Rond de Bron - Mei 2023

Machtiging Incasso voor een eenmalige gift

Ondergetekende verleent hierbij een machtiging aan:

St. Maatschappelijke Zorg Cheider

Postbus 7828, 1008 AA Amsterdam

ING rekening 223922 IBAN: NL 74INGB0000223922

Om een eenmalig bedrag van ....................... van zijn/haar bankrekening af te schrijven ten gunste van het Cheider.

Bankrekening: ....................................................................................

Naam en voorletters: ........................................................................

Plaats: ....................................................................................................

Handtekening:

Datum:

Binnen 56 dagen kan de ondergetekende zijn/haar eigen bank opdracht geven het bedrag te storneren. Wij zijn ANBI gecertificeerd.

COLOFON

Aan deze Rond de Bron hebben

meegewerkt:

Geja Lahpor (hoofdredacteur)

Daniël Smits (redactie-assistent)

Gerrie Oosterhagen (redactie-assistent)

Opperrabbij n B. Jacobs (eindredactie)

Rabbij n H. Groenewoudt

Rabbij n Menachem Evers

Stichting Joodse

Kindergemeenschap Cheider

Postbus 7828

1008 AA AMSTERDAM

Tel. 020-646 55 64

ISSN: 1570-4041

IBAN: NL74INGB0000223922

BIC: INGBNL2A

Opmerkingen, suggesties of vragen over Rond de Bron kunt u mailen naar redactie@cheider.nl

Voor meer informatie kunt u op onze website terecht: www.cheider.nl

Uw giften zij n welkom op rekening

NL74INGB0000223922

t.n.v. Stichting Zorg Cheider. Dank u wel.

INTERVIEW MET GERRIE OOSTERHAGEN

Beleidsmedewerker op het Cheider

Wat is jouw taak precies?

Op dit moment is mijn functie beleidsmedewerker en houd ik me vooral bezig met de personele- en financiële kant van de organisatie. Daarnaast ondersteun ik ook het secretariaat van de school.

Kun je voorbeelden geven van jouw werk in de praktijk?

Mijn werk in de praktijk is erg variërend. Zo ben ik op het ene moment bezig met het schrijven van beleidsstukken op financieel- of personeelsgebied, verwerk ik mutaties voor de personeelsadministratie of coördineer ik subsidieaanvragen, terwijl ik op het andere moment een lesrooster maak, de telefoon opneem, mails beantwoord die in de algemene mailbox binnenkomen of zelfs een pleister moet opplakken bij een kind.

Wat is je leeftijd, en hoe lang werk je bij het Cheider?

Ik ben 31 jaar oud en werk inmiddels alweer 13 jaar bij het Cheider. De tijd gaat sneller voorbij dan ik ooit had kunnen bedenken!

Ik werk met heel veel plezier bij het Cheider. De werkzaamheden die ik doe, vind ik leuk en ik kan me

WITZEN

blijven ontwikkelen. Zo ben ik dit jaar gestart met een kortdurende opleiding Arbeidsrecht om mij verder te specialiseren in het personeelsbeleid.

Wat zijn voor jou de pluspunten? Naast de werkzaamheden vind ik de omgeving ook erg fijn om in te werken. Het is een kleine school van 140 leerlingen met een kinderdagverblijf, basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Je bent voor zowel de kinderen als de 55 medewerkers werkzaam, waardoor je een brede doelgroep met verschillende leeftijden dient. Zo kan je

een sollicitatiegesprek of een gesprek met een collega hebben, terwijl een half uur later een kind aan je bureau staat. De kleinschaligheid van de school maakt het leuk. Je kent de kinderen en hun familie waardoor je ook een band met hen opbouwt. Er zijn nu zelfs alweer kinderen in het kinderdagverblijf of op de basisschool waarvan ik de ouders nog als leerling heb gekend.

Wat is de meerwaarde van het Cheider?

Het Joodse aspect van de school maakt het extra bijzonder. De leerlingen krijgen zowel een regulier als een Joods programma op school aangeboden. De normen en waarden die zij daarbij meekrijgen zijn ook bepalend voor de omgang naar elkaar en de sfeer in het schoolgebouw.

