Tempo30 na osiedlu #innadroga by Fundacja Fenomen

TEMPO-30 NA OSIELDU

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Realizatorzy projektu

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, fi nansowanego z Funduszy EOG

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Tempo-30 na osiedlu

WSTĘPNIAK W naszych dotychczasowych publikacjach, mieliśmy okazje pokazać różne rozwiązania służące bezpieczeństwu ruchu, jakie stosuje się w Polsce i za granicą. Ilustracje, opisy, wyciągi z przepisów oraz wywiady z osobami odpowiedzialnymi za poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego (BRD). Tym razem pokusiliśmy się, aby pokazać inne elementy naszego projektu – Łódź i to jak staramy się wdrażać nowości na naszym rodzimym gruncie. O tym, że nie jest łatwo, każdy może się przekonać czytając nie tylko nasze wydawnictwo, ale także różne doniesienia prasowe oraz komentarze internautów. W projekcie „Bezpieczne Miasto – Inna Droga” postaraliśmy się nie tylko o przedstawienie teorii, ale także o ukazanie elementu rzeczywistego w postaci zaangażowania mieszkańców w zmiany na określonym terenie miasta. Wybraliśmy w tym celu trzy modelowe obszary, każdy z nich inny i w innym obszarze miasta. Różnią się położeniem, ale także strukturą zamieszkania. Julianów ze swoimi domkami jednorodzinnymi, Stare Polesie składające się w przeważającej części ze starej zabudowy kamienic oraz Karolew – blokowisko z niewielką ilością niskiej zabudowy.

Karolew, czyli osiedle nieopodal dworca PKP Łódź Kaliska otoczone jest szerokimi ulicami – al. Bandurskiego od północy i zachodu, fragmentem al. Waltera-Janke na południu, a dopełnieniem od wschodu jest ul. Maratońska. Każda z tych ulic jest wielopasmowa i z wyższymi dopuszczalnymi prędkościami. Układ ten sprawia, że każdy kierowca, którego celem podróży nie jest Karolew, może swobodnie to osiedle ominąć. To główny cel projektu – aby zniechęcić kierowców samochodów, szczególnie większych pojazdów, do wjeżdżania w osiedle, jeśli nie jest to docelowe miejsce ich podróży. Ma to głównie służyć mieszkańcom samego osiedla, tak żeby osiedlowe ulice przestały pełnić funkcje dróg przejazdowych i zaczęły służyć

samym mieszkańcom. Zarówno tym chodzącym do pobliskiego sklepu czy szkoły, rowerzystom, dla których okalające osiedle ulice nie są zbyt komfortowe ani bezpieczne, jak i zmotoryzowanym, którym łatwiej jest włączyć się do ruchu, kiedy jest mniej samochodów. Tym ostatnim dodatkowo postanowiliśmy wyznaczyć miejsca parkingowe, czyli to na co wielu się skarżyło. Dzięki współpracy z zarządcą drogi udało się wdrożyć to przedsięwzięcie w życie. W połowie grudnia 2015 r. powstała pierwsza strefa tempo-30 w Łodzi, w której stosuje się różne elementy inżynierii drogowej mającej służyć uspokojeniu ruchu. Oczywiście nie obyło się bez potknięć jak choćby wrzawa, jaką w mediach wywołała mająca 5 metrów długości linia, zwężająca jezdnię do rozmiarów umożliwiających przejechanie tylko jednego samochodu. Ten mały fragment linii zniknął w ciągu doby, ale dziennikarzy już mniej interesowało to, co pozytywnie zmieniło się na obszarze całego osiedla. Dlatego w tym odcinku naszego wydawnictwa przedstawiamy kompendium wiedzy na temat całego procesu, od spotkań z mieszkańcami, zbierania ich uwag, przez współpracę z Zarządem Dróg i Transportu w Łodzi (ZDiT), nanoszenie uwag np. Rady Osiedla, po stworzenie projektu i jego wdrażanie. Hubert Barański Fundacja Normalne Miasto-Fenomen

TEMPO-30 NA OSIELDU

TEMPO-30 NA OSIEDLU

BEZPIECZNE MIASTO – INNA DROGA Projekt „Bezpieczne Miasto – Inna Droga” składa się z 3 grup działań tj. edukacyjnych, interwencyjnych i konsultacyjnych. To właśnie w ramach tego ostatniego obszaru zostały zorganizowane warsztaty z mieszkańcami 3 łódzkich osiedli. Przeprowadzone zostały zgodnie z zasadami brd, zrównoważonego rozwoju i projektowania uniwersalnego (niewykluczającego; więcej o zasadach projektowania uniwersalnego w numerze 12 publikacji) dla bezpiecznej i atrakcyjnej przestrzeni publicznej. Głównym założeniem było udzielenie mieszkańcom decydującego głosu w sprawie wyglądu danej okolicy. W Państwa ręce oddajemy instrukcję, jak krok po kroku przeprowadzić spotkania konsultacyjne dotyczące poprawy bezpieczeństwa ruchu i jakości przestrzeni publicznej osiedla.

