Jakie tematy tabu w łodzi warto złamać by Fundacja Arte Ego

"DORZUĆ BADANIA DO PRANIA!" RAPORT Z BADAŃ SPOŁECZNYCH DOTYCZĄCYCH AKTUALNYCH TEMATÓW TABU W ŁODZI W RAMACH PROJEKTU "PRALNIA TABU"

SPIS TREŚCI Wstęp ............................................................................................................................... 2 Metodologia i struktura badań .......................................................................................... 5 Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski .............................................................................. 7 Aktualne tematy tabu według mieszkańców Łodzi - badania ankietowe ........................... 9 O jakich tematach tabu w Łodzi jawnie się nie mówi, a powinno się aktualnie mówić zestawienia ogólne i szczegółowe ............................................................................................ 10 Co kryje się za poszczególnymi tematami? ............................................................................. 14 Rodzaje wykluczenia/przemocy a tematy tabu w Łodzi ......................................................... 29 Tematy tabu z perspektywy przedstawicieli organizacji pozarządowych .......................... 33 Łódzcy urzędnicy o tematach ważnych, o których się nie mówi a powinno się mówić ....... 43 Głos przedsiębiorców w sprawie tabu w Łodzi .................................................................. 49 Licealiści o aktualnych tematach o których milczy się w Łodzi .......................................... 52 Osoby starsze o aktualnych tematach o których milczy się w Łodzi .................................. 54 Akcja badawcza czyli słowa tabu na wysokości ust .......................................................... 55 Badania jakościowe - zestawienie statystyczne ................................................................ 59

Zał. 1 Ankieta badawcza................................................................................................... 62

WSTĘP Pralnia tabu to miejsce off/online do prania tematów niewygodnych, wstydliwych, skandalicznych, które schowane są pod plamą milczenia w Łodzi. Chcemy je wydobyć na światło dzienne, aby móc z nimi otwarcie i dojrzale pracować, modelować pozytywną zmianę w społeczności lokalnej, tworzyć przestrzeń dialogu i współdziałania kreatywnego. Projekt jest realizowany przez Fundację Arte Ego, współfinansowany przez Program Obywatele dla Demokracji oraz Fundację Batorego.

Program prania: 1. Zbieranie brudów (wiosna)- czyli dwumiesięczne badanie wśród łodzian, definiujące to, o czym się milczy w Łodzi, a powinno się mówić. 2. Pranie wstępne (lato) - czyli otwarte, powszechnie dostępne, plenerowe warsztaty rękodzielnicze mające na celu wyprodukowanie setek szałowych gadżetów upcylingowych przedstawiających tematy tabu w Łodzi (nadruki na czym się da, torby, breloki… inne). 3. Pranie zasadnicze / Wirowanie (jesień)- czyli cztery artystyczne debaty społeczne podczas min. imprez muzycznych, piorące “tabu” w różnych środowiskach. Podczas akcji będą rozdawane gadżety tabu. 4. Suszenie - całość jest filmowana, opisywana i czyszczona na stronach Pralni tabu i nie tylko:-) "Dorzucić badania do prania!" - to pierwszy etap projektu. Uczestniczyć w badaniach można było na dwa sposoby: - odpowiedzieć na trzy pytania w anonimowej ankiecie internetowej: zachęcaliśmy do wypełnienia tej ankiety wszystkie osoby przebywające w Łodzi powyżej trzech miesięcy. Ankieta dostępna była na stronie www.pralniatabu.pl - wziąć udział w krótkim wywiadzie bezpośrednim lub skypowym: to działanie badawcze kierowaliśmy szczególnie do członków organizacji pozarządowych, administracji publicznej, przedsiębiorców. Ważne dla nas było nie tylko zbadanie tych tematów pod kątem ilościowym, ale też esploracyjnym: jakie tematy według mieszkańców i przedstawicieli różnych sektorów są aktualnymi tematami tabu w Łodzi. Dlatego istotna była dla nas zarówno analiza ilościowa- aby zobaczyć, które tematy pojawiają się najczęściej- jak i jakościowa. Zakładamy, że nawet tematy, które wskazane zostały przez jedną czy dwie osoby mogą być ważne i powinny zostać wzięte pod uwagę.

Badania promowane były na stronie internetowej www.pralniatabu.pl, na stronie facebook'owej Pralni tabu, na portalu Platforma Kultury, na portalu Łódź Aktywnych Obywateli oraz za pośrednictwem grup i mediów społecznościowych.

METODOLOGIA BADAŃ 

CEL BADANIA : określenie aktualnych wśród łodzian tematów tabu - zwłaszcza ukrywanych aktów nietolerancji, dyskryminacji i nieposzanowania praw człowieka. Badania nie miały wyłącznie założenia eksploracyjno- badawczego. Założeniem projektu było poznanie tematów tabu i zdiagnozowanie obszarów wykluczenia i przemocy dotyczącej danych grup społecznych w Łodzi po to, aby w kolejnych etapach projektu wnieść wyniki badań w obszar przestrzeni publicznej. Wyniki uzyskane z ankiet internetowych oraz wywiadów pogłębionych i badania fokusowego stanowią bazę do aktywnego włączania mieszkańców Łodzi do artystycznych warsztatów i debat społecznych mających na celu dialog, współdziałanie i modelowanie pozytywnej zmiany w społeczności lokalnej.

● PODMIOT BADAŃ: łodzianie - osoby przebywające na terenie miasta Łodzi powyżej 3 miesięcy 2015: mieszkające, uczące się, pracujące. Badanie objęło szeroką grupę respondentów - jednak bez etykietyzowania (w metryczce nie pytaliśmy np. o zawód, wykształcenie). ● PRZEDMIOT BADAŃ: Jakie są tematy tabu aktualne wśród łodzian? Tematy tabu na potrzeby badania rozumiane są w sensie potocznym, czyli jako te sprawy, działania, zagadnienie, co do których istnieje aktualnie w Łodzi rodzaj "milczenia" - tematy wstydliwe, trudne, skandaliczne, a jednocześnie ważne. W jeszcze szerszym ujęciu - tematy o których się nie mówi, a powinno się mówić.

● METODOLOGIA: badania ilościowe (ankieta internetowa) i jakościowe. ● DOBRÓR PRÓBY BADAWCZEJ: osoby w różnym wieku, z różnych środowisk, subkultur, pracujące i bezrobotne, kobiety i mężczyźni, Polacy i obcokrajowcy, pełno- i niepełnosprawni, itp. ● METODY I TECHNIKI BADAWCZE: A. Badania ilościowe: Główny komponent ilościowy: ankieta dla osób przebywających na terenie Łodzi powyżej 3 miesięcy, dostępna w formie kwestionariusza online na specjalnie stworzonej stronie projektu pod adresem www.pralniatabu.org.pl Ankieta zawierała łącznie 4 pytania metryczkowe oraz 3 pytania dotyczące treści badania (jedno otwarte i dwa z opcjami do wyboru) zakładając, że respondent odpowiadać będzie na wszystkie pytania będące konsekwencją określonych odpowiedzi udzielonych na tzw. pytania filtrujące (od których zależało, czy będą kierowany do kolejnych pytań ankiety). Ankieta pilotażowa przeprowadzona została na próbie 10 osób. Ankieta gwarantowała anonimowość, a jednocześnie pozwalała uniknąć ograniczeń ankiet audytoryjnych, związanych np. z koniecznością odpowiadania na pytania dotyczące trudnych czy drażliwych dla respondentów kwestii w narzuconym miejscu i czasie, w obecności osób trzecich.

Wzór ankiety znajduje się w załączniku (zał. 1)

B. Badania jakościowe • 1 wywiad fokusowy z pięcioma przedstawicielami łódzkich organizacji pozarządowych działających w obszarze przestrzeni publicznej, włączania osób z mniejszymi szansami, aktywności obywatelskiej. Przedmiotem wywiadów było przede wszystkim rozwinięcie wątków z badania ilościowego (w tym zidentyfikowanie tematów tabu, prób łamania tabu, reakcji społecznych, itp.). Badanie fokusowe odbyło się na początku etapu badawczego Planowany jest drugi wywiad fokusowy, który odbędzie się po opracowaniu wyników badania ilościowego i jakościowego, jako zaproszenie do komentowania i głębszej rozmowy o tematach zebranych w ankiecie. • 1 wywiad grupowy (FGI) z uczniami i uczennicami II klasy jednego z łódzkich liceów • 8 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z pracownikami kluczowych instytucji, których działania w stopniu szczególnym dotyczą strefy publicznej w Łodzi: organizacji pozarządowych, urzędu miasta, jak również przedsiębiorcami. Wywiady odbywały się podczas osobistych spotkań i za pośrednictwem skype'a. • 8 skróconych indywidualnych wywiadów z osobami starszymi (powyżej 60 roku życia), obserwatorami jej codziennego życia, które z racji wieku mają utrudniony dostęp do Internetu i nie wypełniłyby ankiety. • 1 akcja badawczo-artystyczna podczas wydarzenia "Piątkowa Alternatywa" na Piotrkowskiej 217 przeprowadzona 8 maja w godzinach 15.00-20.00

NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI I SPOSTRZEŻENIA 

W ankiecie internetowej respondenci najczęściej wymieniali temat orientacji seksualnej (34), przemocy i agresji (29) , biedy (27), niepełnosprawności (20), bezdomności (18) i seksu (18). Wielokrotnie wskazywany był temat pochodzenia etnicznego/narodowego (15) i płci/ gender(14), jak również tematy dotyczące spraw obywatelskich w Łodzi - zwłaszcza władz Łodzi (15) i odpowiedzialności społeczno-ekonomicznej i inicjatywy mieszkańców (14).



W badaniach jakościowych większość z powyższych tematów zostało pogłębionych. Przedstawiciele organizacji pozarządowych, łódzkich urzędów i przedsiębiorstw charakteryzowali aktualne tematy tabu w Łodzi z różnych perspektyw, dając czasem propozycje tego, w jaki sposób można by o danym temacie porozmawiać, jak wzbudzić konstruktywną debatę społeczną. Co więcej, w wywiadach jakościowych pojawiły się także takie tematy, które nie były znacząco obecne w badaniach ankietowych - zwłaszcza wizerunek Łodzi w Polsce i jego konsekwencje dla sytuacji ekonomiczno- społecznej, w szczególności młodych ludzi.



Warto zwrócić uwagę na wzajemne przenikanie się tematów takich jak przemoc, edukacja, niepełnosprawność, infrastruktura, seks, bieda, przesiedlenia. Przykłady: Seks niepełnosprawnych Przemoc w szkole Nie mówi się o sytuacji osób i rodzin, które są przesiedlane w ramach remontów i rewitalizacji - czy ono się poprawiło, pogorszyło? jakie były koszty społeczne? czy zostały zerwane jakieś prywatne ważne sieci? czy są zadowoleni? co z nimi dalej? kto wejdzie na ich miejsce?



Często ten sam temat opisywany był różnymi słowami, z różnych perspektyw i z podkreślaniem różnorodnych aspektów. Niektóre wypowiedzi są wręcz kontrastowe na osi "włączenie - wykluczenie" danej grupy społecznej: mówiąc np. o ludziach bezdomnych możemy spotkać sie zarówno z opinią: Nie szanuje się osób bezdomnych, nie pomaga im, jak i taką: (...) osoby bezdomne są ignorowane przez służby porządkowe w łodzi ze względu na fakt, że nie można im nic zrobić, wystawianie mandatów jest bezcelowe, bo i tak ich nie zapłacą. Osoby bezdomne przytoczone we wcześniej wymienionych sytuacjach zajmują przestrzeń, do której nie mają prawa (chociażby w tramwaju nie płacąc za przejazd. Niektórzy respondenci wypowiadają się zatem językiem wykluczającym pewne grupy 7

społeczne, traktującym je w sposób przedmiotowy. Pokazuje to jeszcze wyraźniej, jak wiele jest do zrobienia w obszarze edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej. 

Również temat cudzoziemców i osób o odmiennym wyznaniu jest tematem tabu, który nie jest wystarczająco poruszany z dwóch odmiennych powodów: dla jednych mówi się za mało o zagrożeniach, jakie niosą ze sobą przedstawiciele innych kultur i religii; dla drugich nie mówi się za wystarczająco o dobrych stronach a nawet korzyściach, jakie mogą przynieść miastu imigranci. Szczególnie wyraźnie pokazały to wywiady pogłębione i wywiady na ulicach Łodzi. Jest to temat istotny, z punktu widzenia historii i tradycji kulturowej Łodzi jako miasta czterech kultur. Brak tolerancji religijnej - Łódź była miastem wielokulturowym, w którym wspólnie mieszkali Polacy, Niemcy, Rosjanie i Żydzi. Z tej mieszanki niewiele zostało i choć są pewne inicjatywy mające przypominać te czasy to nadal hasło "Ty Żydzie" ma pejoratywne znaczenie



Respondenci zwracali także uwagę na to, że nawet jeśli mówi się o danym temacie tabu, to nieadekwatnym językiem, czasem wręcz pogłębiającym wykluczenie danej grupy, której ten temat dotyczy: Ważne rzeczy, o których mówi się rzadko i bardzo wykluczającym językiem Zgadzam się - o tych tematach się wspomina, ale dość powierzchownie. Bez głębszej analizy....



Część tematów dotyczy w szczególności Łodzi - zwłaszcza te o m.in. przestrzeni publicznej, władzach miasta, inicjatywie obywatelskiej czy sytuacji osób młodych i starszych. Część tematów jest z kolei bardziej ogólna, ogólnopolska np. związana z edukacją seksualną, barierami architektonicznymi dla osób niepełnosprawnych.



Wiele tematów dotyczy przestrzeni publicznej Łodzi zarówno w kontekście architektury i zabytków, jak również infrastruktury komunikacyjnej, remontów i dostosowania miejsc użyteczności publicznej do potrzeb konkretnych grup : osób starszych, niepełnosprawnych czy młodzieży:

Ludzie niepełnosprawni i ich rodziny są pozostawiane same sobie. A pomoc ze strony miasta czy Państwa jest prawie żadna. Brak udogodnień dla niepełnosprawnych np. podjazdy (...)

AKTUALNE TEMATY TABU WEDŁUG MIESZKAŃCOW ŁODZI: BADANIA ANKIETOWE W badaniach ankietowych wzięło udział 199 osób, w tym 188 respondentów spełniło warunek podstawowy przebywania w Łodzi powyżej 3 miesięcy. Większość pod względem płci stanowiły kobiety, a pod względem wieku osoby w wieku 1645 lat. W celu uzupełnienia próby badawczej o osoby powyżej 65 roku życia, przeprowadzone zostały wywiady skrócone z osobami starszymi na ulicach Łodzi i opisane w rozdziale dotyczącym badań jakościowych.

Płeć Kobieta: 126

Mężczyzna: 59 2%

31% 67%

Inna: 3

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

<15 lat 15-26 lat 27-45 lat 46- 65 lat >65 lat Wiek

Respondenci zostali zaproszeni do odpowiedzi na 3 pytania: - pierwsze, otwarte pytanie dotyczące tych tematów tabu w Łodzi, o których jawnie sie nie mówi, a powinno się mówić - drugie z opcjami do wyboru dotyczące rodzajów wykluczenia / przemocy które są aktualnie w Łodzi najważniejszym tematem tabu - należało wybrać jedną opcję lub zaznaczyć "inne" lub "więcej niż jedna". - trzecie pytanie powiązane z drugim precyzujące, czy dany temat dotyczący wykluczenia/przemocy był przez respondenta zasłyszany, widziany czy doświadczony.

Pytanie 1.

O jakich tematach tabu w łodzi jawnie się nie mówi, a powinno się aktualnie mówić?

Respondenci często podawali więcej niż jeden temat tabu, stad też całkowita liczba wskazań tematów przez respondentów wyniosła 446. Aby zanalizować wszystkie udzielone odpowiedzi pod kątem wymienianych tematów, przeprowadzony został proces kodowania, czyli grupowania tematów do danych kategorii. Część kategorii została przeniesiona z drugiego pytania ankietowego (pytania zamkniętego) dotyczącego rodzajów wykluczenia / przemocy będących aktualnie w Łodzi najważniejszym tematem tabu. Te kody dotyczą: - koloru skóry - wyznawanej religii - pochodzenia etnicznego / narodowości - płci - orientacji seksualnej - niepełnosprawności - wieku - sytuacji społeczno- ekonomicznej (osoby bezrobotne, bezdomne, ubogie,...) - przekonań/ zachowań - przynależności do subkultur - uzależnień i chorób - wyglądu zewnętrznego Kolejne kategorie zostały przypisane w procesie kodowania na podstawie konkretnych odpowiedzi pojawiających się w ankiecie. Część kategorii dosłownie odzwierciedlała odpowiedz w ankiecie (tzw. kodowanie "in vivo") a część została nazwana przez badacza najczęściej dotyczyło to kategorii szerszych. Przykładem takiej kategorii "odpowiedzialność społeczno-ekonomiczna / inicjatywa mieszkańców". Dotyczy ona z jednej strony relacji władze miasta - społeczeństwo i faktycznych działań i możliwości włączających mieszkańców przez władze Łodzi w proces decydowania o mieście: przestrzeni, wydatkach itp. Z drugiej strony do kategorii tej przydzielone zostały także odpowiedzi dotyczące odpowiedzialności społecznej mieszkańców w stosunku do przestrzeni miejskiej i do siebie nawzajem (zachowania takie jak życzliwość, empatia itp.)

