Poglavlje 1. PREDMET I METODE
1. Što je mikroekonomija? Ekonomija, kao znanstvena djelatnost, sastoji se iz dva osnovna dijela: mikroekonomije i makroekonomije. Makroekonomija proučava privredu u cjelini: nacionalni dohodak, opći nivo cijena, nezaposlenost, inflaciju, vanjsku trgovinu i ostale agregatne varijable. Mikroekonomija se bavi proučavanjem ponašanja pojedinačnih privrednih subjekata, kao što su domaćinstva i poduzeća. Proučavanje dijela i cjeline je osnovni kriterij po kojem se razdvaja mikroekonomija od makroekonomije. Pored tog kriterija, definicije i mikroekonomije i makroekonomije, sadrže i druge bitne elemente. S obzirom na predmet izučavanja u ovom tekstu ograničit ćemo se na neke definicije mikroekonomije. “Mikroekonomija je analiza koja se bavi ponašanjem pojedinačnih elemenata u tržišnoj ekonomiji, takvih kao što su određivanje cijene nekog proizvoda ili ponašanje pojedinog potrošača ili poduzeća. Mikroekonomija analizira kako se cijene formiraju, istražuje faktore koji određuju dohotke, bogatstvo, ekonomsku moć i proučava utjecaj poreza i državne potrošnje na privredu”.1 “Mikroekonomija je proučavanje ekonomskog ponašanja pojedinačnih jedinica odlučivanja, kao što su pojedinačni potrošači, vlasnici sredstava i poduzeća u sustavu slobodnoga poduzetništva”.2 “Mikroekonomija je grana ekonomije koja proučava odluke pojedinačnih kućanstava i poduzeća, funkcioniranje pojedinačnih tržišta i utjecaj regulacije i poreza na alokaciju rada, dobara i usluga.“3 Prema tome, mikroekonomija proučava ponašanje pojedinačnih subjekata u tržišnoj ekonomiji: poduzeća, domaćinstva kao potrošače i vlasnike faktora proizvodnje, analizira utjecaj državnih mjera na nivo cijena, alokaciju rada, dobara i usluga, bavi se analizom određivanja cijena proizvoda i usluga na tržištu, funkcioniranjem pojedinačnih tržišta (tržišta proizvoda i usluga i tržište faktora proizvodnje) i istražuje faktore koji određuju dohotke, bogatstvo i ekonomsku moć. U svim definicijama postoje dva elementa bitna za sadržaj mikroekonomije. Prvi se odnosi na riječi proučavanje i analizu, drugi na mikroekonomske subjekte. Postavlja se pitanje kako mikroekonomija proučava ponašanje pojedinačnih subjekata na tržištu i kakva je fizionomija i struktura tih subjekata. Odgovor na prvo pitanje ekonomisti rješavaju primjenom znanstvenog pristupa. 1 2 3
P.A.Samuelson and W.Nordhaus: Microeconomics, Thirteenth Edition, McGraw-Hill Co.1989., str. 5. D. Salvatore: Ekonomija za menadžere, Mate, Zagreb, 1994, str. 6. M. Parkin: Economics, Addison-Wesley Publishing Company, 1990., str. 20.
3