218
Elżbieta M. Goździak
46. Carter F. W., French R. A., et al., 1993, International migration between East and West in Europe, “Ethnic & Racial Studies” 16(3): 467-491. Autorzy analizują skalę oraz geograficzne rozmieszczenie procesów migracyjnych między Europą Wschodnią a Zachodnią i zastanawiają się, dlaczego zjawiska migracyjne zajmują tak poczesne miejsce w programach politycznych. Artykuł prezentuje także kontekst politycznohistoryczny migracji w Europie Wschodniej w XX wieku oraz podstawy obecnej koncepcji „fortecy”, która kształtuje współczesny reżim migracyjny we Wspólnocie Europejskiej. Ponadto, poddane są obszernej dyskusji zmieniające się wzorce migracji w Europie Wschodniej i byłym Związku Radzieckim, z uwzględnieniem wpływu pochodzenia etnicznego i ekonomii na ruchy migracyjne. W zakończeniu autorzy przedstawiają przegląd prognoz dotyczących skali migracji z byłego Związku Radzieckiego. Konkludują, że będzie ona mniejsza niż pierwotnie przewidywano.
47. Castle-Kanerova M., 2003, Round and round the roundabout: Czech Roma and the vicious circle of asylum-seeking, “Nationalities Papers” 31(1): 13. Artykuł jest kontynuacją dyskusji na temat migracji Romów w Europie oraz roli dyskursu praw człowieka w procesie przystąpienia do Unii Europejskiej krajów Europy ŚrodkowoWschodniej. Dyskusja ta została opublikowana w periodyku „Cambridge Review of International Affairs” 13(2). Kwestia migracji Romów związana jest ściśle z zagadnieniem demokratyzacji i roli UE w kształtowaniu tego procesu. Prawa człowieka zajmują jednak podrzędne miejsce w tej dyskusji. Na pierwszy plan wysunęły się bowiem doktryny polityczne mówiące o akcesji jako środku kontroli i zarządzania migracjami, szczególnie migracjami “niepożądanych elementów”, takich jak Romowie. Autorka argumentuje, że dyskryminacja Romów została zdefiniowana jako problem społeczny, pozwalając rządom państwowym, zarówno na Zachodzie, jak i na Wschodzie, skupić uwagę na kwestiach polityki rozszerzania Unii Europejskiej. Autorka analizuje czeskie dokumenty rządowe dotyczące Romów i sytuuje je w kontekście debaty na temat powiększenia UE oraz ujednolicenia polityki imigracyjnej w jej państwach członkowskich.
48. Cattaruzza M., 2010, Last stop expulsion: The minority question and forced migration in East-Central Europe: 1918-1949, “Nations & Nationalism” 16(1): 108-126. Tematem artykułu są europejskie mniejszości narodowe w okresie między I a II wojną światową. Napięcia, jakie narastały między zorganizowanymi mniejszościami a państwamisukcesorami Monarchii Habsburskiej, stanowiły główny argument przemawiający za tym, że mniejszości, które znalazły się w ich obrębie, zostały poddane złożonym procesom nacjonalizacji już w ramach Imperium Habsburgów. Dlatego też były one w stanie przeciwstawić się politycznym elitom nowych tytularnych narodów (Czechom, Polakom, Rumunom i Serbom). Drugie poruszane w artykule zagadnienie dotyczy kwestii mniejszości w polityce hitlerowskiej – autorka argumentuje, że kwestia ta była głównym czynnikiem destabilizacji w międzywojennej Europie. Autorka omawia także masowe wydalenia mniejszości narodowych (w szczególności Niemców) po zakończeniu II wojny światowej, argumentując, że w przeciwieństwie do przeważającej opinii, niemieckie okrucieństwa niewiele miały wspólnego z decyzją o wysiedleniu etnicznych Niemców z terytorium Polski, Czechosłowacji i Jugosławii. W konkluzji autorka stwierdza, że kwestia mniejszości narodowych w XX-wiecznej Europie powinna być traktowana jako jednorodne zjawisko, które ma wiele cech wspólnych w różnych państwach narodowych w regionie.