In Kasteel Gemert komt het eerste Curio Collection by Hilton hotel van de Benelux. Een bijzondere primeur! Europa telt op dit moment slechts een kleine dertig Curio by Hiltons. De meeste daarvan zijn te vinden in het Verenigd Koninkrijk en Italië. Curio Collection by Hilton biedt gasten een unieke ervaring op heel bijzondere locaties. De vestiging van een high-end hotel in een veertiende-eeuws kasteel nabij een van de belangrijkste technologische centra van Europa past daar uitstekend bij. Het karakteristieke Kasteel Gemert – dat ooit gesticht werd door de kruisridders - wordt op dit moment grondig gerenoveerd en getransformeerd tot een vijfsterren ‘highend domain of fascination’ voor zowel business als leisure.
Hotel Kasteel Gemert Eindhoven Curio by Hilton omvat na de ingrijpende verbouwing ten minste 56 kamers, twee restaurants van hoog niveau en een eventruimte annex theater. Als high-end buitenplaats van Brainport Eindhoven wordt Kasteel Gemert een belangrijke schakel tussen de ‘booming’ regio Eindhoven en de rest van Nederland en zelfs de wereld. U bent eind 2024 van harte welkom bij Hotel Kasteel Gemert Eindhoven. Kijk ook op Kasteelvangemert.nl
Heerlijk veel ruimte Geniet van rustgevend stromend water Een uitschuifbare trap
MAAK EEN AFSPRAAK
VOOR EEN PROEFRIT IN EINDHOVEN OF BOXTEL
BEL OF KIJK OP ONZE SITE
VOOR MEER INFORMATIE!
KLEINE BERG 151 EINDHOVEN
SINDS 1980
Voor wie de sprong naar goud en zilver nog niet genomen heeft…
Kosteloze taxatie van al uw oude munten, penningen en bankbiljetten.
VEILINGEN U kunt uw munten, penningen en bankbiljetten aanbieden voor onze veilingen.
UNIEK BOEK!
Wegens
‘Acht
Met deze 82e editie van FRITS (wie heeft ze allemaal?) gaan we de zestiende jaargang in. En hoe. We sloten 2022 daverend af met een dubbeldik top-nummer en weer eens een ouderwetse en gezellige presentatie van de Top 50’s in DOMUSDELA, waarbij we de spin-off voor betrokken kandidaten niet moeten onderschatten. We zijn nog steeds relevant. Ondertussen verwelkomden we met ZLTO en DLL twee nieuwe partners. Een derde overwoog om zich in deze eerste editie van 2023 opnieuw regionaal te positioneren maar koos toch liever voor de volgende FRITS. Dat betekende schakelen, maar wie uit de wereld komt van de journalistieke dagproductie raakt niet gauw van de kook. Een paar weken lijken dan al gauw een zee van tijd. We hebben nu al zin in de productie van het nieuwe nummer waarvoor het zaadje tijdens de Top 50’s werd geplant en de plannen in afgelopen maanden zijn uitgewerkt. We namen afscheid van onze gewaardeerde columnisten Renee Frankhuizen, Barend Fransen, Daan de Kort en Margot Nijkamp. Wij danken hen voor hun bijdragen. Barend liet tien jaar zijn licht schijnen op de culturele ontwikkelingen in de stad en deed dat in onze ogen zeer verdienstelijk. Dat betekende tevens de komst van nieuwe columnisten in de personen van Harat
Barrahmun, Cindy Ras en Midas de Rooij. Ontwerper Leon Torremans
zette de puntjes op de
nieuwe vormgeving. Maar het meest druk zijn we toch met onze nieuwe loot aan de boom: WoW! Magazine én WoW! Media. De laatste is het nieuwe mediabedrijf van Lidy Lathouwers en ondergetekende. Lidy is de hoofdredacteur van Uit in Eindhoven. We bundelen onze krachten waarbij de maandelijkse uitgaanskrant van Uit Media transformeert tot een nieuw product dat journalistiek wordt verrijkt en verbreed. Doelgroep zijn de tienduizenden internationals in de Brainportregio Eindhoven. Het nieuwe mediaplatform wordt tweetalig: Nederlands én Engels. WoW! staat voor World of Wonders, waaruit de verwondering spreekt over alle verworvenheden van onze regio. Of het nu technologische hoogstandjes zijn, alle uitvindingen, of de verblijfsaantrekkelijkheid van Brabant met zijn gastronomische cultuur, topevents en topsport. WoW! vertelt het verhaal van de mensen, wil zo positieve impact maken en alles en iedereen verbinden met de uitnodiging om mee te doen!
Lees meer vanaf pagina 032.
Zo!, zou een bekende bierbrouwer uit Lieshout stellen. Oftewel: handen uit de mouwen, de mouwen opstropen, en aan de slag. Een heel jaar vol nieuwe uitdagingen ligt voor ons. Wij laten u als lezer graag kennismaken met de bijzondere dynamiek van onze regio die dankzij ASML internationaal als hightech centrum van de wereld wordt beschouwd. En daar mogen we als inwoners best trots op zijn.
MARQ® (GEN 2) THE QUEST FOR EXCELLENCE HAS BROKEN NEW GROUNDS
MARQ® (GEN 2) THE QUEST FOR EXCELLENCE HAS BROKEN NEW GROUNDS
Vijf luxe smarthorloges gemaakt van grade 5 titanium, met een verbluffend mooi AMOLED-aanraakscherm en traditionele bedieningsknoppen. Ontworpen als een uitdrukking van je ambitie en passies in het leven, zijn deze vijf horloges een vertrouwd hulpmiddel bij elke bezigheid. Boordevol functies voor alle avonturen van het leven.
Vijf luxe smarthorloges gemaakt van grade 5 titanium, met een verbluffend mooi AMOLED-aanraakscherm en traditionele bedieningsknoppen. Ontworpen als een uitdrukking van je ambitie en passies in het leven, zijn deze vijf horloges een vertrouwd hulpmiddel bij elke bezigheid. Boordevol functies voor alle avonturen van het leven.
LEESMAGAZINE OVER EINDHOVEN EN OMGEVING
FRITS is een vlot geschreven, hoogwaardig, (regio-)breed journalistiek en onafhankelijk magazine. De toon is positief-kritisch, en daardoor sterk opiniërend. FRITS besteedt aandacht aan de (Brainport)regio Eindhoven, de inwoners en hun verhalen. FRITS is een tweemaandelijkse uitgave, verschijnt vijf maal per jaar en heeft abonnees in heel Zuidoost-Brabant. U kunt al een jaar kennismaken met FRITS voor € 29,95 Het jaarabonnement is daarna € 39,95. Voor abonnementen in het buitenland geldt een speciaal tarief. FRITS is los te koop bij erkende boekhandels, kiosken en in supermarkten en kost dan € 7,49. Wilt u graag een abonnement? Bel met BCM, 085-7600237. U kunt ook een mailtje sturen naar abonnementen@frits.nl.
Ons bezoek- en postadres is Hallenweg 2A, 5615 PP in Eindhoven. Ons telefoonnummer is 040-3046000. Als u ons een mailtje wilt sturen met tips, opmerkingen of persberichten kunt u dit doen naar redactie@frits.nl.
HOOFDREDACTIE
Hans Matheeuwsen
06 - 317 916 54 / h.matheeuwsen@frits.nl
TRAFFIC
Eva Wellens
040 - 304 60 00 / e.wellens@frits.nl
VORMGEVING
Leon Torremans
040 - 304 60 00 / l.torremans@frits.nl
SALES
Nico van der Meer 06 - 818 136 72
Marianne Brugmans 06 - 534 576 26
Tom van de Wetering 06 - 364 126 81 materiaal@frits.nl
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
Bart Assies; Sebastiaan Bakker; Hayat Barrahmun; Karin van Berkel; Peter Blees, Koen Chatrou; Marie-José Dekkers; André Driessen; Ronald Frencken; Wil van den Heuvel; Eddy Jansen; Anemoon Langenhoff; Marieke Peeters; Iris Penning; Cindy Ras; Midas de Rooij; Pieter van Santvoort; Martijn van de Ven; Uit in Eindhoven; Louis van de Waarsenburg; Ton de Zeeuw
EINDREDACTIE
Marie-José Dekkers
BEELDREDACTIE
Freekje Groenemans
FOTOGRAFIE
Ruud Balk; Erik de Brouwer; Freekje Groenemans; Johan Manders; Patrick Meis; Eddie Mol; Paul Raats; Gijs Spierings; Igor Vermeer, Vincent van den Hoogen
Coverfoto: Zahira, door Paul Raats
VORMGEVING SPECIALS
Felix Katzmann Vormgeving & DTP
ABONNEEHANDLING / DISTRIBUTIE
BCM International BV
DRUK
PreVision Eindhoven
ISSN 1877-895X
COPYRIGHT
Het overnemen van artikelen als bedoeld in artikel 15 van de Auteurswet is niet toegestaan
@fritsmagazine
VERSCHIJNINGSDATA 2023
2 juni / 18 augustus / 20 oktober / 15 december
Foodies in Heels is hét platform voor tafeldekkend Nederland en België. Een smetteloos tafelkleed, de mooiste cocktailglazen of het kleurrijkste servies? Zoek niet verder! Op de Kleine Berg 38 vind je alles voor een heerlijk diner met vrienden of familie, inclusief inspirerende no-stress recepten. Gastvrouw Maud Sanders leert hoe je van je eettafel een plaatje maakt. Alles uit handen geven? Kan ook! Foodies in Heels tovert je tafel maar al te graag om in een oogverblindend geheel. Geef Maud en haar team carte blanche en ze verrassen je gegarandeerd met een wauw-tafel! www.foodiesinheels.com
Mobiele telefoons en laptops, we kunnen niet meer zonder. Dus als ze dan een keer uit je handen glippen en kapot vallen, wil je ze dan ook het liefst zo snel mogelijk gemaakt hebben. Bij GSM Geldrop begrijpen ze dat. Ahmad Salehi en zijn team repareren elk device, met of zonder afspraak. Jong en oud weten zijn winkel al zeveneneenhalf jaar te vinden, ook voor nieuwe telefoons, abonnementen en accessoires. Ben je op zoek naar deskundig advies over mobiele telefoons, tablets, smartphones en pc’s? Loop eens binnen op de Korte Kerkstraat in Geldrop. Zeker weten dat je goed geholpen wordt! www.gsmgeldrop.nl
NU OOK OP STRIJP-S
Naast een vestiging op de Leenderweg heeft Hout Eindhoven nu ook een restaurant op Strijp-S. In het SX-gebouw aan de Torenallee kun je 7 dagen per week terecht voor een heerlijke kop koffie, lekkere borrelhappen, verse focaccia’s en natuurlijk pizza’s uit een hout gestookte oven. In de zomer geniet je in het zonnetje van alle lekkere Italiaanse specialiteiten. Hout Eindhoven is niet alleen een plek om samen te komen met familie en vrienden, je kunt deze inspirerende omgeving ook gebruiken om te flexwerken.
Dit pareltje is zeker een om op je lijstje te zetten! www.houteindhoven.nl/hout-strijp-s
“Mensen met mooie verhalen, daar geniet ik van. Door met oprechte interesse de juiste vragen te stellen ontdek je de mens achter een vermogen. Komt u op de koffie?”
FRITS
Je kent ze wel: de kreten van sportscholen over ‘het maximale uit jezelf halen’ en ‘het strakste lijf ooit’. Bij Fourteen Personal Training
Eindhoven pakken ze het net even anders aan. Zij geloven dat het doel en het resultaat hem in de details zit. Hoe je beweegt, wat je eet en wat je er elke dag weer voor wilt doen (en…sorry, laten).
Er is geen magische pil er bestaat geen ultieme workout. Dat komt omdat iedereen uniek is. Daarom train je bij Fourteen Personal Training intens, gevarieerd én op maat. Iedere sessie is nét even anders, waardoor je een maximaal resultaat behaalt in verbranding en spieropbouw. www.14-personal.training
De Poolse Ilona Kemna kwam na veel reizen door Europa met haar gezin terug naar Nederland en wist altijd al dat ze graag iets voor zichzelf wilde beginnen. Inmiddels is ze de trotse eigenaresse van Blue Story, een winkel met prachtig Pools aardewerk uit Bolesławiec, ook wel Bunzlau genoemd. De blauwwitte borden, taartplateaus, ovenschalen en vazen zijn nog niet bij iedereen bekend. Maar wie deze producten eenmaal gebruikt heeft, wil nooit meer iets anders. Dagelijks gebruik en de vaatwasmachine hebben geen invloed op de kwaliteit. Ook is het aardewerk oven- en magnetronbestendig. Ilona heeft een webshop, maar leuker is nog om haar collectie in het echt te bewonderen in de Urban Shopper op Strijp-S. www.bluestory.nl
Voor iedereen die zich weer even ongegeneerd kind wil voelen, is er nu Bounce Valley. In dit airpark kan iedereen, van jong tot oud, zich uitleven op luchtkussens. In de voormalige Heilig Hartkerk vind je alles voor extreme fun: van wipe out en glijbanen tot obstacle run. Bounce Valley is niet alleen een vette locatie voor een kinderfeestje, maar vooral ook voor een teamuitje of een avond uit je dak met vrienden! Op vrijdag- en zaterdagavond is Bounce Valley alleen geopend voor bezoekers van 15 jaar of ouder. Sta jij al te springen? www.bouncevalley.nl/eindhoven
Verkorte uitvoering
Maandag 3 april 2023
Aanvang 20.00 uur (geen pauze)
DomusDela (De Paterskerk)
Tramstraat 27, Eindhoven
Matthäus Passion Hoogtepunten:
Alle koralen en koorstukken uit de Matthäus Passion worden uitgevoerd door Kempenkoor en barokorkest La Sorpresa in volledige bezetting. Sopraan Marjon Strijk zingt enkele beroemde aria’s. Tenor Jan van Elsacker vertelt het lijdensverhaal en zingt een aantal recitatieven van de evangelist.
Woensdag 5 april 2023
Aanvang 19.30 uur
Sint-Petrusbasiliek
Markt 2, Oirschot
De volledige Matthäus Passion: Kempenkoor voert al vijftien jaar in Oirschot de volledige Matthäus Passion uit op de woensdag voor Pasen. Medewerkenden zijn barokorkest la Sorpresa, Jongenskoor Dalfsen en de solisten Jan van Elsacker (tenor, evangelist), Maarten Koningsberger (bas, Christus), Hilde Coppé (sopraan), Tobias Segura Peralta (altus), Falco van Loon (tenor), Roele Kok (bas) en Ralph Rousseau Meulenbroeks (viola da gamba). De algehele leiding is in handen van Cees Wouters.
Een Eindhovens kookboek bomvol recepten van Eindhovense horecazaken. De maar liefst 80 recepten zijn aangevuld met lokale bier-, koffie- en sterkedranksuggesties. Op elke pagina vind je terug of het gerecht gluten-, suiker-, lactosevrij is en/of vega of vegan. Dit kookboek is geschreven voor de hobbykok maar ook voor de Ik-gooialles-in-de-magnetron-kok. www.local-taste.nl/eindhoven
Eindhoven is de stad van grote veranderingen. Onder meer de komst van Philips, de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw en de huidige groeispurt van de Brainportregio hebben grote invloed gehad op het uiterlijk van Eindhoven. Dit boek laat aan de hand van oude en nieuwe foto’s van vijftig plekken in de stad zien wat dit met Eindhoven deed en doet. Jan van Schagen publiceerde regelmatig over de geschiedenis van zijn geboorteplaats. Dit boek is zijn finale werk. Het verscheen vlak voor zijn overlijden. www.lecturis.nl
Norbert van Onna fotografeert al jaren het stedelijk landschap van Eindhoven. Als eigenaar van Uitgeverij Archehov heeft hij een aantal boekproducties gerealiseerd. Sinds 1997 verschenen onder andere: Architectuur in Eindhoven
-Impressies van een Stedelijk Landschap, Complex Strijp S/T/R
-Impressies van een Industrieel Landschap, Rietveld & Ruys - In Bergeijk en Eindhoven 360. In zijn nieuwste fotoboek portretteert hij Eindhovense gebouwen en hun identiteit in stemmig zwart-wit. www.onna.nl
Vince Welbers uit Waalre vertelt in het boek Onze band is nooit voorbij over het verlies van zijn zus Ninthe. Het boek is de eerste Nederlandse uitgave waarin jongeren vertellen over hun overleden broertje of zusje. Het is een initiatief van Stichting Nooit Voorbij, die ouders, broertjes en zusjes begeleidt bij het rouwproces. Onder begeleiding van therapeuten hebben de jongeren tijdens een speciaal voor hen georganiseerd schrijfweekend hun verhaal op papier gezet. www.stichtingnooitvoorbij.nl
Heidi Los schreef samen met Marcella Bos een boek over de impact van opgroeien als dochter in een ondernemersgezin en wat dat je brengt. Heidi woont in Eindhoven, evenals drie andere ondernemersdochters in het boek: Marjolein Janssen, Anne van Gerwen en Colette de Vries. Het boek is een ontdekkingstocht naar de twaalf kenmerken om daarmee aan de slag te gaan. www.ondernemersdochters.nl
Eindhovenaar Paul Raats maakte naam met innovatieve sport- en dronefotografie. De luwte die door de coronacrisis veroorzaakt werd en zijn groeiende honger naar kunstcreatie, stimuleerden hem om nieuwe wegen in te slaan en zijn artistieke intuïtie te volgen. Experimenten met Artificial Intelligence (AI), epoxyhars en onorthodoxe beelddragers als traanplaat en designbehang trekken nu al internationaal de aandacht. Vanuit zijn Xperience Center op Strijp-T verovert Raats de wereld met zijn Dutch Vizuals.
TEKST: BART ASSIES | FOTO'S: PAUL RAATS
Verscholen tussen de Philipsgebouwen uit de jaren zestig op Strijp-T staat een bunkerachtig gebouw dat uitkijkt op een binnentuin. Hier bevindt zich sinds februari 2020 de studio van Paul Raats. Hier kan hij permanent zijn werk exposeren en experimenteren met verschillende technieken. „Dit is de ideale plek om mijn werk als beeldmaker en visual artist te bedenken en te presenteren”, aldus Raats. Een ideale plek ook om mensen te ontvangen. Daarom stelt Raats zijn gezellige expositieruimte regelmatig beschikbaar aan derden voor vergaderingen en evenementen. Maar voordat Raats op Strijp-T terecht kwam, had hij al een rijkgeschakeerde carrière achter de rug.
EINDHOVENAAR
Raats is een Eindhovenaar in hart en nieren: op 12 november 1967 zag hij het levenslicht in de Hoogstraat,
waar zijn vader een gerenommeerde fietsenzaak had. Er kwamen regelmatig wielrenners over de vloer. „Op mijn elfde was ik al een fietsgroupie”, bekent Raats. „En toen hier in Eindhoven het wielercriterium werd verreden, was ik helemaal verkocht. Het fysieke aspect, de geschoren benen die glommen van de olie – het maakte diepe indruk. Ik wilde wielrennen! Mijn vader vond het echter niet verantwoord om me meteen mee te laten doen aan wedstrijden vanwege de enorme lichamelijke belasting. Ik moest dus wachten tot ik wat ouder was. In de tussentijd zat ik op judo, schaatste veel en ik voetbalde bij FC Eindhoven. Op mijn vijftiende regelde mijn vader een wielerlicentie voor mij. Hij was mijn grote inspiratie, helaas overleed hij toen ik achttien was. Mijn moeder besloot toen de fietsenzaak te sluiten.” Raats bleek een getalenteerd wielrenner en overwoog een profcarrière, maar ging uiteindelijk naar het heao waar
‘Op mijn elfde was ik al een fietsgroupie. En toen hier in Eindhoven het wielercriterium werd verreden, was ik helemaal verkocht’WERELD- EN OLYMPISCH KAMPIOEN HARRIE LAVREYSEN
hij de commerciële richting koos. Na zijn studie rolde hij al snel in de telecommunicatie en klom op tot mededirecteur van de Europese tak van TELMAR, een internationaal mediatechnologiebedrijf. Maar na een geschil over een reorganisatie en salarissen in 2008, 2009 besloot Raats een heel andere richting op te gaan.
PASSIE VOOR TECHNIEK EN MENSEN
„Fotografie, en dan vooral sportfotografie, had altijd al mijn belangstelling. Als ik op zakenreis ging, nam ik vaak een camera mee. Ik zie veel dingen en vind het leuk om die vast te leggen. In 2009 was ik één van de eersten in Europa die experimenteerde met drones – in die tijd nog loeidure apparatuur.” Al snel was er belangstelling van onder andere het ANP en doorkruiste Raats het hele land voor luchtopnames. Het tv-programma Klokhuis maakte een reportage over Raats met opnames bij het Evoluon. Het leidde ertoe dat hij betrokken werd bij de
verslaggeving van de Tour de France, ook omdat hij al langere tijd Lance Armstrong volgde na zijn schorsing in 2005. „Ik vond de comeback van Armstrong heel interessant en wilde hem niet alleen als wielrenner portretteren, maar ook als mens.” Het Belgische Sporza besteedde in 2011 een apart item aan Raats, bezig met de drone in de Tour.
GEBOUW SX
Door de samenwerking met het ANP kwam de carrière van Raats in een stroomversnelling. Zijn foto’s vielen op. In 2011 werd hij door Jeroen Veldkamp van Veldkamp Productions geattendeerd op Gebouw SX op Strijp-S. Hier was Bob van Oosterhout met zijn sportmarketingbureau Triple Double bezig een toonaangevend centrum voor sport, marketing en media te creëren. Raats besloot er zijn studio te vestigen. „Mijn periode in SX heeft mijn carrière een enorme boost gegeven, maar
‘In 2009 was ik één van de eersten in Europa die experimenteerde met drones’
DRONEOPNAME VAN DE PATERSKERK TIJDENS GLOW
wegens ruimtegebrek ben ik na acht jaar naar Strijp-T verhuisd. In die acht jaar in SX kwam ik in contact met verschillende topsporters en kreeg ik opdrachten van diverse mooie merken en clubs.”
Uit deze periode dateren ook zijn contacten met Sportcentrum Papendal in Arnhem, waar zo’n 550 topsporters gebruikmaken van de faciliteiten. Raats wil dan steeds meer in zijn werk de persoon centraal stellen door een kunstzinnige invulling. Voor zijn portretten en reportages trekt hij intensief met de sporters op en maakt veel vrij
Ferry Weertman en hockey-international Frédérique Matla. Raats maakt nu met haar spectaculaire foto’s voor het Japanse sportmerk Mizuno, één van Raats’ grootste opdrachtgevers. Dankzij zijn werk in de topsport is hij ook aan de slag voor HELDEN Magazine, een prachtig sportblad, waarvoor hij ook inmiddels twee keer Sifan Hassan portretteerde.
DUTCH VIZUALS
Omdat reizen en intensief contact met sporters tijdens de pandemie taboe waren, had Raats ineens tijd voor andere dingen. De al genoemde vaardigheden met
werk. „Foto’s van sporters omdat ik het gevoel en de inzet van topsporters ken.” Hij had de ambitie om tijdens de Olympische Zomerspelen van 2020 in Tokyo in het Holland Heineken House te exposeren – dat was zijn ultieme droom. Tientallen unieke foto’s van topsporters, vier reizen naar Japan en de samenwerking met Papendal leidden uiteindelijk tot een overeenkomst met NOC*NSF. Helaas gooide de coronacrisis roet in het eten. Wel kwamen er werken te hangen op de Nederlandse ambassade en bij een modemerk in Tokyo en leidde dit project tot een grote expositie in Papendal. Het leverde Raats veel vriendschappen met topsporters op, onder wie olympisch kampioen openwaterzwemmen
drone-opnames bouwde hij verder uit in samenwerking met Sander Hofman, mediamanager van ASML, die hem inschakelde voor fotografie en een film over de nieuwe ASML-campus in Veldhoven voor het digitale jaarverslag van 2020. „Het dronewerk stelde mij financieel in staat om in nieuwe projecten te investeren”, aldus Raats. De pandemie had namelijk zijn artistieke ambities verder aangewakkerd en versterkte een ontwikkeling die al een tijdje in zijn werk te bespeuren was: zijn foto’s zijn in de loop der tijd statischer geworden, de beelden experimenteler. „Sport, sporters, kunstfotografie”, vat Raats het samen. „Ik werk veel alleen en vind het fijn om mijn eigen weg te vinden. Hightech inspireert me; ik word
‘Ik ging foto’s creëren en bewerken met verschillende algoritmes, maar ook op heel andere materialen printen, heel spannend en verrassend’
er heel blij van als ik technische innovaties goed onder de knie kan krijgen en ermee kan experimenteren, om tot een mooi en uniek beeld te komen.” Raats, die geen professionele opleiding als fotograaf heeft gehad, ontwikkelt graag zijn eigen technieken en uitvindingen. Ook filmpjes van vakgenoten op YouTube waren daarbij behulpzaam. „Ik ging foto’s creëren en bewerken met verschillende algoritmes, maar ook op heel andere materialen printen, heel spannend en verrassend. Het heeft geleid tot nieuw werk dat ik nu presenteer onder de naam Dutch Vizuals.”
ALTIJD WEER VERNIEUWING EN ZEKER UNIEK
Voor Dutch Vizuals heeft Raats een aantal portretten van jonge vrouwen gemaakt. De portretten zijn dusdanig bewerkt dat ze niet te herleiden zijn tot een bestaand individu; het zijn eerder archetypen of ideaalbeelden
dan vrouwen van vlees en bloed. De portretten dragen namen als Naomi (Hebreeuws voor 'lieflijk' of 'aangenaam'), Sakura (Japans voor ‘bloesemtak’) en Zaïra (wat in het Arabisch zoiets betekent als ‘bloeiend, florerend’).
„Alles komt hier bij elkaar”, aldus Raats. „Het gaat om unieke beelden, móóie beelden. Mensen moeten er blij van worden.” Waarom vrouwen? „Vrouwen zijn belangrijk in mijn leven – mijn echtgenote en onze twee dochters”, zegt Raats wat verlegen. Hij laat het onderwerp snel achter zich. Zoals zoveel kunstenaars heeft hij het liever over de techniek die aan het werk ten grondslag ligt en laat hij de duiding graag aan anderen over. Voor zijn Dutch Vizuals heeft Raats geëxperimenteerd met verschillende dragers. „Ik wilde op traanplaat en rijstkorrelplaat printen. Dat zijn gegalvaniseerde ijzeren platen met een profiel die veel worden gebruikt in de bouw. De structuur en de glans ervan spraken me aan, dit
‘Vrouwen zijn belangrijk in mijn levenmijn echtgenote en onze twee dochters’
geeft een speciale communicatie terug aan de muur. Ik wist niet of het mogelijk zou zijn om erop te printen, maar uiteindelijk lukte het. Na eindeloze experimenten en testen ben ik tot een unieke samenwerking gekomen van specialisten met kennis van materiaal, printen, epoxy, design en kunst. Ik werk bijvoorbeeld voor mijn kunst nauw samen met een professionele drukker die over een van ’s-werelds grootste en beste printers beschikt.” Naast plaatmateriaal experimenteert Raats met structuurbehang en leer. Als de print klaar is, wordt zij vaak met een hoogglans laag epoxy gecoat. Ook dat is zeer secuur werk waar Raats een specialist voor inschakelt. „Door die laag epoxy is de kleurbeleving heel bijzonder en veel intenser.”
WERELDPRIMEUR
„De reacties van bezoekers en kopers zijn zeer positief. We maken nu iets heel speciaals, ik denk dat het een wereldprimeur is. En er komt nog meer nieuw werk aan dat bijzonder gaat zijn”, aldus Raats. Belangstellenden zijn natuurlijk altijd van harte welkom in zijn Xperience Center op Strijp-T. In de nabije toekomst zal Raats’ werk ruimschoots in zijn thuisstad Eindhoven te zien zijn. Ook is Raats druk bezig de mogelijkheden van presentaties in het buitenland af te tasten, onder meer bij interieurbedrijven in Dubai en galerieën in Parijs. In ieder geval rekent hij erop dat een grote presentatie van zijn sportfoto’s in 2024 tijdens de Olympische Spelen in Parijs te zien zal zijn in het TeamNL Huis aldaar.
‘We maken nu iets heel speciaals. Ik denk dat het een wereldprimeur is’
Uit Media en FRITS Media presenteren een nieuw, tweetalig communicatieplatform voor de regio: WoW! Dat staat voor World of Wonders, waaruit de verwondering spreekt over alle verworvenheden van onze Brainportregio. Of het nu technologische hoogstandjes zijn, alle uitvindingen, of de verblijfsaantrekkelijkheid van Brabant met zijn gastronomische cultuur, topevents en topsport; WoW! vertelt het verhaal van de mensen, wil zo positieve impact maken en alles en iedereen verbinden, met de uitnodiging om mee te doen!
TEKST: HANS MATHEEUWSEN |
WoW! Media heet de boreling uit onze samenwerking. Het idee is al enkele jaren oud, de voorbereiding op de lancering eind april beloopt inmiddels zo’n driekwart jaar. Eigenaar en hoofdredacteur Lidy Lathouwers wilde haar product, de maandelijkse krant Uit in Eindhoven, graag verrijken met journalistieke content en breder uitrollen. In de zomer raakten Lidy en ik in gesprek over haar ambitie om de agendafunctie van Uit in Eindhoven uit te breiden en te combineren met journalistieke inhoud. Mijn idee voor een onafhankelijk Engelstalig mediaplatform voor internationals in de regio Eindhoven verdween drie jaar geleden onder invloed van corona in de ijskast. Daar heb ik het vorig voorjaar weer uitgehaald. In eerste instantie vanwege de voorgenomen bouw van het internationale
congrescentrum door Van der Valk Hotel Eindhoven waar een jaar geleden nog sprake van was. Het voorstel om het concept van het mediaplatform toe te passen op haar ambities werd door Lidy met enthousiasme begroet. De rest is geschiedenis, heet het dan.