Kierunkowskazy na warsztaty. Fot. Patryk Grądys

WYBÓR OBSZARÓW Na potrzeby projektu w porozumieniu z Urzędem Miasta Łodzi wytypowaliśmy trzy obszary. Każde z osiedli charakteryzuje

AUTORZY Koordynator działań konsultacyjnych w ramach projektu Bezpieczne Miasto - Inna Droga, członek Rady Programowej Fundacji Normalne Miasto - Fenomen, student gospodarki przestrzennej na Politechnice Łódzkiej. W Fundacji walczy z chaosem reklamowym, a przy okazji łączy swoje pasje związane z tematyką planowania przestrzennego oraz partycypacji społecznej.

JAKUB MISIAK Wolontariusz w Fundacji Normalne Miasto-Fenomen, angażuje się społecznie w działania związane z estetyką przestrzeni publicznej i poprawą jakości życia w mieście. Na co dzień student gospodarki przestrzennej na Politechnice Łódzkiej i aktywny członek Studenckiego Koła Naukowego Gospodarki Przestrzennej CIRKULA.

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

BARTŁOMIEJ OLCZAK

Inwentaryzacja, czyli jak wygląda obszar działań przed wprowadzanymi zmianami. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

się innym rodzajem zabudowy. Karolew to osiedle z zabudową wielorodzinną, ciekawy przykład blokowiska, gdzie na osiedlowych uliczkach samochody rozwijają zawrotne prędkości. Na Starym Polesiu mamy do czynienia z gęstą zabudową śródmiejską, dominują tu kamienice, a ulice należą do najbardziej niebezpiecznych. Trzeci obszar – Julianów, to z pozoru spokojne osiedle zabudowy jednorodzinnej z dużym udziałem terenów zielonych, jednak panem i władcą jest tutaj pędzący i parkujący, gdzie popadnie samochód. Każdy z obszarów ma inny charakter, dzięki czemu w projektach mogły zostać pokazane różnorodne metody wprowadzania uspokojenia ruchu w zależności od uwarunkowań.

z którymi powinniśmy porozmawiać. W tym celu wykonaliśmy tzw. mapowanie interesariuszy, czyli określiliśmy odbiorców naszych działań. Wśród nich znaleźli się przede wszystkim mieszkańcy (bo to oni przecież najlepiej znają obszar, którego dotyczyły warsztaty), osoby prowadzące różnego rodzaju działalność lub reprezentujące instytucje zlokalizowane na obszarze (właściciele sklepów, pracownicy bibliotek, spółdzielnie mieszkaniowe, kluby osiedlowe, rodzice dzieci uczęszczających do przedszkola, przychodnie itd.), a także przedstawiciele Rad Osiedla, lokalnych NGO, Policji, Straży Miejskiej, Zarządu Dróg i Transportu, mediów, a także osoby zainteresowane obszarem i bezpieczeństwem ruchu drogowego w mieście.

W okresie od 10 lipca do 31 sierpnia zorganizowaliśmy 6 spotkań konsultacyjnych, tj. po 2 na każdym ze wskazanych łódzkich osiedli. Na potrzeby tej publikacji posłużymy się przykładem Karolewa, który był pierwszym i pilotażowo realizowanym przez nas działaniem.

Jednak samo określenie interesariuszy nie wystarczy, trzeba przecież się z nimi skontaktować i przekazać informację o organizowanym spotkaniu. Aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, wybraliśmy różne metody informowania. Rozdaliśmy łącznie 1000 ulotek, rozwiesiliśmy 20 plakatów (oczywiście tylko w legalnych i przeznaczonych do tego miejscach m.in. na klatkach schodowych czy w bibliotece), stworzyliśmy specjalne wydarzenie na Facebooku (około 150 osób zaproszonych). Ponadto informacje

PRZYGOTOWANIA I PROMOCJA Zanim przeprowadziliśmy warsztaty, musieliśmy się w naszym zespole odpowiednio przygotować. Zaczęliśmy od poznania osób,

nego oraz przyjaznego, czyli znajdującego się w najbliższym sąsiedztwie. Do tego celu najbardziej nadawały się takie lokalizacje jak szkoła, biblioteka, ośrodek kultury czy inne ogólnodostępne instytucje. Wybraliśmy Miejską Bibliotekę Publiczną. Mając określone miejsce spotkania mogliśmy wyznaczyć termin, najdogodniejsze wydawały się być godziny popołudniowe w tygodniu, po godzinach pracy, czyli po godzinie 16.

TEMPO-30 NA OSIELDU

o naszych wydarzeniach pojawiły się na profilach portalu Facebook związanych z osiedlem np. Osiedle Karolew – Retkinia Wschód (541 osób lubiących profil) oraz Osiedle Karolew (585 osób lubiących profil) [dane na dzień 6.01.2016 r.]. Oczywiście informowaliśmy korzystając także z naszych fundacyjnych „kanałów” tj. profili na Facebook’u czy strony internetowej projektu. Nie przeprowadzilibyśmy akcji promocyjnej bez wsparcia lokalnych jednostek, tj. Miejskiej Biblioteki

Wizualizacja proponowanych zmian. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

Przed samym spotkaniem uruchomiliśmy również ankietę internetową, by poznać potrzeby tych osób, które na spotkaniu pojawić się nie mogły. Bardzo istotny był również wybór miejsca spotkania. Przede wszystkim zależało nam, aby znajdowało na terenie, którego miało dotyczyć spotkanie. Jednocześnie szukaliśmy miejsca możliwie najbardziej dostęp-