O JAKICH TEMATACH MILCZY SIĘ NAJBARDZIEJ? Analiza ilościowa pod względem liczby poszczególnych tematów Poniżej przedstawiamy zestawienia pokazujące, ile razy dany temat tabu pojawił się w odpowiedziach respondentów (całkowita liczba podawanych w odpowiedziach tematów wynosiła 446 ). Najpierw zaprezentowane zostaną tabele z tematami w ujęciu szczegółowym (Tabela 1. ) a następnie ogólnym (Tabela 2. ). Tabela 1. ZESTAWIENIE SZCZEGÓŁOWE TEMATÓW TABU Tabela 1. przestawia szczegółowy wykaz tematów tabu wraz z ilością odpowiedzi na nie wskazujących. Niektóre szczegółowe tematy należą do kategorii bardziej ogólnych, np. "bieda" (temat szczegółowy) należy do kategorii " trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna" (temat ogólny). W Tabeli 1. w nawiasach podana zatem została kategoria ogólna, do której należy dany temat szczegółowy. . Respondenci najczęściej wymieniali temat orientacji seksualnej (34), przemocy i agresji (29) , biedy (27), niepełnosprawności (20), bezdomności (18) i seksu (18). Również wielokrotnie wskazywany był temat pochodzenia etnicznego/narodowego (15) i płci/ gender(14), jak również tematy dotyczące spraw obywatelskich w Łodzi - zwłaszcza władz Łodzi (15) i odpowiedzialności społecznoekonomicznej i inicjatywy mieszkańców (14).

orientacja seksualna

liczba wskazań 34

przemoc, agresja

bieda (trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna)

niepełnosprawność

Temat szczegółowy ( kategoria ogólna)

bezdomność (trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna) 18 seks, seksualność

pochodzenie etniczne/narodowość

odpowiedzialność społeczno-ekonomiczna / inicjatywa mieszkańców

płeć/gender

władze miasta

Religia

infrastruktura, architektura

Układy

uzależnienia i choroby

bezrobocie (trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna)

narkotyki (uzależnienia i choroby)

alkoholizm (uzależnienia i choroby)

warunki i stosunki w pracy

przekonania, zachowania

nie wiem/ nie ma/wiele

osoby młode (wiek)

osoby starsze (wiek)

trudna sytuacja społeczna

kolor skóry/ rasizm

psie kupy, nieczystości

bezpieczeństwo na ulicach (poziom przestępczości)

przesiedlenia (infrastruktura, architektura)

pornografia (seks, seksualność)

nietolerancja (przemoc, agresja)

Edukacja

jak się mówi : sposób mówienia

poziom przestępczości

pedofilia (seks, seksualność)

bieda w śródmieściu (trudna sytuacja społecznoekonomiczna)

dziedzictwo historyczne Łodzi

Śmierć

niekompetencja urzędników (władze miasta)

remonty (infrastruktura, architektura)

nastoletnie ciąże (seks, seksualność)

dyskryminacja (przemoc/ agresja)

patologia (trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna)

wyludnianie się miasta

co dobrego sie dzieje w Łodzi

samotne matki/ matki

wychowanie dzieci

wygląd zewnętrzny

władze państwa

różnorodność/ tematy równościowe

chuligani stadionowi (poziom przestępczości)

wiek

infrastruktura\ budynki, architektura

aborcja (seks, seksualność)

edukacja seksualna (seks, seksualność)

kultura

wolność gospodarcza

bezpańskie zwierzęta

cenzurowanie wypowiedzi

Zarobki

in vitro

pozycja Łodzi w Polsce

możliwości zmian

miłość

manipulowanie informacją przez media

niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego

Polityka

ruch socjalistyczny w Łodzi (polityka)

eutanazja (śmierć)

dyskredytowanie pracy lekarzy i pielęgniarek (warunki i stosunki w pracy) przekonania, zachowania\ przynależność do subkultur

kaziroctwo (seks, seksualność)

prostytucja (seks, seksualność)

otyłość (uzależnienia i choroby)

uzależnienie dzieci od mediów (uzależnienia i choroby) uzależnienie dzieci od komputerów (uzależnienia i choroby)

depresja (uzależnienia i choroby)

anoreksja i bulimia (uzależnienia i choroby)

wykluczenie cyfrowe (trudna sytuacja społecznoekonomiczna)

żebractwo (trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna)

wolontariat osób wykluczonych społecznie

Tabela 2. ZESTAWIENIE OGÓLNE TEMATÓW TABU Pod względem liczby wskazań ogólnych tematów w pierwszym, otwartym pytaniu zdecydowanie najwięcej odpowiedzi dotyczyło trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej (72 wskazania). To bardzo szeroka kategoria, zawierająca tematy takie jak m.in. bieda, bezrobocie i bezdomność, które w ujęciu szczegółowym były wymieniane także bardzo często. Kolejne liczne kategorie ogólne to uzależnienia i choroby (36), tematy związane z seksem (35), orientacją seksualną (34), przemocą / agresją (29), infrastrukturą (22), niepełnosprawnością (20), władzami miasta (17), wiekiem (16), pochodzeniem etnicznym/narodowością (15) , odpowiedzialnością społeczno-ekonomiczną i inicjatywą mieszkańców (15) oraz płcią/gender (14).

PRZYPISANY TEMAT OGÓLNY

LICZBA WSKAZAŃ

trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna

uzależnienia i choroby

seks, seksualność

orientacja seksualna

przemoc, agresja

Infrastruktura

Niepełnosprawność

władze miasta

Wiek

pochodzenie etniczne/narodowość

odpowiedzialność społeczna/ inicjatywa mieszkańców

płeć/gender

Religia

poziom przestępczości

Układy

warunki i stosunki w pracy

przekonania, zachowania

nie wiem/ nie ma/ wiele

kolor skóry/ rasizm

psie kupy, nieczystości

Edukacja

jak się mówi (sposób)

Śmierć

dziedzictwo historyczne Łodzi

Polityka

wyludnianie się miasta

co dobrego sie dzieje w Łodzi

samotne matki/ matki

wychowanie dzieci

wygląd zewnętrzny

władze państwa

różnorodność/ tematy równościowe

Kultura

wolność gospodarcza

bezpańskie zwierzęta

cenzurowanie wypowiedzi

Zarobki

in vitro

pozycja Łodzi w Polsce

możliwości zmian

Miłość

manipulowanie informacją przez media

niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego

wolontariat osób wykluczonych społ.

CO KRYJE SIĘ ZA POSZCZEGÓLNYMI TEMATAMI? Analiza jakościowa pod względem treści poszczególnych tematów Poniżej cytujemy pogrupowane tematycznie wypowiedzi, które pojawiły sie w ankiecie w odpowiedzi na pierwsze pytanie oraz w komentarzach do ankiety. W kontekście eksploracyjnego charakteru badań uznaliśmy za cenne umieszczenie wszystkich niepowtarzających się wypowiedzi, nawet jeśli tylko nieznacznie różniły się między sobą. Niektórzy respondenci podawali tematy - hasła; inni bardziej opisywali, precyzowali czego lub kogo (jakich przestrzeni, osób, procesów) dany temat tabu w szczególności dotyczy. Warto podkreślić, że umieszczamy wszystkie wypowiedzi dotyczące danego tematu - nawet te, które odzwierciedlają wykluczające postawy respondentów. Pokazuje to jeszcze wyraźniej, jak wiele jest do zrobienia w obszarze edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej.

TRUDNA SYTUACJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA: TRUDNA SYTUACJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA: * Nie mówi się o trudnej sytuacji społecznej wielu mieszkańców *Zacofaniu cywilizacyjnym mieszkańców * Powodzi w Brzezinach * Braku perspektyw dla najniższej warstwy społecznej * Wykluczeniu społecznym * Wszelkiego rodzaju problemach społecznych * Wykluczeniu cyfrowym * Angażowaniu osób wykluczonych społecznie w wolontariat i działania społeczne (niepełnosprawne, chorujące psychicznie, starsze, karane) * Patologia w rodzinach * Problemach rodzin patologicznych BIEDA: * O biedzie *Enklawy biedy *Zubożenie społeczeństwa * O problemach osób ubogich * Sytuacja materialna (także dzieci) * Nie mówi sie o biedzie a palcami wytyka biedne ulice * O biedzie i patologii, kiepskich warunkach mieszkaniowych * Przepaść, kontrast między częścią bogatszą miasta a biedną *Tematem tabu jest na pewno bieda, wykluczenie z tego powodu *Sytuacja ekonomiczna dużej części mieszkańców; rosnące różnice klasowe * O sytuacji osób ubogich, rodzin wielodzietnych, bezrobotnych oraz dzieci takich osób * Polityka sukcesu spycha tematy biedy i wykluczenia na gruncie ekonomicznym na margines

* Ważne rzeczy, o których mówi się rzadko i bardzo wykluczającym językiem - ubóstwo, godność osób ubogich, "co wolno" ubogim. Obecny w głowach ludzi obraz - wszyscy w "enklawach dziedzicznej biedy" to "patologia". *O łódzkich slumsach w centrum miasta. O tym że "wynosi się" tych ludzi do innych slumsów zamiast im pomóc. * O mieszkańcach centrum/śródmieścia, którzy są z tzw. nizin społecznych. Mieszkają w kamienicach, nie płacą czynszu, domy niszczeją *Powstają swoiste getta - część ludzi jakby nie ma pojęcia o tym jak faktycznie wygląda życie dużej części mieszkańców miasta. Biedni i wykluczeni obserwują tych w pięknych samochodach przyjeżdżających na "szoping" do Manufaktury, sami są z niej wyganiani. Sama nie wiem czy i jak mogę pomóc tym, którzy mają mniej, czy Oni w ogóle chcieliby czegoś ode mnie. Ale dlaczego, skoro ja sama mam szczęśliwe i ciekawe życie nie mogę się z nimi tym podzielić, zmienić czegoś?

BEZDOMNOŚĆ: *O osobach bezdomnych *Problem bezdomności *O bezdomnych w śródmieściu *Moim zdaniem nie mówi się o problemie bezdomności, a powinno się poruszyć ten temat * O funkcjonowaniu bezdomnych w społeczeństwie i o problemie bezdomności w ogóle *Problem osób bezdomnych i braku opieki medycznej dla nich *Nie szanuje się osób bezdomnych, nie pomaga im *Program pomocy bezdomnym, którzy chcą coś zmienić i odrzucenie tych, którzy nie chcą nic zmieniać, a są szkodnikami

*W Łodzi udaje się, że nie ma osób potrzebujących - bezdomnych *Problem bezdomnych osób w samym centrum, na przykład na ulicy Piotrkowskiej. Nie jest to dobry wizerunek dla "pocztówki" Łodzi, jak kręcą się tam żebrzące, często pijane osoby *Plaga osób bezdomnych: podróżujących środkami komunikacji publicznej, śpiących na przystankach i w innych miejscach publicznych, spożywających alkohol w miejscach publicznych. * Osoby bezdomne są ignorowane przez służby porządkowe w łodzi ze względu na fakt, że nie można im nic zrobić, wystawianie mandatów jest bezcelowe, bo i tak ich nie zapłacą. Osoby bezdomne przytoczone we wcześniej wymienionych sytuacjach zajmują przestrzeń, do której nie mają prawa (chociażby w tramwaju nie płacąc za przejazd)

*Raczej nie dziwię się temu, że osoby bezdomne są wykluczone, nie mówię o bezrobotnych z nieszczęśliwego przypadku, raczej o osobach które wręcz wybrały takie życie albo które mają wiele problemów, np. z alkoholem. Niestety podstawowym kryterium pomocy jest zerwanie z nałogiem, wielu bezdomnych nawet nie stara się o pomoc, bo nie chce rzucić nałogu...

*Ostatnio byłam na ulicy Legionów w dzień 30 stopni Celsjusza. Przeżyłam szok, gdyż dosłownie CAŁA ULICA śmierdzi jakby siedziało tam non stop stado bezdomnych. Rozumiem, że czasem zdarza się, że bramy nie są zbyt czyste. Ale cała ulica od Zachodniej do Żeromskiego?

*Często spotykam ludzi bezdomnych, system pomocy jest kompletnie nieporadny nie daje im szans na wyjście z ulicy. Doświadczam natomiast, jeśli widzę na praktykach zaniedbane osoby zarówno dorosłe jak i dzieci.

*Widać ze ktoś jest bezdomny, jest w potrzebie, a ludzie odchodzą z powodu np. na brzydki zapach. Szczególnie widać to w autobusach i tramwajach. Osób potrzebujących pomocy w lodzi jest masa. Kto ma im pomoc? *Osoby bezdomne są traktowane jak zło konieczne, które trzeba minąć patrząc z pogardą 16

*Dużo osób bezdomnych jest w Łodzi najbardziej widać to zimą BEZROBOCIE: *Bezrobocie *Bezrobotnych *Bezrobociu wśród młodych ludzi *Duże bezrobocie, brak alternatywy dla tych osób. Praca jest tylko po znajomości *Bezrobocie osób wykształconych (np. z wykształceniem wyższym) bądź wykonujących zawody poniżej własnych kwalifikacji

UZALEŻNIENIA I CHOROBY CHOROBY *O chorych

*O chorobach niewygodnych *Wszawica *Anoreksja i bulimia *Depresja *Otyłość *Choroby i zaburzenia psychiczne *Nie mówi się o chorobach psychicznych * Pracując od ponad 10 lat w Stowarzyszeniu i koordynując działalność wolontariuszy wiele razy zetknąłem się z niechęcią, agresją i lękiem ze strony otoczenia wobec os. chorujących psychicznie * Mój przyjaciel choruje na schizofrenię. Ja przechodziłem przez depresję. Chciałbym by on i ja wiedzieli, jak o tym rozmawiać. *AIDS, choroby przenoszone drogą płciową *Tematy związane z dyskryminacją związane z płcią i orientacją seksualną są często poruszane przez aktywistów i dzięki temu przenikają w jakiś sposób do świadomości społecznej. Dlatego chciałbym, żeby zwrócono uwagę na uzależnienia i choroby (zwłaszcza psychiczne) - bardzo trudny temat, który wymaga delikatności i większej świadomości niż teraz jest w społeczeństwie. UZALEŻNIENIA * Uzależnieniach * Problemem jest także sytuacja i status osób uzależnionych, traktowanych jak najgorszy element społeczny, a przecież każda z takich osób była kiedyś dobrze prosperującym młodym człowiekiem i tu właśnie powracając do wolności osobistej, kryminalizacja posiadania używek, jest de facto represjonowaniem osób chorych, co jest bardziej, niż karygodne *O dopalaczach, które są obecnie dużym problemem * Dopalaczach *Narkomania *Narkotyki * Narkotyki twarde i miękkie * Ludzie którzy przeszli terapie narkotykową dalej są spychani na margines chociaż klika lat nie biorą używek *Uzależnienia od substancji psychoaktywnych, ich skala, uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie społeczności; relacji międzyludzkich itp. Profilaktyka używania tych substancji, np. w szkołach 17

wstydliwy temat, którego się właściwie nie podejmuje, a jedyne podejście to przyzwolenie w przypadku alkoholu i przymykanie oczu na problem w przypadku "narkotyków" *Alkoholizmie (np. w domu członka rodziny czy własnej chorobie. *Alcoholism- again is a subject discussed but more as a Polish karma, sometimes like a joke. When confronted with the topic as a real social problem, it becomes tabu.

SEKS, SEKSUALNOŚĆ *Seks *Nagość *Tematy związane z seksualnością *O seksie - jako czymś naturalnym *Seksualność nastolatków *Seks wśród nieletnich *Nastoletnie ciąże *Można zauważyć brak rozmowy o seksualności, jest praktycznie brak edukacji, oraz ciągłe przekonanie o klasycznym modelu rodziny. *O edukacji seksualnej *Wyzwolenie seksualne kobiet *Seks kobieta z kobietą, mężczyzna z mężczyzną, mężczyzna z kobietą *O aborcji *O kazirodztwie *Prostytucja *Pedofilia *Pedofilia wśród księży *Pornografia

ORIENTACJA SEKSUALNA *O orientacji seksualnej *Orientacja seksualna nieheteronormatywna *Odmienna orientacja seksualna *Mniejszości seksualne *Preferencje seksualne *Orientacja seksualna w szkole *Akceptacja innej orientacji seksualnej *Homoseksualizm *Homoseksualistach *Nie mówię się o homoseksualistach choć jest ich sporo *Transseksualizm, homoseksualizm *LGBT- all what is connected *Homoseksualizm, transwestytyzm *Transseksualizm, biseksualizm *Queers 18

*Homofobia *Za mało o osobach homoseksualnych (właśnie z comming outem) czy transpłciowych *Orientacja seksualna, comming out robią tylko bardzo bardzo odważne jednostki *Przemocy ze względu na orientację seksualną *Przemoc z powodu homofobii obecna w szkołach

NIETOLERANCJA, DYSKRYMINACJA, AGRESJA, PRZEMOC *Nietolerancji *Brak tolerancji wobec odmienności *Tolerancja, czy też jej brak *O postawach nietolerancji - zwłaszcza wśród nastolatków i dzieci!!! *Różnego rodzaju dyskryminacja *Dyskryminacja z powodu orientacji seksualnej/statusu materialnego/nieprzynależności do społeczeństwa (szczególnie w szkołach ) *Dyskryminacja w szkole *O agresji *O agresji wobec siebie bez znaczenia na uprzedzenia. Agresja słowna, fizyczna, napastliwi sąsiedzi. Rodzice są agresywni wobec własnych dzieci publicznie, a obserwatorzy nie reagują. Ogólnie ludzie są podminowani, podejrzliwi na starcie. Jest to bardzo widoczne w rożnych miejscach Łodzi. Dostaje sie słabszym *Agresja, przemoc *O przemocy i agresji na ulicy *Przemoc *O przemocy w placówkach pomocowych. Nikt nie wspomina o tym. Np. w domach dziecka, poradniach, szpitalach *Nie mówi się o przemocy w służbach mających tak na prawdę pomagać innym. *Przemoc psychiczna, alienacja *O przemocy psychicznej i ekonomicznej wobec kobiet, dzieci i niepełnosprawnych i starszych zarówno indywidualnej ja instytucjonalnej i strukturalnej *Przemoc wobec kobiet i osób starszych, przemoc w rodzinie *Przemoc wobec kobiet, wszelkie rodzaje wykluczenia *Przemoc wobec kobiet *Przemoc kobiet względem mężczyzn w środowiskach domowych *Przemoc w rodzinie *Przemoc w rodzinie i molestowanie *Przemoc domowa *Przemoc domowa fizyczna, psychiczna, ekonomiczna *Przemoc słowna w stosunku do dzieci *Przemoc wobec dzieci *Kolejny temat tabu- przemoc domowa. Badania pokazują, że dla 60% badanych osób w Polsce klaps jest w porządku, bo to nie jest bicie. Tylko czyj klaps, jaka ręką dany, z jakiej odległości, nie jest jeszcze biciem? O tym się nie mówi *Przemoc w szkole *Przemoc z powodu homofobii obecna w szkołach *Nie mówi się o przemocowej postawie urzędników w stosunku do obywateli - wykorzystywanie swojej pozycji pozorując przy tym "partnerstwo" *Przemocy ze względu na orientację sexualną / przemoc ze względu na płeć *Police is violent 19

