ ἐν Χριστῷ ζωή» τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

αρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ ἀνθρωπίνου βίου εἶναι οἱ θλίψεις, οἱ ἀσθένειες καὶ οἱ διάφορες δοκιμασίες. Δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος νὰ μὴν ἔχει διέλθει τὴν ὑψικάμινο τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν ποικίλων δοκιμασιῶν. Ψυχολογικὰ προβλήματα, σωματικὲς ἀσθένειες, φόβοι, ἀνασφάλειες, κοινωνικὰ ἀδιέξοδα, φυσικὲς καταστροφές, οἰκονομικὲς δυσκολίες, προσωπικὲς ἀστοχίες, αἱματηροὶ πόλεμοι, διωγμοί, συνθέτουν τὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. «Ἔξωθεν μάχαι, ἔσωθεν φόβοι», καθὼς μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Μοιάζει, πολλὲς φορές, δύσκολο τὸ νά ἑρμηνεύσει κανείς ὅλη αὐτὴ τὴν φρικτὴ κατάσταση. Ὅλα αὐτὰ, κατὰ τὴν Πατερικὴ διδασκαλία, εἶναι τὰ ἀναπόφευκτα ἀποτελέσματα τῆς ἐξορίας του ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Παράδεισο καὶ τῆς ἀπώλειας τῆς κοινωνίας του, μετὰ τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ ὅλων τῶν ἀγαθῶν. «Οἴδαμεν γὰρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι του νῦν∙ οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὴν ἀπαρχὴν του Πνεύματος ἔχοντες καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς στενάζομεν υἱοθεσίαν ἀπεκδεχόμενοι, τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν»(Ρωμ.8, 2223). Κατὰ φυσικὸ τρόπο, λοιπόν, καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στό ἀρχαῖον κάλλος, στήν κατάσταση ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐκπέσαμε, θά περάσει μέσα ἀπὸ τὸ καμίνι τῶν δοκιμασιῶν καὶ 14

Παύλειος Λόγος

τῶν θλίψεων. Ὁ Κύριος μᾶς διαβεβαίωσε ὅτι: «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε»(Ἰω.16,33). Καί ὁ μέγας Ἀπόστολος Παῦλος λέγει:«Διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ»(Πραξ.14,22). Αὐτὴ εἶναι ἡ πρώτη αἰτία τῶν θλίψεων καὶ τῶν δοκιμασιῶν στή ζωὴ μας. Μία δεύτερη αἰτία προκλήσεων πειρασμῶν καὶ θλίψεων στὴν ζωὴ μας, εἶναι ὁ ἀρχέκακος διάβολος. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος: « Νήψατε, γρηγορήσατε∙ ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ». (Α ´Πετρ.5,8). Ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος δὲν παύει νὰ ἐνσπείρει πειρασμοὺς καὶ δοκιμασίες στὸν ἄνθρωπο, προκειμένου νὰ τὸν ὁδηγήσει στὴν ἀπώλεια. Κυρίως, οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι, ποὺ ἐπιλέγουν νὰ πορευθοῦν τὴν στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδὸ, τὴν ἀπάγουσα εἰς τὴν αἰώνιαν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, θὰ δοκιμάσουν πολλὲς θλίψεις καὶ θὰ ἀντιμετωπίσουν πολλὰ ἐμπόδια. Ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, μὲ τὴν μεγάλη ἐμπειρία στοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες καὶ στὴν πάλη ἐναντίον τοῦ διαβόλου, μᾶς λέγει χαρακτηριστικὰ: «Οὐ δυνατὸν γὰρ ἐν τῇ ὁδῷ τῆς δικαιοσύνης ὅταν ὁδεύωμεν, μὴ ἀπαντήσαι ἡμῖν στυγνότητα καὶ τὸ σῶμα ἐν νόσοις μὴ κάμνειν καὶ πόνοις καὶ ἀναλλοίωτον μένειν, εἴπερ ἐν τῇ ἀρετῇ ζῆν ἀγαπήσομεν». Πολλὲς φορὲς συμβαίνει οἱ θλίψεις καὶ οἱ δοκιμασίες στὴν ζωὴ νά προέρχονται ἀπὸ τοὺς συνανθρώπους μας. Ἡ ζήλεια καὶ ὁ φθόνος καθορίζουν τὴν συμπεριφορὰ τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἐπιδίδονται στὴν συ-

κοφαντία καὶ στὶς διάφορες διώξεις, ὅπως συνέβει μὲ τοὺς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τοὺς Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας. «Λύτρωσαὶ με ἀπὸ συκοφαντίας ἀνθρώπων καὶ φυλάξω τὰς ἐντολὰς σου», ἀναφωνεῖ ὁ Προφητάναξ Δαυίδ. Ὅμως, καθοριστικὸ ρόλο στίς θλίψεις καὶ στίς δοκιμασίες, ποὺ συναντούμε στην ζωὴ μας, ἔχει ὁ ἀσθενὴς λογισμὸς καὶ οἱ ἀνεκπλήρωτες ἐγωιστικές ἐπιθυμίες, ποὺ κυριαρχούν στό νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Μετὰ τὴν ἀπώλεια τῆς κοινωνίας μετὰ τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ, ὁ νοῦς, ποὺ εἶναι ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς κατὰ τὴν Πατερικὴ διδασκαλία, σκοτίσθηκε. Δὲν θεωρεῖ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ ταυτισμένος, πλέον, μὲ τὴν λογικὴ ποὺ τὸν κατευθύνει, ἕλκεται ἀπὸ τὸν ὑλικὸ κόσμο καὶ ὑποχωρεῖ στὰ διάφορα ψυχικὰ καὶ σωματικὰ πάθη. Φυσικὸ ἑπόμενο εἶναι ὁ ἄνθρωπος νὰ γεμίζει θλίψη καὶ νὰ κυριαρχεῖται ἀπὸ φοβικὰ σύνδρομα, δηλαδὴ ἀσθενεῖ. «Ὁ νοῦς τετραυμάτισται, τὸ σῶμα μεμαλάκισται, νοσεῖ τὸ πνεῦμα», μᾶς λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, στὸν Μεγάλο Κανόνα. Ἐδῶ, ἀκριβῶς, βρίσκεται καὶ ἡ αἰτία τῶν περισσοτέρων θλίψεων καὶ δοκιμασιῶν στὴν ζωὴ μας. Ἡ φιλαυτία ἐπιτρέπει στὸν νοῦ νά κυριαρχεῖται ἀπὸ ἀκάθαρτους, βλάσφημους καὶ ἰδιοτελεῖς λογισμούς. Ἡ ἱκανοποίηση αὐτῶν τῶν λογισμῶν, μᾶς ὁδηγεῖ σέ ἐξάρτηση ἀπὸ τὰ φθαρτὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου καὶ λησμονοῦμε, οἱ ταλαίπωροι, ὅτι: «Οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλ-

