Τεύχος 23

το

τε ύχ ο δω ς δ ρε ιαν άν έμ ε

τα ι

ΔΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ - ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ

ΑΠΕΛ-Σ ΕΤΟΣ 2018-19

Δεκέμβρης - Γενάρης - Φλεβάρης ❀

Διαβάστε

ΤΕΥΧΟΣ 23ο

Νέα Περίοδος ❀

Πλην Λακεδαιμονίων…

Σαν τότε… σελ. 2 Αρθρογραφία σελ. 3- 6 Επικαιρότητα σελ. 7- 12 Νέα από την ΕΕΛ σελ. 13 Μορφές του πνεύματος Στάθης Πρωταίος

σελ. 14 - 17 Μορφές που έφυγαν σελ. 18 - 24 Επετειακά σελ. 25 - 28 Η πένα των συνεργατών σελ 29 - 48. Βιβλιοπαρουσίαση σελ. 49 - 51 Ο Παρατηρητής σελ. 52

Η τέχνη του λόγου δεν αρκεί, δεν έχει τη δύναμη να περιγράψει τα όσα ζούμε αυτή την αποφράδα δεκαετία. Όσο και να το θες δεν μπορείς να βάλεις στο χαρτί το ζόφο της πραγματικότητας της ανείπωτης υποκρισίας. Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι. Μας τυράννησαν το μυαλό πως η ελληνικότητα της Μακεδονίας ήταν και παραμένει αδιαμφισβήτητη. Ποιος δεν θυμάται το “πλην Λακεδαιμονίων” των μαρξιζόντων Ελληναράδων ενάντια σε κείνους που καθόριζαν με γεωγραφικούς και μόνον όρους μια συγκεκριμένη περιοχή των Βαλκανίων, τα Σκόπια; Οι ίδιοι τώρα όχι μόνο ξέχασαν εκείνο το απόφθεγμα αλλά πριμοδότησαν την περιοχή αυτή ανιστόρητα και με γλώσσα και με εθνότητα που, κύριος οίδε, από πού ψάρεψαν τους συγκεκριμένους όρους. Ύστερα έχουμε την τεχνητή πόλωση ανάμεσα στις δυνάμεις εκείνες που ευθύνονται για την κακομοιριά αυτού του τόπου και αντί να εστιάσουν στα κοινωνικοοικονομικά μας αδιέξοδα παλεύουν να πείσουν το δυστυχή εργαζόμενο πως αυτοί είναι οι μόνοι ικανοί να λύσουν τα προβλήματά του κι αντί αυτού έχουμε τις εκατοντάδες χιλιάδες νέων μας που αποδημούν στην Εσπερία ελπίζοντας σε καλύΛΑΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ τερες συνθήκες ζωής. Σαν περιοδεύον θίασος περΟ χρόνος είναι χρήμα νούν από το γυαλί της μικρής οθόκαι ο λαός το κρίμα. νης οι βεντέτες αυτής της πόλωσης με κύριο χαρακτηριστικό την Κρίση πάνω στην κρίση ικανότητα των αρχηγών για καλύτου ρήμαξαν τη ζήση, τερες μεταγραφές λες και η πολιτική είναι γήπεδο ποδοσφαίρου και οι δήθεν δημοκράτες οι πιο καπάτσοι πρόεδροι των ΠΑΕ με ή χωρίς γραβάτες. παρουσιάζουν τις τελευταίες μεταγραφές τους αδιαφορώντας που Μα τώρα ο λαοχρόνος οι “παίκτες” αυτοί καθύβριζαν ειδεν κλαίει στην Κλαυθμώνος, δικά αυτούς τους προέδρους και τις ΠΑΕ τους. δεν περιμένει άλλο Τί μένει λοιπόν; Μόνο η αντιτο θαύμα το μεγάλο, στροφή του “Πλην Λακεδαιμονίων” για όλους αυτούς που αποκοιμίδεν δίνει πια παράτα ζουν το λαό μακριά από τους αγώστης ζητιανιάς τη στράτα. νες και τις διεκδικήσεις για κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους στο Σα λιόντας θα χιμήξει προϊόν της εργασίας τους, τον Χοντρόλαιμους να πνίξει! πλούτο του κόσμου. Ναι, κάποιοι θα συνεχίσουν ν’ αγωνίζονται Άρης Απένταρος “πλήν Λακεδαιμονίων” βέβαια.