INFRASTRUKTURA, ARCHITEKTURA INFASTRUKTURA * Mała liczba miejsc dla dzieci i młodzieży by intelektualnie i rekreacyjnie spędzali wolny czas * O wyglądzie przestrzeni publicznej * W centrum nie ma wystarczająco dużo placów zabaw dla dzieci - te co są często należą do szkół i przedszkoli, które pisząc wnioski i projekty otrzymały dotacje unijne. A miasto? Aby ode mnie z domu iść się pobawić z dzieckiem na plac zabaw musze iść 20 min, inny plac jest oddalony o następne 20 min. ci co mieszkają w grodzonych osiedlach mają swoje place, a reszta? * Miasto centrum handlowych - niewykorzystany potencjał * Bałaganie komunikacyjnym związanym z remontami wszystkich ulic na raz w Łodzi * Wjazd na ulicę Piotrkowską od strony Placu Wolności wykonano po partacku, niechlujnie, wbrew sztuce budowlanej, wygląda na prowizorkę a podobno jesteśmy w Unii Europejskiej To samo dotyczy przystanku tramwajowego na ul. Piotrkowskiej 200, chodnik jest poniżej poziomu ulicy *Łódzkie chodniki wołają o pomstę do nieba. Zwłaszcza w centrum, gdzie są połamane, pozastawiane autami. Dostęp do wielu instytucji blokują schody. Nieraz widziałem, jak osoba niepełnosprawna na wózku musiała jechać ulicą bo chodnik był dla niej nie do pokonania ze względu na dziury lub parkujące na całej szerokości auta. *Osoby niepełnosprawne zaś często mają problem z przeszkodami architektonicznymi, o których nikt nie wspomina. *Jest wiele miejsc w Łodzi, gdzie widziałam problemy niepełnosprawnych z dostaniem się choćby na drugą stronę ulicy * O tym że remonty infrastruktury są prowadzone bez ładu i składu, ulice ze świeżo położonym asfaltem są ryte bo remont rur/przewodów jest późniejszy * O tym że Zieleń miejska nie ma nic do gadania w sprawie drzew ( a wycina się ich niewspółmiernie dużo, bezczelnie chwaląc się nasadzeniami rekompensacyjnymi jako nowymi drzewami) * Wyprzedawanie lokali na Piotrkowskiej dla banków, second hendów, żabek itp. * O niedołęstwie i złej woli ZDITu wspieranego przez panią prezydent. * O paraliżu miasta przez remonty, nie bierze się potrzeb mieszkańców zamykając w tym samym czasie wiele ulic * O rowerach, które nie powstały * Komunikacja miejska w Aleksandrowie Łódzkim * Brak konsultacji społecznych w kwestiach infrastruktury komunikacyjnej. Mam wrażenie, że większość decyzji pojawia się znikąd.

ARCHITEKTURA *O ochronie zabytków *O remontach i planach budowy (mieszkańcy dowiadują sie ostatni) *Spójny pomysł na architekturę przestrzeni Łodzi. *Ruiny w centrum miasta *Reklamach, banerach, brzydkich szyldach sklepów na każdym budynku niezależnie od krajobrazu czy też wpisania budynku w rejestr zabytków *Mieszkania żydowskie zajęte po wojnie przez osoby nie będące właścicielami.

PRZESIEDLENIA *Nie mówi się o sytuacji osób i rodzin, które są przesiedlane w ramach remontów i rewitalizacji - czy ono się poprawiło, pogorszyło? Jakie były koszty społeczne? Czy zostały zerwane jakieś prywatne ważne sieci? Czy są zadowoleni? Co z nimi dalej? Kto wejdzie na ich miejsce? *Miasto przoduje w gentryfikacji, nie ma szacunku do obywateli, a tych biedniejszych najchętniej wysiedliłoby do kontenerów oddając centrum tzw. młodym i kreatywnym *Wysiedlanie żuli z ulicy Piotrkowskiej i centrum miasta *Ulice przypominające getta i slumsy (niebezpieczne, dziurawe niedoświetlone nocą, mieszkańcy z przesiedleń, patologiczne rodziny - stłoczeni razem w budynkach o niskim standardzie) - ul. Legionów, Wschodnia

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ * Niepełnosprawność, prowizoryczna tolerancja, ludzie odwracają wzrok by uniknąć sytuacji w której musieliby okazać pomoc * Myślę, że niepełnosprawność, ciągle za mało mówi się o niej w różnych aspektach * Niepełnosprawność intelektualna * Seks niepełnosprawnych * Niepełnosprawność * O osobach niepełnosprawnych * Nie mówi się o kalekach * O niepełnosprawności * O aktywizacji niepełnosprawnych * Miasto nieprzygotowane dla osób niepełnosprawnych * Przystosowanie miasta dla niepełnosprawnych, rodzin z dziećmi * Niepełnosprawni ludzie * Niepełnosprawność ruchowa i intelektualna * O wykluczeniu osób niepełnosprawnych * Widać też sporą dyskryminacje osób niepełnosprawnych. W tłumie, gdy pojawia się osoba niepełnosprawna, pojawia się pewna atmosfera niepewności * Brak ułatwień dla osób niepełnosprawnych - zmienia się to ale bardzo powoli * Nie mówi się o sytuacji niepełnosprawnych, nieraz uwięzionych w własnych domach ze względu np. na problemy i absurdy architektoniczne *Jestem matką dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. To rodzaj niepełnosprawności, której "nie widać" na pierwszy rzut oka, tym większą trudność w relacji sprawia to samej osobie niepełnosprawnej i innym osobom. Jednocześnie w naszym społeczeństwie zakorzenione jest silne tabu dotyczące takiej niepełnosprawności. Dostrzegam duży opór/lęk przed rozmową na ten temat, przed wchodzeniem w relację, przed dopuszczaniem osoby niepełnosprawnej do wydarzeń i miejsc publicznych. *Ludzie niepełnosprawni i ich rodziny są pozostawiane same sobie. A pomoc ze strony miasta czy Państwa jest prawie żadna. Brak udogodnień dla niepełnosprawnych np. podjazdy. Zły dostęp do opieki medycznej np. turnusów rehabilitacyjnych.

WŁADZE MIASTA / URZĘDNICY * O złym sposobie rządzenia miastem * O podziale miejskich pieniędzy * Marnotrawienie środków publicznych * Sprzeniewierzenie pieniędzy publicznych lub przeznaczonych na inne cele * Złe wydatkowanie środków publicznych miasta Łodzi * Wykorzystywanie pieniędzy publicznych do łatania dziur systemowych * Nie mówi się o tym, że brak jest spełnienia obietnic przedwyborczych pani Prezydent Miasta Hanny Zdanowskiej. O tym, jak jest zarządzane, o finansach - na co są konkretnie przeznaczane. W Łodzi dzieje się coraz gorzej * O problemach administracyjnych * O indolencji władz miasta * Alkoholizm p. Prezydent * Krytyka rządzących * Nierzetelność władzy * Sytuacja ekonomiczna miasta, np. kto zarabia na wielkich inwestycjach - czy pieniądze zostają w mieście, czy są z niego wyprowadzane. Innymi słowy brakuje dziennikarstwa ekonomicznego i społecznego z prawdziwego zdarzenia

URZĘDNICY *Tajemnicą poliszynela jest łamanie przepisów przez urzędników, którzy działają, a następnie stawiają społeczeństwo lokalne przed faktami dokonanymi (patrz ostatni przykład z wiaduktem na skrzyżowaniu marszałków) *O niekompetencji urzędów pracy *Urzędnicy w najlepszym razie stwarzają pozór fachowości (w większości są jak z kiepskiego dowcipu) *Bezkarność Straży Miejskiej i Policj

WIEK STARSZE OSOBY *Starość *Wykluczenie ludzi starszych *Starzenie się populacji miasta (coraz większy odsetek osób starszych) *Nie mówi się o tzw. "euro sierotach trzeciego wieku". Osamotnionych starszych osobach pozbawionych wsparcia rodziny w wyniku ich emigracji *Traktuje się ludzi po 50 roku życia jako kogoś kto już nic w życiu nie może zrobić *Łódź jest miastem starzejącym się z powodu niskiego przyrostu naturalnego oraz emigracji młodzieży o charakterze zarobkowym. Na ulicach widać starych, zmęczonych i chorych ludzi, którzy odsuwani są na margines społeczeństwa poprzez promowanie kultury młodości, luzu, bycia colo i sexy. Mało jest projektów które łączą i zachęcają do współpracy obie generacje. Myślę, że starsi ludzie mogą czuć się wykluczeni *Jestem osobą młodą, jednak widzę jak niesprawiedliwie traktowani są seniorzy. Jak niewdzięczne okazuje się społeczeństwo, które sami budowali i utrzymywali. Za mało jest aktywności przeznaczonych dla tych osób, a nawet jeśli są to brakuje także jakiegoś bodźca, który ich zaktywizuje. nie wystarczy dać marchewki, kiedy "obdarowany" nie wie nawet, że ta marchewka gdzieś leży i na niego czeka. 22

*Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, w Łodzi jest wielu starszych ludzi którzy sa wykluczani i dyskryminowani, powinno się aktywizować tych ludzi, są wykluczeni ze społeczeństwa finansowo, kulturalnie, społecznie. Młodzi ludzie nie szanują seniorów, są pozostawieni sami sobie, o tym się nie mówi *Musimy odblokować potencjał tkwiący w starych ludziach, którzy teraz sa traktowani jak zbędne przedmioty *Samotność po 40- 60 roku życia - przeprowadzić badania Jaki procent dorosłego, dojrzałego i wydajnego w pracy zawodowej części społeczeństwa, ma niezaspokojoną potrzebę bycia w parze. Przyczyny i znalezienie sposobów pomocy tym ludziom - dotarcia do nich, zaproponowania im wykonania konkretnych kroków :) *Starszych ludziach w autobusach którzy nie potrafią sie zachować

MŁODE OSOBY *Wszelkie działania mające służyć np "wyciąganiu młodzieży, dzieci z bram itp." są mało skuteczne, więcej dzieje się na papierze, niż w realnych działaniach. *Sytuacja młodych, bezpartyjnych, nieoperatywnych ludzi na rynku pracy *Trudność w znalezieniu pracy dla nieletnich, *Bezrobociu wśród młodych ludzi *Brak perspektyw dla ludzi młodych *Zachowania młodych obywateli. *Wykluczenie młodych ludzi w środowisku szkolnym *Dyskryminuje się młodych, nie mają nic do powiedzenia. Rządzi PRLowski kanon "ja żyję 50 lat, zjadłem wszystkie mózgi, ty żyjesz 20 lat, g*wno Ci się należy"

POCHODZENIE ETNICZNE/ NARODOWOŚĆ *O obcokrajowcach przebywających w mieście *Tolerancja osób z zagranicy np. Erasmusów *Mniejszości kulturalne i etniczne (np. społeczność romska) *O cudzoziemcach - aby przełamać obawy, że się rozpanoszą... *O zwiększającym się napływie Afrykańczyków, oraz muzułmanów wielu narodowości *Najazd imigrantów *Pochodzenie *Mniejszości narodowe/ etniczne *O aktach rasizmu względem białych Polaków. *O mniejszościach rasowych *Ksenofobia *Zgierzanie *Antysemityzm *O stereotypach nienawiści względem Żydów *Hatreth towards foreigners, *National/Ethnic diversity/discrimination- it is a subject touched but in certain limits, from my perspective. Still according to studies, Lodz is one of the most nation xenophobic places in Poland so probably the subject is not as open as some say

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA / INICJATYWA MIESZKAŃCÓW * Że rzekoma partycypacja, jest tylko bezczelnym PR * Konsultacje społeczne prowadzone po macoszemu * Brak bezpośrednich działań mających na celu wspieranie lokalną społeczność * Zmianach dotyczących wszystkich łodzian, nie są one konsultowane * Cieżko mi jest to osadzić aczkolwiek według mnie pieniądze z budżetu obywatelskiego nie są mądrze gospodarowane. Przykład : plac zabaw na ulicy Dennej z którego nikt nie korzysta. Źle rozplanowany pod kątem obywatelskim remont W-Z * Obojętność urzędników miejskich na potrzeby i inicjatywy mieszkańców. Jeden projekt pt. Budżet obywatelski tego nie zmieni * Przekonanie ludzi że nie maja na nic wpływu w tym mieście - brak zaangażowania w inicjatywy * Odpowiedzialność społeczna mieszkańców * Kolejny temat to niszczenie zieleni i chodników przez kierowców parkujących gdzie popadnie i ignorowanie tego faktu przez Straż Miejską * Mazanie po elewacjach (nie mówię o muralach ale o chuligańskich tekstach i pseudo rysunkach) i znów brak reakcji służb * O samochodach na trawnikach i chodnikach * Kultura osobista w środkach komunikacji miejskiej * W Łodzi brakuje empatii * Życzliwość, stosunki sąsiedzkie * Nie obejdzie się też bez nadmiaru hipokryzji i ignorancji

PŁEĆ / GENDER * O nierówności płci *Szownizmie *Gender *Płeć *Dyskryminacja kobiet *Dyskryminacja ze względu na płeć *Dyskryminacja kobiet na rynku pracy i w społeczeństwie * Wiele kobiet dostaje mniejsze wynagrodzenie za tę samą pracę, którą wykonują mężczyźni. Wiele kobiet ma problem z dostaniem pracy *Źle pojęty feminizm *O ojcostwie - o prawach i obowiązkach ojca *Przemoc ze względu na płeć *Seksistowskie traktowanie *Sexist values about family and life expectations, male chauvinism *Gender and everything that comes with that: roles, power balance, clothes and ways of expression, activities designed for one group or another, motherhood. Only the "gender" word creates already panic. Sadly ...cause is such a powerful, deep word, that reveals a lot about how we as humans perceive /interpret the world

RELIGIA * Wyznawanie innej religii niż katolicka, bezwyznaniowość(ateizm), *O innych religiach *Wiara *Religie(różne) *Poglądy religijne, lub ich brak *Ateizm, mniejszość wyznaniowa *O tematach religijnych *Brak tolerancji religijnej - Łódź była miastem wielokulturowym, w którym wspólnie mieszkali Polacy, Niemcy, Rosjanie i Żydzi. Z tej mieszanki niewiele zostało i choć są pewne inicjatywy mające przypominać te czasy to nadal hasło "Ty Żydzie" ma pejoratywne znaczenie *Dyskryminacja ze względu na poglądy religijne *Czy ciąża to przekleństwo? Czy niepełnosprawność trzeba zabijać? Czy lepiej chronić jajko orła białego czy zarodek ludzki? Czy Bóg jest potrzebny w psychice człowieka? Czy prezerwatywa wzmacnia więź emocjonalną? Czy kobieta to towar do uprawiania seksu?

BEZPIECZEŃSTWO/ POZIOM PRZESTĘPCZOŚCI * O bezpieczeństwie * Bezpieczeństwo na ulicach * Bezpieczeństwo w godzinach nocnych * Bezpieczeństwo po zmroku * O ulicach pokroju Abramowskiego czy Próchnika gdzie strach mijać żeby nie zarobić przysłowiowej "kosy w żebra", gdzie nawet policja boi się jeździć * Wandalizm * Bezradność policji * Poziom przestępczości * Wysoka przestępczość * Nieletnie grupy przestępcze i narkomani oraz członkowie rodzin patologicznych zastraszający społeczeństwo * O walce klubów * O chuliganach i wandalach stadionowych

UKŁADY * O festiwalu Camerimage i o tym co się stało pomiędzy Łodzią a Żydowiczem *O układach w konkursach dotacyjnych *O rozdawaniu po koleżeńsku posad *Kolesiostwo * Zatrudnianie po znajomości * Nepotyzm w urzędach * Biurokracja, kruczki, polityka, jesteśmy omamiani z zewnątrz * Nie mówi się o uzależnieniu władz od kościoła * Nie mówi się o korupcji rządzących *Korupcji, mafii 25

WARUNKI I STOSUNKI W PRACY * Molestowanie w miejscu pracy, mobbing * Rosnące zachowania mobbingowe * Mobbing i molestowanie lub ogólnie stosunek pracodawców do pracowników np. w ŁSSE czy w innych dużych zakładach * Nie mówi się o dramacie kobiet, które pracowały w łódzkich zakładach włókienniczych, które praktycznie z dnia na dzień zostały bez pracy po zmianie systemu * O półniewolniczych stanowiskach pracy, ludziach którzy pracują ale znajdują się nadal w skrajnej biedzie * Nie porusza się tematu biednych-pracujących, zatrudnianych masowo przez agencje pracy tymczasowej, pracujących w rozrastającej się łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej czy podłódzkich bieda-szwalniach * Nie mówi się o tym, jakie są warunki pracy w specjalnych strefach ekonomicznych. Nie mówi się o szarych strefach zatrudnienia - co ze szwaczkami? * Nie mówi się o sytuacji kobiet, które były zatrudnione w przemyśle włókienniczym, emerytowanych włókniarek. Jest ona zróżnicowana, ale niektóre żyją w bardzo złych warunkach i nie znajdują wsparcia dla radzenia sobie np. z problemami zdrowotnymi wynikłymi z ciężkich warunków pracy w przemyśle.