KROON
Nou, toen begon het pas. We vonden in Eric van Schagen, CEO van Simac IT en voorzitter van NVO-NCW afdeling Zeeland Brabant, een partner die vanaf het allereerste begin, drie jaar geleden, overtuigd is van de noodzaak van een communicatieplatform binnen de Brainportregio dat verbindt. Hij doelt dan op een verbinding van internationals, mensen en bedrijven van buiten aan Eindhoven en wijde omgeving, denk: heel Brabant, én van inwoners van
de regio en geïnteresseerden in de context van Brainport. En wat verstaan we dan onder de Brainportregio? Alle hightech bedrijvigheid en de pioniersmentaliteit in Zuidoost-Brabant, waarop in samenwerking met overheid en kennisinstellingen, zoals de TU/e en Fontys, de maakindustrie voortbouwt en floreert, en de kwaliteit van leven van mensen toeneemt. Waarbij ‘Brainport’ een containerbegrip is. Een bestuurlijk vehikel, om de economische ontwikkeling van onze regio in uit te drukken. Vroeger had je Philips in Eindhoven. Nu zijn er veel succesvolle bedrijven, bijna allemaal spin-offs van Philips, waaronder ASML dat het vroegere moederbedrijf inmiddels aardig naar de kroon steekt.
„Wij vinden het hoog tijd dat de Brainportregio een internationaal platform krijgt voor alle
communicatie om nieuws en wetenswaardigheden over activiteiten in de regio en onze successen te delen”, stelt Eric van Schagen. „Media die voorzien in de broodnodige
informatie en tips voor het veraangenamen en vergemakkelijken van het dagelijkse leven van inwoners en internationals. En die ingezet kunnen worden als instrument om kenniswerkers in de wereld te interesseren in een job in onze regio. WoW! representeert de verwondering over de regio Eindhoven en de kracht van de triple helix: ondernemende, slimme en vakkundige mensen. Het platform besteedt aandacht aan alle ontwikkelingen, verworvenheden, slagkracht, leefbaarheid en aantrekkingskracht van deze omgeving. Kortom, voor WoW! is de Brainportregio the place to be die internationaal hip, hot & happening is! Binnen de formule is aandacht voor techniek, design en kennis, naast kunst, cultuur, uitgaan en sport.”
'Brainportregio is the place to be die internationaal hip, hot & happening is!’FRITS MEDIA
SUCCESSEN DELEN
Zelf praat ik graag over het zichtbaar maken van de onzichtbare kracht van (de regio) Eindhoven. Die zit in de mensen. WoW! brengt succes op het gebied van internationale profilering, economische slagkracht én leefbaarheid naar de ‘next level’. Eindhoven is in transitie. Stad en regio bouwen aan de toekomst op de fundamenten van de verworvenheden uit het verleden door innovatie en transformatie. Eindhoven dient zijn internationale uitstraling en positie te versterken in ‘the war for talent’. Jonge kenniswerkers en bedrijven vestigen zich graag in een dynamische en levendige omgeving die in al hun behoeften voorziet. WoW! faciliteert en stimuleert de community op zowel stedelijk als Brainportniveau waar inspiratie, activering en
kruisbestuiving een belangrijke rol spelen. Be proud en tell it: successen delen en etaleren. Ook voegen we elementen toe met internationale betekenis. Voortbouwen op internationaal toonaangevende events als GLOW, STRP Festival, DDW en initiatieven als de Singularity University. Aandacht voor het aantrekken van nieuwe concepten (voorzieningen, leisure, retail, aansluitend op de Eindhovense thema's Techniek, Design en Kennis). Met voorbeelden promoten we de unieke combinatie van de creatieve linker hersenhelft met de technische rechter hersenhelft van deze stad in de wereld. We verbinden hard(ware) met d met hart met t. WoW! informeert over ‘The greater Eindhoven’: Helmond, Tilburg, Den Bosch en Breda.
LEEFWERELD
WoW! wordt allereerst een maandmagazine, dat tweetalig verschijnt in een gebied groter dan de regio, in Eindhoven zelfs huis-aan-huis. WoW! Magazine ligt gratis bij cultuur- en sportinstellingen en
uitgaansgelegenheden, bij bedrijven, instellingen en campussen in stad en regio. Gelijktijdig verschijnt een editie met Nederlands als voertaal. Die krijgt een hoge
‘We verbinden hard(ware) met d met hart met t’LIDY LATHOUWERS
oplage zodat we huis-aan-huis kunnen verspreiden, met exclusieve katernen op stadsdeelniveau of voor organisaties De mediaformule van WoW! past precies in de communicatiestrategie van ‘Brainport voor elkaar’. Het nieuwe initiatief van gemeente Eindhoven en gemeente Helmond, Impact040, Samen voor Eindhoven, het Partnerfonds Brainport Eindhoven en Brainport Development. Gemeenschappelijk doel is alle inwoners betrekken bij het economisch succes van de regio. Via een
platform met een brede afspiegeling van sociaal-maatschappelijke organisaties, bedrijven, overheden en onderwijs die in een werkorganisatie willen samenwerken om sociaal maatschappelijke initiatieven uit te voeren. De kracht van deze programma’s en projecten is de impact op de leefwereld van de inwoners van onze regio.
Inwoners moeten de positieve effecten ervan voelen en ervaren in hun dagelijkse leven doordat we met elkaar oplossingen realiseren voor in de regio gevoelde sociaalmaatschappelijke vraagstukken.
„Dat snakt naar verhalen die moeten worden verteld", licht Lidy Lathouwers de oprichting van
WoW! toe. „Verhalen waar WoW! op in springt om ze op te tekenen. Die de kern raken en de mens centraal zetten. Laten zien wat er allemaal te doen en te beleven valt. Zodat we ons blijven verwonderen over alle verworvenheden van onze omgeving, en onze eigen positie daarbinnen kunnen blijven bepalen.”
‘Brainport voor elkaar snakt naar verhalen die moeten worden verteld’
DRAAGVLAK
Het afgelopen half jaar is benut voor het creëren van draagvlak binnen Brainport. Daarvoor zijn overeenkomsten aangegaan met stakeholders die het nieuwe WoW!-platform ook van content zullen voorzien. Hiertussen bevinden zich de (grote) bedrij-
ven die gerust aanjagers van het economische succes mogen genoemd, maar ook overheden en kennisinstellingen. Verder zijn met de uitagenda de culturele podia vertegenwoordigd in WoW! en is het de ambitie om ook sportwedstrijden in de agenda mee te nemen.
‘The must read for the Brainport region’
Aan co-working van zelfstandige ondernemers of kleine bedrijfjes zijn we inmiddels gewend. Dat kan in vele bedrijfsverzamelgebouwen of workspaces, waar deelnemers kantoren, ateliers of flexplekken hebben en daarnaast gebruikmaken van gemeenschappelijke faciliteiten. Ook co-living is in opkomst: samen wonen in een mix van privé- en gezamenlijke ruimten. Nederland is daarmee nog beduidend minder ver dan vele andere landen. Maar met de huidige prijsontwikkeling valt te verwachten dat ons land die opgaande trend zal volgen. Er zijn al wat initiatieven, in Amsterdam bijvoorbeeld, maar ook op Strijp-S in gebouw The Cohesion Lux bijvoorbeeld. Rockfield Real Estate ontwikkelde hier samen met SDK Vastgoed een woontoren die onder meer 87 zogenoemde Friends huurappartementen bevat. Twee, drie of vier vrienden hebben in zo’n appartement hun eigen slaapkamer (soms een eigen badkamer), maar delen in ieder geval de keu ken en woonkamer met elkaar. En ze delen dan uiteraard ook de huurkosten, zodat ze toch betaalbaar kunnen wonen.
Tijdens een recente studiereis in de Verenigde Staten bekeek ik een aan tal co-living initiatieven. Er zijn daar al veel projecten gerealiseerd, omdat de huurprijzen in steden als New York en San Francisco werkelijk huizenhoog zijn. Hier in Eindhoven vinden we een huurprijs van 20 euro per vierkante me ter heel wat, maar in Manhattan knipperen ze nog niet met de ogen als een be drag van 80 euro per vierkante
meter wordt gevraagd. In een uitbreidingswijk iets buiten New York is dat bedrag met pakweg 50 euro iets schappelijker, maar toch nog meer dan het dubbele in vergelijking met de centrumprijzen in onze eigen Brainport. Ik ga dergelijke hoge prijzen zeker niet propageren, maar de realiteit is wel dat de huurprijzen in Eindhoven verder zullen stijgen. Zeker als de economische groei doorzet en de krapte op de woningmarkt aanhoudt. Wie denkt dat de prijzen voor grond, bouwmaterialen en arbeid na de huidige forse stijgingen ooit weer gaan dalen - als de wereld in wat rustiger vaarwater terechtkomt - moet ik helaas uit de droom helpen.
Hogere prijzen vormen zeker een stimulans voor het realiseren van projecten met een co-living element, met name in een hoogstedelijk gebied. Misschien ontdekken we langzamerhand ook weer de waarde van community-vorming in onze geïndividualiseerde samenleving. We zien in eigen land een lichte trend richting knarrenhofjes, ecowijkjes en meergeneratiehofjes. In Amerika heb ik gezien dat - afhankelijk van de schaal van de initiatieven - nog heel wat meer mogelijk is het delen van woonkamers en keukens. Ook het delen van een zwembad, fitnessruimtes, werkkamers, wasserettes, logeerkamers en diensten kan in beeld komen, mits je de kosten met een flink aantal bewoners kunt delen. Zo kan co-living ook meerwaarde bieden.
De Defender Plug-in Hybrid, de meest efficiënte ooit. Ook in elektrische modus met hoge en lage gearing, en dus ook zonder uitlaatemissies toonaangevend in het terrein.
Automobielbedrijf
Hondsruglaan 99, 5628 DB Eindhoven
040 290 11 20
cito-jlr.nl
HET GBBV (GEZOND BRAINPORTS BOEREN VERSTAND) VAN
De hele wereld komt naar Nederland voor land- en tuinbouwinnovatie en om de kunst van het boeren af te kijken. Vlak daarin de Brabantse Brainport niet uit. De slimme metropoolregio heeft tenslotte niet alleen de meeste patenten per vierkante meter, maar herbergt ook de meest efficiënte voedselproductie per vierkante meter. Daarom gaat FRITS met boerenclub ZLTO de boer op om het GBBV in de praktijk te peilen bij de boer en de nerd.
TEKST: MARIE-JOSÉ DEKKERS | FOTO'S: FREEKJE GROENEMANSS
Voor deze eerste aflevering reizen we naar Rooi. In Streekbelevingscentrum de Gasthuishoeve wachten thee, uitvinder Cees van Nimwegen, bomenboer Eric van den Hurk en zijn dochter Marlieke.
Voormalig boomkweker en voorzitter van Greenport Midden-Brabant Eric houdt niet van boeken en niet van stilzitten: „Op de dag dat ik achttien werd, stopte ik met school. Toen mocht het, behalve van ons moeder. Ik werkte al bij een hoveniersbedrijf en begon voor mezelf, want dat kon ik ook wel. Mijn zoon doet nu de ilex- en heesterkwekerij hiernaast, met veertig ha open grond. We exporteren de hulst vooral als kerstproduct naar Frankrijk en Engeland, naar bijvoorbeeld Marks & Spencer. Als hobby ben ik zeven jaar geleden in de oude schuur met de Gasthuishoeve begonnen.”
Hij heeft eigenhandig in de enorme schuur een Roois dorp gebouwd,
compleet met kroeg - De Bonte Os, Perzische kleedjes op de tafelsklompenmakerij, bakkerij, bierbrouwerij en postkantoor rond het marktplein: „Ik heb pandjes in Sint-Oedenrode op schaal nagebouwd, met ambachtsmannen uit het dorp.” Verderop zijn de mediterrane binnentuin en horeca in en rond De Tuinkamer. Het geheel heeft 170 zonnepanelen voor licht en elektra: „Maar in de zomer leveren we niet terug aan het net maar aan energieopslag CESAR.”
Hij kwam elektrotechnisch ingenieur Cees enkele jaren geleden tegen op het Gasthuishoeveterras: „We raakten aan de buurt en hij vertelde over zijn vernieuwende CESAR. Dat vond ik een goei idee.
Hij had nog geen plek voor een proefopstelling, werd ziek van de bureaucratie. ‘Zet ‘m dan hier neer’. Dus ik bestelde de volgende dag een kraan en nu staat hier het prototype van 10.000 kWh in een dik geïsoleerde zeecontainer.” Is Eric eco? „Neuh, ik ben niet zo groen. Ik hergebruik wel graag materialen – zoals de omgewaaide boom uit Helmond voor de zuil en balken in dit café. CESAR levert gewoon geld op, en groen als mooie bijkomstigheid. Onze insteek is die van proefproject. Gemeenten die wijken willen bouwen, moeten dat gasloos doen. Zit er een varkensof koeienboer in de buurt die weg moet, dan kan de stal blijven staan, maar dan met energieopslag als kostwinning en de Hinderwet-
ERIC EN MARLIEKE VAN DEN HURK MET CEES VAN NIMWEGEN (R) OP DE IN AANBOUW ZIJNDE CESAR,
emissie vervalt. Voor veel boeren is het pijnpunt dat ze moeten vertrekken vanwaar ze al zes-zeven generaties wonen. Met CESAR kunnen ze er blijven wonen, met een nieuw verdienmodel. Dit is het begin. Prachtig verhaal en het werkt.”
Dat is precies wat dochter Marlieke doet: „Ik kocht de oude veehouderij hiertegenover om er een duurzaam
recreatiepark in het Dommeldal van te maken, samen met mijn vriend die een bouwbedrijf heeft. In de mestputten in de oude koeienstal bouwen we nu de CESAR-centrale voor verwarming en warm water voor de appartementen in de tweede stal en de woning en Bed and Breakfast ernaast. Dat gebeurt allemaal in overleg met Stichting Roois Landschap en IVN. De lelijke oude stal wordt inge-
CESAR staat voor Centralized Energy Storage And Recovery. Cees’ in 2018 gepatenteerde accu zet duurzame wind- en zonne-energie om in warmte en slaat die op. Wanneer nodig gaat de warmte - tot 500° en hoger - naar (vloer)verwarming en via een wisselaar naar warm water, of weer naar elektriciteit waarbij het rendementsverlies weer voor warmte kan worden gebruikt. Het idee is lowtech, eenvoudig en puur mechanisch; er worden geen chemische materialen gebruikt.
bed in het landschap, als terp. Die kunnen we beplanten en er een uitkijktoren op zetten. En in de terp komen grotjes waarin de steenuil kan broeden. Er staat dus helemaal geen gebouw meer. En dat concept kan door heel Nederland worden toegepast. Internationaal ook.”
Cees heeft al een inventief leven achter de rug. De geboren
CESAR wordt nu toegepast in Ecodorp Boekel, nadat de proefopstelling bij de Gasthuishoeve een succes bleek en kinderziektes werden overwonnen. Ook wordt een modulaire CESAR gebouwd in en voor duurzaam recreatiepark Den Bobbelaer dat Marlieke van den Hurk met haar partner ontwikkelt. De twintig appartementen in een oude veestal, Bed and Breakfast en woning krijgen straks van CESAR het hele jaar CO2-, aardgas- en stookkostenvrij 75.000 kWh (!) voor warm water en verwarming.
‘CESAR levert gewoon geld op, en groen als mooie bijkomstigheid’CESAR-PROEFOPSTELLING BIJ DEN BOBBELAER ZONNEPANELEN BIJ DE GASTHUISHOEVE
Utrechtenaar is allang Brabander. Hij werkte in het NatLab en hightech ontwikkeling van Philips, bedacht daar slimme dingen voor de CD-productie en begon voor zichzelf. Toen hij zijn bedrijf verkocht, droogde de ideeënstroom in zijn hoofd niet op en ging hij niet rentenieren: „Ik rommelde wat in vastgoed maar dat verhuren is voor mij niet motiverend. Er zaten wat dure appartementen tussen en daar komt gespuis op af.”
graad Celsius in dan in water. Maar dat wordt rijkelijk gecompenseerd door het feit dat je naar 400-500° kunt. En het is stabieler en veiliger. Er komt geen chemie aan te pas. Het is een blok met beton, met buizen als verwarmingselement om energie erin en ventilatoren om die eruit te krijgen.”
In zijn eerste prototype verwerkte hij beton met vulkanisch gesteente basalt: „Nu staalslakken, de reststroom van staalproductie. Bij
heeft CESAR 400 kuub opslagmateriaal met 1.000 kuub isolatie eromheen. Dat is steenwol. Glaswol kan ook, als het maar tegen hoge temperaturen bestand is. EPS kan niet; vele malen duurder en het smelt. Met de Boekelse CESAR kun je ruim 100.000 kWh terughalen; er gaat 150.000 kWh in via 600 zonnepanelen. Daarmee kun je de hele winter 36 woningen verwarmen en
Een jaar of tien geleden raakte hij geïnteresseerd in wind- en zonne-energie: „Wat gaan we met overschotten daarvan doen? Hoe hoger het percentage duurzaam opgewekte energie wordt, hoe groter het probleem dat je die niet kwijt kunt. Op dat punt zitten we nu. Er was geen goede opslag, en zo kwam ik op het idee. Ik ging onderzoeken wat er al is. Bestaande accu’s zijn onbetaalbaar. En waterstof dan, hoor ik vaak. Maar ook dat werkt niet voor langdurig, duurzaam opslaan. Water als opslagmedium ook niet want je kunt maar tot 95° gaan. Alleen warmteopslag werkt. Op hoge temperatuur, zodat je veel energie in een kubieke meter kwijt kunt. Steen kun je zo warm maken als je wilt, al kan er iets minder energie per kuub per
Tata Steel liggen bergen van dat spul dat ook wordt toegepast in de wegenbouw. Staalslakken houden warmte nog beter vast. Hoe dichter en vaster het beton met die slakken, hoe beter de warmteopslag. In elke gram kun je een joule kwijt. Hoe zwaarder het materiaal is, des te meer er in een bepaald volume kan. De kunst is de accu het hele jaar warm te houden, zonder al te grote verliezen. Warmte weer omzetten naar elektriciteit is ook mogelijk maar kost veel rendementsverlies. Dat geldt ook voor een kolen- en gascentrale. Ik vind ook warmtepompen niet dé oplossing.”
„Iedereen een CESAR in de schuur dan?” vraagt Freekje. Cees: „Helaas. Het moet groot. De zeecontainer is na enkele maanden al veel energie kwijt. In Ecodorp Boekel
van warm water voorzien.”
De initiële investering is niet gering – in uren en materialen – maar verdient zichzelf terug: „Je investeert ongeveer twee euro om 1 kWh op te slaan. Maar die gebruik je minstens één keer per jaar en het systeem kan vijftig jaar mee want het slijt niet. Ja, de pomp en wat ventilatoren aan de buitenkant. Dan is het nog maar een paar cent per kWh.”
Geestelijk vader Cees en stiefvader Eric van CESAR krijgen van alle kanten aanvragen.
Cees: „Zeker met de hoge energieprijzen is het een gekkenhuis. We zijn nog maar een klein bedrijf. We kijken nog naar investeerders of overnamekandidaten, om de schaal te vergroten.”
‘De kunst is de accu het hele jaar warm te houden, zonder al te grote verliezen’
‘Het systeem kan minstens vijftig jaar mee want het slijt niet’
Een nieuwe campagne ontwikkelen voor de PSV-Kidsclub, met Puma om tafel voor de activatie van het nieuwe uitshirt én een strategische sessie met sportmarketingbureau Triple Double over de nieuwste ontwikkelingen in de sector. Never a dull moment voor Eli Lejeune (Head of Marcom en Brand & Design) en zijn ruim dertig PSV-collega’s. Tijd om eens achter de schermen te kijken bij de marketingafdeling van de voetbalclub. TEKST:
Tijdens het gesprek vliegen de (Engelse) marketingtermen je om de oren. Een kwestie van passie en vakmanschap, want Lejeune vertelt bevlogen over ‘zijn’ afdeling. „Ik stuur twee teams aan die deel uitmaken van de afdeling die weer gerund wordt door mijn collega Damian Bott. Binnen het Marketing & Media-team hebben we het cluster Marketing Communicatie dat zich richt op verschillende exploitaties. Denk bijvoorbeeld aan PSV Vrouwen, PSV Business en uiteraard de selectie van PSV. Daarnaast hebben we een designteam met eigen ontwerpers. Zij bewaken en beheren onze huisstijl.”
De twee teams zijn samen verantwoordelijk voor tientallen campagnes. Rondom topwedstrijden bijvoorbeeld, maar ook bij de lancering van het nieuwe thuis- en uitshirt of de activatie van een sponsor. Die campagnes gaan gepaard met een enorme stroom aan content die gericht is op de verschillende doelgroepen van de voetbalclub. En ja, dat is best uniek, geeft Lejeune toe. „Lang niet elke club heeft zo’n afdeling in huis. We kunnen partners op die manier écht helpen en bovendien werken we snel en efficiënt.”
De marketingafdeling werkt niet alleen samen met sponsors van PSV, maar vaak ook met het vaste marketing- of reclamebureau van die sponsors. „Dat werkt uitstekend”, vertelt hij. „Het bureau kruipt onder de huid van de klant en wij weten vervolgens precies hoe zij onze doelgroep kunnen bereiken.” Een voorbeeld? Bavaria vroeg zich af hoe ze in tijden van lege stadions (vanwege corona) tóch in contact konden blijven met PSV-supporters. „We richtten toen een bijzondere bus in, een soort mancave, die door het land reed. Supporters konden zo alsnog de wedstrijd van hun favoriete club bekijken.”
Zijn ogen beginnen ook te stralen als hij vertelt over de
lancering van het uitshirt van Puma. „Omdat het design van het shirt wat wegheeft van het Van Abbemuseum, hebben we een geweldige lichtprojectie ontwikkeld en een event georganiseerd bij het museum. Een visueel spektakel met een geweldige exposure. En dat shirt? Dat vloog de winkel uit.”
Korte spanningsboog
Hoe Lejeune de toekomst ziet? Met veel vertrouwen, dat is wel duidelijk. „Je hoort weleens: de jongere doelgroep heeft een te korte spanningsboog om een hele voetbalwedstrijd te kijken. De populariteit van voetbal heeft dus z’n top bereikt. Maar de kijkcijfers liegen niet”, lacht hij. „Die groeien nog steeds. Bovendien passen we onze content aan de doelgroep aan. Die is steeds sneller, korter en flitsender.”
Lejeune vertelt dat hij en zijn collega’s steeds vaker met een schuin oog naar buitenlandse topclubs kijken. „Oud-speler Mario Götze opende vorig jaar onze ogen. Wij vonden dat we al veel vroegen van onze spelers als het gaat om marketingdoeleinden. Mario vond dat meevallen. Bij Europese topclubs worden spelers bijna wekelijks gevraagd, terwijl wij het beperken tot twee of drie mediadagen per seizoen.” Lejeune verwacht dat het in Nederland ook die kant op gaat. „Voetbal wordt meer en meer entertainment. Fans verwachten meer content en willen alles weten van hun favoriete club en spelers.”
Ondanks die ontwikkelingen blijven Lejeune en zijn team met beide benen op de grond. „We moeten focus houden, blijven kijken naar onze doelstellingen. Voor ons zit dat met name in de betrokkenheid van fans.” Maar dat zijn team het druk heeft en het druk blijft houden, dat is wel zeker. „Het is heel snel gegaan en de consumptie van voetbal neemt alleen maar toe. Daarom is het belangrijk dat dit thema on top of mind blijft. Die fan vasthouden en blijven boeien, daar draait het om.”
PIEN BEKKER
”Wij delen kerstpakketten uit. De actie is heel klein in 2005, 2006 begonnen. Mensen wilden kerstpakketten weggeven, de vraag was of wij wisten aan wie? We zijn vanuit de kerk, in de Thomaslaan, gestart. Buurtbewoners en parochianen kwamen de pakketten ophalen en brachten die naar mensen die zich hadden opgegeven. Langzaamaan groeide dat. We schakelden de kerkgemeenschap in en vroegen om levensmiddelen. We kregen ook een financiële bijdrage van Charitas. We deden zelf inkopen. Omdat dit vanuit de Matteüskerk gemakkelijker was, zijn we toen overgestapt. Beide kerken behoorden toen tot de Parochie Woensel-Oost. Adressen krijgen was wel een probleem. Om privacy–redenen mochten die niet worden verstrekt. Een schooldirecteur attendeerde mij op de Stichting Leergeld. Deze vraagt bij de intake aan mensen of zij openstaan voor deelname aan acties. Inmiddels krijgen wij ook adressen door van ZuidZorg en WIJeindhoven. Meestal betreft het gezinnen. Maar er zijn genoeg ouderen die het niet breed hebben, die willen we vooral ook graag bereiken. Zo zijn er alleenstaande vrouwen die vroeger in de zaak van hun man werkten. Ze hebben geen pensioen, alleen AOW. Dat is vaak niet genoeg om van te leven. En nu, met alle gestegen kosten, zitten zij heel erg omhoog. Dat is dieptriest. Dat kun je je niet voorstellen, in deze tijd van luxe waarin de meesten nog steeds in een winkel gewoon kunnen
kopen wat ze nodig hebben. We stegen tot 150 pakketten. Dan komen er ook meer taken bij. Een administratie bijhouden bijvoorbeeld. Computerwerk. Ik heb dat lang samen met mijn man Guus gedaan. Er zijn meer mensen bij de werkgroep gekomen. We noemden die Solidariteit, omdat wij vragen solidair te zijn met mensen die het niet zo breed hebben. Gelukkig is iedereen in het team even enthousiast. Wij voeren actie onder het motto ‘Geloven is delen en delen maakt gelukkig’. Ons oudste lid, Ferd Pasteels, heeft het tot zijn honderdste jaar volgehouden. Hij vond het altijd hartstikke gezellig, al die dames om hem heen. Hij was een Belg, hij had ook altijd Belgische chocolade in huis… Hij verzorgde de flyers. Na afloop van de vieringen in november en december geven we die altijd mee. Aanvankelijk legden we die op de stoelen in de kerk. Ferd schreef ook het verhaal in de flyers. Met een heel mooie aanhef. Daar was hij goed in. Dat was hem toevertrouwd. Een ander lid is de financiën gaan doen. De twee die nu het computerwerk doen, stoppen daar helaas mee. De adressen vraag ik al jaren zelf op en ik bel de bezorgers wanneer ze de pakketten kunnen komen ophalen. Het is toch ook een beetje ons-kent-ons. Dat kleinschalige trekt mij aan. Het werkt beter. Je bent nauwer met elkaar verbonden. Wij komen veel in de kerk. Wij vragen parochianen om hulp en er zijn er niet veel die nee zeggen. Kerstpakketten maken doen we allang weer vanuit de Thomaskerk, maar
ook vanuit Sint Antonius Abtkerk, in Acht, en de Sint Petruskerk worden sinds enkele jaren pakketten gemaakt. Die behoren inmiddels allemaal tot dezelfde parochie: Sint Petrus’ Stoel te Antiochië.
We zijn begonnen met het uitdelen van koffie en thee, soep, groente en fruit in blik, iets van pasta, pastasaus, peperkoek, koekjes, soep en zakjes chips voor de kinderen en voor de volwassenen ook een knabbeltje. In december hadden we voor de verandering cornflakes. De blikken groente en fruit hebben we laten vervallen. Er zijn bezorgers van tachtig jaar en ouder en dan wordt zo’n pakket veel te zwaar. Om die reden hebben we ook het wasmiddel uit de pakketten gehaald. Alleenstaanden krijgen iets minder dan gezinnen. Toen ik het stuk over de Voedselbank las in FRITS kreeg ik het idee om mensen zelf uit te laten zoeken. Wij stoppen in elk pakket een pak koffie, maar wie zet er tegenwoordig nog op de ouderwetse manier koffie? Ja, ik wel, maar daar sta je niet bij stil. Hoeveel mensen hebben ondertussen niet een ander apparaat? Twee zondagen voorafgaand aan Solidariteitszondag en op die zondag zelf kunnen parochianen levensmiddelen inleveren. Ine Thuis en ik pluizen al in september folders van supermarkten na op voordeelacties. Na al die jaren weten we wel zo’n beetje wat er gegeven wordt en wat we zelf moeten inkopen. Als Albert Heijn een aanbieding heeft van koffie één plus één gratis, dan staan wij direct op de stoep. Albert Heijn en Lidl sponsoren onze actie al jaren. AH al langer met levensmiddelen en van Lidl hebben we jarenlang big shoppers gekregen om in te pakken. De laatste keer heeft Lidl ook levensmiddelen gesponsord. De actie is verwerkt in de voorbeden, tijdens de mededelingen wordt de actie nog een keer onder de aandacht gebracht. Er worden twee manden met levensmiddelen door parochianen naar het altaar gebracht. Die levensmiddelen worden dan ‘geofferd’ en aan het einde van de viering wordt het lied ‘Handen heb je om te geven’ gezongen. Ik vind dat een heel toepasselijk lied. Eén van de leden van de werkgroep kwam met het idee. Sindsdien zingen we het lied aan het einde van de viering als afsluiting.
Door de stijgende kosten wordt de hoeveelheid levensmiddelen die parochianen meenemen minder. Daar staat tegenover dat de financiële steun toeneemt. We beschikken over een bankrekening, via de parochie. Op onze flyer staat een QR-code om geld over te kunnen maken. Er wordt behoorlijk gestort, maar het is niet voldoende. We houden precies bij wat we binnen krijgen, wat er wordt gesponsord, wat er nodig is, wie in het verleden pakketten hebben kregen. Op basis hiervan kopen we in en wat we tekort komen, kopen we op de ochtend van het inpakken nog bij. Het aantal kerstpakketten neemt elk jaar toe. Daar schrik ik wel eens van. Afgelopen jaar hebben we niet zo veel pakketten gemaakt: 105. Alles is ook duur geworden. Daar hebben we rekening mee gehouden. Maar goed ook, we waren voor 105 pakketten bijna evenveel kwijt als eerder aan 130. Charitas staat borg voor het tekort. We kregen meer adressen door, maar we kijken ook naar hoe lang iemand al een pakket krijgt. Nieuwe aanmeldingen moeten ook aan bod komen. Er worden altijd wel tassen teruggebracht omdat mensen niet thuis waren of de deur niet open deden ondanks herhaaldelijk aanbellen. We moeten dus ook mensen teleurstellen. Niet allemaal hoor, we doen ons best. We waren dolblij dat we vorig jaar weer levensmiddelenpakketten konden maken. Vanwege corona gaven we in 2020 en 2021 cadeaubonnen à 25 euro weg, met kerstkransjes. Dan konden mensen zelf kopen wat ze wilden hebben. Dat was toch minder dan wat er in een kerstpakket zit, omdat wij gebruikmaken van al die acties.
