Rozwijanie kluczowej kompetencji umiejętność uczenia się

2012 rozwijanie kluczowej kompetencji

umiejętność uczenia się

Konkurs na najlepszy projekt programu ,,Uczenie się przez całe życie”

2012

Wprowadzenie

4

CEL, IDEA, ZASADY I PRZEBIEG KONKURSU EDUINSPiRACJE 2012

6

WYNIKI KONKURSU – LISTA LAUREATÓW I WYRÓŻNIONYCH

10

KONCEPCJA PREZENTACJI PROJEKTÓW NAGRODZONYCH I WYRÓŻNIONYCH

12

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

15

Comenius 16 Erasmus 22 Leonardo da Vinci 28 Grundtvig 34 Wizyty Studyjne 36 PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ Comenius 44 Erasmus 50 Leonardo da Vinci 56 Grundtvig 62

43

Wprowadzenie

Wprowadzenie

K

onkurs EDUinspiracje to inicjatywa podejmowana corocznie przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji, Narodową Agencję Programu „Uczenie się przez całe życie”. Ma ona służyć upowszechnianiu i szerszemu wykorzystaniu efektów programu „Uczenie się przez całe życie”, pokazywaniu przykładów dobrej praktyki i najwyższej jakości rezultatów projektów osiąganych przez wszystkie programy sektorowe akcji zdecentralizowanych i centralnych: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz program międzysektorowy, w tym Wizyty Studyjne.

Pierwsza edycja konkursu (2011 r.) została zrealizowana pod hasłem Mobilność od juniora do seniora. W konkursie istotne było ukazanie znaczenia mobilności w procesie uczenia się na wszystkich etapach życia.

W 2012 r. Fundacja ogłosiła konkurs na najlepszy projekt w zakresie rozwijania kompetencji kluczowej umiejętność uczenia się.

Nacisk położono na ukazanie znaczenia umiejętności uczenia się w procesie nabywania wiedzy na wszystkich etapach życia:

od ucznia, przez studenta, pracownika, kadrę kierowniczą, aż po seniorów. Laureaci konkursu, podobnie jak w ubiegłym roku, zostali wybrani w dwóch kategoriach konkursowych odpowiadających dwóm typom działań projektowych: projekty indywidualne i projekty instytucjonalne.

W tym roku na konkurs EDUinspiracje wpłynęły 163 zgłoszenia. Po ocenie formalnej oraz dwóch etapach oceny merytorycznej przeprowadzonej przez ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych na ręce kapituły przekazaliśmy 25 najlepszych w rankingu ocen zgłoszeń. Nagrody i wyróżnienia zostały przyznawane w dwóch kategoriach: instytucjonalnej oraz indywidualnej w poszczególnych programach sektorowych programu „Uczenie się przez całe życie”.

Gala z wręczeniem nagród laureatom konkursu odbędzie się 17 października 2012 r. w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, podczas ogólnopolskiej konferencji upowszechniającej rezultaty projektów programu „Uczenie się przez całe życie” pod hasłem Rozwijanie kompetencji kluczowej: umiejętność uczenia się, organizowanej

przez naszą Fundację w kontekście wspierania celów Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej.

Serdecznie zapraszamy Państwa do lektury niniejszego zeszytu prezentującego cele, idee i zasady konkursu EDUinspracje 2012 oraz doświadczenia i sukcesy naszych beneficjentów (dziesięciu laureatów konkursu oraz piętnastu wyróżnionych) w zakresie nabywania i rozwijania kompetencji umiejętność uczenia się.

Publikacja została przygotowana w dwóch wersjach językowych: polskiej – wersja drukowana i elektroniczna oraz angielskiej – wersja elektroniczna. Więcej informacji na stronie konkursu: http://www.eduinspiracje.pl/.

Realizatorom projektów nagrodzonych i wyróżnionych serdecznie gratulujemy, a wszystkim osobom, które wzięły udział w konkursie, przesyłając zgłoszenia swoich projektów, tą drogą składamy podziękowania.

Organizatorzy konkursu

Ocenialiśmy aktywności, które przekładają się na wymierne i trwałe rezultaty, wraz z ich zastosowaniem w praktyce, użytecznością czy dostępnością dla innych osób oraz instytucji

5

Cel, idea, zasady i przebieg konkursu eduinspiracje 2012

CEL, IDEA, ZASADY...

Cel i idea konkursu Głównym zamierzeniem konkursu jest wyłonienie najlepszych projektów realizowanych w ramach programu „Uczenie się przez całe życie” w celu upowszechniania i dalszego wykorzystania przykładów dobrej praktyki – rezultatów projektów najwyższej jakości.

Wybór tegorocznego tematu przewodniego nie był przypadkowy. Wiąże się z wagą, jaką Unia Europejska przykłada do rozwijania kompetencji kluczowych swych obywateli w procesie kształcenia i szkolenia na wszystkich etapach życia.

Konkurs EDUinspiracje 2012 odbywał się pod hasłem Rozwijanie kompetencji kluczowej: umiejętność uczenia się. Istotą było ukazanie znaczenia umiejętności uczenia się w procesie nabywania wiedzy na wszystkich etapach życia: od ucznia, przez studenta, pracownika, kadrę kierowniczą, aż po seniorów.

Wśród kompetencji kluczowych umiejętność uczenia się najlepiej oddaje ideę uczenia się przez całe życie. To kompetencja niezbędna obywatelom do ich samorealizacji, integracji społecznej, aktywnej postawy obywatelskiej i uzyskania szans na rynku pracy w społeczeństwie opartym na wiedzy.

Umiejętność uczenia się definiujemy jako zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu zdobywania wiedzy i poszerzania umiejętności, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Kompetencja ta obejmuje: świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb w tym zakresie, identyfikowanie dostępnych możliwości oraz zdolność pokonywania przeszkód w celu osiągnięcia powodzenia w uczeniu się. Oznacza także nabywanie, przetwarzanie i przyswajanie nowej wiedzy i umiejętności, a także poszukiwanie i korzystanie ze wskazówek. Umiejętność uczenia się pozwala nabyć umiejętność korzystania z wcześniejszych doświadczeń w uczeniu się i ogólnych doświadczeń życiowych w celu wykorzystywania i stosowania wiedzy i umiejętności w różnorodnych kontekstach – w domu, w pracy, a także w edukacji i szkoleniu. Kluczowymi czynnikami w rozwinięciu tej kompetencji u danej osoby są motywacja i wiara we własne możliwości.

Zdolność uczenia się jest jedną z kluczowych umiejętności, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania w dzisiejszym społeczeństwie opartym na wiedzy. Zakres tej wiedzy, jak również ciągłe zmiany zachodzące w zakresie techniki oraz potrzeb społecznych sprawiają, że przystosowanie się człowieka do takiego społeczeństwa wymaga właśnie umiejętności uczenia się.

Nie ma już zastosowania tradycyjny model edukacji, polegający na przekazywaniu wiedzy z pokolenia na pokolenie, ponieważ uniemożliwiają to nieustannie zachodzące zmiany, które powodują, że pewne informacje są aktualne tylko przez krótki czas.

Ludzie muszą zatem posiąść umiejętność uczenia się przez całe życie, gdyż umożliwi im to przystosowanię sie do zmian zachodzących w społeczeństwie.

Zasady Konkurs był skierowany do polskich beneficjentów akcji zdecentralizowanych i centralnych programu „Uczenie się przez całe życie” (programy sektorowe: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz program międzysektorowy, w tym Wizyty Studyjne) w dwóch kategoriach konkursowych odpowiadających dwóm typom działań projektowych: Projekty indywidualne – realizowane przez indywidualnych beneficjentów korzystających z dofinansowania w programie „Uczenie się przez całe życie”. Pod uwagę były brane działania uczniów, studentów, nauczycieli i przedstawicieli kadry zarządzającej w systemie edukacji, a także projekty wykładowców, pracowników szkół wyższych, instytucji publicznych oraz nie-

publicznych czy też firm realizujących działania w programie; szczególnie działania takie jak: kursy, szkolenia, wizyty studyjne, wymiany oraz badania, wyjazdy na studia, staże, praktyki, warsztaty, wykłady oraz zajęcia dydaktyczne. Innymi słowy, wszystkie działania i projekty umożliwiające rozwijanie kluczowej kompetencji zdefiniowanej jako umiejętność uczenia się, nabywanej dzięki uczeniu się od siebie nawzajem czy wymianie doświadczeń; Projekty instytucjonalne – realizowane przez polskie instytucje. W tej kategorii swój udział mogły zgłosić zarówno instytucje koordynujące, jak i partnerujące we wszystkich akcjach (zdecentralizowanych i scentralizowanych) programu „Uczenie się przez całe życie”. Pod uwagę były brane działania beneficjentów instytucjonalnych (szkoły, organy prowadzące i nadzorujące szkoły, instytucje kształcenia i doskonalenia nauczycieli, uczelnie wyższe, instytucje publiczne i niepubliczne oraz firmy biorące udział w projektach współpracy bilateralnej i wielostronnej) umożliwiające rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się, nabytej dzięki innowacyjnej organizacji procesu uczenia się, wymianie doświadczeń i dobrych praktyk.

Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie – europejskie ramy odniesienia to załącznik do zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z dnia 30 grudnia 2006 r./L394. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2006/l_394/l_39420061230pl00100018.pdf 1

7

EDUinspiracje 2012

Kryteria oceny projektów zgłoszonych do konkursu

8

Przedmiotem oceny były zrealizowane przez beneficjentów indywidualnych i instytucjonalnych programu „Uczenie się przez całe życie” projekty, które w swoich działaniach rozwijały kompetencję kluczową umiejętność uczenia się. Ocenialiśmy aktywności, które przekładają się na wymierne i trwałe rezultaty, wraz z ich zastosowaniem w praktyce, użytecznością czy dostępnością dla innych osób oraz instytucji.

Zgłoszone inicjatywy były oceniane według następujących kryteriów z wykorzystaniem odpowiadających im pytań kluczowych: Kryterium trafności i istotności projektu/działania – Jaka była motywacja i co skłoniło beneficjenta do realizacji tego projektu? Dlaczego projekt był ważny dla beneficjenta w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się? Jak projekt odpowiedział na potrzeby beneficjenta w zakresie własnego procesu uczenia się lub organizacji tego procesu dla innych osób lub instytucji?

Kryterium efektywności – Jak beneficjent zarządzał informacją i zdobywał wiedzę w procesie uczenia się? Na czym polegała efektywna organizacja i wykorzystywanie czasu w procesie uczenia się?

Jakie oryginalne podejścia stosował beneficjent w rozwijaniu kompetencji uczenia się podczas realizacji projektu? Ile to kosztowało wysiłku i czy było warto?

Kryterium skuteczności – W jakim stopniu cele projektu zostały osiągnięte w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się? W jakim zakresie beneficjent nabył, przetworzył i przyswoił nową wiedzę i umiejętności? Czy beneficjent nabył zdolność wychodzenia poza utarte schematy myślowe? Jak w procesie rozwijania umiejętności uczenia się beneficjent wykorzystał wcześniejsze doświadczenia własne lub innych?

Kryterium oddziaływania i wpływu – W jakim stopniu realizacja projektu w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się wywarła istotny wpływ na beneficjenta i jego otoczenie? Na ile zdobyte lub wypracowane doświadczenia były innowacyjne? Jaki praktyczny wpływ miał projekt na zmianę własnego procesu uczenia się lub organizacji tego procesu dla innych osób lub instytucji?

Kryterium trwałości efektów – W jaki sposób rezultaty projektu zostały już wykorzystane przez beneficjenta lub inne podmioty (proszę podać przykład takiego wykorzystania)? Jak można je wykorzystywać w przyszłości? W jaki sposób rezultaty projektu są dostępne dla innych odbiorców?

Szczególną uwagę zwracaliśmy na: – kompleksowy charakter efektów projektu i służenie wprowadzaniu zmian na rzecz podnoszenia jakości edukacji oraz odpowiadanie realnym potrzebom beneficjentów; – potwierdzenie osiągnięcia zamierzonych celów w zakresie rozwijania kompetencji umiejętność uczenia się; – udokumentowane przez beneficjenta osiągnięte efekty materialne (o ile występują w danej kategorii projektowej) – określona użyteczność i dostępność; – osiągnięte efekty niematerialne (wartość dodana) – zbadany lub zmierzony efekt oddziaływania/wpływu projektu na uczestnika(-ów) projektu i jego/ich środowisko; – trwałość efektów np. poprzez wskazanie praktycznego zastosowania lub multiplikacji, transferu, przeniesienia efektów projektu w skali odpowiadającej charakterowi projektu.

Przebieg konkursu W tym roku na konkurs EDUinspiracje wpłynęły 163 zgłoszenia. Po ocenie przeprowadzonej przez ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych na ręce kapituły przekazaliśmy 25 najlepszych zgłoszeń. Nagrody i wyróżnienia zostały przyznane w dwóch kategoriach: instytucjonalnej oraz indywidualnej w poszczególnych programach sektorowych programu „Uczenie się przez całe życie”.

Jeżeli zrealizowany projekt odpowiadał wymaganiom konkursu opisanym w regulaminie, należało wysłać zgłoszenie wraz z prezentacją PowerPoint: zgłoszenie konkursowe na formularzu online, obejmujące dane projektu oraz opis zrealizowanego działania i jego efektów; prezentacja w programie PowerPoint przedstawiająca najważniejsze osiągnięcie w rozwijaniu kompetencji umiejętność uczenia się. Prezentacja miała pokazywać własne innowacyjne, kreatywne doświadczenie związane z rozwijaniem tej kompetencji lub wdrażaniem, które według beneficjenta zasługuje na upowszechnienie.

Wszystkie zgłoszenia konkursowe podlegały ocenie formalnej i następnie merytorycznej. Ocena merytoryczna zgłoszeń konkursowych została dokonana w dwóch etapach. Etap pierwszy: ocena ekspertów wewnętrznych Narodowej Agencji Programu „Uczenie się przez całe życie”. Etap

drugi: ocena ekspertów zewnętrznych.

Zgodnie z regulaminem spośród zgłoszeń konkursowych rekomendowanych przez ekspertów Narodowej Agencji i ekspertów zewnętrznych kapituła konkursowa wybrała po jednym laureacie z każdego programu w każdej kategorii konkursowej (indywidualnej i instytucjonalnej). Łącznie wyłonionych zostało dziesięciu laureatów konkursu. Kapituła przyznała ponadto piętnaście wyróżnień.

W procedurze nie przewidziano trybu odwoławczego od ocen ekspertów i decyzji kapituły konkursowej oraz wglądu w dokumentację konkursową.

Gala z wręczeniem nagród laureatom konkursu odbędzie się podczas ogólnopolskiej konferencji upowszechniającej rezultaty projektów programu „Uczenie się przez całe życie” pod hasłem Rozwijanie kompetencji kluczowej: umiejętność uczenia się, organizowanej przez FRSE, w kontekście wspierania celów Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej.

Przygotowana i upowszechniana została w wersji drukowanej oraz elektronicznej publikacja prezentująca dobre praktyki zrealizowane przez laureatów i wyróżnionych w konkursie. Wyniki konkursu i publikacja są dostępne na stronie internetowej FRSE: http://www.eduinspiracje.pl/home/lang:pl oraz http://waloryzacja.llp.org.pl.

Wybór tegorocznego tematu Wiąże się z wagą, jaką Unia Europejska przykłada do rozwijania kompetencji kluczowych swych obywateli w procesie kształcenia i szkolenia na wszystkich etapach życia

Wyniki Konkursu EDUinspiracje 2012 Lista laureatów i wyróżnionych w konkursie eduinspiracje 2012

Comenius

Wyróżnienie II

Kacper Nowacki > Uniwersytet Łódzki > Asystentura w SCUOLA SEC. 1° GRADO „NICCOLO” ANDRIA, Włochy

Leonardo da Vinci

Wyróżnienie I

Sławomir Borkowski > Szkoła Podstawowa nr 25 Integracyjna im. Synów Pułków, Zespół Szkół nr 19 w Bydgoszczy

Grundtvig

Laureat

Joanna Dera > Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 im. Adama Rapackiego we Wrocławiu

Agata Bruska > Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wyróżnienie II

Michał Ciesielski > Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Wyróżnienie II

Arkadiusz & Jacek Marciniak > Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Laureat

Anna Linda > Powiatowy Dom Pomocy Społecznej w Ostrowinie, gmina Oleśnica > Pracownia psychologiczna Metamorfoza

Marta Kotarba-Kańczugowska > Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

Wizyty Studyjne

Wyróżnienie I

Wyróżnienie I

Karolina Dopierała > Zespół Szkół nr 26 w Warszawie, uczennica klasy III

Laureat

Laureat

Jan Paczesny > Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Erasmus

10

Przyznane nagrody i wyróżnienia w kategorii indywidualnej

Laureat

Dorota Lepak > Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni

Wyróżnienie I

Małgorzata Kulesza > XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie

Wyróżnienie II

Joanna Kijewska > Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku, III LO im. M.Konopnickiej we Włocławku

Laureat

Comenius

Wyróżnienie I

Szkoła Podstawowa nr 1 w Pszczynie

Wyróżnienie II

XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie

Leonardo da Vinci

Gimnazjum nr 26 im. Jana III Sobieskiego w Gdańsku

Laureat

Uniwersytet Zielonogórski

Fundacja Obserwatorium Zarządzania

Wyróżnienie II

Stowarzyszenie REFA Wielkopolska

Wyróżnienie I

Grundtvig

Wyróżnienie II

Wyróżnienie I

Muzeum Narodowe w Krakowie, sekcja edukacji, pałac Biskupa Erasma Ciołka, oddział MN

Wyróżnienie I

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Laureat

Powiatowy Urząd Pracy w Brodnicy

Laureat

Szkoła Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Erasmus

Przyznane nagrody i wyróżnienia w kategorii instytucjonalnej

Kapituła konkursu EDUinspiracje 2012 przyznała nagrody i wyróżnienia w kategorii instytucjonalnej i indywidualnej następującym projektom:

English Unlimited Sp. z o.o.

Wyróżnienie II

Muzeum Narodowe w Krakowie, sekcja edukacji, gmach główny MN

11

KONCEPCJA PREZENTACJI PROJEKTÓW NAGrODZONYCH I WYRÓŻNIONYCH

KONCEPCJA PREZENTACJI PROJEKTÓW NAGODZONYCH I WYRÓŻNIONYCH

J

ak najwierniej, w krótkiej formie, oddać doświadczenie naszych beneficjentów? Jak uczynić to w atrakcyjny, zachęcający do studiowania i refleksji sposób? To pytania, które redagujący tekst ilustrujący dobre praktyki w programie „Uczenie się przez całe życie” zawsze sobie stawia. Tym razem poziom trudności był bardzo wysoki. Umiejętność uczenia się jest kompetencją najczęściej wymienianą, wręcz oczywistą i jednocześnie najsłabiej w literaturze opisaną. To tajemnica, którą zamiast próbować przetwarzać i definiować po raz kolejny, postanowiliśmy pokazać poprzez doświadczenia naszych beneficjentów. Dostarczyli nam oni ogromną różnorodność opisów swoich doświadczeń, od indywidualnego odkrywania do systemowego podejścia nabywania i rozwijania umiejętności uczenia się.

Aby jak najlepiej oddać efekty działań naszych beneficjentów, prezentowane w niniejszym zeszycie opisy projektów są oparte na oryginalnych tekstach zawartych w zgłoszeniach. Zgłaszający się do konkursu mieli za zadanie opisać swoje działania i ich efekty, odnosząc się do poszczególnych kryteriów oceny, oraz przygotować prezentację przedstawiającą najważniejsze osiągnięcie w rozwijaniu kompetencji umiejętność uczenia się. Prezentacja miała służyć pokazaniu innowacyjnego, kreatywnego doświadczenia związanego z rozwijaniem tej kompetencji lub jej wdrażaniem, które według beneficjenta zasługuje na upowszechnienie.

Każde z kryteriów oceny to zestaw odpowiadających im pytań kluczowych, którym przypisaliśmy hasła przewodnie będące naszą narracją w prezentacji dobrej praktyki w nabywaniu i rozwijaniu umiejętności uczenia się. Hasła pełnią jedynie rolę pomocniczą, nadając strukturę narracji.

Czasami w opisie występują wszystkie, czasami tylko niektóre, najbardziej charakterystyczne dla danego opisu projektu.

Poprzez syntetyczną formę przekazu staraliśmy się uzyskać czytelność, łatwość identyfikacji najważniejszych elementów procesu uczenia się oraz możliwość innowacyjnego wykorzystania tekstu.

Rozwijanie kompetencji kluczowej umiejętność uczenia się towarzyszy nam przez całe życie, dlatego będziemy wdzięczni, jeżeli po lekturze niniejszego zeszytu zechcą Państwo podzielić się z nami swoimi refleksjami: kontakt@frse.org.pl lub t.wojciechowski@frse.org.pl.

Umiejętność uczenia się To tajemnica, którą zamiast próbować przetwarzać i definiować po raz kolejny, postanowiliśmy pokazać poprzez doświadczenia naszych beneficjentów

13

EDUinspiracje 2012

Zestawy pytań kluczowych według kryteriów konkursu oraz odpowiadające im grupy haseł

1

Jaka była motywacja i co skłoniło beneficjenta do realizacji tego projektu?

Dlaczego projekt był ważny dla beneficjenta w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się?

14

Jak projekt odpowiedział na potrzeby beneficjenta w zakresie własnego procesu uczenia się lub organizacji tego procesu dla innych osób lub instytucji?

2

Jak beneficjent zarządzał informacją i zdobywał wiedzę w procesie uczenia się?

Na czym polegała efektywna organizacja i wykorzystywanie czasu w procesie uczenia się?

Jakie oryginalne podejścia stosował beneficjent w rozwijaniu kompetencji uczenia się podczas realizacji projektu?

Ile to kosztowało wysiłku i czy było warto?

Zarządzanie informacją/ wiedzą/czasem Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Wysiłek/nakład pracy Sukces Bilans korzyści

Motywacja Cel działania Znaczenie, istotność dla beneficjenta Wartość działania dla beneficjenta Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców

3

W jakim stopniu cele projektu zostały osiągnięte w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się?

W jakim zakresie beneficjent nabył, przetworzył i przyswoił nową wiedzę i umiejętności?

Czy beneficjent nabył zdolność wychodzenia poza utarte schematy myślowe?

Jak w procesie rozwijania umiejętności uczenia się beneficjent wykorzystał wcześniejsze doświadczenia własne lub innych?

5

W jaki sposób rezultaty projektu zostały już wykorzystane przez beneficjenta lub inne podmioty?

Upowszechnianie wyników

Efekty

Promocja rezultatów

Rezultaty

Wykorzystanie rezultatów

Realizacja/osiąganie celów

Przesłanie/refleksja/uwagi

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności

Podsumowanie Konkluzje ogólne

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności

Rekomendacje

Wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń

W jakim stopniu realizacja projektu w zakresie rozwijania umiejętności uczenia się wywarła istotny wpływ na beneficjenta i jego otoczenie?

4

Na ile zdobyte lub wypracowane doświadczenia były innowacyjne?

Jaki praktyczny wpływ miał projekt na zmianę własnego procesu uczenia się lub organizacji tego procesu dla innych osób lub instytucji?

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Innowacyjność działania Inspiracje do dalszego działania

Wnioski

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

JOANNA DERA Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 im. Adama Rapackiego ul. Zemska 16c, 54-438 Wrocław e-mail: sekretariat@sp113.wroc.pl www.sp113.wroc.pl

Tytuł projektu

Curso de actualización de español y nuevas tecnologías para profesores y profesoras de español (http://www.wix.com/comeniusp113/9)

16

Nazwa akcji

Mobilność Szkolnej Kadry Edukacyjnej

Miejsce kursu

TANDEM, Escuela Internacional, Madryd, Hiszpania

Numer projektu

2011-1-PL1-COM02-16379

Motywacja Pasja – zarówno do języka hiszpańskiego, jak i pracy nauczyciela. Byłam zdecydowana zdobyć wiedzę z zakresu metodyki i dydaktyki języka. Miałam doskonałą okazję zdobycia tej wiedzy, gdyż kurs oparty był na praktycznym wdrożeniu technik, metod nauczania/uczenia się języka obcego oraz sposobów ich ewaluacji.

Wartość działania dla beneficjenta Zostałam wyposażona w konkretne pomysły i materiały, które wykorzystuję w pracy ze swoimi uczniami. Kurs bazował na oprogramowaniu Acción jako narzędziu służącemu do generowania trzech typów gier dydaktycznych w różnych konfiguracjach i dotyczących nieograniczonej liczby zagadnień językowych. Prowadzony był w oparciu o nowoczesne metody nauczania takie jak: nauczanie w grupie, praca w grupach roboczych, prezentacje wideo, prezentacje multimedialne, filmy edukacyjne, gry i zabawy językowe, które obecnie wdrażam z dużym sukcesem.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Brałam udział w wycieczkach fakultatywnych, wzbogacających wiedzę ogólną na temat historii i bogactwa kulturalnego Hiszpanii, poznałam aspekty kulturowe, takie jak muzyka, wybitne postacie, sztuka, tradycja itp. W celu lepszego zarządzania klasą i zwiększenia efektywności pracy organizatorzy przeprowadzili również zajęcia z coachingu.

Zarządzanie czasem Podczas kursu byłam zdeterminowana, by skorzystać z każdej minuty szkolenia w jak najbardziej efektywny sposób. Jakość wiedzy była bardzo satysfakcjonująca, wymagało to ode mnie systematyzacji zdobywanych informacji i aktywnego słuchania.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się W teczce w formie skorowidza gromadziłam otrzymywane materiały według bloków tematycznych, zaznaczałam punkty szczególnie istotne dla mnie, np. wskazówki prowadzących, przykłady zadań, tytuły książek itd., tworząc bazę, z której obecnie korzystam. Prowadziłam szczegółową dokumentację każdych zajęć, a także na życzenia otrzymywałam od prowadzących dodatkowe materiały w formie elektronicznej.

Rozwijanie kompetencji Umiejętność uczenia się Podczas szkolenia teorię wprowadzaliśmy w praktykę, przedstawiając własną interpretację poznanej metody, co mnie osobiście tak zainspirowało, że od razu dokonywałam projekcji na zajęcia kółka hiszpańskiego, które prowadzę, ale i również na pozostałe przedmioty – technikę i informatykę.

