Mensen

MENSEN Hallo

Gilles Geeraerts

Alcohol is niet vanzelfsprekend

Alcohol hoort erbij. Het is een deel van onze volkscultuur en de vanzelfsprekendheid hoe we met alcohol omgaan, staat vaak niet ter discussie. Het kan ook anders … Alcohol en andere drugverslavingen hebben vaak een keerzijde die voor de buitenwereld verborgen blijft. Tijd om ook die kant van het verhaal te belichten. Gilles Geeraerts is meer dan 20 jaar verbonden aan het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en Andere Drugs (VAD). Hij vertelt er graag meer over.

Wat is jouw affiniteit met deze problematiek?

Gilles Geeraerts

In het begin van mijn carrière heb ik vijf jaar gewerkt als begeleider binnen het behandelprogramma voor mensen die afhankelijk zijn van alcohol, medicatie of illegale drugs in het Psychiatrisch Ziekenhuis in Tienen. Ik kende VAD vooral van de opleidingen voor hulpverleners die werkzaam zijn in de verslavingszorg. Via een gezamenlijk project voor kinderen met ouders met een alcoholprobleem leerde ik dat VAD ook met preventie en wetenschappelijk onderzoek bezig was. Het leek me wel een interessante werkuitdaging om op een brede manier bezig te zijn rond problemen die ontstaan door gebruik van alcohol en ander drugs. Ondertussen werk ik er dus twintig jaar in het team hulpverlening en opleiding. Ik organiseer en geef opleidingen aan hulpverleners in de verslavingszorg. Daarnaast proberen we de alcohol- en drugsector ook op andere manieren te ondersteunen, door bijvoorbeeld zelfhulpboekjes te maken voor familie van

mensen met een verslaving of materiaal in het kader van terugvalpreventie.

Alcohol hoort erbij in de samenleving. Hoe denk jij daar over?

Gilles Geeraerts

Alcohol is alomtegenwoordig. We linken alcohol vaak met gezelligheid, gastvrijheid en ontspanning. ‘Een wijntje bij een lekkere maaltijd’, ‘Samen een pintje na de voetbal’ of ‘Eentje kan geen kwaad’. Zelfs in ons taalgebruik doen we dat het allemaal geen kwaad kan. Nochtans is de prijs van het overvloedig aanwezig zijn van alcohol in onze samenleving vrij groot. Iedereen kent wel iemand met een alcoholgerelateerd probleem. De gevolgen van alcoholgebruik laten zich voelen in gezinnen, op de werkvloer, in de gezondheidszorg en in het verkeer. Het is moeilijk om die vanzelfsprekendheid van alcohol in onze samenleving in vraag te stellen, laat staan te veranderen. Een beleid moet inzetten op preventie, hulpverlening en zorg. Zo is het effectief om de beschikbaarheid van alcohol te verlagen en de prijs van alcohol te verhogen. Ook de reclame van alcohol moet aan banden gelegd worden. Geen populaire maatregelen, ik weet het, maar slogans die alleen gericht zijn op individuele verantwoordelijkheid schieten tekort.

Jongeren en alcohol. Hoe gaan we daar mee om?

Gilles Geeraerts

Het is niet juist om preventieboodschappen alleen te richten op jongeren. Alcohol wordt vaak ten onrechte als een jongerenprobleem gezien. Het grootste misbruik ligt bij de oudere generatie en we stellen vast dat de alcoholconsumptie bij jongeren aan het dalen is. Oudere generaties zijn opgegroeid in een context waar amper kritisch werd stilgestaan bij alcohol. Het succes van onze Tournée Minérale bij twintigers en dertigers toont aan dat deze generaties heel anders en kritischer kijken naar alcohol. Jongeren vertonen nu eenmaal meer risicogedrag. Ze willen de wereld verkennen en alcohol of andere drugs horen daar voor sommigen bij. We zien jammer genoeg ook dat hoe vroeger je met alcohol begint, hoe meer problemen mogelijks op latere leeftijd ontstaan. De hersenen van jongeren zijn nog niet volgroeid en daarom is het beter om later met alcohol te starten. In heel Europa is België zowat het laatste land waar de minimumleeftijd voor de verkoop van alcohol niet op 18 jaar ligt. We moeten jongeren voldoende alternatieven aanbieden waar ze hun zin voor avontuur en samen dingen te doen, kunnen op uitleven. Dat kan via sport, muziek of andere activiteiten op maat van de jongere zelf. Jongeren warm maken voor allerlei uitdagingen kan de drang naar (overdreven) alcoholgebruik misschien wel counteren.

Jongeren zijn bijvoorbeeld ook veel bezig met gamen? Moet dat zorgen baren?