λουσαν ἐπιζητοῦμεν».(Ἐβρ.13,14). Ἡ θεραπεία βρίσκεται στήν ἐπαναφορὰ τοῦ νοῦ στήν φυσικὴ του κατάσταση, ποὺ εἶναι ἡ κίνηση πρὸς τὸν Θεό. Ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ, λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ὁ ἡσυχαστικὸς τρόπος ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὁ Εὐαγγελικός, Ἀποστολικὸς καὶ Πατερικὸς τρόπος θεραπείας καὶ σωτηρίας του ἀνθρώπου. Ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ μοναδικὸς Σωτήρας τοῦ κόσμου, μέ τὸ ἑκούσιο Πάθος καὶ τὴν Ἀνάστασή Του, μετέβαλε τίς θλίψεις καὶ τίς δοκιμασίες τῶν ἀνθρώπων, σέ δρόμο καὶ τρόπο σωτηρίας. Ὁ πόνος, πλέον, εἶναι ἡ αἰτία νά φύγει ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀχλή τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πρόσκαιρης ἡδονῆς, ποὺ μᾶς φυλακίζει στήν φθαρτότητα τοῦ κόσμου τούτου. Μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ ἀληθινό νόημα τῆς ζωῆς, ποὺ εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ κοινωνία, διὰ τῆς ὁποίας ὑπερβαίνει ὁ ἄνθρωπος τὸν θάνατο καὶ τοῦ χαρίζει αὐτὸ ποὺ ποθεῖ, πραγματικὰ ἡ ψυχὴ

του, δηλαδὴ τὴν αἰώνιον ζωὴν: «Αὕτη δὲ ἐστὶν ἡ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα γινώσκωσὶ σε, τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας, Ἰησοῦν Χριστὸν».(Ἰωαν,17,3). «Ἰδού γὰρ ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ», κηρύττουμε, κατὰ τὴν πασχαλινὴ περίοδο. Οἱ θλίψεις, οἱ δοκιμασίες, ὁ πόνος καὶ οἱ ἀσθένειες, ὅταν κατὰ Χριστὸν ἀντιμετωπίζονται, γίνονται αἰτία νά αὐξηθεῖ τὸ χάρισμα τῆς προσευχῆς, τῆς ἐνθύμησης τοῦ Θεοῦ, τῆς φιλανθρωπίας, τῆς καταλλαγῆς, τῆς συγχωρητικότητος. Μερώνει ἡ καρδιὰ του ἀνθρώπου, ἀπαλάσσεται ἀπὸ τὰ θηρία τῶν παθῶν, ἀνακαλύπτει τίς ἀληθινές χαρὲς τῆς ζωῆς, ποὺ βρίσκονται στήν καλλιέργεια τῶν ἐνθέων ἀρετῶν καὶ ὄχι στήν ἔκπτωση τῶν δαιμονικῶν παθῶν. Λέγει ἐπ’ αὐτοῦ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: « Αἱ κακώσεις βοηθοῦν τοὺς πιστοὺς πρὸς διόρθωσιν ἁμαρτημάτων, πρὸς γυμνασίαν, πρὸς δοκιμήν, πρὸς κατάληψιν τῆς τοῦ βίου τούτου ταλαιπωρίας, πρὸς προτροπὴν τοῦ ἐπιθυμεῖν, δι-

απύρως, καὶ ζητεῖν, ἐπιμόνως, τὴν διαιωνίζουσαν ἐκείνην υἱοθεσίαν καὶ ἀπολύτρωσιν καὶ καινὴν ὄντως ζωὴν καὶ μακαριότητα». Ἡ πορεία πρὸς τὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ποὺ νοηματοδοτεῖ τὴν ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ καὶ τοῦ χαρίζει ἀναφαίρετη χαρὰ, εἶναι ἡ συμπόρευση μετὰ τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, στό Πάθος καὶ στήν Ἀνάστασή Του. Ὅταν μᾶς κυκλώνουν τοῦ βίου οἱ θλίψεις καὶ οἱ δοκιμασίες, νά ἐνθυμούμαστε τὸν μέγα Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος λέγει: «Ἐν παντὶ θλιβόμενοι, ἀλλ’ οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ’ οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ’ οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ’ οὐκ ἀπολλύμενοι, πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ».(Β´Κορ. 4,8-10).

Παύλειος Λόγος

190 χρόνια από την ίδρυση

της ιεράς μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Οδησσ 16

Παύλειος Λόγος

σού τοῦ μοναχοῦ Γερασίμου Μπεκέ

τη Οδησσό μετέβη κατά το τριήμερο 27-29 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, κατόπιν προσκλήσεως του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ισμαηλίας και Οδησσού κ. Αγαθαγγέλου, προκειμένου να λάβει μέρος στις λαμπρές εκδηλώσεις για την συμπλήρωση 190 χρόνων από την ίδρυση της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Οδησσού, αλλά και για την επέτειο 50 χρόνων από την οσιακή κοίμηση και 20 χρόνων από την αγιοκατάταξη του τοπικού αγίου Κούκτσα. Τις εορταστικές εκδηλώσεις τίμησε ο νέος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονούφριος, ενώ έλαβαν ακόμη μέρος 27 αρχιερείς από την Εκκλησία Παύλειος Λόγος

της Ουκρανίας. Κατά τη διάρκεια της πανηγυρικής θείας λειτουργίας της εορτής τελέστηκε και η εις Επίσκοπο χειροτονία του αρχιμ. π. Βίκτωρος, ο οποίος συνδέεται πνευματικά με τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα. Το Σάββατο το απόγευμα τελέστηκε στο Καθολικό της Μονής η ακολουθία του Εσπερινού και του Όρθρου και αμέσως μετά στη διάρκεια του επίσημου δείπνου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων τίμησε τον Μητροπολίτη Οδησσού κ. Αγαθάγγελο με τον χρυσό Σταυρό του Αποστόλου Παύλου της επετείου των 20 χρόνων των Παυλείων. Την Κυριακή το πρωί τελέστηκε αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Σεβ. Μητροπολίτου Οδησσού κ. Αγαθαγγέλου, ο οποίος παρακάλεσε τον Μητροπολίτη Βεροίας να τελέσει την εις πρεσβύτερον χειροτονία του π. Μαξιμιανού. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας έλαβε χώρα λαμπρή υποδοχή του Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονουφρίου και ακολούθησε ο όρθρος της εορτής και η τελετή του μεγάλου μηνύματος του εψηφισμένου Επισκόπου Αρτσούς κ. Βίκτωρος. Στη διάρκεια του δείπνου που ακολούθησε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων τίμησε τον Μακαριώτατο με τον χρυσό Σταυρό του Αποστόλου Παύλου της επετείου των 20 χρόνων των Παυλείων. Τη Δευτέρα το πρωί τελέστηκε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο, προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου και έγινε η χειροτονία του νέου Επισκόπου.

