31.11:Layout 6
10/21/09
Page 31
POLICJA 997
Przestępstwa z nienawiści
listopad 2009 r.
6:10 PM
Policja a prawa człowieka TYLKO SŁUŻBA
P
olskie społeczeństwo staje się coraz bardziej różnorodne. Przybywa obcokrajowców osiedlających się czasowo lub na stałe w naszym kraju, a także grup społecznych wyróżniających się na tle ogółu odmienną rasą, narodowością, wyznaniem religijnym, niepełnosprawnością, orientacją seksualną czy innymi cechami, które przejawiają się w ich wyglądzie i zachowaniu. Zjawisku temu sprzyja członkostwo Polski w Unii Europejskiej i strefie Schengen oraz związany z tym swobodny przepływ osób w ramach Wspólnoty.
PRZECIWDZIAŁAĆ ESKALACJI Jako formacja służąca całemu społeczeństwu, Policja również musi dostosować swoje działania do tej różnorodności i nowych wyzwań z tym związanych. Od kilku lat systematycznie rośnie liczba incydentów o charakterze przestępczym, motywowanych uprzedzeniami i niechęcią do „innych” osób. Ostatnio takie zdarzenie miało miejsce w Łomży, gdzie napadnięte zostały dwie osoby narodowości czeczeńskiej. Ma to bezpośredni związek z postawami rasistowskimi, ksenofobicznymi oraz innym rodzajem nietolerancji, których przykładów nie brak na co dzień w życiu społecznym. Ze względu na charakter tych incydentów oraz ich poważne, negatywne konsekwencje dla bezpieczeństwa i porządku w całym kraju bardzo istotne jest, aby w porę przeciwdziałać eskalacji takich zdarzeń, a w przypadku ich zaistnienia skutecznie ścigać ich sprawców i każdorazowo wnikliwie badać faktyczne motywy ich działania.
BO SĄ INNI Tzw. przestępstwa z nienawiści (ang. Hate Crimes) to czyny przestępcze wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku których ofiara, lokal lub inny cel przestępstwa są dobierane ze względu na ich faktyczne bądź domniemane powiązanie, związek, przynależność, członkostwo lub udzielanie wsparcia grupie wyróżnionej na podstawie charakterystycznych cech wspólnych dla jej członków, takich jak faktyczna lub domniemana rasa, narodowość lub pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne cechy. Ze względu na poważne zagrożenie społeczne, jakie niosą ze sobą tego typu przestępstwa (nienawiść do danych grup może prowadzić do podziałów społecznych i zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego, a nawet bezpieczeństwa państwa), problematyka ta jest monitorowana przez wiele instytucji europejskich, takich jak Agencja Praw Podstawowych UE czy Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR).
PROGRAM OBWE Ta ostatnia instytucja, we współpracy z policyjnymi ekspertami z sześciu krajów należących do OBWE, stworzyła program szkoleniowy dla funkcjonariuszy porządku prawnego, którego tematem jest zwalczanie przestępstw z nienawiści. Program ten, początkowo stworzony, opracowany i prowadzony przez funkcjonariuszy policji dla funk-
cjonariuszy policji, został rozwinięty i obecnie obejmuje też szkolenia dla prokuratorów i sędziów. Polska Policja co roku przygotowuje wkład do raportu dla Agencji Praw Podstawowych UE na temat stanu zagrożenia przestępczością związaną z uprzedzeniami w Polsce (raport Raxen). Wkład ten stanowi przede wszystkim statystyka tego typu przestępstw wraz z krótkim opisem poszczególnych czynów oraz przedsięwzięć, jakie podejmuje Policja w celu przeciwdziałania i wykrywania takich przestępstw. Ponadto w zaleceniach międzynarodowych instytucji praw człowieka (Komitet Przeciwko Torturom – CAT, Komisarz Praw Człowieka Rady Europy) skierowanych do rządu RP znalazły się również zalecenia dotyczące problematyki przestępstw z nienawiści i dyskryminacji. Mając na uwadze powyższe, komendant główny Policji w porozumieniu z MSWiA podjął decyzję o wprowadzeniu do realizacji w Policji programu szkoleniowego w zakresie przeciwdziałania i zwalczania przestępstw z nienawiści. Program będzie realizowany dwuetapowo. Pierwszy etap obejmuje szkolenie centralne, prowadzone w formie 5-dniowego kursu specjalistycznego realizowanego w CSP w Legionowie dla trenerów, którzy następnie, w drugim etapie, przeprowadzą szkolenia dla policjantów w jednostkach terenowych w ramach lokalnego doskonalenia zawodowego.
DLA KOGO? Celem programu jest dotarcie z tą problematyką do policjantów, którzy, ze względu na charakter swej służby, mają bezpośredni wpływ na postępowanie Policji w reakcji na czyny przestępcze, w których zachodzi uzasadnione prawdopodobieństwo, że zostały popełnione z pobudek nienawiści do danej grupy społecznej. Chodzi szczególnie o policjantów służby kryminalnej w zakresie prawidłowego rozpoznawania (kwalifikowania) tego typu przestępstw oraz prowadzenia procesu wykrywczego i gromadzenia dowodów w ramach prowadzonych postępowań przygotowawczych w celu skutecznego ścigania ich sprawców, jak również policjantów służby prewencji (dyżurni, dzielnicowi, policjanci służb patrolowych), którzy najczęściej pierwsi stykają się z informacją o takich zdarzeniach lub też nierzadko są ich świadkami, np. w trakcie dyżuru interwencyjnego, służby patrolowej (obchodowej) czy zabezpieczania imprez masowych (szczególnie sportowych). Harmonogram realizacji programu przewiduje przeprowadzenie kilku edycji szkolenia centralnego w CSP w Legionowie (pierwsze planowane na początek listopada br., kolejne w przyszłym roku), a następnie sukcesywną realizację szkoleń w ramach doskonalenia zawodowego lokalnego w jednostkach terenowych Policji, począwszy od 2010 roku. I MARCIN WYDRA
31