Wat vind je het belangrijkste?

Ik vind het belangrijk dat kinderen met plezier naar school gaan waar zij goed onderwijs kunnen volgen. En voor collega’s vind ik het ook van belang dat zij een fijne werkplek hebben. Alles wat eraan bijdraagt om dat te realiseren, doe ik met mijn hele hart!

Hoe vaak ben je in Israël geweest? Ik denk zo’n 7 á 8 keer!

Sam vraagt aan Moos wat hij het minst leuke vak op school vindt.

Moos: Duits. Ik wil daarom ook geen woord in deze taal spreken!

Sam: Dan wil je zeker ook niet op vakantie naar Duitsland?

Moos: Überhaupt niet!

Moos tegen Sam: ik ga vandaag niet zwemmen, want ik heb vannacht slecht geslapen, maar ik lag er niet wakker van.

SJELACH LECHA (uitzenden)

n door rabbijn MENACHEM EVERS

Zijn dochter vraagt hem of ze het sportteam moet proberen. Hij denkt dat ze het niet aankan. Hij wil haar beschermen tegen falen. Dus zegt hij haar om het niet te proberen. Hij zegt haar dat het te moeilijk zal zijn. Hij zegt haar dat de sport toch niet zo leuk is.

Hij zegt haar dat ze veel gelukkiger zal zijn als ze gewoon iets anders zou doen.

Zijn werknemer benadert hem met een briljant nieuw idee. Hij vindt het een geweldig idee, maar gelooft niet dat zijn team het succesvol kan uitvoeren. Hij vertelt hun dat het te riskant is, te veel werk, en dat het uiteindelijk geen goed idee is.

Hij gedraagt zich als de Bijbelse verspieders.

ONMOGELIJK

De tocht van het Joodse volk door de woestijn nam een rampzalige wending toen zij Mozes vroegen spionnen naar het land Kanaän te sturen om het land en zijn inwoners te verkennen. Mozes koos twaalf leiders uit, één per stam, en stuurde hen op pad. Zij keerden terug naar Mozes en het volk, en rapporteerden dat, ondanks G-ds beloften, het land veroveren onmogelijk was: ‘Wij kwamen naar het land waarheen U ons stuurde, en het vloeit van melk en honing, en dit is zijn vrucht. Maar het volk dat het land bewoont is machtig, en de steden zijn buitengewoon groot en versterkt, en daar zagen wij zelfs het nageslacht van de reuzen. Wij zijn niet in staat tegen het volk op te trekken, want zij zijn sterker dan wij’.

Zij verspreidden een [slecht] verslag over het land dat zij hadden verkend, en zeiden tegen de kinderen van Israël: “Het land waar wij doorheen trokken om te verkennen is een land dat zijn inwoners verteert.”

NIET OPGEWASEN TEGEN DE TAAK

Vrijwel alle commentatoren stellen dezelfde vraag: Hoe is het mogelijk dat de verspieders hun geloof volledig verloren nadat zij alle wonderen van de Exodus aan den lijve hadden ondervonden? Hoe is het mogelijk dat grote mannen, uitgekozen door Mozes, hun vertrouwen in G-d niet konden behouden?? Misschien kunnen we suggereren dat de verspieders nooit het geloof in G-d of in Zijn vermogen om wonderen te verrichten verloren. Zij vertrouwden op G-d, maar niet op het volk.

Zeker, dachten ze, G-d is perfect en in staat om wonderen te verrichten als Hij dat wil. Het probleem, dachten de verspieders, was dat er geen kans was dat het volk trouw zou blijven aan G-d en Zijn bescherming zou verdienen. Daarom concludeerden zij dat de verovering van Kanaän onmogelijk was, omdat het volk niet opgewassen was tegen de taak.

RESERVOIRS VAN GELOOF

Omdat ze hun geliefde volk wilden beschermen tegen mislukking, reageerden de verspieders als de vader die zijn dochter probeert te ontmoedigen om haar te beschermen tegen mislukking. Zij zeiden dat de taak te moeilijk was: “Wij zijn niet in staat het op te nemen tegen het volk, want zij zijn sterker dan wij.” Ze vertelden de mensen dat het land niet gewenst is: “Het land dat wij doorkruisten om te verkennen is een land dat zijn inwoners verteert.”