We weten niet hoe groot precies de armoede is onder de mensen. Als werkgroep blijven wij op de achtergrond. De gemeente en bijvoorbeeld de Voedselbank mogen geen adressen doorgeven, terwijl wij die alleen maar eenmalig gebruiken voor de bezorging. Wij bezorgen in principe bij iedereen in de wijk, ongeacht geloof. De wijk is aan deze kant van de Kennedylaan, van de rondweg tot aan Bokt. Dat is groot, maar er zitten genoeg buurten tussen waar we niet hoeven te bezorgen. Ik heb geïnformeerd op scholen om kersttekeningen
‘
Het aantal kerstpakketten neemt elk jaar toe. Daar schrik ik wel eens van’
van kinderen aan de kerstpakketten toe te voegen. Maar de scholen geven aan dat er bij hen steeds meer kinderen zonder ontbijt en zonder eten naar school komen. Dan krijgt een kind thuis een pakket met een tekening of een kaart van een vriendje uit zijn of haar klas, dat is natuurlijk een beetje gek. Ik snap dat en heb alle begrip voor de situatie. Dus zijn we doorgegaan met het zoeken naar een andere, mooie afbeelding. Deze kaarten worden in het kerstpakket gedaan. Zo’n zelfde kaart wordt gemaakt voor onze bezorgers en de inpakkers om hen te bedanken voor hun inzet en een goed jaar te wensen. We bezorgen ook kaarsen bij mensen die een moeilijk jaar achter de rug hebben door bijvoorbeeld overlijden, ziekte of ontslag waardoor ze in de problemen zijn gekomen. We doen er een gedichtje bij met een troostende tekst. Hier krijgen we ontzettend leuke reacties op. Een bezorger vertelde dat hij ergens binnen
Ik ben echt voor dat kleinschalige. Het is veel persoonlijker. Ik ben ook niet van een e-mail sturen, ik stap liever zelf op mensen af. Ik heb dat gemerkt tijdens de coronajaren. Er waren gulle gevers die altijd kwamen zingen in de kerk maar toen niet meer kwamen. Ik ben ervan geschrokken hoe eenzaam de mensen in die twee jaar zijn geworden. Het koor was een sociaal uitje, evenals de zondagsviering. Ouderen zijn die online gaan volgen. Corona heeft echt een verandering teweeg gebracht. En veel oudere mensen zijn overleden…
In december heb ik veel blije gezichten gezien. Allereerst de inpakkers die aan het eind van de middag een hal vol tassen zagen staan: het is ons weer gelukt! De bezorgers krijgen veel leuke reacties. Ook blijde gezichten bij de ontvangers. Kinderen die staan te gluren naar de tas in de hoop iets lekkers te ontdekken. Dat raakt mij. Wij zijn natuurlijk zelf ook altijd blij als het weer
werd uitgenodigd zodat de mensen even hun verhaal konden doen. Even hun verdriet konden delen. De reactie van de bezorger was: 'Wat een voorrecht dat ik dit mag doen'. Dat doet je toch goed.
Een band met elkaar in de straat, zoals vroeger, bestaat niet meer. Mensen hebben ook geen tijd meer. Ik kan hen geen ongelijk geven, want wil je rondkomen met kinderen dan moet je aardig wat verdienen. De energiekosten die nu de pan uitrijzen, dat moet ook allemaal opgehoest worden. Dat is een factor die meespeelt. Ze hebben minder tijd en als je je ergens bij wil aansluiten dan gaat dat tijd kosten. Eén van ons heeft een buurtapp waarin ook mensen die niet in de kerk komen, aangaven mee te willen doen aan de actie.
gelukt is. Met genoeg steun. Daar hebben we geen klagen over. Nu zit ik het hier te vertellen, maar het is absoluut niet alleen mijn werk. Er zijn zo veel enthousiaste vrijwilligers en sowieso alle parochianen die steunen, op wat voor manier dan ook. Het onderlinge samenwerken, dat zie ik graag. Ik heb graag contact. Ik ben niet van de computers maar van gewoon contact van menstot-mens. Dat spreekt mij het meeste aan. Ik betrek er graag veel mensen bij. Ten eerste omdat het dan veel meer gaat leven, maar daarnaast is het riskant om alles bij één persoon te leggen. Ik vind het ook gezellig dat je later de mensen tegenkomt in bijvoorbeeld het winkelcentrum. De verbondenheid, dat ligt mij wel.”
‘
De scholen geven aan dat er bij hen steeds meer kinderen zonder ontbijt en zonder eten naar school komen’
Klikken op een dubieuze link in een e-mail vol spelfouten, dat doet geen mens meer. Toch? Onderzoek wijst uit dat cybercriminelen makkelijker, vaker en met grotere impact binnendringen in ons zakelijke en privéleven. De emotionele schade kan zelfs zo heftig zijn, dat Slachtofferhulp Nederland er nu een grote bewustwordingscampagne aan wijdt. „Ik heb een succesvolle ondernemer door een cyberhack zien veranderen in een huilend wrak.”
Een radiocommercial van Slachtofferhulp Nederland schetst de pijnlijke dagelijkse praktijk. „Achter die ene e-mail schuilt een organisatie met geslepen cybercriminelen die met de nieuwste technologie jouw gegevens stelen of versleutelen. Niet zo gek dat je die link vertrouwde.” De boodschap van de campagne ‘Online oplichting is een serieuze misdaad’ is duidelijk: vroeg of laat kom je aan de beurt. Die woorden klinken ook uit de mond van Michael Waterman, Cybersecurity Architect bij het Eindhovense ACA IT-Solutions. „De methodes die criminelen gebruiken om binnen te dringen in je computer of netwerk zijn bijzonder geraffineerd. Een virusscanner of firewall houdt kwaadwillenden echt niet tegen.”
Kat- en muisspel
Waterman weet waarover hij praat. ACA IT-Solutions is een dochteronderneming van accountantskantoor Crowe. Afgelopen zomer werd dit kantoor zelf slachtoffer van een omvangrijke hack. Hoe kon dat gebeuren? „Een toevalstreffer. Cybercriminelen gooien op grote schaal sleepnetten uit, op zoek naar zwakke plekken in IT-systemen van organisaties. Massa is kassa. Zelf heb je daar geen invloed op, want het is een continu kat- en muisspel tussen hackers en ontwikkelaars van hard-
en software. Voor ons was deze gebeurtenis een bevestiging dat onze voorzorgmaatregelen goed hebben gewerkt. Er zijn geen datalekken geweest, onze back-ups deden wat ze moesten doen en we waren snel weer up & running. De best mogelijke uitkomst na een ongewenste testcase.”
Wat als een cyberaanval wél succesvol is? Wat was dan de schade geweest? Waterman onderscheidt economische en emotionele schade. „Wanneer je te maken krijgt met gijzelsoftware, wordt gemiddeld twee procent van je jaaromzet opgeëist. Dat bedrag is niet toevallig gekozen en staat gelijk aan de opbrengsten van een normale werkweek. De criminelen hopen dus te bereiken dat je zo snel mogelijk betaalt en dreigen soms ook nog met meer aanvallen. Alleen al in 2022 werd in Nederland meer dan twee miljoen euro aan losgeld overgemaakt naar malafide groepen zoals het Russische Lockbit en BlackCat. Voor zover wij weten dan, want lang niet alle gedupeerden doen aangifte. En je zult het misschien niet geloven, maar over de prijs van de sleutel waarmee je je gegevens weer ontcijfert, kun je met de cybercriminelen onderhandelen! Sterker nog, vaak is degene met wie je contact hebt uiterst behulpzaam
en beleefd. Er zijn zelfs criminele organisaties die vinden dat ze jou en je bedrijf een dienst bewijzen met hun datagijzeling. We hebben het hier over een lucratieve mondiale business, de ethische aspecten daargelaten. Een business die razendsnel groeit. Deze criminele organisaties opereren als ondernemingen met een verdienmodel en jij bent de ‘klant’. Of je nu wilt of niet. Aan te pakken zijn deze ‘dienstverleners’ nauwelijks. Ze wanen zich veilig en pronken op social media met hun criminele vermogen.”
Wat een inbreuk van je digitale privacy kan doen op emotioneel vlak, zag Waterman met eigen ogen. Hij werkte jarenlang namens Microsoft samen met justitie in zaken van afdreiging. „Enkele werknemers bij een klant bewaarden allerlei privé-gegevens op hun zakelijke computer en kregen te maken met datagijzeling. Er werd gedreigd met het openbaren van gevoelige informatie die hen en het bedrijf, maar ook hele gezinnen kon raken. Cybercriminelen deinzen nergens voor terug. Dan zie je een door de wol geverfde ondernemer ineens veranderen in een uitgeput wrak. De impact van zo’n incident is niet te bevatten. Mijn advies aan ondernemers: zorg ervoor dat medewerkers hun zakelijke laptop of mobile device alleen voor zakelijke doeleinden gebruiken.”
Niemand vraagt erom door cyberbendes te grazen te worden ge-
nomen. Maar volgens Waterman zetten met name mkb-bedrijven de achterdeur soms wagenwijd open. „Veel bedrijven leven nog in 2003 als het gaat om cybersecurity. Dat komt omdat men in het mkb gewend is uit te gaan van vertrouwen. Bovendien leeft er het idee dat IT altijd alles en iedereen beschermt. Terwijl zero trust het uitgangspunt zou moeten zijn. Met andere woorden: beperk de toegang tot vitale bedrijfsdata, laat gebruikers zich valideren en richt de IT-architectuur zo in dat er in geval van nood een plan B is. Het ontbreekt in veel gevallen aan goede procedures die nodig zijn na een cyberaanval. En wanneer je back-ups maakt, vergeet dan niet om deze periodiek te testen, want ervan uitgaan dat alles werkt kun je je niet permitteren.”
Cyberweerbaarheidsonderzoek MKB Brabant
Om een betrouwbaar beeld te krijgen, deed ACA IT-Solutions in samenwerking met netwerkorganisatie MKB Eindhoven en Fontys ICT Hogeschool een grootschalig onderzoek naar de cyberweerbaarheid van mkb-bedrijven. Meer dan 200 Brabantse ondernemingen namen deel. De conclusies liegen er niet om. Bij slechts 50,8 procent van de respondenten staat het thema cybersecurity periodiek op de agenda van de directie. Slechts een krappe meerderheid beschikt over procedures voor informatiebeveiliging en cyberincidenten. Waterman: „We zien dat er nog te weinig betrokkenheid en prioriteit zijn bij de directie.
Daardoor is er een gebrek aan kennis op het gebied van cybersecurity en actueel inzicht in de methodieken van cybercriminelen. Ondanks de talrijke ransomware-incidenten die het nieuws haalden, zoals bij VDL en Jumbo, is men op directieniveau vaak nog in de veronderstelling dat cybercriminelen het alleen hebben gemunt op multinationals. Een bende als BlackCat maakt geen onderscheid in het type organisatie en heeft slachtoffers gemaakt in verschillende sectoren waaronder retail, transport en financiële dienstverlening.”
De zwakste schakel
Waterman pleit ervoor dat mkb-bedrijven hun cybersecuritybeleid serieus gaan nemen. Anderhalf tot twee procent van de jaaromzet zou volgens de expert structureel geïnvesteerd moeten worden in cyberweerbaarheid. „Het afsluiten van een cybersecurityverzekering is een goede start. De voorwaarden die bij zo’n verzekering horen, kun je zien als een praktische checklist voor je informatiebeveiliging. Daarnaast zet multi-factor authenticatie, bijvoorbeeld het invoeren van een inlogcode via de smartphone, een extra slot op de deur naar je bedrijfsdata. Want hoe je het ook wendt of keert, de mens is vaak de zwakste schakel. Tot slot leidt het niet adequaat uitvoeren van patches en updates tot een snoepwinkel voor cybercriminelen. Het zijn quick wins, want voor een structurele verbeterslag blijven permanente aandacht op directieniveau en regie op IT noodzakelijk.”
‘Criminele organisaties opereren als ondernemingen met een verdienmodel en jij bent de 'klant'’
Wat goed advies, styling & fotografie allemaal kunnen doen voor de optimale opbrengst bij verkoop van uw woning...
Bied kopers een kijkje in het huis van hun dromen.
Paula Bullard: “Het is ons specialisme om de positieve eigenschappen van vastgoed te benadrukken en potentiële kopers zich er meteen al thuis te laten voelen. De manier waarop uw huis en interieur op de foto staan zal kijkers uit de beoogde doelgroep aantrekken en verleiden tot het doen van een gunstig bod.”
Voor een uitgebreide selectie van gerealiseerde interieurs en meest recente projecten verwijzen wij u graag naar onze website en social media. Of bel Paula en Arno voor extra informatie of het inplannen van een adviesgesprek.
Spot On Vastgoedpresentatie
Eindhoven
T 040 22 30 755 • info@sovp.nl • www.sovp.nl
•helder advies
•exclusieve
styling
•kunst- en meubelverhuur
Een jaar Minister van de Toekomst Brainport Eindhoven!
Als Minister van de Toekomst maak ik beleidsmakers, beslissers en liefst iedereen in de maatschappij bewust van de effecten van (beleids-)beslissingen en ons dagelijks gedrag op onze toekomst.
Het Ministerie van de Toekomst is gelanceerd in Den Haag op Valentijnsdag 2022, waarop we gedragen kinderschoentjes (tot maat 33) symbolisch hebben aangeboden aan ministers, staatssecretarissen en Tweede-Kamerleden. Gedragen kinderschoentjes, in een prachtige doos met een brief van een kind uit de toekomst als symbool voor toekomstige generaties.
Het Ministerie van de Toekomst is een beweging van tijdrebellen die zich inzet voor de mooist mogelijke toekomst van een plek. In 2022 zijn op verschillende plekken in Nederland plekberaden gehouden om samen met de bewoners van die plek de mooist mogelijke toekomst te ontwerpen.
Onze toekomst is te belangrijk om uit handen te geven; de toekomst is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Tijdens de Dutch Design Week 2022 heb ik als Minister samen met bewoners, de Bibliotheek Eindhoven, The Turn Club, Lab Toekomstige Generaties en Meet-up 040 ideeën opgehaald voor de mooist mogelijke toekomst van Eindhoven. Op 27 oktober jl. hebben we in de bibliotheek het allereerste Plekberaad van Eindhoven georganiseerd. De uitkomsten hebben we aangeboden aan het gemeentebestuur en nu bouwen we aan het vervolg.
Dat is nog maar het begin!
Ik wens Eindhoven de mooist mogelijke toekomst en lever daar graag een bijdrage aan.
Eén van mijn beste vriendinnen koos er na het lezen van het rapport ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome uit 1972 voor om zelf geen kinderen te krijgen. Ik wilde wel graag moeder worden, met daarbij de belofte om alles te doen om de wereld zo duurzaam en inclusief mogelijk achter te laten. Daar werk ik iedere dag aan. Ik ben ervan overtuigd dat, als we in het verleden vaker met de belangen van toekomstige generaties in ons achterhoofd beslissingen hadden genomen, we de polycrisis waar we nu in zitten misschien wel hadden kunnen voorkomen.
En omdat iedereen verantwoordelijk is voor zijn/haar gedrag en/of beslissingen zijn we in feite allemaal Ministers van de Toekomst. We zijn allemaal tijdrebellen, die een positieve óf negatieve invloed kunnen hebben op onze toekomst. Dus nu we er toch zijn, mede-tijdrebellen; laten we samen werken aan een duurzame en inclusieve toekomst. Wij zijn samen iedere dag aan zet. Time is now!
CindyRas Minister van de Toekomst Brainport Eindhoven
Er is grote belangstelling bij particuliere beleggers om in vastgoed te beleggen. Dat komt omdat de beleggingsfondsen die beleggen in de segmenten (nieuwbouw)woningen, ouderenhuisvesting respectievelijk binnenstedelijke parkeergarages een core karakter hebben, dat wil zeggen tot de laagste risicoklasse behoren en stabiele rendementen genereren. Holland Immo Group biedt de mogelijkheid om in deze segmenten te beleggen. Beleggen brengt risico’s met zich mee zoals het risico dat tijdens de looptijd van het vastgoedfonds niet kan worden uitgestapt en het risico op een financieel verlies. Volledige informatie over de risico’s is te vinden in het prospectus van de vastgoedfondsen van Holland Immo Group.
Holland Immo Group is in 2001 opgericht en gevestigd in Eindhoven. Sebastian van der Graaf, verantwoordelijk voor de plaatsing van nieuwe vastgoedfondsen en het aanspreekpunt voor beleggers, vertelt dat Holland Immo Group al 55 vastgoedfondsen heeft geïnitieerd met een totaal beleggingsvolume van ruim 1,6 miljard
euro. Hierbij is een duidelijke focus voor wat betreft de vastgoedsegmenten waarin wordt belegd en dat creëert voorspelbaarheid bij beleggers. Een belegger in een vastgoedfonds wordt mede-eigenaar van het vastgoed. Alle beleggingsfondsen van Holland Immo Group hebben een beoogde looptijd van zeven tot tien jaar en vallen onder toezicht van de AFM in het kader van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Daarnaast heeft de beheerorganisatie van Holland Immo Group een vergunning van de AFM voor het beheren van beleggingsinstellingen. Ook bestaat voor elk fonds de verplichting om een prospectus en een essentiële-informatiedocument op te stellen. Het prospectus en het essentiële-informatiedocument van de vastgoedfondsen van Holland Immo Group zijn te verkrijgen via www.hollandimmogroup.nl
Volgens Peter Helfrich – Managing Director – is het belangrijk om de risicoprofielen van vastgoedfondsen goed tegen het licht te houden. Om die reden is het zeer aantrekkelijk om te beleggen in parkeergarages. „Met parkeerexploitanten als Q-Park, APCOA of Interparking worden langjarige huurcontracten van twintig tot dertig jaar afgesloten. Dit vergroot de kans voor de belegger over een langere periode een stabiel rendement te hebben. Daarnaast richten we ons op zorgwoningen, omdat er in Nederland sprake is van ‘dubbele vergrijzing’. Dubbele vergrijzing houdt in dat senioren niet alleen een groter aandeel vormen van de Nederlandse samenleving, maar dat deze senioren ook steeds ouder worden.”
De professionals van Holland Immo Group volgen stedelijke trends op de voet. Zo heeft een trend als stijgende urbanisatie consequenties voor stedelijke en planologische ontwikkeling. „Projectontwikkelaars en aannemers moeten meer doen op minder ruimte”, licht Peter Helfrich toe. „In de praktijk zorgt dat voor meer hoogbouw, waarbij wonen en parkeren samengaan. Er worden bij de vele (woning) nieuwbouwplannen geen parkeervoorzieningen toegevoegd, hetgeen gunstig is voor binnenstedelijke parkeergarages. Met de recente aankoop van de grootste openbare parkeergarage in het centrum van Eindhoven spelen we in op deze trend.”
Holland Immo Group heeft binnen Nederland een uitstekende reputatie opgebouwd. „Elk kwartaal ontvangen onze beleggers een kwartaalbericht waarin het verloop van de exploitatie en het daarbij behorende uitkeerbaar rendement worden toegelicht. Dankzij persoonlijk contact en een transparante en risicomijdende beleggingsstrategie heeft Holland Immo Group een grote groep loyale beleggers aan zich weten te binden. Naast deze groep loyale beleggers bestaat elk nieuw fonds uit circa 40% nieuwe beleggers, waardoor onze klantenkring blijft toenemen”, besluit Sebastian van der Graaf.
Scan de QR-code voor meer informatie over Holland Immo Group.
STIJN VAN HELVOIRT EN MIRJAM GIESBERS
ERWIN VAN MOLL, HUB JANSSEN, YOURI DORELEIJERS, SIEGFRIED MULDER EN DAVID HENDRICH (VLNR)
'Ik ben eigenaar van een bierbrouwerij'. Een geweldig zinnetje om onder vrienden en collega’s, of zomaar in het café, achteloos te laten vallen. Pure bluf natuurlijk, want het is weinigen gegeven zich écht op die manier bekend te maken. Hoewel… Lighttown Brewers, een collectief van bierbrouwers uit Eindhoven, biedt die kans. „Iedereen die tenminste 250 euro investeert in ons plan voor een grote nieuwe brouwerij in Eindhoven, kan meedoen. Je krijgt dan een certificaat en je bent mede-eigenaar. Met recht op dividend. En meedelen in de stijging van de waarde van de brouwerij."
TEKST: TON DE ZEEUW | FOTO'S: PATRICK MEIS
David Hendrich, algemeen directeur van die nieuwe Eindhovense stadsbrouwerij is er trots op dat de crowdfunding voor het project zeer voorspoedig loopt. „We hebben tweeënhalf miljoen euro nodig en we zitten al over de helft. In denk dat we in april rond zijn."
Samen met vier andere ondernemers gaat hij de bestaande lokale en financieel gezonde brouwerijen ‘Van Moll Craft Beer’, ‘Stadsbrouwerij 013’ en ‘100 Watt Brewery’ omvormen tot één groot bedrijf dat de gezamenlijke productie kan verviervoudigen.
DRIE HALLEN
„Het wordt een grote productiebrouwerij", zegt hij, „wat betekent dat we niet een nieuw biertje op de markt brengen maar gewoon doorgaan met het maken van onze eigen bieren in een nieuwere en efficiëntere omgeving. Met drie productiehallen op 3.000 vierkante meter van bedrijventerrein De Kade aan de Dirk Boutslaan, ontstaat er zelfs ruimte om te brouwen voor ánderen. In totaal zal het straks om 24.000 hectoliter
bier per jaar gaan, zeg maar 7,5 miljoen flesjes." Onder het motto ‘samen bouwen, samen brouwen’ stellen de vijf ondernemers zich voor. Eerst is daar Youri Doreleijers, één van de drijvende krachten achter horecaconcepten als Café 100 Watt, De Albatros en Gastrobar Luzt. En van het team van de 100 Watt Brewery en Stadsbrouwerij 013. En de eerder genoemde David Hendrich van dezelfde brouwerijen. Hij was ooit IT-er, maar zijn passie voor speciaalbier en zijn belangstelling voor traditionele Belgische en moderne Craft brouwerijen, bracht hem bij het team van de Lighttown Brewers.
MUZIEK
Verder is er Erwin van Moll, oprichter en creatief brein achter Van Moll Craft Beer. Ooit verdiende hij de kost als muziekproducer, maar sinds 2013 bedenkt en brouwt hij bieren. Naast Hub Janssen uit Valkenswaard, een ondernemer die het klappen van de zweep kent. Opstarten en organiseren van bedrijven in uiteenlopende branches is zijn specialiteit. En tenslotte ontmoeten we Siegfried Mulder, bedrijfskundige uit Geldrop, oprichter van Continu - detachering en werving & selectie in de bouw en de industrie. „Ik help graag ondernemingen met hun verdere groei en ontwikkeling”, zegt hij.
De ondernemers vonden elkaar in de wens naar capaciteitsvergroting, efficiency en verdere kwaliteitsverbetering van Eindhovense bieren. „We hebben straks een volledig automatische brouwinstallatie waarmee we per keer, afhankelijk van het soort bier, tussen 2.000 liter (de zwaarste) en 3.000 liter (de meeste andere bieren) kunnen leveren. Dat houdt in dat we tot wel vier miljoen liter per jaar kunnen brouwen. Afgezet tegen de huidige gezamenlijke productie in onze drie brouwerijen van 660.000 liter, betekent dat een héél zonnige toekomst.”
Wat staat er zoal in zo’n nieuw bedrijf? „We gaan, naast een energie-efficiënt park van vergistings- en lagertanks, zowel een hoogwaardige afvullijn voor flessen als een lijn voor blikken neerzetten. Op de planning staan een zogenaamde tegendruk-blikkenvuller uit Engeland (capaciteit 5.000 blikken per uur) en een top-afvulmachine van Tsjechische makelij (3.000 flessen per uur).
Verder wordt geïnvesteerd in een ‘separator’ waarmee resten van gist, eiwit en hop kunnen worden verwijderd. In alle schakeringen, dus van populair Neipa bier (troebel en sappig New England India Pale Ale) tot kraakhelder blond.”
Om de gecombineerde Lighttown Brewery te realiseren bieden de ondernemers, naast hun eigen financiering, de mogelijkheid om voor een kwart ervan particulier kapitaal in te leggen. Dat gebeurt door middel van aandelenparticipatie waarbij één certificaat een waarde van tien euro heeft. De certificaten kunnen eenvoudigweg online worden verkocht of aangekocht. De minimale inleg bedraagt 250 euro, waardoor de inlegger dus 25 certificaten-van-aandeel ontvangt. En dan, inderdaad, kun je in het openbaar straffeloos opscheppen 'dat je eigenaar' bent van Lighttown Brewers.
Kijk op www.lighttownbrewers.com voor alle informatie.
‘Dan kun je in het openbaar
opscheppen “dat je eigenaar” bent van Lighttown Brewers’
ARCHITECTEN ARIE VAN RANGELROOIJ EN JANNE VAN BERLO
Hoe kijken Arie van Rangelrooij van Architecten|en|en en Janne van Berlo van Atelier van Berlo naar hun werk en naar de grote uitdagingen in de bouw en de architectuur? Wat moet er anders, en hoe? Wat delen en hoe verschillen deze twee generaties architecten?
TEKST: ANEMOON LANGENHOFF | FOTO'S: EDDIE MOL
Het gesprek begint met een wandeling over het NRE-terrein, het herontwikkelde gasfabriekterrein aan het Eindhovensch Kanaal. Op het terrein vind je nu het Erfgoedhuis, horeca, designstudio’s en woningen. Voor Arie en Janne, die elkaar nog niet eerder persoonlijk ontmoetten maar kennen uit de vakbladen en als bij de ontwikkeling van het Stadhuisplein betrokken bureaus, een mooi voorbeeld van nieuwe levendigheid door het samenbrengen van allerlei functies, van oud en nieuw. Arie (64) vertelt bij een rondleiding door zijn kantoor over de ontwikkeling van zijn bedrijf, dat sinds twee jaar een niet hiërarchisch bedrijf is van vijf gelijkwaardige partners, waarvan één van de jonge generatie architecten: „Ik zie het bureau als een organisme van mensen die met elkaar werken en waar ik er eentje van ben. Vanaf de dag dat ze allemaal aandeelhouder werden, werden ze allemaal meeduwers. Het is wel echt een mannen-
bedrijf, we proberen het wel vrouwelijker te krijgen maar dat is moeilijk.” Janne (32): „Wij zijn fiftyfifty, we proberen vacatureteksten te schrijven waarmee je diverse groepen aanspreekt. Op de opleidingen is net iets meer dan de helft vrouw, al jaren. De vraag is: waar blijven die vrouwen vervolgens in de bureaus? In negen van de tien vergaderingen ben ik de enige.” Arie: „Mannen en regelgeving is een heel slechte combinatie, mannen gaan op hun strepen staan.“
Janne: „Een vrouw kijkt wat mogelijk is.”
Janne is de dochter van de bekende Eindhovense designer Ad van Berlo. Ze kreeg aan de keukentafel mee hoe het is om een creatief bedrijf te runnen. Ze koos voor de opleiding Bouwkunde in Delft, uit de schaduw van haar vader. Daar waar veel startende architecten beginnen met een uitbouwtje, een vakantiehuisje en dan langzaam doorgroeien, haalde Janne nog tijdens haar afstuderen een grote
opdracht binnen in Eindhoven, een droomstart. Samen met ervaren architecten Margriet Eugelink en Stefan de Bever verbouwde ze de voormalige energiecentrale van Philips op Strijp-T tot het prijswinnende Innovation Powerhouse, een bedrijfsverzamelgebouw voor de creatieve industrie: „Het gebied was nog niet ontgonnen toen Strijp-S al helemaal hip en happening was. Met dit gebouw hebben we geprobeerd het gebied te ontketenen. Hoe maak je een bedrijfsverzamelgebouw dat een echte community is: hoe zorg je dat mensen elkaar gaan ontmoeten, dat het bruisend wordt? Het gebouw wordt bijvoorbeeld bij elke DDW opengesteld. Ik ben trots op wat er staat, programma en gebouw versterken elkaar echt. We hebben bij dit gebouw een aantal dingen als contrast laten zien en een aantal dingen in de stijl van het gebouw gedaan, waardoor oud en nieuw
naadloos in elkaar overvloeien. Ik denk dat dat een hele interessante werkwijze is om naar onze toekomstige bouwvooraad te kijken: de gebouwen uit de wederopbouw beginnen aan het einde van hun
levensduur te komen, daar moeten we wat mee. Dat is een stijl die we niet interessant vinden, maar slopen is niet duurzaam. Wat voor positie ga je als architect innemen? Wat is de ziel van het gebouw en welke
middelen kan je inzetten om er weer een hedendaags en tof gebouw van te maken?” Arie: „Veel jaren dertig scholen zijn gesloopt en nu vinden we die fantastisch. Tijdens mijn studie vonden docenten de Spaarndammerbuurt, een jaren twintig monument in Amsterdam, verfoeilijk formalisme, de stations van Van Ravenstein waren lelijk, dat moest je allemaal slopen. Een hele generatie heeft dat ook echt gedaan. Ik ben een bewaarder. Esthetiek is niet mijn uitgangspunt. Gebouwen gaan over context, ze moeten een verbinding aangaan met de plek.” Arie beschrijft de door hem ontworpen Amandelpoort, een flat met tegeltableaus van Piet Dirkx, die een onderdoorgang heeft die op een rij middenpoten staat, in plaats van op een dubbele rij poten. Dat maakt dat het een poort wordt naar het park en geen hangplek. Het grootste compliment dat Arie erover kreeg is dat mensen hun hondje
‘Wat is de ziel van het gebouw en welke middelen kan je inzetten om er weer een tof gebouw van te maken?’ARIE EN JANNE NOEMEN HET NRE-TERREIN MET ONDER ANDERE DE CYKLIST EEN GOED VOORBEELD VAN DUURZAAM BOUWEN
weer uit durven laten. Zijn bureau krijgt vaak uitdagende innovatieopdrachten, zoals het ontwerpen van de nieuwe theaterzaal van het Parktheater, de milieustraat in Acht als bouwkundig ontwerp en de transformatie van de Paterskerk en aanpalende gebouwen naar DOMUSDELA. Arie: „Veel van mijn opgaven zijn tijdrovend, het is geen woningbouw in rijtjes waar je geld mee kunt verdienen. Ik vond het moeilijk om het bureau daarop te organiseren.” Janne: „En tegelijkertijd is het de droom van elke architect om die innovatie te mogen doen. Ook wij hebben bewust een breed portfolio, wij vinden het tof dat je de eerste keer dat je een school doet er helemaal blanco in staat, dat is heel anders dan de tiende school die je doet. Het is zo veel makkelijker is om je innovatieve houding vast te houden, ondanks dat je steeds meer kennis krijgt.”
