Three Identical Strangers
Naam Samenstelling
Klas
Geert Stienissen
Schooljaar 2019-2020
1
2
Over ‘Three Identical Strangers’ Deze bundel graaft dieper naar de betekenis van de film ‘Three Identical Strangers’ voor sociale wetenschappen. Het is typisch zo’n film waarbij je denkt: hoe heeft dit ooit kunnen gebeuren?! De aanleiding van het verhaal gaat kort samengevat als volgt: een wetenschappelijke onderzoeksgroep en een adoptiebureau werkten samen om de invloed van opvoeding op de ontwikkeling van gescheiden (eeneiige) meerlingen te onderzoeken en hiervoor werden de baby’s in verschillende gezinnen geplaatst zonder dat ze van elkaars bestaan afwisten. Zoals de titel suggereert vertelt het verhaal de complexe realiteit van een gescheiden drieling. In de filmische documentaire zijn er meerdere onverwachte en emotionele plotwendingen. Die doen we uiteraard niet uit de doeken maar zijn te zien in de filmfragmenten. Eigenlijk is het hele verhaal te gek om te verzinnen. Was het een stuk fictie dan was de reactie ongetwijfeld: ‘Echt? Hadden jullie niets geloofwaardiger kunnen verzinnen?’ Maar het krankzinnige verhaal is dus echt gebeurd. En uiteraard had het grote gevolgen voor de kinderen, intussen opgegroeid, nadat ze geheel toevallig de waarheid ontdekten…
Bor Beekman in De Volkskrant: En dan, zodra Three Identical Strangers – een hit in de Britse en Amerikaanse bioscopen – de aandacht verlegt naar de oorzaak van hun opsplitsing, wordt deze documentaire van Tim Wardle pas echt bizar, en schrijnend. Hoe minder je ervan weet, voorafgaand aan het kijken, hoe beter. Maar wat aanvankelijk een blije getuigenis lijkt van een wonder en stilstaat bij allerlei oppervlakkige gelijkenissen (ze rookten zelfs hetzelfde merk sigaretten!), tast gaandeweg veel dieper in het debat over het aangeborene en het aangeleerde.
3
Inhoudstafel Over ‘Three Identical Strangers’
3
Inhoudstafel
4
Filmfiche
5
Synopsis
5
Technische kaart
5
In de pers
5
Ontvangst
5
Glimp van de film
5
Filmbespreking in de klas
6
Hét onderzoek
7
Ethisch onverantwoord
7
De variabelen
8
Hedendaagse bril?
8
Over Peter B. Neubauer
9
Nature en nurture
10
Voorbeeldvragen voor een nabespreking
13
Weetjes…
13
Literatuurlijst
14
4
Filmfiche Synopsis Soms zijn feiten vreemder dan fictie. Dat is zeker het geval voor de onwaarschijnlijke documentaire ‘Three Identical Strangers’. Bobby, Eddy en David worden geboren als een eeneiige drieling. Na de geboorte, in 1961, worden de broertjes gescheiden en vele jaren later, in 1980, door een bizar toeval herenigd als drie vreemden. Dit verhaal wordt al snel wereldnieuws. Zo komen de broers op de cover van tijdschriften, zijn ze veelgevraagd in talkshows en spelen ze zichzelf in een videoclip van hitwonder Madonna. Dit feelgood-verhaal, waarbij de broers wereldbekend worden, blijkt al snel een duister kantje te hebben.