De spionnen handelden misschien uit liefde, maar ze faalden zowel in de missie als in het volk dat ze moesten dienen. In momenten van uitdaging moet een leider anderen optillen, inspireren, onderwijzen, aanmoedigen en laten zien hoe zij de reservoirs van geloof, moed en kracht kunnen ontdekken die in hun ziel verborgen liggen.

We zijn allemaal leiders in onze cirkel van invloed. Onze familie en vrienden kijken naar ons voor leiding. Wij mogen nooit onderschatten en ontmoedigen zoals de verspieders deden, want wij moeten altijd zijn als Mozes, Jozua en Kaleb, die in het volk geloofden en probeerden in hen de schatten te ontdekken die diep in hun ziel verborgen lagen.

(Gebaseerd op een artikel van Rabbijn Feldman op chabad.org)

WEETJES Wist je dat...

...Prins Charles op 6 mei werd gezalfd tot koning met olijfolie afkomstig van twee bomen op de Olijfberg in Israël? En dat zijn grootmoeder Prinses Alice door het redden van een Joodse familie als Rechtvaardige

Onder de Volkeren ook is begraven op de Olijfberg?

...Israël in 75 jaar een succesvol land is geworden van een half miljoen inwoners in 1948 tot bijna 10 miljoen inwoners nu ?

...de onafhankelijkheidsverklaring in 1948, voorgelezen door Ben Gurion, als volgt eindigde: “MET VERTROUWEN OP DE ROTS VAN ISRAËL zetten wij onze handtekening onder deze proclamatie... op de bodem van ons vaderland... op de avond voor de Shabbat, de 5e Ijar 5708.”

...in Abu Dhabi 150 Joodse families wonen? Er is een synagoge, er zijn Joodse koshere restaurants en zelfs een Joods cultureel centrum.

...de eerste onafhankelijkheidsdag al zo’n 4000 jaar geleden was, toen Jozua, na Mozes, met ruim 600.000 Joden door de woestijn trok en daarna het land Kanaän veroverde en van G’d in bezit kreeg?

JOODSE WIJSHEDEN

Als iemand ouder wordt, ziet hij slechter, maar wel meer.

(ONBEKEND)

Dr. Green, bioloog in dienst van de NASA, moest bepalen of er leven was op Mars. Hij vroeg de Rebbe of er iets was wat hij moest doen. Deze zei: ‘Zoek naar het leven op Mars. Als je het daar niet vindt, zoek dan elders in het universum. Als je zegt dat er geen leven buiten ons leven op deze planeet bestaat, heb je de Schepper beperkt. En dat is iets wat Zijn schepsels nooit mogen doen!’

(RABBIJN SCHNEERSON)

WITZEN

Het geloof dat religieuze mensen in G’d hebben is klein in vergelijking met het geloof dat mensen in politici stellen, wetende hoe vaak ze al teleurgesteld zijn, maar toch steeds denken dat het deze keer anders zal zijn

(Rabbijn Jonathan Sacks)

Een wijs man is een grotere aanwinst voor een natie dan een koning (MAIMONIDES)

Zoals het lichaam door lichamelijk voedsel in stand wordt gehouden, zo heeft de ziel geestelijk voedsel nodig

(RABBIJN SCHNEERSON)

Het broertje van Sam krijgt op zijn verjaardag een vissenkom met twee vissen. Een week later vraagt moeder:

Heb je al nieuw water in de kom gedaan?

Hij zegt: Nee, want ze hebben het water nog niet op!

Moos mag mee in de helikopter voor de vliegles van zijn oom.

Na het opstijgen vraagt Moos: Waar zijn die wieken voor?

Oom: Voor de ventilatie.

Moos: Dat geloof ik niet!

Piloot: Zal ik ze eens stilzetten? Je merkt dan wel hoe snel je het warm krijgt!