De bouw en de architectuur staan voor enorme uitdagingen: de wooncrisis, de stikstof- en klimaatcrisis, toenemende eenzaamheid. Regelgeving en marktmechanismen werken niet mee. Arie: „De markt is veel te traag, we bouwen nog steeds winkels terwijl iedereen weet dat er totaal geen behoefte meer aan is. Aannemers hebben voor de komende tien jaar prijsafspraken met dakpannenleveranciers, bakstenenleveranciers en betoncentrales, en dat zijn allemaal materialen die ik de komende tien jaar niet wil gebruiken. Conventie is de grootste hindernis in de bouw.”
Janne: „Het moet echt anders. Als jij
als architect geen kennis hebt over duurzaam bouwen dan doe jij over tien jaar niet meer mee.” Arie: „Op academies is duurzaamheid het enige thema.” Janne: „Het probleem is dat het over zoveel lagen gaat; bij de gemeente zijn de grondprijzen vastgelegd, ontwikkelaars hebben betaald en moeten dat programma realiseren, terwijl ze ook wel zien dat het eigenlijk niet zo lekker past, er is geen financiële ruimte om te innoveren, dus dat architectenbureau zit ook niet te springen om het uitwerken van een alternatief in hout dat gegarandeerd te duur wordt. Ik denk wel dat er een kentering plaatsvindt. Het Eindhovense Werkstatt bouwt alleen maar biobased, Copper8 in Amsterdam neemt niks meer aan onder het N.A.P. Ik merk dat ik steeds activistischer word, we zijn aan het onderzoeken hoe ver we kunnen en willen gaan. Nu die switch maken is makkelijker dan als je twee maal zo
groot bent.” Ook Arie wil naar veel meer biobased en circulair. Bouwen met stropanelen is ‘zijn religie’. Architecten|en|en is mede-eigenaar van Strotec: „Proven technology met fantastische bouwtechnische kwaliteiten”. Janne: „Hout is aan een opmars bezig en heeft veel potentie. In de bouw zit veertig procent van de CO2 in de betonnen draagconstructie, als je die van hout maakt sla je daar juist CO2 op. We moeten dan wel naar een andere gebouwindeling dan we gewend zijn, je krijgt minder grote overspanningen, grotere hoogtes, daar loop je ook weer tegen regelgeving aan, allemaal processen die tijd kosten.” Hoe maak je van duurzaam niet iets geitenwollensokkerigs maar echt goeie architectuur? Ze noemen voorbeelden van huizen gemaakt van hennep, gebouwen in ruwbouw-is-afbouw, een anti-esthetiek waarbij techniek zichtbaar blijft. Arie benoemt ook het belang van
‘Als lelijkheid hier de norm was dan konden we beter allemaal opstappen, want hier is niemand mooi’
huiselijkheid, huiselijke woningen en buurten waar mensen willen blijven, dat is duurzamer. Janne: „Dan krijg je een sociale structuur, waar mensen hun stoep vegen en de buurvrouw helpen.” Andere uitdagingen zijn de leegloop van binnensteden, waar winkels leegstaan en waar niet meer wordt gewoond. Het zijn, net als bedrijven-
terreinen, plekken waar je als vrouw na zessen liever niet meer komt. Voorraden liggen in hallen buiten de stad, hoe krijg je die in het landschap geïntegreerd? Arie: „Wat ik een groot probleem vind zijn de stallen; boeren leven op hun bezit en krijgen een regelgeving over zich heen waardoor ze niet meer weten welke keuzes ze moeten maken. Als zij niet mogen verhuren, als zij niet in de bioboerencultuur het hoofd boven water kunnen houden, wat moeten ze dan wel? Dat is een landelijk probleem. Wat je ziet is dat ze kiezen voor het geldmodel, grote stinkende megastallen. Nederland zet nog heel erg in op verstedelijking, ik denk dat we juist veel gespreider moeten gaan leven. Ik zie de socialiteit in woontorens niet,
dat is leven met de rug tegen elkaar aan, het platteland biedt sociale ruimte.” Janne: „Ik zou er juist voor voelen om die boerderijen en landbouwgebieden gewoon weer natuur te maken, omdat we echt een tekort hebben in Nederland. We moeten veel meer inbreien, bestaande Vinexwijken verdichten in plaats van nieuwe in de natuur plaatsen. We hoeven dan geen nieuwe infrastructuren aan te leggen, het is veel duurzamer en je houdt onmisbare groene ruimte over.” Het centrum van Eindhoven gaat de komende jaren de lucht in en dat maakt het weer bruisend, met aandacht voor de plinten, het ooghoogteniveau. Belangrijk is
dat er in de torens allerlei functies komen: wonen, werken, horeca, cultuur, waardoor er altijd leven is op straat. Goed openbaar vervoer maakt het centrum autoluw. Mensen die zelf weinig ruimte hebben kunnen gebruikmaken van gezamenlijke parkeerplaatsen, terrassen, wasruimtes, bergingen, ruimtes om een feestje te geven. Als voorbeelden van geslaagde torens noemen ze de Trudo Toren, met de bomenbalkons en Space-S, waar toekomstige huurders zelf invloed hadden op het ontwerp van de ruimtes. Beide torens zijn sociale woningbouw. Janne: „Onderzoek toont aan dat mensen die terechtkomen in wijken waarvan 99 procent sociaal is, steeds afhankelijker worden van
‘Als jij als architect geen kennis hebt over duurzaam bouwen dan doe jij over tien jaar niet meer mee’
subsidies, langer werkeloos zijn, minder hoge opleidingen volgen. Mensen die in een wijk komen die in balans is, worden minder afhankelijk van subsidies, ronden studies af, vinden werk, hun leven wordt beter.”
Arie: „Als we geen wijken van 99 procent sociale woningbouw willen hebben betekent dat dat alle wijken dertig procent sociale woningbouw moeten hebben. Dat betekent dat dat ook in de rijkere buurten zou moeten, maar die hebben helaas advocaten die precies weten hoe ze dat moeten tegenhouden.” Janne: „Hoe beter en hoe netter een buurt eruit ziet, hoe beter mensen die onderhouden. Mensen moeten niet door de ondergrens van hun sociale middelen heen zakken, dan heb je
de mental space niet om je tuin te onderhouden. Daar zit een sociaal vraagstuk onder dat groter is dan de architectuur.” Arie: „In Eindhoven is de regiovorming mislukt, de grootste concurrent van de stad zijn de plaatsen eromheen. Dat ze deel zijn van de regio Eindhoven willen ze niet weten. Inwoners gaan wel naar de het Parktheater en het Muziekgebouw maar betalen er niet aan mee, dat is echt het probleem van Eindhoven.” Janne: „We zullen ook kleiner moeten gaan wonen. Mensen moeten verleid worden door te stromen als hun kinderen uit huis gaan, of als ze ouder worden, zodat de juiste mensen weer in de juiste huizen kunnen gaan wonen.”
Arie: „We hebben de afgelopen vijf
jaar 140.000 vakantiehuisjes gebouwd! De bouw als investering zit niet in sociale stukken stenen, maar in Landal huisjes, dat is echt een woeker, als er nou ergens geen sociale samenhang is, is het in een vakantiepark. Er wordt heel veel gebouwd, maar niet voor de goeie groepen.” Janne is enthousiast over Zwitserse woongenootschappen, waarbij huurders samen eigenaar zijn van het gebouw: „Genootschappen die afbetaald zijn verstrekken een lening aan een nieuw genootschap. Je hebt ineens geen investeerders meer, je vastgoed is alleen om kwalitatief in te wonen, voor de prijs die de bouw reëel kost.“ Arie: „Een groot probleem in de architectuur is dat jonge bureaus, die talentvol en innovatief zijn, in het putje belanden omdat de grote bureaus door de tendercultuur al die opdrachten gegund krijgen. In België gaat dat veel gemakkelijker in een cultuur van Open Oproepen. We hebben nieuwe Frank van Klingerens en Aldo van Eycks nodig die een eco-revolte teweeg kunnen brengen. Mijn grote voorbeeld is kunstenaar Joseph Beuys die zegt: ‘Als je zelf niet de toekomst ontwerpt dan doen anderen het voor je’. Het is echt heel belangrijk dat je, als je bepaalde denkbeelden hebt over de toekomst, niet gaat zitten afwachten en denken dat het vanzelf wel komt. Doen!”
Bij hervatting van de rondleiding vraagt Janne Arie samen een tender uit te brengen. Een uitnodiging die hij zonder aarzeling enthousiast aanneemt.
‘Als je zelf niet de toekomst ontwerpt dan doen anderen het voor je’
Pak je slaap
Een fantastische dag sluit je af zoals je de volgende dag weer begint; je pakt je slaap om alles uit je dag te halen. Dat bereik je met een persoonlijke slaapoplossing, aangemeten door vakmensen.
Wij nemen alle tijd om jouw persoonlijke slaapoplossing aan te meten en daarom werken we alleen op afspraak. Plan nu je afspraak via onze website of bel met 040 - 284 00 13.
Opwettenseweg 81 Nuenen
040 - 284 00 13
www.slaapstudiostijn.nl
Het gaat goed in Eindhoven en omstreken. Er komt een ongekende hoeveelheid geld vanuit Den Haag naar de regio. De ‘mainportstatus’ van Brainport wordt verzilverd. Met dit label en de rijksgelden wordt Brainport terecht erkend en op gelijke voet geplaatst met de Randstad. Maar de schaalsprong gaat ook gepaard met groeistuipen. Al jaren geven ondernemers signalen af over het tekort aan vaklui, erg drukke wegen en een gebrek aan ruimte. Vooral het tekort aan bedrijventerreinen vormt een probleem in onze achterban, want naast groeibriljant ASML zijn er meer bedrijven en toeleveranciers die willen uitbreiden. Zij hebben grote moeite om hun groeiambities te realiseren.
Stel je de nuchtere Brabantse mkb’er eens voor: deze zou graag dicht bij huis uitbreiden, het liefst in een zelfgekocht pand (er moet immers wat pensioen worden opgebouwd) en als het even kan met een logistiek gunstige ligging. Pakweg een decennium geleden werd een dergelijke wens realistisch geacht, maar tegenwoordig is dit meer een utopie.
De grond wordt alsmaar selectiever uitgegeven; in de regio wordt geen nieuwe grond beschikbaar gesteld voor bedrijventerreinen. Herontwikkeling van bestaande terreinen is de nieuwe norm. Uit verduurzamingsoverwegingen een zeer nobel en terecht streven, maar het aantal hectares dat nodig is, liegt er niet om.
‘Waar moeten wij heen?’, hoor je de Eindhovense mkb’er zich afvragen. Inmiddels wordt er serieus overwogen om naar elders uit te wijken. Het is uiterst zonde dat gevestigde bedrijven moeite ervaren om in de regio een volgende stap te zetten. Het beleid van de lokale politiek blijft voorlopig eenduidig, waarbij zij hun toverwoord herhaaldelijk scanderen: de Brainport Industries Campus II. Dit Walhalla voor techneuten is een uitbreiding van de bestaande BIC, waar vanaf 2025 (als alles volgens planning verloopt) flink bijgebouwd kan worden.
BIC-II is natuurlijk een goed initiatief, want de economische kracht van de regio krijgt opnieuw een boost. Maar het lost niet alle problemen op. Samenvattend is er het prangende ruimtetekort waardoor ondernemers in de regio Eindhoven niet kunnen uitbreiden en dreigen te vertrekken. Tegelijkertijd wordt de enige ‘nieuwe’ plek waar bedrijven zich de komende jaren kunnen vestigen de tweede BIC, maar die is met name bedoeld voor de hightech maakindustrie. Niet elk bedrijf voldoet echter aan dat profiel, terwijl ook deze bedrijven een nuttige rol spelen in de regionale economie.
De ruimtevraag van die bedrijven zullen wij de komende periode onder de aandacht van het gemeentebestuur brengen. Brainport is er immers niet alleen voor de ‘happy few’.
Het vermogen van Stijn van Helvoirt, Wim van Dijk en Mirjam Giesbers, alle drie werkzaam bij Rabobank. Stijn en Wim zijn Private Banker New Business en Mirjam is directeur Private Banking. Ze vertellen graag over die o zo belangrijke menselijke kant van hun werk, aan de hand van een persoonlijk item. Stijn kiest voor een paar Adidas Copa Mundial, brute kicksen voor de lome zondagochtend. Wim gaat voor een kleurrijk kinderboek met uitnodigende, grote letters. Mirjam houdt het op een milde cappuccino.
Ondernemers maak je niets wijs. Ze bouwden hun bedrijf vaak eigenhandig op. Hun motto: niet stilzitten, en iets met poetsen. Toch komt er ooit dat ‘zachtere’ reflectiemoment. Wat wil ik met mijn opgebouwde vermogen? Hoe regel ik het goed voor mijn gezin? Dan is een goed financieel gesprek welkom. Bijvoorbeeld met Stijn en Wim, private bankers. Zij begeleiden nieuwe klanten, opdat het persoonlijk vermogen zo goed mogelijk wordt aangewend. Dat vereist behalve kennis van financiële zaken nog iets veel belangrijkers, namelijk oprechte interesse, openheid en vertrouwen. Het is de basis van waar het uiteindelijk om draait: het geven van het best passende vermogensadvies.
Schuren mag
Stijn, Wim en Mirjam hebben één ding gemeen. Het zijn betrokken mensenmensen met oprechte interesse in de familiekant van het ondernemerschap. „Iedere klant heeft een eigen verhaal en eigen toekomstwensen”, zegt Stijn. „Om de klant te kunnen begrijpen moet je deze leren kennen, en de klant jou. Daarmee leggen we de basis voor een goede financiële planning. In die volgorde. En let op: het mag nooit een trucje worden. Het bouwen aan een relatie moet vloeiend gaan, vanuit een oprechte interesse.” Vermogensadvies geven kan ook confronterend zijn, weet Wim: „Wat gebeurt er als je als vermogend
ondernemer onverhoopt komt te overlijden of wilsonbekwaam wordt? Dat zijn geen leuke scenario’s. Maar wij maken die wel bespreekbaar. Het mag soms best schuren, een beetje ongemakkelijk voelen. De meeste ondernemers waarderen dat.”
IJsbreker
De drie gaan het liefst bij de klant thuis op bezoek. Gewoon, aan de keukentafel.
„Een kop koffie maakt elke start goed”, zegt Mirjam monter. „Ik bedoel het hele ritueel eromheen: de kopjes inschenken, suiker, melk, het getinkel. Het brengt rust en het stelt je open voor je gesprekspartner. Tuurlijk, wij weten allemaal dat het uiteindelijk over geld gaat. Maar koffie geeft een goed signaal af: ik wil allereerst graag weten wie jij bent, hoe het met je gaat en wat je bezighoudt. Het zorgt voor verbinding, en werkt als ijsbreker zoveel beter dan een vage powerpoint. Koffie, of het nu een doordeweeks bakje is, een straffe espresso of een milde cappuccino met een hartje, staat voor zó veel: gastvrijheid, de beste bedoelingen en de intentie om er samen ook echt iets van te willen maken.”
Tot zover koffie. Stijn vertelt hoe het óók kan werken. „Kijk”, toont hij heel niet-bancair een bungelend paar Adidas Copa Mundial, „dit zijn mijn voetbalschoenen.
Ze hebben alles te maken met mijn sportvereniging Tuldania in Esbeek. Op zaterdag ben ik jeugdleider van het elftal waarin ook mijn zoon zit, en op zondagochtend voetbal ik zelf. Dan heb ik deze aan. Ik zit er ook in het bestuur. Wat mij bevalt is het fijne gevoel om met elkaar iets voor de club te kunnen betekenen; samen werken aan een vereniging waar altijd wel iets te doen is. Die realiteit herkennen veel van mijn klanten. Vaak zijn zij ook maatschappelijk actief, en maken zich verdienstelijk als bestuurslid binnen een of andere club. Dáár vinden wij de klik. Hoor ik de klant zeggen: ‘Ik herken wat je zegt’, dan doet mij dat goed. Dan ben je tot elkaar gekomen.”
„Alternatief is dat je meteen de diepte ingaat met bijvoorbeeld de beleggingsportefeuille”, zegt een nuchtere Wim. „Het bespaart je tijd, dat zeker, maar leidt gegarandeerd tot minder diepgang.” Wim komt ook met een voorbeeld. „Kijk eens hier, een kinderboek. Als trotse opa van mijn kleinkinderen Jules en Elodie van tweeënhalf jaar en een half jaar lees ik graag voor. Rupsje Nooitgenoeg, Dikkie Dik - je moet wat. Heb je zelf kleinkinderen? Dan weet je dat je die trots niet onder stoelen of banken schuift. Mijn
klanten, vaak ook opa of oma, hebben dat óók. Voor je het weet hebben we het over de vreugde die kleinkinderen geven. Die overtreffende trap van affectie overstijgt alles. Kleinkinderen zijn een prachtig en puur middel om op een natuurlijke manier samen tot een goed gesprek over financiën te komen. Terwijl het uiteindelijk om financiële keuzes draait, wat ook de klant weet. En ook hier geldt: het mag nooit een kunstje worden. Het moet echt en oprecht zijn.”
„Zo’n persoonlijk gesprek, dat veel verder gaat dan technische feiten, levert allerlei bruikbare informatie op die ons helpt met het best passende financiële advies”, voegt Mirjam toe. „Soms gaan wensen en keuzes goed samen. Soms wringen ze ook, en dan adviseren wij om er nog even over na te denken, of komen met alternatieven. Alles is mogelijk. Maar handig is wel om de realiteit onder ogen te houden. Met die realiteit helpen wij.”
Ze vinden zichzelf maar wat bevoorrecht. De private bankers genieten keer op keer van bijzondere verhalen, die hen soms ook niet onbewogen laten. Mirjam: „Dan ziet een familiebedrijf er aan de buitenkant prachtig uit, maar blijkt
‘Samen werken aan een vereniging waar altijd iets te doen is. Dat herkennen veel klanten’STIJN VAN HELVOIRT
er in de familie ook veel zeer te zitten. Naaste familieleden die elkaar niet meer willen zien. Dat raakt mij. Dan vraag ik wel eens: met wie praat je daarover? Dat blijkt dan lastig. Vaak is de omgeving jaloers op het succes van het mooie bedrijf. Kom dan maar eens aanzetten met je familieproblemen. Evengoed gebeurde het ook dat gebrouilleerde familieleden door onze vermogensprogramma’s weer fijn contact kregen. Hoe mooi is dat!”
Rust brengen en ontzorgen
Je kunt zeggen dat het typische afstandelijke dat de bankwereld voorheen kenmerkte, er inmiddels wel vanaf is. Moet ook wel, vindt Mirjam. „Financiële rust brengen en ontzorgen, dat blijven belangrijke pijlers voor de toekomst. Daarbij past een persoonlijke toenadering. De meeste mensen houden niet van financiën. Wij helpen onze klanten om te begrijpen dat je vermogen niet los kunt zien van de familie en van emoties. En is het eenmaal geregeld, dan wordt het leuk. Klanten kunnen de regie dan loslaten, en dat brengt een prettig gevoel. Het geeft hen de ruimte om bezig te zijn met andere, veel belangrijkere zaken.”
Niet dat het haar elke dag bezighoudt. Maar de 29ste plaats in de Top 50 van 2022 van meest invloedrijke vrouwen in de regio vindt Mirjam maar wát eervol. „Het is een respectabele notering. Maar wij hebben hier zoveel betekenisvolle ondernemende vrouwen! Kijk bijvoorbeeld eens naar de top drie, of naar al die andere ondernemers die zich dagelijks bewijzen in het maatschappelijk veld. Zij verdienen die plek echt.” Mirjam is er trots op dat met haar notering óók Rabobank wordt gezien. „Dat wij als enige vermogensbeheerder in de lijst staan, doet mij goed. Het is het bewijs van onze authenticiteit. Sta je in de lijst, dan word je soms anders beoordeeld. Je mag aanschuiven bij rondetafelgesprekken en men vraagt om je mening. Ook dat is eervol. Of de notering mij veel bezighoudt? Dat denk ik niet. Rabobank komt bij mij echt op de eerste plaats.”
‘Koffie geeft een goed signaal af: ik wil allereerst graag weten wie jij bent, hoe het met je gaat en wat je bezighoudt’
MENSEN SPREKEN ZICH UIT OVER HUN LEVEN, WAAROM ZE HUN EIGEN GANG GAAN EN HUN DING DOEN
In 2022 vierde ik mijn veertig jaar clownzijn met de voorstelling ‘Hommage aan de clown’. Eigenlijk was het 42 jaar, maar vanwege corona heb ik twee jaar niet kunnen spelen. Dit jaar bestaat mijn theatertje aan de Kalverstraat dertig jaar. Daarom speel ik hier dit voorjaar nogmaals de hommage aan beroemde clowns als Buster Keaton, Charlie Chaplin, Rowan Atkinson, Slava Polunin en AGA-Boom, vanuit mijn eigen clown. De voorstelling is tekstloos. Lastig, want duw bij mij op een knopje en ik begin te praten.
Er zijn niet zo veel clowns meer. Het is een redelijk besmet iets aan het worden. Google maar eens op clown, dan schrik je je te pletter; allemaal horror. De clown is zo’n andere kant opgegaan. Nederland heeft geen clownhistorie en -cultuur. Italië kent via de commedia dell’arte al eeuwen clowneske figuren. Daar komt een pierrot vandaan, een pagliaccio. Duitsland heeft ook een echte clownstraditie in het theater, net als Frankrijk en Engeland. De clownsachtige types kwamen uit het buitenland in Nederland terecht in de negentiende eeuw in voorstellingen. De meeste clowns, ook in het circus, maakten veel taalgrappen. Tijdens en na mijn opleiding was ik, zeker in het circus, een van de eersten zonder woorden in mijn acts.
Ik was onderwijzer op de woonwagenschool. De kinderen van woonwagencentra werden met bussen heen en weer gebracht. Ik kwam erachter dat het onderwijs in Nederland op een gemiddelde is gericht. Ik was bezig met experimenteren in het onderwijs, om dat veel meer te laten aansluiten op die kinderen, op hun belevingswereld. Heel boeiend maar mijn opleiding had daartoe geen enkel handvat geleverd. Dus ik bedacht dat ik veel spelmatiger aan de gang moest. Zo ben ik aan de theaterschool in Utrecht gaan studeren, de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar heette dat toen nog. Daar volgde ik een workshop clownerie, destijds het eerste onderricht op dat gebied in Nederland. Na de workshop was ik verkocht. Ik werkte vooruit om mijn opleiding eerder af te ronden want ik kon met het circus mee.
Ik begon daar onderaan, met tent opbouwen en olifanten poetsen. Wanneer het publiek binnenkwam, mocht ik wat improviseren op de tribunes. Maar aan het einde van het seizoen was ik toch zover dat ik al twee actjes mocht doen. Daarna ging ik naar Circus Sjoukje Dijkstra. Daar heb ik heel veel geleerd van een oude Italiaanse clown. Zo ging het balletje rollen. Mijn grote droom was hoofdclown worden, de entree maken, het complete nummer. In mijn eerste jaar had ik
al met hoofdclown Joop Teuteberg mogen samenwerken, in een klassieke boksact. Die man improviseerde erop los. Ik moest cascades maken; buitelingen, salto’s achterover. Ik heb ooit een blauwe maandag op turnen gezeten tot ik op mijn neus knalde; niet voor mij weggelegd. Door die cascades zat ik binnen een week ’s avonds na de voorstelling in het ziekenhuis met enorme zakken onder mijn armen; ik kreeg mijn clownsjas niet meer uit, die hebben ze open moeten knippen. Dat deed ik dus niet meer. Mede daarom ging ik met andere acts aan de gang, weg van het klassieke, naar het poëtische zonder groteske vermomming, schmink en pruik.
Ik kwam in Italië terecht waar ik de rode draad en protagonist van het programma werd. Zeven acts door het hele programma heen, mijn droom werd werkelijkheid. Daar heb ik, zeg maar, furore gemaakt. Ik werd uitgenodigd door grote namen, nazaten van Fellini, ook samen met Milko Steijvers van voorheen Circus Renz met wie ik samenwerkte. Mijn vorm van clownerie zonder tekst, met poëtische subtiliteiten, kende men ook in Italië niet.
Eigenlijk zijn al mijn dromen uitgekomen maar ik wilde nog wel iets maatschappelijks. Ik stond in 1993 mede aan de basis van Cliniclowns in Nederland. Vandaaruit ben ik projecten gaan doen in Roemenië. Mijn vriendin wees me eind jaren negentig op een vergeten groep: mensen met diepe dementie. Ik kreeg eindelijk toestemming om te experimenteren in Passaat en ging er eerst kennismaken als Arno. Ik schrok me te pletter. Kon mijn clown deze in zichzelf gekeerde mensen bereiken? Door aan een tafel mijn minieme schmink te doen, zag ik dat twee bewoners toch nieuwsgierig waren. Ik ken mijn gezicht goed en kan zonder spiegel schminken. Ik vouwde de hand van een bewoonster voorzichtig open en gebruikte die als ‘spiegel’. Zo kreeg ze ‘het lijntje’ in de gaten. Ik wist dat ik niet als clown moest binnenkomen om acts te willen doen; het moesten gelijkwaardige ontmoetingen worden met de clown, niet als hulpverlener. Mijn clown zorgt dat het contact ontstaat. Daar ben ik een paar jaar mee bezig geweest; lobbyen, ook andere mensen ervoor warm maken en opleiden. Dat moest professioneel en betaald. Bij Cliniclowns leerde ik dat; het is werk, geen vrijwilligerswerk en daarom wordt het serieus genomen, serieus genoeg om het verder te ontwikkelen. Daaruit is Mimakkus voortgekomen, het opleidingsinstituut en niet het Cliniclownsmodel met iedereen in dienst. Mensen betalen voor de opleiding en daardoor kunnen er hele goede docenten komen. Mimakkus heeft enkele honderden mensen opgeleid, bestaat nog steeds maar ik ben er sinds 1 januari dit jaar gestopt, na een lange afbouw. Ik houd van initiatieven starten maar ze moeten wel binnen enkele jaren zichzelf bedruipen en zonder mij bestaan.
Ik werkte in Nederland, Frankrijk, Zuid-Amerika en Indonesië. Na het seizoen in Italië kon ik naar SaoediArabië, Zwitserland, Duitsland, Hongarije maar ik ging toch terug naar Nederland. Ik werkte toen al een jaar of vijf in circussen, met de woonwagen. Ik stond voor het dilemma: word ik wereldburger? Dan moet ik ook mijn huisje aan de Kalverstraat verkopen dat ik toen verhuurde. Of zou het me in Nederland lukken een clownsvoorstelling te maken waarvoor mensen echt naar mij toe komen? Ik ging terug naar mijn roots. Mijn eerste try-out van mijn eerste kleine voorstelling was op een kleuterschool waar ik ooit stageliep als onderwijzer. Confronterend; wel een verschil met Italië waar ik de ster van de show was. Ik kwam met twee poten op de grond. Stap voor stap maakte ik voorstellingen, kwam op scholen terecht, in theaters en op festivals. De volgende droom was een eigen theatertje voor voorstellingen en workshops. Daarom heb ik dertig jaar geleden dit in mijn eigen achtertuin laten bouwen, op het grasveld met kersenboom en kastanjeboom. Ik kon bovendien onder de overkapping mijn pipowagen parkeren en twee bussen op de oprit naast het huis. En het spelen hier is heerlijk.
Ik heb een eigen stijl maar dat is geen stijltje. Mijn manier van werken staat haaks op wat gangbaar is in de theaterwereld. Ik denk altijd in beelden, op de meest maffe momenten; diep in de nacht, op het toilet, onderweg. Ik schreef die wel eens op maar ik werd knettergek van alle ideeën; gelukkig zijn bij een inbraak in mijn auto al mijn aantekeningen gejat. Zo leerde ik vertrouwen op steeds terugkomende beelden. Dan vormde zich iets in mijn hoofd en begon ik losse beelden vorm te geven; daaruit destilleert zich een voorstelling. Zelfs tijdens de repetities en try-outs grijpen die nog in elkaar en kom ik de raakvlakken en thematiek tegen; ik heb leren vertrouwen op het proces. Onrustig is het wel. Ik zou willen dat ik soms de rem op mijn fantasie kon zetten. Ik boor blijkbaar de fantasieën aan, de mogelijkheid tot creëren, tot absurditeit maar er komt zoveel op me af. Soms denk ik hele boeken en komen hele films binnen, vroeger ook hele muziekstukken. Wat mij hielp is erop vertrouwen dat voor de volgende voorstelling weer de behoefte aan en noodzaak tot creëren komt. Maar waar is het moment dat mijn lijf, de geest óf het publiek zegt: ‘jongens, we geloven het wel’? De ideeën zijn er nog volop maar ik ben wel bezig met het einde van mijn carrière nu ik 69 ben. Maar lijfelijk gaat het nog heerlijk, het koppie ook.”
‘Mijn vorm van clownerie zonder tekst, met poëtische subtiliteiten, kende men ook in Italië niet’
De Legends Lounge in het Philips Stadion ziet er nog beter uit. Dat komt omdat de voormalige ruimte van sterrenrestaurant Avant-Garde onlangs onder handen werd genomen door de Nuenense binnenhuisarchitect Hans Kuijten. Zijn dorpsgenoot Soenil Bahadoer schuift ook aan voor het gesprek. De patron-cuisinier van tweesterrenrestaurant De Lindehof kookt regelmatig voor de gasten van de gerenoveerde Legends Lounge. Dat kan hij voortaan doen vanuit een prachtige nieuwe open keuken.
TEKST: FRANK VONKEN | FOTO'S: PATRICK MEIS, HANK4PHOTOS
HANS KUIJTEN
”De ruimte had in principe alles”, zegt Kuijten. „Maar dat moest er nog uitkomen. Mooie open keuken, nieuwe bar, andere tinten, comfortabele designstoelen, een goed lichtplan. We hebben niet de goedkoopste materialen gebruikt, en dat is een understatement. Pure luxe, maar nergens over the top. Het straalt nog steeds Brabantse gemoedelijkheid uit. Dat wordt hier gekoesterd. Gasten voelen zich behaaglijk in deze sfeer. De Legends Lounge wil de allerbeste gastervaring bieden. Je kijkt naar een voetbalwedstrijd van PSV, je geniet van door Soenil of andere topchefs bereide culinaire hoogstandjes. Dan moet het interieur ook absolute top zijn. Het ziet er geweldig uit, maar we zetten binnenkort hier en daar nog een puntje op de i.”
