Oud nieuws

In ’t groen of gebakken?

Paling: niet meer in ons water, wel nog op ons bord

Langwerpige slierten glasaaltjes waren vroeger tijdens het voorjaar een jaarlijks terugkerend fenomeen in de Schelde. En ook in het Donkmeer, wanneer Scheldewater werd binnengelaten via de Achterste Sloot. De paling kon daar toen in proper water en in een ideale biotoop van waterplanten en oeverbegroeiing volwassen worden. De paling die de restaurants serveerden, was toen echte Donkse paling.

Maar die tijd is al even voorbij. Waar palinghandel Borremans de palingen tot vorig jaar invoerde en in kooien een Donkse spoeling gaf, moesten ze ten tijde van de Tweede Wereldoorlog stuk voor stuk uit het Donkmeer gevist worden alvorens ze in ’t groen of gebakken op het bord belandden.

“Voor en tijdens de oorlog waren dit de enige beschikbare bereidingen in restaurants Nenuphar, De Oude Pluim, Elvira en ’t Paviljoen”, legt Bart Joos van Heemkundige Kring Overmere uit. In het Overmeerse archief vond hij een verslag van stroper Basiel Boone over tijden waarin het Donkmeer nog krioelde van de palingen. “Hij beschrijft er de stroperstuigen die gebruikt werden bij de palingvangst: fuiken, kruisnetten, spinsen, slaaplijnen of toppen, een palingschaar of een reep; elke historische vangwijze wordt vakkundig uit de doeken gedaan. De palingvissers waren erg vindingrijk.”

Ook over het stropen had Boone wat te vertellen. “Dat gebeurt sinds jaar en dag met de hand. ‘Dat doet dat beestje toch pijn!’, maakte een dame zich destijds zorgen. Waarop de stroper antwoordde: ‘Welnee madam, ze zijn dat gewoon!’”

Voor altijd een streekproduct

Toen het Scheldewater ernstig begon te vervuilen, heeft men begin jaren 60 het Donkmeer van de Schelde afgesneden. Het water is er intussen weer beter aan toe, maar ook de tocht van en naar de Sargassozee in de Atlantische Oceaan die elke paling aflegt, ligt bezaaid met hindernissen. Een gewijzigde golfstroom door de klimaatsverandering. Maar ook sluizen, dammen, waterkrachtcentrales, visserij en vervuiling hebben ervoor gezorgd dat de palingpopulatie de afgelopen veertig jaar dramatisch is gedaald.

Maar of hij nu is opgegroeid in de Donk, er een korte spoeling onderging of helemaal niet: “Zolang hij hier klaargemaakt en gegeten wordt, blijft de paling ons handelsmerk.” Daar is Joos van overtuigd.