Με τον σεβ. Μητροπολίτη Οδησσού κ. Αγαθάγγελο

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας μετά την αναχώρηση του Μακαριωτάτου ο σεβασμιώτατος μετέβη στην Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία, στο κέντρο της Οδησσού, όπου υπηρετεί ως ηγούμενος ο νεοχειροτονηθείς επίσκοπος Αρτσους κ. Βίκτωρ και τον τίμησε επίσης με το Σταυρό των 20ων Παυλείων. Τον σεβασμιώτατο στο ταξίδι του συνόδευαν ο Πρωτοσύγκελλος αρχιμ. Αθηναγόρας Μπίρδας, ο αρχιδιάκονος π. Πρόδρομος Γκιρτζαλιώτης και ο υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου μοναχός π. Γεράσιμος Μπεκές.

Συλλείτουργο στην ιερά μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Οδησσού την παραμονή των εορτών

Παύλειος Λόγος

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ Το 1824 στην Οδησσό ιδρύθηκε η μονή προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην αρχή, έγινε μόνο ένα μικρό ξύλινο παρεκκλήσι και αργότερα, στη θέση του χτίστηκε πετρόκτιστος μεγαλοπρεπής καθεδρικός ναός που ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το 1922 το μοναστήρι έκλεισε από το καθεστώς και κλάπηκαν όλα τα ιερά και τα τιμαλφή. Το 1942, ένας από τους ναούς της μονής άνοιξε και πάλι, και το 1944, το μοναστήρι αναβίωσε πλήρως. Από το 1946, εδώ ήταν η θερινή κατοικία των Πατριαρχών της Μόσχας και το μοναστήρι έγινε πατριαρχικό. Όμως από το έτος 1951 έκλεισε και πάλι, εν μέσω νέου διωγμού της εκκλησίας στη Σοβιετική Ένωση. Στο έδαφος της πατριαρχικής κατοικίας χτίστηκε από το Κράτος ένα ξενοδοχείο. Το μοναστήρι φιλοξενεί από το έτος 1961 τη Θεολογική Σχολή της Οδησσού. Η Σχολή έχει ένα ναό προς τιμήν του Αγίου Ανδρέα που είναι και ο προστάτης Άγιος της Σχολής. Το 1965, στη Μονή μεταφέρθηκε η κατοικία του Μητροπολίτη Οδησσού, ο οποίος έκτοτε είναι ο ηγούμενός της. Το 1988, το έτος της 1000ης επετείου από την βάπτιση των Ρώσων, πάνω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου χτίστηκε ο τρούλος και το κωδωνοστάσιο.

Από την υποδοχή του προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου κ. Ονουφρίου

Από την χειροτονία του θεοφιλέστατου Επισκόπου Αρτσούς κ. Βίκτωρα

Παύλειος Λόγος

Ιστορική αναδρομή στη Μονή Μουτσιάλης Βεροίας (Ηγούμενοι – Μοναχοί)

τοῦ Ἀρχιδ. Προδρόμου Γκιρτζαλιώτη

εν είναι γνωστές οι πηγές, που μαρτυρούν για τους ηγουμένους και τους μοναχούς πριν από τον 19ο αιώνα, εκτός από την πληροφορία, κατά την προφορική, βέβαια, παράδοση που διασώζει ο μοναχός Ιωαννίκιος. Αυτή, κάνει λόγο για την ύπαρξη δύο ηγουμένων περίπου κατά τον 9ο αιώνα, την εποχή δηλαδή που έζησε ο Άγιος Αντώνιος ο Βεροιέας, του πατρός Συμεών, όπου οι Βοσοβίτες, όταν έγινε η κηδεία του, τον είχαν ενταφιάσει ως άγιο και μετά τον διαδέχτηκε στον ηγουμενικό θρόνο ο παπά Γρηγόρης. Ωστόσο, από την έρευνα που προέκυψε, καμιά άλλη είδηση δεν αναφέρεται σε ηγουμένους πριν από τον 19ο αιώνα. Στις αρχές του 19ου αιώνα (1812) ηγούμενος ήταν ο μοναχός Μελέτιος. Στα 1833 ηγούμενος της μονής ήταν ο ιερομόναχος Γεράσιμος. Κατά το έτος 1849, επί μητροπολίτου Βεροίας και Ναούσης Θεοκλήτου, ηγούμενος ήταν κάποιος Διονύσιος. Την πληροφορία αυτή την αντλούμε από έναν θεωρημένο της περιόδου αυτής λογαριασμό της μονής. Δεν γνωρίζουμε πόσα έτη διατέλεσε ηγούμενος. Το 1867 στη μονή ασκούνταν δύο μοναχοί, ο παπά Αγάπιος, ο οποίος ήταν ηγούμενος, και ο μοναχός Μόδεστος. Τη θέση του Αγαπίου, χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία, απέκτησε αργότερα ο παπα Χατζη Ησαΐας. Στις 25 Ιανουαρίου 1876 ηγούμενος ήταν ο αρχιμανδρίτης Γαβριήλ, όπως

Παύλειος Λόγος

χαρακτηριστικά σημειώνεται: 1876 25 Ιανουαρίου ενεκρίθη υπό του Συμβουλίου, όπως ο Αρχιμανδρίτης παπα Γαβριήλ διορισθή (sic) ηγούμενος της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος της επιλεγομένης Μοτζάλης και ως ένδηξιν (sic) εγένετο το παρόν. Πριν από το 1887, ηγούμενος ήταν ο Παγκράτιος. Την περίοδο εκείνη επισκέφτηκε το μοναστήρι κάποιος Γρηγόριος, ο οποίος βρήκε, εκτός από τον ηγούμενο, δύο ακόμη μοναχούς στη συνοδεία του, τον Γρηγέντιο και τον Βαρθολομαίο. Ο πρώτος ήταν εκκλησιαστικός και ο δεύτερος μάγειρας: όπως αναφέρεται, οι μοναχοί κρεωφαγούσαν θηράματα από το δάσος, αλλά και ψάρια, που ψάρευαν με δίχτυα, οι ίδιοι, από τον Αλιάκμονα. Στα 1912 ηγούμενος ήταν ο Μελέτιος μοναχός. Δεν πρέπει να χρημάτισε για μεγάλο χρονικό διάστημα ηγούμενος πιθανώς παρέμεινε μερικούς μόνο μήνες. Το ίδιο έτος (1912) ηγούμενος ήταν ο μοναχός Διονύσιος Καραμαντάνης από τη Σφηκιά. Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία που ανέλαβε τα καθήκοντα του ηγουμένου, καθότι για μικρό χρονικό διάστημα του έτους 1912 ηγουμένευσε ο Μελέτιος. Πάντως, το έτος 1918 απεβίωσε. Φαίνεται ότι δεν άσκησε τα καθήκοντά του υποδειγματικά. Αυτό προκύπτει από τα πρακτικά συνεδρίας της δημογεροντίας της 30ης Μαρτίου 1912. Σε αυτήν διατυπώθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: …Είτα λόγου γενομένου του επιστάτου της επαρχίας εν Κόκοβα Μονής της Μεταμορφώσεως (Μουτσιάλη) Μοναχού Διονυσίου ότι ούτοι εν αγνοία όλος (sic) της Μητροπόλεως συ-