Bilans korzyści Ważne było dla mnie wzbogacanie słownictwa, dlatego nowo poznane słówka opracowywałam w formie fiszek, żeby na następnych zajęciach swobodnie ich używać. Uczestniczyłam również w nieobowiązkowych zajęciach (np. nauka gotowa-

nia, lekcja sztuki czy tańca flamenco), by poznać także aspekty kulturowe i społecznościowe.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Podczas szkolenia poznałam tajniki skutecznego nauczania i uczenia się języka hiszpańskiego zarówno w kontekście metodologicznym, jak i dydaktycznym. Rozwinęłam umiejętności uczenia się, otwierając się na nowe kanały wiedzy i otaczając się językiem hiszpańskim m.in. aktywnie biorąc udział w wydarzeniach związanych z kulturą Hiszpanii. To sprawiło, że język hiszpański nie tylko był narzędziem do porozumiewania się i nowym etapem w nauczaniu, ale i zamiłowaniem, którym można zarażać, co udało mi się w przypadku moich uczniów.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Nauczyłam się refleksyjnego podejścia do pracy nauczyciela, dzięki czemu dzieci z pewnością łatwiej przyswajają wiadomości przekazywane w sposób pasjonujący, wynikający nie tylko z wiedzy podręcznikowej, ale przede wszystkim z doświadczenia i przeżyć w samej stolicy Hiszpanii. Prowadzący prezentowali nowatorskie metody ewaluacji pracy uczniów i kontaktu z nimi – m.in. wykorzystanie portali społecznościowych, do których wielu nauczycieli podchodzi sceptycznie, oraz metody open learning. Pozwoliło otworzyć się na kontakty z rodzicami i uczniami oraz wzmocnić współpracę i obopólne zaangażowanie.

Wiedza zdobyta podczas wymiany doświadczeń, refleksji oraz obserwacji swobodnej,

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

a zarazem pełnej godności relacji pomiędzy studentami a wykładowcą hiszpańskim i jego metod pracy, pomogły mi przełamać dotychczasowe schematy, rozwinąć pasje i przełamać stereotypy.

Wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń Wcześniejsza znajomość zagadnień informatycznych pozwoliła mi podczas korzystania z oprogramowania Acción zdobyć dodatkowe wiadomości, a innym uczestnikom służyć pomocą. Udział w poprzednich projektach Comeniusa pozwolił mi dzielić się wiedzą na temat przygotowania i przebiegu wielostronnych projektów oraz wypełniania wniosków. Na własnym przykładzie, tym razem jako ucznia, zrozumiałam także, jak ważne jest wdrażanie metod aktywizujących i stosowanie narzędzi TIK.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Jako nauczyciel techniki i informatyki zintensyfikowałam zróżnicowanie metod nauczania, bardziej angażując dzieci w proces uczenia się. Kluczowym efektem realizacji tego kursu jest prowadzenie kółka hispanistów, na które regularnie przychodzi 15 osób; nastąpił zatem wzrost moich możliwości zawodowych. inspiracje do dalszego działania Moim osobistym sukcesem jest to, że uczestniczki kółka z klasy VI zdecydowane są kontynuować naukę hiszpańskiego, który stał się ich pasją. Część uczestników kółka w ramach programu Comenius miała okazję wyjechać do Hiszpanii. Promuję ideę

poznałam tajniki skutecznego nauczania i uczenia się języka hiszpańskiego, w kontekście metodologicznym i dydaktycznym

programu „Uczenie się przez całe życie” wśród uczniów, studentów i nauczycieli, informując w jaki sposób z niego najlepiej skorzystać.

motywacji, uczynił mnie nauczycielem nie tylko lepszym, ale i szczęśliwszym, a także świadomym własnych umiejętności.

Sukces – innowacyjność działania W aspekcie humanistycznym kurs uświadomił mi, jak ważne jest dążenie to samorozwoju, ale i otwarcie się na kulturę europejską oraz współpracę międzynarodową.

Na lekcjach stosuję innowacyjne narzędzia i programy, wykorzystuję strony internetowe, które są interaktywne i oddziałują na wiele zmysłów jednocześnie, np. program Acción, CVC. Mi mundo en palabras itp. Najlepszym dowodem efektywności są moi uczniowie, gdyż zauważają i doceniają innowacyjne metody nauczania, które wprowadziłam. Osobiście kurs dał mi wiele

Upowszechnianie i wykorzystywanie osiągnięć z kursu Efekty i materiały ze szkolenia przedstawiłam współpracownikom i kolegom ze studiów w postaci prezentacji oraz pomocy przy wypełnianiu formularza, a także pomocy w wyszukiwaniu kursów. Własną postawą i umiejętnościami przyczyniam się do promocji swojej placówki. Przedefiniowałam rolę nauczyciela i podejścia w sposobie nauczania oraz wprowadzania nowych metod nauczania, narzędzi TIK i korzystania z e-learningu.

17

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

SŁAWOMIR BORKOWSKI Szkoła Podstawowa nr 25 Integracyjna im. Synów Pułków, Zespół Szkół nr 19 ul. Adama Grzymały-Siedleckiego 11 85-868 Bydgoszcz e-mail: integracja38@poczta.onet.pl www.zs19bydgoszcz.szkolnastrona.pl

Tytuł projektu

Zastosowanie TIK w nauczaniu i uczeniu się metoda projektu edukacyjnego

18 Miejsce kursu

Smart Solutions Ltd., Malta, www.smartsolutotionsmalta.com

Nazwa akcji

Mobilność Szkolnej Kadry Edukacyjnej

Numer projektu

2011-1-PL1-COM02-16229

Motywacja Oczekiwałem, że kurs wskaże konkretne sposoby motywujące i aktywizujące uczniów, zapozna z nowymi technikami uczenia się i osiągania celów oraz wskaże nowe przyrządy do bardziej efektywnego pobudzania grupy do działania i monitorowania jej, a wszystko to przy zastosowaniu innowacyjnych metod technologii komputerowej.

Znaczenie, istotność dla beneficjenta Moi uczniowie, często niemogący wyjść z domu, bo ogranicza ich niepełnosprawność, odnajdują się właśnie w technologii informacyjnej i komunikacyjnej, szczególnie, jeśli chodzi o tak modne we współczesnym świecie portale społecznościowe. Komputer stwarza możliwości w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem, pozwala na poszerzenie kontaktów społecznych przez wspólne ze zdrowymi dziećmi zainteresowania np. grami czy oprogramowaniem. Chciałbym również na tym polu być ich przewodnikiem.

Informatyka ciągle się rozwija, dlatego i mnie dotyczy obowiązek ciągłego rozwoju i czerpanie z niego korzyści – nie tylko dla siebie, ale szczególnie dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo,

dla których „usprawnienia” komputer wydaje się środkiem nieodzownym. Poprzez wzmocnienie swoich kompetencji informatycznych chciałem także zainteresować moich uczniów budowaniem i programowaniem robota LegoMindstorms NXT, by stworzyć w przyszłości pierwszą w Bydgoszczy drużynę FLL. Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Szkolenie będzie także pomocne przy nawiązaniu i podtrzymywaniu kontaktów międzynarodowych poprzez realizację nowych projektów eTwinning oraz projektów Comeniusa. Kurs w pełni odpowiadał moim potrzebom szkoleniowym. Dotykał bowiem samej ich istoty w bardzo praktycznym aspekcie!

Uczeń podejmując pracę z komputerem, poznaje jego tajniki, a komputerowe programy wpływają bezpośrednio i pośrednio na podnoszenie sprawności np. pisania i czytania. Jeden z moich uczniów z zaburzeniami zachowania, a jednocześnie z ponadprzeciętną inteligencją wykazuje ogromne zainteresowanie i wiedzę z zakresu technologii komputerowej, co sprawia, że na niektóre

Szczególnym powodem do radości dla mnie jako nauczyciela jest fakt, że na zajęcia chętnie przychodzą uczniowie z różnymi dysfunkcjami

jego pytania z tego zakresu ciągle nie jestem w stanie mu odpowiedzieć. Żeby móc nadążać za potrzebami swoich wychowanków sam wciąż potrzebuję fachowego merytorycznego i pedagogicznego wsparcia.

Wysiłek, nakład pracy Wiedzę nabytą w czasie wykładów wielokrotnie praktykowałem w czasie warsztatów w ramach realizowanego szkolenia.

Dla mnie najważniejsza jest praktyka. Po powrocie z zajęć ćwiczyłem zastosowanie poszczególnych programów w zaciszu swego pokoju hotelowego. Kosztowało to wiele czasu, ale nabyta wiedza i doświadczenie są bezcenne!

Zarządzanie informacją, wiedzą i czasem Wiedza, którą posiadam i nabyte doświadczenie decydują o wykorzystaniu zdobytych informacji. Wiem, jak je odpowiednio wykorzystać. Wszystko to sprawia, że choć zarządzanie informacją nie jest czynnością prostą – staje się koniecznością. Choćby dlatego, że zasadniczy cel zarządzania informacją ma w konsekwencji przynieść zysk, czyli skutkować na przykład wzrostem efektów działalności mojej pracy z uczniami.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Kiedyś myślałem, że jeśli sam czegoś nie zrobię, to nikt tego dobrze nie zrobi. Nauczyłem się delegować sprawy i zyskałem czas! Kwestia nabrania umiejętności – nauczyć kogoś, kto to potrafi i delegować. Wymaga to bardzo dużo wysiłku, bo najtrudniej przełamać własne stereotypy, ale warto, bo

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

tak naprawdę, rozdzielając obowiązki, robimy innym przysługę. Grunt to koordynacja!

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności Najcenniejszą wartością wyniesioną ze szkolenia była dla mnie możliwość poznania i udoskonalenia umiejętności stosowania innowacyjnych technologii komputerowych.

Poznałem Concept Maps – graficzne narzędzie do tworzenia i reprezentacji wiedzy w wirtualnym środowisku współpracy, a także zasady budowania dynamicznych prezentacji za pomocą Prezi.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Przećwiczyłem proces tworzenia animowanych filmów. Poszerzyłem znajomość AudaCity, Movie Maker. Zdobyłem nowe, cenne informacje na temat programu eTwinning.

Rezultaty Nawiązałem kontakty z uczestnikami kursu. Zrozumiałem, iż wiedzę przyswajamy przede wszystkim poprzez możliwość praktycznego jej zastosowania! Przebywanie w środowisku, którego językiem komunikacji był angielski pozwoliło mi na praktyczne posługiwanie się nim oraz na wymianę doświadczeń zawodowych.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Był to już trzeci projekt zrealizowany przeze mnie dzięki programowi Comenius – Mobilność Szkolnej Kadry Edukacyjnej. Jak każdy z poprzednich, tak i ten, pozwolił mi

19 wyjść poza utarte ramy uczenia się. Myślę, że swoim doświadczeniem, energią i pewnością siebie wzbudzam zaufanie wśród uczniów i ich rodziców.

Inspiracje do dalszego działania Doświadczenie międzynarodowego środowiska jeszcze bardziej otworzyło mnie na przyswajanie wszelkich nowości w dziedzinie nauczania i wychowania dzieci i młodzieży, bogactwo kulturowe Europy, a także zrozumienie osób inaczej myślących.

Upowszechnianie wyników O odbytym szkoleniu poinformowałem przede wszystkim lokalne środowisko za pomocą strony internetowej szkoły oraz

szkolnej tablicy Comeniusa. Swoim doświadczeniem z kursu podzieliłem się także z gronem pedagogicznym szkoły, przygotowując specjalną prezentację multimedialną.

Wykorzystanie rezultatów Na co dzień stosuję w nauczaniu program PowerPoint do tworzenia quizów, testów, Concept Mapping za pomocą IHMC CampTools oraz Prezi. Poza tym nagrywamy i edytujemy wraz z uczniami pliki audio oraz wideo za pomocą Audacity oraz Movie Maker. Jest to niezmiernie przydatne, zwłaszcza przy realizacji dwóch projektów Comeniusa – partnerskiej współpracy szkół.

Prowadzę także zajęcia z uczniami ze szkoły podstawowej na temat konstruowania

i programowania robota LegoMindstorms NXT, które cieszą się wielkim zainteresowaniem moich uczniów.

Wnioski, refleksje Szczególnym powodem do radości dla mnie jako nauczyciela ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym jest fakt, że na zajęcia te chętnie przychodzą uczniowie z różnymi dysfunkcjami. Ważne zadanie w postaci roli lidera grupy powierzyłem jednemu z moich byłych wychowanków, obecnie uczniowi naszego gimnazjum, który posiada orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej w związku z zaburzeniami zachowania. W roli tej sprawdza się wspaniale jako wzorowy uczeń. Uważam to za wielki wychowawczy sukces!

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

KACPER NOWACKI Uniwersytet Łódzki ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź

Nazwa akcji

Asystentura Comeniusa

Miejsce asystentury

Scuola Sec. 1° Grado”Niccolo’ Andria”, Massafra, Włochy

20

Numer projektu

2010-1-PL1-COM04-10735

Motywacja Możliwość praktycznego zastosowaniem wiedzy zdobytej na uczelni, sprawdzian moich umiejętności językowych i personalnych. Podjecie wyzwania wymagającego wielkiego poświęcenia i entuzjazmu.

Cel działania Wzbogacenie doświadczenia zawodowego i osobistego; chęć sprawdzenia za granicą własnych pomysłów dydaktycznych oraz wiedzy zdobytej podczas studiów; poznanie ciekawych rozwiązań stosowanych w obcym systemie edukacyjnym; możliwość bycia ambasadorem języka i kultury polskiej; doskonalenie znajomości języków obcych.

Wartość działania dla beneficjenta Znacznie poprawiłem moje kompetencje językowe dzięki codziennemu kontaktowi z językiem, poznałem różnice kulturowe i mentalność ludzi żyjących na południu Włoch.

Nauczyłem się szkolnych obyczajów, poznałem młodych ludzi i kadrę pedagogiczną oraz nawiązałem przyjaźnie. Była to dla mnie pierwsza okazja bycia nauczycielem w trakcie całego roku akademickiego.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Jako asystent Comeniusa pracowałem z nauczycielkami języka angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego. Mój profil językowy odpowiadał w pełni potrzebom instytucji przyjmującej. Biorąc udział w nowoczesnych programach wymagających od nauczycieli większego nakładu pracy, mogłem udoskonalić mój warsztat.

Znaczenie dla beneficjenta Jako asystent języków obcych mogłem nauczyć się, jak się korzysta z tablicy interaktywnej, zapoznać się z oprogramowaniem, które pozwala na pełne wykorzystanie jej możliwości. Miałem okazję nauczyć się wykorzystywania profesjonalnego rzutnika multimedialnego w laboratorium językowym oraz w sali plenarnej do prezentacji ważnych wydarzeń z życia szkoły lub spotkań rady pedagogicznej.

Zarządzanie procesem uczenia się Początkowo uczyłem języka angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego w klasach

pierwszych i drugich w wymiarze 16 godzin tygodniowo, od poniedziałku do czwartku.

W semestrze zimowym przygotowałem zajęcia pokazowe z języków obcych dla uczniów szkół podstawowych oraz organizowałem koncert bożonarodzeniowy. W semestrze letnim przygotowałem uczniów klas I-III do egzaminu Trinity oraz uczniów klas III do egzaminu z języka obcego na koniec gimnazjum.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Nauczyłem się wypełniać profesjonalne formularze i programować moje zajęcia.

Kurs wymaga kompletnego opisania scenariusza każdej z lekcji, metodologii oraz

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

praktyka Comeniusa dała mi więcej wiary we własne możliwości adaptacji do warunków pracy wyników. Jest to z początku dość trudne, ale w praktyce bardzo przydatne, bo pozwala uniknąć pustych lekcji. Brałem udział w wyjazdach i wycieczkach organizowanych przez szkołę w ramach projektów partnerskich Comenius oraz lokalnych inicjatyw kulturalnych. Przygotowałem lekcję pokazową w ramach akcji promocyjnej szkoły.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Szkoła zapewniła mi nieograniczony dostęp do komputera z Internetem, ksero, drukarki, pracowni komputerowych, biblioteki oraz pokoju nauczycielskiego. Dzięki temu mogłem efektywnie wykorzystać godziny przeznaczone na obowiązki i mieć więcej czasu wolnego w pozostałe dni. Jeśli chodzi o kompetencję uczenia się, kluczowe znaczenie dla mnie miało nauczanie we wszystkich klasach oraz możliwość współpracy ze wszystkimi nauczycielami języków obcych.

Realizacja celów Asystentura Comeniusa w moim przypadku osiągnęła wszystkie wyznaczone cele i opierała się na nauczaniu języków: angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego, na promocji Polski, wdrażaniu nowych technologii oraz uczestniczeniu w projektach europejskich (Euroutopia; Palaces, castels and art monuments; G.A.M.E).

gotowywanie potraw naszej kuchni. Wszystkie te okazje dzięki nowym technologiom są lekcją otwartości na inne kultury i obyczaje, która jest bardzo ważna w procesie kształcenia w rozwijającej się Europie, zwłaszcza w małych miasteczkach, gdzie świadomość wielokulturowości jest bardzo niska.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Myślę, że każde z działań zakończyło się sukcesem. Przetwarzanie nabytych umiejętności to przede wszystkim doświadczenie. Same materiały nie są przydatnie, jeżeli nie wiemy, jak z nich korzystać. Jako pomocnik nauczyciela nauczyłem się pracować z uczniami o specjalnych potrzebach, pracować w projektach międzyprzedmiotowych.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Nabrałem pewności siebie w kontakcie z uczniami z różnych grup wiekowych oraz z dużymi grupami dzieci. Poznałem ciekawe metody dydaktycznie i pedagogiczne stosowane w szkole (klasa 2.0 i prowadzenie działań na forum internetowym, kontakt i kontrola uczniów za pośrednictwem portalu Facebook, używanie jednej książki, która zawiera podręcznik, ćwiczenia, repetytorium gramatyczne oraz płyty CD, praca z wykorzystaniem laboratorium językowego, bardzo ciepłe kontakty pomiędzy uczniami a nauczycielami z zachowaniem odpowiedniego dystansu, które wpływają na bardzo dobrą atmosferę w szkole). Nauczyłem się pracować w zespole nauczycieli, słuchać rad starszych kolegów, ściśle współpracować z dyrekcją.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Jeśli chodzi o moje umiejętności uczenia, to praktyka Comeniusa dała mi więcej wiary we własne możliwości adaptacji do warunków pracy. Bycie nauczycielem w innym kraju wymaga od asystenta nie tylko przygotowania merytorycznego, ale także kulturowego.

Innowacyjność działania Na prośbę dyrekcji prowadziłem również warsztat dla nauczycieli dotyczący obsługi tablicy interaktywnej. Ważną innowacją w kontakcie z uczniami było wykorzystanie portali społecznościowych. Stworzenie profilu asystenta Comeniusa na Facebooku to bardzo atrakcyjna dla uczniów forma nauki języka angielskiego. Ważne były prezentacje o Polsce oraz wspólne z uczniami przy-

Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów Dzięki dobremu kontaktowi ze szkołą część materiałów przygotowanych przeze mnie jest powtórnie wykorzystywana. Materiały przygotowywane przez uczniów w ramach klasy o profilu informatycznym są ciągle dostępne na forum internetowym i mogą być wykorzystywane przez kolejne roczniki. Prezentacje o Polsce lub o projektach eTwinning są wciąż dostępne na platformie issuu (http://www.issuu.com/scuolaandriamassafra). Materiały z kursu Trinity są przechowywane w osobnym skoroszycie w sekretariacie, dzięki temu następny asystent nie będzie musiał tworzyć kolejnej bazy danych, aby przygotować kurs. Ponadto wszyscy nauczyciele języków obcych, z którymi przyszło mi pracować, otrzymali kserokopie moich materiałów (np. ćwiczeń gramatycznych, tekstów piosenek).

Rekomendacje Pod koniec wyjazdu sporządziłem osobną teczkę mojej Asystentury Comeniusa z materiałami dotyczącymi poszczególnych języków. Ponadto nagrałem płyty CD z piosenkami oraz ćwiczeniami dostępnymi w formacie pdf. W ten sposób kolejne roczniki uczniów oraz przyszli asystenci Comeniusa będą mogli korzystać z udanych pomysłów.

21

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

JAN PACZESNY Wydział Chemii, Uniwerystet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Grunwaldzka 6, 60-780 Poznań

Motywacja Już na pierwszym roku studiów było dla mnie jasne, że żeby się rozwijać, należy poszerzać horyzonty i podpatrywać najlepszych. Uniwersytet w Lund oferował możliwość realizacji projektów badawczych w ramach studiów, za które przyznawane było punkty ECTS. Mogłem zaliczyć semestr studiów, jednocześnie zaczynając codzienną pracę w laboratorium. Dodatkowym czynnikiem było zainteresowanie kulturą skandynawską i możliwość doskonalenia języka angielskiego.

Tytuł projektu

Bystander Cell Death and Stress Response in Irradiated Cell Cultures

Nazwa akcji

22

Mobilność studentów – wyjazd na studia

Miejsce studiowania

Uniwersytet w Lund

Numer projektu

NW/ERASMUS/S/17/07

Znaczenie dla beneficjenta Projekt, w którym jako chemik zatrudniony byłem na Wydziale Fizyki Nuklearnej, a większość eksperymentów realizowałem w Centrum Biomedycznym, był idealny do nauki w wielu wymiarach. Nie tylko poznałem techniki eksperymentalne normalnie niedostępne dla chemików, ale też nauczyłem się współpracować z różnymi typami naukowców.

Wartość działania dla beneficjenta Dzięki temu wyjazdowi mogłem podjąć świadomą decyzję, że doktorat realizuję w Polsce. Ponadto sukces realizowanego projektu spowodował, że łatwiej mi było uzyskać stypendia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Fundacji Rodziny Kulczyków, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, grantów badawczych Narodowego Centrum Nauki oraz znaleźć się w jednym z najlepszych laboratorium chemicznych w Polsce.

Moim opiekunem w laboratorium w Szwecji był dr Magnus Olsson. Było to niesamowicie szczęśliwe zrządzenie losu. Nauczyłem

się, jak być dobrym opiekunem studentów realizujących praktyki lub przygotowujących prace dyplomowe. Najważniejsze jest dla mnie to, że osoby, którymi się opiekuję naukowo, osiągają sukcesy. Dzięki wyjazdowi jestem lepszym naukowcem i lepszym nauczycielem.

Zarządzanie wiedzą Uczestniczyłem we wszystkich szkoleniach, seminariach oraz wykładach, w których brali udział członkowie grup badawczych, do których należałem. Jednocześnie wypełniałem wszystkie wymogi stawiane przed studentami zarówno polskiej, jak i szwedzkiej uczelni. Wykorzystywałem nowe techniki laboratoryjne, standardowo niedostępne dla chemików, oraz uczyłem się organizacji pracy w laboratorium. Bardzo cennym doświadczeniem była współpraca w międzynarodowym i wielokulturowym zespole.

Efektywna organizacja i wykorzystywanie czasu w procesie uczenia się Jest to zagadnienie bardzo ważne w pracy badawczej. Najważniejsze jest tak planować eksperymenty, by wszystkie niezbędne narzędzia i odczynniki były na miejscu w określonym dniu. Obecnie opiekuję się dwoma studentkami z Politechniki Warszawskiej i realizuję trzy projekty badawcze. Tylko dzięki szybkiemu wdrażaniu się do pracy naukowej mogę w tej chwili zarówno brać udział we wszystkich pracach, jak i je koordynować.

problemy badawcze są znane od lat, ale wymyślenie nowego, rozwiązania zależy od zdolności wychodzenia poza utarte schematy

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Badania naukowe wymagają kreatywności i umiejętności przyswajania nowej wiedzy.

Najoryginalniejszym podejściem, jakie zastosowałem w procesie uczenia się w nowym miejscu, była swoista wymiana. Prosiłem o pokazanie i wytłumaczenie procedur w zamian za ich dwukrotne wykonanie na korzyść osoby uczącej w późniejszym czasie. W ten sposób miałem masę pracy, jednak nikt nie odmawiał z powodu np. braku czasu.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Bilans korzyści Swój czas w Szwecji wykorzystałem maksymalnie. Oprócz pracy naukowej zdobyłem bliskich znajomych i przyjaciół. Zwiedziłem również większą część Skandynawii. Całe przedsięwzięcie kosztowało mnie dużo pracy i samozaparcia, ale zdecydowanie było warto.

Wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń Starałem się maksymalnie wykorzystać wiedzę i umiejętności specjalistów pracujących nie tylko na tym samym wydziale, ale również na innych wydziałach, tak by rozwiązać stojące przede mną problemy badawcze.

Osiąganie celów Projekt spełnił wszystkie pokładane w nim nadzieje. Oprócz pozytywnych wyników pracy badawczej pozwolił mi poznać jej specyfikę oraz jak najlepiej wykorzystać bliską obecność specjalistów w danej dziedzinie.

Okazuje się, że poza salą lekcyjną, w laboratorium, nawet najsurowsi profesorowie potrafią znaleźć czas, żeby omówić, nauczyć i pokazać zagadnienia wybiegające poza ramy studiów.

Wpływ, inspiracje do dalszego działania Udział w projekcie badawczym na najwyższym poziomie, we współpracy z naukowcami o różnych specjalizacjach pokazał mi, jak powinno prowadzić się badania naukowe. Wykorzystując tę wiedzę, udało mi się przygotować rozprawę doktorską w około dwa i pół roku. Dla mnie poznanie tajników prowadzenia pracy laboratoryjnej i dokumentacji projektów naukowych było bardzo przełomowe. Wydaje się teraz, że wiedza ta nie jest wiedzą tajemną, trzeba tylko spotkać kogoś, od kogo można się uczyć i podpatrywać.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Publikowanie wyników badań w czasopismach z listy filadelfijskiej jest najlepszą, najbardziej pożądaną, ale i najtrudniejszą formą prezentowania pracy naukowej. Dwa artykuły naukowe studenta IV roku, których znaczące części i najważniejsze wyniki powstały przy moim współudziale, świadczą o uzyskaniu najlepszych możliwych rezultatów uczestnictwa w projekcie Erasmus.