Bahadoer hoort het aan met een glimlach. „Je streeft constant naar het allerbeste”, zegt de chef die drie jaar geleden door Gault & Millau werd uitgeroepen tot Chef van het Jaar. „En het is nooit goed genoeg. Wanneer je een negen scoort, vraag je je af hoe je tot een tien kunt komen. Maar als je eenmaal die tien hebt behaald, houdt het daar niet op. Tegen de tijd dat je denkt dat je niet hoger kunt scoren, dat je alles weet, moet je stoppen met koken. Je kunt nooit álles weten. En zelfs die tien valt te verbeteren. Dat wil je, voor de gasten én voor jezelf. Of dat voor druk zorgt? Nee. Weet je wat ongelofelijke druk
gaf? De tijd waarin mijn restaurant van één ster naar twee sterren wilde. De druk hield op toen ik die twee sterren had. Het koken in een open keuken geeft ook geen extra druk. Je bent volop bezig met je vak. Ik vind het zelfs erg leuk dat je hier een wisselwerking hebt tussen de gasten en de bereiders van het eten. Wij zien de gasten eten, zij zien wat mijn team en ik doen.” Hij wijst op de lege tribunestoeltjes in het Philips Stadion. „Wanneer het vol is”, vervolgt Bahadoer, „dan zitten er 35.000 men-
sen. Maar denk je dat Luuk de Jong en Guti daardoor druk voelen? Die zijn gewoon honderd procent met hun vak bezig.”
Kuijten haakt in: „Sommige mensen zouden gefrustreerd raken door dat immer voortgaande proces van streven naar beter. Mensen als Soenil en ik niet. Het is de
‘De Legends Lounge wil de allerbeste gastervaring bieden’
passie. Dat kan soms vermoeiend werken. Zelfs als je slaapt, gaat het door in je hoofd. Mijn vriendin zegt: jij staat vierentwintig uur per etmaal aan. Daarvan is geen woord gelogen. Hoe dat in dit geval ging? De organisatie van de Legends Lounge gaf heel duidelijk aan wat de bedoeling was. Er lag een in principe prima plan. Je kunt op zeker spelen door alles volgens plan uit te voeren, maar zo zit ik niet in elkaar. Wanneer ik bepaalde tinten in een gedeelte van een ruimte beter vind dan de voorgestelde kleuren, laat ik dat weten. De huisstijl was zwartgoud. Wij kozen voor zandkleur, bordeauxrood, oud roze, donker koper en koffiecrème-kleurig. Ik vind het ontzettend mooi. De kleuren passen in deze omgeving. Ik ben geen extreem vernieuwende ontwerper, maar wel een sfeerontwerper. Alles moet passen in het totaal. Ieder hoekje moest een sieraad worden. Ik heb hier overigens erg prettig samengewerkt met de opdrachtgever. Dat is van groot belang. Want als het klikt, kun je op een goede manier met elkaar sparren.”
zijn in de regel directeuren van bedrijven die zakenrelaties uitnodigen voor een mooie avond. Of ze komen met familie naar het stadion. De verbouwing was ook nodig omdat de Legends Lounge andere high-end evenementen wil huisvesten. Zo verzorgt BNR Nieuwsradio dit jaar vanuit de Legends Lounge zeven keer het radioprogramma Friday Move, gepresenteerd door Wilfred Genee.
De Legends Lounge, die in 2018 ontstond, is een belangrijke plek geworden voor de participanten, de gasten. Dé plek waar legendes uit verschillende disciplines samenkomen. Haute cuisine in combinatie met sport in een mooie omgeving. De gasten komen uit het bedrijfsleven, de topsport, culinaire wereld, politiek en entertainmentindustrie. Een aantal namen daaruit: Willy van de Kerkhof, Hans van Breukelen, Ronald Koeman, minister-president Mark Rutte, voormalig Minister van Defensie en PSV-commissaris Klaas Dijkhoff, misdaadjournalist John van den Heuvel en Guus Hiddink. De bedrijven die zich verbonden hebben aan de Legends Lounge, nemen doorgaans vier tot zes stoelen af. Dat betekent vier tot zes stoelen in het stadion om naar het voetbal van PSV te kijken. Idem dito wat betreft het binnen genieten van de kookkunsten van gerenommeerde chefs als Bahadoer, Dick Middelweerd (De Treeswijkhoeve), Adrian Zarzo (restaurant Zarzo) en Yuri Wiesen (restaurant Wiesen). Zelfs als je niet van voetbal houdt, heb je een leuke avond in de Legends Lounge. De participanten die stoelen afnemen,
Bahadoer kookt graag in het Philips Stadion. „Zo'n vijf, zes keer in het jaar”, zegt hij. „Het is theater. Wij geven een voorstelling aan het hooggeëerd publiek. Dat publiek bestaat uit legendes. De participanten hebben op hun respectievelijke terreinen veel bereikt, ze geven in hun vak de toon aan. Ik ken de meeste gasten. En zij kennen mij. Wij hebben allen een binding met deze regio. Er bestaat wederzijds respect en we waarderen elkaar.” Kuijten en Bahadoer kennen elkaar al langer. „Ik houd van details”, zegt de ontwerper. „Soenil ook, weet ik. Van details die net het verschil maken. Neem een avond Legends Lounge. Het begint al wanneer je aankomt bij het stadion. Je zet je auto weg op een gereserveerde parkeerplaats, en je wordt daarbij geassisteerd door parkeerwachten van de Legends Lounge. Dat is stijlvol. En daar houden Soenil en ik van. De overeenkomsten tussen ons? Te veel om op te noemen. Creativiteit, passie, vakmanschap. Dat zijn woorden die op ons van toepassing zijn. Skills en gevoelens, die ze in de Legends Lounge graag zien.”
‘Het is theater. Wij geven een voorstelling aan het hooggeëerd publiek’
NOUD BEX DRAAGT LEIDING VAN BEX* COMMUNICATIE OVER AAN JHORNA ERKENS
Founder Noud Bex van Bex* communicatie is onlangs na 36 jaar met pensioen gegaan. Het Eindhovense bureau behoort tot de top tien van het land. Ze zijn marktleider op het gebied van crisiscommunicatie en mediatraining. „Onze kracht zit in heel veel vlieguren. Wij denken aan alles. Maar communicatie is geen toverstafje. Wij kunnen niet goed maken wat fout is gegaan.”
TEKST: HANS MATHEEUWSEN | FOTO'S: EDDIE MOL
Noud Bex heeft zijn aandelen overgedragen aan algemeen directeur Jhorna Erkens en is toegetreden tot de raad van advies. Hij was 24 toen hij samen met Martin van der Schans Bex & Van der Schans startte. Nu is hij zestig, en is de cirkel rond. Ze zaten bij elkaar in de klas van de eerste communicatie-opleiding in Eindhoven en onder het genot van een glas geuze in café Van Dijk op het Stratumseind besloten ze om samen een eigen bureau te beginnen.
Dat was in 1985. Ze wilden vooral op hun eigen manier werken. Noud ging aan de slag voor Volvo en Martin kwam via een buurman bij Philips terecht. Dat waren meteen twee tot de verbeelding sprekende opdrachtgevers. „We wilden een omgeving creëren waarbij mensen hun gang konden gaan. Als mensen vrijheid en verantwoordelijkheid hebben, kom je het verst. Alle hedendaagse specialismen van ons bureau zijn ooit begonnen met de bevlogenheid van één iemand. En we wilden vooral een onafhankelijk bureau blijven.”
In 2023 telt Bex* een dikke 25 medewerkers. Sinds 2001 is het bureau gevestigd in de voormalige rooms-katholieke jongensschool in de Piuslaan.
De kracht van Bex* is de combinatie van diensten, van crisiscommunicatie tot campagnes en van cultuurprogramma’s tot woordvoering, stelt Jhorna. Zij studeerde economie aan de heao met communicatie als afstudeerrichting. Ze werkte tussen 2006 en 2010 als senior adviseur voor Bex*, kwam bij EY terecht - „de accountants” - en bleef daar tot eind 2016. „Ik voel mij als een vis in het water in zo’n corporate cultuur”, verklaart ze. Maar na de nodige wisselingen in de top van het bedrijf en met het ouder worden van de kinderen lonkte Brabant toch weer. Ze werd bureaumanager bij Bex*. Ze wordt vooral aangetrokken door de unieke combinatie van diensten en de grote diversiteit aan opdrachtgevers en soorten opdrachten. „Ik denk dat wij dat allemaal aan kunnen en daarin onderscheidend zijn.”
DRIE D’S
Noud legt uit dat communicatie oorspronkelijk draaide om public relations. „De PR-bureaus waren van de inhoud en reclamebureaus van het beeld. Wij hebben daar vrij snel een derde component aan toegevoegd: persoonlijke communicatie. Wij denken dat gedrag
belangrijker én bepalender is. Vandaar dat we snel ook in de trainingen zaten. Wij konden keurige persberichten schrijven maar als je die vervolgens als woordvoerder niet juist kunt overbrengen… Hierin zijn we marktleider geworden. Evenals in crisiscommunicatie. Je kunt ons dag en nacht bellen. Als het nodig is, werken wij met psychologen, forensisch IT-deskundigen, een trauma-psycholoog, een aansprakelijkheidsadvocaat en vele andere specialisten. Wij zijn het eerste loket. De samenwerkingen maken ons bijzonder.”
een recessie te besparen op communicatie. Dat is het meest gemakkelijk. Het is aan ons om te laten zien dat juist in tijden van crisis communicatie belangrijk is. Bedrijven die hiermee te maken hebben gehad, snappen dat een goede reputatie onbetaalbaar is. Een deuk in je reputatie kost je heel veel. Wij maken een organisatie communicatiever. Die werkt beter samen, heeft een hogere productiviteit en zorgt ook voor betere verbindingen met de buitenwereld. Je moet bovendien gestaag en continu bouwen aan je reputatie, en niet af en toe eenmalig met een campagne.”
Niet alleen medewerkers verbinden zich vaak tientallen jaren aan het bureau, ook klanten maken soms tot wel dertig jaar gebruik van de diensten van Bex*. Hoe bouw je een bedrijf met een dergelijke reputatie op? Noud: „Bij mijn afscheid heb ik de drie d’s genoemd. Eén: dromen, van twee snotneuzen die de wereld gingen veroveren. Twee: durven; je zegt je baan op en stapt in een ongewis avontuur en moet het dan gewoon gaan doen. En de belangrijkste, drie: doorzetten, ook als het een keer tegenzit. Ik had drie petten op, was vakman communicatie, werd ondernemer, en met de komst van personeel ook manager. Die laatste past mij het minst. De combinatie vind ik geweldig.” Jhorna herkent zich in Noud. „Ik ben ook erg bevlogen, hoewel ik minder puur vanuit het vak communicatie kijk. Ik kijk meer naar de bedrijfsdoelen en/of belangen waarbij communicatie een middel is en geen doel. Daarnaast word ik blij van het ondernemerschap. Ik wil niet alleen maar een goede communicatie-adviseur zijn. Ik vind het een uitdaging om te kijken wat er buiten gebeurt en welk kansen daar liggen. Voor onszelf en voor onze opdrachtgevers. Ik vind belangrijk dat wat Noud heeft opgebouwd, blijft bestaan. Ik wil dat verder uitbouwen door wat extra’s toe te voegen.”
De laatste jaren worden gekenmerkt door maatschappelijke crises, in velerlei vormen, waarbij corona en de oorlog in OekraÏne het meeste gevolg hebben. Communicatie wordt alleen maar belangrijker, betogen Noud en Jhorna. „Klanten neigen om juist in
Noud: „De accountability is nog een zwaktepunt. Communicatie is een veelkoppig monster.” Jhorna: „Laten we eerlijk zijn, er zijn ook veel niveauverschillen. Als je kijkt naar de grote bureaus, daar wordt echt wel op een hoog niveau nagedacht over het vak en de ontwikkelingen in het vak. Dat maakt het lastig om generiek te stellen wat communicatie precies oplevert. Wat betreft de opdrachtgevers: in principe is alles wat zij doen communicatie. Bijvoorbeeld: hoe voeren jouw accountmanagers hun gesprekken? Of: Als één van je kernwaarden gastvrij is, hoe worden jouw klanten dan ontvangen als ze bij je binnenkomen?”
Noud: „Vroeger kwamen wij in beeld aan het einde van een proces: doe nog een persbericht of organiseer een leuk feest. Nu zitten we vaak al helemaal aan het begin aan tafel.” Jhorna: „Communicatie is vaak gekoppeld aan grote maatschappelijke issues. Een bedrijf wil bijvoorbeeld een reputatie opbouwen op het gebied van duurzaamheid. Maar hebben je eigen medewerkers duurzaamheid wel op het netvlies? Wij helpen het bedrijf daarbij.”
Journalisten beschouwen de - inmiddels velecommunicatie-adviseurs die zij tegenkomen eerder als een vloek dan een zegen. Noud: „Mensen zijn opener geworden en zoeken het podium op. Mediatraining is geen kunstje, wij helpen bij het maken van een goed verhaal. Ik denk dat een journalist belang heeft bij een helder verhaal.
‘Dromen, durven & doorzetten’
‘Mediatraining is geen kunstje, wij helpen bij het maken van een goed verhaal’
Aan de andere kant gebruiken journalisten technieken om aan informatie te komen en daar mag je mensen op voorbereiden. Een goede journalist besteedt veel tijd aan voorbereiding, dan mogen woordvoerders dat ook doen. Journalisten kunnen baat hebben bij getrainde mensen met een goed verhaal. Wij hebben veel CEO’s het zetje gegeven om juist wel met een goed verhaal naar buiten te treden.” Jhorna: „Twintig jaar geleden ging het over in de krant komen, nu gaat het over het claimen van een goede positie.”
Wat betreft ontwikkelingen in het vak was corona een interessante periode, beamen Noud en Jhorna. De samenleving polariseerde onder invloed van overheidsbeslissingen maar vooral: de communicatie daarover. Jhorna: „Ik vind daar meerdere dingen van. Vanuit reputatie zeggen we altijd: ‘Durf je hoofd boven het maaiveld uit te steken en kom met een onderscheidende visie en onderbouw die ook’. Ben
stellig in je mening. Aan de andere kant kom je nergens als je je niet weet te verbinden met de partijen om je heen. Ik denk dus dat en-en heel belangrijk is. Daarom vind ik die meest recente Sire-campagne over polarisatie belangrijk. Je kunt iemand willen overtuigen, maar win je het dan als je iemand overtuigt of verlies je daar de persoon mee? Ik denk dat daar de balans ligt.”
Noud: „Ik denk dat je moet beginnen met luisteren. En dat het niet alleen om feiten gaat, maar juist over emoties en overtuigingen. De emotie moet je herkennen en erkennen en daar met mensen over in gesprek gaan. Niet proberen met feiten alleen te overtuigen, dat werkt niet. Sociale media hebben communicatie niet alleen
‘Durf je hoofd boven het maaiveld uit te steken’
sneller gemaakt maar ook veel moeilijker beheersbaar. Iedereen kan nu journalist spelen of onzin verkopen en een eigen podium creëren. Dat blijft ook niet beperkt tot Nederland, dus het is veel moeilijker geworden.”
Jhorna: „Als we het dan toch hebben over de rol van communicatie-adviseurs versus journalisten: journalisten
zoeken juist woordvoerders of boegbeelden met tegengestelde meningen op. Een artikel leest nou eenmaal leuker als er een grote tegenstelling in zit.” Noud: „En die talkshows, het is prachtig dat daar allerlei BN’ers aan tafel zitten maar hebben die dan ook verstand van vaccinatie en privacy?
Het specialisme van Noud is crisiscommunicatie, van seksueel misbruik tot bestuurscrises, van specialisten die fouten maken in een ziekenhuis tot producten die moeten worden teruggeroepen. Zijn meest memorabele klus betrof een gespecialiseerd ziekenhuis waar in tien jaar tijd driehonderd kankerpatiënten verkeerd waren bestraald. „Dat had veel impact op mij. Mijn moeder was net overleden aan kanker. Hoe ga je daar mee om? Dat begon met een crisisteam. Dan worden we meteen opgetrommeld. Ze hadden het zelf ontdekt. Je zorgt dat de juiste specialismes aan boord zijn en dan ga je door naar het maken van een goede analyse en meerdere scenario’s. Dan maak je een strategie en één van onze adviezen was dat er een expertonderzoek moest plaatsvinden, want een fout kun je niet laten onderzoeken door je eigen mensen. Onderzoek is een vak en het helpt ons weer in de communicatie. Daar gaan we best ver in. We zaten in dat team en hadden ook contacten met de inspectie. We kregen zes weken de tijd om het nieuws voor te bereiden, omdat het niet levensbedreigend was. De patiënten die in behandeling waren, moesten wij elders onderbrengen, maar we hebben bijvoorbeeld ook alle artsen die de patiënten gingen zien, ter voorbereiding op dat gesprek getraind
Dat toetert allemaal maar door elkaar heen. Je kunt er ook mensen neerzetten met verstand van zaken. Als wij hier mensen voorbereiden op deelname aan een talkshow, en dat gebeurt wekelijks, dan vragen we: waarom wil je daar zitten? Wat is je verhaal en realiseer je je dat het medium twee doelen heeft? Eentje is informeren, maar ook amuseren, dus zetten ze altijd iemand tegenover jou die iets anders vindt. Wat vind je daar van en kun je daar tegen? De competitie wordt steeds groter. Als ik een brand heb, dan staat dat in no-time op internet met zelfgemaakte foto’s met de oproep aan alle bewoners: heb je nog foto’s, stuur die op! Wat wij dan doen, is zorgen dat een bedrijf heel snel in de lucht is met de eerste feiten.” Jhorna: „Het is belangrijk dat zo’n bedrijf de regie houdt over zijn eigen boodschap.” Noud: „Overigens zeg ik vaak tegen bestuurders in crisis: kijk niet op sociale media. Laat dat de communicatiemensen voor je doen en hen een terugkoppeling geven. Ik heb hele stoere mensen van het pad zien raken door sociale media. Het is heel heftig wat daar soms staat.”
met een psycholoog. Ook de secretaresses die de telefoontjes kregen werden getraind. Dat gaat over communicatie maar vooral over empathie en omgaan met mensen. Vervolgens was het een gigantische logistieke operatie om op driehonderd adressen tegelijkertijd een brief in de bus te laten vallen, en dat alle huisartsen waren geïnformeerd, een persconferentie, alles erop en eraan. Het klinkt cru, maar we kregen complimenten van de inspectie voor de communicatie. We wonnen met deze casus twee communicatie-awards.
Eigenlijk is het onze standaard werkwijze. We beginnen met het maken van een analyse en een scenario. Onze kracht zit in heel veel vlieguren. Wij denken aan alles. We kennen veel specialisten. Je kunt veel situaties voorspellen. Omdat we al veel van zulke situaties hebben meegemaakt. Wij halen de emotie eruit en brengen de rust erin. Eerst een pas op plaats maken en rustig nadenken. Iedereen snapt dat een arts een fout kan maken, de vraag is hoe je daar mee omgaat. Daar word je óók op afgerekend. Wij kunnen fouten niet herstellen.”
Jhorna: „Communicatie is geen toverstafje.” Noud:
„Wij weigeren ook wel eens opdrachten. Wij hebben zelf ook een reputatie hoog te houden en werken vanuit een bepaalde ethiek.”
‘Ik zeg vaak tegen bestuurders in crisis: kijk niet op sociale media’
SAMENWERKING FCE FOUNDATI O N EN ASML
Na vele jaren van afwezigheid keert het Eindhovense scholenvoetbaltoernooi in mei en juni terug op de velden. Grootser van opzet dan in het verleden. Ook leerlingen uit De Kempen worden er dit keer nadrukkelijk bij betrokken. De FCE Foundation benaderde hiervoor het Veldhovense ASML, dat als partner van de Foundation direct bereid was om te participeren.
”We gaan met de Foundation de buurten en wijken in met activiteiten, initiatieven en evenementen, waarmee mensen daadwerkelijk geholpen kunnen worden. De FCE Foundation wil de tweedeling in de samenleving tegengaan door de groepen die het moeilijk hebben concrete kansen te bieden om te participeren en zo mee te delen in het succes van de Brainportregio”, aldus Bram van Rijn, projectcoördinator van de FC Eindhoven Foundation. „De projecten worden onderverdeeld onder drie pijlers, namelijk: gezond, geluk en gelijk. Drie keer met een zachte G uiteraard.”
Kinderen, jongeren, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, mensen die hulp nodig hebben; FC Eindhoven wil ook voor hén iets betekenen. Algemeen directeur Günther Peeters ging in gesprek met de gemeente Eindhoven in welke opzet de voetbalclub met zijn maatschappelijke stichting iets voor de gemeenschap zou kunnen betekenen. „De schoolgaande jeugd in beweging krijgen was één van de eerste onderwerpen dat naar voren
kwam”, constateerde Peeters na de eerste bijeenkomst. „Scholenvoetbal is daarbij een essentieel onderdeel. We hebben daar meteen werk van gemaakt, want het leek ons een prachtig initiatief.”
Volgens Van Rijn staan er in mei en juni acht speeldagen gepland met een finaledag voor iedere leeftijdscategorie in het Jan Louwers Stadion. „Hét grootste scholenvoetbaltoernooi voor alle basisscholen (groep 5 en 6, en 7 en 8) en middelbare scholen (klas 1 en 2, en 3 tot en met 6) in Eindhoven en de Kempen”, aldus de projectcoördinator. „Iedereen krijgt de kans deel te nemen aan het meerdaagse toernooi. Deze dagen staan in het teken van voetbal en resepect, maar ook verschillende side-events voor jong en oud. Als dit project bevalt vanuit beide kanten, wordt dit een jaarlijks project en zal de samenwerking worden uitgebreid.” Het schoolvoetbaltoernooi is maar een topje van de spreekwoordelijke ijsberg, aldus Van Rijn. „Maatschappelijke activiteiten passen bij het DNA van de club; we zijn van én voor Eindhoven, heel toegankelijk en inclusief.”
ASML hecht veel belang aan de culturele, sportieve en maatschappelijke projecten waarin het deelneemt.
Bij het Veldhovense bedrijf werd meteen enthousiast gereageerd toen de multinational werd benaderd om als partner toe te treden en samen dit toernooi op te zetten.
„Een heel mooi initiatief”, stelt Marjolein de Hooge, Head Attractive & Inclusive Communities Society & Community Engagement. „Het was een gemis dat zo een sportief evenement voor kinderen er niet meer was. Cultuur en sport staan bij ASML hoog in het vaandel. Het is fantas-
tig zijn als we zo 1.200 kinderen in beweging krijgen, zowel jongens als meisjes uit alle lagen van de bevolking zonder belemmeringen. We hopen dat dit samen met de FCE Foundation het eerste evenement wordt van velen. Net zoals het aansluit bij onze andere initiatieven waar wij met andere partners aan werken, denk aan Vakkanjers, ASML Junior Academy en vele andere.”
De plannen van de FCE Foundation reiken verder. Peeters: „Ondanks de financiële onzekerheid die de coronatijd met zich meebracht, heeft FC Eindhoven geïnvesteerd in maatschappelijk beleid; er is sinds oktober vorig jaar een team opgetuigd. Door het beleid hoopt de club ook eer mensen te binden, maatschappelijke impact te leveren en zichtbaarder te worden in de regio.”
tisch dat we op deze manier een evenement mogelijk maken waar veel kinderen plezier aan beleven en dat ook nog eens gezond is.” De Hooge heeft hoge verwachtingen dat het een succes gaat worden. „Het zou prach-
„We zijn een kleine club. We staan dicht bij het volk. Dan is het heel fijn om te zien dat je ook voor de mensen met een kleinere beurs iets kunt organiseren waarin ASML intensief met ons meedenkt. Zo merken we dat onze plannen door steeds meer bedrijven vanuit Brainport en andere industriegebieden rondom Eindhoven worden omarmd.”
‘Het was een gemis dat zo een sportief evenement er niet meer was’
DE PASSIES VAN STERRENKOK EN FIETSFANAAT DICK MIDDELWEERD
Op gastronomisch gebied heeft De Treeswijkhoeve in Waalre nauwelijks introductie nodig. Met twee Michelinsterren behoort het etablissement al tien jaar tot de toprestaurants van Zuidoost-Brabant. Samen met zijn vrouw Anne-Laura en zijn team serveert sterrenkok
Dick Middelweerd zijn gasten vijf dagen in de week een onvergetelijke, culinaire beleving. Behalve koken heeft hij nog een tweede passie: fietsen. Hij beoefent beide disciplines
hartstochtelijk: „Als ik iets heel leuk vind, ga ik er helemaal voor.”
TEKST: ANDRÉ DRIESSEN | FOTO'S: GIJS SPIERINGS
Na de lagere school in Harmelen heeft Dick Middelweerd geen flauw benul wat hij later wil worden. Een beroepentest wijst uit dat hij in de wieg gelegd is voor kok of bakker. Daarom kiest hij voor afdeling Consumptieve Technieken op de Lagere Technische School. „Ik ben nooit een studiebol geweest”, herinnert hij zijn middelbare schooltijd. „Vanaf de eerste dag vond ik deze opleiding superleuk. Na de lts ben ik snel gaan werken en heb ik in mijn vrije tijd cursussen gevolgd. Ik liep fanatieke collega’s tegen het lijf die in sterrenrestaurants werkten. Al snel wist ik voor mezelf: dit wil ik ook.”
Als kok doet Dick Middelweerd ervaring op bij diverse toonaangevende restaurants in Nederland. Zo werkt hij als chef de party in het Franse restaurant Ciel Bleu van Hotel Okura en als pastrychef bij De Hoefslag in Bos en Duin. „Als klein jongetje ben ik altijd een slechte eter geweest”, vervolgt hij zijn verhaal. „In sterrenzaken ging een andere wereld voor mij open. Al die pure smaken van verse ingrediënten veranderden mijn visie op eten en koken definitief. Lekker
eten ontstaat door de ingrediënten die je gebruikt en de wijze van bereiding: met liefde en gevoel.”
In zijn periode bij De Hoefslag leert hij zijn vrouw Anne-Laura kennen. Zij werkt als gastvrouw in het restaurant van chef-kok Gerard Fagel,
dat eveneens twee Michelinsterren heeft. De beroemde telg uit het Fagel-geslacht wordt in 1989 in koelen bloede door drie inbrekers boven zijn eigen zaak vermoord. „Samen met zijn broers heeft Gerard de Franse keuken in Nederland op de menukaart gezet”, gaat Dick Middelweerd verder. „Zij waren pioniers in
‘In sterrenzaken ging een andere wereld voor mij open’
LOUIS VERWIMP B.V.
Als gespecialiseerde groothandel in fietsen, onderdelen en accessoires levert Louis Verwimp B.V. uit Valkenswaard al sinds 1970 aan de fietsvakhandel in de Benelux. Een enthousiast en deskundig team van 48 trouwe medewerkers zet zich dagelijks in om
klanten en relaties zo goed mogelijk van dienst te zijn. Het assortiment dat Louis Verwimp B.V. voor de vakhandel op de markt brengt, bestaat uit zo’n 24.000 verschillende artikelen. Bekende merken zijn onder andere Superior, Bikkel Bikes en Rock Machine.
gastvrijheid. Ze lieten mensen zich echt thuisvoelen en hebben zo de basis gelegd van de beleving die vandaag de dag in sterrenzaken centraal staat. In mijn tijd in de Hoefslag heb ik veel van Gerard geleerd en ik denk met plezier aan hem terug.”
Dick Middelweerd vertelt dat het nu de normaalste zaak van de wereld is om lokale specialiteiten te gebruiken, gerechten aan tafel te bereiden en persoonlijke uitleg te geven. In de Treeswijkhoeve geeft hij daar samen met zijn team op persoonlijke wijze invulling aan.
„Tijdens corona hebben we de tijd benut om onze personeelsleden alle gerechten te laten proeven. Iedereen is nu in staat om vanuit het hart tekst en uitleg te geven over gerechten, de gebruikte ingrediënten en de bereidingswijze. Ik merk dat onze gasten dat op prijs stellen.”
De schoonouders van Dick Middelweerd zijn al enkele jaren eigenaar van De Treeswijkhoeve als ze hem in 1991 vragen om chef-kok te worden. Zijn vrouw Anne-Laura staat op dat moment ook in de keuken.
„Twee kapiteins op één afdeling werkt niet”, stelt hij lachend vast. „Ik was de betere kok, gelukkig vond mijn vrouw dat ook. Zij vertolkt nu de rol van gastvrouw en daarin is zij helemaal in haar element.” Volgens Dick Middelweerd vinden vrienden en familieleden het lastig om voor hem te koken. „Ik verwacht geen sterrengerecht”, biecht hij op. „Ik zeg altijd: doe maar gewoon waar je goed in bent. Ik geniet ook van Italiaanse pasta, eenvoudige Japanse gerechten of zuurkoolstamppot.”
Als sterrenrestaurant aan de top blijven, is een ambitie die het team van de Treeswijkhoeve elke dag waarmaakt. De regio Zuidoost-Brabant herbergt drie restaurants met twee Michelinsterren. Dick Middelweerd vindt het bijzonder dat het beproefde systeem van Michelin na honderd jaar nog steeds bestaansrecht heeft. „Mensen willen graag weten voor welke restaurants ze moeten omrijden”, geeft hij tekst en uitleg. „Je weet dat er anonieme controleurs in de zaak zitten, je weet alleen niet wie en wanneer. Verliezen of winnen van een ster heeft een grote impact. Daarom is het elke keer weer een magisch moment om de kroon op je werk te krijgen.”
Een succesvolle sterrenzaak runnen, geeft energie maar levert ook stress op. Vijftien jaar geleden zet een hartinfarct Dick Middelweerd met beide benen op de grond. Zijn cardioloog adviseert hem om te gaan fietsen. Hij koopt een racefiets, sluit zich aan bij een fietsclub en vindt in wielrennen een uitlaatklep voor zijn drukke werkzaamheden in de Treeswijkhoeve. „Als je dag en nacht in de keuken staat, dan heb je het gevoel dat je oogkleppen op hebt. Wielrennen brengt me in een andere wereld. Het is heerlijk om drie keer in de week met een groep fanatieke fietsers eropuit te trekken. Het is een verslaving geworden. Als ik niet fiets, word ik chagrijnig. Ik kan wel zeggen dat fietsen me veel gebracht heeft. Mijn conditie is sterk verbeterd en ik heb veel nieuwe vriendschappen gesloten.”