νεβλήθη μετά του αυτώθι (sic) Σαμπρί Βέη και ενοικίασε παρ’ αυτού τα παρά τη μονή κείμενα κτήματα συντάξας μάλιστα εν τω δημαρχείο (sic) και υπογράψας συμβόλαια ενεκρίθη η εντελής αποσιώπησις της υποθέσεως ταύτης επί του παρόντος του μητροπολίτου μόνου λαμβάνοντος τα κατάλληλα μέτρα εν σχέση (sic) προς την πειθαρχίαν δια την έκτροπον ταύτην πράξιν του ηγουμένου… Το έτος 1918, ηγουμενεύων ήταν ο Αστέριος Ζέρης. Διατέλεσε εφημέριος στο χωριό Πολυδένδρι και ο τότε μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης Καλλίνικος, μετά τον θάνατο του Διονυσίου, του ανέθεσε την υπευθυνότητα της ιεράς μονής. Στις 13 Δεκεμβρίου 1918 ανέλαβε καθήκοντα ο ηγούμενος Κωνσταντίνος Πλιάκας. Παρέμεινε έως το 1924, οπότε και απεβίωσε. Έγινε μοναχός μετά τον θάνατο της συζύγου του. Στα 1924, ηγούμενος ήταν ο Ιωαννίκιος. Όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια, η μονή της Μουτσιάλης είχε άμεση σχέση με τη μονή του Τιμίου Προδρόμου. Το έτος αυτό ο ηγούμενος της μονής του Τιμίου Προδρόμου παρέδωσε την περιουσία της μονής Μουτσιάλης στον ηγούμενό της. Το έτος 1925, ανέλαβε την ηγουμενία ο μοναχός Άνθιμος, ο οποίος καταγόταν από την Κέρκυρα. Το έτος 1927 αναχώρησε από τη μονή για λόγους που δεν μας είναι γνωστοί. Το 1927 ηγούμενος έγινε ο ιερομόναχος Άνθιμος από τα Ριζώματα, ο οποίος είχε μαζί του και μια ηλικιωμένη μαγείρισσα, τη Μαρία Αγγελακοπούλου, χήρα από το Πολυδένδρι.

Στα 1930 ηγούμενος ήταν ο ιερομόναχος Ιωαννίκιος ο Βεροιέας. Τη διετία 1931 – 1932 ηγούμενος ήταν ο μοναχός Λεόντιος. Για τέσσερα έτη, από το 1932 έως το 1936, ηγούμενος χρημάτισε ο μοναχός Κωνσταντίνος. Από το έτος 1936 μέχρι το έτος 1942, ηγούμενος ήταν κάποιος του οποίου το όνομα δεν γνωρίζουμε. Ωστόσο, διασώζεται το επίθετό του, που ήταν Τσεκούρας. Ενδιάμεσα, το έτος 1939, ηγούμενος ήταν ο Φιλόθεος Κοροβέσης από τη Δυτική Μακεδονία. Το έτος 1942 ήρθαν στο μοναστήρι ο ιερομόναχος Γεώργιος και δύο μοναχοί ̇ ο Ιωακείμ και ο Ιερεμίας. Ο ιερομόναχος Γεώργιος ονομαζόταν και Αγιορείτης, γεγονός που καταδεικνύει την αγιορείτικη προέλευσή του. Δεν είναι εξακριβωμένο, εάν και οι υπόλοιποι μοναχοί ήταν από το Άγιον Όρος, πράγμα πολύ πιθανό, εφόσον αποτελούσαν τη συνοδεία του ιερομονάχου. Το 1943, ο ηγούμενος Γεώργιος αναχώρησε από τη μονή με προορισμό την Κατερίνη. Την περίοδο 1943 – 1944 ηγούμενος ήταν ο Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Βακρατάς, ο οποίος είχε καταταγεί στην ομάδα του ΕΑΜ, μετά από επίσκεψή της, στο χωριό Σφηκιά. Τότε, θεώρησε σωστό να πάρει το λόγο για να ενθαρρύνει τα παιδιά του ΕΛΑΣ λέγοντας: … διαδίδουν αυτοί που δεν πιστεύουν στο Θεό και δεν σέβονται ούτε την πατρίδα, ούτε την οικογένεια, αλλά έχουν δοσμένη την ψυχή τους εις τα αργύρια του μαμωνά, πως τάχα καταργείτε τη θρησκεία και την οικογένεια. Εμείς όλοι ξέρουμε ποιοι τα λένε και γιατί τα λένε. Για να κλείσω τα αισχρά στόματά τους, εγώ αποφασίζω να καταταγώ αυτή τη στιγμή στο τμήμα σας. Να πολεμήσω τους κατακτητές μα και τους προσκυνημένους με το τουφέκι…. Είναι γεγονός ότι το πνεύμα θυσίας και αγάπης που έδειχνε ο ηγούμενος

της μονής Μουτσιάλης για το έθνος και για την πατρίδα, το επέδειξαν και σε άλλα μοναστήρια της περιοχής, όπως του Αγίου Αθανασίου Σφηνίτσης, των Αγίων Πάντων, της Παναγίας Δοβράς αλλά και η μονή των Αγίων Αναργύρων Νησίου, που σήμερα, πλέον, λειτουργεί ως ενοριακός ναός. Στα 1944 ηγούμενος ήταν ο Αγιορείτης μοναχός Χρυσόστομος Ζιώγας. Κατά την περίοδο της ηγουμενίας του δημιουργήθηκε σύγχυση με ένα λαϊκό που επιβουλευόταν την περιουσία του μοναστηριού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: το έτος αυτό ήλθε εις την Ιεράν Μονήν ο Μοναχός Χρυσόστομος Ζιώγας ος και αμέσως κάνει Συμβόλαιον ειδικόν με τον κ. Πλάζα για όλην την περιουσίαν της Μονής επί αορίστου

χρόνου για την εκμετάλλευσιν και τα ελαιόδενδρα να δίνει και να κάνει εις τον ηγούμενον πονηρός ο κ. Πλάζας να κερδίσει την περιουσίαν της Μονής. Τον κάνει έφεσιν ο Μητροπολίτης και αυτός κατέφυγεν εις το λαϊκόν Δικαστήριον εις το χωρίον Ριζώματα την 18 Οκτωβρίου 1944. Έχω λάβει έγγραφον από την Ιεράν Μητρόπολιν να παρουσιαστώ ως αντιπρόσωπος της Ιεράς Μητροπόλεως έγινε το Δικαστήριον εκέρδησε (sic) η Ιερά Μητρόπολις με το δικαιολογητικόν ότι ο Μοναχός Χρυσόστομος δεν είχε το δικαίωμα να υπογράφει χαρτί δικό του, διότι είναι η έκταση της Μονής, αυτό το δικαίωμα της υπογραφής το έχει μόνον ο Μητροπολίτης και κανένας άλλος. Τότε αμέσως ο κ. Πλάζας καταγγέλλει την υπόθεση εις ανώτερον λαϊκόν δικαστήριον εις την πόλιν της Κατερίνης. Η