Był to dla mnie swoisty skok jakościowy: od studenta do badacza. Często problemy badawcze są znane od lat, ale wymyślenie nowego, działającego rozwiązania zależy właśnie od zdolności wychodzenia poza utarte schematy.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Pozytywnym bodźcem często jest po prostu satysfakcja z ukończonego projektu badawczego, znalezienie odpowiedzi na zadane pytania i w konsekwencji publikacja naukowa. Przemyślana analiza problemu prowadzi do znalezienia rozsądnego sposobu na przeprowadzenie eksperymentu. Uważam, że daje ono najwięcej korzyści młodym badaczom, skutkując osiągnięciem pewności siebie i wiary we własne możliwości.

23

Wykorzystanie wyników Niepożądanym zjawiskiem w radioterapii stosowanej w onkologii jest efekt widza.

Okazuje się, że komórki, które nie były bezpośrednio nienaświetlone, giną w wyniku terapii. Umierają nawet komórki zdrowe, które znajdują się w znacznej odległości od naświetlanego miejsca. Dlatego naświetlania są tak wyniszczające dla organizmu.

Udowodniliśmy, że efekt widza ma znacznie większe konsekwencje niż się powszechnie sądziło. Pracowałem na modelowych komórkach raka wątroby z linii HepG2. Mimo że bezpośrednio naświetlano jedynie mały obszar (1.13 mm2) około 0,02 proc. całej kolonii (dawka około 0.2 Gy – bardzo mała), obserwowano wzrost śmiertelności komó-

rek oddalonych o około 10 cm od miejsca naświetlania o około 50 proc. Wyniki zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie z listy filadelfijskiej „Radiation Research”.

Wnioski/Rekomendacje Najważniejszym odkryciem było znalezienie czynnika pozwalającego na zablokowanie efektu widza (po opisaniu mechanizmu).

Okazało się, że dodanie białka z grupy mikroglobulin praktycznie całkowicie chroni nienaświetlane komórki przed śmiercią.

Poznanie mechanizmu i metody blokowania efektu widza pozwala na skuteczniejszą radioterapię. Można zastosować dłuższe naświetlania o większej mocy bez powodowania uszkodzeń zdrowych tkanek.

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

AGATA BRUSKA Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Dział Kształcenia, Sekcja współpracy z zagranicą Al. Piastów 17, 70-310 Szczecin

Nazwa akcji

24

Wyjazd pracownika uczelni na szkolenia

Miejsce szkolenia

Ernst-Moritz-Arndt Universitat Greifswald, Greifswald, Niemcy

Numer projektu

1/OSM/2007/2008

Motywacja/Cel działania W roku 2007 podjęłam pracę w Akademii Rolniczej w Szczecinie na stanowisku kierownika Działu Nauki i Współpracy z Zagranicą. Uczelnię charakteryzowała bardzo mała aktywność w realizacji projektów międzynarodowych, bardzo niski stopień mobilności studentów oraz duże rozbicie systemu finansowania, w tym brak spójnego, efektywnego systemu finansowania działań realizowanych we współpracy z instytucjami zagranicznymi. Akademia przygotowywała się do sformułowania strategii uczelnianej, w której internacjonalizacja badań i kształcenia powinna stanowić jeden z priorytetów. W tej sytuacji uznałam, że warto jest przyjrzeć się doświadczeniu innej uczelni zagranicznej, która określiła takową strategię i realizuje mobilność studentów i pracowników na dużą skalę. Ciekawiły mnie również: rola w procesie planowania strategicznego (w tym finansowego) odgrywana przez lokalny Dział Współpracy z Zagranicą, otoczenie prawno-finansowe, w którym uczelnia zagraniczna realizuje różnorakie projekty międzynarodowe, oraz przykłady dobrej praktyki w tym zakresie.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Po zidentyfikowaniu potrzeb szkoleniowych przedstawiłam wstępny program szkolenia kierownikowi Działu Współpracy z Zagranicą Uniwersytetu Ernsta Moritza Arndta w Greifswaldzie. Program powstał na zasadzie dopasowania na miarę – uczelnia przyjmująca okazała się bardzo elastyczna i wyrozumiała dla moich potrzeb. Dzięki

temu pobyt w jednostce przyjmującej i realizacja zaproponowanego programu były optymalnie dostosowane do wskazanych potrzeb szkoleniowych, co pozwoliło na osiągnięcie zamierzonych rezultatów.

oraz prezentacja i obserwacja sposobu działania pracy jednostek, jak też osób w uczelni przyjmującej połączone z dyskusją oraz sesją pytań-odpowiedzi; – włączenie się w pracę jednostki przyjmującej.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Metoda szkolenia została zaproponowana przeze mnie i zaakceptowana przez uczelnię przyjmującą. Najbardziej efektywne okazały się: – ogólne zorientowanie w specyfice uczelni (misja, sposób organizacji, strategia internacjonalizacji itp.); – samodzielna analiza dokumentów odnoszących się do tematyki szkolenia

Bilans korzyści Oceniam, że czas został efektywnie wykorzystany, a zastosowana metoda okazała się bardzo skuteczna w przyswajaniu wiedzy.

Realizacja/osiąganie celów Zrealizowany wyjazd szkoleniowy spełnił zakładane cele – wiedza w zakresie tworzenia realnej uczelnianej strategii internacjonalizacji została przyswojona, co

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Zdobyta wiedza została wykorzystana przy proponowaniu zmian do projektu

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Realizacja projektu pozwoliła na założone wypracowanie pewnych rozwiązań w zakresie: określenia priorytetów strategii internacjonalizacji Akademii Rolniczej w Szczecinie, zaproponowania zmian w systemie finansowania działań współpracy z zagranicą zmierzających do zwiększenia efektywności, pozyskania środków oraz usprawnienie procedur, standardów obsługi studenta zagranicznego, jak również mobilnych studentów i pracowników.

Inspiracje do dalszego działania Zdobyta wiedza została przekazana podczas szkoleń wewnętrznych przeprowadzonych dla pracowników Działu Nauki i Współpracy

pozwoliło na zaproponowanie własnych rozwiązań dotyczących uczelni o innej specyfice.

Przyswojenie i przetworzenie nowej wiedzy i umiejętności Dzięki analizie systemu finansowania działań współpracy międzynarodowej przełamany został schemat niełączenia źródeł finansowania (działalność naukowo-badawcza oraz dydaktyczna), co pozwoliło na globalne spojrzenie na aktywność międzynarodową uczelni.

Samoświadomość dotycząca sposobu przyswajania wiedzy pozwoliła na efektywne zaplanowanie szkolenia oraz zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce.

z Zagranicą Akademii Rolniczej w Szczecinie oraz koordynatorów wydziałowych programu Erasmus. Pobyt szkoleniowy pozwolił na zmianę indywidualnej perspektywy i uświadomił konieczność stworzenia spójnego systemu finansowania projektów międzynarodowych (w tym mobilności studentów i pracowników uczelni).

Wykorzystanie rezultatów Bezpośrednio po zakończeniu pobytu przeprowadzono analizę „międzynarodowych zasobów” Akademii Rolniczej w Szczecinie, w tym dwustronnych umów o współpracy naukowo-dydaktycznej oraz przygotowano zestawienie wyjazdów zagranicznych w ostatnich trzech latach. Opracowano elektroniczny system ewidencji wyjazdów zagranicznych. Zdobyta wiedza została wy-

korzystana przy proponowaniu zmian do projektu uczelnianej strategii, w tym przy uzupełnieniu jej o strategię internacjonalizacji badań i kształcenia. Wiedzę tę zastosowano również przy tworzeniu uczelnianej strony informującej o możliwościach pozyskiwania stypendiów zagranicznych oraz środków na realizację projektów międzynarodowych, jak też tworzeniu uczelnianych standardów obsługi studentów zagranicznych oraz studentów i pracowników wyjeżdżających.

Konkluzje ogólne Działania związane z internacjonalizacją kształcenia są kontynuowane, w tym uczelniana strona dla studentów zagranicznych oraz osób wyjeżdżających.

25

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

MICHAŁ CIESIELSKI Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Motywacja Moją główną motywacją była chęć poznania kultury hiszpańskiej i odnalezienia się w zupełnie innym środowisku. Chciałem się również nauczyć języka hiszpańskiego, poznać metody nauczania stosowane w Hiszpanii oraz poznać ludzi z różnych zakątków świata.

Znaczenie dla beneficjenta Dzięki możliwości wyboru przedmiotów w zakresie właściwym dla tematyki studiów poznałem wiele tematów do tej pory mi obcych.

Nazwa akcji

Mobilność studentów – wyjazd na studia

26

Miejsce studiowania

Universidad Politécnica De Valencia, Hiszpania

Numer projektu

ERAS/51/11-12

Zarządzanie informacją/wiedzą/ czasem Zdobywanie wiedzy polegało na systematycznej nauce i uczestniczeniu w zajęciach.

Ponieważ mój program studiów nie był zgodny z tym, który mają studenci w Hiszpanii, musiałem ustalić plan zajęć i uzyskać zgodę obu uczelni. Musiałem także zorganizować sobie czas w ten sposób, aby wystarczyło go na naukę każdego przedmiotu, a zwłaszcza języka hiszpańskiego, który na początku stanowił dla mnie problemem.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Żeby opanować język w zadowalającym stopniu i w szybkim tempie, wybrałem wszystkie moje przedmioty z wykładowym językiem hiszpańskim, nawet jeśli była możliwość, aby były po angielsku, który znam dobrze. Kolejnym krokiem było uczęszczanie na spotkania zwane wymianą językową, organizowane w różnych kawiarniach i pubach. Spotkania te miały na celu

integrację ludzi pochodzących z różnych krajów i mówiących w różnych językach.

Bilans korzyści Najlepszym sposobem nauki jest jej zastosowanie w praktyce, więc te spotkania, podczas których starałem się jak najwięcej rozmawiać po hiszpańsku, wiele mi dały.

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności Aktualnie posługiwanie się językiem hiszpańskim nie jest już dla mnie problemem.

Cały czas staram się jednak doskonalić umiejętność porozumiewania się w nim.

Jeśli chodzi o inne przedmioty, to zaliczyłem wszystkie bez problemu, a co waż-

Skutkiem zdobytej wiedzy było wybranie ciekawego tematu pracy magisterskiej, którego wcześniej nikt nie PORUSZYŁ

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

gram, zyskam bardzo dobry start w zawodzie (płatną praktykę w tej firmie).

Konkluzje ogólne Myślę, że zdobytą wiedzę wykorzystam w przyszłości w doskonaleniu funkcjonowania firmy mojego pracodawcy lub być może przy prowadzeniu własnej działalności gospodarczej.

Jeśli chodzi o zastosowanie umiejętności porozumiewania się w języku hiszpańskim, to jest to oczywiste – zyskuję ważny atut w moim CV i możliwość działania w przyszłości na rynku hiszpańskojęzycznym.

niejsze, zdobyłem praktyczną wiedzę (programowanie), która na pewno będzie mi bardzo przydatna.

Wykorzystanie doświadczeń Pomogła mi rozmowa ze studentami oraz z kadrą profesorską hiszpańskiej uczelni. Miało to duże znaczenie przy doborze przedmiotów i ustalaniu planu zajęć w początkowym okresie mojego pobytu.

Przyswojenie i przetworzenie nowej wiedzy i umiejętności Skutkiem zdobytej wiedzy było wybranie ciekawego tematu pracy magisterskiej, którego wcześniej nikt nie rozwinął.

Wpływ na beneficjenta, inspiracje do dalszego działania Realizacja wymiany programu Erasmus wywarła na mnie ogromny wpływ, zarówno pod względem umiejętności uczenia się, jak i pod każdym innym. Nauczyłem się rzeczy różnych od tych, które wcześniej poznałem na mojej uczelni macierzystej. To dało mi perspektywę spojrzenia oraz świeżość myślenia, które postaram się wykorzystać w realizacji mojego projektu, którym się zajmuję w ramach pracy magisterskiej.

Mój proces uczenia został zmieniony o tyle, że staram się jak najwięcej czasu poświęcić na zrozumienie danego zagadnienia i przećwiczenie go w praktyce.

Wykorzystanie rezultatów Dzięki zdobyciu umiejętności programowania wybrałem związany z tym temat pracy magisterskiej: Internetowe usługi geokodowania, w ramach której piszę geokodujący program mający podobne funkcje, co komercyjny gigant firmy ESRI-ArcGIS. Myślę, że podczas pisania tego programu wciąż zdobywam wiedzę, która okaże się dla mnie bardzo przydatna w przyszłości, co – mam nadzieję – będzie miało korzystny wpływ na moją karierę zawodową.

Innym przykładem zastosowania zdobytej wiedzy jest wzięcie udziału w konkursie organizowanym przez jedną z dużych firm zajmujących się geomatyką. Konkurs nie został jeszcze rozstrzygnięty, jeśli go wy-

zdobytą wiedzę wykorzystam w doskonaleniu funkcjonowania firmy mojego pracodawcy lub przy prowadzeniu własnej działalności gospodarczej

27

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

DOROTA LEPAK Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni ul. Grabowo 2, 81-265 Gdynia e-mail: sekretariat@mopsgdynia.pl www.mopsgdynia.pl

Tytuł projektu

Doświadczenia ponad granicami – gdyńsko-helsingborskie partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych

28

Nazwa akcji

Projekty Mobilności – staże zagraniczne dla pracowników http://www.doswiadczeniaponadgranicami.pl/

Miejsce stażu

Vard - och Omsorgsforvaltningen, Helsingborg, Szwecja

Numer projektu

2009-PL1-LEO02-06387

Motywacja Kiedy po raz pierwszy usłyszałam o projekcie Doświadczenia ponad granicami – gdyńsko-helsingborskie partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych, pomyślałam że nie jest on dedykowany dla mnie. Miałam niewielki staż pracy oraz poczucie, że muszę się jeszcze wiele nauczyć. Pomimo mojego uprzedzenia udałam się na spotkanie informujące o projekcie, w trakcie którego przekazano wszystkim kandydatom cel projektu oraz zadania, z jakimi będą się zmierzali stażyści.

Znaczenie dla beneficjenta Szybko przekonałam się, że jest to okazja do zdobycia wiedzy na temat budowania szwedzkiego systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Byłam ciekawa, czy szwedzkie rozwiązania są podobne, czy może diametralnie różne od naszych oraz czy będzie można wykorzystać je do usprawnienia pomagania na terenie Gdyni. Tematyka i założenia projektu były nastawione na aktywność i zaangażowanie uczestników. Wymagały solidnego przygotowania przed wyjazdem na staż (nauka języka angielskiego, przygotowanie kulturowe), a także zdobycia niezbędnych informacji w jego trakcie i znalezienia odpowiedzi na pytania postawione przed wylotem.

Zarządzanie informacją i wiedzą Zdobywanie wiedzy w procesie uczenia się w ramach projektu zaczęło się już przed rozpoczęciem stażu w Helsingborgu. Bardzo przydatny był dla mnie kurs języka angielskiego, ponieważ przyswoiłam słownictwo stosowane w pracy zawodowej i swobodnie

mogłam kontaktować się na terenie Szwecji. Niezwykle cenny okazał się kontakt z innymi uczestnikami grupy. Dzięki wspólnym przygotowaniom nastąpiła integracja grupy.

Zaczęły się refleksje, konfrontowanie wiedzy i doświadczeń na tle innych uczestników.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się W trakcie dwutygodniowego stażu na terenie Helsingborga zwiedzałam placówki zajmujące się pomocą osobom niepełnosprawnym. Podczas wizyt był czas na pytania i zgłębianie przekazywanej wiedzy.

Codziennie spotykaliśmy się wspólnie z osobami monitorującymi i omawialiśmy materiał przekazywany nam danego dnia. Miałam okazję podzielić się swoimi spostrzeżeniami z innymi uczestnikami oraz posłuchać opinii

moich kolegów. Spotkania te pozwalały mi uporządkować materiał, a także odnieść go do gdyńskiego systemu pomagania.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Prowadziłam dzienniczek stażysty, w którym zapisywałam swoje uwagi i spostrzeżenia.

W trakcie stażu odbyłam praktykę w jednej z helsingborskich placówek, gdzie osobiście zapoznałam się ze sposobem i warunkami pracy z klientem. Istotą jednak było wzajemnie uczenie się. Każda grupa stażowa zdobywała wiedzę i przekazywała ją kolejnemu zespołowi stażystów. W trakcie spotkań przekazywaliśmy nie tylko zdobyte informacje, ale także dzieliliśmy się wrażeniami i spostrzeżeniami. Po powrocie ze stażu musieliśmy przygotować materiał do

Kluczem do rozwiązywania problemów społecznych jest współpraca i nieustanny dialog

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Wpływ na beneficjenta Do czasu udziału w projekcie uczenie się kojarzyło mi się ze zgłębianiem podręcznikowej wiedzy oraz zdobywaniem umiejętności w trakcie pracy. Przekonałam się, że efektywnie i równie skutecznie można uczyć się w grupie. Grupa pozwoliła mi na konfrontację mojego sposobu postrzegania rzeczywistości. Miałam okazję poznać doświadczenia innych.

przekazania dla kolejnej wyjeżdżającej grupy stażowej. Znowu miałam okazję do pracy grupowej, której efektem była prezentacja i przygotowanie materiałów dla kolegów.

Realizacja/osiąganie celów Istotnym elementem było przekazywanie wiedzy. Jako uczestniczka drugiej grupy stażowej uczestniczyłam w spotkaniu przekazującym wiedzę i doświadczenia pierwszej grupy.

Zdobycze wiedzy i umiejętności W trakcie stażu mogłam zweryfikować doświadczenia kolegów oraz poszerzyć wiedzę o interesujące mnie zagadnienia. Po powrocie miałam okazję podzielić się własnymi doświadczeniami z kolejną grupą stażową oraz skonfrontować wiedzę z poprzednimi uczestnikami. Zdobywanie, przetwarzanie

i przyswajanie wiedzy odbywało się zarówno indywidualnie, jak i w grupie. Początkowo sama notowałam swoje spostrzeżenia, uwagi i doświadczenia oraz starałam się zrozumieć elementy szwedzkiego systemu pomocy społecznej.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Przekonałam się, że tylko systematyczna praca i regularne porządkowanie materiału dają mi poczucie rozwoju i nabywania nowej wiedzy. Kolejnym etapem mojego uczenia się była współpraca w grupie stażowej, która odbywała się poprzez wymianę doświadczeń i konfrontowanie zdobytych informacji. Spotkania wymagały ode mnie współpracy, kompromisu, koncentracji na zadaniach, a także wypracowania wspólnych z grupą metod pracy.

Inspiracje do dalszego działania Zespołowa praca pokazała mi, jak można współpracować w grupie, dzielić zadania, aby osiągnąć cel. Zaznajamianie się z doświadczeniami innych pozwoliło mi na efektywną naukę i poszerzanie horyzontów. Dzięki grupie byłam w stanie omówić zdobytą wiedzę, a także ocenić jej wartość i przydatność w dalszej pracy.

Upowszechnianie wyników Dzięki udziałowi w projekcie miałam szansę uczestniczyć w tworzeniu kompendium wiedzy i doświadczeń. Wspólnie, wraz ze wszystkimi uczestnikami wyłanialiśmy najciekawsze rozwiązania szwedzkiego systemu pomocy społecznej, które nazwaliśmy złotymi jabłkami. Uznaliśmy te elementy za warte zakorzenienia na naszym gdyńskim gruncie. Wzięłam udział w konferencji służącej przekazaniu i upowszechnieniu zebranego materiału. Razem z innymi stażystami dzieliłam się zdobytą wiedzą i doświadczeniami na temat pracy i rozwiązań szwedzkich, a także wzięłam udział w dyskusji panelowej poświęconej udziałowi w projekcie.

Doświadczenia i wiedza uczestników stażu zostały przedstawione na stronie inter-

na każdym etapie rozwoju zawodowego możemy się uczyć, ale również inni mogą się uczyć od nas netowej projektu, która jest dostępna dla wszystkich zainteresowanych osób.

Wykorzystanie rezultatów Zakończenie projektu nie oznaczało rozstania się z jego tematyką. Zaangażowanie uczestników spowodowało wyłonienie trzech grup problemowych, które pracowały nad wybranymi zagadnieniami. Zespoły zastanawiały się i analizowały, jak poszczególne rozwiązania szwedzkie można przenieść na grunt gdyński oraz spowodować, by stały się użyteczne dla naszych klientów.

Konkluzje ogólne Udział w projekcie uświadomił mi, że na każdym etapie rozwoju zawodowego możemy się uczyć, ale również inni mogą się uczyć od nas. Kluczem do rozwiązywania problemów społecznych jest współpraca i nieustanny dialog.

29

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

KAROLINA DOPIERAŁA Zespół Szkół nr 26 w Warszawie ul. Urbanistów 3, 02-397 Warszawa e-mail: zsurba@wp.pl

Nazwa akcji

Projekty Mobilności – praktyki zawodowe dla uczniów

Organizator praktyki zawodowej

The EuroPartnership Agency Ltd., Plymouth, UK

30 Miejsce praktyki

Lockstone Design, Plymouth, Wielka Brytania

Numer projektu

2010-1-PL1-LEO01-10645

Motywacja Motywacją do wzięcia udziału w projekcie była myśl o udoskonaleniu swoich umiejętności, poznaniu języka i zdobyciu bardzo dobrej praktyki na przyszłość.

Znaczenie dla beneficjenta Projekt był dla mnie bardzo ważny. Dzięki niemu mogłam porównać zakres mojej pracy w innym kraju i kulturze, co bardzo poszerzyło mój punkt widzenia na specjalizację jaka jest grafika komputerowa.

Pierwszy raz w życiu miałam okazję zapoznać się z tak wieloma formami tworzenia czegoś z niczego. Uczyłam się wielu nowych programów pod okiem specjalisty, byłam oceniana pod kątem wykonywania projektów na prawdziwe zlecenia i z przyjemnością obserwowałam funkcjonowanie firmy graficznej.

Wartość działania dla beneficjenta Myślę, że to jest to coś, co niesamowicie przyda mi się w życiu w kontekście moich nowych kompetencji, jak i w możliwości dopisania tak dobrego stażu w CV.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Podczas stażu nie pracowałam wyłącznie sama – bardzo chętnie słuchałam rad wszystkich osób w firmie oraz podpatrywałam ich działanie w celu poznania sztuczek stosowanych podczas tworzenia tak efektownych wyników pracy.

Dzięki możliwości wyjazdu na praktyki nauczyłam się, że o swojej przyszłości warto pomyśleć trochę wcześniej niż na kilka dni przed maturą Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Bardzo pozytywny wpływ na moją praktykę miało to, że prywatnie, w czasie wolnym, w ramach hobby zajmuję się dokładnie tym, w czym byłam szkolona.

Sukces Staż nie był typową pracą, ale także wielką przyjemnością! Godzin przesiedzianych w firmie zdecydowanie nie uważam za zmarnowane – w tak krótkim czasie chyba nigdy wcześniej nie zdobyłam tak wielkiej wiedzy i nie poznałam tak fantastycznych ludzi, mimo że początkowo porozumiewanie się w języku angielskim nie było dla mnie łatwe.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Bilans korzyści Czy było warto? Oczywiście, w tak młodym wieku nie każdy ma okazję wziąć udział w tak wielkim przedsięwzięciu i jestem dumna, że trafiło akurat na mnie i moich przyjaciół.

Realizacja/osiąganie celów Moje cele zostały osiągnięte w stu procentach, powiedziałabym nawet, że ta górna granica została o wiele bardziej przekroczona. Po stażu nie oczekiwałam aż tak wielkich efektów w postępie moich umiejętności oraz w porozumiewaniu się w języku angielskim.

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności Zdecydowanie nauczyłam się więcej niż oczekiwałam, a miałam wrażenie, że mój superwizor najchętniej wepchnąłby mi do głowy jeszcze trochę informacji.

Nauczyłam się szukać inspiracji przy tworzeniu, zmieniłam trochę swój styl (i z perspektywy czasu już wiem, że nie był on taki dobry, za jaki go uważałam) oraz przestałam tworzyć wszystko pod jeden schemat.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Krytyka i uwagi dotyczące mojej twórczości nauczyły mnie bycia krytycznym wobec

siebie oraz wielkiego dystansu, co sprawia, że z chęcią poprawiam to, co robię razy tak długo aż rzeczywiście uznam to już za w pełni zrobione. Bardzo się cieszę, że wszystkie podstawy wykorzystywanych przeze mnie programów już znałam i zamiast uczyć się ich od początku, mogłam poznawać głębsze tajniki różnych możliwości, które oferowały mi dane aplikacje.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie/inspiracje do dalszego działania Choć na mnie staż wywarł niesamowicie duży wpływ, to myślę, że na moje otoczenie jeszcze nie (nie licząc faktu, że przez miesiąc nie było mnie w kraju). Ale podkreślam słowo „jeszcze”, bo mam szczerą nadzieję, że kiedyś (może za kilka miesięcy, a może za kilka lat) praktyki będą miały wielki wpływ na mojego przyszłego pracodawcę i jego firmę, gdy już zacznę w pełni wykorzystywać nabyte do tej pory umiejętności.

Wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu zostały przeze mnie wykorzystane już naprawdę wiele razy – chociażby na lekcjach Grafiki komputerowej, które mamy w szkole od tego roku, czy przy robieniu stron i innych projektów dla przyjaciół i rodziny. Nie ma także problemu, gdy ktoś chce się mnie o coś poradzić albo prosi o pomoc przy różnych programach do tworzenia animacji czy różnego typu grafiki.

Plany na przyszłość Dzięki możliwości wyjazdu na te praktyki nauczyłam się, że o swojej przyszłości warto pomyśleć trochę wcześniej niż na kilka dni przed maturą. Już wiem, że kiedyś chciałabym zostać grafikiem i że do tego czasu dobrze byłoby mieć kilka rzeczy do wpisania w CV. Postanowiłam więcej uczyć się sama obsługi co przydatniejszych programów do tworzenia grafiki i wreszcie zacząć czytać różne tutoriale i inne publikacje dostępne w Internecie, bo choć do tej pory wolałam się uczyć metodą prób i błędów (co moim zdaniem jest niezawodną metodą), dopiero teraz zauważyłam, że jest mnóstwo osób wiedzących więcej ode mnie, od których bardzo wiele mogę się dowiedzieć.