WA’ETCHANAN (EN IK SMEEKTE)

n door rabbijn H. GROENEWOUDT

DE KRACHT VAN HET GEBED

Klassiek Hebreeuws is een heilige taal. Dit blijkt uit verschillende zaken. Aan de ene kant kent zij geen schuttingwoorden en aan de andere kant kent zij talloze synoniemen voor de heilige begrippen. Zo kent het Klassiek Hebreeuws tien werkwoorden die wij allemaal met ‘bidden’ zouden kunnen vertalen. Richten, schreeuwen,smachten,zingen,tegenkomen,roepen, vallen, bidden, smeken, verstevigen, het zijn allemaal werkwoorden die gebruikt worden voor wat wij ‘bidden’ noemen. De naam van dit artikel, tevens de naam van één van de parashot van de week die we tijdens de zomer lezen, betekent dan ook: ‘En ik smeekte’- ik bad. Mozes, Mosjé Rabénoe, de grote leraar van ons volk bidt.

ANTWOORD

Wat was er aan de hand?

G’d had besloten dat Mozes niet het Heilige Land binnen mocht gaan. Vanaf het moment van dat besluit begint Mozes iedere dag weer te bidden dat deze straf ongedaan mag worden gemaakt. En als het niet met de ene vorm van gebed lukt, dan één van de andere negen. Het bidden loopt op in intensiteit. Steeds wanhopiger richt hij zich tot G’d, maar ook dan hij krijgt geen antwoord. Na enkele maanden krijgt hij een reactie: G’d verbiedt hem nog langer te bidden om de straf te vernietigen.

NE’IELA

De Rabbijnen verklaren dit verbod als volgt: G’d zegt: Bid niet meer,

want als je nog een keer vraagt om Israël binnen te mogen gaan, zal Ik wel moeten luisteren en dat gaat tegen Mijn plan in. Er is dus blijkbaar een gebed dat zo intens is dat G’d wel moet luisteren, zelfs als Hij dat niet wil. Zou het niet geweldig zijn als we zouden weten welk gebed dat is! Als we zouden weten wanneer en hoe intens Mozes wilde bidden?! Nu, wij weten dat!.

Het moment dat Mozes wilde bidden en hij geen toestemming kreeg om over de terugkeer naar Israël te smeken was Ne’iela, het slotgebed van Jom Kipoer! Het laatste gebed op onze Grote Verzoendag was het moment en het gebed dat Mozes wilde gebruiken. En als het mogelijk was dan had hij alles kunnen vragen.

HEEL BIJZONDER

Waarom is dat zo? De Jood bidt drie keer per dag, vier keer op sjabbat en feestdagen en slechts één keer per jaar vijf keer: op Jom Kipoer. Als de dag bijna voorbij is en wij vermoeid zijn door al bijna 24 uur vasten - geen eten en drinken - en we al de hele dag in de synagoge zijn om onze gebeden en schuldbekentenissen uit te spreken, spreken wij onze laatste krachten aan, we rechten de rug voor de laatste keer, de dag is niet voorbij, en er kan nog iets veranderd worden aan de beslissingen over ons gemaakt voor het nieuwe jaar. Dat gebed is wel heel bijzonder. De synagoge is vol, de sfeer verheven en de eenheid groot. De kracht van dat gebed is enorm. Dat is het gebed dat Mozes niet mocht gebruiken om zijn diepste wens te uiten, maar wij wel! De naam van de parasha Wa’etchanan leert ons dat er een moment is dat G’d wel moet luisteren naar onze gebeden. Zo krachtig kan ons gebed zijn, mits met de goede intensiteit!

eerste sjoeldienst na de bevrijding. Toen aan het eind van de plechtigheid het Wilhelmus werd gezongen dacht ik aan mijn vader die toentertijd aanwezig was als een van de weinige overlevenden van zijn/onze familie. Een korte maar erg duidelijke toespraak van burgemeester Halsema: een en al waarschuwing (helaas, maar keihard nodig!).