δικάσιμος ορίστηκε την 25 Νοεμβρίου 1944. Με έγγραφο της Μητροπόλεως ως αντιπρόσωπος εις την Κατερίνην, ως Εισαγγελεύς των Δικαστηρίων ήτο ο Ιωάννης Γιαμάς εκ Βεροίας̇ το έδωσα το έγγραφο του Μητροπολίτη έγινε το δικαστήριον και εκέρδισεν η Ιερά Μονή και ο κ. Πλάζας. Κατόπιν έφυγαν από την Ιεράν Μονήν. Το 1945 η Μητρόπολη Βεροίας και Ναούσης αποφάσισε να μετατρέψει το μοναστήρι σε γυναικείο. Έτσι, εγκατέστησε εκεί δύο δόκιμες μοναχές, την Ευανθία και την Ελένη. Αυτές παρέμειναν στο μοναστήρι από το 1945 μέχρι το 1947, αλλά εξαιτίας του εμφύλιου πολέμου αναχώρησαν από τη μονή και έγιναν νεοκόρισσες στον ιερό ναό των αγίων Αναργύρων της Βέροιας. Ως μοναχές μετονομάστηκαν Γοργονία και Μακρίνα. Ήταν οι τελευταίες την εποχή εκείνη που εγκαταβίωσαν στη μονή. Οι μοναχές διέτρεξαν μεγάλο κίνδυνο την εν λόγω περίοδο, διότι ο στρατός τις πήρε από το μοναστήρι μαζί του: Ο στρατός πήρε μαζί του τις δύο καλόγριες, τη Γοργονία και τη Μακρίνα, και τα τρόφιμα που είχαν. Κατέστρεψε τις ελιές που υπήρχαν μέσα στους κάδους. Παντού ήταν σκόρπια κρεμύδια (sic) και μερικές ελιές. Στο χρονικό αυτό διάστημα, ήδη από το 1944, ορίστηκε υπεύθυνος της μονής ο πατήρ Γεώργιος Ζέρης, ο οποίος μετά την αναχώρηση των μοναζουσών ανέλαβε ως ηγουμενεύων της μονής μέχρι το 1959. Στα 1994 ορίστηκε υπεύθυνος ο τότε ιεροδιάκονος και αργότερα αρχιμανδρίτης Σωσίπατρος Πιτούλιας και από το 1998 παρέμεινε ως ηγουμενεύων σε αυτή ο αρχιμανδρίτης Παύλος Δημητρακόπουλος . Το μοναστήρι στις μέρες μας είναι γυναικείο, εγκαταβιώνουν τέσσερις κατά σάρκα αδελφές, με προεστώσσα τη μοναχή Πορταΐτισσα. (στη φωτογραφία: η νέα αδελφότητα που παραλαμβάνει παλαιά εικόνα από την ενορία Αγ. Αναργύρων Βέροιας) Παύλειος Λόγος

του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

Φοβάμαι την καρδιά...

που φοβάται τη ζωή

υτό τον καιρό έχει πολύ κρύο. Δεν φοβήθηκα ποτέ το κρύο. Ίσως γιατί είχα ξύλα στο τζάκι, μια ζεστή κουβέρτα, μια μητρική αγκαλιά μέσα στο πατρικό μου... Φοβάμαι όμως κάτι άλλο. Το φοβάμαι γιατί το αγαπώ... Είναι η καρδιά εκείνη που ζει μέσα στα χειμωνιάτικα μονοπάτια των «γιατί», της απελπισίας, της απογοήτευσης. Την φοβάμαι αυτή την καρδιά μήπως και πάνω στην τρέλα της τυφλωθεί με κακία και πλέον χαθεί μέσα στις παγωνιές του εγωισμού. Πολλοί από εμάς έχουμε κτυπηθεί με δοκιμασίες σκληρές, οι οποίες έχουν λαβώσει τις καρδιές μας, τις υπάρξεις μας, τους λογισμούς μας. Δεν είναι εύκολο να βγεις από την

Παύλειος Λόγος

δοκιμασία αλώβητος, δεν είναι εύκολο να δαμάσεις τον πόνο που σε προκαλεί, να τον μεταμορφώσεις σε αρετή. Δεν είναι εύκολο να μην σπάσεις και να αρχίσεις να λες «γιατί». Ίσως είναι ανθρώπινο, δικαιολογημένο. Μήπως όμως μας είναι και βολικό; Είναι πιο εύκολο να ρίχνεις την ευθύνη σε άλλον, να κατηγορείς τον Θεό για το «κακό» που σε βρήκε. Είναι δύσκολο να αποδέχεσαι την δοκιμασία της ζωής σου χωρίς «γιατί», χωρίς να νιώθεις αδικημένος, χωρίς να στερεύει από τα χείλη σου το «Δόξα τω Θεώ». Είναι δύσκολο αλλά μακάριο το ν’ αντιμετωπίζεις την δοκιμασία ως ευκαιρία εξέλιξης. Μιας εξέλιξης υπαρξιακής, πνευματικής. Πολλές φορές φοβάμαι τους ανθρώπους εκείνους που μέσα στην προγραμματισμένη τους ζωή έρχεται η δοκιμασία ως βαρυχειμωνιά και τους συντρίβει. Τους φοβάμαι γιατί αυτοί οι άνθρωποι μέσα στην δυστυχία τους εγκαταλείπουν το μέλλον, εγκαταλεί-

πουν τους άλλους, και ζουν επικίνδυνα μέσα στην μοναξιά των λογισμών τους. Γεμάτοι οργή για την ζωή, γεμάτοι δάκρυα για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Στα όρια της εξουθένωσης, στο χείλος του μη αναστρέψιμου. Είναι η ζωή μας μια αναπάντεχη έκπληξη, τελικά αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Μια στιγμή πιάνεις το χέρι της αγάπης σου και την άλλη στιγμή κλαις πάνω στον τάφο της, μια στιγμή λες στον φίλο «τα λέμε» και την άλλη στιγμή βουβός περπατάς προδομένος... Είναι η ζωή μας χειμώνες και καλοκαίρια, ήλιος και βροχή, θάνατος και ανάσταση. Μια χαρμολύπη που δεν λέει να κοπάσει... Δεν φοβάμαι την ζωή. Φοβάμαι την καρδιά εκείνη που φοβάται την ζωή. Την φοβάμαι γιατί την αγαπώ μήπως και παραιτηθεί και την χάσω και χαθεί...