~ ❀~

Σαν ΤοΤε…

Φωνή Λογοτεχνών Ενημερωτικό δελτίο Έκδοση της ΑΠΕΛ-Σ Τεύχος 23ο – Νέα Περίοδος Δεκέμβρης - Γενάρης - Φλεβάρης 2018-19

Έδρα: Αθανασίου Διάκου 17 τ.κ. 18863 – ΠΕΡΑΜΑ

☎ 694-4323596 email: flogotexnwn@yahoo.gr Ιστότοπος: ISSUU.com/fonilogotexnwn

Αρχισυνταξία: Γιάννης Παπαοικονόμου Ομάδα σύνταξης: Θωμάς Μανόπουλος Γιάννης Μαντάς

Σελιδοποίηση: Γιάννης Μαντάς

Λογότυπο εξωφύλλου: Άγγελος Γόντικας

Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία: Γραφικές τέχνες Σταυρία Πετρίδου Ελικώνος 11 – Χαλάνδρι

☎ 210-6841959

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ

Γεννιούνται 1770 (16.12) ο μεγάλος Γερμανός πιανίστας και συνθέτης κλασικής μουσικής, Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν. 1900 (17.12) η ηθοποιός Κατίνα Παξινού. 1910 (19.12) ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης Ζαν Ζενέ. 1911 (18.12) ο Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Ζιλ Ντασέν. 1911 (8.12) ο ποιητής Νίκος Γκάτσος. 1923 (2.12) η κορυφαία υψίφωνος Μαρία Κάλλας. 1933 (15.12) ο λαϊκός συνθέτης Ακης Πάνου. 1934 (5.12) ο ηθοποιός Νίκος Κούρκουλος.

Αποβιώνουν 1926 (5.12) ο ιμπρεσιονιστής Γάλλος ζωγράφος Κλοντ Μονέ. 1932 (13.12) ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης («Σχολή του Μονάχου»). 1943 (26.12) ο κομμουνιστής δάσκαλος Δημήτρης Γληνός, 1966 (15.12) ο Αμερικανός σκιτσογράφος Γουόλτ Ντίσνεϊ. 1974 (16.12) ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης (Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη το 1959 στη Μόσχα). 1976 (7.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κώστας Μουσούρης.

1977 (25.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Τσάρλι Τσάπλιν, ο γνωστός Σαρλό. 1980 (2.12) η ερμηνεύτρια του ρεμπέτικου και παραδοσιακού τραγουδιού Ρόζα Εσκενάζυ. 1981 (20.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης. 1987 (14.12) ο ηθοποιός Νίκος Σταυρίδης.

1988 (27.12) η χαράκτρια Βάσω Κατράκη. 1988 (31.12) ο ποιητής Νίκολας Κάλας (Νικόλαος Καλαμάρης). 1990 (6.12) ο μουσικός Παύλος Σιδηρόπουλος. 2001 (18.12) ο συνθέτης Δημήτρης Δραγατάκης. 2004 (4.12) η ερμηνεύτρια του λυρικού θεάτρου Ελενα Σουλιώτη.

ΓΕΝΑΡΗΣ Γεννιούνται 1622 (15.1) ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Μπατίστ Ποκελέν (Μολιέρος). 1765 (27.1) ο Αυστριακός συνθέτης Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. 1860 (29.1) ο Ρώσος συγγραφέας Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχοφ. 1863 (17.1) ο Σοβιετικός σκηνοθέτης Κωσταντίν Στανισλάβσκι (Καλλιτέχνης του Λαού της ΕΣΣΔ 1936, Παράσημο Λένιν 1937, κ.α.) 1876 (12.1) ο σοσιαλιστής Αμερικανός συγγραφέας Τζακ Λόντον. 1904 (1.1) ο ηθοποιός Βασίλης Αυλωνίτης. 1910 (11.1) ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. 1910 (13.1) ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.

1914 (7.1) ο πιανίστας και συνθέτης Γιάννης Σπάρτακος. 1915 (18.1) ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης. 1924 (2.1) ο καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών Ευγένιος Σπαθάρης. 1925 (25.1) ο λαϊκός συνθέτης Γιώργος Ζαμπέτας. 1926 (8.1) ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου. 1936 (28.1) ο Αλβανός συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ. 1941 (4.1) ο λαϊκός τραγουδιστής Λάκης Αλεξάνδρου.

~ 2 ~

Αποβιώνουν 1895 (26.1) ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος. 1901 (27.1) ο Ιταλός συνθέτης Τζουζέπε Βέρντι. 1904 (7.1) ο συγγραφέας Εμμανουήλ Ροΐδης. 1911 (3.1) ο μεγάλος Ελληνας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. 1950 (2.1) ο μουσουργός Θεόφραστος Σακελλαρίδης.

1951 (14.1) ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος. 1951 (3.1) ο πεζογράφος και ποιητής Γεώργιος Δροσίνης. 1968 (23.1) ο Κύπριος κομμουνιστής ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης. 1969 (3.1) στο Παρίσι ο κομμουνιστής καλλιτέχνης Τζαβαλάς Καρούσος. 1977 (22.1) ο συγγραφέας Μενέλαος Λουντέμης (Δημήτρης Βαλασιάδης).

