Slavoj zizek ideolojinin yüce nesnesi

Page 102

dırdığı özelliklere sahip olan, gerçeklikteki nesnelere göndermede bu­ lunur. "Masa" bir masa anlamına gelir çünkü bir masanın "masa" söz­ cüğünün anlamının içerdiği özellikleri vardır. Nitekim niyet, kaplam (extension) üzerinde mantıksal bir önceliğe sahiptir: Kaplam (bir söz­ cüğün göndermede bulunduğu bir dizi nesne), niyet (sözcüğün anla­ mının içerdiği evrensel özellikler) tarafından belirlenir. Oysa, betimleyicilik-karşıtlannın cevabı, bir sözcüğün bir nesneye ya da nesneler kümesine bir "asli vaftiz" yoluyla bağlandığı şeklindedir ve başlan­ gıçta sözcüğün anlamını belirlemiş olan betimleyici özellikler kümesi tamamen değişse bile bu bağlantı baki kalır. Kripke'den basit bir örnek alalım: Eğer halktan "Kurt Gödel"in ta­ nımlayıcı bir betimlemesini yapmalarını isteseydik, alacağımız cevap "aritmetiğin tamamlanmamış olduğunu kanıtlayan adam" olurdu; ama biz bu kanıtın bir başkası, Gödel'in arkadaşı olan Schmidt tara­ fından yazıldığım ve Gödel'in onu öldürüp söz konusu kanıtın keşfini kendine mal ettiğini varsayalım; bu durumda "Kurt Gödel" adı, ta­ nımlayıcı betimleme artık onun için geçerli olmamasına rağmen, hâlâ aynı Gödel'e göndermede bulunacaktır. Mesele, "Gödel" adının bir "asli vaftiz" yoluyla belli bir nesneye (kişiye) bağlanmış olması ve başlangıçtaki tanımlayıcı betimleme yanlış çıksa bile bu bağın ayakta kalmasıdır (Kripke 1980: 83-5). Tartışmanın özü şudur: Betimleyiciler bir sözcüğün içkin, içsel "niyetlenilmiş içerikleri"ni vurgularken, betimleyicilik-karşıtlan dışsal nedensel bağı, bir sözcüğün bir gele­ nek zinciri içinde özneden özneye aktarılma biçimini tayin edici gö­ rürler. Bu noktada ilk itham gelir: Tartışmaya verilecek bariz cevap, bu­ rada iki farklı tipte adla -(evrensel) türleri işaret eden kavramlarla ve özel adlarla- karşı karşıya olduğumuz değil midir? Tartışmanın basit çözümü, betimleyiciliğin türsel kavramların işleyiş biçimini, betimleyicilik-karşıtlığınm ise özel adların işleyiş biçimini açıkladıkları değil midir? Eğer birinden "şişman" diye bahsedersek, en azından aşın top­ lu olma özelliğine sahip olması gerektiği açıktır, ama birinden "Peter” diye bahsedersek, sahip olduğu fiili özelliklerden hiçbirine ilişkin bir çıkarımda bulunamayız - "Peter" adı ona sadece "Peter" diye vaftiz edildiği için göndermede bulunmaktadır. Ama böyle bir çözüm, so­ rundan basit sınıflandırma ayrımları yaparak kurtulmaya çalışırken, tartışmada söz konusu olan şeyi bütünüyle gözden kaçırmış olacaktır: Hem betimleyicilik hem de betimleyicilik-karşıtlığı gönderme işlev­ lerine dair genel bir teori geliştirmeyi amaçlarlar. Betimleyiciliğe gö­


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.