UWARUNKOWANIA Chcąc jak najlepiej przygotować się do rozmowy z mieszkańcami osiedla, wyruszyliśmy w teren, by doświadczyć na własnej skórze problemów komunikacyjnych tego obszaru. Na podstawie wizji lokalnej przygotowaliśmy analizy różnych uwarunkowań na Karolewie. Co to znaczy? Opracowaliśmy m.in. mapę przedstawiającą diagnozę stanu istniejącego, gdzie zaznaczyliśmy dostępność komunikacji publicznej, parkingi dzikie i zorganizowane, sygnalizację świetlną, ulice jednokierunkowe, przejścia dla pieszych, a także generatory ruchu, czyli najważniejsze usługi itd. Inne mapy przedstawiały uzbrojenie w infrastrukturę drogową, a także statystyki dotyczące lokalizacji wypadków oraz zdarzeń drogowych i ich przyczyn (źródło: www.se-

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Publicznej, gdzie rozwieszono plakaty oraz rozdawano ulotki czytelnikom czy Parafii Chrystusa Króla, która podczas ogłoszeń parafialnych zachęcała do udziału w naszych wydarzeniach. Ponadto wysłaliśmy maile z zaproszeniem do wielu jednostek m.in. Rady Osiedla Karolew – Retkinia Wschód czy Poleskiego Ośrodka Sztuki – filia Karolew.

Wizualizacja proponowanych zmian. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

wik.pl). Przygotowaliśmy również analizy stanu projektowanego, gdzie zaznaczyliśmy planowane i realizowane inwestycje. Skorzystaliśmy także z miejskiej mapy własności opracowanej na potrzeby Budżetu Obywatelskiego (dostępna na stronie www.budzet. dlalodzi.info/mapa), która była źródłem informacji o tym, gdzie możemy lokalizować nasze działania (tylko na terenach należących do miasta). Na potrzeby projektu przeanalizowaliśmy także mapę akustyczną Łodzi (www.akustyczna.mapa.lodz.pl), która była źródłem informacji o przekroczeniach dopuszczalnego poziomu dźwięku wywołanego przez komunikację na Karolewie. Korzystając z własnych doświadczeń i analizy wniosków z Budżetu Obywatelskiego stworzyliśmy listę orientacyjnych kosztów inwestycji, tj. wyce-

ny za wymalowanie przejścia dla pieszych, zamontowanie mini-ronda z prefabrykatu, gruntowny remont chodnika na odcinku 100 m czy budowa sygnalizacji świetlnej.

SCENARIUSZ Również do rozmowy trzeba było się przygotować. Chcąc uzyskać jak najwięcej informacji, przygotowaliśmy scenariusz takiego spotkania (dostępny w dalszej części publikacji). Zapisaliśmy tam podstawowe informacje dotyczące sposobów oraz metod prowadzenia spotkań konsultacyjnych. Opracowanie takiego scenariusza miało na celu wyznaczenie punktów ramowych i określenie wszystkich informacji, które należy przekazać w trakcie spotkania. Oczywiście treść komunikatów, była na tyle elastyczna, by mogła być indywi-

Uwagi mieszkańców notowane na bieżąco. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

• • • • • • •

nierówne chodniki, zaparkowane samochody ograniczające dostępność do chodników na osiedlu, samochody parkujące na trawnikach, bariery dla osób z niepełnosprawnością, braki w chodnikach – dzikie przejścia, zbyt wąskie perony przystanków tramwajowych, niebezpieczne i niedogodne dojścia do przystanków, miejsca, gdzie oznakowanie poziome i pionowe nie jest widoczne, zły stan techniczny i brak ciągłości infrastruktury rowerowej.

Sugestie mieszkańców zawarte w ankietach: • • • • • • • • •

•

• • •

zamontowanie progów zwalniających, wydzielenie miejsc parkingowych, otoczenie wszystkich chodników słupkami – szczelnie, rekultywacja trawników, wymiana chodników, wygodne dojścia do autobusów, więcej nasadzeń, poprawa jakości zieleni, zrezygnowanie z montowania sygnalizacji świetlnej na przejściach dla pieszych, wprowadzenie strefy tempo-30 na całym obszarze zamiast ograniczenia do 40 km/h, uniemożliwienie parkowania na skrzyżowaniach, zamontowanie poduszek berlińskich, wydzielenie dróg rowerowych.

Część uwag zgłoszonych przez mieszkańców dotyczyła jakości nawierzchni lub była wskazaniem miejsc, gdzie coś można przebudować, np. położyć fragment chodnika. W naszym projekcie mogliśmy jedynie zaproponować nową organizację ruchu na istniejącym układzie drogowym, bez przebudowy. Natomiast sugestie nasadzeń, utworzenia chodników i innych rozwiązań niebędących organizacją ruchu zostały przekazane zarządcy dróg.

PIERWSZE SPOTKANIE 16 lipca 2015 r. (czwartek) w godz. 18-20 w Miejskiej Bibliotece Publicznej Łódź-Polesie Filia nr 12 odbyło się pierwsze spotkanie konsultacyjne na Karolewie. Wydarzenie skierowane było do mieszkańców, interesariuszy, władz miasta oraz osób zainteresowanych działalnością Fundacji Fenomen.