1980 (27.1) ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας (Γιάννης Χατζηανδρέας). 1984 (17.1) ο συνθέτης Γιάννης Κωνσταντινίδης (Κώστας Γιαννίδης). 1984 (18.1) ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης. 1984 (21.1) ο συγγραφέας και ιστορικός Γιάννης Σκαρίμπας. 1993 (13.1) ο ζωγράφος και συγγραφέας Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. 1998 (16.1) ο ηθοποιός Δημήτρης Χορν. 2002 (6.1) ο λογοτέχνης και δημοσιογράφος Ανδρέας Φραγκιάς. 2005 (1.1) η ηθοποιός Μαρία Αλκαίου. 2007 (30.1) ο ηθοποιός και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Νίκος Κούρκουλος. ΦΛΕΒΑΡΗΣ Γεννιούνται 1802 (26/2) ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ. 1828 (8.2) ο Γάλλος συγγραφέας Ιούλιος Βερν. 1883 (18.2) ο μεγάλος λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης.

1884 (14.2) στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης. 1890 (10.2) ο Ρώσος συγγραφέας Μπορίς Πάστερνακ (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1958). 1898 (10.2) ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής και δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ. 1907 (16.2) ο πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος Αγγελος Τερζάκης.

Αποβιώνουν 1857 (9.2) ο Διονύσιος Σολωμός. 1943 (27.2) ο μεγάλος Ελληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. 1947 (17.2) ο στοχαστής, δημοσιογράφος και ποιητής Νίκος Καρβούνης. 1948 (11.2) ο πρωτοπόρος σοβιετικός σκηνοθέτης Σεργκέι Αιζενστάιν. 1972 (8.2) ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτής του ρεμπέτικου τραγουδιού Μάρκος Βαμβακάρης. 1973 (22.2) η ηθοποιός Κατίνα Παξινού. 1975 (10.2) ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. 1980 (8.2) ο Κρητικός λυράρης και τραγουδιστής Νίκος Ξυλούρης.

1987 (14.2) ο μεγάλος Ελληνας σκηνοθέτης Κάρολος Κουν. 2005 (10.2) ο κορυφαίος Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Αρθουρ Μίλερ. 2014 (25.2) ο Ισπανός δεξιοτέχνης του φλαμένκο, κιθαρίστας και συνθέτης Πάκο ντε Λουθία.

2018-19

αΡΘΡοΓΡαΦΙα

ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΑ ΡΙΖΩΜΑΤΑ

Οι πολυεθνικές οικογένειες «Δεν έχω μάθει τίνος είμαι μισθοφόρος/ Τι σημασία έχει αυτό εξάλλου/ νιώθω τόσο σύγχρονος και κατασταλαγμένος/ και μόνη μου φροντίδα έχω/ να κάνω ό,τι μπορώ για να ξεχάσω/ πως κάποτε ήμουν μισθοφόρος των Περσών» (Νίκος Μοσχοβάκος, «Απριλίου Ξανθίσματα»).