Znalazłam także pracę, aby co miesiąc móc połowę tego, co zarobię odkładać na specjalne konto, gdzie trzymam pieniądze przeznaczone na studia, na które za półtora roku zamierzam się dostać.

31

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

ARKADIUSZ & JACEK MARCINIAK Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Prahistorii ul. św. Marcin 78, 61-809 Poznań e-mail: ipuam@amu.edu.pl

Tytuł projektu

32

Rozwiązania e-learningowe jako narzędzie transferu wiedzy i podnoszenia umiejętności zawodowych w sektorze ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym http://www.e-archaeology.org/ project-2007-2009.html

Nazwa akcji

Projekty Transferu Innowacji

Numer projektu

PL/07/LLP-LdV/T01/140017

Motywacja Wyraźnie odczuwalne braki w zakresie praktycznej aplikacji rozwiązań e-learningowych na szeroką skalę w sektorze ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Projekt został zaplanowany jako odpowiedź na konieczność sformułowania systematycznych rozwiązań w zakresie kształcenia ustawicznego w dziedzinie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym dla podmiotów realizujących tę politykę, w szczególności pracowników sektora konserwacji i ochrony zabytków archeologicznych.

Wartość działania dla beneficjenta Biorąc pod uwagę brak wystarczających kompetencji zawodowych w wymienionej grupie, dużą aktywność tych osób oraz brak czasu, udostępnienie materiałów dydaktycznych w postaci kursów e-learningowych w najnowszym standardzie (SCORM) pozwoliło na systematyczne zapoznanie się beneficjentów z najnowocześniejszymi rozwiązaniami w dziedzinie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Udało się także sformułować metodologię przetwarzania treści dydaktycznych w tym zakresie z postaci tradycyjnej w e-learningową.

Zarządzanie informacją/wiedzą/ czasem Zaproponowany model metodyczny oraz wytworzone materiały do zdalnego kształcenia stanowią wzorcowy model zarządzania informacją i wiedzą w procesie uczenia się. Kluczowym rozwiązaniem wypracowanego modelu był podział treści wykorzystywanych w procesie uczenia się na małe porcje wiedzy (learning objects). Są one dostosowane do specyfiki nauczania przy wykorzystaniu Internetu oraz umożliwiają

Realizacja projektu zwiększyła świadomość potencjału rozwiązań e-learningowych w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym

składanie materiałów dydaktycznych, przygotowanych na potrzeby różnych grup docelowych z gotowych komponentów.

Proces nabywania i rozwijania kompetencji umiejętność uczenia się Uczestnicy szkolenia byli zobowiązani do zapoznania się z kolejnymi jednostkami szkoleniowymi (modułami), udostępnianymi w postaci wykładów interaktywnych i multimedialnych oraz wykonywania dołączonych do nich ćwiczeń. Proces dydaktyczny był realizowany według ściśle określonego harmonogramu, który uwzględniał oczekiwania grupy docelowej oraz specyfikę nauczania w poszczególnych krajach uczestniczących w projekcie. Wykorzystane zostały także fora dyskusyjne, które pozwoliły na omawianie szeregu praktycznych zagadnień. Uczestnicy szkolenia byli również zobowiązani do przygotowania dwóch prac pisemnych poświęconych praktycznej implementacji przekazywanych treści merytorycznych.

Efekty Zaproponowana forma szkolenia zdalnego w modelu wspieranym przez nauczyciela z wykorzystaniem multimedialnych i interaktywnych materiałów dydaktycznych w postaci elektronicznej umożliwiała beneficjentom uczenie się w dowolnym czasie i miejscu bez konieczności przemieszczania się na szkolenia stacjonarne.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Zdobycze wiedzy i umiejętności Szkolenia w wypracowanym modelu pozwoliły na nieskrępowaną wymianę poglądów przez specjalistów z sektora ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym.

Były one prowadzone anonimowo w gronie specjalistów o dużej praktyce co pozwoliło na otwarte przedyskutowanie wielu praktycznych zagadnień oraz krytykę szeregu rozwiązań prawnych i administracyjnych.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Fora dyskusyjne oraz prace pisemne były w całości skoncentrowane na połączeniu najnowszych rozwiązań w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym z doświadczeniami beneficjentów i działaniami podejmowanymi przez nich w codziennej praktyce zawodowej. Omawiane zagadnienia merytoryczne były też stale odnoszone do rozwiązań prawnych, uregulowań administracyjnych i praktyki w tym zakresie w poszczególnych krajach uczestniczących w projekcie.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Zrealizowany projekt wykazał, że szkolenia muszą być w pełni zindywidualizowane, powinny uwzględniać potrzeby konkretnej grupy docelowej z jej własnymi doświadczeniami, potrzebami i oczekiwaniami.

Innowacyjność działania Możliwość konstruowania programów szkoleniowych dla różnych grup zawodowych, w oparciu o treści dydaktyczne wypracowane w ramach tego projektu, jest zupełnie inno-

wacyjna i stanowi nową jakość w kształceniu ustawicznym w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Nie istnieją dotychczas na świecie żadne repozytoria zasobów e-learningowych, które zawierałyby materiały dydaktyczne z zakresu ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Takie repozytorium, budowane w ramach trwającego obecnie drugiego projektu Leonardo da Vinci, umożliwia ich łatwe przeszukiwanie i pozwala na samodzielne budowanie nowych modułów i programów szkoleniowych na bazie istniejących zasobów dydaktycznych.

Inspiracje do dalszego działania Realizacja projektu doprowadziła do: wzrostu świadomości potencjału, jaki daje zastosowanie rozwiązań e-learningowych (zupełnie wcześniej nieznanych) do nauczania zawodowego w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym.

Wykorzystanie rezultatów Metodologia wypracowana w zrealizowanym projekcie została wykorzystana do wytworzenia treści dydaktycznych w innym projekcie Leonardo da Vinci (Archaeology and Construction Engineering Skills – ACES). Wypracowane rozwiązania metodyczne zostały także w dużej mierze wykorzystane do wytwarzania treści dydaktycznych w projekcie unijnym UAM: Unikatowy Absolwent = Możliwości.

Wzrost potencjału dydaktycznego Uniwersytetu im. A. Mickiewicza poprzez proinnowacyjne kształcenie w jęz. angielskim, interdyscyplinarność, e-learning, inwestycje w kadry.

33

Upowszechnianie wyników Materiałami szkoleniowymi, które powstały, zainteresowały się różne instytucje nie tylko z Europy, ale nawet ze Sri Lanki. Wszystkie treści szkoleniowe zostały także udostępnione w języku hiszpańskim, co oznacza znaczne poszerzenie grona potencjalnych odbiorców.

Kierownik projektu (Arkadiusz Marciniak) wygłosił szereg referatów poświęconych aplikacji e-learningu w zakresie archeologii i dziedzictwa archeologicznego w Europie i USA. Książka E-learning archaeology, będąca jednym z efektów projektu, została szeroko doceniona w Europie oraz USA.

Podsumowanie Nie ulega wątpliwości, że projekt odniósł pełen sukces dydaktyczny, metodyczny i merytoryczny. Stanowi stałą inspirację dla nowych pomysłów i inicjatyw dydaktycznych oraz badawczych w dziedzinie kształcenia ustawicznego w zakresie ochrony i zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Wywołał znaczny ferment w środowiskach konserwatorskich w szeregu krajów europejskich.

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

ANNA LINDA Powiatowy Dom Pomocy Społecznej w Ostrowinie, gmina Oleśnica, Pracownia psychologiczna Metamorfoza, Anna Linda ul. Sanatoryjna 17/5, 56-320 Krośnice e-mail: alinda1@tlen.pl

34

Tytuł projektu

Autobiographical Methodologies in Adult Education

Nazwa akcji

Kursy doskonalenia zawodowego kadry dla edukacji dorosłych

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się W trakcie kursu pracowaliśmy metodą warsztatową, opracowywaliśmy własne książki opisujące nasze doświadczenia życiowe, fotoreportaże, zwiedzaliśmy miejsca upamiętniające indywidualne historie, muzea, organizacje pozarządowe zbierające dokumenty, pieśni, powieści Europejczyków. Przez cały czas uczyłam się, ponieważ metoda autobiograficzna jest nastawiona na autorefleksję a różne aktywności, podejmowane zarówno w czasie zajęć, jak i w czasie wolnym, jej sprzyjały.

Motywacja Jestem psychologiem i pracuję w domu pomocy społecznej dla osób chorych psychicznie. Mam pod opieką mieszkańców, którzy cierpią na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne, a także pamięci (tj. choroba Alzheimera, Picka, parkinsonizm i inne, w których pamięć przeszłości zanika i jest to bolesny proces). Sprawuję również opiekę nad osobami chorymi na schizofrenię, których widzenie rodziny, osób z otoczenia bardzo różni się od ogółu społeczeństwa.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Moją rolą jest szkolenie personelu ośrodka w zakresie świadczenia najlepszej opieki wobec osób chorych. Szkolenia, które prowadzę, dotyczą chorób, sposobów postępowania, wypalenia zawodowego, budowania relacji z podopiecznymi, komunikacji, kontaktów z rodziną podopiecznych. Z uwagi na pełnione przeze mnie role i obowiązki zdecydowałam się na poszerzanie swojego warsztatu pracy, aby lepiej uczyć personel i lepiej rozumieć podopiecznych.

Bilans korzyści Warto było zainwestować czas i wysiłek w udział w kursie. Nauczyłam się lepiej porozumiewać z osobami z różnych części Europy, które pracują z podobnymi podopiecznymi i w zbliżonych obszarach zawodowych. Metoda autobiograficzna okazała się odpowiedzią na wiele pytań dotyczących nowych form pracy z pacjentami, klientami pomocy społecznej, jak również zdrowymi osobami. Razem pokonujemy trudności.

Miejsce kursu

CIAPE – National Permanent Learning Centre, Rzym, Włochy www.ciape.it/it/training/97-diversityinclusive.html

Numer projektu

2011-2-PL1-GRU03-20739

Znaczenie dla beneficjenta Wybrałam kurs Autobiographical Methodologies in Adult Education, ponieważ ta metoda świetnie pasuje do specyfiki mojej pracy i moich klientów. Metoda autobiograficzna odwołuje się do indywidualnych doświadczeń, przeformułowuje je w pozytywne i rozwijające komunikaty, uczy refleksji nad swoim życiem, relacjami oraz idealnie nadaje się do pracy z osobami mieszkającymi w domu pomocy społecznej oraz ich opiekunami.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Poznałam nowe sposoby pracy z osobami z zaburzeniami pamięci. Metodę autobiograficzną stosuję jako jedną z form przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu w czasie odpowiednich kursów, które prowadzę. Informacje o metodzie zaczęłam zdobywać jeszcze przed kursem, pisałam e-maile do organizatorki kursu, czytałam artykuły przez nią przysłane.

Zdobycze wiedzy i umiejętności W czasie treningu w Rzymie doświadczyłam na sobie siły samoopisu i w ten sposób metoda autobiograficzna stała się dla mnie inspiracją do pracy nad moim sposobem opisywania świata. Nauczyłam się nowego sposobu patrzenia na świat. Kurs był prowadzony metodą warsztatową, dlatego dużo z niego zapamiętałam; formy ćwiczeń były ciekawe i inspirujące, niektóre z nich stosuję w mojej obecnej pracy trenerskiej.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Obecnie korzystamy jako grupa z platformy internetowej BOX NET i tam wymieniamy się informacjami, zdjęciami, materiałami szkoleniowymi. Zatem nadal uczę się od osób, z którymi spotkałam się w Rzymie.

To nowa forma nauki, bo z reguły uczę się bezpośrednio od kogoś z kim pracuję, a tu mam do czynienia z wirtualną drogą przekazywania pomysłów, wspomnień itp.

Wpływ na beneficjenta, Spotkałam kilka niezwykłych osób z Portugalii, Austrii, Belgii, Włoch, Polski i nauczyłam się, że pasje może mieć każdy i wszędzie. Pośrednik poszukiwania pracy z Austrii okazał się zdolnym malarzem impresjonistą. Pracowniczka socjalna z Portugalii potrafi tworzyć piękne obrazy i sceny z masy cukrowej na tortach i ciastach przez siebie samą upieczonych. Liderka projektu, Eleonora, tworzy przestrzeń do spotkań ludzi różnych przekonań, religii, kultur. Pokazuje, że warto kierować się misją w swoim działaniu. Trener Andrea nauczył mnie używania fotografii i technik plastycznych do tworzenia niepowtarzalnych historii życia każdej osoby, którą poznaję.

Innowacyjność działania Stosuję metodę autobiograficzną i jej techniki jako sposób przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu wśród pracowników służb społecznych. To mój autorski pomysł i przynosi świetne efekty, dodaje energii osobom, z którymi tworzę ich własne opowieści o pracy, misji, zaletach i innych aspektach pracy. Nauczyłam się

wiele o innych systemach opieki społecznej, niektóre wzory staram się wdrażać w swojej placówce np. spotkania superwizyjne.

Inspiracje do dalszego działania Metoda autobiograficzna pozwala stosować różnorodne techniki do pogłębienia refleksji nad własnym, niepowtarzalnym życiem – papierowa książka, fotografia, fotoreportaż, wiersze, pieśni, listy, pamiętniki oraz idące z duchem czasu: blogi, prezentacje multimedialne, zapisy cyfrowe, zbiory w muzeach pamięci.

Nauczyłam się lepiej porozumiewać z osobami z różnych części Europy, które pracują z podobnymi podopiecznymi i w zbliżonych obszarach zawodowych

Upowszechnianie wyników i Wykorzystanie rezultatów Techniki, których nauczyłam się w trakcie kursu, wykorzystuję w trakcie prowadzonych przeze mnie treningów oraz w pracy z podopiecznymi, w czasie zajęć, na których tworzymy opowieści integrujące, wzmacniające samoocenę, uczące zrozumienia, kształtujące empatię i inne kompetencje społeczne.

Kurs metody autobiograficznej wykorzystuję na szkoleniach dotyczących pracy z seniorami, osobami chorymi. Prowadziłam do tej pory kilka takich szkoleń i stosowałam wiedzę z kursu oraz metodę pracy w czasie swoich zajęć. Moje podejście do własnego

życia również uległo zmianie – zaczęłam je widzieć jako opowieść, którą sama opowiadam i kreuję. Sposób, w jaki to robię, w dużej mierze zależy ode mnie i to mój niespodziewany, prywatny rezultat kursu.

Podsumowanie, refleksja Nauczyłam się, że pokonywanie trudności emocjonalnych, edukacyjnych, społecznych, językowych jest fascynujące i można je opisać w dowolny sposób, aby czerpać z tego siłę. Uczę takiego opisywania swojego życia osoby, dla których prowadzę szkolenia, aby i one mogły czerpać z tego siłę do trudnej pracy w opiece społecznej.

35

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

MARTA KOTARBA-KAŃCZUGOWSKA Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie ul. Szczęścliwicka 40, 02-353 Warszawa e-mail: aps@aps.edu.pl; www.aps.edu.pl

Tytuł projektu

Wczesnoszkolna edukacja w wielojęzycznej społeczności

36 Nazwa akcji

Wizyty Studyjne

Miejsce wizyty

Stadtshulrat fur Wien, Europaburo, Wiedeń, Austria

Numer projektu

Cel działania Udział w wizycie studyjnej zaplanowałam jako część realizowanego przeze mnie programu badawczego pt. Formy wychowania przedszkolnego. Miał pomóc rozwiązać dylemat: dokąd podążyć ścieżką rozwoju naukowego? Jak znaleźć nowy obszar badawczy?

Motywacja W trakcie realizacji programu badawczego okazało się, że nie jest to obszar, którym chciałabym się zajmować przez kilka kolejnych lat. Bardzo ważna była potrzeba wymiany doświadczeń z innymi naukowcami i praktykami. Zależało mi na konfrontacji moich pomysłów w międzynarodowym gronie ekspertów.

Znaczenie dla beneficjenta Z perspektywy czasu mogę powiedzieć, że udział w wizycie studyjnej był dla mnie przełomowy. Korzystając z nabytych doświadczeń, poszerzając i modyfikując swoją wiedzę na temat języków w przestrzeni edukacyjnej udało mi się zaprojektować badania naukowe, do którym jestem przekonana.

2010-2-PL1-KA101-16863

Zarządzanie informacją i czasem Przed wyjazdem nawiązałam kontakt e-mailowy z uczestnikami wizyty i opisałam swoje oczekiwania. Otrzymałam informacje na tematy, które wymieniłam w korespondencji. Z częścią osób utrzymywałam stały kontakt dzięki portalom społecznościowym. Postanowiłam prowadzić dziennik dokumentujący przebieg wizyty. Notowałam swoje pomysły, spostrzeżenia, pojawiające

się koncepcje dotyczące ewentualnych problemów badawczych, a także nowe pomysły powstające w wyniku obserwacji odwiedzanych placówek czy rozmowy z przedstawicielami władz oświatowych, nauczycielami oraz uczestnikami wizyty.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się To nieustanny konflikt poznawczy; brak równowagi, ponieważ moje przewidywania nie znajdowały potwierdzenia. Współpraca w grupie, konfrontowanie różnych punktów widzenia wzbudzały ciekawość poznawczą.

Gdy obserwowałam zajęcia w ramach projektu Sprachenkarussell (Językowa Karuzela) w Europaschule, uznałam, że łatwo było odnieść wrażenie, iż uczniowie niczego się nie nauczą. Odkryłam, że takie nastawienie jest związane z uwzględnieniem tradycyjnych kryteriów metodycznych, stosowanych przy ocenie zajęć z określonego języka np. języka angielskiego jako obcego.

Stwierd ziłam że straciłam z pola widzenia główne cele zajęć, którymi są: zwiększanie świadomości językowej, oswajanie z różnorodnością oraz kształtowanie kompetencji różnojęzycznej. To kopernikański przewrót w głowie ;-) zmusił mnie do poszukiwania nowych informacji i reorganizacji dotychczasowej wiedzy.

Bilans korzyści Działania te okazały się niezwykle skuteczne w dłuższej perspektywie, gdy zaczęłam przetwarzać zebrany materiał.

Z dużą łatwością wyszukiwałam niezbędne informacje potrzebne m.in. przy pisaniu artykułów naukowych. Notowanie swoich spostrzeżeń i konsultowanie ich z innymi

uczestnikami wizyty pomogło mi także zmienić własne nastawienie do obserwowanej rzeczywistości.

Osiągnięcia Udział w wyjeździe wywołał zmianę w moim dotychczasowym postrzeganiu roli i zasadności kształcenia językowego. Zebrałam spory materiał na temat polityki językowej UE, metodyki rozwijania kompetencji różnojęzycznej uczniów, różnojęzyczności w przestrzeni edukacyjnej. Nawiązałam

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

To kopernikański przewrót w głowie ;-) zmusił mnie do poszukiwania nowych informacji i reorganizacji dotychczasowej wiedzy współpracę z osobami, które działają na rzecz różnojęzyczności m.in. z Uniwersytetu w Strasburgu oraz z The European Observatory for Plurilingualism (http://www. observatoireplurilinguisme.eu/). Zdobyte doświadczenia upowszechniałam podczas kilku spotkań w gronie wybitnych naukowców, np. podczas zagranicznej międzynarodowej konferencji naukowej Komunikacja jako narzędzie (po)rozumienia, w Niemczech, gdzie prezentowałam referat pt. International Students’ Community Cohesion based on the example of preschool group.

Przetworzenie nowej wiedzy i umiejętności Taka wymiana poglądów pomagała mi wysondować atrakcyjność podjętego przeze mnie tematu. Byłam pozytywnie zasko-

czona jego recepcją. Każdorazowo podkreślam okoliczności zgromadzenia materiału badawczego i promuję program wizyt studyjnych, zachęcając, szczególnie młodych pracowników naukowych, do aktywnego w nim udziału.

Innowacyjność działania Podczas realizacji projektu natknęłam się na nowy i ciekawy problem badawczy, dotyczący dzieci obcojęzycznych, których obecność w instytucjach wychowania przedszkolnego stanowi spore wyzwanie dla opiekunów i osób planujących zadania dydaktyczno-wychowawcze dla tego etapu edukacyjnego. Zainspirowało mnie to do zaplanowania i zrealizowania pilotażowych badań dotyczących rozwiązań wspomagających nauczanie i wychowanie dzieci z różnorodnymi doświadczeniami językowymi i kulturowymi, które stosuje się w przedszkolach oraz początkowych klasach szkoły podstawowej w Europie.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie W realizacji zamierzeń badawczych niezwykle pomocne okazało się nawiązanie kontaktu z jedną z uczestniczek wizyty studyjnej – Mary McStay z Wielkiej Brytanii. Dzięki jej uprzejmości oraz środkom na finansowanie programu badawczego, uzyskanym w konkursie statutowym APS, odbyłam wizytę w Londynie.

Inspiracje do dalszego działania Postanowiłam podjąć wyzwanie i zorganizować wizytę studyjną w Polsce, w swojej instytucji. Będzie to doskonała okazja do

37 upowszechnienia wyników moich badań, a także – co najważniejsze – mam nadzieję do kolejnych inspiracji. Do prac przygotowawczych zaprosiłam młodych pracowników naukowych. Zgłoszona przeze mnie wizyta została pozytywnie zaakceptowana przez CEDEFOP i jest planowana w kwietniu 2013 r. Tytuł wizyty brzmi: Developing young learners’ communicative competences in a foreign language

Upowszechnianie wyników Rezultaty projektu były systematycznie upowszechniane poprzez udział w międzynarodowych konferencjach i publikacja artykułów naukowych w czasopiśmie „Poradnik Językowy”, „Języki Obce w Szkole” oraz „Kultura i Edukacja”;

Wykorzystanie rezultatów Udział w wizycie studyjnej był dla mnie przełomowy. Udało mi się zaprojektować badania naukowe, które posłużą do rozpoznania dyskursu różnojęzyczności w polityce oświatowej oraz językowej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych reinterpretacji oficjalnego dyskursu na poziomie edukacji przedszkolnej oraz wczesnoszkolnej, a także do budowania porównań z rozwiązaniami stosowanymi w innych krajach UE. Konkluzja Wizyta studyjna kluczem do sukcesu!

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

MAŁGORZATA KULESZA XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie ul. Sądowa 4, 31-542 Kraków e-mail: lo13@xiii-lo.krakow.pl http://www.xiii-lo.krakow.pl/

Tytuł projektu

38

W jaki sposób liderzy szkolni wpływają na efekty kształcenia w szkole?

Nazwa akcji

Wizyty Studyjne

Miejsce wizyty

Gronnasen Skole, Tromso, Norwegia

Numer projektu

2009-1-PL1- KA101- 08012

Motywacja/Cel działania W XIII Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie pełnię funkcję wicedyrektora szkoły.

Wnioskując o udział w międzynarodowej wizycie studyjnej chciałam poznać sposoby pracy liderów oraz przykłady dobrej praktyki w zakresie poprawy efektów kształcenia w szkołach europejskich. Zamierzałam wykorzystać zdobyte doświadczenia do wprowadzania nowatorskich zmian w szkole, inspirowania i zachęcania nauczycieli do ich indywidualnego rozwoju, a poprzez to zwiększenia atrakcyjności i jakości nauczania w szkole.

Wartość działania dla beneficjenta Było to ciekawe i wartościowe doświadczenie, okazja do poznania systemów edukacji różnych krajów europejskich, form, technik i metod pracy liderów szkolnych. Wspólne zajęcia w międzynarodowej grupie stały się okazją do wymiany doświadczeń w dziedzinie edukacji, kultury i tradycji reprezentowanych w czasie wizyty krajów. Miałam możliwość wykorzystania w praktyce języka obcego. Ciekawym doświadczeniem było poznanie sposobów funkcjonowania szkół i umiejętności radzenia sobie z trudnościami w tak odległym zakątku Europy, jakim jest Tromso w północnej Norwegii. Z przyjemnością patrzyłam na pełnych radości, optymizmu i niezwykle ciepłych Norwegów żyjących w strefie klimatycznej, gdzie słońce latem nie zachodzi za horyzont, a zimą przez 2 miesiące nie pojawia się na nim.

Zarządzanie informacją/wiedzą Tematyka wizyty w Tromso koncentrowała się wokół zagadnienia: W jaki sposób liderzy szkolni organizują proces edukacyjny dla wspierania uczenia się uczniów i nauczycieli? Uczestnicy prezentowali różne przykłady dobrej praktyki występujące w ich rodzimych krajach, a następnie w trakcie podsumowujących prezentacje dyskusji wymieniali się spostrzeżeniami i doświadczeniami. Wszyscy byli niezwykle aktywni i zaangażowani w czasie pobytu; chętnie dzielili się swoimi doświadczeniami i dbali o miłą i serdeczną atmosferę.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się W czasie wizyty liderzy przedstawili prezentacje tematyczne, które były podstawą wymiany doświadczeń i poglądów: W jaki

Ważnym zagadnieniem było wypracowanie metod tworzenia warunków do funkcjonowania szkoły jako instytucji uczącej się

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

sposób liderzy szkolni wpływają na efekty uczenia się?; Metodyka i efekty pracy zespołowej nauczycieli; Kształcenie i wspieranie młodych nauczycieli; Sposoby radzenia sobie z trudnościami w pracy młodych nauczycieli; Wprowadzenie nowych metod pracy w celu poprawy wyników egzaminów i uzyskanie lepszych wyników przez uczniów w badaniach PISA; Dostosowanie metod pracy do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; W jaki sposób udział w projektach europejskich wpływa na kształtowanie postaw liderskich zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli, jakie nowe umiejętności nabywają uczniowie i nauczyciele dzięki współpracy z europejskimi szkołami.

Bilans korzyści Udział w wizycie studyjnej, wspólna praca z liderami wielu szkół europejskich pozwolił mi zdobyć odpowiednią wiedzę z zakresu zarządzania szkołą oraz umożliwił przeniesienie na własny grunt sprawdzonych już rozwiązań, sięgnięcie po przykłady dobrych praktyk, a także dał możliwość rozwoju m.in. kompetencji personalnych, przedsiębiorczości, kreatywnego podejścia do rozwiązywania problemów i dzięki nim w naturalny sposób wykorzystywać możliwości oferowane przez programy europejskie do realizowania działań na rzecz nauczycieli i uczniów oraz społeczności lokalnej.