PRZEKONANIA / ZACHOWANIA * O przekonaniach i braku tolerancji dla mających odmienne widzenie rzeczywistości * O popieraniu partii politycznych - ew. rozmowy są nieszczere, a te niezgodne z najbardziej powszechnymi krytykowane najagresywniej. * Wykluczenie ze względu na przekonania * Wychowawcze zapędy ludzi, którzy "wiedzą lepiej" * Wielokrotnie widziałem i sam doświadczyłem dyskryminacji, szczególnie w liceum, ze względu na odmienność moich przekonań, ale także przekonań osób innych. Co najdziwniejsze, toleruje się osoby pokroju ONR, ponieważ społeczeństwo po prostu się ich boi i nie ma odwagi wyrazić swojej opinii na ten temat * Hipokryzja typu "cztery nogi dobrze, dwie nogi źle" (na zasadzie Folwarku Zwierzęcego Orwella) * O nękaniu grup patriotycznych i kibicowskich, pro life przez stowarzyszenie Nigdy Więcej oraz Fundację Batorego * Zachowania (związane z piciem alkoholu, byciem wege) * Wolne związki * Swoboda przekonań, grupy poza głównym nurtem * O subkulturach

KOLOR SKÓRY / RASIZM * Wszechobecny rasizm.. * O kolorach skóry * Rasizmie * Wykluczeniu ze względu na pochodzenie/kolor skóry 26

NIECZYSTOŚCI / PSIE KUPY * Temat nieczystości, ogólnie nie zauważam ludzi.... oczywiście się przejmuję, np. mam świadomość, że mój pies może innym przeszkadzać, unikam konfrontacji * O śmierdzących kupach, których właściciele psów nie sprzątają * Śmieci i zachowanie * Psie kupy * Brud na ulicach/przystankach - niestety z czystością w naszym mieście jest krucho, za mało koszy na śmieci, za rzadko opróżniane. Brudne ulice i parki też straszą

EDUKACJA / WYCHOWANIE DZIECI * O problemach w szkole * Wykluczenie dzieci zdolnych przez system edukacyjny, który sobie z nimi nie radzi. * Wychowanie dzieci, rodzice nie lubią gdy ktoś ich krytykuje, powinno być dużo otwartych warsztatów, by rodzice nie bali sie wziąć udziału Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych *Porażka rodziców w inspirowaniu dzieci do działania i zabawy poza domem *Wtrącanie się kościoła w kwestie edukacji *Problemem jest uzależnienie dzieci od komputerów *Uzależnienie dzieci od mediów

JAK SIĘ MÓWI (SPOSÓB) * W Łodzi mówi się praktycznie o wszystkim, tylko mało ludzi to "głosi" * Ważne rzeczy, o których mówi się rzadko i bardzo wykluczającym językiem * Zgadzam się - o tych tematach się wspomina, ale dość powierzchownie. Bez głębszej analizy... * Wydaje mi się, że tematy będące w gruncie rzeczy stereotypami są powtarzane jako frazesy, bez próby rozwiązania problemów: łódź jako brudna, niebezpieczna, bez perspektyw. dużo pijanych, brudnych, którzy zaczepiają, gwałcą itd. Mieszkam tu trzeci rok i dzisiaj pierwszy raz jakiś mężczyzna zapytał bez żadnego atakowania o jednego papierosa. Tabu albo nie tabu, może bardziej rzeczywistość w bardzo krzywym zwierciadle *Myślę, że to zależy od środowiska. W niektórych grupach jest wiele tematów tabu jak zarobki, problemy czy choroby. W innych natomiast, gdzie ludzie są, przepraszam za to stwierdzenie, bardziej inteligentni, nie ma tematów tabu. Wszyscy są otwarci i rozmawiają o wszystkim. Oczywiście, o niektórych tematach nie należy rozmawiać w niektórych miejscach miasta, gdyż może się to źle skończyć. Tak samo należy pamiętać, że gentlemani po prostu o niektórych rzeczach nie rozmawiają. I tylko dlatego, że każdy ma swoją rację i taka dyskusja nigdy nie doprowadzi do niczego dobrego. Owszem, można się oburzać, że tak nie jest. Ale na przykład dyskusja katolika z muzułmaninem czyja religia jest lepsza, nigdy nie zakończy się porozumieniem. Nawet jeśli ktoś stwierdzi, że są tak samo dobre, to druga osoba w głębi duszy się z nim nie będzie zgadzać

INNE * O różnorodności społecznej i rozumieniu jej *Wszelkie tematy równościowe *To akurat wielopokoleniowe tabu, inność jest wroga i nie ma na nią akceptacji *Wyludnianie się miasta (ludzie stąd wyjeżdżają) *O coraz większym odpływie mieszkańców (jeszcze nie tak dawno byliśmy drugim co do ilości mieszkańców miastem w Polsce), o niechęci mieszkańców do miasta *O tym co wyjątkowe i dobre w Łodzi. Rozmawiając z młodymi ludźmi ciągle słyszę, że wszędzie jest lepiej niż tu. Czy naprawdę tak jest? *O tym co dobrego się w Łodzi dzieje - nie tylko co urzędnicy robią, ale ludzie *Nie trzeba być alfa i omega by wiedzieć że ludzi oceniają po okładce. Jako Łodzianie mamy kompleks Warszawy, gdzie wszystko jest kolorowe i nowoczesne(podobno) *Kompleksy niższości tłumaczone przekazaniem pieniędzy do Warszawy *Możliwości zmian *O potrzebie nie tylko kultury alternatywnej, ale tez wysokiej. Łódź wypada fatalnie przy innych miastach *Uprzedzenia powodowane wyglądem zewnętrznym *Negatywne podchodzenie jeżeli chodzi o czyjś ubiór (kolczyki, tatuaże, niecodzienny wygląd) *Manipulowanie informacją przez media *Cenzurowanie wypowiedzi *Dziedzictwo Żydowskiej Łodzi *Kolejne TABU to łódzcy Żydzi którzy nienawidzą Łodzian którzy nie są judaistami. O tym jak wykorzystuje się w Łodzi wojenną historię dla własnych niepożytecznych miastu interesów *Ruch socjalistyczny w Łodzi *Zarobki *In vitro *Miłość *Samotne matki *O matkach z wózkami *Nie mówi się o niewywiązywaniu się z obowiązków alimentacyjnych i przemocy ekonomicznej *Bezpańskie zwierzęta *Śmierć *Eutanazja *Żebractwa *Najważniejszym tematem nie tylko dla Łodzi, ale i całego kraju, jest wolność jednostki i wolność gospodarcza. O tym głośno się niestety nie mówi, bo przecież "jest chujowo, ale stabilnie", więc po co cokolwiek zmieniać? Po co Nam wolność, skoro wcale nie jest aż tak źle ? Tak niestety myśli większość Łodzian i Polaków, nie zdając sobie sprawy z tego, że ich los zależy w dużej mierze, od wolności gospodarczej, bo wolność gospodarcza, to nowe miejsca pracy i wyższe wynagrodzenie, jednak niestety zbyt mało osób pojmuje, że tak właśnie działa ten mechanizm i uważa, że do dobrobytu potrzeba państwowych regulacji takich, jak płaca minimalna, która de facto powoduje tylko i wyłącznie zmniejszenie zatrudnienia* *Podstępne dyskredytowanie pracy lekarzy i pielęgniarek *Polityka *Polityka państwa wobec obywateli, zatajanie istotnych faktów 28

*Okradanie obywateli przez Państwo* *Zbrodnia katyńska *Jest wiele takich tematów o których sie nie mówi, a powinno. Są to te problemy społeczne, które nie dotyczą tylko Łodzi bezpośrednio, ale całego kraju. Nie ma jednego najważniejszego tematu. *W szkole powinno być więcej zajęć w związku z wykluczeniem i tabu *O wszystkim się mówi, Łódź niczego się wstydzi *Nie widzę takich tematów. *Nie wiem

RODZAJE WYKLUCZENIA / PRZEMOCY A TEMATY TABU W ŁODZI: BADANIA ANKIETOWE Pytania drugie i trzecie w ankiecie były pytaniami zamkniętymi. Pytanie drugie dotyczyło rodzajów wykluczenia / przemocy w Łodzi jako aktualnych tematów tabu i dawało respondentom możliwość wyboru jednej / kilku opcji z udostępnionych w ankiecie lub dodanie własnej. Pytanie trzecie z kolei miało na celu zidentyfikowanie, czy wskazany przez respondenta temat tabu związany z wykluczeniem/przemocą był przez niego zasłyszany, widziany czy doświadczony.

Pytanie 2.

Który z poniższych rodzajów wykluczenia / przemocy jest aktualnie w Łodzi najważniejszym tematem tabu? Wybierz jeden.

Liczba odpowiedzi

wygląd zewnętrzny 6%

przynależność do subkultur 5%

uzależnienia i choroby 5%

Inne 5%

wyznawaną religię 1% kolor skóry 4% pochodzenie etniczne / narodowość 8%

przekonania/ zachowania 7%

sytuację społecznoekonomiczną (osoby bezrobotne, bezdomne, ubogie) 26%

płeć 2%

orientację seksualną 19%

niepełnosprawność 12%

wykluczenie / przemoc ze względu na: sytuację społeczno-ekonomiczną (osoby bezrobotne, bezdomne, ubogie) orientację seksualną niepełnosprawność pochodzenie etniczne / narodowość przekonania/ zachowania wygląd zewnętrzny uzależnienia i choroby przynależność do subkultur inne

Liczba odpowiedzi 53 40 24 16 15 12 11 10 10 30

kolor skóry płeć wyznawaną religię razem

9 5 3 208

Powyższe wyniki są silnie skorelowane z odpowiedziami udzielanymi przez respondentów w pytaniu otwartym dotyczącym tematów tabu, gdzie z jednej strony bardzo często pojawiał się sam temat przemocy, a z drugiej trudnej sytuacji społecznej, orientacji seksualnej i niepełnosprawności. Poniżej zamieszczamy w celu porównania statystykę odpowiedzi w ujęciu ogólnym z pytania 1. trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna

uzależnienia i choroby

seks, seksualność

orientacja seksualna

przemoc, agresja

Infrastruktura

Niepełnosprawność

władze miasta

Wiek

pochodzenie etniczne/narodowość

odpowiedzialność społeczna/ inicjatywa mieszkańców

płeć/gender

W opcji "inne rodzaje dyskryminacji" respondenci wymieniali :

* Nie widziałem żadnego. Może bicie "frajerów" przez "dresów". Ale o tym każdy wie i każdy mówi. Nikt nie widzi tylko w momencie gdy to się dzieje przemoc/wykluczenie ze względu na pozycję w hierarchii organizacyjnej firmy lub instytucji, w której się pracuje. Wielu podwładnych jest traktowanych przedmiotowo, słyszy komunikaty , a wręcz rozkazy "albo to zrobisz albo wylatujesz. I kto ciebie wtedy zatrudni?" *Przemoc wobec słabszych , zarówno ludzi jak i zwierząt. *Każda osoba słabsza, odmienna, pokorniejsza, wolniejsza jest traktowana przemocowo w różnych miejscach publicznych (np. w kolejkach na poczcie) *W transporcie komunikacji miejskiej, w szpitalach, urzędach *Moim zdaniem przemoc, którą pokazują "kibice" klubów sportowych jest najgorsza, najbardziej dotkliwa. Słyszałam o wielu przypadkach, które bardzo źle się skończyły. *Nie ma

Pytanie 3.

Zaznacz w zależności od tego, w jakim stopniu dotyczy Cię wskazany w pytaniu 2. rodzaj wykluczenia/przemocy: zasłyszany - widziany - doświadczony Najwięcej respondentów wskazywało, że było naocznym świadkiem danego rodzaju wykluczenia/przemocy (zwłaszcza ze względu na przekonania i na niepełnosprawność).

Zasłyszany: 56 Widziany : 88 Doświadczony: 29

100

AKTUALNE TEMATY TABU WEDŁUG PRZEDSTAWICIELI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH - BADANIE FOKUSOWE I WYWIADY POGŁĘBIONE Celem badań jakościowych było nie tyle zebranie tematów tabu, co głębsze spojrzenie na dany temat z perspektywy zarówno osób uczestniczących w badaniach, jak i obszaru ich działalności i pracy. W zogniskowanym wywiadzie grupowym i w wywiadach pogłębionych uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się edukacją, socjalizacją młodzieży, pracą z osobami niepełnosprawnymi fizycznie i intelektualnie, inicjatywami obywatelskimi w Łodzi, przestrzenią publiczną w Łodzi oraz ochroną zabytków. Poniżej zamieszczamy bezpośrednie wypowiedzi osób uczestniczących w badaniach pogłębionych. Na niektóre tematy wypowiada sie jedna, a na niektóre więcej osób. w tym drugim przypadku wypowiedź każdej osoby poprzedzona jest gwiazdką.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ + INFRASTRUKTURA INTEGRACJA CZY SEGREGACJA? Ostatnio w całej Polsce - także w Łodzi - odbywał się projekt "Dotknij teatru". Grupa kilku osób niepełnosprawnych zainteresowanych teatrem z pewnego łódzkiego stowarzyszenia chciało uczestniczyć w kilku warsztatach organizowanych w Łodzi w ramach tego wydarzenia. Mieli ogromną motywację, zorganizowany transport na miejsce warsztatów. Niestety w żadnym miejscu to się nie udało, bo pojawiły się tradycyjne architektoniczne bariery, a organizatorzy nie byli przygotowanie na uczestnictwo tych kilku osób na wózkach. Ostatecznie nie byli niestety nigdzie. Na około dziesięć miejsc do których dzwonili, tylko w jednym przypadku pani zaproponowała, że mimo iż nie można uczestniczyć z powodu barier dla wózków, to ona ze swoim zespołem odwiedzi stowarzyszenie. To smutne - z jednej strony mówi sie o integracji, włączaniu osób niepełnosprawnych, a jak przychodzi do konkretnych działań to okazuje się, że społeczeństwo nie jest na to jeszcze gotowe. I otwarte na podjęcie tego wysiłku; aby pomóc, aby dźwignąć, aby wysłuchać osoby która mniej wyraźnie i dłużej mówi, itp. Ważne jest, aby pojawiły sie działania, w których osoby niepełnosprawne mogłyby brać udział wspólnie z osobami pełnosprawnymi, aby to były działania widoczne, np. happeningi. Lub spot reklamowy pokazujący, że osoby niepełnosprawne są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa we wszystkich aspektach życia społecznego. 33

KRZYWE CHODNIKI, POMIESZANE KROPKI Osoby poruszające się o kulach, osoby starsze, niedowidzące, rodzice z wózkami wciąż mają problem z przemieszczaniem się po Łodzi z powodu barier architektonicznych, krzywych chodników i dziur. Choć coraz więcej specjalnych systemów naprowadzających dla osób niewidomych i niedowidzących, w kilku miejscach są one niespójne. Zwykle linie naprowadzające prowadzą do danego miejsca, a guziczki informują o krańcu jezdni lub zmianie kierunku; w Łodzi zdarza się, że to guziczki prowadzą do danego miejsca, a linia "informuje" o krańcu jezdni. To bardzo mylące.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ + SEKS To prawdziwy temat tabu zarówno dla samych osób niepełnosprawnych, jak i ich otoczenia. Osoby niepełnosprawne - zwłaszcza intelektualnie- nie są do seksualności przygotowane: nie wiedzą często czym sie objawia, co wolno a czego nie. Z drugiej strony środowisko osób pełnosprawnych w ogóle wypiera ten temat i postrzega osoby niepełnosprawne jak małe dzieci, których seksualność nie dotyczy. Tych tematów nigdzie sie nie porusza, często uważa się je wręcz za śmieszne. To dotyczy całego kraju. W Łodzi nic się w tym obszarze nie działo, teraz po raz pierwszy pojawiła sie informacja o otwartych warsztatach, w których jeden dzień będzie poświęcony edukacji seksualnej osób niepełnosprawnych. Próbowaliśmy łamać tabu, organizować spotkania dotyczące tego tematu, lecz w Łodzi bardzo trudno dotrzeć do właściwych ekspertów. Jeśli chodzi o edukację seksualną, to edukatorzy swoje działania adresują przede wszystkim do młodzieży, a grupa osób niepełnosprawnych jest pomijana. Nasze stowarzyszenie chciałoby podejść do tego tabu na trzech poziomach. Po pierwsze uświadomić osoby niepełnosprawne, odpowiedzieć na ich potrzeby, pytania związane z seksualnością. Po drugie rodzice, dla których seksualność ich dzieci jest jeszcze większym tabu. Oni wypierają ten temat, nikt w rozmowie z nimi tego tematu nie porusza, a jednocześnie sami rodzice mają duży opór do pracy w tym obszarze. Trzeci poziom to nasze społeczeństwo, na co dzień niezainteresowane tą tematyką. Ludzie nie chcą o tym rozmawiać, mając w głowie obraz osoby niepełnosprawnej intelektualnie lub z porażeniem mózgowym jako wiecznego dziecka, pozbawionego seksualności. Na początku jednak sami potrzebują wiedzy - dotyczącej zarówno samego tematu seksualności, jak i tego, w jaki sposób ten temat przekazywać. Jak się samemu szuka w internecie to można znaleźć artykuły, publikacje czy konferencje na ten temat - ale to dzieje sie tylko na poziomie naukowym i nic z tego nie dociera do świata realnego, a tym bardziej nie przekłada się na konkretne praktyczne działania. Co z tego, że na konferencjach mówi sie, że ważna jest rola rodziców w dostrzeganiu potrzeb seksualnych i podejmowaniu odpowiednich kroków w uświadamianiu dzieci? Zwykle kończy się tym, że jak rodzice dostrzegają ten "problem" to idą do lekarza który zapisuje tabletki na wyciszenie popędu i tyle - to cała ich rola w tym obszarze.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ + SPOŁECZEŃSTWO UNIKANIE ROZMÓW nie na dany temat, ale z daną grupą... Oprócz unikania tematów zdarza się unikanie rozmów z pewną grupą osób. To właśnie często spotyka osoby niepełnosprawne - bo wzbudzają litość, bo niewyraźnie mówią , bo po prostu nie wiadomo, jak się zachować. A gdyby osoby niepełnosprawne miały więcej możliwości uczestnictwa w różnego rodzaju wydarzeniach, gdyby miały większy kontakt w codziennych sytuacjach, ludzie pełnosprawni też by sie bardziej "oswoili". Niestety, akcje pomocowe, akcje "1 procent" wzmacniają przekaz, że trzeba pomagać, w wyniku czego naturalna więź społeczna zanika. Łatwiej przekazać pieniądze niż porozmawiać z konkretnymi osobami objętymi tą pomocą. To, że mogę mieć znajomego niepełnosprawnego, i że on wcale nie chce wsparcia, tylko iść na pizzę i pogadać. Brakuje także wsparcia od miasta we włączaniu osób niepełnosprawnych w różne wydarzenia. Teoretycznie nie jesteśmy wykluczeni, jednak jak zaczynamy dzwonić i pytać to okazuje się, że może jednak nie, ze nikt sie nie spodziewał. To nie wynika najczęściej ze złej woli, tylko z braku przygotowania i wzięcia pod uwagę potrzeb osób niepełnosprawnych juz na etapie pomysłu, tworzenia koncepcji danego wydarzenia. A my chcielibyśmy nie tylko uczestniczyć, lecz także prowadzić zajęcia dla różnych grup np. dla dzieci z okazji dnia dziecka w Manufakturze - i być traktowanym jako pełnoprawni członkowie społeczeństwa.