Οι πολυεθνικές μπίζνες έχουν από την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία τη σημειολογία τους. Το 1933, το «Άγιο Βατικανό» των εταιρειών του, έκλεινε συμφωνία πολιτικοοικονομική (Κογκορδάτο) με τον Χίτλερ. Η φρίκη του ανατέλλοντος φασισμού κυρίευε όλη την Ευρώπη. Το 1936, γίνονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι φωνές «θαυμασμού» για το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο» συνοδεύτηκαν με την κατάληψη της Ρηνανίας (1936). Η Γαλλία το ανέχθηκε. Το 1938, δημοσιεύεται στους «Τάιμς» της Αγγλίας ένα ανοιχτό γράμμα υποταγής του Τσόρτσιλ προς τον Χίτλερ: «Αν συνέβαινε στην Αγγλία μια εθνική συμφορά σαν εκείνη που συνέβη στη Γερμανία (1918), θα παρακαλούσα το θεό να μας έστελνε έναν άνδρα με τη δύναμη της δικής σας θέλησης - του δικού σας πνεύματος!!». Οι στρατηγοί, τραπεζίτες, ήταν αδέρφια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ραϊμόνδος Ντιόρ, Γάλλος ιστορικός του ειδικού τεύχους «Κραπουγιό», «Οι 200 οικογένειες», καταγράφει τη σχέση των ολιγαρχιών. Ο Τσάμπερλεν (Βρετανός πρωθυπουργός) ήταν επιχειρηματίας, διευθύνων σύμβουλος μεγάλων εταιρειών: κάτοχος ενός πακέτου μετοχών της «ΙμπέριαλΧέμικαλ», ενός τραστ χημικών προϊόντων. Συνδεόταν με τη γαλλική πολυεθνική «Κιλμάν», τη βελγική «Σολβάι», τη γερμανική «Φαρ-Μπενιτουστρί». Ο Χίτλερ ήταν διαπλεκόμενος με γερμανικά τραστ. Ο Μουσολίνι ήταν μέτοχος στα οικονομικά μεγαθήρια, χημικών προϊόντων «Μοντεκατίνι» και «Φίατ» - «Πιρέλι» (αυτοκινητοβιομηχανίες) στην Ιταλία. Οι Γάλλοι καπιταλιστές Βεντέλ, Σνάιτερ είχαν πρόσβαση στην Κεντρική Ευρώπη. Κυρίως στο συγκρότημα «Σκόντα», «Πίλσεν». Αυτό το πολεμικό ματς μεταξύ των τραστ, της εγγλέζικης «Ιμπέριαλ-Χέμικαλ», της γερμανικής «I. Γκε Φάρμπεν», που υποστήριζε ο γαλλικός πολυεθνικός κολοσσός «Κιλμάν», κατά του τσεχοσλοβακικού τραστ «Άουσιγκ», το υποστήριζε το αμερικανικό τραστ Ντιπόν-Ντε-Νεμούρ. Η αγγλική εταιρεία «Βίκερ» (παραγωγή οπλικών συστημάτων) συνδεόταν με τους Κρουπ της Γερμανίας, την εταιρεία «Σκόντα» της Τσεχοσλοβακίας. Συνεργαζόταν με το γαλλικό όμιλο «Σνάιτερ», που τον καταπολεμούσε ο όμιλος «Βεντέλ». Εκκόλαπταν το κεφαλαιοκρατικό «αυγό του φιδιού» - τον πόλεμο. Η ίδια πολυεθνική πυραμίδα! Κάθε προπαγάνδα πρέπει να έχει απήχηση εντός/εκτός Αμερικής, ανάλογα με την αποδεκτικότητα των πιο «φτωχών εν πνεύματι», που δημιουργούν τα κατευθυνόμενα καπιταλιστικά MME!! Σ’ αυτόν τον πολεμικό-οικονομικό κριό συμμετέχουν στο Ιράκ οι εταιρείες: «Halliburton» (του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ντικ Τσένι), «Bechtel» (Τζορτζ Σουλτς), «Parsons». Όλες είναι χρηματοδότες του ρε-

πουμπλικανικού κόμματος, της προεκλογικής περιόδου του Τζορτζ Μπους. Έχουν υπογράψει συμβόλαια αίματος διαρκείας. Για το μεγάλο φαγοπότι. Μαζί μ’ άλλες χρηματιστηριακές εταιρείες, του G7, των «αδελφών» πετρελαίου, άλλων δραστηριοτήτων συναφών με τα κέρδη συγκροτούν την αποικιοκρατία. Η ιστορική αλληλουχία όλων εκείνων των περιστατικών, που οδήγησαν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τα ιμπεριαλιστικά παραληρήματα, την πολιτική του «ζωτικού χώρου» των ΗΠΑ. Τα σχέδια της «Μεγάλης Συμμαχίας» των ΗΠΑΕΕ, και της Ρωσίας εσχάτως (ΟΡΑ Συρία) κατά των λαών, με πρόσχημα την «τρομοκρατία», χαράζονται από τις πολυεθνικές οικογένειες. ~~~*~~~

Τα ιμπεριαλιστικά δόγματα «Μια δημοκρατία που ευνοεί την κυριαρχία του χρήματος δεν είναι στην ουσία καθόλου δημοκρατία, παρά μια αναίσχυντη πλουτοκρατία. Και το πλέον μοχθηρό πλάσμα μπορεί να γίνει πλούσιο, αν αφιερώσει όλη του την ζωή του μόνο σ’ αυτό το σκοπό, ενώ είναι βέβαιο ότι άνθρωποι με πλατύτερα και ευγενέστερα ενδιαφέροντα θα γίνουν ή θα παραμείνουν φτωχοί. Άρα η πλουτοκρατία είναι καταστροφή, γιατί δημιουργεί ένα είδος ισοτιμίας όπου οι πιο ευτελείς ανθρώπινες αξίες κυριαρχούν ενώ οι πιο ευγενείς υποτιμώνται.» Τζορτζ Μπέρναρντ Σω (από τον πρόλογο της «Εκατομμυριούχου»)