Παύλειος Λόγος

μικρές Χειροτονία πρεσβυτέρου στην Οδησσό

ην Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας έλαβε μέρος σε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο που τελέστηκε στο καθολικό της ιεράς μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Οδησσού. Ο προεξάρχων σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ισμαηλίας και Οδησσού κ. Αγαθάγγελος παρεκάλεσε το σεβασμιώτατο να τελέσει την εις πρεσβύτερο χειροτονία του εγγάμου διακόνου π. Μαξιμιανού. Ο σεβασμιώτατος προσεκάλεσε τον νεοχειροτονηθέντα μέ τον πατέρα του, επίσης ιερέα, να επισκεφθούν την Ιερά Μητρόπολη Βεροίας και να φιλοξενηθούν στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ Χειροτονία επισκόπου Αρτσούς κ. Βίκτωρα

ην Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας έλαβε μέρος σε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο που τελέστηκε στο καθολικό της ιεράς μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Οδησσού, προεξάρχοντος του νέου προκαθημένου της Ουκρανικής Εκκλησίας Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου κ. Ονουφρίου. Κατά τη διέρκεια της θείας Λειτουργίας έλαβε χώρα και η εις επίσκοπον χειροτονία του θεοφιλεστάτου Επισκόπου Αρτσούς κ. Βίκτωρος, ο οποίος συνδέεται πνευματικά με τον σεβασμιώτατο αλλά και την αδελφότητα της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά.

Από την χειροτονία του π. Μαξιμιανού.

Από την χειροτονία του θεοφ. Επισκόπου Αρτσούς κ. Βίκτωρα

Συμπόσιο ιστορίας και λαογραφίας των Βλάχων στη Νάουσα

ο διήμερο 6 και 7 Σεπτεμβρίου διοργανώθηκε στη Νάουσα Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας και Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών με τον τον τίτλο «Τα δίκτυα των Βλάχων». Το συμπόσιο συνδιοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, τον Λαογραφικό Σύλλογο Βλάχων Νάουσας, το Δήμο Ηρωϊκής πόλης Νάουσας, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και σε συνεργασία με το Α.Π.Θ.. Ο σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων εκπροσώπησε την ΑΘΠ τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο και απηύθυνε χαιρετισμό.

Από το Συμπόσιο λαογραφίας και ιστορίας των Βλάχων στη Νάουσα

Πανήγυρις Γενεσίου της Θεοτόκου

ατά το διήμερο 7 και 8 Σεπτεμβρίου πανηγυρίστηκε η εορτή του Γενεσίου της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στον υπαίθριο πανηγυρικό εσπερινό και κήρυξε το θείο λόγο στην Ιερά Μονή Παναγίας Καλλίπετρας, ενώ την Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου το πρωί λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στον πανηγυρίζοντα ιερό ναό Γενεσίου της Θεοτόκου στα Μάλγαρα.

Από τον Εσπερινό στην ιερά μονή Γενεσίου Θεοτόκου Καλλίπετρας

Πανήγυρις αγ. Αθανασίου και Ιωάννου Κουλακιωτών

ην Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος τέλεσε αρχιερατική θεία λειτουργία και κήρυξε στον πανηγυρίζοντα ιερό ναό αγίων Νεομαρτύρων Αθανασίου και Ιωάννου των Κουλακιωτών. Στο τέλος της λειτουργίας τίμησε δύο ιερείς από την αρχιερατική Περιφέρεια Καμπανίας που συνταξιοδοτήθηκαν πρόσφατα. Πρόκειται για τους πρωτοπρεσβυτέρους π. Αντώνιο Παναγιωτόπουλο που διηκόνησε στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Χαλάστρας και π. Δήμο Φραντζούλη που διηκόνησε στον ιερό ναό αγίου Αθανασίου Αδένδρου.

Από την τιμητική διάκριση σε ιερείς της αρχιερατικής περιφέρειας Καμπανίας

Παύλειος Λόγος

Πρώτη ιερατική σύναξη νέου εκκλησιαστικού έτους

ραγματοποιήθηκε στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βέροιας η πρώτη σύναξη ιερέων με την ευκαιρία έναρξης της νέας εκκλησιαστικής χρονιάς. Κύριος εισηγητής ήταν ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ενώ μίλησε και ο υπεύθυνος του Γραφείου Νεότητος αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος σχετικά με την έναρξη της νέας κατηχητικής περιόδου.

Πανήγυρις παρεκκλησίου Γηροκομείου Ναούσης

Ο σεβασμιώτατος ομιλεί στην 1η ιερατική σύναξη της νέας εκκλησιαστικής χρονιάς

ην Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στον πανηγυρίζοντα ιερό ναό των Αγίων Ιωακείμ και Άννης στο Γηροκομείο της Νάουσας. Μετά το πέρας της θείας Λειτουργίας ο σεβασμιώτατος παρέδωσε στον πρόεδρο του ιδρύματος το ποσό των 4.000 ευρώ ως οικονομική ενίσχυση για τις ανάγκες του γηροκομείου ευχαριστώντας συγχρόνως και όλους εκείνους οι οποίοι βοηθούν ποικιλοτρόπως το ίδρυμα. Ο σεβασμιώτατος είχε ακόμα την ευκαιρία να συνομιλήσει με τους τροφίμους του Ιδρύματος, τους εργαζομένους και τη διοίκηση. Από την πανήγυρη του παρεκκλησίου αγ. Ιωακείμ και Άννης Γηροκομείου Ναούσης

Επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο Ανακτόρου των Αιγών

ην Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων συνοδευόμενος από κληρικούς συνεργάτες του μετέβησαν στον αρχαιολογικό χώρο του Ανακτόρου των Αιγών. Εκεί τους ξενάγησε η Αρχαιολόγος κ. Αγγελική Κοτταρίδη, διευθύνουσα της 11ης ΕΒΑ Βεροίας.

Από την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο του ανακτόρου των Αιγών

Παύλειος Λόγος

Οι διορισμοί των κατηχητών για το νέο έτος

ην Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου τελέστηκε στο καθολικό της ιεράς μονής Παναγίας Δοβρά εσπερινός χοροστατούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Εντίνετσκ κ. Νικοδήμου. Ακολούθησε η επίδοση των διορισμών στους κατηχητές και κατηχήτριες, καθώς και στους υπευθύνους των κύκλων Αγίας Γραφής των ενοριών με την ευκαιρία έναρξης του πνευματικού έργου για τη νέα εκκλησιατική χρονιά.