AGRESJA i PRZEMOC PRZEMOC SEKSUALNA, PRZEMOC RÓWNIEŚNICZA To temat tabu, który nie jest poruszany na co dzień- także w środowiskach nauczycielskich. Owszem, mówi się o zachowaniach, które mogą być zwiastunem tego, że dziecko doświadcza takiej przemocy. Lecz w praktyce to temat, którego często nawet grono pedagogiczne boi się poruszyć. Albo wiedza jest mała, albo ludzie obawiają się, że ich podejrzenie może okazać się nietrafne i mogą nim wyrządzić więcej szkody, niż pożytku. Kluczem do tego rodzaju sytuacji powinna być nasza społeczna odpowiedzialność - jeśli coś widzisz, to reaguj. Ta reakcja może być także anonimowa, z czego wiele osób nie zdaje sobie sprawy. I albo udają, że tego problemu nie ma, albo chcieliby zareagować, ale nie wiedzą, w jaki sposób. Ten temat tabu starają się przełamać kampanie społeczne Fundacji "Dzieci Niczyje". Łamią również stereotyp bardzo silnie obecny także w naszym mieście, dotyczący reakcji rodzica czy nauczyciela: "Nie skarż" w momencie, gdy dziecko przychodzi do nich i informuje o np. doświadczeniu przemocy rówieśniczej. A często dziecko przychodzi tylko jeden raz aby powiedzieć o tym, co się dzieje. Nasza Fundacja prowadziła szkolenia i warsztaty skierowane do nauczycieli i rodziców łamiące ten właśnie stereotyp. Jeśli na terenie szkoły dojdzie do przemocy rówieśniczej, to ten fakt albo wcale nie zostaje ujawniony, albo w bardzo ograniczonym zakresie współpracy z poradnią, do której kieruje się dzieci. O tym 35

temacie w samej szkole nie będzie się szerzej mówić. Jeśli już temat przemocy rówieśniczej "wypłynie", to w aspekcie medialno-społecznym: że dana szkoła miała taki problem, a nie zareagowała itp. Nauczyciele często nie reagują, bo o niej po prostu nie wiedzą- ma charakter ukryty, polega np. na izolacji niektórych członków społeczności szkolnej. Aby ją dostrzec, trzeba mieć dobry kontakt z uczniami. PRZEMOC SŁOWNA, MOWA NIENAWIŚCI Nie mówi się o przemocy słownej, skierowanej od nauczycieli do uczniów. Ten temat tabu trochę poruszyło w swoim raporcie Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej - że uczniowie tez mogą być atakowani przez nauczyciela. Temat ten nie odbił się jednak szerokim echem w łódzkich mediach. Kolejny aktualne tabu to mowa nienawiści. Nasza fundacja prowadzi zajęcia dotyczące tego tematu. Jeśli podczas tych warsztatów jedna z osób uczestniczących dopuściła się takiej formy wypowiedzi, to warsztaty były zatrzymywane na chwilę aby pokazać, że to jest właśnie przykład mowy nienawiści , a ta osoba proszona była o wyrażenie się w inny sposób. Teraz Fundacja zbiera środki finansowe na kampanię społeczną dotyczącą tematu mowy nienawiści, aby przybliżyć ten temat społeczeństwuaby mogło na ten temat czegoś się dowiedzieć, coś przeczytać. MEDIALNY JEZYK UPROSZCZEŃ I NIENAWIŚCI Czy rodzice z dziećmi biorący udział w comiesięcznej masie krytycznej w Łodzi to terroryści, a osoby na diecie bezglutenowej chcą aby wszyscy tak sie odżywiali? Czytając zarówno lokalne, jak i ogólnopolskie gazety ma sie wrażenie, że mniejszość chce narzucić swoją wolę większości. To przejaw braku odpowiedzialności mediów za słowo, za kreowanie rzeczywistości. Nie wiadomo w jaki sposób media - czy celowo, czy z braku innych tematów- przekręcają fakty, tworzą pewną atmosferę nienawiści...a później niektórzy ludzie bezrefleksyjnie powtarzają to, co przeczytali w danej gazecie czy czasopiśmie (notabene ogólnie uważanym za wiarygodne). Nie mówi sie o prawdziwych potrzebach, stanowiskach i propozycjach. A jeśli się mówi, to jest to źle rozumiane. Bo jeśli chcesz mówić o jakimś temacie - np. celiakii - to po to, aby przybliżyć go innym, aby zwiększyć zrozumienie tego tematu w szerszym kontekście i aby osoby, których taki problem dotyczy miały swobodny dostęp do produktów spożywczych tak jak osoby, które tego problemu nie mają. Jeśli Masa Krytyczna mówi plusach poruszania się na rowerach, czy podnosi ten temat niewerbalnie w postaci przejazdów przez centrum Łodzi, to nie dąży do tego, aby wszyscy obowiązkowo przesiedli się na rowery. Chce po prostu umożliwić tym, którzy chcą to robić bezpieczeństwo i większy komfort jazdy. Żeby rodzice mogli puścić dziecko, aby mogło bezpiecznie przejechać przez osiedle rowerem do szkoły. Bo dziecko będzie zdrowsze, bardziej niezależne, bo nie będzie korków przed szkołą itp. Skąd zatem taka agresja tej drugiej strony?

UZALEŻNIENIA I CHOROBY DEPRESJA MŁODZIEŻY

*Depresja czy zaburzenia psychiczne osób młodych to wciąż temat tabu - zarówno dla rodziców, jak i społeczeństwa. O tym powinno mówić się więcej, aby umieć rozpoznać symptomy depresji i dać młodzieży dotkniętej depresją odpowiednie wsparcie. DOSTĘPNOŚĆ DOPALACZY

*W wielu

społecznościach gimnazjalnych w Łodzi jest coraz większy problem z dopalaczami, z

uzależnieniami. Dopalacze są łatwo dostępne, można je kupować bez ograniczeń , często niedaleko szkół. Dzieci w już w wieku 14 lat przychodzą do ośrodka socjoterapeutycznego uzależnione od narkotyków. To bardzo poważny problem, zwłaszcza w naszym mieście. A o tym się w Łodzi zdecydowanie mało mówi.

POZIOM PRZESTĘPCZOŚCI/ BEZPIECZEŃSTWO CYBERZAGROŻENIA

*Większość z nas korzysta z internetu, np.

smartfonów , jednak ma małą wiedzę na temat zagrożeń

w sieci. Nie jest to temat tabu, ale temat o którym powinno sie więcej mówić, uświadamiać ludzizwłaszcza dzieci i młodzież - jakie konsekwencje ma umieszczanie informacji o sobie w sieci. Że na podstawie np. tego, co piszemy na facebooku, jest się w stanie określić nasz nastrój, nasze potrzeby np. na dany produkt.

EDUKACJA + RÓŻNORODNOŚĆ ŚWIAT RZECZYWISTY W PODRĘCZNIKACH

*Dzieci

- zwłaszcza w wieku w wieku przedszkolnym - korzystają z podręczników, w których świat

jest właściwie idealny, maja wszystko podane "na tacy". Bohaterowie mają zawsze mamę i tatę - nie ma takiej sytuacji, że kogoś brakuje, że np. mama czy tata samotnie wychowują dziecko, są niepełnosprawni, itp. To powoli zaczyna się zmieniać- podręczniki analizowane są pod kątem genderowym, międzykulturowym. Ale wciąż to temat niewygodny, o którym mówi się za mało.

ŁÓDZ 4 KULTUR ?

* Takie jest hasło promujące Łódź...to jednak folklor jeśli chodzi o te cztery kultury, o mniejszości. O nich właściwie się nie mówi. W codziennym życiu cztery kultury są praktycznie niewidoczne. Rzadko jest tak, że są tłumaczenia np. broszurek na te 4 języki. Turyści ze Wschodu słysząc, że Łódź to miasto także jego kultury przyjeżdża i nawet nie może dowiedzieć się o historii, kulturze. Tylko w niektórych urzędach/instytucjach Urzędzie Marszałkowskim jest dostępna prezentacja po rosyjsku. Informacje o czterech kulturach są też widoczne w opisach konkretnych budynków, z których można sie dowiedzieć że np. projektował to Niemiec, finansował żydowski przedsiębiorca, a służyło to Rosjanom. Mamy obcokrajowców pracujących w Łodzi, np. w call center, a nie ma takich serwisów internetowych, na których w języku innym niż polski byłyby informacje o aktualnych wydarzeniach w mieście. DIETA BEZGLUTENOWA

*W Łodzi - jak zresztą w wielu innych miejscach w Polsce - wciąż brakuje informacji ważnych dla osób na diecie bezglutenowej, jak również dań w restauracjach czy barach. Ludzie mający specjalne potrzeby nie gromadzą się aby wspólnie je wyrażać i uświadamiać innym, co wiąże sie z dana dietą z przyczyn zdrowotnych lub religijnych. Osoby, które dzwonią do łódzkiej filii stowarzyszenia osób na diecie bezglutenowej pytają się, co mogą dostać, a nie o to, co mogą od siebie dać. Wciąż się zdarza, ze ekspedientka sprzedając muzułmanom mięso mówi, że jest w nim tylko 10% wieprzowiny. Albo pierogi ruskie dla wegetarian z mięsnymi skwarkami i zupa zabielana śmietana dla wegan. Z czego to wynika? Z braku wiedzy? Braku empatii? W wielu łódzkich restauracjach i kawiarniach pojawiły się w menu składniki danych dań i deserów. Tylko jak przychodzi do odbioru zamówienia to okazuje się, że na szarlotce jest czekolada (której unikać muszą np. osoby z alergią pokarmową na nikiel), o której w menu nic nie było wspomniane. Wiele rzeczy jest w sferze domysłu, ogólnie w Polsce, więc także w Łodzi. I tych specjalnych potrzebach mówi się zdecydowanie za mało.

PIENIĄDZE + EDUKACJA PIENIĄDZE

*Finanse prywatne i publiczne to temat tabu nie tylko w Łodzi, lecz w skali kraju. O pieniądzach sie nie rozmawia, który rzadko pojawia się w debacie publicznej . W mediach porusza się temat finansów w kontekście afer, np. Amber Gold. I ważniejsze jest wiedza bezużyteczna - czyli to, że żona prezesa zaszła w ciążę ze strażnikiem więziennym, niż rzetelna wiedza o finansach i edukowanie, jak np. czytać regulamin reklamujących sie w telewizji i ulotkach firm pożyczkowych, aby uświadomić sobie mechanizm ich funkcjonowania i ryzyko, jakie się z tym wiąże.

ULOTKI "KREDYTÓWKI", SZYBKIE POŻYCZKI

*Te

ulotki pojawiają się coraz częściej na ulicach Łodzi. Kilka lat temu wywoływały złość. Teraz

bezsilność. Dlaczego? Wracają, choć przez kilka lat udało się dojść do sytuacji, kiedy juz ich nie było dzięki akcjom społecznościowym zapoczątkowanym przez pewne osoby i organizacje. Do nich dołączyło miasto, które walczyło z tym nielegalnym procederem własnymi kanałami i metodami. Ulotki na dłuższy czas zniknęły, akcje monitorująco - patrolujące zostały wygaszone. Niestety, ulotki znów się pojawiają i jest ich coraz więcej. Osoby, które je wieszają np. na przystankach autobusowych czasem nawet nie wiedzą, że robią to nielegalnie. Nie dość, że te ulotki zaśmiecają miasto, to dotyczą pożyczek na bardzo niekorzystnych warunkach, które uderzają w najuboższych. Ludzie biorą te pieniądze aby przeżyć do najbliższej wypłaty zasiłku lub pensji. Sprawa Amber Gold była nagłośniona przez media, lecz nic nie robi się z mnóstwem innych firm o niejasnych sposobach działania, naliczające olbrzymi procent od udzielanych pożyczkach. W wielu krajach i miastach zagranicą potępia się takie praktyki , bo to niemoralne z każdego punktu widzenia.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ I INICJATYWA OBYWATELSKA + PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

*Dla wszystkich mieszkańców Łodzi, nie tylko osób niepełnosprawnych -

trudne są przesiadki w

odległości powyżej pół kilometra (np. przy Wyszyńskiego) lub przejścia górą z walizkami przy dworcu. Czy to świadczy o braku cywilnej odwagi decydentów że nie udaje sie wyznaczyć przejścia "w poziomie"? Czy to brak świadomości obywateli czy machnięcie ręką "ja nie mam na to wpływu"? Bo o tym mówi się, ale tylko w pewnych kręgach osób, które faktycznie próbują coś zmieniać jeśli chodzi o przemieszczanie się w obrębie Łodzi (np. grupa Cukier robiła kiedyś akcje publiczne w kontekście przejść dla pieszych). To temat rzadko pojawiający się w dyskusjach społecznych, bo ludzie często nawet nie wiedzą, że mogą swoje potrzeby artykułować, ze mogą sie domagać: aby światło zielone paliło się dłużej niż 8 sekund; aby chodnik był równy. Brakuje również głosów, które pokazywały by mieszkańcom Łodzi połączenie przyczyny ze skutkiem. Bo teraz jest tak, że z jednej strony ludzie nie wiedzą, że mogą zadzwonić w sprawie remontu chodnika, a z drugiej nie myślą o tym, że dlatego ten chodnik jest krzywy, że parkują pod samymi oknami i że to też można zmienić. O tym w Łodzi się nie mówi, nikt się nie zastanawia, dlaczego się coś popsuło. "Coś się popsuło, to trzeba to naprawić". Ktoś popsuł (nie ja swoimi działaniami), a ktoś inny musi naprawić. Miasto znając ten problem może albo skorzystać z pomocy lokalnych organizacji pozarządowych działających w tym obszarze, albo wziąć przykład z innych miast w Polce i zagranicą, w których robi się to z większą świadomością przyczynowo- skutkową urzędników i mieszkańców. Na przykład w Niemczech na nowych osiedlach nie wyznacza sie odgórnie chodników - sieje się trawę i sprawdza po roku, gdzie ludzie wydeptali ścieżki, co jest dla nich najbardziej odpowiednie.

*Pomimo

tego, ze coraz więcej osób sprząta po swoim psie, zanieczyszczone trawniki a nawet

chodniki są wszędzie. I o tym się aktualnie już nie mówi. Kilka lat temu, za prezydentury Jerzego 39

Kropiwnickiego, kiedy weszło prawo zobowiązujące właściciela do sprzątania po swoim psie, mówiło się o tym dużo. Wtedy pojawiło się mnóstwo pomarańczowych koszy na psie kupy. W międzyczasie zmieniło sie polskie prawo umożliwiające wyrzucanie ich w woreczkach do zwykłych koszy - to juz jednak nie zostało nagłośnione. Wydaje sie więc, że poprzednia akcja z pomarańczowymi koszami zrobiła więcej szkody niż pożytku, bo teraz ich właśnie szukają właściele psów , a ich nie jest juz teraz wiele. Z drugiej strony błędne jest społeczne przeświadczenie, że ludzie nie sprzątają w Łodzi po swoich psach. W centrum czy parkach rzadko widzi sie osobę, która by tego nie robiła. Choć oczywiście w skali całego miasta sporo jest jeszcze do zrobienia.

MŁODZI LUDZIE + TRUDNA SYTUACJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA WYKLUCZENIE ZE WZGLEDU NA BIEDĘ, DZIEDZICZENIE BIEDY

* W Łodzi w centrum jest bardzo dużo ubogich rodzin, bieda dotyka dzieci.