Το 1817 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, άφηνε το όνομά του στην ιστορία με μια πολιτικοοικονομική διακήρυξη, το «Δόγμα Μονρόε». Το 1938 ο Πρόεδρος Ρούσβελτ «έκλαιγε» σχεδόν σε ραδιοφωνική εκπομπή για την παγκόσμια φτώχεια… Μιλούσε για μία παγκόσμια εθνική πολιτική-οικονομική ζωή: «Η δημοκρατία χάθηκε για πολλά άλλα μεγάλα έθνη. Όχι γιατί ο λαός τους την αντιπαθούσε, αλλά γιατί τους είχε κουράσει η ανεργία, η αβεβαιότητα… αποκάλυπτε ότι τα παιδιά πεινάνε…». Μεταπολεμικά, ο Πρόεδρος Τρούμαν, σ’ ένα διάγγελμά του ζητούσε από το Κογκρέσο τη συνέχιση της «βοήθειας» προς τους «ελεύθερους λαούς». Διατράνωνε την αμερικανική πίστη, στο «όνομα του θεού» προς τα «δημοκρατικά ιδεώδη»!!! «Η Δημοκρατία δίνει τη ζωογόνο δύναμη. Μπορεί να οδηγήσει τους λαούς προς θριαμβευτικές πράξεις. Όχι μόνον εναντίον των τυράννων της ανθρωπότητας, αλλά και εναντίον των παλιών εχθρών της πείνας, της δυστυχίας, της απελπισίας. Τα γεγονότα έχουν επωμίσει την Αμερικανική Δημοκρατία με καινούρια επιρροή, καινούριες ευθύνες»!!! (Γενάρης 1946). Ο ιμπεριαλιστής υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ, τον Ιούνη του 1947, σχολίαζε την παγκόσμια ανισότητα (!) με τα λόγια του στο Πα-

~ 3 ~

αΡΘΡοΓΡαΦΙα

νεπιστήμιο του Χάρβαρντ: «Είναι “Λογικό” οι ΗΠΑ να πρέπει να κάνουν οτιδήποτε μπορούν για να βοηθήσουν να επανέλθει η κανονική ευρωστία στον κόσμο (!) Χωρίς την οποία δεν είναι δυνατή η πολιτική σταθερότητα. Δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η Ειρήνη… Η πολιτική μας δε στρέφεται εναντίον καμιάς χώρας ούτε κανενός δόγματος… Στρέφεται όμως εναντίον της πείνας, της φτώχειας, της απελπισίας, του χάους… Σκοπός της πολιτικής μας πρέπει να είναι η αναβίωση ενός κατάλληλου οικονομικού προγράμματος, στον κόσμο που να επιτρέπει τη δημιουργία τέτοιων πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών. Όπου να μπορούν ν’ αναπτυχθούν οι “ελεύθεροι θεσμοί”». Αυτά τα λόγια δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά άκρως ιμπεριαλιστικά τεχνάσματα. Έτσι καταγράφηκαν στην ιστορία. Με πρόσχημα τις «επανορθώσεις» από τις καταστροφές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου βάζει ουσιαστικά υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, την Ευρώπη… Ο στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ διορίζεται διοικητής του ιμπεριαλιστικού οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Αλλά, ας θυμόμαστε ότι η εφαρμογή από τις ΗΠΑ του φοβερότερου μιλιταριστικού σχεδίου «Μανχάταν» ολοκληρώθηκε με την τραγική ερήμωση των γιαπωνέζικων πόλεων της Χιροσίμα και του Ναγ-

τ. 23

κασάκι (6, 9 Αυγούστου 1945)… Όλα αυτά τα ιμπεριαλιστικά δόγματα, στο όνομα «Δημοκρατικά ιδεώδη», έφεραν τόσες χούντες, πολέμους, πείνα, δυστυχία σε εκατομμύρια ανθρώπους. Τα πολιτικοστρατιωτικά όρια του ΝΑΤΟ επεκτείνονται σ’ όλον τον πλανήτη με αντικειμενικό στόχο την υποταγή των λαών. Όλος ο πλανήτης αποτελεί εν δυνάμει «ενιαίο επιχειρησιακό χώρο» του ΝΑΤΟ. Η σιδερένια γροθιά, τα ιμπεριαλιστικά τεχνάσματα, της «νέας τάξης» του αίματος, της νέας «Ιεράς Συμμαχίας» ΗΠΑ, ΕΕ, συνιστούν ιμπεριαλιστική απειλή. Κορέα, Βιετνάμ, Καμπότζη, Παλαιστίνη, Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Σομαλία, Αϊτή, Χιλή, Νικαράγουα, Ελ Σαλβαδόρ, Δομινικανή Δημοκρατία, Παναμάς, Αφγανιστάν, είναι τα «παράπλευρα» ιστορικά κράτη-θύματα των ιμπεριαλιστικών δογμάτων. Στο «όνομα της ελευθερίας» με το «Σχέδιο για τη Μεγάλη Μέση Ανατολή» δημιουργούν πολεμικάσ χ έ δια. Ετοιμάζονται να βάψουν με αίμα τους «γεωγραφικούς χάρτες» όπου τα συμφέροντά τους αμφισβητούνται στο όνομα του ιμπεριαλισμού (βλ. Ιράν, Συρία). Πριν ο Λίβανος, τώρα η Παλαιστίνη, βάφτηκαν στο αίμα. Παναγιώτης Καραβασίλης

