35
ERFGOED
B&B vroeger De slogan ‘in uw kot’ heb je sinds maart 2020 al zoveel gehoord dat hij ondertussen behoorlijk belegen klinkt. Toch zal niemand het tegenspreken dat een woning in deze verwarrende tijden veel comfort biedt en rust geeft. Ook een aangename omgeving draagt natuurlijk bij tot het algemeen welbevinden. Op dat gebied zit het in Begijnendijk zeker snor. Heb je jezelf ooit afgevraagd hoelang de mens al in Begijnendijk en Betekom woont? In deze editie trachten de vrijwilligers van het gemeentelijk archief en documentatiecentrum (GA&DC) een tipje van de sluier te lichten.
De eerste inwoners van de gemeente Zowel Begijnendijk als Betekom wer den in de prehistorie bezocht door jagers-verzamelaars. Tijdens bagger werken in de Putten werden in de jaren 1970 drie stenen voorwerpen gevonden die dateren uit het Middenpaleolithicum (300 000 – 40 000 jaar geleden) en mogelijk werden achtergelaten door rondtrekkende Neanderthalers die jacht maakten op groot wild. Na de laatste ijstijd (circa 10 000 jaar geleden) liep de mens vermoedelijk wat frequenter over ons grondgebied, zoals vondsten in de Meren en vooral de Demervallei laten uitschijnen. Van permanente bewoning, met inwoners in de echte betekenis van het woord, was er toen echter nog geen sprake. De eerste huizen werden pas opgericht in de jonge steentijd vanaf het moment dat mensen hier aan landbouw zijn beginnen doen. Die woningen waren gemaakt uit vergankelijke materialen, zoals hout en leem. Deze bleven vaak maar enkele decennia in gebruik om nadien op een andere plaats ingeplant te worden. Mogelijk duurde het tot in de Romein se periode vooraleer de mens zich op permanente basis in de gemeente vestigde. Aan de rand van de Demer vallei troffen de mensen alles aan wat
ze nodig hadden om een stabiel leven uit te bouwen, nl. drinkbaar water, vis, wild en vruchtbare landbouwgrond. Ook in Begijnendijk werden trouwens sporen van Romeinse aanwezigheid gevonden. Wat er na de val van het West Romeinse Rijk gebeurde, is niet duidelijk. Bleef de vruchtbare strook aan de rand van de Demervallei in cultuur of overleefde de menselijke bewoning de turbulente tijd die op de Germaanse invallen volgde niet? De basis van het middeleeuwse dorp Betekom werd al voor het jaar 1000 gelegd. Een zekere Betto vestigde zich samen met zijn familie aan de rand van de Demervallei en mag zich terecht stamvader van de eerste Betekommenaren noemen. In de daaropvolgende eeuwen groeide Betekom langzaamaan uit tot het dorp dat je vandaag kent. Ook Moor sem, wat letterlijk ‘huis bij het moe ras’ betekent, is een vroegmiddeleeuwse nederzetting. Ongeveer 1000 jaar geleden nam de bevolking zodanig toe, dat her en der nieuwe woonkernen verschenen op het grondgebied. Die bestonden vaak uit enkele huizen, gegroepeerd rond een pleintje. Voorbeelden hier van vind je vooral in Betekom, zoals Hulst, Heetveld (= nu de Kwetter), Ter Heyden (in de buurt van de kleine
Potestraat), ten Eynde (aan de Put tenberg) en Baerle. Mogelijk waren er toen ook al dergelijke pleintjes aanwezig in Begijnendijk, zoals dat van Uitem (aan het kruispunt van de Peuterstraat en de Baalsesteenweg). De bewoning in de deelgemeente Begijnendijk zal echter pas later tot volle ontwikkeling komen. Verspreid in de heide stonden enkele hutten en kleine boerderijen en in de 14de15de eeuw verschenen een aantal vaste woonkernen aan de grens met Betekom, aan de Plankenbrug en de Mechelbaan. Vanaf de 17de eeuw zal een kleine woonkern aan de rand van het domein van de Aarschotse Begijnen steeds belangrijker worden. Die nederzetting had haar naam ont leend aan een straatje ‘De Begijnen dijk’. Uiteindelijk werd Begijnendijk in 1796 als aparte gemeente erkend en bleef de gemeentenaam behouden bij de fusie met Betekom in 1977.
Meer lezen? ‘Begijnendijk een geschiedenis van onze gemeente’ en ‘Openbare werken en nutsvoorzieningen in Betekom’. Beide boekjes zijn te ver krijgen in het gemeentehuis.