Efekty Udział w wizycie studyjnej zainspirował mnie do wprowadzenia szeregu innowacji w szkole. Szczególnie zainteresowało mnie tworzenie sieci liderów wśród nauczycieli,

którzy mają swobodę realizacji własnych pomysłów, w małych grupach zadaniowych, a dyrektor wspiera ich działania.

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności Udział w wizycie studyjnej zmotywował mnie do dalszego doskonalenia znajomości języków obcych oraz do poszerzania wiedzy na temat innych krajów, ich mieszkańców. Przyczynił się do poznania kultury, problematyki społecznej i ekonomicznej krajów uczestniczących w spotkaniu a także uświadomił, jak ważne jest wdrażanie wśród uczniów i nauczycieli wartości społecznych – równości, tolerancji, szacunku wobec różnorodności kulturowej i społecznej w Europie, przygotowywania młodych ludzi do życia w społeczeństwie wielokulturowym.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Ważnym zagadnieniem poruszanym w czasie wizyty było wypracowanie metod tworzenia warunków do funkcjonowania szkoły jako instytucji uczącej się, nowoczesnej, otwartej na innowacje, w której nauczyciele uczą się od siebie nawzajem.

Inspiracje do dalszego działania Po wizycie przygotowaliśmy polsko-norweskie spotkanie w Krakowie, zatytułowane Jak uczynić szkołę bardziej atrakcyjną?

Uczestniczyło w nim 31 nauczycieli i dyrekcja szkoły z Tromsø oraz wszyscy nauczyciele i dyrektorzy XIII LO w Krakowie.

Nauczyciele obu szkół mieli możliwość doskonalenia własnego warsztatu pracy,

Było to ciekawe i wartościowe doświadczenie, okazja do poznania systemów edukacji różnych krajów europejskich, form, technik i metod pracy liderów szkolnych

znalezienia nowych inspiracji do prowadzenia ciekawych lekcji, nabycia kolejnych kompetencji i kwalifikacji. Dzięki wizycie norweskich gości w naszej szkole nauczyciele XIII LO w Krakowie nawiązali nowe kontakty, które zamierzają wykorzystać w ramach przyszłej współpracy międzynarodowej. Możliwość wymiany doświadczeń między polskimi oraz norweskimi nauczycielami pozwoliła odpowiedzieć na pytanie, które było tematem konferencji: Jak uczynić szkołę bardziej atrakcyjną?

Upowszechnianie wyników Swoimi doświadczeniami z pobytu w Norwegii podzieliłam się z Kuratorium Oświaty w Krakowie oraz Wydziałem Edukacji Urzędu Miasta Krakowa. Na stronie internetowej Portal Edukacyjny Miasta Krakowa pojawiła się informacja o możliwości udziału kadry kierowniczej oświaty w wizytach studyjnych.

Mam nadzieję, że zachęci ona dyrektorów krakowskich szkół do składania odpowiednich wniosków. Wspierając międzynarodową współpracę, motywuję nauczycieli do ich indywidualnego rozwoju i mobilności.

Wykorzystanie rezultatów Zainicjowałam wprowadzenie w szkole Tygodnia projektów w ostatnim tygodniu nauki. Uczniowie pod nadzorem zespołów nauczycieli planują, a następnie realizują szereg projektów. Prezentują efekty swojej pracy, publikują na stronie internetowej szkoły. Bardzo cenne jest to, że zmniejszył się problem z frekwencją uczniów w okresie po klasyfikacji. Zwiększyła się też aktywność uczniów, ich przedsiębiorczość i inicjatywność.

Wnioski Dzięki pracy zespołowej nauczyciele wykorzystują swoje indywidualne możliwości i samodzielnie podejmują szereg inicjatyw, co przekłada się na jakość i atrakcyjność pracy szkoły; zwiększa się liczba kandydatów do naszego liceum, szkoła staje się bardziej popularna w lokalnym środowisku.

Współdziałanie nauczycieli przekłada się na współdziałanie uczniów.

39

EDUinspiracje 2012

AUTOR / szkoła

JOANNA KIJEWSKA Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku, III LO im.M.Konopnickiej we Włocławku ul. Nowomiejska 15A, 87-800 Włocławek e-mail: kpcen@cen.info.pl www.cen.org.pl

40

Tytuł projektu

How to improve quality in school education

Nazwa akcji

Wizyta Studyjna

Miejsce wizyty

Landessschulbehorde, Standort Osnabruck, Niemcy

Numer projektu

2010-1-PL1-KA101-13035

Motywacja/Cel działania Problem kształtowania jakości w edukacji jest istotną kwestią w procesie nauczania.

Pracując jednocześnie w placówce doskonalenia nauczycieli i szkole ponadgimnazjalnej, mam możliwość przyglądania się pracy nauczyciela jako konsultant i funkcjonowania w procesie jako nauczyciel języka obcego. Od doradcy osoby młodsze stażem i doświadczeniem oczekują gotowych recept działania w obliczu napotykanych przeciwności. Od nauczyciela – stawiania czoło problemom, z jakimi stykamy się w szkole. Temat wizyty studyjnej odpowiadał moim oczekiwaniom w zakresie doskonalenia zawodowego Znaczenie dla beneficjenta Wizyta, na którą złożyły się dyskusje panelowe, prace zespołowe, warsztaty oraz obserwacje zajęć w pięciu szkołach różnego typu, stworzyła optymalne warunki obserwowania systemu wdrażania jakości.

Wszyscy uczestnicy wyjazdu w rozmowach formalnych i spotkaniach pozaformalnych wymieniali poglądy, opinie, dzielili się przykładami dobrych praktyk przywiezionymi z własnych obszarów pracy.

Wartość działania dla beneficjenta Wrażenia i doświadczenia nabyte w ciągu tych kilku dni przerosły moje oczekiwania. Wspólnie z nowymi europejskimi koleżankami i kolegami po fachu dzieliliśmy się wiedzą i obserwacjami poczynionymi w rodzimych krajach, ale również mogliśmy posłuchać o nowych rozwiązaniach dydaktycznych, sprawdzonych w praktyce i zakończonych sukcesem.

Zarządzanie informacją i czasem Pierwszy kontakt z organizatorami zaowocował wymianą podstawowych informacji na temat naszych placówek i określił ramy spotkania. Uczestnicy wiedzieli już trochę o sobie nawzajem oraz znali precyzyjne plany działań przewidzianych w trakcie wizyty.

Na miejscu spotkaliśmy się ze specjalistami z dziedziny wdrażania systemu poprawy jakości w Dolnej Saksonii. Był czas na zadawanie pytań, wyjaśnianie wątpliwości.

Niemieccy eksperci udzielali wyczerpujących odpowiedzi na nasze pytania. Nie bali się pytań trudnych i nie stronili od przyznania, w którym obszarze sprawy nie potoczyły się po ich myśli.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Był czas na refleksje i wnioski. Podgrupy międzynarodowe, jakie przyszło nam tworzyć w ramach zajęć warsztatowych,

Wizyta Pozwalała obalać stereotypy narodowe i zgromadziła fantastycznych ludzi w jednym miejscu, pochylonych nad wspólnym celem

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INDYWIDUALNEJ

tworzyły mapy myślowe, poszukiwały rozwiązań na postawione pytanie problemowe. Dyskusje były bardzo owocne, bywały trudne, ale momentami także zabawne.

W trakcie wizyty udało mi się zapisać cały skoroszyt notatek z obserwacjami.

Wysiłek, nakład pracy Liczne rozmowy, które prowadziliśmy w ramach zajęć, nie kończyły się w momencie wyjścia z sali. Trwały jeszcze podczas przerwy obiadowej i krótkich wycieczek krajoznawczych. Wizyta miała dla mnie jeszcze ponad-zawodowy wymiar. Pozwalała obalać stereotypy narodowe i zgromadziła fantastycznych ludzi w jednym miejscu, pochylonych nad jednym, wspólnym celem.

Chociaż pozostawało niewiele czasu na odpoczynek, było warto.

Bilans korzyści Do odniesionych korzyści należą refleksje i przemyślenia oraz nawiązane kontakty, nowa perspektywa myślenia i nowatorskie rozwiązania edukacyjne oraz postawa otwartości i gotowość na nowe wyzwania.

Realizacja/osiąganie celów Wizyta studyjna w Osnabrueck rzuciła nowe światło na moje wyrobione już zdanie na temat kształtowania jakości w nauczaniu.

Pokazała mi sprawnie działający system (w dużej mierze autonomiczny) i poszerzyła horyzonty myślenia. Spotkanie z edukatorami z całej Europy pozwoliło na porównania i refleksję: jesteśmy bardzo podobni w naszym spojrzeniu na proces uczenia, a jednocześnie korzystamy z tak odmiennych narzędzi.

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności Udział w projekcie utwierdził mnie w przekonaniu, że jakość to my, nasza postawa wobec działań, których się podejmujemy, że tak wiele zależy od podejścia nauczyciela, od tego czy akceptujemy naszych uczniów, czy nie. Jakość, to również stworzenie optymalnych warunków pracy. Komfort współpracy nauczyciela z jego wymagającymi, bacznie, ale życzliwie mu się przyglądającymi zwierzchnikami, których główną rolą jest wspieranie jego działań to klucz do sukcesu.

Efekty Niewątpliwie nie boję się wychodzić poza utarte schematy myślowe. Udział w projekcie pozwolił mi zrozumieć, że edukowanie uczniów mających problemy nie polega na ułatwianiu im zadań, ale umiejętnym kierowaniu ich ku właściwemu rozwiązaniu.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Bezsprzecznie mój sposób postrzegania pracy w szkole zmienił się, mimo że pracuję w instytucjach edukacyjnych od wielu lat. Wychodzę z założenia, że człowiek musi mieć wiele pokory wobec tego, co umie i nawet spędzanie 24 godzin na dobę na czytaniu mądrych ksiąg nie zapewni mu wszystkich prawd tego świata. Z uczestnictwa w wizycie studyjnej czerpałam całymi garściami. Realizacja projektu stworzyła niepowtarzalną okazję do rozwijania umiejętności uczenia się w innych obszarach niż dotychczasowe.

Innowacyjność działania, inspiracje do dalszego działania Podglądanie przykładów dobrych praktyk, projektów zrealizowanych z sukcesem w odwiedzanych przez nas szkołach posłużyło mi jako źródło niewyczerpanych inspiracji do przenoszenia na własny grunt.

Dzięki tej wizycie utwierdziłam się w przekonaniu, że nauczyciel nie może bać się nowych wyzwań. Musi też podążać za duchem czasu. Wszechogarniająca nas technologia cyfrowa wkroczyła do szkół i trzeba z takich narzędzi korzystać. Z powodzeniem wykorzystuję na zajęciach tablicę interaktywną, a moi uczniowie widzą, że szkoła to już nie tylko tablica i kreda, ale i multimedia. Kosztuje to sporo przygotowań, tworzenia nowych materiałów, zabiera mnóstwo czasu, ale nie ma odwrotu.

Wykorzystanie rezultatów Najważniejszym rezultatem projektu są tzw. produkty miękkie, zdobyte doświadczenia i przemyślenia. Jestem nauczycielem otwartym, nie boję się nowych wyzwań. Wiem, że od mojego podejścia do pracy zależy również lepsze zmotywowanie uczniów. Jeśli zależy mi na tym, by lekcje nie były jedynie pracą z podręcznikiem „od strony do strony”, ale przygodą z językiem obcym, to wierzę, że mogę tym podejściem zarazić swoich odbiorców. Już dwukrotnie gościliśmy troje studentów z takich krajów, jak: Kambodża, Brazylia czy Australia. Nietuzinkowi goście i niestandardowe lekcje języka to może być jedna z odpowiedzi na pytanie, jak podnosić jakość pracy nauczyciela. Nauka języka jest tu więc przyjemna i pożyteczna.

41

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

EDUinspiracje 2012

instytucja

Gimnazjum nr 26 im. Jana III Sobieskiego w Gdańsku ul. Traugutta 92, 80-226 Gdańsk e-mail: sekretariat@gim26.gda.pl http://www.gim26.gda.pl/

Tytuł projektu

Action Research on CLIL: European Integration and Mobility through Language (ARC)

Motywacja Stworzenie uczniom możliwości przyswajania wiedzy przygotowującej ich do życia w świecie otwartych granic i globalizacji, pozwalających na poznanie innych kultur, języków i sposobów postrzegania świata.

Cel działania Realizacja projektu z trzema szkołami: włoską, niemiecką i hiszpańską w celu wymiany doświadczeń, sposobów prowadzenia lekcji, metodyki nauczania oraz podstaw programowych. Wprowadzanie nowatorskiej metody nauczania CLIL, czyli połączenia nauczania przedmiotu z nauczaniem języka obcego.

Nazwa akcji

Partnerskie Projekty Szkół

44

Koordynator projektu

Katarzyna Protasewicz

Numer projektu

2009-1-IT2-COM06-06131 3

Wartość działania dla beneficjenta Wartość dla nauczycieli: prowadzenie badań w działaniu umożliwiających doskonalenie własnego warsztatu pracy, współpraca wewnątrzszkolna związana z koordynacją działań międzyprzedmiotowych pomiędzy nauczycielami języków obcych a nauczycielami przedmiotów niejęzykowych – historia, biologia, geografia, chemia a także wprowadzenie metody CLIL do jako innowacji pedagogicznej w Gimnazjum.

Wartość dla uczniów: wzbudzenie ciekawości świata, ludzi, innych kultur oraz języków obcych dzięki obcowaniu z rówieśnikami ze szkół partnerskich. Uczestnictwo w lekcjach w grupach zróżnicowanych narodowościowo, kulturowo i językowo oraz zmotywowanie uczniów do uczenia się nie tylko języka obcego, ale również innych przedmiotów. Organizacja pomocy rówieśniczej (peer learning).

Dzięki wprowadzeniu metody CLIL jako innowacji pedagogicznej nasza szkoła stała się bardziej atrakcyjna w regionie Zarządzanie informacją/wiedzą/ czasem Efektywna organizacja i wykorzystanie czasu polegały m.in. na: planowaniu działań, stosowaniu technologii informacyjnej do szybkiej komunikacji, planowaniu spotkań, wcześniejszym przygotowaniu materiału leksykalnego bądź gramatycznego związanego z lekcją CLIL. Nauczyciele języka obcego poszerzali wiedzę językową i merytoryczną z danego przedmiotu, wymieniając się doświadczeniami, czytając na bieżąco publikacje o nauczaniu CLIL oraz uczestnicząc w szkoleniach krajowych oraz u partnera w Anglii. Analizowano ankiety z informacją zwrotną uczniów po każdej lekcji CLIL oraz arkusze obserwacji lekcji wypełniane przez nauczycieli.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Stosowano oryginalne podejścia takie jak: lekcje w całości przeprowadzane w języku obcym, korzystanie z technik multimedialnych, co-teaching – nauczyciel języka obcego prowadził lekcję w obecności nauczyciela przedmiotu nauczanego.

Wysiłek/nakład pracy Projekt wymagał ogromnego zaangażowania ze strony nauczycieli. Wiązał się z ogromnym nakładem pracy i czasu w celu przygotowania modułów. Należało też przyzwyczaić uczniów do nowego sposobu prowadzenia lekcji oraz przekonać o korzyściach płynących z uczestnictwa w projekcie.

Bilans korzyści Nauczanie metodą CLIL jest dodatkowym atutem Gimnazjum nr 26. Oznacza otwarcie nauczycieli na nowe pomysły w nauczaniu,

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

stosowanie nowych rozwiązań, proponowanie innowacyjnego podejścia do nauczania, a tym samym uzyskiwania przez uczniów lepszych wyników, szerszej wiedzy przedmiotowej i językowej oraz kompetencji kluczowych.

Efekty Projekt zakładał planowanie, konstruowanie i testowanie modułów przeznaczonych dla uczniów szkół ponadpodstawowych ze szkół partnerskich. Dzięki międzynarodowej współpracy zarówno nauczycieli, jak i uczniów możliwe było wypracowanie ustandaryzowanych modułów nauczania w wybranych przedmiotach i w różnych wariantach językowych (głównie w języku angielskim, ale również w niemieckim czy hiszpańskim). Określono wspólne kompetencje kluczowe, które uczniowie powinni nabyć, przyswajając dany materiał.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Po analizie przeprowadzonych lekcji nauczyciele naszej szkoły przedstawili wnioski. Zajęcia prowadzone metodą CLIL wymagają: co najmniej jednej dodatkowej lekcji; innych metod niż tradycyjnie stosowane w czasie lekcji przedmiotu; nawiązania aktywniejszej interakcji uczeń – uczeń oraz uczeń – nauczyciel; stosowania metod nastawionych na samodzielne odkrywanie wiedzy przez ucznia.

Sukces Projekt zaangażował większą liczbę nauczycieli ze szkoły niż było to planowane na początku. Zachęcił nauczycieli do posze-

rzania wiedzy i zdobycia nowych umiejętności, w tym umiejętności posługiwania się językiem obcym.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Projekt wywarł ogromny wpływ nie tylko na samą instytucję, ale też na uczniów i nauczycieli.

W przypadku uczniów zwiększył motywację w czasie lekcji CLIL oraz lekcji językowych, pomógł słabszym uczniom i sprawił, że uczniowie mniej się obawiali pracy z rówieśnikami z innych krajów oraz osiągali lepsze efekty.

W przypadku nauczycieli więcej nauczycieli zaangażowało się w prace nad projektem, by potem kontynuować ją w ramach innowacji pedagogicznej CLIL Byli bardziej zmotywowani do poszerzenia zdolności językowych i stali się bardziej świadomi stosowanych nowych metod i bardziej otwarci na ich wykorzystanie.

W przypadku szkoły wypracowane moduły lekcyjne mogą być używane na każdej lekcji, nie tylko w czasie zajęć dwujęzycznych; moduły mogą być wykorzystane przez każdą szkołę europejską w całości, bądź też po niewielkiej modyfikacji. Dzięki wprowadzeniu metody CLIL – jako innowacji pedagogicznej, szkoła nasza stała się bardziej atrakcyjna w regionie. Ponadto wykorzystujemy peer learning, czyli wzajemne poznawanie nauki i jej elementów w grupie rówieśniczej.

45

Projekt Zachęcił nauczycieli do poszerzania wiedzy i zdobycia nowych umiejętności, w tym umiejętności posługiwania się językiem obcym

Upowszechnianie i Wykorzystanie rezultatów Projekt został zawarty w szkolnym programie nauczania każdej ze szkół partnerskich Zaangażował nauczycieli zajmujących się różnymi dziedzinami. Tworzyli oni materiały oraz testowali i oceniali pracę własną i innych. Materiały wypracowane w projekcie – scenariusze lekcji, moduły przedmiotowe, ankiety ewaluacyjne i inne – są dostępne na stronie projektu: https://sites.google.com/ site/actionresearchonclil/materials.

Plany na przyszłość Razem z naszymi partnerami pragniemy wypracować metody badania i osiągania kompetencji kluczowych na poziomie europejskim. Temat projektu to: Action Research on Key Competences in Europe (ACE).

EDUinspiracje 2012

instytucja

Szkoła Podstawowa Nr 1 w Pszczynie ul. Bogedaina 1, 42-200 Pszczyna e-mail: pszczsp1@poczta.onet.pl http://www.sp1pszczyna.pl/

Nazwa akcji

Asystentura Comeniusa – szkoła goszcząca

Asystent

Samuele Liberato, Włochy

Opiekun asystenta

Edyta Walkowiak

46

Numer projektu

2010-1-PL1-COM05-10983

Motywacja Wielu uczniów w naszej szkole jest diagnozowanych jako osoby z ryzykiem patologii i wykluczenia społecznego. Rodzice często borykają się z problemem bezrobocia.

Chcieliśmy, poprzez goszczenie i pracę asystenta Comeniusa, zmienić nastawienie naszych uczniów do rozwijania zainteresowań i wzmocnić motywację do uczenia się.

Cel działania Umożliwienie uczniom poznania innej kultury, języka, innych zwyczajów, aktywnego użycia języka angielskiego jako niezbędnego narzędzia komunikacji z obcokrajowcem, zachęcenie do nauki języków, ukazanie rezultatów dotychczasowej nauki języka, rozwijania umiejętności komunikowania się. Poprzez pracę asystenta Comeniusa chcieliśmy pokazaliśmy naszym uczniom wachlarz możliwości, jakie daje uczenie się, a tym samym posiadanie umiejętności uczenia się.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Dzięki całorocznej współpracy z asystentem Comeniusa posiadającym doświadczenia innego systemu edukacji, innej kultury pracy, nauczyliśmy się właściwe gospodarować czasem uczenia się, umiejętnie wykorzystywać Internet, dzielić się pomysłami dotyczącymi organizacji procesu nauczania i uczenia się oraz umiejętności wielokrotnego wykorzystania posiadanych lub zebranych już informacji.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Wiedzę zdobywaliśmy poprzez obserwacje pracy asystenta i regularne omawianie i korektę zajęć, wspólne planowanie tematów i programu nauczania języka obcego oraz studiowanie tekstów o nowoczesnym nauczaniu.

Zarządzanie informacją i czasem Organizacja oraz wykorzystywanie czasu w procesie uczenia się polegały na zdiagnozowaniu typu ucznia oraz przedstawieniu uczniom sposobów uczenia się najodpowiedniejszych dla każdego z nich. Przygotowaniu wspólnego(opiekun i asystent), dokładnego planu przebiegu i prowadzenia zajęć.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Aby rozwinąć kompetencje uczenia się naszych uczniów stosowano indywidualne podejście i materiały odpowiednie do procesu uczenia każdego ucznia. Stosowano TIK – kamery internetowe, tablice interaktywne, użycie Internetu przez uczniów w trakcie zajęć. Wykorzystywano informacje interesujące młodzież takie jak muzyka, sport, nowoczesne technologie i włączano te elementy do regularnych zajęć. Stosowano peer learning – wdrażanie uczniów do pomocy w procesie uczenia się innym, słabszym uczniom poprzez kontrolę ich pracy oraz tłumaczenie zadań czy poleceń.

Bilans korzyści Wypracowanie wspólnie z asystentem metod nauczania i organizacji tego procesu kosztowało wiele czasu. Wielokrotnie zmie-

nialiśmy pomysły, środki i narzędzia pracy, aby trafić na te najskuteczniejsze. Dzięki współpracy nauczycieli oraz wspólnej motywacji osiągnęliśmy nasze zamierzenie, a wiara uczniów we własne możliwości, chęć nauki, szybkość działania i włączenie się w proces nauczania są bezcennymi rezultatami tej pracy. Było warto!

Realizacja/osiąganie celów Głównym celem było umożliwienie uczniom pracy z native speakerem lub nauczycielem z innego kraju, a także zwiększenie ich zaangażowania w proces uczenia się. Wszyst-

wiara uczniów we własne możliwości, chęć nauki, szybkość działania i włączenie się w proces nauczania są bezcennymi rezultatami tej pracy

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

inną jego organizację, zachęcanie uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy oraz, co najważniejsze, zmianę nastawienia i motywacji uczniów do uczenia się.

kie zamierzone cele zostały osiągnięte, co więcej, uważamy, że ich trwałość oraz rezultaty w pracy uczniów przerosły nasze oczekiwania.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Edyta Walkowiak, szkolny opiekun asystenta Comeniusa, miała możliwość pracować z osobą o zupełnie innym podejściu do nauczania. Nawyki i utarte schematy zastąpiła nowymi, „świeżymi” sposobami, bardziej skutecznymi, nadążającymi za potrzebami nowoczesnego, multimedialnego dziecka.

Otworzyła się na nowe typy zadań, nowatorskie prowadzenie zajęć, dzięki czemu uczniowie stwierdzają, że jest na czasie.

W trakcie rozwijania umiejętności skutecznego uczenia się wykorzystała wiedzę teoretyczną zdobytą podczas pisania pracy licencjackiej w której zawarte były narzędzia diagnozujące, opracowane typy uczniów wraz z praktycznymi wskazówkami przeznaczonymi dla nich.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Dzięki asystentowi dowiedzieliśmy się, jak przeprowadzane są zajęcia we Włoszech oraz w jaki sposób uczy się studentów właściwego doboru metod pracy w celu szybszego przyswajania wiedzy. Pomysły te zostały przeniesione na grunt naszej szkoły i przekazane naszym uczniom.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Uczniowie oczekują w trakcie zajęć tego, co mają wokół siebie – tempa, nowoczesności, technologii informacyjnej i Internetu.

Wykorzystanie rezultatów Wypracowane rezultaty są stosowane praktycznie na każdych zajęciach. Uczniowie, świadomi tego, jaki typ uczenia się prezentują, dobierają odpowiednie dla siebie ćwiczenia. Notatka dla uczniów jest podana w formie ogólnej – każdy uczeń wie, jak ją zapisać, aby podane wiadomości zostały zapamiętane jak najszybciej (uwzględniając typ: wzrokowiec, kinestetyk itp.). Materiały na zajęciach z języka angielskiego są dostosowane do zainteresowań młodzieży.

Osoba współpracująca z asystentem miała możliwość podniesienia własnych kompetencji w obrębie nowoczesnych technologii informacyjnych. Przygotowując zajęcia, szukała informacji, które mogą zaskoczyć, ale i przyciągnąć uwagę uczniów. W trakcie spotkań z rodzicami przekazywano opiekunowi asystenta Comeniusa i dyrekcji szkoły informacje o tym, że uczniowie lubią zajęcia językowe, że są one interesujące, różnorodne i nowoczesne.

Inspiracje do dalszego działania Opiekun asystenta odnalazła nowy kierunek swojej pracy – podążanie za multimedialnym uczniem, a nawet wyprzedzanie

go o jeden krok, co sprawia, że w oczach uczniów stała się nowoczesnym nauczycielem. Praktycznie wszyscy nauczyciele przełamali się i zaczynają coraz częściej sięgać po podobne metody i techniki nauczania.