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ Ένας ποιητής του καιρού μας Με την ποίηση του Παναγιώτη Καραβασίλη έχουμε μάθει, όχι από ανάγκη φυσιοδίφη, συμπορευτεί και παλιότερα¹. Τότε είχαμε υπογραμμίσει αλλά σα δύναμη διαφώτισης της ότι στη στενότητα του χώρου αλλά και στα πλαίσια πραγματικότητας: “φέγγω σα μεμιας απλής παρουσίασης βιβλίου² δεν θα μπορούσαμε ταλλωρύχος ψυχών/ μες την ομίνα εμβαθύνουμε πληρέστερα σ’ αυτή την προφητική χλη που έρχεται/ και μες τη χιοκαι συνάμα άγρια γραφή του στοχαστή-ποιητή κι εί- νοθύελλα που φεύγει/ ο έρωτας, χαμε δώσει την υπόσχεση επιστροφής μας σ’ αυτόν η γύρη που αγαπούσε τα τριαντάτον επαναστατημένο λόγο³. φυλλα/ είμαι στην έξοδο⁶”. Στην παρουσίαση εκείνη, από τους πρώτους κιόλας Δε φείδεται δύναμης κι ενέρστίχους, είχαμε εντοπίσει τον ορίζοντα μα και το πε- γειας προκειμένου να οδηγήσει ριεχόμενο της ποίησης του Παναγιώτη Καραβασίλη τον εαυτό του και τους συνανπου μας ξεσήκωσε κι ευτυχώς μας ξεσηκώνει ακόμα. θρώπους του στη σύγχρονη κόλαση χωρίς Βιργίλιο και Είχαμε λοιπόν ανακαλύψει τη βασική ιδέα που σα κι- Βεατρίκη: “κόλαση μπορώ να σε ξεναγήσω./ Ο Θεός νητήρια δύναμη ωθούσε τη φωνή-κραυγή του ποιητή δε παίζει με τα ζάρια/ ένας παράδεισος κι ένας ουρααπό το σκοτάδι στο φως και δεν ήταν άλλη από τη δια- νός/ υπάρχει/ κι ύστερα το έρεβος διαρκώς κάθεται πίστωση του αέναου αγώνα των δύο κόσμων της σύγ- στα ναυάγια./” χρονης κοινωνίας μας: Ο κόσμος της δουλειάς και ο Σ’ αυτό το ενιαίο και αντιφατικό όλον ο ποιητής χάρτινος της εκμετάλλευσης του κόσμος⁴: “Πίσω απ’ ετοιμάζει τις φάλαγγες των στίχων της επανάστασης, τα ψευδώνυμα κρύβονται/ οι εραστές του θανάτου./ ώστε “τα νέα οικονομικά SS” να μην “αναλαμβάνουν Κοιμάμαι με το όπλο τα άγρια μεσάνυχτα/ όταν ρέει τη φύλαξη των σπιτιών μας”. Ποίηση αποκάλυψης αλλά το αίμα/ κι αγοράζουν/ τα μετόχια του άγριου εργάτη”. κι απελευθέρωσης μαζί. Προφητική για τις νέες τραΑυτή την ασταμάτητη διαπάλη προβάλλει σε κάθε του γωδίες του αιώνα μας από πριν κιόλας το τέλος του ανασασμό στο ρυθμό μιας πρωτόβγαλτης ποίησης, προηγούμενου. “Όταν οι οχιές κινούνται/ ακούω τα όπου η ομορφιά και ο ζόφος συγκρούονται συνεχώς μυστικά/ των ανώνυμων αγίων”. Αυτά τα μυστικά προως την ύστατη στιγμή της επανάστασης. Γιατί η επα- σπαθεί και το επιτυγχάνει να μας μεταδώσει η ποίηση νάσταση για τον Παν. Καραβασίλη αποτελεί το μονα- αυτή⁷. Από το 1992 έχει προφητεύσει το δράμα των δικό κλειδί διεξόδου του σύγχρονου ανθρώπου από σύγχρονων κυνηγημένων: “τις περιπλανήσεις και συλτη σκληρή εκμεταλλευτική μοναξιά στο μεγάλο γιορ- λήψεις/ προσφύγων σε εκκλησίες/ ενός παγκόσμιου/ τάσι της παγκόσμιας απελευθέρωσης. Αυτή η βεβαι- βιβλικού χάους”⁸. μέσα λοιπόν από το βαθύ καμμένο ότητα σα σιδερένια αναγκαιότητα κυριαρχεί ακόμα κι δάσος του σύγχρονου κόσμου ο Π.Κ. δεν πετροβολεί αν ο λόγος του ποιητή φαίνεται μοναχικός: “Μόνος. με σκοπό την ολική καταστροφή του ανθρώπου όπου Το να είσαι μόνος δε σημαίνει ότι δεν έχεις δίκιο⁵”. τον οδηγούν οι: “Τριγμοί που μοιάζουν με πυροβολιΓια να φτάσει όμως εδώ ο ποιητής δε διστάζει να σμούς/ όταν ακούγονται οι μουσικές των χρηματιστηχωθεί ως τα τρίσβαθα της ψυχής για να πάθει και να ρίων/ της Wall Street, το μάρκο το δολάριο,/ τα νέα