TEMPO-30 NA OSIELDU

• •

dualnie dostosowywana do potrzeb poszczególnych warsztatów. Efekty naszej pracy skonsultowaliśmy z metodologiem, który pomógł nam uatrakcyjnić zajęcia i dostosować je do pracy z mieszkańcami.

Głównym celem pierwszego spotkania było wspólne zdefiniowanie podstawowych problemów występujących na osiedlu oraz określenie potrzeb i oczekiwań związanych z bezpieczeństwem różnych grup odbiorców. Istotne było dla nas prowadzenie konstruktywnej dyskusji, polegającej na wymianie poglądów i zapoznanie z opiniami innych osób. W trakcie warsztatów uczestnicy zostali poinformowani o wynikach przygotowanych przez nas analiz. Spotkanie miało również charakter edukacyjny, dlatego uczestniczy warsztatów otrzymali porządny zastrzyk wiedzy na temat różnych form uspokojenia ruchu i innych metod zapewniających bezpieczeństwo na osiedlach. Na spotkaniach, pod okiem przedstawiciela ZDiT, wspólnie szukaliśmy miejsc, które wymagają uwagi czy interwencji. Zajęcia opierały się na pracy w grupach. Każda grupa korzystała z map z zaznaczonymi budynkami, ulicami, chodnikami, drzewami. Uczestnicy spotkania proszeni byli o wskazanie obszarów problemowych, a także pozytywnie odbieranych przestrzeni – uznawanych za bezpieczne. Zbieraliśmy wszystkie opinie, uwagi, zanotowaliśmy sugestie i propozycje w kontekście zmiany organizacji ruchu i poprawy bezpieczeństwa w okolicy. To mieszkańcy zdecydowali o wyborze bezpiecznych rozwiązań, które usprawniłyby poruszanie się po ich osiedlu.

W MIĘDZYCZASIE... Podczas dwutygodniowej przerwy między warsztatami dokonaliśmy szczegółowej analizy zgłoszonych uwag (w tym opracowaliśmy wyniki ankiet wypełnionych przez mieszkańców osiedla, dotyczących bezpieczeństwa na obszarze) oraz stworzyliśmy na tej podstawie

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Mieszkańcy podczas spotkań oraz wypełniając ankiety zwracali uwagę na następujące niedogodności:

koncepcje zmiany organizacji ruchu. Proponowane przez nas rozwiązania miały na celu uspokojenie ruchu na Karolewie, przy niewielkich nakładach finansowych w możliwie krótkim czasie. Staraliśmy się więc, aby rozwiązania na poszczególnych ulicach nie były kosztowne i długotrwałe w przygotowaniu.

DRUGIE SPOTKANIE Kolejne spotkanie odbyło się dwa tygodnie później, czyli 30 lipca (czwartek), w godz. 1820 w tym samym miejscu. Podczas spotkania nasz zespół przedstawił propozycje zmian stworzonych na podstawie materiału z pierwszego spotkania, a także ankiet oraz uwag złożonych pisemnie. Przedstawiony projekt stał

Realizowany projekt. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

EFEKTY W wyniku przeprowadzonych spotkań konsultacyjnych z mieszkańcami stworzono dokumentację projektową, którą bezpłatnie przekazano Zarządowi Dróg i Transportu w Łodzi.

Realizowany projekt. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

się podstawą dalszej dyskusji z mieszkańcami nad możliwościami wprowadzenia zmian, które poprawią bezpieczeństwo na drogach Karolewa. Celem wydarzenia była konstruktywna dyskusja nad zaplanowanymi rozwiązaniami, a także zebranie opinii i uwag do projektu. Staraliśmy się również uświadomić mieszkańców, że mają wpływ na otaczającą przestrzeń i możliwość wprowadzenia swoich pomysłów w życie poprzez zgłaszanie ich czy to do budżetu obywatelskiego, czy też w trakcie innych form konsultacji społecznych.

Dalsza współpraca z Urzędem Miasta wiązała się z koniecznością wprowadzenia poprawek do projektu – w niektórych miejscach zmieniono zaproponowane pierwotnie rozwiązania na inne, zachowując jednak ich efekt – zwiększenie bezpieczeństwa, poprawę widoczności na skrzyżowaniach czy ułatwienie poruszania się pieszo. Od połowy grudnia 2015 r. możemy cieszyć się pierwszym efektem naszych warsztatów – nową organizacją ruchu na osiedlu Karolew, gdzie wprowadzono ograniczenie prędkości do 30km/h oraz strefę skrzyżowań równorzędnych. Wierzymy, że przeprowadzony przez nas proces konsultacyjny projektu uspokojenia ruchu na jednym z łódzkich osiedli wpłynął na wyższą świadomość znaczenia aktywności społecznej przy jednoczesnym zwiększeniu poczucia sprawczości.

Na ulicach, na których nie było możliwości wprowadzenia trasowania ani zwężenia pasów ruchu, zostały zastosowane tak zwane poduszki berlińskie – progi zwalniające, będące gotowymi elementami (prefabrykatami) wykonanymi z tworzywa sztucznego, które egzekwują przestrzeganie dozwolonej prędkości od kierowców samochodów osobowych, ale nie utrudniają poruszania się pojazdów o większym rozstawie kół, np. autobusom i śmieciarkom (ul. Karolewska, ul. Bratysławska). W sytuacji, w której nie można było uzyskać trasowania poprzez wyznaczanie pasów postojowych ani zastosować poduszek berlińskich, np. ze względu na to, że na drogach dojazdowych do szpitali, nie można sytuować progów, wprowadzono wysepki rozdzielające pasy ruchu (ul. Wileńska).