To raczej powszechnie

znany fakt, prowadzone są badania socjologiczne, lecz sam temat rzadko jest obecny w szerszym dyskursie społecznym. Często występuje zjawisko "dziedziczenia biedy" czyli przejmowanie wzorców i postaw środowiska, w którym się wychowuje, wyrasta. Są działania - najczęściej prowadzone przez streetworkerów i organizacje - dzięki którym udaje sie pokazywać młodym ludziom alternatywy spędzania wolnego czasu i zmieniać ich wybory życiowe. Niektórzy z tych, którzy zostali "wyłapani" podczas przeszkadzania w "Masie Krytycznej" zostali wolontariuszami, którzy po odpowiednim przeszkoleniu mają pewną odpowiedzialność i zadania w ramach tej rowerowej akcji. Ich hobby i umiejętności zostały przekształcone w coś co nie niszczy, lecz wspiera. Jeśli takie młode osoby trafią do środowiska innego niż ich własne, gdy pokaże im się możliwości i różnorodność ludzi i miasta poza ich podwórkiem, to jest szansa na pozytywną zmianę. Najtrudniejsze jest wejście w ich środowisko, znalezienie sposobu na pokazanie tych rożnych możliwości - czy to przez szkołę, pikniki sąsiedzkie, organizacje pozarządowe, rady osiedla... i choć to nie temat tabu, o tym wciąż mówi się za mało. NIEDOSTĘPNOŚĆ PROFILAKTYKI

*Nie ma wystarczającej profilaktyki. Jest kilka świetlic socjoterapeutycznych,

jednak nie ma prawie

miejsc otwartych dla młodych ludzi, w których mogliby sobie sami zagospodarować wolny czas. Takich jak wiele miejsc w Niemczech, gdzie dzieciaki idą sobie po szkole i same - przy wsparciu dorosłych - organizują sobie czas. Wtedy nie przychodzą na gotowe z postawą "dajcie mi zajęcia" tylko same są za to odpowiedzialne. W Łodzi tego prawie nie ma. Bardzo mało jest też specjalistycznej pomocy takiej jak terapie dla młodzieży. Na spotkania z terapeutą raz w tygodniu nie ma szans, a dopiero to miałoby prawdziwy sens. Jeśli juz uda się zapisać, to spotkania są raczej raz w miesiącu. Także nie mówi się o potrzebach rozwijania pasji przez młodych ludzi ze środowisk mniej uprzywilejowanych. W ośrodkach socjoterapeutycznych, także w Łodzi, organizowane są różnego 40

rodzaju zajęcia. Ważnym elementem edukacji jest jednak wychodzenie na zewnątrz: rozwijanie pasji, działalności wolontariackiej, udział w warsztatach i wydarzeniach społeczno-kulturalnych. To ogromnie ważne dla tych młodych ludzi - są bardzo chłonni różnych zajęć, spragnieni uczestnictwa w zajęciach muzycznych czy sportowych. Incydentalnie udaje się im wyjść na koncert czy warsztat, ale cyklicznych, darmowych zajęć dla tej młodzieży organizowanych przez miasto brakuje. A to rozwija najbardziej. Osoby pracujące lub współpracujące z ośrodkiem piszą projekty, jednak nie często udaje sie uzyskać wsparcie. Jedna z inicjatyw została odrzucona, bo wydarzenia nie były zlokalizowane na Piotrkowskiej, a to było jednym z najbardziej punktowanych kryteriów oceny. Przecież w Łodzi jest wiele miejsc, w których młodzież może się realizować, nie tylko w centrum miasta. Po zakończeniu edukacji i pobytu w ośrodku socjoterapeutycznym młodzież najczęściej wraca do swojego poprzedniego środowiska, najczęściej patologicznego, które było źródłem problemów tych młodych osób. I cała pozytywna zmiana w zachowaniach, nawykach może być niwelowana przez ten powrót, koło się zamyka. Ośrodki nie mogą usamodzielniać dzieci które posiadają rodziny. Rozwiązaniem mógłby być np. hostel, w którym młodzi ludzie po edukacji w ośrodku mogliby przebywać do momentu usamodzielnienia się. Niestety takich miejsc nie ma, a temat w debacie społecznej właściwie nie istnieje.

ZABYTKI + WŁADZE MIASTA + CENZURA W MEDIACH

*Wspólnoty

mieszkańców mogą uzyskać dofinansowania na remont zabytkowych elewacji.

Pierwszym krokiem jest jednak uświadomienie im, że mieszkają w zabytku. O tym mówi się i edukuje zdecydowanie za mało. Ludzie zajmują mieszkania wydzielone z dawnych apartamentów. A jeśli od urodzenia obcujesz ze sztukateriami na sufitach i zdobionymi piecami, to nie traktujesz tego jako czegoś wyjątkowego, o co trzeba szczególnie dbać. Jest to po prostu twój dom - zaniedbany bo zaniedbany , będący pewnym wycinkiem całości, ale po prostu twoim mieszkaniem. Młodych ludzi trzeba zatem edukować, przekonywać wręcz że mieszkają czy uczą się w zabytku - miejscu szczególnym, z bogatą historią. Próbują to robić niektóre organizacje, przewodnicy- ale systemowych działań proponowanych przez miasto raczej nie ma.

*Po wygranych przez panią Hannę Zdanowską

wyborach w 2010 roku przez pół roku w sprawie

jednego z głównych programów wyborczych "100 kamienic dla Łodzi" nic się właściwie nie działo, a program był dopięty na ostatni guzik. Nasze stowarzyszenie wysyłało cały czas pisma, odbyło się kilka spotkań gdzie przedstawialiśmy, od których budynków trzeba zacząć - ważna jest kolejność, aby zacząć od tych w najgorszym stanie. Jeśli zaczniemy od tych w najlepszym stanie, te najgorsze się rozsypią. Program był przygotowany idealnie- mieliśmy kompleksowe konsultacje z ekspertami, z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków, zarządcami nieruchomości, biurami architektonicznymi. Wystarczyło tylko wprowadzić poprawkę budżetową, którą przygotowaliśmy z ówczesnym wice prezydentem panem Pawłem Paczkowskim, który był juz wtedy w administracji pani Zdanowskiej. Media po około roku całkowicie odcięły krytyczne głosy dotyczące tego, że zabytki są wyburzane od czterech lat; że kamienice z list remontowych, które miały być odnawiane w 2012 roku do dzisiaj 41

stoją w ruinie, albo są wyburzane przez m.in. zakład robót wyburzeniowych, którego właścicielem jest pan Dariusz Zdanowski. 29 czerwca 2012 roku weszła w życie uchwała Rady Miejskiej autorstwa Pani Prezydent o polityce mieszkaniowej. Zapisano w niej, że w ramach programu remontowego "Miasto kamienic" wyburzonych zostanie 600 budynków. Media całkowicie to ocenzurowały i już lecą spoty wyborcze pokazujące Panią prezydent wśród rzekomo wyremontowanych budynków. Okazuje się, że część z nich została wyremontowana zanim Pani Zdanowska została Prezydentką - przykład: Piotrkowska 17, Piotrkowska 86. Jesteśmy jako stowarzyszenie bezsilni, bo panuje całkowita cenzura w mediach, na forach dyskusyjnych. Niektórzy administratorzy stron internetowych pracują dla Gazety Wyborczej, a to jest środowisko współpracujące z Platformą Obywatelską i my nie możemy nic z tym zrobić, nawet pisać na forach tematycznych. Został nam tylko facebook. A jak były poprzednie władze i trzeba było je obalić, to media które sprzyjały przyszłym władzom , krytykowały ówczesne władze wykorzystując nasze informacje dla mieszkańców dotyczące wyburzeń budynków. Teraz się dzieje tak samo albo gorzej, bo teraz wyburzane są nawet te budynki, które poprzedni prezydent zdecydował się zostawić. Ale media chwalą Panią Prezydent, że tylko remontuje. To jest właśnie temat tabu w Łodzi: że największy program remontowy w Polsce - ten łódzki - właściwie nie istnieje, że to wielkie kłamstwo. Budynki są wyburzane, odpacykowywane i wyremontowanych zostało może 5% tego, co my wpisaliśmy na listę tylko z pierwszego roku - a minęło już kilka lat. Pretensję kieruję do władz, że okłamały nas i mieszkańców, ale przede wszystkim do mediów. Bo to coś niewyobrażalnego, że Dziennik Łódzki, Gazeta Wyborcza milczą i utrudniają mieszkańcom wypowiadanie krytycznych uwag pod kątem tego tematu. Całkowite tabu. Mieszkańcy mogą się obawiać, że jeśli miasto wyremontuje budynek, a znajdzie sie właściciel to będzie to strata finansowa dla miasta. Tylko że wtedy zgodnie z kodeksem cywilnym jeśli dotychczasowy zarządca - czyli miasto - poniósł nakłady finansowe na remont, ma prawo domagać od niego zwrotu tych środków sie w sądzie. Łódź jest miastem nieruchomości historycznej, ma największą liczbę budynków zabudowy XIX wieku w Polsce. Nasz program remontowy dotyczył różnych budynków- nie tylko miejskich - i sposobów finansowania remontów. Realizowany faktycznie program ograniczony został tylko to budynków miejskich, i to tych które były w miarę w dobrym stanie, w 100% miejskich. Bo te, które są w dużo gorszym stanie technicznym i należą do wspólnot mieszkaniowych, a miasto ma np. 93% własności, bo kilku lokatorów wykupiło mieszkania kiedyś. A że tam jest katastrofa budowlana zagrażająca bezpieczeństwu mieszkańców to juz nie obchodzi tak bardzo. To jest skandal, że w mediach panuje absolutna cisza, absolutne tabu. Jedna wielka sitwa, współpraca polityczna. Robi się różne świństwa aby uzasadnić tę cenzurę. Abo coś jest prawdą i się obroni, albo nie. Nie ma debat telewizyjnych, w której po jednej stronie stałby ktoś z rządzących Łodzią, a po drugie zaangażowanych w temat społeczników, kto ma przeciwne zdanie. I niech argumentami udowodnią. Ale tego nie ma. Jest za to Pani Prezydent jako jedna strona, chodząca wśród kamienic i mówiąca, że wyremontowała kamienicę. A że w tym czasie wyburzyła 5 innych - o tym cisza. Jedna kamienica to 40 lokali. Mamy 5000 rodzin oczekujących w kolejce na lokale zamienne i socjalne. Wyburzenie kamienicy to nie tylko wyburzenie zabytku, ale wyburzenie mieszkań. Mamy gigantyczne bezrobocie, enklawy biedy i pogłębiający się brak mieszkań.

ŁÓDZCY URZĘDNICY O TEMATACH WAŻNYCH, O KTÓRYCH SIE NIE MÓWI A POWINNO SIĘ MÓWIĆ

POZYCJA I OPINIA O ŁODZI W POLSCE Specyficzne w Łodzi jest to, że ludzie mało to miasto lubią i często źle o nim mówią - to jest bardzo smutne. Mamy syndrom tego, że każdy skądś przywędrował, nie poczuwamy się do dobra wspólnego i nie chcemy z siebie dać tyle, ile może powinniśmy. I zawsze patrzymy na tego drugiego, że on da więcej i że zrobi ten pierwszy krok . Brakuje trochę więcej ośmielenia i przywiązania się do terytorium, poczucia dumy z niego. To sie mimo wszystko poprawia, nawet na poziomie nie tyle sukcesów, ale porażek, które paradoksalnie często bardziej mobilizują. Przykładem są starania o Europejską Stolicę Kultury i inne rzeczy, które nie wyszły, chociaż wyjść mogły i powinny. Trzęsienia polityczne i społeczne które sie zadziały w ślad za tym paradoksalnie obudziły głód obywatelskości, włączenia w kulturę partycypacji, walki o lepszą Łódź. Jeśli chodzi o ten brak poczucia związku z Łodzią możemy sie dużo nauczyć od Wrocławia, gdzie większość rodzin mieszkańców nie pochodzi z Wrocławia, a jednocześnie to miasto tak pokochali i tak stoją za nim, że nie spotka sie w Polsce Wrocławianina który by nie powiedział czegoś dobrego o Wrocławiu. A z Łodzianami bywa odwrotnie.

PŁEĆ / GENDER

*Równa obecność kobiet w sferach decyzyjnych. Prezydentką jest kobieta i to ma duży wpływ na to, że kobiety chcą być u steru. Z jednej strony kobiety mówią "to my też chcemy - jest prezydentka to zróbmy coś, żeby kobiety były w sferach decyzyjnych. Tylko że sfery decyzyjne to ciągle jest piramida i te wyższe miejsca są juz pozajmowane i żeby dopuścić kobietę jest trudniej - pomimo iż pani Zdanowska jest bardzo dobra prezydentką. Ubolewam, że kobiety nie mają takiej wiary w to, że one mogą być w tych sferach decyzyjnych , bo np. czuja że są jeszcze nieprzygotowane lub jeszcze się nauczyć, a czas szybko biegnie i wiedza się dezaktualizuje. Z drugiej strony są też pozytywne przykłady - pani Zdanowska widzi potencjał kobiet, nie ma jednak narzędzi aby go w pełni wykorzystać. W Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej - w radzie są trzy kobiety i dwóch mężczyzn. Jest ruch oddolny kobiet- jest Łódzki Kongres Kobiet, jest kilka organizacji pozarządowych. Choć widać, że sie trochę wypaliły akcje równościowe- one doprowadziły do momentu, w którym jest w miarę fajnie, ale proces nie jest zakończony. Jest poczucie, że kobiety mają swoje praca, ale nie ma debaty o tym, jak kobiety włączyć.

Obecność mężczyzn w tych sferach, w których do tej pory byli wykluczani lub niemile widziani lub stereotypowo nie było dla nich miejsca- np. kategoria tacierzyństwa. Jeśli ojciec się przyznaje do tego, że jest "zagorzałym tatusiem" to pojawia się zdziwienie, że się do tego przyznaje. Poza tym to równouprawnienie mężczyzn, zwłaszcza ojców poszło do pewnego momentu, ale się zatrzymało. Uspokoił się czas walki, lecz do rozwiązań nie doszło i faceci mają teraz niedobrze w wielu sferach. W Łodzi zaczyna się teraz ruch ojców, który początkowo wyłonił się z niezgody na to, że nie mieli ci ojcowie praw do dzieci, albo nie mogli ich widywać tak często jak by chcieli - czyli z poziomu walki. Teraz ten ruch zaczyna pokazywać to, że ojciec to nie tylko alimenty, lecz członek rodziny. Organizują np. obóz dla ojców z dziećmi aby pokazać, że ojciec to ważna postać dla dzieci. Jeśli się o to nie zadba ma to ogromne konsekwencje społeczne. Kolejnym problemem, o którym w ogóle się nie mówi, że mężczyźni po zakończeniu kariery zawodowej zostają odstawieni od życia społecznego, i jeśli się nie wcisną gdzieś do polityki to są wykluczeni. Kobiety bardziej się socjalizują, mają większą więź z dziećmi, zakładają organizacje pozarządowe, a mężczyźni nagle mają koniec. O tym się w ogóle nie mówi. Albo mężczyzna przełącza pilotem programy sportowe i udaje, że wszystko jest w porządku, a czasem wiesza się - dużo jest samobójstw dorosłych mężczyzn. W Łodzi jest duży wskaźnik depresji i samobójstw. Zaskakująca jest informacja że mężczyźni w wieku poprodukcyjnym popełniają samobójstwa , jednocześnie wśród kobiet ten wskaźnik jest prawie nieistotny statystycznie.

MŁODZI LUDZIE + BEZROBOCIE

*Kolejną rzeczą o której się bardzo mało mówi, a jest bardzo istotna to bezrobocie

młodych ludzi.

Mówi się ogólnie o bezrobociu, jednak nie tak bardzo w kontekście młodych ludzi- że dla nich obecna sytuacja gospodarcza jest bardzo trudna i nie ma żadnych podpowiedzi, rozwiązań...o tym się milczy jakby nie był to żaden problem. Mówi się o wysokim bezrobociu we Włoszech, w Hiszpanii, a o tym co się dzieje w Polsce się nie mówi. Że bardzo wiele osób po skończonych studiach szuka pracy, chce coś robić, ale nie ma ani szerszego zainteresowania tym tematem, chęci mówienia o tym, ani szukania rozwiązań. W Łodzi pojawiają się co prawda rozwiązania adresowane do tych młodych ludzi, którzy biorą sprawy w swoje ręce. Okazało się, że w ostatnich latach dzięki kilku takim inicjatywom pojawiły się start-up'y, różne rozwiązania "serwowane" przez miasto adresowane do młodych i nagle okazuje się, że zaczyna to dobrze funkcjonować. Ale tego jest jeszcze za mało, tym bardziej że zjawisko bezrobocia będzie pewnie narastało, a nie zmniejszało się.

*W Łodzi ważnym tematem, który warto wydobyć na światło dzienne jest

sytuacja pracowników,

zwłaszcza młodych ludzi na rynku pracy. Poczucie, że system edukacyjny mimo prób adaptowania go do potrzeb rynku jest mocno rozbieżny. Młodzi ludzie maja rozliczne problemy ze znalezieniem, utrzymaniem jej i ogólnie ze zrobieniem kariery. Wyjeżdżają z Łodzi i cierpi na tym cała społeczność. Występuje tu także zjawisko szklanego sufitu - ludzie mądrzy, wykształceni, mający energie i chęć są z różnych przyczyn blokowani w swym rozwoju. 44

To, co blokuje te tematy aby szerzej sie pojawiały, to m.in. mechanizm, który wynosi do władzy ludzi i później przy tej władzy utrzymuje. Zawsze tak jest i tak będzie- bo to wymusza demokracja. To ustabilizowany od lat układ, gdzie role są przypisane, tylko że ludzie którzy je pełnią czasem nie są ani kompetentni, ani nie umieją współpracować z innymi i cierpi na tym ta rzesza młodych ludzi, którzy są biedniejsi, ale często lepiej wykształceni, bardziej wartościowa i chcąca mieć teraz głos. To sie przekłada na system edukacyjny i na to, dlaczego młodzi ludzie uciekają. Ci , którzy są bardzo dynamiczni i się wpisują w tę rzeczywistość to na pewno sobie znajdą dobre miejsce. Są też tacy, którzy hołdują zasadom uczciwej pracy i własnego komfortu i oni nie widzą przyszłości w naszym mieście, a nawet w kraju. Teraz jednak nastąpiło zakorkowanie i ono może spowodować pewną eksplozję tudzież tworzenie się nowych inicjatyw politycznych, społecznych na polskiej scenie naszego kraju. Życie nie znosi próżni i nie można uważać, że jest wszystko świetnie, skoro nie jest. Ludzie biorą inicjatywę w swoje ręce.