Technische kaart Regie: Tim Wardle
Filmografie: Tim Cragg
Productie: Becky Read en Grace Hughes-Hallett
Montage: Michael Harte
Muziek: Paul Saunderson
Distributie: Neon
Cast: Edward Galland, David Kellman, Robert Shafran
Jaar: 2018
In de pers “Was Three Identical Strangers fictie geweest, zat de narratieve opbouw perfect. Van happy sunshine naar een donkere storm. Die, hoe identiek ze er ook uitzien, elke broer op zijn eigen manier verwerkt. En dat maakt van deze docu een haast spannende zit, met onverwachte en emotionele wendingen.” (De Morgen, 4 sterren) “Je hebt waargebeurde verhalen die vreemder zijn dan fictie. Three Identical Strangers is zo’n verhaal.” (Trouw, 4 sterren)
Ontvangst Prijzen: publieksprijs Chicago Film Critics, speciale juryprijs Sundance Film Fesitival Critici geven ‘Three Identical Strangers’ 96/100 en het publiek 88/100 (bron: Rotten Tomatoes)
Glimp van de film Hoe minder de kijker weet over de film, hoe groter de verrassing. Eventueel kan de introductiefilm vooraf gedeeld worden. Nederlandstalige ondertitels op youtube: https://www.youtube.com/watch?v=mCWRA9H7xHo
5
Filmbespreking in de klas Welke gevoelens had jij bij het bekijken van de film? Herinner je je het fragment waarbij je dit voelde? Ga met die gevoelens aan de slag. Kleur twee passende gezichtjes in en beschrijf hoe je je je voelde. Noteer het fragment erbij.
Lijst drie beklijvende fragmenten uit de film op! Wat bleef je bij?
Wat verraste je? Wat begreep je niet? Waarover wil je nog iets meer weten? Wat moet uitgeklaard worden? Stel minstens drie vragen die te maken hebben met het thema van de film.
? 6
Hét onderzoek In de jaren 1960 zette de klinische psychiater Peter Neubauer samen met het New Yorks adoptiebureau Louise Wise Services een onderzoek op. Het doel was om de invloed van de opvoedingsstijl en de grotere omgeving (nurture) op de aanleg (nature) te toetsen. In de jaren 1980 eindigde het experiment. In de archieven van de bibliotheek van de prestigieuze Yale University lagen de gegevens van het twee- en drielingenonderzoek de afgelopen decennia stof te vergaren. Er werden nooit uitgebreide resultaten gepubliceerd, hoewel een aantal conclusies in zijn boek Nature's Thumbprint: The New Genetics of Personality (1990) verschenen. Tot oktober 2065 blijft de studie achter slot en grendel. Hoe gebeurde het onderzoek? De meerlingen werden gescheiden en door verschillende families opgevoed. Op gezette tijdstippen werden de kinderen getest op cognitieve, motorische en sociaal-emotionele vaardigheden. Meer informatie erover kregen jullie in de documentaire.
Ethisch onverantwoord Uiteraard was dit onderzoek niet ethisch verantwoord. Toon aan dat het onderzoek met de meerlingen indruist tegen de belangrijkste regels voor onderzoek met personen. Uiteraard betreft het recente richtlijnen. Deze zijn hieronder helder weergegeven, geplukt van de website van de Rijksuniversiteit van Groningen. “Bij het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek met deelname van personen (b.v. interviews, surveys, observaties) is de onderzoeker verplicht om zich te houden aan een aantal ethische regels. Deze regels zijn opgesteld ter bescherming van de rechten van deelnemers en zijn opgenomen in de Nederlandse Gedragscode voor Wetenschappelijke Integriteit. De belangrijkste ethische regels voor onderzoek met personen zijn: volledig informeren, schriftelijke toestemming, debriefing en vertrouwelijkheid. Regels
Hoe geschonden? Argumenteer grondig met een feit en in 30 woorden per onderdeel.