Innowacyjność działania Przygotowując zajęcia, skupialiśmy się na wykorzystaniu w pełni sprzętu multimedialnego dostępnego w sali językowej: sprzętu audio-wideo, kamer internetowych i kamer interaktywnych, projektora oraz tablicę interaktywną. Projekt Asystentury Comeniusa zmienił radykalnie nasze podejście do procesu uczenia poprzez stosowanie TIK,

Upowszechnianie wyników Wypracowane techniki pracy oraz materiały będą służyły kolejnym klasom i rocznikom, są bowiem zebrane tematycznie, według wymagań programowych – są więc uniwersalne. Ponadto zaplanowaliśmy spotkania nauczycieli, na których zostaną przedstawione wypracowane techniki pracy. Organizowane są zajęcia koleżeńskie służące prezentacji własnych osiągnięć w organizacji procesu nauczania – uczenia się.

47

EDUinspiracje 2012

instytucja

XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie ul. Sądowa 4, 31-542 Kraków e-mail: lo13@xiii-lo.krakow.pl http://xiii-lo.krakow.pl/

Tytuł projektu

Diversity in Europe – a common voice for a sustainable development

Nazwa akcji

Partnerskie Projekty Szkół

48 Koordynator projektu

Małgorzata Kulesza

Numer projektu

2009- 1- PL1 - COM06 - 05275 1

Motywacja Chęć kontynuacji tematyki podjętej w ramach poprzedniego projektu programu Comenius. Chcieliśmy opracować zagadnienia związane z różnorodnością w Europie, której poznanie daje możliwość zgłębiania własnej tożsamości, oraz pogłębić znajomość własnej kultury – w myśl zasady, że rozumie się ją lepiej, znając kultury inne, bo w nich odbija się ona jak w zwierciadle.

Cel działania Zwiększenie atrakcyjności nauczania w szkole i wzrost jakości nauczania.

Znaczenie dla beneficjenta Projekt rozwijał umiejętność uczenia się dzięki opracowaniu wielu różnorodnych miniprojektów z wielu dziedzin związanych z wielokulturowością oraz ekologią. Projekt uczył też gromadzenia, selekcjonowania, opracowywania oraz dokumentowania informacji, analizy danych, motywował do nauki języków obcych, Wskazywał na skuteczne metody uczenia się. Wdrażaliśmy wartości społeczne takie jak równość, tolerancja, szacunek wobec różnorodności kulturowej i społecznej w Europie.

Zarządzanie informacja i czasem Dla procesu uczenia się istotne były: umiejętność planowania pracy, koordynowania wszelkich działań, ewaluacja projektu na bieżąco oraz ewaluacja końcowa, dbanie o właściwą komunikację, a także rozpowszechnianie informacji o projekcie oraz efektach pracy.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Stosując różnorodne metody, stworzyliśmy swoisty obraz Europy przedstawiający bogactwo kulturowe oraz różne punkty widzenia. Każda szkoła partnerska miała przydzielone określone zadania. Wszystkie działania były systematycznie realizowane, dokumentowane oraz poddawane ewaluacji.

Bilans korzyści Treści projektu zostały włączone do programów nauczania, a nauczanie nabrało wymiaru europejskiego. Wzbogacona została oferta edukacyjna poprzez innowacje programowe i zajęcia pozalekcyjne. Udoskonaliliśmy bazę dydaktyczną poprzez zakupy sprzętu i wykorzystanie produktów projektu jako pomocy dydaktycznych. Osiągnęliśmy poprawę jakości pracy szkoły; nastąpiły duże zmiany w jej strukturze organizacyjnej. Praca nad projektem, praca w zespo-

le, realizacja wspólnych celów pozwoliły na nawiązanie lepszej współpracy między nauczycielami.

Sukces Praca nad projektem wymagała dużej systematyczności, wyobraźni, otwartości. Nie da się przecenić efektów pracy. Był to ogromy sukces.

Efekty Projekt wpłynął na kształtowanie wielu kompetencji kluczowych m.in. w zakresie Informatyki i porozumiewania się w językach obcych. Efektem były m.in.: – zaprojektowana przez polskich uczniów strona internetowa projektu; – prezentacja projektu szerszej społeczności – wykorzystanie sieci kursów CHAIN (około 2000 nauczycieli z całej Europy);

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

– stosowanie Wiki jako platformy do porozumiewania się i wymiany informacji o działaniach; – wykorzystywanie przez uczniów i nauczycieli strony internetowej GLOBALIS zawierającej interaktywną mapę świata z dostępem do danych statystycznych wszystkich krajów świata; – ćwiczenia z wykorzystaniem kalkulatora emisji dwutlenku węgla; – korzystanie z poczty elektronicznej – codzienny kontakt nauczycieli oraz uczniów ze wszystkich szkół partnerskich w językach obcych; – doskonalenie języka angielskiego (język projektu) oraz komunikacyjnie języka niemieckiego i włoskiego poprzez codzienne konwersacje oraz prezentacje podczas spotkań z partnerami; Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Zrealizowano wiele miniprojektów dotyczących kwestii kulturowych takich jak: – Wieża Babel – ukazanie różnorodności językowej w Europie m.in. poprzez rozwijanie umiejętności tłumaczenia wierszy na język ojczysty; – Perspektywy – przedstawienie poszczególnych krajów z perspektywy innych; – Ludzie – prezentacja różnorodności antropologicznej w Europie; – Różnorodność w kulturze i sztuce europejskiej; – Kontrasty – ukazanie własnego kraju poprzez kontrast (w ramach badań terenowych w obrębie tematu: ludzie, zjawiska, zabytki itp.).

stworzyliśmy swoisty obraz Europy przedstawiający bogactwo kulturowe oraz różne punkty widzenia Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Najcenniejszą wartością uzyskaną w wyniku realizacji projektu była możliwość poszerzania horyzontów myślenia. Polepszyliśmy relacje między uczniami, nauczycielami oraz rodzicami, nawiązaliśmy lepszą współpracę ze środowiskiem lokalnym, uwzględniając potrzeby całej społeczności biorącej udział w realizacji projektu, nadaliśmy nauczaniu europejski wymiar. Projekt otrzymał status przykładu dobrej praktyki.

Innowacyjność działania Wdrażaliśmy innowacje dotyczące nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Zagadnienia opracowywane w ramach projektu włączono do programów nauczania. Zastosowano: metodę pracy projektowej, badania terenowe, szczegółową analizę danych, dba-

49 no o właściwe formułowanie wniosków, zastosowanie ich w praktyce.

Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów Powstało wiele bardzo ciekawych produktów końcowych, których wykonanie wymagało czasu, pomysłowości, zaangażowania uczniów, jak i nauczycieli. Rezultaty projektu są dostępne na stronie internetowej szkoły oraz w bibliotece szkolnej. Do produktów wykorzystywanych w pracy dydaktyczno-wychowawczej należą m.in.: – strona internetowa projektu (drugie miejsce w konkursie Comenius w Internecie); – tomik wierszy z utworami poetów ze wszystkich krajów partnerskich przetłumaczone

przez uczestników projektu na język polski, niemiecki, grecki, grecki-cypryjski, norweski, słoweński, włoski, angielski; – prezentacje multimedialne miniprojektów; – kalendarz projektu (otrzymali go przedstawiciele lokalnych władz samorządowych i oświatowych); – kampanie Ty też masz wpływ na zmiany klimatu – Oszczędzaj, Wyłączaj, Odzyskuj, Chodź pieszo oraz plakaty, tabele, diagramy i quizy dotyczące znajomości krajów europejskich, do wykorzystania na lekcjach biologii, geografii, chemii, języków obcych i lekcjach wychowawczych; – wspólny raport podsumowujący pracę nad miniprojektami i dziennik projektu Comenius.

EDUinspiracje 2012

instytucja

Szkoła Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ul. Dewajtis 5, 01-815 Warszawa e-mail: polish.wnh@uksw.edu.pl www.polish.wnh.uksw.edu.pl

50

Nazwa akcji

Intensywne kursy językowe programu Erasmus

Koordynator projektu

Agata Roćko

Numer projektu

ERA_EILC_10_2011

Motywacja Możliwość zdobycia nowych doświadczeń metodycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego oraz nabycia nowych umiejętności w organizacji kursów językowych na poziomie komunikacyjnym oraz adaptację cudzoziemców do przyszłego studiowania i odbywania praktyk w Polsce.

Znaczenie dla beneficjenta Kluczowe znaczenie ze względu na możliwość wypracowania standardów organizacyjnych oraz stworzenia innowacyjnych programów nauczania. Zdobyte doświadczenia pozwoliły opracować metody popularyzacji i rozpowszechniania naszych osiągnięć, dzięki którym zarówno szkoła, jak i Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego zostały wypromowane w europejskich kręgach akademickich.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Wypracowanie skuteczniejszych rozwiązań organizacyjnych np. stworzenie tzw. pakietu startowego dla studentów oraz instrukcji elektronicznego załatwiania formalności przed rozpoczęciem kursu.

Zarządzanie informacją Wypracowaliśmy optymalne formy komunikacji ze studentami. Stworzyliśmy nowy, udoskonalony pakiet startowy z niezbędnymi informacjami o zakwaterowaniu, transporcie miejskim, ubezpieczeniu, zniżkach studenckich, kosztach utrzymania, a także z kontaktami awaryjnymi, pomocnymi linkami, planem miasta. Pozwoliło to uspraw-

nić organizację kursów oraz dało poczucie bezpieczeństwa studentom poprzez przełamanie stresu związanego ze znalezieniem się w nowej rzeczywistości.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Umiejętności organizacyjne w tworzeniu kursów językowych zdobyliśmy podczas organizowania Letniej Szkoły Językowej oraz w pracy przy innych projektach Erasmus na UKSW, a także na Akademii Wychowania Fizycznego. Realizacja kursów EILC pozwoliła na usystematyzowanie wcześniejszych doświadczeń i wprowadzenie sprawniejszych działań systemowych.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Lektorzy uczestniczyli w wydarzeniach kulturalnych, spotkaniach integracyjnych, wspólnych posiłkach, przerwach między

zajęciami, co pozwoliło na efektywne zarządzanie czasem w procesie uczenia się zarówno studentów, jak i lektorów, poszerzenie umiejętności metodycznych wykładowców oraz umiejętności językowych kursantów.

Wysiłek Organizatorzy wychodzili naprzeciw oczekiwaniom studentów i aranżowali ad hoc np. wyjścia na koncerty jazzowe polskich wykonawców, wspólne wyjścia klubów studenckich. Nauczyliśmy się większej otwartości, działania pod presją czasu, wykorzystania spotkań integracyjnych do doskonalenia umiejętności językowych studentów. Wysiłek przyniósł doskonałe rezultaty metodyczno-pedagogiczne i zaowocował bardzo dobrym kontaktem nauczycieli z kursantami oraz pozwolił osiągnąć bardzo dobre efekty kształcenia i świetne wyniki testów.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Efekty Dzięki kursom EILC zauważyliśmy konieczność wprowadzenia elementów e-learningu, blended learningu i m-learningu, które wzbogacają tradycyjne metody nauczania, uatrakcyjniają zajęcia, a także pozwalają naszym kursantom kontynuować naukę samodzielnie po zakończeniu lektoratów.

Lektoraty i warsztaty fonetyczne prowadzone były w laboratorium językowym oraz sali komputerowej, kinowej i teatralnej.

Bilans korzyści Zmiany w przyjętym wcześniej procesie organizacyjnym umożliwiły poprawę jakości pracy, relacji między organizatorami a wykładowcami i studentami; usprawniły bieżącą wymianę informacji o metodach, tematach, warsztatach, wydarzeniach, najlepiej sprawdzających się w procesie uczenia się i zdobywania wiedzy. Projektu istotnie wpłyną na rozwój szkoły i proces uczenia się kadry administracyjno-dydaktycznej.

Realizacja/osiąganie celów Nadrzędnym celem projektu było osiągnięcie przez kursantów komunikacyjnej znajomości języka polskiego oraz poznanie polskiej kultury, mentalności, elementów historii, tradycji narodowej. Oprócz tematów udoskonaliliśmy również metodykę nauczania.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Ubiegłoroczny kurs przyniósł nowe doświadczenie metodyczne, np. wykorzystaliśmy nagrania wideo w zwiększeniu kreatywności językowej studentów. Program wykładów i warsztatów w języku angielskim z zakresu współczesnej historii, kultury i polityki polskiej został zmodyfikowany i wykorzystany w trakcie roku akademickiego na semestralnym kursie języka i kultury polskiej dla studentów programu Erasmus UKSW.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Kursy wzbogaciły nas o doświadczenia w realizacji zajęć z wykorzystaniem nowoczesnego wyposażenia audiowizualnego i oprogramowania komputerowego. Założyliśmy filmotekę polską na potrzeby warsztatów filmowych oraz uzupełniliśmy bibliotekę pomocy dydaktycznych. Dzięki doświadczeniom zdobytym w kursach EILC uruchomiliśmy specjalizację glottodydaktyczną. Zwiększyliśmy udział metod aktywnych w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Zmniejszyliśmy liczbę wykładów w języku angielskim oraz

Nauczyliśmy się większej otwartości, działania pod presją czasu, wykorzystania spotkań integracyjnych do doskonalenia umiejętności językowych studentów zmieniliśmy ich charakter. Wprowadziliśmy elementy muzykoterapii, arteterapii.

Innowacyjność działania Nawiązaliśmy współpracę z gminą Warszawa-Bielany, dzięki czemu mogliśmy przeprowadzać zajęcia w najnowocześniejszej w Warszawie bibliotece multimedialnej – Mediateka na Bielanach.

Promocja i upowszechnianie rezultatów Nowego kształtu nabrała strona internetowa szkoły (www.polish.wnh.uksw.edu.pl) ze względu na potrzeby i sugestie kursantów, którzy na bieżąco chcieli śledzić dokumentację fotograficzną zajęć, wydarzeń kulturalnych i spotkań integracyjnych. Założyliśmy również profil i stronę na Facebook.com.

Doświadczenia oraz umiejętności dydaktyczne zdobyte przez kadrę szkoły podczas kursów EILC będą prezentowane w 2012 r. na konferencjach glottodydaktycznych. Szkoła pracuje nad podręcznikiem do nauczania języka polskiego jako obcego

w oparciu o programy kursów EILC oraz sprawdzone metody, ćwiczenia leksykalne, gramatyczne i fonetyczne.

Wykorzystanie rezultatów Wykorzystując najlepsze efekty kształcenia na kursach, szkoła wzbogaciła proces kształcenia o elementy m-learningu oraz wdrożyła innowacyjne rozwiązania technologiczne. W aplikacji Quipper, dostępnej i na iPhone, i dla systemu Android, zamieszczamy regularnie testy dla kursantów, które mogą być wykorzystywane nie tylko przez uczestników kursów EILC, lecz również przez pozostałych studentów szkoły. Na platformę Moodle, dostępną na uniwersytecie, zostały wprowadzone ćwiczenia, dialogi, quizy, testy, ćwiczenia na rozumienie ze słuchu, zadania pisemne, które sprawdziły się w pracy ze studentami kursów EILC. Doświadczenia z tych kursów są również wykorzystywane na specjalizacji glottodydaktycznej.

51

EDUinspiracje 2012

instytucja

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Al. Piastów 17, 70-310 Szczecin www.zut.edu.pl

Tytuł projektu

European Workshop Waterfront Urban Design 2010-2012

Motywacja Chęć poszerzenia wiedzy studentów o złożone zagadnienia rewitalizacji obszarów poportowych oraz poprzemysłowych. Z perspektywy szczecińskiej są to zagadnienia zbieżne z problematyką dotyczącą stolicy Pomorza Zachodniego. Równie istotnymi przyczynami zgłoszenia udziału w programie były: chęć poznania innych kultur poprzez udział w interkulturowym spotkaniu sprzyjającym otwarciu narodów i europeizacji, a także możliwość uczestnictwa w sieci projektów organizowanych przez renomowane europejskie uczelnie z Mediolanu, Eindhoven i Paryża.

Nazwa akcji

Kurs intensywny programu Erasmus

52

Koordynator projektu

Zbigniew Paszkowski

Numer projektu

08615/LISBOA52/ERA10 IP 2011-2012

Znaczenie dla beneficjenta Program umożliwił udział w rozwiązywaniu w krótkim czasie wielu problemów dotyczących różnorodnych pól tematycznych. Studenci zyskali umiejętność szybkiego zdobywania, przyswajania oraz analizowania informacji, które następnie stanowiły podstawę dla rozpoczęcia procesu projektowego. Specyfika pracy wynikająca z warsztatowego charakteru programu umożliwiła zyskanie doświadczenia w zakresie wydajnej organizacji procesu projektowego.

Zarządzanie informacją i wiedzą W trakcie programu wiedzę zdobywano z wielu źródeł. W sposób bezpośredni; w wyniku wizji lokalnej w terenie opracowania; za pomocą konsultacji z ekspertami, użytkownikami przestrzeni i przedstawicielami władz lokalnych; w wyniku studiowania otrzymanych i zdobytych w sposób indywidualny informacji źródłowych. Takie podejście umożliwiło uzyskanie przez uczestni-

ków programu pełnego obrazu problemu, na podstawie różnorodnych źródeł. Lawina nowych informacji, które trzeba było przetworzyć sprzyjała wypracowaniu przez uczestników efektywnego modelu ich ewaluacji. Zebrane wiadomości poddane zostały analizie w procesie dyskusji przy wsparciu schematów, diagramów oraz utworzonych map myślowych. Całość procesu zdobywania wiedzy była poddana rygorowi czasowemu i wydajnie zorganizowana.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Dynamiczny charakter pracy nad pomysłami i ich mnogość sprzyjały przyjęciu rozwiązań odważnych i innowacyjnych, które być może przy tradycyjnym trybie procedowania byłyby odrzucone na wstępie.

Bilans korzyści Zastosowane metody w sposób zasadniczy wywarły korzystny wpływ na dalsze prace projektowe.

Osiągnięcia/zdobycze wiedzy i umiejętności W trakcie programu studenci byli mobilizowani przez nauczycieli do poszukiwania niestandardowych i innowacyjnych rozwiązań. Międzynarodowy charakter programu umożliwił szeroką wymianę wiedzy i umiejętności pomiędzy poszczególnymi uczestnikami.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Studenci szybko przyswajali nowe techniki projektowe oraz narzędzia, którymi posłu-

Dynamiczny charakter pracy nad pomysłami i ich mnogość sprzyjały przyjęciu rozwiązań odważnych i innowacyjnych

giwano się podczas prac w grupie. Przede wszystkim rozwijano zdolności w zakresie projektowania komputerowego i graficznego przy użyciu nowoczesnego oprogramowania.

Efekty, osiąganie celów Dzięki programowi studenci zyskali wiedzę i umiejętności dotyczące planowania urbanistycznego, projektowania architektonicznego związanego przede wszystkim z rewitalizacją obszarów nadwodnych. Powyższy problem poruszany był w wielu aspektach: politycznym, ekonomicznym oraz społecznym, dzięki czemu rozwijane były umiejętności kompleksowego definiowania problemu i szukania rozwiązań odpowiadających rzeczywistym warunkom i możliwościom.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

uczenia się został wzbogacony o cenne kompetencje społeczne.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Program wywarł pozytywny wpływ zarówno na sposób przekazywania wiedzy przez nauczycieli, jak i techniki uczenia się przez studentów. Wymiana poglądów pomiędzy nauczycielami podczas warsztatów była podstawą do krytycznej refleksji na temat obowiązujących sposobów nauczania i umożliwiła twórcze poszukiwania zmierzające do wprowadzenia innowacji.

Studenci zyskali umiejętności współdziałania w zróżnicowanej, międzynarodowej

grupie oraz odpowiedniego przygotowania procesu projektowego, które będą mogli wykorzystać w procesie dalszej nauki oraz w praktyce zawodowej.

nicowanym kulturowo zespole, spotkali się także z koniecznością rewidowania swoich pomysłów w obliczu sugestii innych uczestników.

Innowacyjność działania Szczególnie istotnym doświadczeniem była konieczność swobodnego formułowania własnych poglądów i teorii na podstawie zdobytych informacji oraz umiejętność ich publicznej prezentacji i obrony na forum grupy. Uczestnicy mieli możliwość nauczenia się współpracy w dużym, zróż-

Inspiracje do dalszego działania Przyjęta formuła pracy sprzyjała wypracowaniu pewności siebie, a w efekcie podniesieniu samooceny. Przebieg procesu projektowego na warsztatach znacząco różni się od formy znanej uczestnikom z zajęć na macierzystej uczelni, gdzie dominuje praca indywidualna. W wyniku projektu proces

Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu stanowią materiały graficzne i tekstowe w formie plansz oraz prezentacji. Efekty pracy grup są prezentowane na forum publicznym na zakończenie warsztatów, dzięki czemu wszyscy uczestnicy mają wgląd we wszystkie opracowania.

Ponadto rezultaty zostały przedstawione w formie ogólnodostępnej monografii, wyniki prowadzonych prac zostały również przekazane zainteresowanym podmiotom (władzom lokalnym, inwestorom, stowarzyszeniom, związanym z realizowanym projektem) Projekty są też dostępne dla każdej zainteresowanej osoby za pośrednictwem Internetu. W przyszłości wyniki programu mogą stanowić istotny wkład twórczy i naukowy w dyskusję o rewitalizacji obszarów poprzemysłowych, będących przedmiotem programu. Dla uczestników stanowią one natomiast zbiór doświadczeń i rozwiązań, który może być rozwijany w wyniku dalszych badań i projektów.

Konkluzje ogólne Praktyka pokazała, że wielu uczestników kontynuuje projekty warsztatowe na macierzystej uczelni. Dla dydaktyków wynik warsztatów to istotny zbiór informacji o współczesnych tendencjach w projektowaniu i rewitalizacji, który może być twórczo rozwijany w trakcie zajęć na uczelni.

53

EDUinspiracje 2012

instytucja

Uniwersytet Zielonogórski ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra http://www.uz.zgora.pl/

Tytuł projektu

Jakość życia i jakość szkoły

Nazwa akcji

Kurs intensywny programu Erasmus

Koordynator projektu

Inetta Nowosad

54

Numer projektu

ERA_IP_25_2011/3

Motywacja Potrzeba uzupełnienia obecnych programów studiów o treści dotyczące jakości życia uczniów i jakości pracy szkoły.

Wypełnienie tej luki stało się możliwe w wyniku realizacji projektu Jakość życia i jakość szkoły w trzech uczelniach partnerskich.

Cel działania Włączenie studentów – przyszłych nauczycieli – w międzynarodowy dyskurs jakości i efektywności procesów kształcenia w obszarze powszechnej edukacji oraz wyposażenie ich w umiejętności dotyczące budowania, tworzenia, wspierania i zapewnienia jakości szkoły. Treści związane z problematyką jakości życia uczniów i jakości pracy szkoły stanowią priorytet w polityce oświatowej państw wysokorozwiniętych i powinny być wyraźnie wyeksponowane w programach kształcenia nauczycieli.

Znaczenie dla beneficjenta Istotne było przyjęcie założenia, że jakość szkoły można rozpatrywać z dwóch perspektyw ściśle ze sobą powiązanych w procesie kształcenia uczniów. Z jednej strony są to działania zewnętrzne, które na różnych poziomach systemu edukacji wprowadzają strategie zapewniające wysoką jakość edukacji w placówkach szkolnych. Z drugiej strony jest to wewnętrzny ich odbiór przez poszczególnych uczniów.

Niezbędne staje się wyeksponowanie wzajemnych zależności między jakością szkoły a jakością życia ucznia w szkole.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Przeprowadzenie trzyletniego cyklu zajęć uwzględniającego specyficzne uwarunkowania funkcjonowania szkoły każdego kraju pozwoliło na włączenie nowego przedmiotu – Jakość życia i jakość szkoły – w ofertę edukacyjną uczelni. Ramowe wytyczne przedmiotu zostały opublikowane na stronie internetowej projektu i udostępnione innym zainteresowanym.

Zarządzanie informacją i wiedzą Projekt Jakość życia i jakość szkoły, jego cele, organizacja i struktura zajęć były efektem pracy zespołowej konsorcjum międzynaro-

Projekt systematyzował dotychczasową wiedzę studentów i wiązał ją z praktycznym badaniem rzeczywistości szkolnej ucznia

dowego (Polska, Czechy, Niemcy). Podobna sytuacja wyjściowa uczelni partnerskich upoważniała do przyjęcia wspólnych założeń programowych z uwzględnieniem innego kontekstu uwarunkowań społeczno-kulturowych funkcjonowania szkolnictwa.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Praca studentów koncentrowała się wokół realizacji modułów tematycznych: (1) Kwalitologia jako interdyscyplinarna dziedzina wiedzy zajmująca się zagadnieniami jakości, (2) Problem jakości życia w różnych ujęciach, (3) Metodologia badań jakości życia, (4) Teoretyczne i metodologiczne podstawy badań nad jakością edukacji, (5) Studia PISA jako przykład międzynarodowych badań nad jakością i efektywnością kształcenia, (6) System szkolny jako całość, (7) Organizacja szkolnictwa i strategie zarządzania jakością, (8) Szkoła i jej podmioty współpracujące w lokalnej społeczności, (9) Nauczyciele i uczniowie jako uczące się podmioty. Materiały opracowano w językach narodowych w celu zachowania precyzji stosowanych nowych pojęć i odwołań, by w dalszej kolejności móc je analizować i weryfikować w ramach wspólnych warsztatów i debat problemowych w języku kursu – niemieckim.

Bilans korzyści Zbierane przez studentów doświadczenia w różnych ośrodkach akademickich i w specyficznych kontekstach społeczno-kulturowych stanowiły niezwykle interesujący materiał przyczyniający się do opracowania w każdej z uczelni własnych rozwiązań programowych i wpływający na rozwój innowa-

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

programowej jako przedmiot fakultatywny, zaś na Uniwersytecie w Hradec Kralove jest to planowane. Wszystkie uczelnie opracowały podręczniki, z których korzystają.

W uczelniach partnerskich widoczny jest wzrost mobilności studentów i kadry naukowej w ramach programu Erasmus. Realizacja wspólnego projektu stanowi platformę podjęcia nowych działań w ramach mobilności studentów i nauczycieli.

cyjnych praktyk w dziedzinie edukacji i szkoleń na poziomie szkolnictwa wyższego oraz przenoszenia tych praktyk do rzeczywistości edukacyjnej innych państw.