In de zomermaanden rijdt Dick Middelweerd op een racefiets, in de winter geeft hij de voorkeur aan een mountainbike. Vorig jaar heeft hij op aanraden van Louis Verwimp een gravelbike van het merk Superior gekocht. Louis Verwimp is distributeur van het fietsmerk. „Een gravelbike houdt het midden tussen een racefiets en een mountainbike. Op de weg of in de bossen, mijn Superior komt overal tot z’n recht. Op vakantie naar Knokke of tijdens een weekendje weg: ik neem mijn gravelbike altijd mee. Een dag niet gefietst is een dag niet geleefd.”
Als fanatiek fietser genoot Dick Middelweerd van een proefrit op een elektrische fiets van het Nederlandse merk Bikkel, ter beschikking gesteld door distributeur Louis Verwimp. „Ik begrijp heel goed dat veel mensen voor hun woon-werkverkeer overstappen naar een elektrische fiets”, brengt hij zijn ervaringen onder woorden. „Je bent lekker bezig in de buitenlucht, je werkt jezelf niet in het zweet en het is gezond. En als je ouder wordt, blijf je toch in beweging. De Bikkel waarop ik gereden heb, fietst licht en comfortabel. In plaats van een ketting heeft deze fiets riemaandrijving. Ik ben gewend om na een fietstocht ketting en tandwielen schoon te maken en te smeren. Bij deze elektrische fiets is dat niet nodig.”
‘Een dag niet gefietst is een dag niet geleefd’
Meer dan twee jaar geleden opende ondernemer Roel van Heugten de Flex Campus Hapert, een gloednieuw woongebouw met 120 volledig ingerichte tweepersoons woonstudio’s. Het biedt plaats aan 240 arbeidsmigranten, veelal afkomstig uit Oost-Europa, maar ook uit landen als Portugal. Inmiddels is hij een pilot gestart met tiny houses.
Op de locatie in Hapert staan er drie en in Eindhoven twee. Net als de appartementen in het woongebouw zijn ze volledig en modern ingericht, met plek voor twee personen. „We kijken nu naar drie locaties waar we een groter aantal van die huisjes
voor een periode van maximaal vijftien jaar zouden kunnen neerzetten”, aldus Van Heugten. „Uiteraard met dezelfde kwaliteit in het beheer en toezicht, vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week.”
De plekken mag en wil hij nog niet noemen, ook al omdat het afwachten is of de betreffende gemeenten het plan een kans willen geven. Van Heugten: „Maar als zo’n gemeente een positieve grondhouding toont, dan zijn wij de eersten om de communicatie met omwonenden op te starten. Want tijdig en goed overleg met de omgeving is cruciaal voor realisering. Wij hebben daar niet alleen in Hapert, maar ook in Eersel goede ervaringen mee. En wanneer je arbeidsmigranten kwalitatief goede huisvesting biedt tegen een redelijke prijs en ook zorgt voor goede begeleiding, is de kans op overlast nihil. Het voordeel van een complex met tiny houses is dat dit veel sneller te realiseren valt, omdat ze vrijwel kant en klaar kunnen worden geplaatst.”
De Flex Campus in Hapert draait al meer dan twee jaar tot volle tevredenheid. De appartementen worden verhuurd aan werknemers van Metaal Flex Nederland, maar ook aan werknemers van andere uitzendbureaus. Het aantal arbeidsmigranten is de afgelopen jaren – na een kortstondige coronadip – alleen meer toegenomen. Op dit moment zijn het er naar schatting zo’n 800.000 in het hele land en dat is een verviervoudiging sinds 2006. „Gezien de arbeidsmarktsituatie zal de vraag verder toenemen”, verwacht Van Heugten. „Ik verzorg nu huisvesting voor zo’n vijfhonderd mensen. Hier in Hapert, in ons woongebouw in Eersel, in een hotel in Meijel en in verscheide particuliere woningen. Maar ik zou er zo honderd meer kunnen huisvesten als ik de mogelijkheden had. Helaas blijft de beschikbaarheid van fatsoenlijke woonruimte ver achter in ons land en wonen veel arbeidsmigranten in schrijnende omstandigheden op verloederde
‘Deze mensen verdienen fatsoenlijke huisvesting, dan geven ze geen problemen’
campings bijvoorbeeld of in bedrijfsgebouwen. En dat terwijl we deze mensen hard nodig hebben om onze economie aan de gang te houden.”
Hij constateert dat het draagvlak in de samenleving niet toeneemt. Na verschijning van het rapport ‘Geen tweederangsburgers’ van het Aanjaagteam van Emile Roemer is er maar bitter weinig gebeurd aan verbetering van huisvesting voor arbeidsmigranten. Na corona ging veel aandacht naar de oorlog in Oekraïne en de opvang van de gestaag groeiende vluchtelingenstroom. „In die tijd hebben we nog veel kritiek gehad op de arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten in Qatar, voor en tijdens het WK Voetbal. En het is heel erg wat die mensen daar hebben doorgemaakt, maar ik denk ook wel eens: we hebben de mond vol over het falen van andere, verre landen, maar zelf brengen we het er ook niet altijd heel best vanaf.”
Roel van Heugten hoopt met een project voor tiny houses een nieuwe impuls te kunnen geven aan de huisvesting van flexwerkers uit andere Europese landen. „Ik noem die liever collega’s, want zo moeten we hen ook zien. Ik heb deze vijf gloednieuwe huisjes nu in Polen kunnen kopen, voor ongeveer de helft van de prijs die je in Nederland zou moeten betalen. Bovendien was er een behoorlijke wachttijd bij de Nederlandse bouwers. Ze voldoen volledig aan het bouwbesluit en een Nederlands transportbedrijf heeft deze vervoerd. Dus we kunnen snel beginnen. Ik hoop echt dat het gaat lukken. Deze mensen verdienen fatsoenlijke huisvesting. En als je dat biedt in combinatie met goede begeleiding, zowel op het gebied van wonen als vervoer, dan geven ze echt geen problemen, maar zijn ze juist een meerwaarde voor onze samenleving.”
De titel van deze column geeft, denk ik, aan wie ik ben en wat ik wil in het leven. Het groeien is niet letterlijk te nemen. Ik ben klein van stuk maar wil me ontwikkelen in het leven door de dingen te doen die mij na aan het hart liggen en daarnaast te genieten van alles wat wel goed gaat. En als dat lukt, is dat bloeien.
Ik heb een klein boekje waarin ik van alles schrijf. Het zijn overpeinzingen, dagboekachtige anekdotes maar ook dingen die ik wil gaan doen. Een column schrijven staat niet op het to-dolijstje maar zoals met zoveel dingen in mijn leven ga ik er gewoon voor. Zoals paardrijles nemen omdat ik dat als kind al heel graag wilde en mijn zwemdiploma's halen op mijn veertigste omdat ik nooit had leren zwemmen. Halverwege en aan het einde van het jaar kijk ik of ik de dingen die ik mij had voorgenomen ook heb gedaan.
Mijn naam is Hayat Barrahmun. Geboren in Marokko en op mijn vierde naar Nederland gekomen. Ik ben in Limburg opgegroeid en dat is te horen aan mijn zachte G. Ik ben arbeidsrechtadvocaat in Eindhoven en werk vanuit de Vestedatoren. Ik zal in deze columns allicht schrijven over ontwikkelingen in het arbeidsrecht, bijvoorbeeld over actualiteiten.
Maar ik wil meer. Toen ik twee jaar geleden genomineerd werd als Topvrouw Limburg, ben ik mij er bewust van geworden dat ik anderen kan stimuleren kansen te grijpen en te geven. Niet iedereen krijgt kansen en kansen zouden voor iedereen gelijk moeten zijn. Op mijn eigen manier probeer ik hier wat verandering in te brengen en mijn steentje bij te dragen om mensen mee te laten doen in onze samenleving. Vaak door gewoon aan te pakken en te doen. Soms door van me te laten horen en op deze plek gaat dat misschien ook wel een beetje lukken.
Hopelijk herkennen mensen zich in mij. Misschien weet ik mensen te prikkelen of tot nadenken aan te zetten. Ik vind het best spannend. Weet dat ik schrijf om te verbinden, niet om te verdelen.
Voor nu wil ik groeien en bloeien door een sabbatical op te nemen. Dat is een lang gekoesterde wens. Ik vertrek naar Marokko om Arabisch te leren en hopelijk veel indrukken op te doen, mensen te ontmoeten en mijn geboorteland anders te leren kennen dan alleen als het land van mijn ouders en vakantieland. Geen idee wat er op me afkomt maar zoals ik al stelde: ik ga er gewoon voor…
HOOGTEPUNTEN-VERSIE MATTHÄUS PASSION IN DOMUSDELA
De Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach is in Nederland een ‘bucketlist’-ding geworden. Onvoorstelbaar voor een oratorium dat met een kleine drie uur voor velen een hele zit is. Maar geen nood: nu is er de anderhalf uur durende hoogtepunten-versie in DOMUSDELA op 3 april. Voor wie toch wat verdieping zoekt met de paasdagen. Afstrepen maar!
Sinds 2005 voert Kempenkoor de Matthäus Passion uit in de St. Petrusbasiliek in Oirschot. De jaarlijkse uitvoering behoort inmiddels tot de top van het land. In de aanloop naar Pasen worden zo’n 200 uitvoeringen in Nederland gegeven. De hoogtepunten-versie is niet uniek. Want ook al langer reist het Kempenkoor met het kortere muzikale passiewerk door de regio. Het is een stiekeme wens van de organiserende stichting om met de anderhalfuur-versie definitief te landen in DOMUSDELA.
Door de opvoeringen van The Passion op tv wint het lijdensverhaal van Jezus Christus opnieuw aan populariteit bij een jonger publiek.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd de eerste brug geslagen door de musical ‘Jesus Christ Superstar’, die het als film nog véél beter deed. Mede als gevolg van het door Yvonne Elliman gezongen
‘I Don’t Know How to Love Him’ dat een hit werd. Maria Magdalena die openlijk getuigde van haar ‘onmogelijke’ liefde voor Jezus. Hoewel de vervoering gemakkelijk dezelfde kan zijn, zoals bijvoorbeeld bij ‘Erbarme dich mein Gott’, is de Matthäus Passion van Bach toch van een geheel andere orde.
In het muzikale opstapmodel spreken we over de Champions League van het Christus-lijden. Al was het maar omdat met een zit van drie uur op een vaak
oncomfortabele kerkbank een zwaar beroep wordt gedaan op het uithoudingsvermogen van de luisteraar. Probeer dan maar eens alle verlokkingen van je smartphone te weerstaan. Tenzij je ‘m gebruikt om de gezongen teksten mee te lezen…
Dirigent Cees Wouters van de ‘Oirschotse’ uitvoering en Ria Alewijnse, projectleider namens de organiserende stichting, herkennen het geschetste beeld maar al te goed. Maar daar staat zovéél aan muzikaliteit en inhoudelijkheid tegenover. En de Matthäus Passion is geen concert maar een viering, de vertolking van een religieus
‘De Matthäus Passion is geen concert maar een viering, de vertolking van een religieus verhaal’
verhaal, betogen ze. Zo wordt er niet geapplaudiseerd. Dat vindt Cees niet gepast binnen de belevingsvorm waarvoor Kempenkoor heeft gekozen. Bovendien zorgt de verstilling na de laatste noot van het slotkoor voor een ronduit magisch moment, zegt Ria, die zelf in Kempenkoor zingt.
De andere uitvoerenden zijn barokorkest La Sorpresa, jongenskoor Dalfsen en de solisten Jan van Elsacker (tenor, evangelist), Maarten Koningsberger (bariton, Jezus), Hilde Coppé (sopraan), Tobias Segura Peralta (altus), Falco van Loon (tenor), Roele Kok (bas) en Ralph Rousseau Meulenbroeks (viola de gamba).
De keuze voor de St. Petrusbasiliek in Oirschot is niet per ongeluk. Het is de op twee na grootste kerk in Brabant - na de St. Jan in Den Bosch en de basiliek in Oudenbosch - met de beste akoestiek, stellen beiden. Oirschot
noemt de uitvoering inmiddels een parel aan de gemeentelijke kroon.
BAROK
Aan alle voorwaarden voor een topuitvoering is ogenschijnlijk voldaan. Dirigent Cees Wouters toont zich bescheiden. „Eerst komt Bach, en dan een hele tijd niets”, drukt hij de genialiteit van de Duitse componist uit. Ria spreekt van een ‘succes’formule: „Ik noem dat de vier b‘s: Bach, Brabant, barok en de basiliek. Bach is de geniale componist, Brabant ons publiek, barok zegt iets over de muzikale stijl van het stuk en de basiliek is de perfecte omlijsting.”
De Matthäus Passion telt 68 delen. Bij aanvang van het instuderen, in 2003, deed Kempenkoor er een half jaar over om het oratorium machtig te worden. Anno 2023 worden er zo’n zes weken voor uitgetrokken. Dat zijn zes repetities… „Het koor is de basis”, zegt Cees over de ambitie
Johann Sebastian Bach componeerde de Matthäus Passion in 1728. Het oratorium werd voor het eerst opgevoerd in de Thomaskirche in Leipzig op 15 april 1729. Algemeen wordt aangenomen dat het werk echter twee jaar eerder al werd uitgevoerd op Goede Vrijdag en dat Bach daarna wijzigingen aanbracht. In de Matthäus Passion ‘vertelt’ de evangelist het lijdensverhaal van Jezus. Het werk wordt uitgevoerd door solisten en twee koren die elk worden begeleid door
twintig jaar geleden om het werk uit te voeren. „Daarna kijk je naar het orkest. We hebben bewust gekozen voor een barok-orkest. Vervolgens ga je op zoek naar de cast, die is ook heel belangrijk. We zoeken vooral barok-specialisten. En een jongenskoor. In de tijd van Bach mochten vrouwen niet zingen in een kerk.”
CADEAU
Als dirigent probeert Cees zijn stempel elk jaar opnieuw op de uitvoering te drukken. „Kleine nuances. We weten niet hoe de Matthäus Passion in 1729 klonk. Daar zijn de geleerden het niet over eens. Uitgangspunt zijn de stijlkenmerken van de barok. Daarbinnen heb je ruimte om wat te doen.” Ria: „Cees legt het werk uit en daardoor krijgt het verdieping. Dat vind ik zelf het grote cadeau. Elk jaar pakken we een andere laag.”
Het publiek herkent dat, weet
hun ‘eigen’ instrumenten binnen het orkest. De solisten vertolken de rol van Jezus, Pilatus etc. De koren vervullen diverse rollen waaronder die van gelovigen en ooggetuigen of ze staan voor het goddelijke en het wereldlijke. De emotie binnen de passie blijkt uit de toonzetting. Het openingskoor (‘Komt, ihr Töchter’) is groots opgezet. De Matthäus Passion eindigt met de dood en de graflegging van Jezus. Het slotkoor zingt dan ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder’.
‘Eerst komt Bach, en dan een hele tijd niets’
Ria. „Ieder heeft zijn eigen levenspakket. Hoe ouder je wordt, hoe zwaarder dat wordt. Daar is de Matthäus Passion ongelofelijk belangrijk bij. De emotie. We hadden een koorlid dat ernstig ziek was. We wilden haar er toch bij hebben. Het koor verwerkt de emotie, en zet zich er overheen, om toch die prestatie neer te zetten. Dat geeft zoveel lading en verbinding… Dat is het mooiste dat er is. Ik hoor wel dat Oirschot beter ‘voelbaar’ is. Van een andere schoonheid dan elders. Misschien ligt het aan de Brabanders…”
Cees: „De Matthäus Passion is een verhaal dat zich in het dagelijkse leven afspeelt. Mensen die getuige zijn van de uitvoering herkennen dat en projecteren de ontroering van het lijdensverhaal op hun eigen leven. Bach heeft het evangelie en de evangelist
Matteüs bestudeerd. Zijn woorden zijn zorgvuldig gekozen. Dat zou een affect kunnen zijn. Een affect is een gevoelswaarde die in de muziek terugkomt. Dat vertel ik ook de koorleden, waardoor zij zich er een voorstelling van kunnen maken en beter begrijpen wat ze op dat moment zingen. Ik houd rekening met een bepaalde lading, maar probeer het werk wel zo puur mogelijk neer te zetten."
Matteüs was als evangelist een mensenmens, legt hij verder uit. „Johannes, waarover Bach ook een passie schreef, was
‘Mensen projecteren de ontroering van het lijdensverhaal op hun eigen leven’
meer een filosoof en theoloog. Hij benaderde het lijden van Christus op een totaal andere manier. Het lijdensverhaal volgens Matteüs is gevoelsmatig direct herkenbaar terwijl het verhaal volgens Johannes veel meer moet worden uitgelegd. Het ene is licht verteerbaar, zou je kunnen zeggen, en het andere vergt meer van de luisteraar. Bach had dat goed in de gaten. De Matthäus Passion heeft veel meer emotie dan zijn andere werk. Daarom is het stuk zo geliefd.”
Nu wordt de verkorte uitvoering in DOMUSDELA toegevoegd aan het passie-cv van Kempenkoor. Kennismaken met het werk als een soort instap-model. Niet iedereen weet de weg naar Oirschot te vinden of is in de gelegenheid
om de complete uitvoering bij te wonen. In Eindhoven worden de hoogtepunten door tenor Jan van Elsacker toegelicht en er mag zelfs worden geapplaudisseerd, aldus Cees en Ria. Na afloop is er zelfs een ‘meet & greet’ aan de bar. Ria hoopt mede hierdoor meer jongeren te interesseren voor de Matthäus Passion. „Dat is mijn missie. Mensen doorlopen allerlei levensfasen. Denk aan vijftigers die klaar zijn met popmuziek en wat anders willen. Jeugd wordt niet
meer opgevoed met zingen en dit soort repertoire. Het is een lange weg geworden om mensen warm te krijgen voor een werk als de Matthäus Passion. Maar als je het niet meer aanbiedt, haken mensen helemaal af. Het leuke is dat je er iets van kunt opsteken.”
Cees: „De emotie die in het werk zit, is laagdrempelig. Jesus Christ Superstar en The Passion zijn echt van ons. Ik kan mij voorstellen dat de jeugd dit ook zo ziet.” Ria: „Religie is haast niet meer van deze tijd, maar er zit zoveel in het verhaal. Onbewust haal je daar toch altijd iets uit.” Cees: „Het is een moment van bezinning en de voorbereiding op Pasen. De mens is van nature op zoek naar een zingevende invulling van het leven. Naar mijn beleving komen mensen rijker de kerk uit. Dat geldt ook voor mijzelf.”
‘Religie is haast niet meer van deze tijd, maar er zit zoveel in het verhaal’
Dat zijn misschien wel de belangrijkste vragen die we aan onze opdrachtgevers stellen. Hoe wil je de dag beleven en hoe wil je dat de seizoenen onderdeel zijn van de woonbelevenis.
Als architect heb je samen met de opdrachtgever een grote verantwoordelijkheid voor de bebouwde omgeving. Het is deze omgeving waarin mensen wonen, werken en leven. Door intensieve gesprekken met de opdrachtgevers zorgen we voor een prettige woon- en werkomgeving.
Het zoeken naar de essentie van het ontwerp staat bij elke opdracht centraal, mede daardoor creëren wij meerwaarde. Wij ontwerpen gebouwen met een geheel eigen karakter, sculpturale ruimtelijkheid en hoogwaardige afwerking. Uiteraard is energetisch duurzaam daarbij één van de andere basis uitgangspunten.
In de loop der jaren is Van der Sande architecten veelvuldig genomineerd en onder andere winnaar van de prestigieuze ‘Welstandsprijs Noord-Brabant’.
BLACK PEARL - CASTEREN
Te weinig personeel in de horeca? Het kan, maar misschien moet het ook iets socialer? Werken in de horeca betekent werken op momenten dat anderen vrij zijn. Extra beloning daarvoor is er echter niet. Vroeger was er nog een fooienpot maar door de pintransacties is de fooi vervallen. De lonen moeten omhoog, hoogstwaarschijnlijk is arbeid te goedkoop geweest.
Roosters worden aangepast zodat het personeel wekelijks op een zaterdag of zondag vrij kan zijn; dat past ook beter bij de werkweek van 38 uur. Diverse horecabedrijven zijn mede daardoor nog maar vier dagen open. In de regio zien we verschillende restaurants met aangepaste openingstijden. Bijvoorbeeld De Luytervelde in Eindhoven is gesloten op zaterdag en zondag, maar heeft doordeweeks dagelijks lunch en diner; zeer succesvol. Bij de sterrenrestaurants zien we veel verschillen. Wiesen* op de Kleine Berg maar ook Tribeca** te Heeze zijn nog maar vier dagen geopend, van woensdag tot en met zaterdag. Mede daardoor staat er minder personeel op de loonlijst maar voor de vaste medewerkers biedt dat een betere balans tussen arbeid en inkomen; gewoon een fijner horecaleven.
Eveline Wu heeft extra werk met de opnamen voor 24Kitchen. Naast haar tien horecabedrijven is ze druk met nieuwe tv-kookprogramma’s. Binnenkort gaat ze voor Eveline’s Asian favourites koken in China, Thailand, Korea, Vietnam en Japan. Tot nu toe zijn de afleveringen zeer succesvol.
Restaurant Hung Ying in Eindhoven bestaat 50 jaar, is ondertussen door veel expats zeer gerespecteerd
De andere sterrenrestaurants zijn meestal gesloten op dinsdag, en woensdag of maandag. Er zijn ondertussen veranderingen ten gunste van het personeel.
Vele restaurants laten de schoonmaak na tien uur ’s avonds over aan een schoonmaakbedrijf, tevens een garantie dat de keukenbrigade tijdig naar huis kan. Er zijn diverse regionale horecabedrijven die werkzaamheden outsourcen, zoals het proportioneren van vlees en vis of een deel van de mise-en-place, en bij sommige ook het bereiden van de sauzen, soepen en het ijs naar receptuur van de chef-kok om zo de kwaliteit te behouden en personeel te sparen. Om medewerkers te behouden worden ook specialistische vervolgopleidingen aangeboden. Wijnvoorraad en wijnkaart worden bij diverse bedrijven gedigitaliseerd,
en genomineerd voor het beste Ramensoeprestaurant van de regio.
De gebroeders Jip, Yelle en Jesse Goyvaerts verhuizen medio april met hun restaurant van het Stratumseind in Eindhoven naar de DOMUSDELA, een geweldige aanvulling aldaar. Ze willen hun droom in De Refter van Mariënhage waarmaken en een Michelinster afdwingen.
zo ook de menukaart. Veel horecaondernemers twijfelen nog maar het werkt perfect. Veranderingen in de wijnvoorraad of het menu zijn na correctie direct zichtbaar. Alleen moet de klant er vaak nog aan wennen. Met kundige uitleg van de medewerkers gaat dat echter zeker lukken. De bestelling via de iPad kan ook nog maar dat gaat voor sommigen iets te ver. De persoonlijke touch moet blijven.
RESTAURANTS ONDERTUSSEN LUXEPRODUCT
De horeca wordt steeds duurder, zeker de restaurants; het is intussen een luxeproduct. Ondanks de hogere omzet staat de winst geweldig onder druk. Hoe toch nog een onderscheidend product te leveren? De klant kiest bewuster en verwacht een verzorgde inrichting, een net ingedekte tafel, een comfortabele stoel, supersnel WiFi en kundig, vriendelijk, zeer gemotiveerd personeel. Dat zijn kosten die niet direct opvallen. Hoe lukt het om kwaliteit te blijven leveren? De inflatie is ondertussen acht procent, maar met de verhoogde energiekosten daarbij een stuk hoger. Benieuwd hoe de prijsstelling in
LOUIS VAN DE WAARSENBURG
de horeca zich dit jaar verder zal ontwikkelen. Ondertussen is café-restaurant Eindhoven onder de Lichttoren gesloten; iets te veel tegenslag. Dat geldt ook voor restaurant Nado op het Stationsplein en dat is jammer. Eindhoven is blijkbaar nog niet toe aan een (hoofdzakelijk) vegetarisch restaurant. Chef-kok Guido Billekens is met zijn partner teleurgesteld teruggekeerd naar Amsterdam. Het concept van De Schone Zaak sloeg hier helaas niet aan. Restaurant De Rozario* van chef-kok Jermain in Helmond is voorlopig gered door een Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) en een stille investeerder. Hij heeft met de schuldeisers een regeling kunnen treffen om een faillissement te voorkomen.
We zien ook steeds meer sluitingen van bakkers, slagers en dorpscafés in de regio. Het mkb in die sector kreunt. De problemen waren er al bij diverse bedrijven maar zijn de afgelopen tijd versneld aan het licht gekomen. Dit vereist het juiste ondernemerschap. De tijd zal leren wie de winnaars zijn.
YURI WIESEN
Restaurant WIESEN
Eindhoven
Crèmesoepje van Cevenne ui en croûte met Roquefort
Recept voor 4 personen
Ingrediënten:
• 3 grote Cevenne uien
• 50 gram margarine
• 50 gram Roquefort
• 1 teentje knoflook
• 4 takjes tijm
• ¾ liter kippenbouillon
• ½ dl verse room
• 150 gram koude roomboter in blokjes
• Fijngesneden bieslook
2 plakjes bladerdeeg
• Eigeel van 1 ei
• Zeezout (Maldon)
Bereidingswijze:
Verwarm de oven tot 180 graden.
Steek met een steker van 8 cm (diameter soepkop) 4 plakken uit het bladerdeeg. Leg die op een ingevette bakplaat, bestrijk met het eigeel en kruimel daar Roquefort over. Bak het bladerdeeg af in de oven tot mooi goudgeel.
Crèmesoep
Fruit de grof gesneden ui, knoflook en de takjes tijm aan met margarine totdat de uien licht karamelliseren, blus af met de kippenbouillon en gaar de uien door in de bouillon. Verwijder de takjes tijm. Daarna alles in de blender (of staafmixer) en draai het geheel tot een gladde crèmesoep. Giet door een fijne zeef in een pan en voeg de verse room toe. Monteer de soep af met de koude blokjes roomboter en staafmixer tot een fluweelzachte soep. Verwarm de kopjes en de Roquefort-bladerdeegplakjes in de oven. Vul de koppen en bestrooi de soep met zeer fijn gesneden bieslook, leg de deksels op de koppen. Voilà.
www.wiesen-restaurant.nl
JACK WOUTERSE
KEEFMAN
IN EINDHOVEN Wat is er te doen in Eindhoven? Uit in Eindhoven presenteert je het complete overzicht met evenementen, theater, film, muziek, literatuur, expo’s en uitgaan met kinderen. Ook op het gebied van vrije tijd en sport vind je er van alles. Blijf aan, ga uit! www.uitineindhoven.nl
Bij herlezing ontdekte Wouterse nieuwe lagen die passen bij deze tijd. Daarom brengt hij de voorstelling na 20 jaar opnieuw naar het theater. In een woedend relaas spreekt Keefman zijn psychiater aan. Hij laat hem met retorische vragen alle hoeken van de kamer zien en verwijt hem én de rest van de wereld elk denkbaar zuchtje tegenwind waar hij zelf mee te maken krijgt.
VROEG PIEKEN MET DJ ROB DE NICE EN MC RICK ROSSIG VROEGZAT
Van disco naar pop, van reggae naar rock en van happy naar hiphop met lekkere dansbare tunes daartussen en buiten: VroegZat brengt het nachtleven terug naar de avond. Evenveel feest, maar eerder op de avond en maar tot 00.00 uur! Je kunt dus op een normale tijd naar bed waardoor je de volgende dag gewoon fit bent. Win-win.
SEASONING SPRING SPECIALE EDITIE SENSES - DOOR ROB SCHOONEN
Elk nieuw jaargetijde laat United Cowboys je getuige zijn van live-art ontwikkelingen. Lokale, nationale en internationale gasten tonen hun nieuwe werk en research in het arthouse. Vanwege de 30ste verjaardag zijn er evenementen, wordt een fotoboek uitgegeven én mogen gastcuratoren uitpakken.
ZONDAGMIDDAG EN OP AFSPRAAK
ONVERBLOEMD VERSLAG VAN EEN EUROPEES LAND IN OORLOG BORDERS OF RESISTANCE
24 Februari 2022 werd een wissel getrokken op de kunstenaars uit Ivano Frankvish, West Ukraine. De agressieve invasie van Rusland was van directe invloed op het werk van fotografen Sergiy Grygorian, Dmytro Petryna en Yulia Gomeliak, schilder Yuriy Borynets en Mykola Dzhychka en beeldhouwer Zoriana Kozak. Weerbarstig en verontrustend werk met een link naar geweld en vernieling.
ZA 18 & 25 MAART, 1 APRIL
VAN ABBEMUSEUM • SPECIAL BIJ EXPO
VERGETEN VERHALEN VAN VERZET GUESS WHO’S COMING TO DINNER TOO?
‘Met mijn werk wil ik een bijdrage leveren aan een completer wereldbeeld anders dan alleen het westerse.’ Kunstenaar Patricia Kaersenhout geeft met haar installatie Guess Who’s Coming to Dinner Too? de verhalen van 15 vergeten vrouwen symbolisch een plek aan een grote driehoekige tafel.
T56 • EXPO
KOORMUZIEK IN DE CATHRIEN
MUZIEK
BACH, MENDELSSOHN, RHEINBERGER
Goede akoestiek in de Cathrien! Elke zaterdagmiddag om 15 uur is er een gevarieerd muziekprogramma in de sfeervolle Catharinakerk. Dit keer verzorgd door het Tilburgs Vocaal Ensemble, onder leiding van dirigent Ramon van den Boom. Met Rob Nederlof op orgel.
PARKTHEATER EINDHOVEN • MONOLOOG
DUTCH HAPPNIESS WEEK | PRODUCTIEHUIS LENTE
ROOS SCHLIKKERS: MOEDER VAN GLAS
Schlikkers moeder was bipolair maar leefde het grootste deel van haar leven zonder diagnose. Ze trok moedig door de wereld, hoewel verhuld achter het masker van een ‘normale’ vrouw, terwijl zij daar nooit helemaal in slaagde. Ontroerende zoektocht van een dochter naar haar bipolaire moeder, door actrice Sandra Mattie.