volledig informeren
schriftelijke toestemming
debriefing (Deelnemers aan psychologische experimenten worden dikwijls pas achteraf in een debriefing volledig ingelicht over de inhoud en bedoeling van het onderzoek)
vertrouwelijkheid
7
De variabelen Met de studie wilden de onderzoekers de invloed van opvoeding op de ontwikkeling van het kind testen. Het is interessant om deze denkoefening in de klas te maken. Dit doen we in deze bundel onder de titel nature en nurture (p10). Eerst vind ik belangrijk om de theorie rond de variabelen te herhalen. Deze werd al aangeraakt in de lessen wiskunde, natuurwetenschappen en sociale wetenschappen. Er is soms verwarring over de termen afhankelijke variabele en onafhankelijke variabele. De verklaring zit echter in de naam vervat. De ene hangt af van de andere. Dus zijn de afhankelijke variabelen afhankelijk van de onafhankelijke variabelen. Je kan dit onthouden door jezelf de vraag te stellen: Wat is afhankelijk van wat? Even een voorbeeld. Zoek je het verband tussen geslacht en inkomen? Dan kan je stellen dat inkomen afhangt van je geslacht. Daarom is inkomen de afhankelijke variabele en geslacht de onafhankelijke variabelen. Andersom zou vreemd zijn. Een tweede manier is zoeken naar oorzaak en gevolg. Wat is de oorzaak: het inkomen of het geslacht. Uiteraard kan iemands inkomen niet de oorzaak zijn van diens geslacht. ‘Three Identical Strangers
Onafhankelijke variabele
Afhankelijke variabele
Tweelingonderzoek Het interessante aan studies met eeneiige tweelingen zijn dat de invloed van de genen een gecontroleerde factor is. Zo kan de invloed van de opvoeding op de ontwikkeling beter onderzocht worden dan bij kinderen, die genetisch divers zijn.
Hedendaagse bril? Uiteraard keurt niemand het experiment goed. Wel is het belangrijk te benadrukken dat we met een hedendaagse bril naar dit experiment kijken. Daarom is het nuttig om enkele mogelijke argumenten, die de keuze voor het experiment kunnen verklaren, op een rij te zetten. Zo is het idee van een open adoptie, waarbij de biologische moeder (“afstandsmoeder”) contact houdt met het kind of de kinderen en waarbij de adoptieouders uitgebreide informatie krijgen over de achtergrond van het kind, niet altijd wijdverspreid geweest. Tot de jaren 1980 werd er relatief weinig informatie gegeven aan de ouders van adoptiekinderen. Een tweede punt is dat het opvoeden van een kind makkelijker werd beschouwd dan het opvoeden van meerlingen. Bovendien zouden er meer kandidaat-adoptieouders zijn voor eenlingen t.o.v. meerlingen. Tenslotte was er in de jaren 1950 en jaren 1960 veel onderzoek naar de tweelingreactie (“twinning reaction”). Uit studies bleek dat tweelingen een bijzondere band hadden omdat ze vanaf de baarmoeder, naar de wieg, tot de tienerjaren elkaar voortdurend vasthielden, aanraakten, voor elkaar zorgden. Dit kon erg verschillende gevolgen hebben. Soms kon een tweeling de andere voelen als deel uitmakend van de eigen persoonlijkheid maar net zo kon dit leiden tot tegengestelde persoonlijkheden. Dit ging in tegen het idee van het volwaardige individu. Zou ook dit de onderzoekers inspireren. Uiteraard kan geen van de bovenstaande argumenten aan afdoende reden zijn voor het uitvoeren van dit experiment. Toch koos men in die periode dus voor het scheiden van meerlingen vanuit een foutieve wetenschappelijke conclusie.
8
Over Peter B. Neubauer Peter B. Neubauer (1913-2008) is een Oostenrijks-Amerikaans psychiater. Als lid van een Joodse familie uit Oostenrijk vluchtte hij uit angst voor de Nazi’s naar Zwitserland. Uiteindelijk migreerde Neubauer in 1941 naar de Verenigde Staten nadat hij zijn stage als dokter afwerkte in Zwitserland. Neubauer publiceerde vooral over de ontwikkeling van kinderen (ontwikkelingspsychologie). Hij gaf les aan verschillende Amerikaanse universiteiten.