OBCOKRAJOWCY W ŁODZI Nie mówi się o obecności innych kultur - a właściwie nie obecności, a obawie przed tą obecnością. Ostatnio mieliśmy w Łodzi festiwal "International Boat of Culture" dotyczący tych obcokrajowców, którzy są w Łodzi na dłużej - nie turystycznie, tylko przyjeżdżają tu studiować, pracować zawodowo lub woluntarystycznie. Było zatem dużo wydarzeń związanych z obecnością cudzoziemców w Łodzi. Przekonanie, jakie często panuje wśród łodzian jest takie, że jeśli nie mamy wystarczająco pracy dla naszych ludzi w mieście to jeszcze pozwalamy, aby tu nam "jacyś obcy" zajmowali miejsca. Takie sygnały poczucia zagrożenia płyną od Polaków - mówili, że miejsca pracy powinny być dla nich, a nie cudzoziemców. Nie mówi się o tym, jaka jest specyfika tych stanowisk, na których zatrudniani są ludzie z innych krajów. To firmy międzynarodowe, które potrzebują kogoś kto mówi biegle np. po portugalsku, a nie polsku i angielsku.

LUDZIE STARSI Kolejny temat, o którym jeszcze niewiele się mówi - dopiero zaczyna się mówić- dotyczy osób starszych, które chcą być aktywne, ale nie ma dla nich żadnej oferty. Te aktywności zaczynają się pojawiać, ale głownie dlatego, że same te osoby starsze się za to zabrały, pokazały że chcą coś robić. Dotychczas to było odsuwane, bo trzeba zrobić miejsce dla młodych. Te tematy zresztą się ze sobą łączą. Faktycznie trzeba tworzyć miejsca dla młodych, ale nie można wykluczać starszych. Trzeba, aby młodzi mieli pracę, ale nie można nie dopuszczać ludzi z zagranicy, którzy chociaż pracują u nas w Łodzi i wydaje się, że zajmują miejsca pracy, to w rzeczywistości tego nie robią. Za to tworzą pewien klimat do zmian; działają tak, jak działa sztuka - wprowadzają inne myślenie, konieczność myślenia.

TRUDNA SYTUACJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA

* Dużym problemem, o którym za mało się mówi to bieda, zwłaszcza bieda osób bezdomnych na Piotrkowskiej. Od pewnego czasu pracują z nimi streetworkerzy, ale to na razie nie wystarcza - osoby bezdomne muszą chcieć wyjść z tej bezdomności, więc to długotrwały proces. Dodatkowo Łódź wyróżnia to, że w przeciwieństwie do innych dużych miast na świecie borykających się z ubóstwem, biedniejsze osoby mieszkają w centrum miasta, a nie na obrzeżach. Powoli zaczyna się przenoszenie tych mieszkańców z centrum do innych dzielnic, choć to też dosyć powolny i trudny proces.

*Te tematy są poruszane, ale to jest też kwestia tego, w jaki sposób one są poruszane, w jaki sposób podane. Często mówi się tylko ogólnikowo, nie zdając sobie sprawy z tego, w jakim środowisku dana osoba czy dziecko funkcjonuje na co dzień, jakie problemy się z tym wiążą i jak przekłada się to na np. na trudności w nauce, opory w kontaktach z rówieśnikami. I to też warto mieć na uwadze podejmując debatę społeczną.

*Nie mówi się o przemocy, w tym przemocy w rodzinie. Jest to związane z kwestia problemów społecznych, które się także miedzy innymi w Łodzi pojawiają, takich jak bieda czy niedożywienie dzieci w szkołach. To tematy, które mogą dotyczyć wielu dzieci, a jednocześnie być niewidoczne, trudno dostrzegalne dla rówieśników i nauczycieli i dla ludzi. Może to wynikać z bezrobocia, biedy, patologicznych sytuacji

PARTYCYPACJA OBYWATELSKA

*Partycypacja obywatelska jest tematem, który wybrzmiewa w ostatnich latach, ale dość powoli. Wciąż nie wystarczająco porusza się za kwestie związane z udziałem młodych ludzi w demokracji lokalnej, wpływie na decyzje które zapadają w mieście. Młodzi ludzie przez antagonizmy sportowe, zwłaszcza klubowe wyzywają sie nawzajem w taki sposób, w który juz automatycznie, podświadomie nastrajają się niechętnie wobec innych narodowości. Zwykle jest to wręcz bezmyślnie "klepane" i warto mieć na uwadze to, by takie tendencje odwracać.

*Łamanie tabu następuje przez kolejne wybory, które łodzianie realizują jako obywatele i przez inicjatywę własną tych młodych ludzi. Ludzie sami indywidualnie starają wydobyć się na światło dzienne poszukując możliwości. Kumuluje się to też w organizacjach pozarządowych i różnych ruchach, w których ludzie szukają zbieżności światopoglądowych, wsparcia i realizują sie przez te działania. Ten fenomen jest od lat bardzo żywy w Łodzi - ludzie garną się do obywatelskości i nawet fenomen budżetu obywatelskiego (krytykowanego ostatnio że jest w dużej mierze zjawiskiem lobbingu i nie tyle obywatel za tym stoi, co grupy nacisku) jest pozytywnym wyrazem chęci zmieniania rzeczywistości wokół siebie. 46

RELIGIA Kwestie związane z wyznaniem, religia są społecznie w pewnym sensie narzucone. Wyraźnie brakuje przestrzeni do tego, by rozmawiać że ludzie mogą mieć swoje własne przekonania, które mogą znacznie odbiegać od tego, co jest powszechnie przyjęte. Brakuje dyskusji dotyczących wszelkich praw osobistych, praw konstytucyjnych, w tym prawa do posiadania odmiennych poglądów w kwestii wiary. Wiele rzeczy jest traktowanych mechanicznie, choć wiele osób jest świadomych swojego prawa do wolności wyboru. Problemem jest to, że ludzie niewierzący są ciągle dyskryminowani w naszym kraju.

RÓŻNORODNOŚĆ + EDUKACJA

*Tematy, o których trudno rozmawiać i których wiele ludzi jest jeszcze mało świadomych to tematy związane z różnorodnością - płci, wyznania, orientacji seksualnej. To tematy, które wymagają poruszania, bo nie ma dla nich zbytnio przestrzeni edukacyjnej. Szkoły nie pokazują tego od tej strony, która w rzeczywistości funkcjonuje i ludzie mają czasem różne "wypaczone" zdania dotyczące różnorodności - płci, narodowości - ukształtowane przez dyskusje polityczne lub mass media. Tematy edukacji seksualnej, aktywizacji obywatelskiej w kontekście tolerancji, równych praw, praw konstytucyjnych są właściwie nieobecne w edukacji szkolnej.

*Tematem,

która może nie jest już takim tematem tabu, lecz wciąż budzi niepokój to osoby

homoseksualne, które ujawniają, że maja inna orientację seksualną i pojawia się wobec nich dystans. Kwestionuje się zasadność prowadzenia przez taka osobę zajęć dotyczących równości, bo co taka osoba może powiedzieć o równości? Funkcjonują wciąż stare stereotypy dotyczące np. feministek- że brzydkie, lesbijek - że nienawidzą mężczyzn, itp. A później pojawia się zdziwienie, że ta śliczna dziewczyna jest lesbijką - ale i tak nie powinna zajęć o równości prowadzić. To nie jest tak, że wszędzie dyrektorzy szkół i nauczyciele kierują się stereotypami - czasem chcą właśnie takie osoby zapraszać do prowadzenia zajęć z edukacji seksualnej. Z mojego punktu widzenia dobrze by było, gdyby wszyscy rozumieli i czerpali z tej różnorodności - chodzi o to, aby zaakceptować tę inność.

SPOSÓB, W JAKI MOŻNA BY O TYCH TEMATACH ROZMAWIAĆ

*Inicjacja dotycząca tych tematów może być różna, oddolna - wypływać od obywateli, organizacji pozarządowych, instytucji publicznych. Ważne jest jednak przełożenie tego na późniejsze decyzjeczęść mogłaby być ustawowo dopinane, a część rzeczy- np. programy edukacyjne- wdrażane na poziomie samorządu. Może być inicjatywą obywatelską przeprowadzenie cyklu lekcji w szkołach. To jest kwestia zmiany polityki, długofalowej zmiany. Ważny jest moment rozpoczęcia dyskusji o tym, a 47

później różne drogi są już możliwe. Aby to się stało, potrzebna jest wola władz, stworzenie przestrzeni do dialogu , spotkania różnych grup społecznych i organizacji , które się tymi tematami interesują i chcieliby dany temat rozwijać we współpracy z przedstawicielami instytucji publicznych. Chodzi o przeprowadzenie konsultacji, procesu który by wypracował mechanizmy dotyczące jak o danym temacie związanym z różnorodnością informować, jaką wiedzę i w jakiej formie przekazywać, skąd czerpać fundusze, itp. Również w obszarze problemów społecznych, takich jak bieda wśród dzieci, podobny mechanizm konsultacyjny byłby potrzebny. Obecnie są prowadzone działania przez MOPS, różnorodne instytucje i organizacje pozarządowe dające większą szanse dzieciom. Czy są one wystarczające? Jak w wielu obszarach związanych z pomocą społeczną pewnie nie. Pojawia się zatem pytanie, jak można tę pomoc rozwijać? Tu właśnie te rozmowy, dialog byłyby potrzebne aby zastanowić się co jeszcze i w jaki sposób można by z tym problemem sobie radzić.

*Aby o tych tematach mówiło się więcej, ważne jest nadanie proporcji, parytetów, zapraszanie jak najszerszego grona organizacji, osób reprezentujących różne poglądy i światopoglądy, które mogłyby się wypowiedzieć. Dawanie im reguł jasnych i sprawiedliwych dyskusji i moderowanie jej w taki sposób, aby żadna wiodąca grupa czy światopogląd nie dominował, nie przeważał na niekorzyść innych podglądów. Aby instytucje publiczne miały nad tym pieczę. Plus nieustanna edukacja i inwestycja w kulturę życia społecznego, w kulturę polityczną , aby uczyć wzajemnego szacunku.

GŁOS PRZEDSIĘBIORCÓW W SPRAWIE ŁÓDZKIEGO TABU

POZYCJA I OPINIA O ŁODZI W POLSCE

*Mówi się w sposób potęgujący przyklejanie etykiet Łodzi. Takie negatywne spojrzenie na region a priori bez dania mu szansy. Zagraniczni inwestorzy, którzy tu przyjeżdżają lub są "oddelegowywani" przez firmy z branży np. lotniczej, po poznaniu tego regionu zauważają jego potencjał i stwierdzają, że tu jest całkiem fajnie mimo tego, że ktoś im wcześniej nagadał, że jest okropnie. Są często chętni do współdziałania w realizacji różnych projektów gospodarczych i społecznych, ale znów słyszą od swoich polskich i zagranicznych przełożonych, którzy zresztą w większości nigdy w Łodzi nie byli, że tu nie warto nic robić. Więc podcina się skrzydła tym inicjatywom utartymi sloganami np. że Łódź to nie ma przyszłości, że to już jest koniec, że nic się tu nie da zrobić. Słyszę od ludzi. którzy mają pieniądze, potencjał i możliwości i chcą tu wprowadzać, że to strata czasu i pieniędzy, bo to region skazany na to, że nic tu sie dobrego już nie zadzieje i lepiej postawić kolejne biuro, w którym można o połowę obniżyć zarobki. Z jednej strony niby dużo się mówi o rozwoju, a z drugiej jest taka podprogowa praktyka wciskania ludzi w myślenie, że nie mamy jednak możliwości na rozwój województwa i aglomeracji. Najgorsze jest to, że to jest mówione miedzy wierszami i trudno ten proces zauważyć. Gdyby ta etykieta była przyklejana Łodzi w sposób bardziej jaskrawy, prawdopodobniej łatwiej byłoby z tym walczyć. To bardzo ważne, bo mamy w Łodzi o wiele większy potencjał, niż nam się pozwala.

*Dużo się mówi o ciekawych inicjatywach w Łodzi, także z Urzędu Miasta, ale więcej się mówi niż je później realizuje. Bo przycina się fundusze, ta "biedna Łódź" pieniędzy na inwestycje nie dostaje. Więcej jest pomysłów i chęci działania, niż możliwości tego działania. Słyszę to od ludzi będących w partiach politycznych na lokalnym szczeblu, od członków organizacji pozarządowych - że wiele rzeczy chcieli by zrobić, ale nie ma na to funduszy. Jest za to negatywny PR dotyczący Łodzi. To nie jest zupełny temat tabu, bo ludzie to zauważają i się burzą, ale to raczej takie "ciche piski". Może warto byłoby ten temat zgłębić, zobaczyć jak sie ma rzeczywistość do tych nagłaśnianych negatywnych haseł, i może jakby to pokazać politykom to ta opinia o Łodzi by się zmieniła.

*Gdyby to "polityczne" nastawienie się zmieniło, to miasto szybciej stanęło by na nogach, bo jest w raczej dobrze zarządzane. Łódź jest zapleczem Warszawy i większość funduszy idzie do stolicy instytucje warszawskie mogą łatwiej różne fundusze pozyskać. Był moment, kiedy kilka lat temu Łódź mogła iść w dobrą stronę, ale ówczesne władze to zlekceważyły. I teraz, kiedy jest już naprawdę niedobrze, to podejmuje się działania które są pewnym powierzchownym wygładzaniem, a nie pracą u podstaw. Nie mówi się o tym, że gdyby pozytywny PR zastąpił obecny negatywny PR dotyczący Łodzi, to obraz miasta bardzo by się zmienił. Ludzie by zostali, co więcej - przyjechały by tu też osoby z innych, dobrze prosperujących miast lub z zagranicy. To się trochę dzieje, niektórzy obcokrajowcy tu 49

zostają, ale skala na pewno mogłaby być większa.

*Łódź się rozwija - tworzą się nowe miejsca pracy, wiele ulic i kamienic jest remontowanych, ale to jest kropla w morzu potrzeb. W morzu, które powstawało przez wiele, wiele lat w wyniku zaniedbań poprzednich władz. Obecne władze miasta prowadzą bardziej aktywną politykę - ale to dopiero ostatnie dwa lata coś się w tym kierunku dzieje.

PŁACE W ŁODZI

*Temat, o którym się trochę mówi, ale tylko dlatego chyba, aby nie mówiło się, że się nie mówi są płace w Łodzi. Panowała opinia, że nasz region był do niedawna bardzo biedny. W związku z tym firmy, które tu przyjeżdżały liczyły na to, że mnóstwo tu będzie bardzo dobrze wykształconych młodych ludzi, którzy będą pracować za grosze. I teraz - choć moim zdaniem w ciągu ostatnich dwóch lat Łódź rozwinęła się bardzo (wciąż jest jeszcze wiele do zrobienia, ale jest ogromny postęp zarówno w samym mieście, jak i aglomeracji), to w dalszym ciągu Łódź ma taką reputację. Skutkuje to tym, ze jeśli dana firma otwiera filię w Łodzi i w innych miastach, to zarobki w Łodzi różnią sie diametralniesą po prostu niższe. Bo wciąż myśli się, że tego młodego człowieka pozyska się za każdą stawkę. To jest bolesne , bo młode osoby często wyjeżdżają. I nie bierze sie tego pod uwagę, że jedynym czynnikiem tego wyjazdu jest to 200-300 zł różnicy w zarobkach. O tym się dużo mówi, ale to jest takie "zamydlone" - nie mówi sie o konkretach, nie proponuje rozwiązań - w tym sensie jest to pewnym tematem tabu. Mówi się, że młodzi ludzie narzekają, są roszczeniowi. Faktycznie bywają roszczeniowi - jeśli ktoś ma kwalifikacje i idzie do pracy, to chciałby się usamodzielnić i wynająć chociażby tanie mieszkanie. I to najczęściej można zrobić we Wrocławiu, Warszawie, Poznaniu... w Łodzi niestety nie. Łódź ma duży potencjał, naprawdę wiele rzeczy można by zrobić aby tych ludzi tu zatrzymać. Jeśli jednak za tę pracę młodzi ludzie mogą dostać czasem nawet dwa razy więcej przy tylko nieco wyższych kosztach utrzymania - wynajmu mieszkania czy pokoju - to wyjeżdżają. To duży problem społeczny. Boję się, aby nie skończyło się tak jak w Brzezinach, które nagle wygląda jak miasto duchów, bo prawie wszyscy za pracą wyjechali.

*W Łodzi dużym problemem są umowy śmieciowe.

Ja zatrudniam na umowę o prace, ale dużo jest

śmieciowych, a nawet pracy na czarno. Co więcej, w Łodzi wynagrodzenia są mniejsze niż w innych miastach. O tym wcale się nie mówi

*Tu płace są niestety niższe. Nie mówię że w porównaniu z Warszawą, ale z Poznaniem, Wrocławiem.

*Dla restauracji tu za dobrze nie jest, często miejsca z klimatem i dobrym jedzenie się otwierają i zamykają, bo mało ludzi przychodzi. Prawda jest taka, że niewielu stać na restauracje albo nawet jedzenie na mieście. Mało klasy średniej w Łodzi.