Gilles Geeraerts

Games maken deel uit van de vrijetijdsbesteding van heel wat jongeren én volwassenen. Games zijn zeer toegankelijk en zorgen onder andere voor plezier en ontspanning. Gamen is nog vrij nieuw en onbekend. Veel ouders zijn daardoor bezorgd. Als er mindere schoolresultaten zijn, wordt er vaak gedacht dat gamen de oorzaak is. Is dat ook zo? Wanneer is gamegedrag problematisch? Als ouder mag je gerust grenzen stellen.

Misschien moet je eens samen gamen, zodat je die gamewereld ook leert kennen. Zoals bij alles moet je ervoor zorgen dat het gesprek met de jongere voorop blijft en de connectie en de warme band met jouw zoon of dochter op de eerste plaats komt.

Hoe detecteer je verslaving in een dorpsgemeenschap? Zijn er signalen die wijzen op problematisch gedrag? Hoe pak je dat aan?

Gilles Geeraerts

Problematisch gebruik van alcohol en andere drugs brengt ‘overlast’ met zich mee. Overlast die heel zichtbaar kan zijn, zoals vechtpartijen, vandalisme, agressie, ongevallen en diefstal, maar soms is dat ook allemaal minder zichtbaar. Denk maar aan agressie binnen een gezin of lichamelijke problemen. Een lokaal alcohol- en drugbeleid zou via verschillende beleidsdomeinen rond deze materie moeten kunnen werken. Een preventiebeleid steunt steeds op vier pijlers: 1 Het maken van duidelijke afspraken en regels. Geen alcohol verkopen en schenken aan minderjarigen, jeugdbewegingen stimuleren om een alcohol- en drugbeleid uit te werken op kamp. Laat ons ook beginnen met duidelijk te stellen: drinken en rijden gaan nooit samen! 2 Educatie. Deelname van de gemeente aan Tournée

Minérale. De boodschap moet zijn dat je jezelf niets ontzegt, maar dat je van alles wint. Ook informatieavonden rond gezondheid zijn een mogelijkheid. 3 Zorg en begeleiding. Waar kunnen de inwoners terecht als ze vragen hebben rond hun eigen gebruik?

Waar kunnen ouders terecht als ze bijvoorbeeld bezorgd zijn rond het alcoholgebruik van zoon of dochter? 4 Het nemen van structurele maatregelen. Gezonde keuzes stimuleren en het verhogen van het welzijn van de inwoners. Daarom zouden er voldoende lekkere alcoholvrije alternatieven moeten aangeboden worden op nieuwjaarsrecepties. Creativiteit in het aanbod kan ook tijdens andere evenementen een optie zijn.

We proberen zoveel mogelijk actoren te stimuleren om zo’n beleid uit te stippen, zoals jeugdbewegingen, scholen, sportverenigingen en gemeentepersoneel, met als doel de inwoners aan te zetten tot verantwoord gedrag.

Zijn er persoonlijke verhalen die je hebt meegemaakt rond alcoholgebruik?

Gilles Geeraerts

Doordat ik al heel mijn professionele loopbaan in de verslavingssector werk, word ik regelmatig aangesproken door bezorgde vrienden of kennissen. Soms zijn ze bezorgd over hun eigen gebruik en willen ze advies waar ze bijvoorbeeld terechtkunnen voor hulp, maar ze zijn vooral bezorgd rond het gebruik van alcohol of andere drugs in hun familie. Familieleden voelen zich vaak weinig gesteund. Het begrip van mensen uit de omgeving is soms ver te zoeken. Mensen schamen zich en voelen zich schuldig. Vaak gaan deze problemen hand in hand met mentale problemen. Help mensen die in de knoop zitten. Heb begrip en maak de connectie. Niemand vindt het leuk om in deze problematiek gevangen te zitten. Er bestaat heel veel taboe rond alcoholproblemen. We hebben het moeilijk om hierover te praten. Wij Vlamingen denken vaak ‘Ieder huisje heeft zijn kruisje. We kunnen beter zwijgen.’

Waar zie je jezelf binnen tien jaar op professioneel vlak?

Gilles Geeraerts

Ik heb een heel gevarieerde job, gaande van opleidingen geven, hulpverleners coachen en allerlei ondersteuningsmateriaal maken tot werkgroepen begeleiden. Het is ook interessant om te filosoferen over hoe mensen omgaan met alcohol en drugs. Ik wil nog altijd mijn steentje bijdragen om de maatschappij mee te veranderen, zonder prekerig te gaan doen natuurlijk. Dat gaat met vallen en opstaan. Jawel, ik denk dat ik binnen tien jaar nog altijd rond deze problematiek aan de slag ben.

Bedankt voor deze toelichting.