9
Nature en nurture Wat geeft de doorslag: opvoeding of genen? Om daar zicht op te krijgen, scheidde een Amerikaanse arts in de jaren 1960 meerlingen in een geheim experiment. De proefpersonen zijn erdoor getekend, terwijl het experiment vandaag nutteloos lijkt. Want resultaten werden niet gepubliceerd. Toch is dit een belangrijke discussie. We noemen dit debat nature vs. nurture. Omschrijving nature
Omschrijving nurture
Waarom doet men onderzoek met eeneiige meerlingen? Het is uiteraard niet zo dat mensen genetisch volledig verschillend zijn. Kijk naar de persoon naast je en weet dat jullie minstens 99,5 procent genen gemeenschappelijk hebben (maar onze genen komen voor 98 procent overeen met een chimpansee of bonobo). Identieke meerlingen, die hebben 100 procent genen gemeenschappelijk. Als je die 0,5 procent variatie kan uitsluiten, dan is het makkelijker om conclusies te trekken over de invloed van nurture… Uiteraard is de info op ons dna van belang. Als we louter daarnaar kijken dan hebben identieke tweelingen dit volledig gemeen (100 procent) en niet-identieke tweelingen ongeveer 50 procent, niet zoveel verschillend van andere broers/zussen. Formuleer een antwoord. Waarom is het makkelijker om conclusies te trekken over nurture bij identieke meerlingen.
Uiteraard zijn er enkele zaken louter nature (bv. bloedtype) of louter nurture (bv. spreektaal) maar meestal spreken we over een gedeelde invloed van nature of nurture (bv. intelligentie of kans op longontsteking). Fysieke kenmerken zijn grotendeels beïnvloed door nature. Zo is de lengte van een persoon genetisch bepaald maar bij ondervoeding (nurture) zal deze persoon die lengte niet bereiken. Ons aanvoelen zegt dat het gedrag eerder beïnvloed is door nurture. Een hobby, onze tafelmanieren of onze voorkeur voor muziek zijn uiteraard niet rechtstreeks ingegeven door de genen. Toch zien we in de film dat er opmerkelijke gelijkenissen zijn in het uiterlijk én in het gedrag van de broers, die toch al 19 jaar gescheiden waren. Dat laatste is opmerkelijk.
10
Welke gelijkenissen waren tussen de ‘Three Identical Strangers’ op vlak van uiterlijk (blauwe pen) en op vlak van gedrag (andere kleur). Noteer.
Uit onderzoek blijkt dat nature en nurture ongeveer even belangrijk zijn in de ontwikkeling van een persoon. Toch is dit erg verschillend. Voor intelligentie (70 procent nature) ligt dit boven het gemiddelde, voor persoonlijkheid (50 procent nature) op het gemiddelde en voor jobtevredenheid (30 procent nature) onder het gemiddelde. Uit de film blijkt dat er een grote interesse was voor de invloed van de opvoeding op de ontwikkeling van de persoon. Daarvoor werden de ‘Three Identical Strangers’ in drie erg verscheiden gezinnen geplaatst. Zo kon men zien wat de invloed van de omgeving was op personen met dezelfde genen. De gezinnen waren zowel op vlak van socio-economisch status als op vlak van opvoedingsstijl verschillend. gezin 1
gezin 2
gezin 3
economisch status
opvoedingsstijl vaderfiguur
Had die verschillende omgeving een gevolg voor de drie mannen? Formuleer hierover jouw mening.
11
Uiteindelijk riep het experiment veel vragen op bij de broers. Ook vandaag zijn ze boos over de aard van het experiment. Beschrijf hoe de overlevenden denken over het experiment.
12
Voorbeeldvragen voor een nabespreking Wat vind jij van het onderzoek? Zijn de onderzoekers immorele mensen? Zou de zelfmoord van een broer te maken hebben met het onderzoek? Wat denk je van de suggestie dat men de invloed van de omgeving op psychologische aandoeningen wilde onderzoeken (en niet enkel op de gewone ontwikkeling)? De broers zijn een poosje erg close en eentje neemt daarna afscheid van de anderen. Hij verhuist naar een ander deel van het land. Waarom? Wat denk jij daarvan? Stellen de talkshowpresentatoren de juiste vragen. Stellen ze ook bepaalde vragen niet? Waar sta jij in het nature en nurture-debat.