Zaprojektowane zostały brakujące przejścia dla pieszych, m.in. w rejonie pętli tramwajowej i na ul. Karolewskiej w rejonie ul. Norwida, niestety nie wszystkie zostały zrealizowane. Po wschodniej stronie ul. Bratysławskiej, pomiędzy ul. Wileńską a ul. Wróblewskiego, wydzielono pas rowerowy. Po drugiej stronie oraz na pozostałych odcinkach tej ulicy, a także ul. Karolewskiej i Wróblewskiego zostały zastosowane tzw. sierżanty rowerowe, czyli oznakowania poziome stosowane w sytuacji, gdy nie wytycza się odrębnej przestrzeni dla cyklistów. Celem tych oznaczeń jest zwrócenie uwagi kierowców i spowodowanie, aby odsunęli się od prawej krawędzi jezdni zostawiając miejsce dla rowerzystów, którzy są częstymi użytkownikami drogi. Na podstawie danych zebranych podczas Europejskiej Rywalizacji Rowerowej 2014 określono, że ul. Wróblewskiego, ul. Karolewska i ul. Bratysławska stanowią popularne szlaki komunikacyjne rowerzystów. Ponadto zaproponowano połączenie osiedla z istniejącą drogą rowerową na ul. Bandurskiego poprzez wytyczenie na istniejących szerokich lub mało uczęszczanych chodnikach ciągów pieszo-rowerowych i umożliwienie wjazdu na nie poprzez miejscowe obniżenie krawężników (rejon ulic Karolewskiej i Krzemienieckiej oraz zakończenie ul. Wygodnej). Taki zabieg będzie skutkował łatwiejszym dostępem drogi rowerowej na al. Bandurskiego dla mieszkańców osiedla Karolew. Ponadto, na etapie projektowania, proponowane było wyłączenie (budzącej wiele kontrowersji) sygnalizacji świetlnej lub uruchamianie jej jedynie na czas przejazdu tramwaju na dwóch skrzyżowaniach – ul. Bratysławskiej i ul. Wróblewskiego oraz ul. Bratysławskiej i ul. Wileńskiej. Pomimo wielu próśb mieszkańców i znikomego ruchu samochodowego, Zarząd Dróg i Transportu nie jest skłonny do wyłączenia nowo zamontowanej sygnalizacji świetlnej. Ostateczny projekt dostępny jest na stronie www.innadroga.dlalodzi.info.

AUTOR JOANNA MIECZNIKOWSKA Absolwentka kierunku Architektura i Urbanistyka Politechniki Łódzkiej. Doświadczenie zawodowe zdobywa w pracowniach architektonicznych i urbanistycznych. Z Fundacją Fenomen sympatyzuje od 2010 roku. Aktualnie w Fundacji zajmuje się projektami organizacji ruchu oraz wizualizacjami proponowanych rozwiązań. Od sześciu lat całoroczna rowerzystka.

TEMPO-30 NA OSIELDU

Najważniejszym rozwiązaniem, poza skrzyżowaniami równorzędnymi, jest wprowadzenie tzw. trasowania. Polega to na tym, że tor jazdy pojazdów nie jest, tak jak to było dotychczas, długą prostą linią, ale jest urozmaicony. Szerokie pasy ruchu w połączeniu z długimi odcinkami prostymi, prowokują kierowców do szybszej jazdy. Trasowanie wręcz przeciwnie. Szerokości pasów ruchu na niektórych ulicach Karolewa zostały sprowadzone do wartości bliskich minimalnym dozwolonym na drogach tej klasy. W przypadku Karolewa były to drogi lokalne, a na nich szerokość pasa ruchu może wynosić, dla ruchu uspokojonego, minimalnie 2,5 m. Więcej informacji na ten temat znajduje się w pierwszym numerze „Funkcje ulicy”. Dzięki zwężeniu pasów ruchu, na „odzyskanej” części jezdni, można było wprowadzić pasy postojowe dla samochodów, a na fragmencie ul. Bratysławskiej, pas ruchu dla rowerów. Pasy postojowe umieszczono po obu stronach ulic, aby wprowadzić trasowanie (ul. Wróblewskiego). W celu przeciwdziałania parkowaniu na trawnikach i chodnikach w przyszłości, tak jak to jeszcze niedawno miało miejsce, zaproponowano zastosowanie ograniczników parkowania na chodnikach oraz nasadzenia z krzewów ozdobnych na trawnikach.

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Na obszarze całego osiedla Karolew wprowadzono strefę tempo-30. Na skrzyżowaniach publicznych dróg wewnątrzosiedlowych zlikwidowano przejazdy z pierwszeństwem i wprowadzono skrzyżowania równorzędne. Jednak propozycja nie ograniczyła się tylko do postawienia nowych znaków, zaprojektowano również rozwiązania uniemożliwiające przekraczanie dozwolonej prędkości oraz porządkujące funkcje ulicy.