~ 4 ~

2018-19

αΡΘΡοΓΡαΦΙα

στρατιωτικά σύγχρονα εμβατήρια”, αλλά συντάσσει “επικεφαλής/ ενός άοπλου στρατού ιππέων/ κραδαίνοντας τις σημαίες/” το στρατό της λύτρωσης. Μπροστάρης ο ποιητής με τα “τα ποιητικά computer μου, εναντίον εκατομμυρίων δημίων/ του νέου συστήματος παραγωγής,/ εξέγερση ετοιμάζουν./ Στη δίκαιη κρίση της ιστορίας/ οι σφαγείς των λαών να παραδοθούν/ και στο πυρ το ιερότατο/ της λαϊκής δικαιοσύνης”. Απέναντί του “κουρδισμένες εξουσίες/ βομβαρδίζουν με ηλεκτρόνια αυτούς που κραυγάζουν:/ νερό, ψωμί, ειρήνη./ Νέες λέξεις, τα κέντρα εκπέμπουν: computer πέμπτης, έκτης γενεάς,/ το marketing συνειδήσεων.”… “όλοι τρέχουν για χρόνους ασύλληπτους,/ ετοιμάζονται φυλακές δίχως σύνορα”. Στο διάβα του ο Π.Κ. από τα αλώνια του νέου εκμεταλλευτικού χάους δε χάνει ευκαιρία να χλευάσει τη νέα τάξη πραγμάτων όπου ο χαρτοπόλεμος των χρηματιστηρίων ακουμπάει και λερώνει του “Γιάννη το μαντήλι”⁹, το σύμβολο της λαϊκής παράδοσης και ομορφιάς, τις βαθύριζες δρυάδες, απέναντι στα επιπολαιόριζα κέρδη των ομολόγων και των μετοχών: “Κι η ελεύθερη πτώση του Ντάου Τζόουνς διεθνώς ακουμπάει του Γιάννη το μαντήλι,/ κι οι πλάτες ζητούν καθρέπτες σ’ ανάποδες αξίες ετυμηγοριών./. αυτή η άλογη κραιπάλη στους χλιδάτους χώρους δεν οδηγούν παρά στον αφανισμό. “Συναλλαγές κροταλίζουν τις ναυτίες/ στα νέα αλφάβητα μετοχών./ Κόσμοι ανόητοι π’ αυτοκτονούν,/ αχρημάτιστα θρηνούν τη νέα Βαβυλώνα.”¹⁰ Ο Παναγιώτης Καραβασίλης γνώστης, όπως είχαμε τονίσει και στην πρώτη μας επαφή με το έργο του, του τεχνολογικού χάους της σύγχρονης εκμεταλλευτικής κοινωνίας δε μένει στο καταγγελτικό λόγο ενάντια στη σύγχρονη Κίρκη των computers, αλλά αξιοποιεί την τεχνολογία για μια άλλου είδους χρήση απελευθερωτική. Δεν οργίζεται ενάντια στη μηχανή σαν νέος λουντιστής, αλλά καταγγέλλει τον κόσμο του κέρδους που μεταλλάσει την ανθρώπινη δημιουργία σε βάναυσο υπηρέτη του: “Ως εκτελεστής του Κράτους ορίζουν/ τον Computer-Τρομοκράτη./ Κωδικοί γνωρίζουν τα αισθήματά σου,/ τα γένη, το άσθμα των γονιδίων σου./ Ο άνθρωπος τραπεζικός λογαριασμός/ στη Lloyd Bank./ Οι αναγνώστες πολιτικών αισθημάτων σε ξερνούν/ στις χοάνες απορρίψεων,/ ανακυκλώνεσαι./ Τυλίγεσαι σε χαρτί,/ άνθρωποι προϊόντα της εποχής.” Αυτό το σύγχρονο κανιβαλισμό καταδικάζει ο ποιητής κι όχι την εξελιγμένη τεχνογνωσία που αν ήταν στην υπηρεσία της σύγχρονης κοινωνίας θα συντελούσε ουσιαστικά στην ευτυχία του ανθρώπου-δημιουργού. Αντίθετα μ’ αυτή την αλήθεια η πανανθρώπινη εκμετάλλευση βουλιάζει αυτή τη γνώση στο βόρβορο της αμάθειας. Κι ο ποιητής: “Άστεγος γεννήθηκα micros,/ νεκρά φωτογραφίζω κλάματα/ στα γκρεμισμένα σπίτια./ Στο Καρμέν ντε Μπολιβάρ/ ο θάνατος του νέο Κολόμβου./ Κι εγώ στις φάρμες των computer/ διωκόμενος Δεκεμβριστής της εποχής μου,/”¹¹. Ιδιαίτερη θέση στην ποίηση του Π.Κ., έχουν οι συμβολισμοί, όχι σαν τεχνοτροπικά τεχνάσματα, μορφικά μόνο, αλλά συμπύκνωση της ουσίας ενός ολοκληρωτικού περιεχομένου, αντλημένου από το σύνολο της παγκόσμιας πολιτισμικής πείρας. Κι αυτό γιατί, όπως έχουμε κι όλας τονίσει, ο ποιητής μας δεν είναι μόνο μια λυρική παρουσία λεκτικών γυμνασμάτων, αλλά φιλοσοφική οντότητα που οδηγείται σε στοχασμούς πο-