Weetjes‌ Wist je dat het onderzoek deels is vrijgegeven. Weliswaar zonder conclusies. Zo kregen de broers toegang tot 11.000 pagina’s van het onderzoek. Het volledige onderzoek blijft in principe tot oktober 2065 achter slot en grendel. Wist je dat door de film nog een tweeling werd herenigd? Michelle Mordkoff (54) zag de documentaire in 2018 in een filmzaal. Omdat zij ook via het adoptiebureau Louise Wise Services bij haar adoptiegezin terecht kwam, vroeg ze zich af of ze ook zij een tweeling had. Enkele weken later vond ze haar tweelingzus Allison via Ancestry.com. Psychologieprofessor Eric Turkheimer bekeek via tweelingenstudies de erfelijkheid van IQ. Uit onderzoek bleek dat intelligentie bij tweelingen uit de middenklasse grotendeels genetisch is bepaald. Hij wilde dit ook in arme gezinnen onderzoeken. Wat bleek? Dat opgroeien in armoede (nurture) het natuurlijke potentieel op vlak van intelligentie (nature) kan versmachten. Dus net zoals een kind door ondervoeding (nurture) nooit zijn genetisch bepaalde lengte kan bereiken, kan iemand die in armoede opgroeit ook moeilijker zijn potentieel op vlak van intelligentie bereiken. Voor het jaar van de ruimte van NASA werd zelfs een tweelingenstudie (fysiek en psychologisch) gedaan met astronaut Kelly en zijn broer.
13
Literatuurlijst -Beekman, B. (2019, 15 mei), Three Identical Strangers is onrustbarende en droeve film over menselijke fascinatie voor het meerlingschap. De Volkskrant. -Brody, J.E. (2018, 20 augustus), What Twins Can Teach Us About Nature vs. Nurture, NYTimes.com -Broos, R. (2019, 25 juni), ‘Three Identical Strangers’: een als donkere fictie verpakte docu. De Morgen. -Ethische aspecten van onderzoek (RU Groningen), geraadpleegd op 18 oktober 2019, van https://www.rug.nl/rechten/onderzoek/wetenschappelijke-integriteit/ethische-aspecten-van-ond erzoek -Graaf van de, B. (2019, 16 mei), De drie broers uit ‘Three Identical Strangers’ werden als experiment van elkaar gescheiden, zonder dat ze dat wisten. Trouw. -Gupta, S. (2019), Three Identical Strangers. The Biggest Question: Nature, Nurture or Both?, geraadpleegd op 2 oktober 2019, van CNN podcasts -Hlavinka, E. (2019, 2 juli), 60 Years On, Twin/Triplet Study Still Raises Questions, geraadpleegd op 2 oktober 2019 van https://www.medpagetoday.com/psychiatry/generalpsychiatry/80829 -Oppenheim, L. (2019, 7 februari), The Truth About "Three Identical Strangers", geraadpleegd op 2 oktober 2019, van https://www.psychologytoday.com/us/blog/psychoanalysis-unplugged/201902/the-truth-about-t hree-identical-strangers -Paparela, A. e.a. (2019, 9 mei), Twins make astonishing discovery that they were separated shortly after birth and then part of a secret study, geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://abcnews.go.com/US/twins-make-astonishing-discovery-separated-birth-part-secret/stor y?id=53593943 -Shinseki, L. (2017), The Twinning Reaction (documentaire). -Than, K. (2016, maart 4), A Brief History of Twin Studies, geraadpleegd op 2 oktober 2019, van https://www.smithsonianmag.com/science-nature/brief-history-twin-studies-180958281/ -Three Identical Strangers, Rotten Tomatoes, geraadpleegd op 27 oktober 2019, van https://www.rottentomatoes.com/m/three_identical_strangers -'Three Identical Strangers': Five things you may not know, CNN, geraadpleegd op 2 oktober 2019, van https://edition.cnn.com/2019/01/27/entertainment/three-identical-strangers-five-things/index.h tml -Vandenberg, N. (2019, 19 mei), Wat Het Daglicht Niet Verdragen Kan: ‘Three Identical Strangers’, geraadpleegd 20 oktober 2019, van https://www.nicovandenberg.net/radio/wat-het-daglicht-niet-verdragen-kan-three-identical-stra ngers/
14