SUZANNA JANSEN HET PAUPERPARADIJS
BLAUWE ZAAL, AUDITORIUM, TU/E • LEZING
Armoede heeft vergaande gevolgen voor iemands leven, maar evenzo voor de generaties erna. Via vijf generaties van haar familie vertelt auteur Suzanna Jansen over de sociale overerfbaarheid van armoede. Van bedelaarskolonie Veenhuizen tot wonen-onder-toezicht in de 20ste eeuw.
MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN • KLASSIEK
PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND SCANDINAVISCHE VERGEZICHTEN: PEACOCK TALES
Nederlandse première van Anders Hillborg met op sopraansaxofoon de Zwitserse saxofoniste Valentine Michaud en onder leiding van dirigent Duncan Ward. Diep verbonden met land en volk raken Scandinavische componisten een gevoelige snaar.
INSTADDICHTERS BAL AVOND VAN DE AMAI
PARKTHEATER EINDHOVEN • POËZIE
Deze namiddag en avond ‘brengt dichten bij elkaar’ en laat je genieten van dichters, taal- en spoken wordartiesten Tsead Bruinja, Maud Vanhauwaert, Ingmar Heytze, Myron Hamming, Lies & Saar, Tom Driesen, Martje Wijers, Suzanne Krijger, Carmen Verduyn, Tessa Gabriëls, Kathleen Willems en Maria Kraaijkamp.
NATLAB • DANSDUET
CHERISH MENZO EN FRASCATI PRODUCTIES DARKMATTER
Verhalen, politieke denkbeelden, vooroordelen en geschiedenis sturen hoe wij kijken naar ons lichaam en dat van de ander. In dit dansduet zoeken de dansers naar manieren om hun lichamen los te weken van die opgedrongen percepties. De rap anthems door tien lokale performers van het Distorted Rap Choir geven elke voorstelling een andere groepsdynamiek.
SENNA
De Helmondse Senna vertolkt het levenslied. Eerste eigen show van de (pas) 18-jarige zangeres, die al zevenmaal een uitverkochte Holland Zingt Hazes show in Ziggodome op haar naam heeft staan, door Nederland en Vlaanderen tourde met André Hazes en nu een debuutalbum heeft uitgebracht.
BLAUDZUN
NY-RIO-BERLIN
MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN • POP/ MUZIEKTHEATER
Intiem vervolg op het album Lonely City Exit Wounds, dat met NPO Radio2 Topsongs Real Hero en Wide Open op nummer 1 in de Nederlandse album top 100 kwam. Superlatieven komen tekort om zanger en liedjesschrijver Blaudzun en zijn songs te duiden en prijzen.
ILSE SCHRAMA
PENNINGS FOUNDATION • FOTO EXPO
WE’RE PART OF THE NATURAL WORLD
Als een soort portret voor wetenschappers die onderzoek doen naar ecosystemen en zich actief inzetten voor natuur en milieu, creëerde Ilse Schrama (1964 - 2022) met haar laatste serie fictieve kamers. Vaak koos zij de natuur, mensen en religie tot onderwerp van haar poëtische en grafische fotografie.
BRIDGE | 5 DAYS OF EVERYTHING GUITAR
Het Bridge Guitar Festival is uniek in zijn soort. Het slaat letterlijk een brug tussen alle denkbare stijlen gitaarmuziek en verbindt liefhebbers uit alle windrichtingen.
Bridge brengt verhalen. Over nieuwe technieken. Over de passie voor het instrument.
Workshops, masterclasses, huiskamerconcerten, online activiteiten, ludieke programma’s in de buitenlucht, een talkshow en omvangrijke beurs, documentaires, workshops en educatie-onderdelen, en natuurlijk héél veel livemuziek. Muziekgebouw en Effenaar programmeren het Bridge Festival in Café Wilhelmina, Altstadt, De Rozenknop, The Jack, de Kleine Zaal van Effenaar, Wilhelminaplein en 18 Septemberplein.
Wil je meer weten over Bridge? Ga dan naar www.bridgefestival.com
DO 18 MEI
PAND P • CABARET
JEROEN CLAN – KORTE METTEN (TRY-OUT)
Jeroens Clan maakt korte metten. Hele. Korte. Metten. Na hun succesvolle debuut Tere zieltjes komen Bram Kroon, Matthias Tuns en Jip de Poorter nu met een avondvullende voorstelling vol snelle scènes, rauwe liedjes en nietsontziende grappen. Ze maken op genadeloze wijze korte metten met zichzelf, elkaar en het publiek. Huilen doen ze thuis wel.
Je ziet het meteen als een badkamer helemaal klopt. Daarom zijn onze adviseurs ervaren ontwerpers met technische kennis en onze installateurs ervaren bouwers met gevoel voor ontwerp. Zo krijg je vanaf dag 1 het beste advies en geniet je straks van zelfs het kleinste detail. Kom je langs? Wij helpen je met een persoonlijk en uniek ontwerp.
Ontdek waar jíj gelukkig van wordt. Haal nú ons magazine op in onze showroom.
Het geluk zit in elk detail
Bij Martens Outdoor laten we u genieten van al het moois wat het buitenleven te bieden heeft. Van tuinmeubels en bijhorende accessoires, tot parasols en barbecues. Martens Outdoor is uw dealer van een groot assortiment aan top merken.
Zo zijn wij officieel dealer van Fermob. De Franse fabrikant van zeer kleurrijke outdoor meubels en accessoires, creëert innovatieve, slimme, praktische en leuke tuinmeubels die uw wereld vullen met kleur.
Baderie van den Boomen Kerver 8, Eersel - Telefoon 0497 519 017 vandenboomensanitair.nl
ZO 21 MEI
EFFENAAR IN ALTSTADT • INDI ROCK
SWIM & CLAUD CAFE
Nagasaki Swim’s debuut The Mirror kreeg goede recensies van 3voor12, Trouw en OOR en de band bezocht poppodia in heel Nederland. in Eindhoven kwamen ze naar Hit The City Festival.
VAN DER LAAN EN WOE NG
PARKTHEATER EINDHOVEN • CABARET
Laan en Jeroen Woe die met hun baanbrekende tv-show Even Tot Hier ons door de lockdown heen sleepten. Met NG maken zij hun meest persoonlijke theatervoorstelling ooit. Het wemelt van de grappen, scènes en muzikale acts, terwijl het tweetal zoekt naar antwoorden op de meest prangende vragen van het bestaan.
Cultuur
RegioRadar Eindhoven biedt een online etalage met culturele, vrijetijds- en sportuitjes in Brainport Regio Eindhoven. Lokaal aanbod dat ook aantrekkelijk is voor wie zich vaker buiten de gemeentegrens wil oriënteren. Ga je mee de regio in?
Muziektheater DO 16 maart Slagerij van Kampen Veldhoven
Met hun hartverwarmende energie, indrukwekkende set-ups, shows vol visuele effecten én de onmiskenbare kracht van opzwepende drums blijft Slagerij van Kampen een fenomeen van wereldformaat.
Cabaretfestival
DO 30 maart t/m ZA 8 april Wonka Comedy Festival Regio Eindhoven
Dit tiendaags festival is het resultaat van de succesvolle samenwerking tussen Theater de Hofnar Valkenswaard, Kattendans Bergeijk, Parktheater Eindhoven, Theater de Schalm Veldhoven, Het Speelhuis en De Cacaofabriek Helmond. Comedyliefhebbers én ontdekkers van het genre: wees welkom.
Kasteel Expo
Eerste zondag van de maand Rondleiding kasteel Asten
De idyllische ruïne van kasteel Asten roept een bewogen verleden op van ontginningen, oorlogen en heksenvervolgingen, waaronder dat van de Astense Anna Ceelen.
t/m ZO 3 september 2023 RetroFuture Evoluon Eindhoven
Reis mee naar de toekomst van gisteren. In het futuristische Evoluon worden bezoekers meegenomen in de belevingswereld van toekomstdenkers, dromers en kunstenaars met design, kunst, wetenschap en film.
Fietstocht
Permanent Fietsbelevingsroute De Teutentocht Cranendonck
MET AL JE ZINTUIGEN PROEVEN VAN DE ‘CHAMPAGNE VAN DE PAARDENSPORT’
In vossenurine gedrenkt stro. Bitch packs. Een koeienpens vermomd als vos. The kill. Vaktaal die de liefhebber van het genre direct associeert met een Tarantino-film. Kenners weten echter dat het de terminologie is van de traditionele foxhunt, een hippische activiteit met een lange Engelse historie.
Het eerste weekend van januari staat altijd rood omcirkeld in de agenda’s van Antoon Obbing en Ad Kuipers. Stichting Slipjacht Waalre, de activiteitencommissie van de Vereniging Eindhovense Manege (VEM), organiseert ieder jaar namelijk de spectaculaire ‘Nieuwjaarshunt’. Voor dit spel wordt de meute ingezet van Slipjachtvereniging De Veluwe Hunt, één van de vier KNHS geregistreerde slipjachtverenigingen in Nederland.
Leden van de club rijden, tussen oktober en maart, elke weekend een Slipjacht in Limburg en Midden- en OostBrabant. De natuur ligt dan stil: vogeltjes zitten in het buitenland en akkers liggen er nog kaal bij. Natuurlijk schrikt er wel eens een hertje wanneer de meute honden passeert of springt er soms een konijn voor de voeten van een paard, maar bij het uitzetten van de route houdt de organisatie steeds rekening met de natuur. Antoon: „Ad en ik zijn al sinds onze jeugd bij de Eindhovense Manege betrokken. Wij zijn slipjachtruiters van het eerste uur. In Aalst en in Waalre kennen we na al die jaren bijna ieder takje, grassprietje, greppeltje en slootje.”
En dat is mooi, want op 8 januari jongstleden was er, inmiddels al voor de veertiende keer, een hunt door het prachtige Waalrese buitengebied. Het was een hele puzzel om op aaneengesloten velden een interessante route uit te zetten, temeer omdat daarin de dag vóór de slipjacht, vanwege de zompige grond, nog wijzingen moesten worden aangebracht.
Ad is bestuurslid van de inmiddels 75-jarige Veluwe Hunt en organiseerde in 2008 de eerste Waalrese slipjacht. Het start- en eindpunt is steeds de Eindhovense Manege. Net buiten Waalre - en deels dwars door
‘In Aalst en in Waalre kennen we na al die jaren bijna ieder takje, grassprietje, greppeltje en slootje’
de gemeente heen - wordt een attractief tracé uitgezet dat ook voor een flinke schare fietsers goed te volgen is. Het is uniek dat geïnteresseerden op deze wijze de slipjacht kunnen volgen. Zij komen op plaatsen waar het spel van sliptrekker, meute en paarden goed te zien en te genieten is.
De jongste van de ruim dertig deelnemers was deze keer vijftien jaar oud, maar ook de pas twintigjarige Britt de Vries uit Waalre deed mee. Britt is zeker geen groentje: ze rijdt al acht jaar slipjachten en doet, per seizoen, aan zo’n tien tot twaalf hunts mee. De amazone
rijdt op haar Ierse ruin Coolness Bouncer - roepnaam King - en vond het dit keer best een pittige tocht: „Het was meteen gas geven, maar het parcours was geweldig: heel afwisselend en met her en der sprongetjes over speciaal daartoe geplaatste obstakels. In Waalre wordt alles top georganiseerd. Dat varieert van de uitgezette route en het op tijd afzetten van de weg tot de plaats van de rust- en uitstapmomenten voor de ruiters en de dieren.”
Ongeveer een half uur voor de jacht aanvangt, trekt de sliptrekker te paard het spoor. Dat doet hij met in
‘Aan de geluiden die de honden maken hoor ik of ze op het juiste spoor zitten’
vossenmest gedrenkt stro; zo imiteert hij de route van een rennende vos. De honden, Engelse Foxhounds die speciaal voor dit spelletje worden gefokt, stuiven dan gretig achter een jutenzak aan die gevuld is met het onfris ruikende goedje. „Wij trekken er misschien een vies gezicht bij, maar de bitches maakt het niets uit. Het gaat om het spel. En dat is het ook: een fraai samenspel van paarden en honden. De hunt is zeker geen wedstrijd, maar wel een lust om naar te kijken en daarom voor zowel deelnemers als publiek een bijzondere belevenis.” Ad geniet zichtbaar terwijl hij vertelt.
Sliptrekker van dienst op 8 januari was Paul van Herten (49). Paul is een paardenliefhebber pur sang. De internationaal springruiter heeft op hoog niveau gereden en vindt de slipjacht iedere keer opnieuw een feestje. Hij houdt ervan om een mooie stent (geurlijn) te trekken en vindt het leuk mensen te vermaken: „Ik vind het geweldig om op zo’n dag met de honden te ‘spelen’. Aan de geluiden die zij maken hoor ik of ze op het juiste spoor zitten. Wist je trouwens dat het reukvermogen van jachthonden ruim veertig keer zo groot is als dat van mensen?”
Deelnemers aan het evenement treffen elkaar tijdens de meet: een geruchtmakend en opzienbarend gebeuren dat ook altijd veel publiek trekt. Luid blaffend meldt de meute honden zich; de ruiters zitten dan al in klassiek kostuum te paard. De klok heeft tegen die tijd nog geen twaalf geslagen, maar volgens de traditie gaat, ter opwarming van de interne mens, de stirrup cup rond. Wanneer het hoorngeschal van de sonneurs klinkt, vertrekken de ruiters en de amazones voor hun eerste etappe. Trots rechtop op hun glanzend geborstelde paarden. Daar is dan wel al veel aan voorafgegaan.
Door het jaar heen is geregeld contact met grondeigenaren en pachters, want met hun welwillende medewerking valt of staat de organisatie. „Die voorbereiding is heel belangrijk, net als de nazorg”, vindt Antoon, wiens verantwoordelijkheid het is toe te zien op de algemene veiligheid tijdens de happening. Ondertussen is Ad, als fieldmaster, verantwoordelijk voor de gedragingen van de ruiters in het veld: „De dag na de slipjacht brengen we altijd een flesje wijn naar de grondeigenaren en kijken we of er misschien iets gerepareerd moet worden aan hun veld.”
Tijdens de slipjacht wordt, verdeeld over drie of vier runs, een afstand van twintig tot dertig kilometer afgelegd. Onder luid geblaf en in een steeds hoger tempo rijden de ruiters in vol ornaat door bossen, langs boerderijen en over akkers, weilanden, maisvelden en soms door sloten. De paarden gaan achter de honden aan, daarna volgen de ruiters en dat gaat ook via een bepaalde hiërarchie. Zo volgt de master de meute en is de fieldmaster de tweede in rij: deze is verantwoordelijk voor de groep ruiters. Om hen heen rijden de whippers-in, zij drijven afdwalende honden weer terug naar de meute. Het aantal knopen op hun kleding geeft de functie aan van de deelnemers: drie knopen voor leden zonder functie, vier voor de master, vijf voor de Master with the Horn en ook vijf voor de Hunt staff.
Na elke run is er een moment van rust waarin de honden worden geteld en de hoeven van de paarden worden gecontroleerd. Zo ook deze keer. Na de tweede run, tijdens de sherrystop bij Wijlaars aan de Molenstraat, komt Cobi van Manen even bij zinnen. Cobi rijdt al sinds 1998 mee met slipjachten. „Gisteren heb ik in Merselo nog met een slipjachtvereniging uit België een Triple B-hunt gereden en vandaag mochten
‘Uncle’ Henry en ik weer in de make-up”, zegt ze met een lach. Cobi rijdt meer dan dertig slipjachten per seizoen. Dat heeft ze ooit weleens 42 keer gedaan. „Je brengt de dag door met alleen maar gepassioneerde mensen. En ik vind het, net als Henry, fijn om buiten bezig te zijn.”
De derde en laatste etappe van de hunt wordt gevolgd door de beroemde kill: de beloning voor de honden in de vorm van een koeienpens. Aansluitend wordt tijdens de After Hunt door deelnemers, verzorgers, sponsoren en vrienden van De Veluwe Hunt en de Eindhovense Manege het glas geheven op de goede afloop.
„Dat is mijn genietmomentje”, zegt Ad, „want wanneer we daar aan toe zijn, wil dat zeggen dat alles goed is verlopen. En met een drankje en een hapje worden de verhalen van de verreden slipjacht dan steeds spannender en sterker. Naast een groots sportief evenement is Slipjacht Waalre namelijk ook een Bourgondische netwerkhappening van formaat.”
BEST BUSINESS FILIALEN
EINDHOVEN CENTRUM
Heuvelgalerie 108-110
T: 040-2440039
E: info@bestbusiness.nl
EINDHOVEN WOENSEL
WC Woensel 89
EINDHOVEN TONGELRE
Tongelresestraat 286
SUIT SENSATION HERENMODE
Dorpsstraat 33, Oisterwijk
BEST BUSINESS PREMIUM OUTLET
Wagnerplein 48, Tilburg
www.bestbusiness.nl
Al bijna veertig jaar de beste deals in town. Nu ook in de Heuvel in Eindhoven. Hier vindt u een compleet assortiment in zowel vrijetijdsmode als formele kleding. Tevens verkopen we smokings en bieden we een ruime keuze in trouwkostuums. Wij verwelkomen u graag met een goede kop koffie in één van onze vestigingen. Onze vriendelijke en vakkundige specialisten geven u hier een eerlijk en persoonlijk advies. Bij Best Business mag U rekenen op een goede prijs-kwaliteitsverhouding, perfecte service en regelmatig leuke aanbiedingen.
DOOR: SEBASTIAAN BAKKER
2023 Belooft een spannend jaar voor bouwend Eindhoven te worden. Op het moment van schrijven is het hoge woord eruit, District E mag gebouwd gaan worden en als alles meezit, start de bouw later dit jaar. Een enorme mijlpaal voor dit project dat al in 2017 werd aangekondigd en dat met recht het visitekaartje van de Brainportregio mag heten. Onze regio als dé aanjager van de nationale economie, die van wereldbelang is voor de hightech industrie.
Het afgelopen jaar stond in het teken van verandering. Zo hebben drie bestuursleden van EHVXL hun functie neergelegd. Rutger is gekozen als raadslid van Groenlinks in Eindhoven. Robert en Sam hebben wegens tijdgebrek hun bestuursdeelname omgezet naar een actief lidmaatschap. Als EHVXL hebben we met trots een event tijdens Dutch Design Week mogen opzetten waarbij ons thema voor het Stadsmanifest gelanceerd werd. Het Stadsmanifest is een samenwerkingsproject met studievereniging
CHEOPS waarin we samen met inwoners van de 109 Eindhovense buurten op zoek gaan naar de identiteit van de stad, nu en in de toekomst.
We verwelkomen in 2023 twee nieuwe, enthousiaste bestuursleden: Pam Portheine en Joppe van Veghel. Voor onze werkgroepen ligt er in het nieuwe jaar de uitdaging om aan de slag te gaan met alle mooie projecten die eraan komen. Zo gaan de ontwikkelingen op het Stadhuisplein een nieuwe fase in en kunnen we snel meer
nieuws verwachten rondom de plannen voor Fellenoord. Het bestemmingsplan voor fase 4 van Strijp-S, waar circa 1.200 woningen gaan komen, wordt ook dit jaar vastgesteld. Verder kunnen onze fotografen zich gereedmaken voor de bouw van drie torens: Lighthouse (voorheen Niko) op Strijp-S, Eurostaete aan de PSVlaan en hopelijk de Victoriatoren in het Emmasingelkwadrant. Voor deze FRITS brengen we een bezoek aan Interesting Vastgoed, de ontwikkelaar van Eurostaete.
DISTRICT EAchter een monumentale villa aan de Parklaan 54 staat het moderne bedrijfsverzamelpand waarin Interesting Vastgoed mij ontvangt. Ik ben benieuwd naar de visie van deze echte Eindhovense ontwikkelaars op de stad en hoe hun plannen en ontwikkelingen de weg naar de realiteit vinden in de ruimte van de stad.
In het moderne en stijlvolle kantoorpand word ik warm onthaald door Maarten Bloks en Adriaan van Straten. Maarten is als ontwikkelmanager verantwoordelijk voor alle ontwikkelprojecten binnen Interesting Vastgoed, het bedrijf dat zich met name richt op de meer bijzondere ontwikkelingen en uitdagende projecten. „De krenten in de pap”, zoals Maarten dat noemt. Adriaan houdt zich met name bezig met de commerciële kant en de samenwerking met partners. „Zorgen dat er verse projecten in de portefeuille komen.” Interesting Vastgoed is onder
andere betrokken bij de ontwikkelingen op Strijp-S, Hartje Eindhoven en Knoop XL. „Het grootste ontwikkelgebied van de regio, by far,” aldus Adriaan. Beide heren werken samen met Toon de Koning, die zijn sporen in Eindhoven ruimschoots heeft verdiend. Ik vraag Maarten naar enkele bijzondere projecten uit het verleden. Hij haalt de Picuskade aan bij het Eindhovensch Kanaal. Destijds een project, net als District E, dat een lange aanlooptijd kende door een procedure bij de Raad van State. Maar het project, ontworpen door Eindhovense
architectenbureau Diederendirrix, staat inmiddels al een tijdje en vormt een geslaagde aansluiting bij de herontwikkeling van het NRE-terrein.
Een van de ontwikkelingen die nu in aanbouw is, is Eurostaete, inclusief een toren van honderd meter hoog. Maarten noemt die een schakel tussen het Philips Stadion en Strijp-S, een scharnierpunt. Een van de uitdagingen voor dit project was het woonprogramma van de gemeente te
realiseren en tegelijkertijd een goede plint te maken. „Een goede plint met activiteiten die het woonprogramma verstevigen. Voor Eurostaete kijken we naar een streekwinkel in combinatie met daktuinen”, vertelt hij. „In combinatie met het naastgelegen project Hartje 2.0 worden hier ruim 700 woningen aan het Eindhovense woningbestand toegevoegd,” vult Adriaan aan.
Als ik Maarten en Adriaan vraag wat hun visie op verdichting en op de woningbouwopgave binnen de stad is, zijn ze heel helder.
„ De regio moet dit gezamenlijk oppakken, met een gedifferentieerd woonprogramma. Eindhoven kan dat niet alleen, omliggende gemeenten hebben hierin ook een taak. We moeten elkaar hierin helpen“, vertelt Adriaan. Maarten vult aan: „ Bijvoorbeeld stationslocaties in Best en Helmond. Hier kun je de hoogte ingaan. Hoogbouw is een onderdeel van de totale opgave en kan landen op plekken waar die geschikt is, en dat moet je dan ook bewijzen als ontwikkelaar. De discussie zou moeten gaan over hoeveel ruimte wij bereid zijn om vol te zetten met rijwoningen. Maar Nederland heeft beperkt ruimte, dus je kunt hoogbouw op sommige plekken niet meer uitsluiten.“
„ Een echte goede visie op mobiliteit mis ik toch wel”, aldus Maarten. Deelmobiliteit wordt nu vaker ingezet, waaronder deelfietsen en deelauto’s. Ze staan volgens Maarten lager op de ladder als het gaat om toegankelijk, comfortabel en snel vervoer. Volgens hem blijven de oplossingen in mobiliteit achter bij de stedenbouw die
voorziet in het toevoegen van duizenden woningen in het centrum. „ Als je kijkt naar New York dan is de metro een snel, betrouwbaar en vooral betaalbaar openbaar vervoermiddel”, vult Adriaan aan. „De bus is een suboptimale oplossing, alleen regionaal is een comfortabele oplossing zoals een metro haalbaar”, zegt Maarten.
GLAS
Adriaan wil graag meegeven dat goede projecten tot stand komen door goede samenwerking. „ Bijzonder voor de regio is dat vaak Eindhovense partijen zonder hulp van internationale financiële geldstromen van de grond komen.” Een punt dat de nieuwe binnenstad-supervisor Don Murphy maakt.
Als ik vraag of Interesting Vastgoed graag nog een icoon voor de stad wil ontwikkelen,
antwoorden beiden instemmend. Een van de projecten waar Interesting Vastgoed nu aan werkt is het Glasgebouw op Strijp-S. „ Ik denk dat dit een icoon gaat worden.”
Een van de bijzondere projecten waar Maarten zich mee bezig heeft gehouden, is Small Foot: de hoogste toren van Eindhoven (170 meter) en tevens de smalste van Europa naar hoogte-breedte verhouding. De toren zou gebouwd gaan worden bij het naastgelegen Glasgebouw. Volgens Adriaan Geuze, de supervisor van dit gebied, kan Eindhoven zo’n landmark goed gebruiken. Helaas, door de gestegen bouwkosten niet realiseerbaar op dit moment. „ Het project staat momenteel in de ijskast maar…, wij gooien niks in de prullenbak”, geeft Maarten nog even mee.
TEKST & ORGANISATIE: TEAM EHVXL MAGAZINE EN SEBASTIAAN BAKKER
FOTO VAN MAARTEN EN ADRIAAN: JASPER SCHEFFERS FOTOGRAFIE
COPYRIGHT/BEELDEN:
AMVEST/POWERHOUSE, INTERESTING VASTGOED/ DIEDERENDIRRIX
WIJ ZIN TE VINDEN OP WWW.EHVXL.NL | INFO@EHVXL.NL
INGRID DE BOER NEEMT AFSCHEID VAN WOONBEDRIJF
Ingrid de Boer vertrekt eind maart na zeventien jaar als algemeen directeur/ bestuurder van Woonbedrijf in Eindhoven, de grootste woningcorporatie in de regio, met meer dan 70.000 bewoners en ruim 33.000 woningen. Het woningbezit is goed voor een marktwaarde van bijna zes miljard. Toch gaat het in dit afscheidsinterview niet om grote aantallen en bedragen. Want Ingrid de Boer heeft altijd de bewoners in het oog. „Voor mij is belangrijk: wat maakt een buurt tot een fijne buurt? Dat mensen prettig wonen interesseert me meer dan de stenen. En dat hoort ook echt bij het DNA van Woonbedrijf.”
De plek voor het afscheidsinterview is bewust gekozen: het Koffiehuisje op de hoek Frederiklaan/De Jonghlaan in Eindhoven. Hier zat ooit een winkel van de Coöperatieve Verbruiksvereeniging, waar het Philips-personeel goedkoop levensmiddelen kon kopen. „In de grootscheepse renovatie van Philipsdorp, mijn eerste grote klus in Eindhoven, was me er veel aan gelegen dat in dit pand de ontmoeting tussen de bewoners zou kunnen plaatsvinden”, vertelt Ingrid.
„Het Koffiehuisje zat toen in een heel klein pandje op Strijp-S en we zijn als Woonbedrijf met Loes, de toenmalige eigenaar, in gesprek gegaan. We hebben haar gevraagd: zorg ervoor dat de mensen uit Philipsdorp hier komen koffiedrinken en lunchen, dat ze achter de voordeur vandaan komen. Maar natuurlijk ook de bewoners van de nieuwbouw in de buurt, zodat oud en nieuw een beetje mengen.”
Op de ochtend van het gesprek is het in ieder geval een geroezemoes van jewelste in het Koffiehuisje. Ingrid kijkt er met voldoening rond, met in haar hand een stuk MonChoutaart, zoals haar moeder die vroeger zelf maakte. Het is niet alleen een drukbezochte ontmoetingsplaats voor (veelal jonge) omwonenden, maar ook een populaire werkplek, gezien de vele opengeklapte
Ze verhuisde later in haar jeugd naar Tilburg, dus Philips raakte enigszins uit beeld. „De enorme betekenis van Philips voor dit gebied drong eigenlijk pas goed tot me door toen ik zeventien jaar geleden weer in Eindhoven kwam werken. Er was voor de woningen van Philipsdorp een sloopbesluit genomen en daar kwamen bewoners tegen in opstand. De teneur was: we wonen hier fijn,
laptops. „Deze plek is om meer dan één reden belangrijk voor me. Ik ben zelf ook een Philipskind, mijn vader had een financieel-administratieve functie bij de Machinefabrieken in Acht. En we woonden in een Philipshuis in Prinsejagt. De eerste jaren was daar nog geen kleuterschool, maar we werden elke ochtend met de bus opgehaald en naar de kleuterschool in Drents Dorp gebracht.”
er moet wel iets aan die huizen gebeuren, maar slopen is niet nodig. Ik was toen de nieuwe directeur en Mary Fiers de nieuwe wethouder, en we zeiden tegen elkaar: daar kunnen we niet zomaar overheen walsen. Er is een stevige heroverweging geweest en uit onderzoek van een extern adviseur bleek: de wijk kan best gerenoveerd worden. Dus toen was het besluit snel genomen. En ik ben blij dat het Koffiehuisje een laaiend succes is geworden, een plek waar buurtbewoners ook regelmatig met elkaar eten. Deze aanpak staat voor mij min of meer symbool voor onze kijk op volkshuisvesting. We vinden het contact van mens tot mens belangrijk, we zien hen graag achter de voordeur vandaan komen.” Vanuit dat perspectief maakt Woonbedrijf altijd veel werk van bewonersparticipatie en community-vorming. Van Philipsdorp springen we naar Strijp-S waar Woonbedrijf als eerste van de verschillende partners daadwerkelijk is gaan bouwen. Ingrid: „Ik ben er trots op dat wij daar als eerste - tegen het economisch tij in - sociale woningbouw hebben gerealiseerd. Na dat eerste project (SAS-3) hebben we Space-S ontwikkeld in samenspraak met toekomstige bewoners. Via Facebook zijn wel 4.500 mensen betrokken geweest bij het leveren van ideeën en uitgangspunten voor dit complex van 400 woningen. Dat heeft ook geleid tot een flink aantal gemeenschappelijke voorzieningen. Nu hebben we voor realisering van 735 studentenwoningen bij de TU/e ook
‘Deze plek is belangrijk voor me. Ik ben zelf ook een Philipskind’
‘Ik ben er trots op dat wij daar als eerste sociale woningbouw hebben gerealiseerd’
weer in een vroeg stadium studenten uitgenodigd om in een community mee te denken en mee te beslissen over de invulling van het plan. Dat doen we eveneens bij buurtschap Te Veld in Eindhoven-noord. Dat is een aanpak die echt bij ons hoort: náást de bewoner gaan staan.”