HELDEN

En dan de toespraak van de overlevende die aan het eind van de oorlog vier jaar was en zichzelf daarom een combinatie noemde van eerste en van tweede generatie. Knap heeft ze heel subtiel aangegeven hoe zeer niet welkom de overlevenden waren. Nu moest ik aan mijn moeder denken die dankzij niet-joodse medemensen de oorlog had mogen overleven. Rechtvaardigen onder de Volkeren, die met gevaar voor eigen leven mijn moeder en vele, vele anderen hadden gered. Dankzij die helden besta ik nu. Maar aan mij werd nauwelijks iets verteld over de oorlogsjaren. Wel werd mij van kind wijs af aan op het hart gedrukt dat ik niet bang hoefde te zijn, want het zou nooit weer gebeuren. Maar wat dat ‘het’ was, bleef onbenoemd.

GEEN WELKOM

Wel heb ik vaak moeten horen dat mijn moeder na de oorlog al haar spaargeld kwijt was. Zo zuinig als mijn lieve moeder was, had ze alle spaarcentjes netjes op een spaar-

rekening gezet bij de lokale bank. Maar omdat ze er niet in was geslaagd haar spaarbankboekje ook te laten onderduiken, kon ze haar spaarcentjes van jaren sparen niet meer opnemen. Welkom terug in bevrijd Nederland waar het welkom van geen kant door overlevenden werd gevoeld als een welkom, maar als een helaas overleefd. Mijn moeder kwam dus uit Steenwijk. Ik laat de houding van de burgemeester tijdens de oorlog even buiten beschouwing, maar denk aan de jaren na de oorlog, na de bevrijding. Geen opvang, uitsluitend rekeningen, confisqueren, diefstal.

SLEUTEL

Toen, ik denk zo’n dertig jaar geleden, op de Joodse begraafplaats het Metaheerhuisje was gerestaureerd en er rondom die restauratie een herdenkingsplechtigheid werd gehouden, liet de burgemeester verstek gaan, want hij moest die zondagmiddag tennissen: de schurk! Als ik nu anno 2023 de graven van mijn grootouders, overgrootouders en vele familieleden wil bezoeken, dan is de sleutel niet te verkrijgen op het Stadhuis of op een andere nette plaats. Neen, de sleutel zit in een flesje verstopt onder de aarde ergens voor de poort. Het geeft mij het gevoel, nog steeds, als nazaat van vele generaties Joodse Steenwiekers, dat ik nog steeds niet welkom ben.

ERKENNING

Een dag later, een zeer bijzondere herdenking van de bevrijding op 19 april 1945 van Kamp Amersfoort. Waarom moest na de

VAN DE REDACTIE

Ruim een half jaar geleden was ik met familie in Jeruzalem, waar we een uitnodiging kregen om de shabbat mee te vieren bij rabbijn Yitschak Naki en zijn gezin. Een hele belevenis!

Deze rabbijn heeft een bewogen hart voor zijn medemens in nood. Zo vervult hij het Tzedaka-gebod in overvloedige mate, want hij heeft een missie om arme gezinnen, weduwen, weeskinderen en kansarme immigranten te voorzien van voedsel en kleding, maar hij zorgt ook voor voedselbonnen en schoolspullen. Daarvoor heeft hij de Noam Eliezer stichting opgericht, samen met zijn vrouw Zippora.

Na de shabbatsmaaltijd liet de rabbijn ons een voorraad zien op het dak van nieuwe spullen die hij in voorraad had, wat er goed en mooi uitzag.

oorlog Kamp Amersfoort verzwegen worden? Waarom geen enkele aandacht voor dit Kamp vanuit het …. Er wordt onderzoek naar gedaan en de nieuwe directeur, met volledige steun van het bestuur, is aan het onderzoeken wat hier na de oorlog speelde. Want dat er iets niet koosjer was met Kamp Amersfoort na de oorlog lijdt bij mij geen twijfel. De nieuwe directeur wil met mij hierover spreken. Ik ben benieuwd en voelde me bijzonder welkom geheten bij de plechtigheid. Een gereserveerde plaats vooraan. Ik voelde een erkenning van wat ik ben: een Jood. In dit afschuwelijke kamp werd afgrijselijk geleden door iedereen, maar de Joden kregen daarbovenop een nog een extra behandeling.

VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST

Al deze herdenkingen grepen mij aan en verstoorden dagenlang mijn nachtrust. Ook nu, als ik terugdenk aan de herdenkingen, laat het me niet koud. Herdenken is niet alleen geschiedenis, maar zeker ook heden en toekomst. Ik besefte dat nog eens extra toen ik onderstaande WhatsApp ontving van een Joodse vrouw die met een niet-joodse man is getrouwd:

“Mijn man heeft een boek geschreven en vandaag was de presentatie. Mijn niet-joodse man vermeldt terloops dat hij met mij, zijn Joodse echtgenote, gelukkig is getrouwd. Mooi. Komt na afloop van zijn speech een van de aanwezigen naar me toe met de vraag hoelang ik al (vanuit Israël), in Nederland woon?? …Huh…Er is nog een wereld te winnen.”

Daarnaast heeft Yitschak Naki op een andere plek in Jeruzalem een Yeshiva opgericht voor aanstaande rabbijnen, waar zo’n 25 tot 30 studenten per jaar komen. Wij werden uitgenodigd om daar later in de week een kijkje te nemen, wat we uiteraard hebben gedaan, en wat zeer de moeite waard was. Voordat we weer vertrokken kregen we een bracha mee van een rabbijn op leeftijd. Al met al ontmoetingen om nooit te vergeten!

n door GEJA LAHPOR

RonddeBron

Thema: Verleden en heden

3

Herdenken

Wa’etchanan (en ik smeekte)

Nergens wordt binnen Tenach gesproken over ‘geschiedenis’. Maar ‘herdenken’ komen we meer dan honderdvijftig keer tegen. ‘Geschiedenis’ is uitsluitend verleden. ‘Herdenken’ is verleden en de projectie naar het heden. Omdat 4 mei (herdenken) en 19 april Jom Hasjoa (herdenken) vlak na elkaar vielen huppelde ik van herdenking naar herdenking. Dat klinkt ietwat moe (en zo voelde ik het ook), maar de herdenkingen gaven me juist kracht vanuit het verleden naar nu en de toekomst.

In het psychiatrisch centrum GGNet in Warnsveld werd ten tijde van corona een namenmonument onthuld zonder aanwezigen. Twintig namen van patiënten die vanwege hun Jood-zijn werden afgevoerd om in Sobibor te worden vergast. Moos, een van de patiënten, zei voor zijn vertrek aan een van de verpleegkundigen dat ze een uitstapje gingen maken…Misschien, zo dacht ik toen ik dit hoorde tijdens de herdenking, maar beter dat hij niet besefte wat er gebeurde. Vrolijk liep hij door de poort op weg naar de gaskamer, want hij was geestesziek en Jood, dubbel gehandicapt. De inzet, de overgave, de motivatie waarmee deze bijeenkomst was georganiseerd was geweldig.

AANGEDAAN

Toen ik mijn toespraak hield zag ik op de eerste rij van de Vredes Kapel de geestelijk verzorgster van GGNet en hoofdorganisator van de geweldige bijeenkomst met tranen in haar ogen naar mij luisteren. Er werd gehuild om wat hun werd aangedaan…Ook mijn chauffeur, een jongeman uit Amersfoort die eind mei op aliya naar Israël is vertrokken, liep te huilen toen bij de poort de namen werden voorgelezen van de twintig patiënten en het Jizkor, het herdenkingsgebed werd uitgesproken. Dank organisatie, dank alle aanwezigen, dank directie en bestuur van GGNet, dank vooral ook burgemeester voor jullie aanwezigheid en betrokkenheid.

WAARSCHUWING

Toen snel naar Amsterdam gereden waar de poorten van de Snoge om 18:15 uur open zouden gaan voor de nationale Holocaust herdenking. Zoals alle jaren een grote opkomst, maar dit jaar had ik het gevoel dat er veel meer jongeren aanwezig waren. Een perfect met veel nesjomme-bezieling georganiseerde plechtigheid op de plaats waar na de oorlog Joden, de overlevenden, bijeenkwamen voor de

n door opperrabbijn BINYOMIN JACOBS