SCENARIUSZE SPOTKAŃ Z MIESZKAŃCAMI Z CYKLU „BEZPIECZNE MIASTO – INNA DROGA”

Metody pracy w trakcie spotkań: • przekazywanie wiedzy przy użyciu prezentacji multimedialnej, • dyskusja grupowa, • udzielanie odpowiedzi na pytania zadawane przez uczestników spotkań, • praca warsztatowa. • Środki potrzebne do przeprowadzenia spotkań: • komputer i rzutnik multimedialny, • mapy osiedla, którego dotyczą spotkania, • materiały piśmienne (mazaki, kredki, długopisy itp.). Scenariusz pierwszego spotkania z mieszkańcami z cyklu „Bezpieczne miasto – inna droga”.

CZĘŚĆ 1 – WPROWADZENIE Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący powinien przedstawić siebie i organizatorów, poinformować o celu spotkania oraz jego harmonogramie, przekazać informacje dotyczące zasad panujących w trakcie konsultacji, odpowiedzieć na ewentualne pytania od uczestników. UWAGA! • Należy pamiętać, że wszelkie uwagi i opinie uczestników powinny zostać jak najdokładniej zaprotokołowane. W tym celu najlepiej wyznaczyć jedną z osób odpowiedzialnych za organizację spotkania do stworzenia dokładnych notatek. • Można również nagrać całe spotkanie. Jednak w tym przypadku należy poinformować o tym uczestników i poprosić o wyrażenie zgody na nagrywanie.

CZĘŚĆ 2 – DIAGNOZA OKOLICY, KTÓREJ DOTYCZY SPOTKANIE ORAZ SPOSOBY USPOKOJENIA RUCHU Czas trwania 30-40 minut, w trakcie których prowadzący powinien zaprezentować wyniki analiz dotyczących osiedla, na którym odbywa się spotkanie. W tej części powinny zostać przedstawione informacje dotyczące sposobów związanych z poprawą bezpieczeństwa i uspokojeniem ruchu. UWAGA! • Przed rozpoczęciem prezentacji warto zadać kilka „rozgrzewkowych” pytań dotyczących obszaru, np. co się Państwu najbardziej podoba na tym osiedlu? czego (jakiego typu miejsc) brakuje na osiedlu? • Oprócz prezentacji multimedialnej warto również przygotować kilka wydrukowanych map, które są wyświetlane na slajdach. Ułatwi to uczestnikom zapoznanie się z materiałami. Przerwa Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których uczestnicy mogą poczęstować się kawą lub herbatą, czymś słodkim. Jest to czas pozwalający również na przearanżowanie miejsca, w którym odbywa się spotkanie. Można wtedy dostosować liczbę stolików do liczby uczestników, aby praca w grupach przebiegała w komfortowych warunkach.

CZĘŚĆ 3 – WARSZTAT Czas trwania 40-50 minut. Należy podzielić uczestników warsztatu na mniejsze grupy,

Czas trwania 5 minut, w trakcie których prowadzący dziękuje za uczestnictwo w spotkaniu, zaprasza na drugie spotkanie i prosi o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej.

UWAGA! • Warto zapytać uczestników spotkania, czy wszystkie oznaczenia na mapie zasadniczej są czytelne i zrozumiałe. Jeśli nie, należy udzielić dodatkowych informacji. • Dobrze jest przygotować wcześniej zestaw pytań, które pozwolą kontrolować dyskusje i pozyskanie wszystkich niezbędnych informacji. Możemy poprosić

UWAGA! • Dobrze jest przygotować listę obecności wraz z miejscem na uzupełnienie przez uczestników spotkania adresu email lub numeru telefonu, co ułatwi późniejsze informowanie o kolejnych spotkaniach oraz postępach projektu. • Celem ankiety ewaluacyjnej jest pozyskanie informacji zwrotnych od uczestni-

o wskazanie przestrzeni odbieranych pozytywnie, czyli takich, w których czują się bezpiecznie. Pozwoli to na lepsze zrozumienie standardu, jakiego oczekują od danego obszaru.

CZĘŚĆ 4 – ZAKOŃCZENIE

TEMPO-30 NA OSIELDU

w celu ułatwienia dyskusji i każdej z grup przydzielić moderatora. W każdym z zespołów prowadzący powinien zapoznać uczestników z mapą, na której mają być nanoszone różne pomysły nowych rozwiązań dotyczących bezpieczeństwa. W zasadniczej fazie tej części uczestnicy mają za zadanie zgłaszać aktualne problemy występujące na danym terenie, mówić o dobrych rozwiązaniach, które można powtórzyć też w innych miejscach, przekazywać swoje pomysły związane z uspokojeniem ruchu na osiedlu.

Uwagi do konkretnych miejsc na osiedlu zaznaczone na mapie. Fot. Patryk Grądys

•

np. o wskazanie niebezpiecznych przejść dla pieszych, skrzyżowań ze słabą widocznością, miejsc niedostosowanych dla osób starszych czy rodziców z dziećmi. Należy pamiętać, by oprócz problemowych obszarów, poprosić uczestników

ków, dotyczących sposobu prowadzenia spotkania (np. czy treści były zrozumiałe? czy informacja o spotkaniu dotarła odpowiednio wcześnie? ewentualne sugestie dla organizatorów). Ankieta powinna być anonimowa.

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

CZĘŚĆ 2 – PRZEDSTAWIENIE kańcami z cyklu „Bezpieczne miasto – OPRACOWANIA Scenariusz drugiego spotkania z mieszinna droga”.