Efekty Projekt systematyzował dotychczasową wiedzę studentów i wiązał ją z praktycznym badaniem rzeczywistości szkolnej ucznia. Stanowił również nowe rozwiązanie teoretyczno-metodologiczno-dydaktyczne. Skupiał się na konkretnej tematyce, która nie była poruszana w standardowym programie kształcenia uczelni partnerskich. Umożliwił studentom poznanie strategii stosowanych w krajach partnerskich; zarówno planów, jak i konkretnych działań zorientowanych na poprawę i zapewnienie jakości powszechnej edukacji oraz możliwości zapobiegania pojawiającym się problemom.

Uczestnicy projektu otrzymali certyfikat zaliczenia kursu i 4 punkty ECTS. Praca w grupach międzynarodowych dodatkowo rozwijała kompetencje wielokulturowe, uczyła oglądu problemu z innej perspektywy, obcego kontekstu uwarunkowań społeczno-kulturowych czy też innych dominujących w danym kraju teorii.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Przyjęty program kursu spełnił oczekiwania. Istotne było nie tylko interdyscyplinarne ujęcie problematyki, lecz także realizacja części zajęć poza uniwersytetem, w szkołach i placówkach oświatowych, jako innowacyjna forma uczenia się w działaniu.

Wpłynęło to na rozwój warsztatu badawczego studentów – przyszłych nauczycieli oraz stworzyło możliwość oddziaływania na lokalne środowisko oświatowe i doskonalenie rzeczywistości edukacyjnej uczniów.

Wzrosło zainteresowanie kadry projektami międzynarodowymi i podniósł się prestiż uczelni na forum międzynarodowym.

czych studentów i podjęcie w ramach prac magisterskich tematów zainspirowanych problematyką kursu. Realizacja projektu zbliżyła do siebie uczelnie partnerskie, stanowiąc platformę umocnienia dotychczasowych inicjatyw (mobilność studentów i nauczycieli), jak i nowych działań.

Innowacyjność działania Wyeksponowanie związków jakości życia uczniów i jakości pracy szkoły stanowi innowacyjne podejście do problemu jakości i efektywności pracy szkoły – nieobecne w programach kształcenia pedagogów.

Nastąpiły rozwój zainteresowań badaw-

Wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu zostały wykorzystane w codziennej pracy z przyszłą kadrą pedagogiczną. Na dwóch uczelniach partnerskich (Uniwersytet Zielonogórski i Uniwersytet Lipski) przedmiot Jakość życia i jakość szkoły został włączony do oferty

Promocja i upowszechnianie rezultatów Przykładem jest seria wydawnicza: International Forum for Education, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, publikowana w języku angielskim. Celem serii jest podjęcie dyskusji nad aktualnymi problemami oświatowymi koncentrującymi się wokół szeroko rozumianej problematyki jakości życia i jakości edukacji w perspektywie międzynarodowej oraz gromadzenie i rozpowszechnianie najlepszych krajowych i międzynarodowych praktyk. W 2012 r. planowana jest organizacja międzynarodowego seminarium, którego beneficjentami będą dyrektorzy szkół.

Przedsięwzięcie jest planowane we współpracy z Urzędem Miasta Zielonej Góry.

55

EDUinspiracje 2012

instytucja

Powiatowy Urząd Pracy w Brodnicy ul. Żwirki i Wigury 3, 87-300 Brodnica www.pup-brodnica.bip.net.pl

Tytuł projektu

Hiszpańskie metody przywrócenia długotrwale bezrobotnych na rynek pracy

Koordynator projektu

Adam Lewicki

Nazwa akcji

Projekty mobilności – wymiana doświadczeń (VETPRO)

56

Numer projektu

2009-1-PL1-LEO03-06523

Motywacja Praktyczne zapoznanie się z hiszpańską metodą reorientacji zawodowej bezrobotnych, uznaną za jeden z najbardziej efektywnych sposobów rozwiązywania problemu długotrwałego bezrobocia, oraz zaimplementowanie najciekawszych rozwiązań do własnej praktyki.

Cel działania Aktywne i niekonwencjonalne uczenie się, kształtowanie postawy otwartości i mobilności w ramach UE. Kształtowanie wizerunku urzędu pracy jako instytucji otwartej na nowe możliwości, podążającej w ślad za nowoczesnymi, europejskimi rozwiązaniami.

Znaczenie, istotność dla beneficjenta Aspiracją naszego urzędu jest odgrywanie na lokalnym rynku pracy roli instytucji pośredniczącej między światem edukacji i gospodarki, a także wspierającej rozwój profesjonalnych kadr pracowniczych.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Polskie urzędy są instytucjami postrzeganymi jako mało elastyczne i zamknięte na innowacje. Ich pracownicy mają opinię osób pozbawionych kreatywności w rozwiązywaniu problemów. Wizyty w hiszpańskich instytucjach, rozmowy i zajęcia warsztatowe z tamtejszymi pracownikami dały możliwość zdobywania branżowej wiedzy z zakresu doradztwa zawodowego, pośrednictwa pracy. Uczestnikom stworzono warunki do uczenia się w specjalnych warunkach.

Stworzono możliwość innowacyjnego i niezależnego kształtowania procesu samorozwoju.

Zarządzanie wiedzą Uczestnicy projektu zdobywali wiedzę poprzez obserwację, uczestnictwo w dyskusjach i warsztatach oraz poprzez bezpośredni kontakt z pracownikami i klientami wizytowanych instytucji. Ustalono z partnerem przyjmującym kolejność odwiedzanych instytucji, tak by przy okazji następnych wizyt uczestnicy mogli korzystać z wcześniej zgromadzonych doświadczeń i informacji.

Określono uporządkowany system przekazywania wiedzy przez ekspertów, nieograniczający inicjatywy samych uczestników kształcenia. Służyły temu przekazywana

wiedza teoretyczna, porównania z analogicznymi zjawiskami występującymi w Polsce, obserwacja praktycznych działań, dyskusje, warsztaty oraz kontakt bezpośredni z pracownikami i klientami odwiedzanych instytucji.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Podczas wizyt w poszczególnych instytucjach uczestnicy mieli możliwość szukania odpowiedzi na nurtujące ich pytania, konfrontowania własnych przekonań z otaczającą ich rzeczywistością i aktywnego dochodzenia do rozwiązań. Taki system kształcenia angażuje emocje. Proces kształcenia wiąże się każdorazowo z wysiłkiem służącym osiągnięcie zakładanych celów.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Potrzeba podnoszenia kwalifikacji bywa niekiedy nieuświadomiona i dopiero w wyniku bodźców zewnętrznych staje się potrzebą realną Realizacja celów Zakładaliśmy, że dzięki projektowi uczestnicy zdobędą nowe kwalifikacje, poszerzą wiedzę z zakresu przeciwdziałania zjawisku długotrwałego bezrobocia, poznają i przetrenują innowacyjne techniki pracy z osobami defaworyzowanymi na rynku pracy.

Tak się też stało.

Efekty Pracownicy urzędu nabyli umiejętności z zakresu poszukiwania informacji, analizy dostarczanych im treści i praktycznego wykorzystania doświadczeń. Rozwinęli w sobie umiejętność uczenia się poprzez autopsję i poszukiwania niekonwencjonal-

nych rozwiązań. Konieczność radzenia sobie w nietypowej sytuacji wyzwoliła nowe zasoby empatii, pozwoliła lepiej zrozumieć ludzi, z którymi stykamy się na co dzień.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Pracownicy urzędu zetknęli się z techniką uczenia się, z którą wcześniej nie mieli na większą skalę do czynienia. Okazało się, że oprócz tradycyjnych form kształcenia możliwe jest uczenie się na konkretnych przykładach, w zupełnie odmiennym środowisku.

Przetworzenie nowej wiedzy i umiejętności Doświadczenia uczestników projektu i zmiany, jakie zaszły w ich sposobie postrzegania kwestii związanych z uczeniem się i samorozwojem, zaowocowały kolejnym projektem, realizowanym przez naszą instytucję dla innej grupy pracowników.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Potrzeba podnoszenia kwalifikacji bywa niekiedy nieuświadomiona i dopiero w wyniku bodźców zewnętrznych staje się potrzebą realną. Osoby uczestniczące w projekcie, po zakończeniu jego realizacji, wykazują znacznie większe zainteresowanie rozwojem osobistym oraz znacznie lepiej rozumieją potrzebę uczenia się przez całe życie. Uczestnicy projektu obecnie potrafią się uczyć znacznie efektywniej, czerpać informacje ze źródeł, których wcześniej nie wykorzystywali lub, których nie potrafili weryfikować. Chęć, a nie konieczność, poszukiwania wiedzy stała się najlepszą gwarancją jej praktycznego wykorzystania.

Inspiracje do dalszego działania Udział w projekcie spowodował, że uczenie się bierne, oparte na uczestnictwie w wykładach i studiowaniu dostarczonych przez trenera materiałów zostało zastąpione przez aktywne poszukiwanie wiedzy. Przekonaliśmy się, że nawet zjawiska budzące początkowo zdziwienie i pozornie nieprzystające do naszej rzeczywistości można właściwie zinterpretować i wykorzystać.

Warunkiem jest jednak ich dogłębne poznanie. Obecnie zarówno w dokształcaniu naszych pracowników, jak i w procesie organizacji szkoleń dla klientów bierzemy pod uwagę zaproponowane przez realizatora kształcenia proporcje między częścią teoretyczną i praktyczną programu nauczania.

Wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu można podzielić na dwie kategorie: w dziedzinie rozwiązań technicznych i kompetencyjno-społecznych.

W pierwszej zapoznaliśmy się z ciekawymi sposobami udostępniania informacji bezrobotnym przez instytucje rynku pracy, m.in. poprzez tzw. infokioski. Zastosowaliśmy tzw. system wizualizacji, który pozwala na prezentowanie informacji na monitorach umieszczonych na terenie PUP oraz w jednym z gminnych OPS. Gwarantuje to bieżącą aktualizację publikowanych informacji oraz ich większą dostępność. Umieszczenie monitora w GOPS poprawiło dostęp mieszkańców w powiecie brodnickim do aktualnych informacji na temat rynku pracy. W drugiej najważniejszym osiągnięciem jest rozwinięcie przez naszych pracowników praktycznych umiejętności w zakresie zindywidualizowanej obsługi klienta.

Zwróciliśmy uwagę na dbałość o zachowanie poczucia prywatności przez osoby korzystające z usług pracowników służb zatrudnienia. Udoskonaliliśmy także metody analizowania rynkowego zapotrzebowania na kwalifikacje oraz zacieśniliśmy współpracę między poszczególnymi pracownikami urzędu, tak by sprawy naszych klientów były prowadzone od początku do końca zgodnie z ustalonym planem, zmierzającym do zatrudnienia.

Refleksja Uświadomiliśmy sobie, że jesteśmy jednym z wielu podmiotów mających wpływ na kształtowanie lokalnego rynku pracy.

Dostrzegliśmy potrzebę otwierania się na doświadczenia innych, a także szukania porozumienia i nawiązywania współpracy z pracodawcami oraz instytucjami zaangażowanymi w kształcenie i reintegrację bezrobotnych.

Chęć, a nie konieczność, poszukiwania wiedzy stała się najlepszą gwarancją jej praktycznego wykorzystania

57

EDUinspiracje 2012

instytucja

Fundacja Obserwatorium Zarządzania (FOZ) ul. Wiertnicza 141, 02-952 Warszawa e-mail: info@obserwatorium.pl www.obserwatorium.pl

Tytuł projektu

How to webcast – new media use in efficient learning processes http://webcasttolearn.com/rezultaty/ opracowania

Koordynator projektu

Anna Jaruga

58

Nazwa akcji

Projekty Transferu Innowacji

Numer projektu

2008-1-PL1-LEO05-02075

Motywacja Potrzeba przekazania i upowszechnienia wiedzy dotyczącej wykorzystania mediów strumieniowych w pracy i edukacji pracowników. Poszukiwanie alternatywnych sposobów kształcenia z wykorzystaniem TIK pozwalających na ograniczenie kosztów związanych z organizacją szkoleń stacjonarnych.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Dzięki wykorzystaniu technologii webcast możliwe stało się rozwijanie kompetencji związanych z umiejętnością uczenia się i samokształcenia w oparciu o nowe technologie Projekt pomógł FOZ usystematyzować wiedzę na temat przeprowadzania szkoleń online i przedstawić ją w postaci Metodyki oraz Manuala Trenera – publikacji, których zawartość została przetestowana podczas fazy pilotażowej. FOZ rozszerzyła zakres swojej działalności i proponuje swoje usługi również za pośrednictwem webcastów.

Zarządzanie informacją i wiedzą Podczas realizacji projektu partnerzy zebrali materiały odnoszące się do wykorzystania webcastów w celach edukacyjnych, metodyki nauczania na odległość oraz oprogramowania webcast. Na ich podstawie sporządzona została pierwsza wersja WTM przetestowana podczas fazy pilotażowej.

Partnerzy projektu zrealizowali 42 spotkania z przedstawicielami instytucji edukacyjnych oraz trenerami odnośnie wykorzystania webcastów do celów szkoleniowych.

Dzięki wykorzystaniu technologii webcast możliwe stało się rozwijanie kompetencji związanych z umiejętnością uczenia się i samokształcenia Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Wskazówki na temat efektywnej organizacji pracy oraz wykorzystania czasu w procesie uczenia się znalazły się w metodyce WTM. Uczestnicy przyswajają skondensowaną wiedzę podczas szkolenia online i mają możliwość odsłuchania jego treści ponownie dzięki możliwości nagrywania sesji.

Szkolenie online może również dopełniać proces szkoleniowy poprzez połączenie go z tradycyjnym kursem w sali szkoleniowej. Promując wykorzystanie technologii webcast, wskazujemy możliwość realizacji szkoleń dla uczestników z różnych lokalizacji, również tych zagrożonych wyklucze-

niem społecznym (np. z małych miejscowości i wsi, kobiet samotnie wychowujących dzieci, osób niepełnosprawnych); tworzenie krótkich porad wideo (tzw. knowledge pillsów) w celu usystematyzowania wiedzy.

Bilans korzyści Łącznie cztery organizacje partnerskie przeprowadziły 42 szkolenia face-to-face i 20 szkoleń online, w których uczestniczyło 810 osób. W konferencji podsumowującej projekt wzięły udział 163 osoby. Konferencja transmitowana była na żywo, a wystąpienia dwóch prelegentów przekazywano za pośrednictwem Internetu ze Stanów Zjednoczonych. Łącznie w spotkaniach organizowanych w ramach projektu udział wzięły 973 osoby. Zdecydowanie wysiłek ten wart był podjęcia – dzięki niemu sprawdzona została skuteczność WTM, a prawie tysiąc trenerów i firm zainteresowanych nowymi technologiami mogło przetestować jej wykorzystanie u siebie. Poza tym strona internetowa projektu stała się ważnym punktem odniesienia dla wszystkich osób zainteresowanych webcastami i przyciągnęła jeszcze szerszą grupę odbiorców.

Realizacja celów Zespół projektu zorganizował i przeszkolił większą niż zakładano w projekcie grupę osób, spotykając się z bardzo dużym zainteresowaniem jego rezultatami. Osoby biorące udział w szkoleniach podkreślały przede wszystkim użyteczność i funkcjonalność proponowanych rozwiązań, a trenerzy byli zainteresowani przeniesieniem jeśli nie całości, to przynajmniej części swojej działalności do sieci.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Zdobycze wiedzy i umiejętności Szkolenia webcast udowodniły, że wiedzę można zdobywać w różny sposób. Dzięki webcastom zarówno zespół projektowy, jak i uczestnicy działania mogli przekonać się, że nauka może towarzyszyć nam niemal zawsze i wszędzie – wystarczą motywacja i dostęp do Internetu, a otwierają się przed nami nieograniczone możliwości. Możemy spotykać się i dyskutować z ekspertami z całego świata. Webcasty pokazały, że jak nigdy dotąd nauka może zagościć w naszym życiu na co dzień.

Wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń Mając duże doświadczenie we współpracy z biznesem, FOZ zna potrzeby i oczekiwania przedsiębiorstw oraz firm szkoleniowych związane z zapotrzebowaniem na wdrożenie nowych technologii. Bazując na doświadczeniu Adam Smith Colleage, FOZ starała się przełożyć te doświadczenia na polski grunt. Dzięki temu udało się wypracować model szkoleniowy odpowiadający tym potrzebom i wpisujący się w zapotrzebowanie rynku.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Jako lider FOZ rozpoczęła wdrażanie projektów bazujących na wykorzystaniu technologii webcast na różnych etapach ich realizacji – zarówno do zarządzania i komunikacji wewnątrzprojektowej, jak i do prowadzenia zewnętrznych spotkań oraz szkoleń. Zarówno FOZ, jak i organizacje z nią współpracujące np. firmy skupione w EduKlastrze, wykorzystują tę technologię do pracy i komunikacji.

ra. Został uruchomiony serwis internetowy SklepWiedzy http://www.sklepwiedzy.pl/, oparty na wykorzystaniu rezultatów projektu How to webcast i z powodzeniem realizuje szkolenia online zaproponowane w tym projekcie. Po inicjatywy How to webcast Piotr Maczuga – ekspert projektu, zrealizował również szereg szkoleń z zakresu przygotowania i realizacji szkoleń online, m.in. dla SklepuWiedzy.pl, członków klastra technologicznego EduKlaster – nowe media w edukacji, firmy SOLUTION Sp. z o.o.

Inspiracje do dalszego działania Po raz pierwszy na tak wielką skalę polska organizacja współpracująca z biznesem zajęła się edukacją sektora w zakresie e-learningu i realizacji szkoleń online. Do tej pory sektor ten był zdominowany przede wszystkim przez uczelnie i placówki edukacyjne poszukujące swoich odbiorców wśród studentów i nauczycieli akademickich. FOZ zrewolucjonizowała to podejście, a sukces projektu How to webcast przyczynił się do wykorzystywania tej technologii na jeszcze większą skalę oraz założenia przez Nowoczesną Firmę SklepuWiedzy.pl oferującego webcasty na zasadach komercyjnych.

Plany na przyszłość FOZ planuje również rozszerzyć swoją działalność o usługi związane z wykorzystaniem mediów strumieniowych w szkoleniu i podnoszeniu kwalifikacji pracowników.

W 2012 r. Fundacja rozpoczęła realizację nowego projektu – Webinar 2 Learn – będącego kontynuacją How to webcast i mającego za zadanie transferować metodykę webcast do Austrii, Słowacji i Bułgarii.

Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu How to webcast zostały wykorzystane przez FOZ do szkoleń wewnętrznych pracowników. Dzięki temu pracownicy zapoznali się z metodyką pracy z wykorzystaniem webcastów oraz mogą ją na co dzień stosować, bazując na wskazówkach umieszczonych w Manualu Trene-

Promocja rezultatów Realizując swoją działalność, FOZ zachęca przedsiębiorców oraz trenerów do wykorzystywania w pracy mediów strumieniowych i realizacji szkoleń oraz spotkań za pośrednictwem technologii webcast. We współpracy z Nowoczesną Firmą FOZ planuje również rozszerzyć zakres współdziałania w kontekście wykorzystania SklepuWiedzy.pl i szkoleń proponowanych przez ten portal.

59

EDUinspiracje 2012

instytucja

Stowarzyszenie REFA Wielkopolska ul. Rubież 46/C3, 61-612 Poznań e-mail: biuro@refa.poznan.pl www.refa.poznan.pl

Tytuł projektu

Program szkoleniowy wspierający edukację osób o niskim poziomie kwalifikacji zawodowych www.edukacjabezbarier.eu

Koordynator projektu

Leszek Nowaczyk

Nazwa akcji

Motywacja Zainteresowanie efektywnymi metodami kształcenia i samokształcenia szczególnie w odniesieniu do osób o niskim poziomie kwalifikacji zawodowych Cele działania Poprawa jakości kształcenia osób o niskich kwalifikacjach zawodowych poprzez wprowadzenie na rynek polski LearnCoachingu2, tak aby pokazać, że uczenie się może sprawiać przyjemność; dążenie do posiadania kadry trenerskiej o najwyższych kwalifikacjach; zniesienie barier szkoleniowych dla pracowników małych i średnich przedsiębiorstw, mających często niski poziom wykształcenia i negatywny stosunek do uczenia się.

Projekty Transferu Innowacji

60 Numer projektu

2008-1-PL1-LEO05-02058

Wartość działania Wykorzystano prace niemieckiego naukowca prof. Manfreda Spitzera i kierowanej przez niego instytucji zajmującej się transferem wiedzy z zakresu neuronauk do praktyki edukacyjnej, dzięki czemu kształcenie odbywa się w sposób zgodny z tym, jak uczy się mózg.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Dzięki projektowi kilkuset polskich edukatorów poznało nowatorskie podejście do nauczania, obejmujące: promowanie stawiania sobie przez uczących się własnych celów nauki, wyznaczanie ścieżek rozwoju,

Trzeba pozwolić sobie i innym na błędy podczas uczenia się. Ludzie lepiej zapamiętują informacje, do których doszli samodzielnie od tych, które zostały im wprost podane selekcję materiału i krytyczne do niego podejście, ułatwianie skupiania uwagi i zapamiętywania. Udostępniony bezpłatnie podręcznik zawiera informacje o tym, jak się samemu skutecznie uczyć oraz jak kształtować procesy nauczania w placówkach kształcenia formalnego i pozaformalnego.

Zarządzanie informacją i wiedzą Zarządzanie informacją i wiedzą dotyczyło dwóch aspektów. Instytucjonalnego, w którym informowano wszystkich zainteresowanych z organizacji partnerskich o możliwości udziału w projekcie i pokazano korzyści, które z tego wynikają. Dla zwiększenia efektywności pracy każdy z wyszkolonej w pierwszej fazie grupy Master Educators szkolił później kolejne osoby.

W aspekcie indywidualnym praca Master Educators odbywała się cyklicznie – otrzymanie materiałów i zadania do wykonania

– sesja z trenerami niemieckimi. Pomiędzy sesjami uczestnicy pracowali nad przydzielonymi zadaniami, mając możliwość autorefleksji i refleksji grupowej nad nimi.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Oryginalność podejścia polegała na połączeniu indywidualizacji procesu nauczania/ uczenia się z osiąganiem wspólnych celów projektu. Każdy z uczestników na początku określił kompetencje, które wymagały u niego rozwinięcia, aby móc w pełni stosować transferowane podejście (autodiagnoza). Następnie pracował nad zwiększeniem tych kompetencji, korzystając z pomocy innych uczestników, którzy w danym obszarze byli bardziej zaawansowani. Jednocześnie sam pomagał innym w zakresie swoich mocnych stron.

2 Nazwa LearnCoaching jest złożeniem dwóch angielskich wyrazów: „learn” – uczyć się i „coaching” – oznaczającego działania, w trakcie których jedna, bardziej doświadczona i zaufana osoba, pomaga w rozwoju innym. LearnCoaching należy zatem rozumieć jako pomoc osoby nauczającej w rozwoju uczących się.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Efekty Efektem programu szkoleniowego wspierającego edukację osób o niskim poziomie kwalifikacji zawodowych jest: 10 certyfikowanych edukatorów edukatorów; 200 wyszkolonych edukatorów; 1600 osób przeszkolonych zgodnie z zasadami LearnCoachingu; 400 osób z różnych środowisk edukacyjnych.

Zdobycze wiedzy i umiejętności W przeniesionym na polski grunt podejściu do nauczania chodzi o umiejętność organizowania uczenia się innych osób, ale też własnego uczenia się. Polega ono na tym że: – Uczący się sami określają swoje indywidualne cele uczenia się i strategię, jak te cele osiągnąć oraz sama dokonuje oceny swoich postępów

– To, co już wiemy ma ogromny, nie zawsze uświadamiany, czego i jak się uczymy – nowa wiedza jest wbudowywana w już istniejące w mózgu struktury.

Przed uczeniem się należy zaktywizować te struktury, wymienić poglądy z kimś innym, spojrzeć na temat z innego punktu widzenia.

– Trzeba pozwolić sobie i innym na błędy podczas uczenia się. Ludzie lepiej zapamiętują informacje, do których doszli samodzielnie od tych, które zostały im wprost podane.

– Należy stosować reguły wynikające z badań nad mózgiem, np. uczenie się jednym ciągiem dużej partii materiału przyniesie zawsze gorsze efekty niż uczenie się rozłożone w czasie.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności W przeniesionym na polski grunt podejściu zwraca się dużą uwagę na rolę schematów poznawczych (utartych schematów myślowych). Ważne są ćwiczenia identyfikujące takie schematy u siebie i innych, a także rozwijaniu zdolności ich zmiany a także wykorzystanie przez uczestników w macierzy kompetencyjnej, określając kompetencje, które wymagają rozwinięcia, aby móc w pełni stosować transferowane podejście do nauczania innych lub samodzielnego uczenia się – autodiagnoza.

Innowacyjność działania/ Inspiracje do dalszego działania Przeniesione do Polski podejście do nauczania opiera się na zdobyczach neuronauk i psychologii poznawczej w zakresie, w którym nie są one jeszcze powszechnie wykorzystywane w praktyce edukacyjnej.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Największy wpływ na zmianę organizacji uczenia innych osób miało zaakceptowanie przez edukatorów zasady konstruktywizmu społecznego, według której każdy uczący się konstruuje swoją wiedzę sam, w interakcji z otoczeniem, w tym z innymi uczącymi się. Zmienia to postrzeganie edukatora: już jest nie tym, kto ma wiedzieć i przekazać wiedzę uczestnikom zajęć, ale osobą mającą stworzyć takie warunki, aby uczący się byli w stanie sami swoją wiedzę skonstruować. Oznacza to ograniczenie do minimum nauczania podającego z jednoczesną maksymalizacją udziału form aktywizują-

cych uczestników zajęć oraz zwiększenie nacisku na aspekty społeczne.

Upowszechnianie wyników Rezultaty projektu popularyzowano w prasie, na portalach internetowych, w audycjach radiowych i telewizyjnych (na antenach ogólnopolskich). Przeszkolono 1600 osób z wykorzystaniem zasad LearnCoachingu. Zasady te zostały uwzględnione przy opracowywaniu pakietu zaleceń metodycznych dla szkoleń zawodowych w ramach projektu POKL Polska meblami stoi.