BIEDA + MIESZKANIA SOCJALNE W ŚRÓDMIEŚCIU

*Temat mieszkań socjalnych w śródmieściu, zajmowanych w dużej mierze przez osoby które nie płaca czynszu - w efekcie czego te mieszkania niszczeją. O tym się mówi, ale bardzo mętnie - miasto raczej nie wie, jak ten problem rozwiązać. Jednocześnie tym osobom, które zajmują te mieszkania nie jest zapewniana żadna opieka - nie ma infrastruktury pomocowej dla osób, które faktycznie tej pomocy potrzebują. Nie oznacza to, że osoby z małymi zarobkami nie mają prawa mieszkać w centrum, tylko że pomoc dla tych osób jest w Łodzi bardzo słabo rozwinięta. I o tym sie nie mówi, bo nie wiadomo chyba nawet, jak do tego podejść. A warto byłoby się zastanowić co zrobić, aby te osoby miały jednak trochę wsparcia.

*Chyba największym problemem

jest olbrzymia bieda w Łodzi - ludzie zamieszkujący boczne ulice

centrum często mają desperację w oczach. Niby ten problem jest nagłośniony, ale są to najczęściej akcje powierzchowne, propagandowe. Wydaje mi się, że kluczem jest to negatywne spojrzenie na region, które nie pozwala znajdować rozwiązań dla problemów. Są osoby, które wręcz "same sie proszą" o swoja trudną sytuację społeczną. Ale jest wiele takich, które próbują, walczą, i potrzebują wsparcia, go nie otrzymują. Myślałam, że tak jest w całej Polsce, zanim zaczęłam czytać różne artykuły i zobaczyłam, że w innych miastach robi się różne rzeczy aby problem biedy realnie rozwiązać. U nas jest on wyjątkowo duży, ale nie ma na to chyba żadnego pomysłu. I Łódź coraz bardziej biednieje, bo osoby, które przyniosłyby kapitał, mogły by coś rozwinąć jadą gdzie indziej.

LICEALIŚCI O AKTUALNYCH TEMATACH O KTÓRYCH MILCZY SIĘ W ŁODZI

OSOBY STARSZE

*Łódź to miasto, w którym jest coraz więcej starszych ludzi - na ulicach, w tramwajach widzi się często zmęczone osoby starsze. Jest im trudno, co więcej młodzi ludzie w tym mieście też mają trudną sytuację i wyjeżdżają. W poszukiwaniu pracy, a teraz coraz częściej także na studia. Łódź była przecież kiedyś drugim pod względem wielkości miastem w Polsce, teraz się stopniowo "wyludnia". Tu jest najwięcej osób starszych w całej Polsce choć ten fakt jest powszechnie znany, nie mówi się o tych procesach demograficznych wystarczająco dużo.

*Osoby starsze często traktowane są z góry - że starsze kobiety tylko do kościoła chodzą itp. Nie mówi się o tym, ze starsze osoby mogą mieć zainteresowania, chcą coś robić - spotykają się w kółkach emerytów, organizują wycieczki.

CHOROBY

*Choroby i starość są poruszane w rodzinie, nie na forum, publicznie. To są prywatne rzeczy, którymi ludzie nie chcą się dzielić z innymi. Z rodziną poruszamy te tematy, ale juz z koleżankami o tym nie rozmawiam. Starość, choroby to są rzeczy, którymi sie nie chwalimy w towarzystwie. To nie dotyczy moich koleżanek.

*Nie mówi sie o depresji - w Łodzi jest najwięcej osób z depresją. Także w województwie łódzkim jest najkrótsza długość życia.

MŁODZI LUDZIE + EDUKACJA

*Milczy

się również o tym, że łódzkie uczelnie często nie nadążają za rzeczywistością i oferują

"przestarzałe", tradycyjne kierunki, z których po studiach nie da się wyżyć. A przecież młodzi ludzie coraz częściej myślą przyszłościowo, chcą łączyć pasję z perspektywami godnego życia w przyszłości. Chciałabym zostać w Łodzi na studiach - tu mam rodzinę, przyjaciół, miałabym o wiele mniejsze koszty utrzymania. Jednak na łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych nie ma tego kierunku, który mnie naprawdę interesuje. Więc złożyłam dokumenty na studia do innego dużego miasta w Polsce. W Łodzi nawet nie składałam "asekuracyjnie". Jak się nie dostanę tam gdzie chcę, to zrobię sobie rok 52

przerwy, sama będę się dokształcać i ćwiczyć, aby w przyszłym roku sie udało. Wielu moich znajomych tez planuje studiować w innych miastach.

szkołach średnich wiele zależy od dyrektorów. Bo testy ogólnie "ograniczają" inicjatywę

nauczycieli. Jeśli jest dobra dyrekcja, która motywuje nauczycieli do rozwoju i umożliwia im ciekawe działania edukacyjne, to dobrze. Ale ani w Łodzi, ani szerzej nie mówi sie o tym, jak ważna jest rola nauczycieli i uczenie się w obecnych czasach, i że konieczne jest aby nauczyciele też się uczyli, rozwijali, interesowali zmianami zachodzącymi w świecie, zwłaszcza w obszarze którego uczą. I w metodach nauczania. Bo czasem naprawdę nie nadążają za rzeczywistością.

REMONTY, INFRASTRUKTURA

*Wiele

osób narzeka na roboty drogowe, przebudowy. Że się ciągną, że miasto sparaliżowane.

Wiem, że to utrudnia, ale cieszę się, ze Łódź się zmienia, remontuje, że kamienice są odnawiane, drogi ulepszane. Bo sie teraz przemęczymy, a później będzie to procentować. I o tym się nie mówi, tylko narzeka. Jest dużo projektów rewitalizacji, Miasto Kamienic, itp. Pani Prezydent ma tu dużą zasługę w tym kierunku i to trzeba przyznać.

*Przy ulicy Rydza Śmigłego miała powstać estakada, a mieszkańcy tego nie chcieli, zorganizowali protest. Również na Widzewie mieli budować nowy wiadukt, mieszkańcy tego nie chcieli. Na balkonach wywieszali transparenty "Nie zabierajcie nam światła", wystosowali petycję ale wiadukt i tak został zbudowany. O tym się szerzej nie mówiło w Łodzi, tylko osoby, które były tego bezpośrednimi świadkami opowiadali innym.

MUZUŁMANIE

*Religia i muzułmanie to nie są tematy tabu, ale tematy trudne i kontrowersyjne. One są poruszane, ale ciężko jest gdziekolwiek dojść, bo w sferze religijności nie ma miejsca na jakiekolwiek kompromisy. Ani jedna, ani druga strona nie ustąpi. Można o tym rozmawiać, ale żadnych konkretnych efektów się nie osiągnie.

*W Łodzi pojawia się więcej kebabów. Islam to bardzo wpływowa religia i każdy się boi, że przejmą władze nad nami. Każdy chciałby czuć się bezpiecznie, a poruszając takie tematy i mając kontakt z takimi "fanatykami religijnymi" człowiek przestaje się czuć bezpiecznie, chce tego unikać. To normalna reakcja. OPINIA

O ŁODZI W POLSCE

OSOBY STARSZE O AKTUALNYCH TEMATACH O KTÓRYCH MILCZY SIĘ W ŁODZI REMONTY, INFRASTRUKTURA

*Remonty

ulic ciągnące sie przez wiele miesięcy utrudniają dojazd do lekarza. Bardzo słabe oznaczenia gdzie iść, jakie są zmiany w lokalizacji przystanków, transporcie. Trudno zorientować sie ogólnie mieszkańcom, a w szczególności osobom starszym- które nie korzystają z Internetu, nie zawsze czytają gazety i informacja gdzie iść i co jest zmienione jest bardzo słaba, a czasem nie ma jej wcale.

*Łódź sie zmienia - trudno poznać stare dzielnice! Ma to dobre i złe strony *Po co kostka brukowa w parkach? Koło palmiarni? W parku można chodzić po ścieżkach, nawet w deszczu:-) To urok parków! Nikt mnie nie pyta co wole, po prostu robią i już!

*Robią nie te ulice co trzeba. Piotrkowska i ta część Obywatelskiej jeszcze nie wymagała remontu, kilka lat temu była odnawiana. Za to niektóre trochę dalsze drogi są w rozsypce.

OSOBY STARSZE

*Łódź to miasto osób starszych. Młodzi wyjeżdżają, a my tu zostajemy. O tym mówi się za mało. *Nie ma gdzie pójść, spotkać sie z innymi osobami, porozmawiać...siedzimy sami w domu... *O samotności. Zwłaszcza osób starszych. WŁADZE MIASTA

rządzie Łodzi - sami tylko po cichu czasem rozmawiamy o tym w swoich kręgach, ale nie szerzej,

w debacie społecznej. A w mediach wszystko jest ugładzane, brakuje debat, głosów krytycznych mamy tylko obraz tego co dobre. Nie mówi się o tym, co w mieście nie działa.

NIE WIEM/ NIE MA

*Ja się nie interesuję tymi sprawami publicznymi, za stara już jestem! Teraz trzeba pytać młodych *Nic mi nie przychodzi takiego do

głowy, co by odróżniało Łódź od innych miast w kwestii tematów

tabu 54

AKCJA BADAWCZA W RAMACH "PIĄTKOWEJ ALTERNATYWY"

Akcja badawcza została przeprowadzona 8 maja w godzinach 15.00-20.00 podczas wydarzenia "Piątkowa Alternatywa" na Piotrkowskiej 217. Wolontariusze i uczestnicy tego wydarzenia zostali zaproszeni do napisania jednym słowem (na wysokości ust) co jest według nich aktualnym tematem tabu w Łodzi. Obserwacje z badania: od kiedy pojawiły się pierwsze napisy, ludzie najczęściej najpierw czytali to, co juz jest i zaczynali komentować je, rozmawiać o tym ze sobą. Po takiej obserwacji i dyskusji dopiero decydowali sie zapisać własne słowo lub wyrażenie. Czasem jednak zapisane wyrazy (zwłaszcza w końcowych etapach, kiedy wiele osób juz umieściło swoje słowa na ścianie) powstrzymywały do własnej wypowiedzi - osoby zaproszone do badania twierdziły, że "już wszystko jest zapisane" i nie mają nic do dodania. Wtedy moderatorzy zapraszali do napisania własnej opinii tabu- nawet powtórzenia tego co juz jest- własnym słowem i pismem. Rezultat badania - słowa, które pojawiły się na ścianie : narkotyki, narkomania, dopalacze, palenie, alkohol, pornografia, uzależnienia (x2), znęcanie sie nad słabszymi, przemoc ekonomiczna, przemoc fizyczna, przemoc psychiczna, przemoc w domu, dyskryminacja, bezdomni, bezdomność, bieda, biedak, patologie, centrum jako getto biedoty, bród, pieniądze, emigracja młodych do Warszawy, okradanie obywateli przez Państwo, źle wydatkowane fundusze, hipokryzja, nepotyzm, wolność, wolność słowa, sukces, cenzura w mediach, szkoła, strzelnica, brak szacunku do służb mundurowych, wandalizm, korki, remonty, wyburzanie zabytków przez Hannę Zdanowską, w-c Prezydent Jabłoński, kumoterstwo w JST, Warszawa, normal public transportation, dyskryminacja Łodzi przez inne miasta, Kościół, poprawność polityczna, Korwin vs reszta systemu, homoseksualizm (x2), miłość do homoseksualizmu, antysemityzm, niepełnosprawność, aborcja, seks, relacje, kobiecość, miłość (nieśmiałość tematu).

Dodatkowo jedna ściana udostępniona została dzieciom (w wieku 8-12 lat) z sąsiednich kamienic, aby również mogły wypowiedzieć się na ważne dla nich tematy, o których się nie mówi lub mówi sie za mało. Wypowiedzi dzieci (zilustrowane w dużej części rysunkami):

BADANIA JAKOŚCIOWE - ZESTAWIENIE STATYSTYCZNE

Poniżej zamieszczamy zestawienie przedstawiające jakie tematy pojawiały się w danej grupie uczestników badań pogłębionych, skróconych i akcji badawczej. Wyjaśnienie skrótów: Fokus: badanie fokusowe Starsze: starsze osoby Liceu: wywiad grupowy z licealistami NGO : wywiady pogłębione z przedstawicielami NGO młod.: wywiad pogłębiony z młoda osobą urzęd.: wywiady pogłębione z pracownikami łódzkich urzędów przed.: wywiady z przedsiębiorcami

W tym całościowym zestawieniu na pierwszym miejscu znajduje się temat związany z infrastrukturą i architekturą Łodzi. Jest to uważane za temat tabu prawie we wszystkich badanych grupach (z wyjątkiem urzędników). Drugim pod względem liczby wskazań tematem jest wiek, a konkretniej młodzi ludzie - choć nie został on wymieniony podczas wywiadu grupowego z licealistami. Inny istotny w tym zestawieniu temat dotyczy polityki państwowej, pojawiał się on jednak wyłacznie w grupie licealistów. Kolejne tematy - wskazywane w większości badanych grup- to przemoc/agresja oraz inicjatywa i odpowiedzialność społeczna/inicjatywa mieszkańców. Zbiorcza waga przypisana tematom przez ogół badanych jakościowo osób różni się dość znacznie od wyników badań ilościowych. Warto w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że celem badań jakościowych nie było zebranie tematów pod względem statystycznym (czemu służyła ankieta), tylko głebszym omówieniu tych zagadnień, które z perspektywy danej grupy zawodowej czy społecznej są szczególnie ważne, a nie mówi się o nich w Łodzi albo wcale, albo zdecydowanie za mało. Poniższe zestawienie ma zatem zatem materiałem dodatkowym, pokazującym badanie jakoścowe przez pryzmat statystycznej analizy.

temat

starsze osoby licealiści NGO

fokus

młoda przedsięosoba urzędnicy biorcy suma

infrastruktura, architektura

wiek\ młodzi ludzie

polityka państwowa

przemoc agresja

odpowiedzialność społeczna mieszkańców

Religia

trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna

edukacja

niepełnosprawność

władze miasta

wiek\ starsi ludzie

płeć , gender

pozycja Łodzi w Polsce

14 9 8 7 7 5 5 5 5 5 5 4 4

pieniądze

Pieniądze \płace w Łodzi

orientacja seksualna

trudna sytuacja społeczna \bieda

seks\ pedofilia

choroby i uzależnienia

jak się mówi

pochodzenie etniczne / narodowość

Śmierć, eutanazja

choroby i uzależnienia\ różnorodność

seks\aborcja

nie interesuje się/nie wiem

wiek

bezrobocie

wycinka lasów deszczowych

parapsychologia, UFO

in vitro

pomoc charytatywna kibiców

kolor skóry / rasizm

śmierć

śmierć\ Kara śmierci

trudna sytuacja społeczna\ bezdomność

trudna sytuacja społeczna\ po więzieniu

dziedzictwo historyczne Łodzi

dziedzictwo historyczne Łodzi\ Łódź 4 kultur media: brak krytyki władz choroby i uzależnienia\ narkotyki

Cyber zagrożenia

przemoc agresja\ mowa nienawiści

przemoc agresja\ język agresji w mediach

seks

seks\ edukacja seksualna

seks\ nekrofilia

samotność

specjalne potrzeby

psie kupy

4 4 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

ZAŁĄCZNIK: ANKIETA

JAKIE TEMATY TABU W ŁODZI WARTO ZŁAMAĆ? Pomóż nam zebrać tematy niewygodne/wstydliwe/trudne, które schowane są pod plamą milczenia w Łodzi. Wypełniając ją wspierasz jakość badania! http://pralniatabu.pl/

INFORMACJE OGÓLNE - proszę zaznacz obszar, który Ciebie dotyczy: Mężczyzna

Kobieta W MIEŚCIE ŁODZI:

Inna TAK

NIE

Przebywam powyżej 3 miesięcy Mieszkam Uczę się Pracuję Inne...

MÓJ WIEK Poniżej 15 lat 16-25 lat 26-45 lat 46-65 lat Powyżej 65 lat

1. O jakich tematach tabu w Łodzi jawnie się nie mówi, a powinno się aktualnie mówić?

2. Który z poniższych rodzajów wykluczenia / przemocy jest aktualnie w Łodzi najważniejszym tematem tabu? Wybierz jeden. □ Wykluczenie / przemoc ze względu na kolor skóry □ □ □ □ □ □

Wykluczenie / przemoc Wykluczenie / przemoc Wykluczenie / przemoc Wykluczenie / przemoc Wykluczenie / przemoc Wykluczenie / przemoc

ze względu na wyznawaną religię ze względu na pochodzenie etniczne / narodowość ze względu na płeć ze względu na orientację seksualną ze względu na niepełnosprawność ze względu na wiek

□ □ □ □ □ □

□

Wykluczenie / przemoc ze względu na sytuację społ.- ekonom. (osoby bezrobotne, bezdomne, ubogie,...) Wykluczenie / przemoc ze względu na przekonania/ zachowania Wykluczenie / przemoc ze względu na przynależność do subkultur Wykluczenie / przemoc ze względu na uzależnienia i choroby Wykluczenie / przemoc ze względu na wygląd zewnętrzny Inny - wpisz: .................................................................... Więcej niż jeden - wymień je: ........................................

3. Zaznacz w zależności od tego, w jakim stopniu dotyczy Cię wskazany w pytaniu 2 rodzaj wykluczenia/przemocy1 zasłyszany

widziany

doświadczony

Komentarz:

Serdecznie dziękujemy za zaangażowanie i poświęcony czas! Zebrane w tym badaniu tematy tabu będziemy prać, wirować i suszyć podczas artystycznych warsztatów i debat społecznych. Zapraszamy Cię do włączenia się w te działania i śledzenia programu prania na naszej stronie: http://pralniatabu.pl/ Projekt jest realizowany przez Fundację Arte Ego, współfinansowany przez Program Obywatele dla Demokracji oraz Fundację Batorego

W przypadku zaznaczenia w poprzednim pytaniu więcej niż jednego rodzaju wykluczenia/przemocy proszę określicz, którego z nich to dotyczy