de Kleine Gavers Kuieren in

Deerlijk heeft een nieuw natuurgebied. Niet verscholen in een klein hoekje, maar met de poten stevig in de bewoonde wereld. Ook de naam klinkt bekend. Conservator Dirk Benoit en afdelingsvoorzitter Yann Feryn van Natuurpunt Gaverstreke vertellen je vol vuur over de Kleine Gavers, een stukje natuur dat werkt dankzij water.

Wat zijn de Kleine Gavers en waar vind je ze?

Dirk: ‘De Kleine Gavers ligt tussen de nieuwe wijk aan de De Cassinastraat en de N36. Het is een lagergelegen gebied dat vroeger elke winter onder water liep. Het is dan ook een deel van de Gaverdepressie, die tegenwoordig onderbroken wordt door de N36. Maar voor die weg bestond, was het een deel van een veel groter gebied dat bij hevige regen volledig overstroomde. Het water kwam toen ook veel verder dan nu, tot binnen de huidige wijk.’

Hoe is het idee voor dit natuurgebied gerijpt?

Yann: ‘Met Natuurpunt hebben we vlak na de vorige verkiezingen alle natuurgebiedjes in Deerlijk bezocht met het schepencollege. Op het einde van die tocht hebben we gefietst tot aan wat nu de Kleine Gavers is. Dat was de 1 e keer dat ik het gebied goed kon bekijken. Met de waterhuishouding van die plek in het achterhoofd, formuleerde ik het idee om daar een waterkering te zetten en zo mooi wetland te creëren. Zo kon je met een kleine ingreep een mooi natuurgebied maken vlakbij een woonwijk.’

Tussen idee en uitvoering ligt vaak nog een hele weg. Hoe zag die eruit?

Yann: ‘Ik heb een nota gemaakt, met motivatie tot en met. Dat stuurde ik op naar de provincie, omdat de beek die door het gebied loopt een provinciebeek is. Ze waren direct enthousiast. Rond diezelfde periode zag ik online toevallig dat er een perceel te koop stond in het gebied. Ik liet het onmiddellijk weten aan de provincie en zij zijn er vrij snel in geslaagd om dat perceel aan te kopen. De 2 aanpalende percelen waren al van de gemeente. We hadden nog 2 hectare nodig om de Kleine Gavers te kunnen realiseren. Daarop heb ik mijn stoute schoenen aangetrokken en ben ik op Nieuwjaarsavond gaan aanbellen bij de eigenaar van 1 perceel, met de vraag of hij het niet wilde verkopen. We zijn er vlug uitgeraakt. De andere eigenaar twijfelde eerst, maar tegen april van vorig jaar was het toch in orde. Eenmaal we beseften dat we alles in handen gingen krijgen, zijn de diensten van de provincie naar hier gekomen. Ze vroegen ons of we er direct aan wilden beginnen. Waarom ook niet? Dus ze hebben een plan opgemaakt en we waren vertrokken.’

Dirk: ‘Het is heel vlug gegaan. Ik denk dat de provincie er ook warm voor liep door het verhaal van de Blue Deal, waarmee je het regenwater niet zomaar afvoert, maar het traag in de bodem laat sijpelen. Je wint dubbel met de Kleine Gavers, want je krijgt er een natuurgebied bij en je vult er de grondwaterreserves mee aan.’

Yann: ‘Het verschil dat we nu maken is dat het niet meer, maar wel veel langer onder water zal blijven staan. Zo lang dat we ook iets kunnen betekenen voor verschillende vogelpopulaties. Je ziet nu bijvoorbeeld al krakeenden.’

Hoe zullen jullie, naast het onder water zetten van het gebied, ingrijpen in de Kleine Gavers?

Yann: ‘Eigenlijk willen we zo weinig mogelijk doen, de 1 e jaren. Het enige wat we misschien nog zullen vragen aan de provincie is om de betonnen platen die enkele grachten verstevigen, te verwijderen. We zullen proberen om modderplaten op natuurlijke wijze te laten ontstaan. Als we merken dat het niet lukt, moeten we de bodem mogelijk schrapen. Maar dat vermijden we liever, want dan loop je het risico op verwilging. Dat is een bloei van wilgenscheutjes.’