Na podstawie porozumienia ze Stowarzyszeniem Wspierania Rozwoju Poznawczego „Akson” zasady LearnCoachingu będą prezentowane w trakcie działań podejmowanych przez Stowarzyszenie.

Wykorzystanie rezultatów Rezultaty projektu wykorzystano przy realizacji projektu POKL Inkubator dojrzałej przedsiębiorczości. Projekt jest skierowany do osób powyżej 45. roku życia w większości nieaktywnych zawodowo i bezrobotnych Rekomendacje Rezultaty projektu mogą być wykorzystywane do rozwoju kompetencji edukatorów w zakresie wspierania uczących się w formułowaniu własnych celów uczenia się, efektywnego pomagania im w osiąganiu tych celów i rozwijania umiejętności całożyciowego uczenia się oraz motywowaniu ich do niego. Edukatorzy mogą skorzystać z oferty szkoleniowej Stowarzyszenia REFA Wielkopolska lub wykorzystać do samokształcenia podręcznik zamieszczony na stronie internetowej projektu.

61

EDUinspiracje 2012

instytucja

Muzeum Narodowe w Krakowie Al. 3 Maja 1, 30-062 Kraków e-mail: dyrekcja@muzeum.krakow.pl www.muzeum.krakow.pl

Tytuł projektu

HEAD – Heritage Education for Adults, Exchange of Methodology – How to Use Heritage in Adult Education

Koordynator projektu

Marek Mróz i Monika Wlezień

Nazwa akcji

Projekty Partnerskie Grundtviga

62 Numer projektu

2009-1-CZ1-GRU06-01989 9

Motywacja Chęć upowszechniania dziedzictwa narodowego w edukacji osób dorosłych, tworzenia nowych metod nauczania, wymiany doświadczeń z partnerami z innych krajów.

Stworzenie propozycji dwóch nowych kursów adresowanych do dorosłych odbiorców, nakierowanych na rozwój umiejętności uczenia się: Mój szkicownik i W warsztacie średniowiecznego mistrza.

Znaczenie, istotność dla beneficjenta Wiele skorzystaliśmy, inspirując się pomysłami włoskich, hiszpańskich i litewskich organizacji partnerskich, a także czerpiąc z doświadczeń partnerów z Włoch i Wielkiej Brytanii, gdzie edukacja muzealna ma długą tradycję.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Dzięki kontaktom z wielkimi instytucjami kultury w różnych krajach np. Victoria & Albert Museum w Londynie, mogliśmy bliżej poznać zaplecze i metody pracy stosowane w edukacji osób dorosłych. Uczestnicy w ankietach ewaluacyjnych stwierdzili, że kursy rozbudzały poczucie piękna, poszerzały horyzonty, uruchamiały i rozwijały wyobraźnię.

Pozwoliły zweryfikować stereotypy, pomagały na kształtowanie własnej opinii w oparciu o profesjonalny przekaz i osobisty, niemal namacalny kontakt z autentycznymi dziełami ludzi z ówczesnej epoki.

Zarządzanie informacją Wiedzę potrzebną w realizacji projektu czerpaliśmy z różnych źródeł. Zdobywaliśmy ją w trakcie bezpośrednich rozmów z partnerami projektu, wymiany korespondencji, sięgania do stron internetowych partnerów lub tych, które były przez nich polecane. Mobilności pozwoliły zaobserwować na miejscu pracę instytucji partnerskiej oraz poznać osoby zajmujące się edukacją muzealną skierowaną do dorosłych odbiorców, która dotyczyła podobnego charakteru zbiorów, jakie posiada nasze muzeum.

kompetencji uczenia się podczas realizacji projektu, która mogła znaleźć konkretny, materialny wyraz w pracy plastycznej, literackiej lub dotyczyć zmiany samego sposobu postrzegania. Przygotowanie oferty dotyczącej sztuki średniowiecznej wymagało współpracy wielu osób, artystów różnych dziedzin (aktora, malarzy), rekonstruktorów (archeologa, metaloplastyka), pedagoga, historyka kultury, historyków sztuki.

Efekty zaskoczyły nas bardzo pozytywnie i były nagrodą współmierną do podjętego wysiłku i włożonego czasu.

Rozwijanie kompetencji umiejętność uczenia się Projekt skłonił nas do głębszej analizy inicjatyw podejmowanych w Polsce. Dzięki kursom powstała nowa jakość w rozwijaniu

Osiąganie celów W ramach projektu HEAD w Polsce realizowany był cykl kursów edukacyjnych: Mój szkicownik i W warsztacie średniowiecznego

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Projekt był skierowany do osób starszych, często samotnych i nie w pełni sprawnych fizycznie. Rekrutacja uczestników kursów odbywała się za pośrednictwem strony internetowej muzeum, ulotki muzealnej, a także kontaktu z organizacjami zrzeszającymi seniorów: Akademią Pełni Życia i Towarzystwem Przyjaciół MNK. Szkicowniki – dzienniki, tworzone w czasie dwóch miesięcy pracy, w konfrontacji ze sztuką dawną pomogły w nawiązaniu dialogu z myślą i wrażliwością człowieka odległej epoki oraz stały się sposobem autorefleksji. Cykliczne spotkania na wykładach i warsztatach nie tylko pogłębiły wiedzę uczestników, ale także stworzyły nowe przyjaźnie.

projekt nie tylko łączył różne dziedziny sztuki, ale także ukazywał konteksty poruszanych zagadnień, odnosząc je do nowożytności i współczesności mistrza. Dzięki spotkaniom w krajach partnerskich i zdobytym doświadczeniom w ramach projektu wypracowane zostały nowe metody nauczania w poznawaniu dziedzictwa narodowego, łączące spojrzenie nauki i sztuki, angażujące intelekt, emocje, wrażliwość i wyobraźnię każdego uczestnika.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Uczestnicy zdobyli nowe umiejętności uczenia się za pośrednictwem działań plastycznych, parateatralnych, literackich, które zachęciły ich do kontynuowania własnych poszukiwań poza kursami. Spotkania obudziły w nich potrzebę głębszego kontaktu ze sztuką i odwagę do nawiązywania z nią dialogu za pomocą różnych środków.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Kursy były nastawione nie tylko na zdobycie wiedzy, ale miały przede wszystkim twórczy charakter. Kurs Mój szkicownik, współtworzony przez historyka sztuki, plastyków, pedagoga, aktora i samych uczestników, koncentrował się na twórczości wynikającej z ich konfrontacji z treściami i formą sztuki polskiego średniowiecza. Podczas realizacji kursu W warsztacie średniowiecznego mistrza słuchacze mieli niepowtarzalną okazję przeistoczenia się w średniowiecznego rzemieślnika i spróbowania swych sił w tworzeniu różnych przedmiotów z użyciem dawnych technik. Wielu z nich odkryło w sobie nieznane dotąd umiejętności.

Innowacyjność działania To dla nas nowe doświadczenie rozwijające nasze umiejętności uczenia się, dzięki podjęciu współpracy z artystami różnych dziedzin, pedagogiem, historykami i pozostawieniu szerokiego pola dla odbiorców.

Nowa oferta edukacyjna dotycząca zbiorów sztuki średniowiecznej skierowana była do dorosłych odbiorców i zakładała ich twórcze zaangażowanie, przez co rozwijała także umiejętność uczenia się. Ponadto projekt nie tylko łączył różne dziedziny sztuki (sztuki plastyczne, sztukę słowa, muzykę), ale także ukazywał konteksty poruszanych zagadnień, odnosząc je do nowożytności i współczesności.

Inspiracje do dalszego działania Przeprowadzenie projektu zmieniło nasz sposób tworzenia propozycji edukacyjnej.

Staramy się teraz jeszcze spójniej łączyć

twórczość i wiedzę, różne sztuki, pracę osób reprezentujących różne profesje, które dzięki temu mogą wzbogacić nasze spojrzenie na wybrany temat. Poszerza się nasza baza kontaktów, współpracowników oraz zasób pomocy edukacyjnych, które mogą być wykorzystywane podczas spotkań.

Wykorzystanie rezultatów Realizowane w projekcie HEAD cykle kursów edukacyjnych Mój szkicownik i W warsztacie średniowiecznego mistrza zostały włączone do stałej oferty edukacyjnej Muzeum Narodowego w Krakowie.

Powstał również krótki film dokumentalny, który stanowi podsumowanie działań projektowych i równocześnie może stanowić zachętę do udziału w kolejnych edycjach kursów edukacyjnych. Planowane miejsce jego prezentacji to ekrany plazmowe muzeum.

Promocja rezultatów Promocja rezultatów projektu były reklamowane za pośrednictwem stron internetowych i portali społecznościowych m.in. Facebooka, muzealnego newslettera, prasy (artykuł w „Gościu Niedzielnym”), druków informacyjnych muzeum oraz osobistych wystąpień organizatorów na rozpoczęciu roku akademickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy Politechnice Krakowskiej, w Krakowskim Towarzystwie Lekarskim i Akademii Pełni Życia.

Informacje, materiały i prezentacje projektu są ogólnodostępne i znajdują się na oficjalnej stronie internetowej i Facebooku Muzeum Narodowego w Krakowie

63

EDUinspiracje 2012

instytucja

English Unlimited Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 73, 81-844 Sopot www.eu.com.pl

Tytuł projektu

Odkrywanie świata na nowo – społeczna i edukacyjna aktywizacja osób 55+ poprzez uczenie języków i TIK

Koordynator projektu

Justyna Limon

Nazwa akcji

Projekty Partnerskie Grundtviga

64

Numer projektu

2009-1-PL1-GRU06-051131

Cel działania Zachęcenie przedstawicieli starszego pokolenia do aktywnego spędzania wolnego czasu, np. uczenia się. Projekt Odkrywanie świata na nowo – społeczna i edukacyjna aktywizacja zawodowa osób 55+ poprzez uczenie języków i TIK był odpowiedzią na zapotrzebowanie lokalnej społeczności.

Znaczenie dla beneficjenta Zdobyliśmy umiejętność pisania, programowania i realizacji tego typu projektów, a zarazem zdobywania nowych umiejętności w zakresie uczenia się. W trakcie realizacji nastąpił także transfer wiedzy między instytucjami biorącymi w nim udział. To również szansa rozwoju warsztatu zawodowego nauczycieli pracujących w English Unlimited.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Zaprojektowanie i realizacja autorskiego programu dla osób 55+ dotyczącego rozwijania czterech kompetencji kluczowych: porozumiewanie się w języku obcym, TIK, kompetencji obywatelsko-społecznej oraz umiejętności uczenia się.

Wartość działania Najlepiej ilustrują wypowiedzi uczestników: Bardzo cieszę się, że wzięłam udział w programie nauki angielskiego i komputera dla osób w wieku 55+; jest to super program, który pozwala uświadomić sobie, że ten wiek nie oznacza, że należy siąść pod piecem; nauka w gronie osób w podobnym wieku nie stresuje tak jak w grupach mieszanych, z młodszy-

mi; pomysł nauki angielskiego w połączeniu z komputerem i potem korespondencji jest trafiony w dziesiątkę!!!

Zarządzanie informacją i wiedzą Nauczyciele English Unlimited brali udział w spotkaniach informacyjnych, szkoleniach metodycznych oraz w spotkaniach międzynarodowych. Zarządzanie projektem odbywało się poprzez regularne raporty na temat prowadzonych zajęć. Słuchacze byli informowani poprzez stronę internetowa, ulotki, ogłoszenia prasowe, listy – tradycyjne i e-mailowe, spotkania informacyjne, a także przez instytucje kulturalne i oświatowe w Sopocie (biblioteki, Uniwersytet Trzeciego Wieku). Zarządzanie zdobywaniem informacji odbywało się poprzez: zajęcia, ankiety, korespondencję, rozmowy ewaluacyjne z kadrą projektu, kontakty e-mailowe i osobiste ze słuchaczami z instytucji partnerskich.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Nabywanie kompetencji umiejętność uczenia się odbywało się podczas regularnych spotkań grupy projektowej, prowadzenia przez nauczycieli regularnej korespondencji oraz na spotkaniach międzynarodowych. Słuchacze brali udział w całorocznym programie zajęć z j. angielskiego oraz osobnego programu zajęć TIK. Wykonywali cotygodniowe prace domowe, pracowali nad internetowymi prezentacjami tematycznymi publikowanymi na stronie projektu.

Efekty Nabyliśmy umiejętności tworzenia i realizacji projektów i programów edukacyjnych dla grup osób z mniejszymi szansami, zaniedbywanych społecznych, a także tworzenia programów nauczania wykorzystujących innowacyjne podejścia i techniki we współpracy z instytucjami pochodzącymi z różnych kręgów kulturowych.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Nauczyciele poszerzyli swój warsztat pracy o umiejętność uczenia pracy z osobami starszymi. Pracownicy nabyli umiejętność uczenia się a kontakty międzynarodowe i kultura kraju w którym się znaleźli pozwoliła na efektywniejsza naukę języka i odrzucenie stereotypów. Słuchacze nabyli umiejętności: uczenia się języków

Słuchacze mogli zaadaptować i wykorzystać wcześniej zdobyte umiejętności uczenia się do warunków nowej rzeczywistości

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

obcych; posługiwania się komputerem i Internetem – zdobywania i przetwarzania informacji, korzystania z komunikatorów, edycji tekstu, przygotowania prezentacji; otwartego i tolerancyjnego spojrzenia na nowoczesny świat; adaptacyjne oraz lepszej samooceny.

Wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń Słuchacze mogli zaadaptować i wykorzystać wcześniej zdobyte umiejętności uczenia się do warunków nowej rzeczywistości; zapoznać się z nowymi technikami uczenia się i z nowymi technologiami. W przypadku słuchaczy kontakt z przedstawicielami innych kultur wymusił także wyjście poza utarte schematy myślowe, był źródłem nowych, cennych doświadczeń i odkryć.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Realizacja projektu była dla nas znaczącym doświadczeniem w nabyciu umiejętności koordynacji tego typu programu i rozwijaniu umiejętności współpracy międzynarodowej. Dla naszych beneficjentów praca w projekcie była dużym wyzwaniem, jednak po jego zakończeniu wszyscy docenili zdobyte umiejętności.

Niektóre osoby z nas chodzenie na lekcje i uczestnictwo w wyjazdach uważają za podarunek, jakiego nie spodziewały się już w swoim życiu. Uczestnictwo w kursie, sposób prowadzenia go motywują nas do pogłębienia znajomości języka angielskiego, czerpania z tego radości.

Innowacyjność działania Innowacyjność polegała na uwzględnieniu w programie różnorodnych technik uczenia

Nabyliśmy umiejętności tworzenia i realizacji projektów edukacyjnych dla grup osób z mniejszymi szansami się (np. technik tradycyjnych i multisensorycznych), a także aktywnym wykorzystaniu TIK oraz bezpośrednich, osobistych kontaktach z przyjaciółmi z zagranicy uczącymi się języka angielskiego. Istotny był też intermentoring – pomoc dzieci i wnuków w korzystaniu z TIK. Inspiracje do dalszego działania Osoby, które uczestniczyły w kursie kontynuują naukę angielskiego, nawiązane znajomości (korespondencja e-mailowa i spotkania osobiste), w ten sposób rozwijając dalej swoją umiejętność uczenia się.

Słuchacze byli przyzwyczajeni do tradycyjnego sposobu uczenia się, obecnie zostali nauczeni wykorzystywania nowoczesnych środków TIK oraz uświadomili sobie różnorodność technik uczenia się polegających nie tylko na tradycyjnej nauce słówek na pamięć, lecz aktywnym udziale w procesie komunikacji, również przy wykorzystaniu nowoczesnych mediów.

Wykorzystanie i upowszechnianie rezultatów Doświadczenie wykorzystujemy w projekcie partnerskim Grundtviga Foreign Langu-

ge Drama Festival oraz IT4ID, organizujemy nowe kursy dla osób 50+. Przygotowaliśmy autorski program Warsztatów Grundtviga pt. Polish in action – active ageing through language learning and culture. W realizowanych warsztatach Grundtviga korzystamy z wypracowanych doświadczeń.

Najlepszą promocją i oceną wartości projektu są wypowiedzi jego uczestników: – Koncepcja programu Grundtvig jest bardzo dobra. Zainspirowała nas do nowych wyzwań i otwarcia się na inne kultury. Po zakończeniu programu nasza grupa postanowiła kontynuować naukę języka angielskiego i utrzymywać nadal kontakty z nowymi przyjaciółmi.

– Życie biegnie naprzód, rozwija się i my też możemy brać w nim udział. To jest bardzo pozytywne, pozwala poczuć się jeszcze chłonnym, ciekawym świata i ludzi.

– Uważam, że program 55+ jest bardzo motywujący, poszerzający horyzonty, wymuszający ćwiczenia umysłu, co jest bardzo cenne w naszym wieku.

– Dla mnie to wspaniała przygoda i mobilizacja do nauki, a dla moich wnuków przykład, że można żyć aktywnie mimo upływających lat.

65

EDUinspiracje 2012

instytucja

Muzeum Narodowe w Krakowie Al. 3 Maja 1, 30-062 Kraków e-mail: dyrekcja@muzeum.krakow.pl www.muzeum.krakow.pl

Tytuł projektu

Sztuka w Akcji – na rzecz zrównoważonego rozwoju (ASAP) – Zielona linia http://www.sustainableart.eu/pl

Koordynator projektu

Anna Borejczuk

Nazwa akcji

Projekty Partnerskie Grundtviga

66 Numer projektu

2009-1-NL1-GRU06-01417 3

Motywacja Wielu seniorów ma utrudniony dostęp do instytucji kultury lub nie widzi w nich dla siebie miejsca, nie traktuje muzeum jako miejsca spotkania, wymiany, dialogu, tym bardziej dialogu z ludźmi młodymi. Muzeum widzi konieczność wypracowania metod pracy z tą grupą odbiorców mających utrudniony dostęp do instytucji kultury i przygotowania dla niej atrakcyjnej oferty.

Cel działania Opracowanie nowych metod nauczania opartych na narzędziach artystycznych skierowanych przede wszystkim do środowisk osób z mniejszymi szansami, na przykład: emigranci w Holandii, kobiety w Turcji, seniorzy w Polsce. Lepsze poznanie środowiska społeczności lokalnych i podniesienie świadomości społecznej dla idei zrównoważonego rozwoju.

Wartość działania dla beneficjenta Temat zrównoważonego rozwoju rozwijaliśmy wspólnie w grupie seniorów i młodzieży. Czy sztuka i kultura są właściwym sposobem, aby dotrzeć do osób, które są w trudnej sytuacji życiowej? Czy działalność kulturalna jest w stanie podnieść ich świadomość i pozwolić uwierzyć, że ich działanie ma znaczenie? Projekt ASAP nauczył nas, że środkami artystycznymi można dotrzeć do odbiorców w sposób, który będzie daleki od banału i dużo lepiej zapadający w pamięć, a przez to skuteczniejszy.

Realizacja potrzeb własnych, odpowiedź na potrzeby grup odbiorców Niezwykle cenne były nawiązane kontakty instytucjonalne w kraju i za granicą. Współpracowaliśmy z domami i klubami seniora oraz z Krakowską Akademią Samorządności, skupiającą młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W tych kręgach projekt ASAP został przekazany dalej – uczestnicy opowiadali o nim swoim znajomym, których zaprosili do muzeum i wielu z nich stało się naszymi nowymi stałymi gośćmi lub wolontariuszami, zarówno seniorzy, jak i młodzież.

Proces nabywania kompetencji umiejętność uczenia się Seniorzy uczestniczyli w treningu interpersonalnym, brali udział w warsztatach podnoszących umiejętności organizacyjne, współpracę, okazywanie troski. Poznawali metody pracy dziennikarskiej, spisywali swoje wspomnienia, a także wspomnienia osób, z którymi prowadzili wywiady.

To zupełnie nowy kontekst dla wiedzy, wspomnień, które seniorzy przekazują młodszym pokoleniom. Podczas pobytu we Francji seniorzy poznawali inną kulturę, uczyli się porozumiewać, obserwowali, jak w innej kulturze realizuje się postulaty zrównoważonego rozwoju na co dzień.

PREZENTACJA PROJEKTÓW W KATEGORII INSTYTUCJONALNEJ

Sukces Metoda pracy poprzez dialog, warsztat, dzielnie się doświadczeniami jest to nowy dla osób starszych sposób poznawania i doświadczania sztuki. Sposób bezpośredni i zindywidualizowany w porównaniu z tym, czego byli uczeni, do czego instytucje kultury przez lata przyzwyczajały (Nie dotykać!

Cisza! Słuchać przewodnika!). Entuzjazm, zaangażowanie i radość uczestników były dla nas najcenniejszym miernikiem wartości pracy włożonej w projekt. Narzędzia będą stale ulepszane i dostosowywane do potrzeb nowych użytkowników zajęć. W ten sposób ewaluacja będzie częścią pracy z rezultatami projektu. Publikacja Narzędzia artystyczne na rzecz zrównoważonego rozwoju, będzie wysłana do innych organizacji i dostępna na stronie internetowej projektu.

Efekty Seniorzy poprzez serię warsztatów nabrali pewności siebie w przekazywaniu swojej opinii dotyczącej sztuki, życia codziennego, własnych wspomnień. Nauczyli się odbierać sztukę również na poziomie codziennych emocji, nie tylko intelektu.

Produkty materialne Efektami materialnymi są: płyta CD zawierająca manuale warsztatów, działań i metodologii wykorzystania różnych działań artystycznych na rzecz zrównoważonego rozwoju; teksty o zielonych miejscach Krakowa zebrane w publikacji Zielona Linia; dokumentacja fotograficzna; strona internetowa z materiałami do pobrania, blog projektu http://zielonalinia.blogspot.com/;

Ochrona dóbr kultury okazała się tematem ważnym zarówno dla seniorów, jak i dla młodzieży, przez co projekt stał się przedsięwzięciem edukacji międzypokoleniowej i międzykulturowej

propozycja edukacyjna dla seniorów w muzeum pt. Cykl spotkań „Rozmowy o sztuce”.

Zdobycze wiedzy i umiejętności Niezwykle cenny był kontakt z kulturą francuską w czasie spotkania projektowego w Nicei. Beneficjentki informowały, że nie spodziewały się, iż w swoim zaawansowanym wieku i stanie zdrowia będą mogły wziąć tak pełny udział w zagranicznym spotkaniu. Uczestnicy otworzyli się na współczesne technologie pomagające w wymianie doświadczeń, pracę z komputerem, aparatem fotograficznym, telefonem komórkowym. W pracy z TIK zaangażowali do pomocy swoich znajomych, członków rodziny.

Przetworzenie i przyswojenie nowej wiedzy i umiejętności Dzięki zróżnicowanym działaniom podejmowanym w projekcie osoby biorące w nim

udział wyszły w swym myśleniu poza schematy, utarte sposoby działania. Młodzież mogła w inny sposób poznać seniorów, seniorzy przekonali się, że praca z młodzieżą może być bardzo satysfakcjonująca i pozytywna, a prowadzący mieli możliwość doświadczenia współpracy dwu grup odbiorców muzeum, zwykle do tej pory niełączonych w działaniach edukacyjnych.

Innowacyjność działania Innowacyjny był zarówno sposób realizacji projektu jak też jego tematyka dotycząca zaangażowana sztuki na rzecz promocji zrównoważonego rozwoju. Ochrona dóbr kultury i krajobrazu kulturowego okazała się tematem bardzo ważnym zarówno dla seniorów, jak i dla młodzieży, przez co projekt mógł stać się przedsięwzięciem edukacji międzypokoleniowej oraz międzykulturowej.

Wpływ na beneficjenta i jego otoczenie Seniorzy uczestniczący w projekcie zostali zaproszeni przez muzeum z różnych ośrodków dla seniorów: z klubów i domów seniora; jak również to indywidualni goście naszej placówki. Wiele osób przyprowadziło do muzeum swoich znajomych z domów seniora, przyjaciół, członków rodziny. Młodzież pomagała seniorom wykorzystywać komputer w zapisywaniu wspomnień, edytowaniu fotografii. Seniorzy swoim przykładem pokazywali młodzieży, jak w sposób zaangażowany można brać udział w prostych działaniach w grupie, tworząc w ten sposób bogatą platformę wymiany myśli.

Upowszechnianie wyników Rezultaty projektu są udostępniane poprzez rozdawanie CD projektu ASAP, publikacji Zielona Linia, poprzez blog projektu oraz poprzez informacje zamieszczone na stronie internetowej muzeum.

Wykorzystanie rezultatów Dzięki kontaktom z innymi instytucjami kultury czerpiemy nowe inspiracje do działań, do stosowania nowych metod np. pantomima, multimedialne prezentacje. Przygotowano w muzeum propozycję edukacyjną dla seniorów – cykl spotkań pt. Rozmowy o sztuce, które odbywają się dwa razy w miesiącu, w różnych oddziałach muzeum. Jest to połączenie aktywnego zwiedzania, polegającego na dialogu, obserwacji i własnych wnioskach, oraz działań plastycznych, tworzenia instalacji, wypowiadania się poprzez działanie artystyczne. Muzeum zgromadziło łącznie grupę około 90 seniorów, którzy uczestniczą w spotkaniach.

67

Koncepcja Zespół Upowszechniania i Wykorzystywania Rezultatów Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Redakcja Tadeusz Wojciechowski Współpraca wydawnicza Ewa Koźbiał Projekt graficzny i skład

Korekta Agnieszka Pawłowiec, Weronika Walasek Druk Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu

Wydawca Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu ,,Uczenie się przez całe życie” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa www.frse.org.pl www.llp.org.pl

ISBN 978-83-62634-73-6 Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej w ramach Programu ,,Uczenie się przez całe życie”.

Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treść umieszczoną w publikacji.

W opracowaniu wykorzystano zdjęcia nadesłane przez beneficjentów programu – laureatów konkursu EDUinspiracje

Publikacja bezpłatna

Konkurs na najlepszy projekt programu ,,Uczenie się przez całe życie”

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu ,,Uczenie się przez całe życie” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa www.frse.org.pl www.llp.org.pl ISBN 978-83-62634-73-6