CZĘŚĆ 1 – WPROWADZENIE Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący przypomina najważniejsze informacje dotyczące siebie, organizacji i celu spotkań, informuje, jaki jest porządek tego spotkania i odpowiada na ewentualne pytania od uczestników. UWAGA! •

Trzeba mieć na uwadze, że nie wszyscy obecni na drugim spotkaniu, uczestniczyli w pierwszej części warsztatów. W związku z tym na początku należy krótko podsumować, co zostało ustalone w trakcie pierwszych warsztatów.

•

Należy pamiętać, że wszelkie uwagi i opinie uczestników powinny zostać jak najdokładniej zaprotokołowane. W tym celu

najlepiej wyznaczyć jedną z osób odpowiedzialnych za organizacje spotkania do stworzenia dokładnych notatek. •

Można również nagrać całe spotkanie. Jednak w tym przypadku należy poinformować o tym uczestników i poprosić o wyrażenie zgody na nagrywanie.

Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący przedstawia efekty pracy. UWAGA! • Projekt powinien być przygotowany w sposób czytelny i zrozumiały dla każdego uczestnika. Warto skorzystać z różnych metod obrazowania rozwiązań, tj. schematów, wizualizacji, fotomontaży. • Oprócz prezentacji multimedialnej powinno się przygotować kilka wydrukowanych map, które są wyświetlane na slajdach. Ułatwi to uczestnikom zapoznanie się z materiałami. • Należy poinformować uczestników spotkania, że proponowane przez nas rozwiązania nie są ostatecznym projektem, lecz podstawą do dalszej dyskusji.

CZĘŚĆ 3 – ZEBRANIE OPINII Czas trwania 30-40 minut, w trakcie których prowadzący zachęca uczestników do wyrażania opinii na temat przygotowanych propozycji i zbiera dodatkowe wypowiedzi, które mogą się pojawić w trakcie spotkania. UWAGA! • Dobrze jest przygotować wcześniej zestaw pytań, które pozwolą kontrolować dyskusje i pozyskanie wszystkich niezbędnych informacji, np. czy przedstawione przez nas propozycje rozwiązują problemy, o których mówiliśmy w trakcie

WSPÓŁPRACA Z ZDIT Planując prace nad stworzeniem propozycji nowej organizacji ruchu na osiedlu, postanowiliśmy najpierw nawiązać współpracę z Zarządem Dróg i Transportu. Wyszliśmy bowiem z założenia, że byłoby nieuczciwie proponować mieszkańcom zmianę, której zarządca drogi nie miałby ochoty wdrożyć. Stąd podpisane porozumienie, na mocy którego my zadeklarowaliśmy przeprowadzenie spotkań z mieszkańcami, zebranie od nich opinii, zaś ZDiT miał pomóc w późniejszym naniesieniu zmian, opracowaniu optymalnego rozwiązania i co ważne – zabezpieczyć w swoim budżecie środki na realizację.

Chcieliśmy także zsynchronizować czasowo realizację naszego projektu z kończoną inwestycją trasy W-Z na osiedlu. To nie do końca się udało i to nawet nie z winy ZDiT czy naszej. Nie udało się też niestety nakłonić ZDiT do odstąpienia od budowy kosztownej i niepotrzebnej sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach z ul. Wileńską czy Wróblewskiego. ZDiT wyszedł z założenia, że nawet jeśli błędem była decyzja o jej montażu, to i tak musi powstać i być uruchomiona, aby uniknąć telefonów mieszkańców alarmujących o nieczynnej sygnalizacji.

TEMPO-30 NA OSIELDU Materiały potrzebne do realizacji warsztatów z mieszkańcami. Fot. Patryk Grądys.

poprzedniego spotkania? czy wpłyną one na wzrost bezpieczeństwa? • Jeśli uczestnicy wyrażają negatywne opinie na temat proponowanych rozwiązań prowadzący powinien poprosić o uargumentowanie oraz zaproponowanie alternatywy.

łe? czy informacja o spotkaniu dotarła odpowiednio wcześnie? ewentualne sugestie dla organizatorów). Ankieta powinna być anonimowa.

CZĘŚĆ 4 – ZAKOŃCZENIE

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący dziękuje za udział w spotkaniu oraz informuje i zachęca uczestników do brania udziału w konsultacjach społecznych, wpływania na kształtowanie przestrzeni publicznej. Prosi również o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej.

Realizacja projektu. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.

KOMPENDIUM

JAK PRZYGOTOWAĆ SAMODZIELNIE WARSZTATY?

Organizacja spotkania dla mieszkańców osiedla, członków spółdzielni mieszkaniowej czy wybranej ulicy nie musi nastręczać kłopotów. Przedstawiamy listę rzeczy, które należy wykonać, aby z jak najmniejszym stresem i zdenerwowaniem zorganizować tego typu spotkanie. Zaznaczenie wszystkich punktów jako zrealizowane pozwoli przeprowadzić dobre spotkanie z mieszkańcami. Na liście są nie tylko sprawy organizacyjne, ale także promocyjne. Zachęcamy do aktywności.