Dirk: ‘Het kan ook zijn dat we een keer maaien of een deel laten begrazen. Dat moeten we nog bekijken. Daar kan ik als conservator zeker hulp bij gebruiken. Vrijwilligers mogen zich altijd melden bij Natuurpunt. Nu is de flora in het gebied nog redelijk arm. De typische wetlandvegetatie zal vanzelf komen, zeker nu het gebied niet meer bemest wordt. We verwachten dat het riet dat er nu al staat zich nog zal uitbreiden.’

Yann: ‘Op die rietgordels zullen dan vogels zoals de kleine karekiet of de blauwborst afkomen.’

Waarom letten jullie zo goed op de komst van vogels in de Kleine Gavers?

Yann: ‘Die vogels tonen aan of we goed bezig zijn of niet. Steltlopers, een hele groep vogels met lange poten zoals de tureluur, zwarte ruiter of kemphaan, zijn specifiek op zoek naar ondiep water en modderplaten. Nu zie je die soms afdalen boven de Gavers, maar omdat het water daar te diep is, stijgen ze weer op. Als je die hier krijgt, ben je goed bezig.’

Waarom is dat belangrijk?

Yann: ‘Als de steltlopers, die je vaak in de kuststreek vindt, op trektocht zijn, hebben ze stopplaatsen nodig. Die vind je niet in onze regio. Stroomopwaarts heb je een gebied met ondiep water in Ploegsteert en je hebt de Bourgoyen-Ossemeersen in Gent. Vooral op momenten dat het elders al droog is, kunnen wij een belangrijke stopplaats worden, want de Kleine Gavers zullen langer onder water blijven staan.’

Welke vogels zullen hier mogelijk broeden?

Yann: ‘We verwachten dat eenden en meerkoeten hier zullen broeden. De krakeenden die we nu hebben, stellen al wat eisen aan hun broedplaats. In de winter kunnen hier ook smienten terechtkomen, een eendensoort die je nu in de polders aantreft. We zullen heel het jaar door andere bezoekers krijgen, afhankelijk van het weer, seizoen en de trekdrang van de vogels.’

Hoe houden jullie bij welke vogels er passeren?

Dirk: ‘Vogelspotters registreren hun waarnemingen vaak, via waarnemingen.be bijvoorbeeld. Ook mensen die niets met Natuurpunt te maken hebben. Dat wordt heel goed bijgehouden. Je kan achteraf bekijken wat er allemaal gepasseerd is.’

De Kleine Gavers ligt tussen een drukke weg en een woonwijk. Er loopt ook een trage weg langs het gebied. Is dat geen moeilijk huwelijk?

Yann: ‘Dat is een terechte opmerking. Had ik het voor het zeggen, dan lag de trage weg 20 meter verder, want de vogels zijn schuw, natuurlijk. Langs de andere kant spreken we over een gebied van een 7-tal hectare en je ziet dat de vogels nu al hun weg vinden tot hier.’

Dirk: ‘Het dubbele is dat het pad hoog ligt. Daardoor is het een uitstekende observatieplaats, maar de vogels zien jou daar natuurlijk ook staan.’

Heeft de Kleine Gavers naast de natuurpracht en de vogels nog andere troeven?

Dirk: ‘Er is uiteraard een recreatieve functie. Je kan genieten van een mooi natuurgebied vlak naast een woonwijk. Mensen die al wat ouder zijn, weten zeker nog dat er op die plaats geschaatst werd als het vroor. De helft van Deerlijk zat hier toen.’

Yann: ‘Je mag het gerust opschrijven. Als het hard vriest, dan zal je daar kunnen schaatsen. We gaan daar een erezaak van maken. Op die momenten zullen we Deerlijk van een natuurlijke schaatspiste voorzien. En het kan op een veilige manier, want het water is ondiep.’