Η εξόδιος ακολουθθία της μακαριστής Ζωής Κομματά

Ο Θεοφ. Επίσκοπος Εντίνετσκ κ. Νικόδημος χοροστατεί σε εσπερινό στη ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά

ροπέμφθηκε στην αιωνιότητα, πλήρης ημερών, σε ηλικία 97 ετών, η μητέρα του Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου, Ζωή Κ. Κομματά, το γένος Μιχαήλ Πέτα, εξ Αστακού του Μεσολογγίου, τη μεσημβρία της 14ης Σεπτεμβρίου, από τον Ιερό Ναό Αγίου ΔημητρίουΤαταούλων Κωνσταντινουπόλεως και ενταφιάσθηκε στο ενοριακό Κοιμητήριο του Αγίου Ελευθερίου Ταταούλων, στον οικογενειακό της τάφο, όπου αναπαύονται οι γονείς, ο σύζυγος και λοιποί οικογενείς αυτής. Η εξόδιος ακολουθία αυτής τελέστηκε από τους Σεβ. Μητροπολίτες Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνα, Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας κ. Παντελεήμονα και Καλλιουπόλεως καί Μαδύτου κ. Στέφανο, της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, παραστάντος αυτοπροσώπως και συμπροσευχηθέντος από του Ιερού Βήματος του Ναού.

Από την ταφή της μακαριστής Ζωής Κομματά, μητρός του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου

Αγιασμός στο νέο Ωδείο της Ιεράς Μητροπόλεως

ην Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2014 το απόγευμα στο νεόδμητο κτηριακό συγκρότημα του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Νάουσας, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του νέου Ωδείου της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας. Τον αγιασμό τέλεσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων. Μετά τον αγιασμό του νέου Ωδείου της Ιεράς Μητροπόλεως στη Νάουσα

Παύλειος Λόγος

Αγιασμός νέου πνευματικού κέντρου στην ενορία αγ. Τιμοθέου

ην Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου το πρωί ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στην ενορία αγίου Τιμοθέου στη Βέροια. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας ο σεβασμιώτατος τέλεσε τον αγιασμό των εγκαινίων στο νέο σύγχρονο πνευματικό κέντρο της ενορίας εκφράζοντας και τα συγχαρητήρια του στον προϊστάμενο αρχιμ. π. Τιμόθεο και τους συνεργάτες του.

Αγρυπνία για την ειρήνη του κόσμου στην Αλεξάνδρεια

Από τον αγιασμό των εγκαινίων στην ενορία αγίου Τιμοθέου Βεροίας

ην Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου το βράδυ τελέστηκαν στην Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας ιερές αγρυπνίες στις έδρες των τριών μεγάλων αρχιερατικών περιφερειών με την ευκαιρία της εορτής της Παναγίας Γοργοϋπηκόου αφιερωμένες στην ειρήνη. Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε στον ιερό μητροπολιτικό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξάνδρειας, όπου κήρυξε και το θείο λόγο. Στο τέλος της ιεράς αγρυπνίας αναγνώσθηκε ειδική περιστασιακή ευχή υπέρ της ειρήνης του κόσμου. Από την αγρυπνία στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας

Τα Ελευθέρια των πόλεων της Ημαθίας

ην Πέμπτη 16 Οκτωβρίου εορτάστηκε στην Βέροια η 102η επέτειος της απελευθέρωσης της πόλης από τον Οθωμανικό ζυγό. Το πρωί ο σεβασμιώτατος λειτούργησε στον ιερό καθεδρικό ναό του οσίου Αντωνίου του νέου και στη συνέχεια χοροστάτησε στην επίσημη Δοξολογία με την παρουσία του Υπουργού Μακεδονίας - Θράκης κ. Γεωργίου Ορφανού. Την Παρασκευή 17 και το Σάββατο 18 Οκτωβρίου εορτάστηκε αντίστοιχα η επέτειος Ελευθερίων Νάουσας και Αλεξάνδρειας. Από την δοξολογία για την επέτειο των Ελευθερίων Αλεξανδρείας

Παύλειος Λόγος

Επίσκεψη στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο

ο τετραήμερο 20-23 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε προσκυνηματική - εκπαιδευτική εκδρομή από την Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας στην Κωνσταντινούπολη. Την Τρίτη 21 Οκτωβρίου οι προσκυνητές έγιναν δεκτοί σε ακρόαση από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, ο οποίος τους μίλησε πολύ εγκάρδια και πατρικά. Ο σεβασμιώτατος προσφώνησε τον Παναγιώτατο, του ευχήθηκε για την 23η επέτειο από την εκλογή του στο Θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και του προσέφερε αντίτυπα από τις πρόσφατες εκδόσεις της Μητροπόλεως. Επίσης προσέφερε στον Παναγιώτατο το χρυσό σταυρό των 20ων Παυλείων. Ο Παναγιώτατος αντιφωνόντας δεν παρέλειψε να ευχηθεί στο σεβασμιώτατο για τη δική του επέτειο συμπλήρωσης 20 χρόνων από την εκλογή, χειροτονία και κατάστασή του στην Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας.

Από την επίσκεψη προσκυνητών στο Οικουμενικό Πατριαρχείο

Δοξολογία για την 28η Οκτωβρίου στη Βέροια

ην Τρίτη 28 Οκτωβρίου, ο σεβασμιώτατος τέλεσε τη θεία λειτουργία και κήρυξε το θείο λόγο στον ιερό ναό του οσίου Αντωνίου Πολιούχου Βεροίας. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας τέλεσε την επίσημη Δοξολογία με την παρουσία των τοπικών αρχών.

Δοξολογία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στη Βέροια

Επίσκεψη του Πατριάρχου Αντιοχείας στο Βατοπαίδι

ην Παρασκευή 31 Οκτωβρίου ο Πατριάρχης Αντοχείας κ. Ιωάννης επισκέφθηκε την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου. Πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη υποδοχή προ των πυλών της Μονής και στη συνέχεια εψάλη δέηση στο Καθολικό της Μονής. Μετά την προσφώνηση του Καθηγούμενου αρχιμ. κ. Εφραίμ και την αντιφώνηση του Μακαριωτάτου ακολούθησε κέρασμα στο μεγάλο συνοδικό της Μονής και στη συνέχεια ξενάγηση. Αναμνηστική φωτογραφία του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Αντιοχείας κ. Ιωάννου με την μοναστική αδελφότητα Βατοπαιδίου Παύλειος Λόγος

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που αρχίζουν σχολεία. Το ερώτημα είναι κατά πόσο το σχολείο μορφώνει τα παιδιά μας και διαπλάθει τον χαρακτήρα των νέων σήμερα. Γράφει ο γνωστός και εκλεκτός δάσκαλος Νατσιός :΄΄ Έχουμε την εντύπωση ότι η έσχατη μάχη για το μέλλον της πατρίδας διεξάγεται μέσα στο Κοινοβούλιο ή στα έγκατα του Μαξίμου και των Βρυξελλών. Λάθος! Στα σχολεία, στις αίθουσες διδασκαλίας κρίνεται η τύχη του Γένους. Το πού έχει καταντήσει η παιδεία εξαιτίας της παρατεταμένης κρίσεως ταυτότητας, το βλέπει κανείς στα πλείστα εν κρίσει σχολικά εγχειρίδια. Στα νέα Ανθολόγια, το μάθημα με το οποίο υποδεχόμαστε τους μαθητές με τίτλο «Πρώτη μέρα στο σχολείο», είναι μια δασκάλα εν ονόματι Γεωργία που λέει στους μαθητές της «δεν θα με λέτε κυρία, θα με λέτε Γεωργία»…Παύει λοιπόν η ιερότητα της σχέσης δασκάλου και μαθητών΄΄. Επιπλέον πουθενά στο δημοτικό σχολείο δεν υπάρχει ονομαστική γιορτή ή αναφορά σε έναν Άγιο της Εκκλησίας μας. Το 1984 από το ταπεινό περιβόλι της Παναγίας μας, έγραφαν οι Αγιορείτες Πατέρες: ΄΄Από πολλά χρόνια τώρα γίνεται συστηματική προσπάθεια διαρκώς αυξανομένη να πολεμηθεί ἡ πίστη. Να βγει από τα