WARSZTAT I • • •

• • • • •

Wybór obszaru (dokładne określenie granic); Pozyskanie mapy do celów edukacyjnych z łódzkiego ośrodka geodezji (bezpłatnie!); Wytypowanie zainteresowanych tematem osób (mieszkańcy, właściciele sklepów, pracownicy pubów, restauracji, barów, nauczyciele ze szkoły, rodzice, klienci sklepów, klubów sportowych, dzielnicowy, Straż Miejska, Rada Osiedla, Spółdzielnia Mieszkaniowa, lokalnie działające organizacje pozarządowe, media, Urząd Miasta); Przygotowanie i udostępnienie ankiet, na podstawie których można poznać problemy danego obszaru; Wizja lokalna, aby dokładnie poznać teren; Sprawdzenie uwarunkowań (infrastrukturalnych, prawnych, własnościowych); Wybór i rezerwacja miejsca warsztatów; Przygotowanie ulotek, plakatów, zaproszeń (zaprojektowanie, powielenie);

• Kampania informacyjna: • rozwieszenie plakatów (tylko w miejscach legalnych np. na klatce, na słupie ogłoszeniowym lub w sklepie za zgodą właściciela), • rozdanie ulotek (lub zostawienie w kiosku, piekarni, kolekturze lotto), • skontaktowanie się z zainteresowanymi (szkoły, sklepy i inne wytypowane wcześniej instytucje czy osoby); • Zaproszenie zainteresowanych osób (patrz wyżej); • Przygotowanie prezentacji na warsztaty (przykładowe prezentacje do wykorzystania są na stronie www.innadroga.dlalodzi.info); • Zakup i/lub przygotowanie materiałów piśmiennych na spotkanie (długopisy, mazaki, czyste kartki); • Przygotowanie listy obecności z miejscem na wpisanie przez uczestników spotkania adresu email lub numeru telefonu; • Przygotowanie ankiety ewaluacyjnej, zwłaszcza jeżeli planowane są kolejne spotkania i chcemy uzyskać informację zwrotną od uczestników (przykładowa

CO ZROBIĆ PRZED SAMYMI WARSZTATAMI: • • • • • • • • •

przygotować rzutnik, zgrać na pendrive prezentację, naszykować materiały (mapy, mazaki, kredki itp.), potwierdzić miejsce, zrobić zakupy (spożywcze), wyznaczyć osobę do robienia zdjęć, wyznaczyć osoby do zapisywania uwag mieszkańców, przygotować zaproszenia na kolejne spotkanie, wydrukować mapy.

WARSZTAT II •

BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA

•

Sporządzenie raportu z pierwszych warsztatów – zebranie i uporządkowanie uwag, opinii mieszkańców; Przeanalizowanie ankiety

dotyczące bezpieczeństwa; • Przygotowanie relacji i udostępnienie jej zainteresowanym (poprzez stronę, bloga, FB, stronę www Rady Osiedla, emaile itp.); • Zlecenie przygotowania projektu wraz z wizualizacją specjaliście; • Kampania informacyjna: • rozwieszenie plakatów, • rozdanie ulotek, • skontaktowanie się z interesariuszami, • skontaktowanie się z osobami obecnymi na pierwszym spotkaniu; • Przygotowanie prezentacji na warsztaty (przykładowa prezentacja znajduje się na stronie www.innadorga.dlalodzi.info); • Przygotowanie materiałów na spotkanie (rzutnik, materiały papiernicze, prezentacja – jak wcześniej); • Przygotowanie cateringu; • Przesłanie raportu po spotkaniu do wszystkich zainteresowanych; • Przesłanie uwag/propozycji zmian po spotkaniu do ZDiT; • Monitorowanie, aż do momentu zakończenia realizacji.

TEMPO-30 NA OSIELDU

•

ankieta dostępna jest na stronie www. innadorga.dlalodzi.info); Przygotowanie cateringu (kawa, herbata, woda, kubeczki, coś słodkiego).

Warsztaty. Fot. Patryk Grądys.

W NASTĘPNEJ CZĘŚCI... Bezpieczeństwo ruchu drogowego to nie tylko działania infrastrukturalne, przebudowy, znaki, organizacja ruchu. To także cały wachlarz narzędzi marketingowych. Co roku słyszymy o akcjach „bezpieczne święta”, „bezpieczny powrót z wakacji”, „akcja znicz”, „piłeś, nie jedź”... Część z tych działań skierowana jest do najmłodszych uczestników ruchu, część do kierujących pojazdami. Niestety dość często kampanie takie skupiają się na słabszych uczestnikach ruchu. Policyjna

akcja „bezpieczny pieszy” polega na pouczaniu i karaniu... pieszych. Są jednak przykłady kampanii, które można z powodzeniem powielać na osiedlu czy w okolicy szkoły. Są skuteczne, czasami zabawne, czasami szokujące - ale zapadają w pamięć i pozwalają zastanowić się nad sensem przekazu. Przykłady takich kampanii oraz instrukcję jak samodzielnie zorganizować taką akcję promującą bezpieczeństwo ruchu - przedstawimy w kolejnej publikacji. Katarzyna Mikołajczyk Fundacja Normalne Miasto-Fenomen

AUTORZY Bartłomiej Olczak, Jakub Misiak, Joanna Miecznikowska, Hubert Barański REDAKCJA JĘZYKOWA Iwona Sójkowska FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Patryk Grądys SKŁAD Patryk Grądys UTWÓR OPUBLIKOWANY na licencji niewyłącznej Creative Commons – Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0