Ook het TU/e-terrein roept herinneringen op bij Ingrid, want daar studeerde ze Bouwkunde. „Op die manier kwam ik weer in Eindhoven terecht. Toen waren er twintig meisjes op een totaal van 200 studenten. Daar viel dan ook nog de helft vanaf. Vrouw in een mannenwereld, ja, ik had daar geen moeite mee. Ik was opgegroeid in een gezin met twee broers, echte autogekken, dus ik was wel iets gewend. Mijn voorkeur voor Bouwkunde was in eerste instantie gericht op interieur. Ik was daar altijd mee bezig, dingen verschuiven en de kamer opnieuw inrichten. Voor binnenhuisarchitectuur moest je eigenlijk naar de Kunstacademie, dat was mij te geitenwollensokkenachtig. Zo kwam ik op architectuur, op de schoonheid van gebouwen. Maar van architectuur schakelde ik naar stedenbouw: wat maakt een wijk fijn om te wonen? Dus ik ging steeds van klein naar groter, maar altijd met oog voor de mensen.”
Tijdens haar studie liep ze een jaar stage bij de gemeente Breda, op de afdeling Volkshuisvesting. Daarna wist ze niet hoe snel ze moest afstuderen om echt te gaan werken.
vereniging Breda en als hoofd Stadsontwikkeling en directeur Wijk en Stad bij de gemeente Nijmegen. Ze was in diverse posities betrokken bij grote projecten in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven en Nijmegen. Nooit langer dan vijf jaar in dezelfde functie, want dan was het tijd voor een nieuwe uitdaging. In 2006 streek ze opnieuw in Eindhoven neer: „Toen ik met een headhunter in gesprek was over een functie in Breda, vertelde zij: binnenkort heb ik wat voor je in Eindhoven. Toen wist ik meteen: Ton de Zwart gaat binnenkort met pensioen als directeur van woningcorporatie HHvL. Dus ik heb afgewacht en toen ben ik ervoor gegaan.” Lachend: „De rest is history.”
Ingrid: „Dat viel nog niet mee. Het was 1986, crisistijd, geen droog brood te verdienen in de bouw. Ik heb toen iets boven mijn kunnen gesolliciteerd bij de Nationale Woningraad (NWR), de koepel van woningcorporaties, wat nu Aedes heet. Ze vroegen iemand met ervaring, maar ik heb toch gesolliciteerd. Ik was op dat moment bezig met het organiseren van een symposium over een renovatieproject in Tilburg, dus ik zei tegen de directeur van de NWR: 'kom maar kijken'. Nou, dat was blijkbaar overtuigend genoeg. Ik zoek graag de grenzen op en houd vast tot ik mijn doel heb bereikt. Die doortastendheid heb ik ook van thuis meegekregen.”
Na de Nationale Woningraad werkte ze achtereenvolgens bij Inbo Architecten, de Algemene Woningbouw-
Dat is voor haar doen dan een tamelijk langdurige geschiedenis geworden, die uiteindelijk zeventien jaar heeft geduurd. De uit Philips voortgekomen corporatie HHvL was net gefuseerd met woningstichting SWS en Ingrid de Boer vormde samen met Marc Eggermont het bestuur. „Ik dacht toen: dat doe ik maximaal zeven jaar, maar de tijd is omgevlogen. Ik had hier steeds grote klussen. Toen Marc aangaf dat hij om zich heen ging kijken, dacht ik: oh, maar dan moet ik voorlopig blijven. Gelukkig kwam er altijd weer een nieuwe uitdaging, dus ik heb nooit meer de stap naar buiten gezet. Een enkele keer heb ik nog wel eens gekeken, maar de conclusie was al gauw: dat is niet zo leuk als Woonbedrijf.”
Een paar jaar geleden kwam ze wel tot de conclusie dat ze ook weer niet tot haar pensioen aan het roer wilde blijven staan bij Woonbedrijf. „Er is nog zoveel meer dat me interesseert en waar ik van betekenis wil zijn. Ook daar wil ik ruimte voor maken.” Na een gedegen oriëntatie en gesprekken met onder andere de raad van commissarissen was haar conclusie: „Ik ga toch eerder stoppen, zonder dat ik iets anders heb.” Dus nu beleeft ze binnenkort als 61-jarige haar eerste ‘vrije dag’ en nog wel op 1 april. „Het voelt inderdaad nog wel een beetje alsof het een grap is.”
Lang stilzitten zal Ingrid de Boer niet, al gaat ze niet meer voor de volledige baan. „Ik ga eerst maar eens even op adem komen in de zomerperiode. Ik heb geen partner en geen kinderen, daardoor ontbreekt in het werk ook wel eens de rem die anderen soms wel hebben. Dat een partner thuis zegt: 'Nou maar eens thuisko-
‘Ik dacht toen: dat doe ik maximaal zeven jaar, maar de tijd is omgevlogen’
‘Het was 1986, crisistijd, geen droog brood te verdienen in de bouw’
men'. Ik heb geleerd om zelf wat balans te houden, maar die balans kan uiteindelijk wel anders, dus daarom stop ik ook. In september ga ik wel weer om me heen kijken. Ik heb nu al twee commissariaten, bij ROC Nijmegen en Bindkracht10, een welzijnsorganisatie in Nijmegen. Ja, ze weten me daar altijd nog te vinden. Maar ik blijf nu wel in Eindhoven wonen. Dit is echt mijn basis, van jongs af aan.”
Een derde commissariaat erbij is een van de mogelijkheden waar ze aan denkt. Of een adviesklus of leiding geven aan versnellingstafels, bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw. Want dat het zo langzaam gaat met de woningbouw, is een grote zorg. „Ik ben er trots op dat de corporaties een leidende rol hebben gekregen in de woningbouw in de regio. Dat hebben we weten te vertalen in een goede sociale woningbouw met betaalbare huren. Eindhoven is een van de gebieden met de betaalbaarste huren in de sociale sector. Maar het lage tempo is een grote frustratie. Woonbedrijf heeft nu 5.000 woningen in de pijplijn zitten, van bijna opgeleverd tot ‘dat zou een leuke plek zijn’. Dat zijn er best veel. Als we die nu allemaal snel zouden kunnen realiseren, zou dat toch geweldig zijn? Waarom moet
alles zo lang duren, moeten we een jaar vogels tellen terwijl we net zo goed direct kunnen zeggen dat we heel veel nestkastjes plaatsen en extra voorzieningen onder de dakpannen treffen? Waarom moet elk plan in dezelfde zwaarte gewogen worden? Ik denk vaak: hup, hup, aan de slag! Maar zo werkt het helaas niet.”
Ook als vrijwilliger zal Ingrid de Boer vast nog van zich laten horen. Ze is nu al actief voor de Voedselbank Eindhoven en Quiet Eindhoven. Die laatste club zorgt ervoor dat mensen die in armoede leven af en toe een leuk uitje naar bijvoorbeeld het Muziekgebouw, Parktheater of de Beekse Bergen kunnen beleven. „Ik ben geen type dat soep op gaat scheppen, maar ik kan wel mijn talent inzetten om verbindingen te leggen. Ja, ook hier vind ik het weer belangrijk dat mensen achter hun voordeur vandaan komen.”
‘Ik denk vaak: hup, hup, aan de slag! Maar zo werkt het helaas niet’
De ontwikkelaar ontzorgen door mee te denken. Ervan uitgaan dat elke uitdaging te overwinnen is. Nooit ‘nee’. Nooit beren op de weg. Die positieve instelling zette VEVO Projects in de renovatie-, transformatie- en nieuwbouwbranche op de kaart. Duizend keukens leveren alsof het om een zak knikkers gaat; VEVO Projects deinst er niet voor terug.
In slechts vier jaar tijd ontwikkelde VEVO Projects zich stormachtig. Het begon toen eigenaren Toon Verschuren en Jan van Otterdijk, goede bekenden in de wereld van de projectinrichting, in 2019 besloten de krachten te bundelen. Jan: “Wij kwamen elkaar vanuit onze eigen bedrijven steeds vaker tegen bij onze klanten, vaak aannemers en projectontwikkelaars. Vooral op het gebied van ontzorging zagen wij veel voordelen in samenwerking. Kwam bij dat het persoonlijk tussen ons goed bleek te klikken. Zo ontstond VEVO Projects.”
Achter de voordeur
VEVO Projects is de one stop shop voor aannemers en projectontwikkelaars die dóór willen en die geen stilstand kunnen gebruiken. Achter de voordeur van VEVO Projects zitten nog twee ervaren toeleverende bedrijven: Verschuren Interieurbouw en Solid Surface International. Het eerste is van Toon, het tweede van Jan. Ze vormen de pijlers van VEVO Projects. Verschuren Interieurbouw levert meubilair en maatinterieurs en maakt werk van turn key projecten. Dat doet het bedrijf voor kantoorruimten, stadskantoren maar net zo goed ook voor complete ziekenhuizen. Solid Surface International maakt unieke interieuritems zoals badmeubels, bladen en balies. Als basismateriaal
gebruiken ze solid surface, een makkelijk te verwerken, goed vormbare composiet die erg geschikt is voor gebruik in kantoren en woningen en precies passend kan worden gemaakt. “Samen zijn we een sterke partner voor onze klanten”, zegt Jan. “Die kunnen voor alles op het gebied van interieurinrichting bij ons terecht, of het nu gaat om de inrichting van grote aantallen woningen of appartementen, short stay-woonruimten of nieuwbouw-, renovatie- of transformatieprojecten.”
‘Natuurlijk!’, zeggen wij dan Toon en Jan weten: elke goede relatie begint met vertrouwen. “Bij een eerste opdracht wil de klant worden overtuigd”, zegt Toon. “Wie zijn jullie? Hoe werken jullie? Hoe betrouwbaar zijn jullie? Bij de tweede opdracht gaat het er vaak al relaxter aan toe en hoeven we niets meer uit te leggen. Dan volstaat een belletje of een appje: Kunnen jullie ons weer helpen? Vijfhonderd keukens en evenzoveel badmeubels, te leve-
ren op die en die datum, lukt dat? ‘Natuurlijk!’, zeggen wij dan, er is immers vertrouwen. In onze manier van werken, onze prijs en onze kwaliteit. Wij denken met elke klant en met elk project mee. Dat maakt ons een waardevolle gesprekspartner.”
Altijd maatwerk
Wie de wereld van de projectinrichting een beetje kent, ziet grote verschillen tussen de aanpak van VEVO Projects en andere leveranciers. “Wij kijken als interieurbouwers naar het project, en niet als productleverancier. Wij leveren altijd maatwerk, ook als het om grote aantallen tegelijk gaat. Wij vinden het belangrijk dat elk item straks ook echt goed past, en dat de aannemer dóór kan. Voordat een opdracht in productie gaat meten wij elke ruimte in. Dat geldt ook bij projecten met een repeterend karakter, bijvoorbeeld vijfhonderd keukens voor in de woonruimten van een short stay-woongebouw. Wij kijken in elke ruimte waar leidingen lopen
en overleggen met de installateur. Wij voelen de verantwoordelijkheid te zorgen dat de aannemer niet voor problemen komt te staan.”
Huurpunten
Dat meedenken komt ook terug in de manier waarop Toon en Jan de inkoop en productie regelen. Toon: “VEVO Projects staat voor hoge kwaliteit en scherpe prijzen. Dat is echt onze belofte aan klanten. Elk traject staat ten dienste van de klant en verloopt weer anders. Wij kopen onderdelen in, maar maken in onze eigen fabrieken ook zelf keukens. Door slim te combineren en goed
‘Wij zoeken
bij elk project de randjes op en kijken waar het nog slimmer kan’
te luisteren naar wensen, komen wij met het allerbeste, meest voordelige aanbod.” VEVO Projects denkt ook mee over de manier waarop de klant zijn vastgoed straks wil gaan verhuren, en ook dat waardeert deze. “Onder meer het aantal apparaten in de keuken bepaalt het aantal huurpunten voor de woning. Hoe meer punten, hoe hoger de huurprijs. Het is belangrijk om hier in het begin al keuzes in te maken.”
De naam VEVO Projects, naar de achternamen van de beide eigenaren, en VEVO-keukens kom je inmiddels overal in het land tegen, in allerlei woningen en appartementen. Jan: “Fantastisch om te zien dat wij als nieuwkomer met onze VEVO-keuken in de aanbestedings-
fase winnen van de concurrent. Hoe wij dat telkens weer flikken? Omdat wij verder durven gaan dan anderen, maar al te graag die extra stap zetten. Elk project is weer anders: andere materialen, ander beslag, andere productie, andere marges. Er zijn zoveel manieren om het slim aan te pakken.” Dat de VEVO-manier aanslaat, blijkt ook uit de prachtige lopende projecten en uit de mooie orderportefeuille. “Het monumentale Canisiushof in Nijmegen is zo’n mooi project in uitvoering waar we trots op zijn. Dat geldt ook voor The City Tilburg, waar we 450 keukens mogen plaatsen. Bij deze projecten laten wij ons echt van onze beste kant zien.”
Behalve de genoemde bedrijven is er nóg een waar de twee ondernemende projectinrichters hoge ogen mee gooien. “Vaak kregen wij van particulieren de vraag of wij hen ook een keuken konden leveren”, zegt Toon. “Daarom zijn wij met partners “KeukenBazen” begonnen. Dit initiatief valt onder het bekende ‘Bazen’-concept:
WoningBaas, VloerenBaas, GordijnenBaas en nu dus ook KeukenBazen. De Bazen-formule is gericht op de particuliere klant die voor het hele huis het beste inrichtingsadvies wil. Er is een experience center in Veldhoven. Hier zien particulieren zelf wat de bazen allemaal voor hen kunnen betekenen.”
Toon en Jan staan relaxed in hun werk. Hun enthousiasme kun je niet missen en een goede oplossing is altijd nabij. Toch zijn er ook uitdagingen. Toon: “Denk aan prijsverhogingen en leverproblemen. De wereld is behoorlijk veranderd, dat weet iedereen. De kunst is om daar goed mee om te gaan. Wij zoeken bij elk project de randjes op, kijken waar het nog handiger kan. Onze klanten waarderen dat.” Jan: “Wij overleggen ook veel en houden elkaar scherp. Wat vind jij? Hoe kan het beter? Zo komt de beste keuze al snel bovendrijven. Daar komt bij dat wij positief zijn ingesteld. Wij zien nooit beren op de weg, alleen kansen en mogelijkheden. Daar heeft de klant veel profijt van.”
‘In de aanbestedingsfase winnen we het al van onze concurrent’
JEROEN RENDERS NA
Geboren in Best, woonachtig in Eindhoven. En zijn Indonesische achtergrond zorgt voor een portie ongebreidelde passie en ambitie als het gaat om de hotellerie en hospitality in Eindhoven. Jeroen Renders (46) begon ooit met een bijbaantje als nachtportier bij het Novotel. Inmiddels is hij hoteldirecteur van het NH Collection Eindhoven Centre en VANE Restaurant & Skybar. Het hotel is het enige vijf-sterrenhotel in Brabant.
TEKST: EDDY JANSEN | FOTO'S: EDDIE MOL
Jeroen Renders is geboren uit een Indonesische moeder. Hij heeft een Nederlandse vader. Toen zij 25 jaar getrouwd waren, reisde de hele familie naar Java, op zoek naar haar roots. Ondanks dat hij in Best werd geboren en nog nooit op het Indonesische eiland was geweest, voelde Jeroen zich er direct heel senang. „Dat deed mij toch wel iets, om daar heen te gaan. Ik heb er nooit gewoond, maar toch voel je enige mate van verbondenheid met het land van je moeder en je grootouders. Het heerlijke eten, de mentaliteit, de cultuur en vooral de gastvrijheid. Heel bijzonder.”
Geen wonder dat Jeroen toerisme wilde studeren toen hij 21 was, in Tilburg en dan ook nog op kamers. Maar hij kon er zijn draai niet vinden. Wel qua studie, maar niet qua wonen. „Ik was gemiddeld vier dagen in de week in Eindhoven. In het weekend ging ik altijd naar de DansSalon. Ik kon gelukkig met de auto van m’n moeder op en neer rijden.” Na een buitenlandse stage besloot hij in Eindhoven
te gaan wonen om eigenlijk nooit meer weg te gaan. ,,Ik voel me een echte Eindhovenaar. Dit is gewoon mijn stad.”
Waarom beschouw je Eindhoven jouw stad?
„In Eindhoven ben ik helemaal op mijn plek. Ik woon met mijn vrouw Petra en twee zonen van zes en acht jaar in Sprookjesbosch. Ik ben trots op hoe de stad zich heeft ontwikkeld, de innovatieve Brainportregio, de diversiteit aan bedrijvigheid en vooral de internationalisering. Dat Eindhoven-gevoel ontwikkel je mee. Na mijn studie toerisme ben ik Hoger Hotel Management gaan studeren in Eindhoven. Mijn allereerste baantje was nachtportier van het Novotel. Daarvoor had ik het Stratumseind al ontdekt. Dat was de place to be.
Maar ook zakelijk heb ik mij hier kunnen ontwikkelen. Via Holland Casino, Park Plaza Mandarin Hotel, Holiday Inn en Eden Crown Hotel kwam ik ruim vijf jaar geleden bij NH Hotel Group terecht. Ik vervulde bij NH diverse commerciële functies waaronder in Hoofddorp en in Madrid. Maar sinds juni ben ik terug in ‘mijn’ stad als hoteldirecteur. Dat voelde na 8,5 jaar echt als ‘thuiskomen’.”
Je werkt voor de NH Hotel Group, een grote Spaanse keten, hoe is dat?
„Ik was bij NH hotels in mijn vorige baan Global Director Customer Success, maar dat was uiteindelijk toch niet de baan waarin ik mijzelf heel erg prettig voelde. Ik stond te ver af van het dagelijkse werk. Ik miste de dynamiek van een team om mij heen. Het was destijds veel individueel reizen, vooral naar Madrid, naar het hoofdkantoor van NH. De functie hoteldirecteur in Eindhoven is een functie die écht bij mij past, waarvan ik geniet. Ik werk elke dag met volle passie en gedrevenheid.”
Wat betekent dat voor jezelf én de stad?
„Vijfsterren gastvrijheid, kwaliteitsbeleving en hoge servicestandaarden aanbieden gaan verder dan de muren van het hotel. Samen
met mijn team wil ik graag ambassadeur van Eindhoven zijn. De stad is rijk aan grote corporates, evenementen, horeca en winkelcentra. We willen dat het bezoek aan ons hotel een totaalbeleving oplevert, daar hoort de ervaring van de stad zeker bij! Bovendien moeten wij als hotel het vermogen hebben om de verschillende behoeften van zowel de zakelijke reiziger als de vrijetijdsgast te managen.”
Jij hebt drie keer een crisis meegemaakt die ook de hotelbranche enorm raakte: de aanslag op de Twin Towers in New York in 2001, de financiële crisis in 2011 en de coronapandemie. Wat heeft dat voor een effect op jou en je werk gehad?
,,Direct na de aanslag op de Twin Towers werd er nauwelijks nog gereisd. Mijn contract bij Confe -
‘Vijfsterren gastvrijheid, kwaliteitsbeleving en hoge servicestandaarden aanbieden gaan verder dan de muren van het hotel’
rentiecentrum De Ruwenberg werd niet verlengd. Ik raakte mijn baan kwijt terwijl ik een hypotheek had en een auto voor de deur. In de hotelbranche was het op dat moment erg lastig een nieuwe job te vinden. Via IKEA en Holland Casino kon ik gelukkig aan de slag bij het Park Plaza Hotel Eindhoven als Sales Executive. Door corona had de branche het heel zwaar. Er werd he-le-maal niet meer gereisd. We moesten thuisblijven, hotels gingen maandenlang dicht, hadden geen inkomsten, maar wel personeel dat op de payroll stond, hoge huurlasten en energiekosten die doorbetaald moesten worden. NH Hotels bleek een financieel gezonde keten te zijn. Gelukkig konden we onze mensen aan het werk houden.
Het gekke is: de drie crises raakten ons ‘kei’hard, maar sinds april vorig jaar, na de laatste lockdown, is het helemaal geëxplodeerd qua nieuwe aanvragen. De mensen zijn de gemiste contacten aan het inhalen. Ze willen er weer tussenuit. Dat videobellen is heel efficiënt, maar wij mensen hebben de sterke behoefte om elkaar persoonlijk te ontmoeten. We zijn blij dat we weer mogen reizen.”
We zijn een jaar verder. Is er nog altijd sprake van een personeelsprobleem?
„Ik kan niet spreken voor alle hotels maar bij ons zijn veel mensen vertrokken: naar bijvoorbeeld de zorg en andere sectoren. Daardoor zijn we veel hospitality-talent kwijtgeraakt. Toen een jaar geleden de vraag
Jeroen Renders is ook betrokken bij het Eindhovense Hoteliers Overleg, van welk orgaan hij vice-voorzitter is. Eindhoven telt momenteel 29 hotels met in totaal 2.700 kamers. Van die 29 hotels hebben er 9 geen ster-classificatie.
Negen hotels hebben 3 sterren, tien hotels 4 sterren en één hotel heeft een 5-sterren classificatie.
Het kleinste hotel van Eindhoven is de Little Grand
naar hotelkamers steeg, meer mensen een restaurant bezochten en er weer belangstelling was voor de organisatie van een zakelijk of feestelijk event, moesten we ons personeelsbestand opschalen. Dat was een enorme uitdaging. We hadden niet alleen last van imagoschade, goed en gemotiveerd personeel was maar mondjesmaat te vinden. Inmiddels hebben we de zaak aardig op de rit.”
Jij keerde terug in de meer internationale stad die Eindhoven nu is?
„Eindhoven was ooit alleen maar Philips. Nu is het een internationale smeltkroes van allerlei nationaliteiten. Kijk om je heen hoe expats zich in deze stad bewegen en wat voor invloed dat heeft op bijvoorbeeld de ontwikkeling van de horeca. Mondiale spelers als ASML, Thermo Fisher Scientific, DAF, VDL, NXP en Philips hebben hier een enorme invloed op. Je voelt de internationalisering van de stad Eindhoven overal.”
Is de invloed van ASML op Eindhoven vergelijkbaar met die van Philips in de vorige eeuw?
„Er zijn wel wat parallellen. Het zijn volkomen andere bedrijven. Philips haalde destijds personeel overal uit Nederland en bouwde daar zelfs eigen woonwijken als Philipsdorp en Drents Dorp voor. ASML haalt veel werknemers uit het buitenland. Maar beide waren en zijn enorm belangrijk voor de ontwikkeling van de economie in Eindhoven en omgeving. Ik denk wel dat de mate waarin Philips destijds Eindhoven domineerde nu geldt voor ASML.”
op de Vestdijk, met 7 kamers. Het grootste hotel is het Pullman, ook aan de Vestdijk, met 320 kamers. Het nieuwste hotel is Hotel Eindhoven - Best van het Van der Valk concern. Dat hotel aan de Boschdijk tussen Eindhoven en Best telt 198 kamers en gaat in het voorjaar open. De meeste hotels zijn gesitueerd in het centrum en aan de rand van de stad, vaak in de nabijheid van de randweg.
‘Sinds april vorig jaar, na de laatste lockdown, is het helemaal geëxplodeerd qua nieuwe aanvragen’
Wat betekent de internationalisering voor de hotelmarkt in de stad?
„Wij waren als Eindhovense hotels niet afhankelijk van Philips, en zijn dat ook nu niet van bijvoorbeeld ASML. Natuurlijk dicteren ze wel enigszins de markt maar dat gaat veel verder dan de hotels alleen. Het gaat misschien wat te ver om ASML een zegen voor de stad te noemen. We moeten er namelijk niet té afhankelijk van worden. Maar Eindhoven heeft zijn huidige snelle ontwikkeling wel mede te danken aan ASML. En dat geldt ook voor de hotels. Die groeien mee, omdat Eindhoven buiten de grenzen een steeds bekendere en betere naam krijgt.”
Het toerisme in Eindhoven groeide voor corona naar één miljoen overnachtingen per jaar. Is het terug op dat niveau?
„Het gaat al lang niet meer alleen om de zakelijke reiziger. Ook de vrijetijdsgasten weten Eindhoven, zeker in het weekend, steeds vaker en beter te vinden. Zij willen Eindhoven ontdekken. De binnenstad speelt daarin een belangrijke rol. Ook de horeca heeft stappen gezet. Die is veel internationaler geworden. En vergeet de evenementen niet: de marathon, GLOW, DDW, Groots met een zachte G én PSV natuurlijk. En de zomerfestivals in de regio. Daar pikken de Eindhovense hotels een graantje van mee.”
Is de functie van de hotels ook veranderd?
Gasten lijken veeleisender geworden?
„Vroeger was het een kwestie van voldoende kamers bieden, er was een beperkt aanbod en een grote vraag.
De gast is door de jaren heen kritischer geworden. Internet speelt daar een grote rol in, want online reviews zijn belangrijk voor de beeldvorming en de verwachting van gasten die een hotel zoeken. De digitalisering heeft onmiskenbaar z’n invloed. Dat moeten wij ons als hotelbusiness goed realiseren. Ook de sterren-classificatie speelt een rol bij de keuze van de gast. Wij moeten als hotel nog scherper zijn. Alles draait tegenwoordig om oprechte persoonlijke service en maximale kwaliteitsbeleving.”
Heeft Eindhoven voldoende variatie in het hotelaanbod, waaronder budgethotels en het hogere segment?
„Ik denk van wel. Er is voldoende divers aanbod, er zijn genoeg budgethotels voor de gast met een kleinere portemonnee. De meeste hotels hebben een drie- of vier-sterrenclassificatie. Wij zijn het enige hotel met vijfsterren-status. Ik denk dat de verdeling voor Eindhoven goed is. Wordt de behoefte in de toekomst groter en stijgt de vraag, dan past de markt zich vanzelf aan.”
Missen wij in Eindhoven niet een Marriott of een Hilton-hotel?
(Lacht) „Nee, die missen we niet. Maar als je kijkt naar het internationale gastenprofiel, zo bezoeken steeds meer Amerikanen Eindhoven, dan zouden die ketens best een mooie aanvulling op het aanbod in de stad kunnen zijn. Wellicht dat Eindhoven in de komende jaren interessant wordt voor één van die wereldconcerns. Als de vraag naar hotelkamers blijft stijgen, zie ik hier nog wel eens een Marriott of Hilton komen.”
‘Ook de vrijetijdsgasten weten Eindhoven, zeker in het weekend, steeds vaker en beter te vinden.’
Tuinontwerp, tuinaanleg en tuinonderhoud
marlou hoefsloot
eigentijds vormgegeven sieraden en horloges
Bergstraat 13, Eindhoven
T: 040 243 42 82 www.marlouhoefsloot.nl
facebook.com/marlouhoefsloot
instagram.com/marlouhoefsloot
TTB Smeulders
Is een tuinarchitectuur bedrijf waarbij custom-made ideeën en designs elke keer weer een uitdaging zijn. Wij ontwerpen exclusieve tuinen, die naadloos aansluiten bij de woning en de
omgeving. Door continue te vernieuwen en door de nieuwste trends te volgen, samen met de wensen van de klant. Zorgen we voor een verfrissend eindresultaat.
Voor meer inspiratie Voor meer informatie www.ttbsmeulders.nl info@ttbsmeulders.nl
Social media: 040-2831306
Tuintechnisch bureau Smeulders Laar 60, Nuenen
Wanneer: Maandag 12 december 2022
Wat: Na twee jaar afwezigheid weer een live-presentatie van de FRITS Top 50’s, opnieuw in DomusDELA, die met 350 gezellige gasten meer dan goed bezocht was
Door wie: FRITS Media & Coöperatie DELA i.s.m.
DomusDELA, Hutten, Bavaria, Oogenlust & Bazelmans AV
Waardering:
Foto’s: Tom
Wanneer: Dinsdag 10 januari 2023
Wat: The New Horizon oftewel dé nieuwjaarsbijeenkomst van de Brainportregio Eindhoven in het Evoluon waarbij burgemeester
Jeroen Dijsselbloem ‘Brainport voor elkaar’ introduceerde Door wie: Twaalf bedrijven & organisaties uit de Brainportregio Wie: Zo’n duizend relaties & genodigden
Waardering:
Foto’s: Bram Saeys
Zeer uniek kantoor-/praktijkobject in het Centrum van Leende!
Bedrijfsruimte met buitenterrein en kantoorruimte!
• Representatieve kantoorvilla gelegen in het rustieke Centrum van Leende
• Ca 694 m2 turn-key kantoor-/praktijkruimte verdeeld over 2 bouwlagen
• Zeer hoogwaardig afwerkingsniveau
• Er is een bushalte gelegen op loopafstand, verbinding met Centraal Station
Eindhoven
• Bouwlagen zijn separaat van elkaar te regelen voor zowel verwarming als luchtbehandeling
• 50+parkeerplaatsen gelegen op eigen afgesloten terrein
> Beschikbaar: In overleg, doch op korte termijn
Hoogwaardige kantoorruimte met zéér ruime parkeervoorziening!
DE VEST 1A - 1B TE VALKENSWAARD
• Gelegen op bedrijventerrein Emopad
• Ca 495 m2 bedrijfsruimte
• Ca 290 m2 kantoorruimte
• Ca 350 m2 buitenterrein
• 8 parkeerplaatsen gelegen op eigen terrein
> Beschikbaar: in overleg
Hurkse Bogen, toonkamer van de maker!
LODEWIJKSTRAAT 6 TE EINDHOVEN
• Gelegen op bedrijventerrein Schaapsloop te Valkenswaard met de A2 op 10 autominuten
• Ca 1.371 m2 kantoorruimte verdeeld over de 1e (ca 832 m2 unit A) en 2e (ca 539 m2 unit B) verdieping
• Deelverhuur mogelijk vanaf ca 539 m2 unit B
• Liftinstallatie aanwezig, 8 personen of ca 630 kg
• Hoogwaardig opleveringsniveau met glazen systeemwanden (unit A) en metalstud wanden (unit B)
• Airconditioning
• 45 parkeerplaatsen op eigen terrein
> Beschikbaar: per direct
• Gelegen op Bedrijventerrein De Hurk
• Bedrijfspand A - ca 1.944 m2 bedrijfsruimte met ca 100 m2 kantoorruimte
• Deze bedrijfshal maakt onderdeel uit van een complex van drie volledig gerenoveerde, moderne, duurzame, zelfstandige bedrijfshallen met kantoorruimte.
• Ruime parkeervoorziening op eigen terrein en kosteloos aan de openbare wegen rondom het gebouw
> Beschikbaar: Q2 2024
Wanneer: Maandag 6 februari 2023
Wat: Het jaarlijkse partnerevent ‘Bridging the gap’ oftewel de kick-off van opnieuw een jaar van en voor ontmoeting & verbinding op de High Tech Campus Eindhoven
Door wie: Stichting Samen voor Eindhoven & HTCE
Wie: Relaties
Waardering:
Foto’s: Ruud