ελληνικά σχολεία ο Χριστός. Να διαστρεβλωθεί η ιστορία μας. Να ευτελισθεί η σημασία των μεγάλων εορτών, των Χριστουγέννων και του Πάσχα, που τόσο ζει ο λαός μας. Να παύσει η Ορθόδοξος Εκκλησία να είναι η ψυχή του Γένους μας. Να καταντήσουν τα παιδιά εύκολη λεία κάθε νοητού ή φανερού θηρίου΄΄. Στα σχολεία σήμερα χτυπούν δόλια και ύπουλα τρία κυρίως μαθήματα. Την ιστορία που συντηρεί την εθνική μνήμη, τα θρησκευτικά, διότι παιδαγωγούν εις Χριστόν και την γλώσσα. Γονείς και δάσκαλοι: Στώμεν καλώς! ********** 16 Οκτωβρίου 1912. Πρέπει η ημερομηνία αυτή να είναι χαραγμένη στην καρδιά όλων των Βεροιέων με ανεξίτηλα γράμματα, ως ημέρα συγκίνησης χαράς και ελευθερίας, γιατί τότε έληξε πανηγυρικά η πολύχρονη 464 ετών (14481912) πικρή και οδυνηρή τουρκική σκλαβιά. Δεν αρκεί όμως μονάχα αυτό. Χρειάζεται και κάτι άλλο. Τι είναι αυτό; Το τόνισε ως κεντρικός ομιλητής την ημέρα των ελευθερίων της πόλης μας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων : ΄΄πολλοί νομίζουν ότι η επέτειος των ελευθερίων είναι απλώς μία ημέρα χαράς και αναπαύσεως. Άλλοι πάλι δυστυχώς ξεχνούν το νόημα και τη σημασία της… Δεν πρέπει να ξεχνάμε την ευθύνη μας για την ελευθερία που μας χάρισαν με την θυσία τους οι

πατέρες μας. Έχουμε χρέος να διατηρήσουμε αυτήν την πατρίδα ακέραιη, να διατηρήσουμε το όνομά της, το όνομα της Μακεδονίας ανέγγιχτο από τους κακόβουλους σφετεριστές του…. Ας αγωνιστούμε για να φανούμε αντάξιοι της ελευθερίας και των πατέρων μας που μας την χάρισαν΄΄. ********** 110 χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τον θάνατο του πρωτομάρτυρος της Μακεδονικής Ελευθερίας Παύλου Μελά, όπου στις 13 Οκτωβρίου 1904, έδωσε τη ζωή του για τη γη της Μακεδονίας, τη γη της Ελλάδος. Δυστυχώς όσο περνά ο καιρός, η επικράτηση στην Ελλάδα ΄΄προοδευτικών΄΄ αντεθνικών ιδεών, οδηγεί στο να πάψουν να τιμούνται οι ήρωες όπως τους αξίζει. Για να καταλάβουμε όλοι τι περνούσε τότε η Μακεδονία μας και η Ορθοδοξία και τι μαρτύρια έκαναν οι πρόγονοι των Βουλγαροσκοπιανών, είναι αναγκαίο να αναφέρουμε σκηνές, όπως γράφονται κατά λέξη από το χέρι του Γερμανού Καραβαγγέλη του επίσης μεγάλου αγωνιστή για την Μακεδονία μας, γιατί αυτή είναι η Αληθινή Ιστορία, που σήμερα, ζητούν να απαρνηθούμε:΄΄Αρχομένου του 1905, καίεται ολόκληρη η Ιερά Μονή Τσιριλόβου, μετ΄ ολίγον δε η Ιερά Μονή Ζηκοβίτσης, ακολούθως πυρπολείται η Ιερά Μονή Σλιβένης, φονεύονται οι μοναχοί. Ο ογδοηκουντούτης Ηγούμενος κατακερματίζεται΄΄.

Είναι η εποχή που οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες γιγάντωναν την προπαγάνδα τους με το σύνθημα Εξαρχία ή Θάνατος! Και πράγματι όποιος Έλληνας δεν ασπαζόταν τη Βουλγαρία, τον έβρισκαν είτε σφαγμένο, είτε κρεμασμένο στα προαύλια των εκκλησιών! Ο φόβος και ο τρόμος που άπλωναν οι Βούλγαροι, είχε φέρει σε δεινή θέση τους Μακεδόνες, που ήταν ταυτόχρονα κάτω από την Τουρκική τυραννία! Ο σημερινός Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Καστορίας κ. Σεραφείμ ανέφερε μεταξύ άλλων για τον Παύλο Μελά: ΄΄ ο ήρωας αυτός ήταν πιστός χριστιανός, πίστευε στον Χριστό και κοινωνούσε των Αχράντων Μυστηρίων΄΄. Γράφει σε μία επιστολή του με ημερομηνία 28 Αυγούστου 1904, τα εξής χαρακτηριστικά : «Χθες, όταν ετελείωσα το γράμμα μου, επήγα εις την εκκλησίαν της μονής με τους άνδρας μου. Ακούσαμε τον εσπερινόν πρώτα και κατόπιν μας μετέλαβεν ο γέρων χωρικός ιερεύς της μονής. Ουδέποτε με τόσην κατάνυξιν μετέλαβα. Ο νους μου διαρκώς εστρέφετο προς Εκείνον, ο οποίος χάριν ημών και της θείας θρησκείας Του υπέστη το μαρτύριον΄΄. Τέτοιο ήταν το παλληκάρι της Μακεδονίας μας ο Παύλος Μελάς και του χρωστάμε όλοι οι Έλληνες και ιδίως εμείς οι Μακεδόνες αιώνια ευγνωμοσύνη.

8ήμερη

προσκυνηματική εκδρομή

στους Αγίους Τόπους από 12 μέχρι και 19 Φεβρουαρίου 2015

διαμονή στα Ιεροσόλυμα σε Ξενοδοχείο 4**** ημιδιατροφή

μόνο 880€ κατ᾽ άτομο

θέσεις περιορισμένες πληροφορίες - πρόγραμμα - εγγραφές: 23310 72317, 23310 20951