λύπτυχους και πολυκύμαντους που κάνουν την ποίησή του μια σχεδόν βιβλική κληρονομιά. Θα αντέτασσε κάποιος ότι καλά όλα αυτά μα η ποίηση είναι τραγούδι ομορφιάς κι ο Π.Κ. κατατρίβεται με τα άλγη του κόσμου σημαία του. Αυτό δεν είναι ακριβές. Ο Π.Κ. αντιπαραθέτει στην επίφαση της ομορφιάς την αλήθεια με τη βεβαιότητα ότι όλος αυτός ο φαινομενικά τρομακτικός αγώνας οδηγεί στη φροντίδα της ομορφιάς του τριαντάφυλλου,¹² αφού “τα σημεία αναφοράς,/ καταγωγή με τ’ αρχικά πάνω μας/ ότι είμαστε κάποτε παιδιά”¹³, δηλαδή έλλογα τρυφερά όντα που στον κόσμο υπάρχουν για τη χαρά της ομορφιάς και μόνο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. “Φωνή Λογοτεχνών”, Μάρτης-Μάης 2018, τ.20 σελ.3-4.

2. Πρόκειται για την ποιητική συλλογή “Απειροβαθείς Ύλες”, Αθήνα 2002. Από το βιβλίο παραθέτουμε ένα σύντομο βιογραφικό του ποιητή: “Ο Παναγιώτης Καραβασίλης γεννήθηκε στο Νεοχώριο Μεσολογγίου. Σπούδασε πληροφορική. Το επάγγελμά του είναι Αναλυτής Συστημάτων Πληροφορικής. Είναι επίσης βιβλιοκριτικός, αρθρογράφος, χρονογράφος και δημοσιογράφος σε εφημερίδες. Ποιητικά του βιβλία: “Το Μπεκερερ”, και “Zαϊ Tek computer-Re”, “Η νέα βία”, “Ισορροπία πλήκτρων”, “Πυρίδρομα”. Έγραψε τα δοκίμια: “Πληροφορική και άνθρωπος προς το 200 μ.Χ.”, “Η κοινωνία του θεάματος ή ένας γενικευμένος αυτισμός”, “Ισότητα μέχρι το 2000 μ.Χ.”, “Ο εθνικισμός του 1821”, “Έγκλημα χωρίς τιμωρία”, όπως κι επιστημονικά βιβλία πληροφορικής. Επίσης, “Η αποκάλυψη γεννάει ονόματα”, η ύστατη συνέντευξη του Μιχάλη Κατσαρού. Άρθρα του πολιτικά και σχόλια, έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και περιοδικά πληροφορικής καθώς και οι ραδιοφωνικές του εκπομπές συμπληρώνουν την πολύπλευρη παρουσία του στα γράμματα από το 1975 έως σήμερα. Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.” Θα θέλαμε να συμπληρώσουμε την παρουσία του στο περιοδικό μας με άρθρα και μελέτες που αποτελούν κόσμημα στα περιεχόμενά του με προβληματισμούς σύγχρονης αλλά και θεωρητικής πραγματικότητας.

3. Βέβαια οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι αυτό το ταπεινό άρθρο μόνο σα μικρή συμβολή στο έργο του ποιητή μπορεί και πρέπει να εκληφθεί.

4. “Φωνή Λογοτεχνών”, ο.π., σελ.3.

5. “Φωνή Λογοτεχνών”, ο.π., σελ.3.

6. Από το ποίημα “Έξοδος”. “Ισορροπία πλήκτρων”, Αθήνα 1992, σελ.16.

7. “Απειριροβαθείς Ύλες”, σελ. 9: “Κοιμάμαι με το όπλο τα άγρια μεσάνυχτα/ όταν ρέει το αίμα κι αγοράζουν/ τα μετόχια του άγιου εργάτη”.

8. “Ιστορία των πλήκτρων”, ο.π., σελ.6.

9. Από το ποίημα “Ζαϊ Τεκ”. Από τη συλλογή “Ζαϊ Tek computer Re” (1986).

10. Από το ποίημα “Ζαϊ Τεκ”, ο.π.

11. Από το ποίημα “21ος αιώνας”, από τη συλλογή “Ζαϊ Τek”, ο.π.

12. “Απειροβαθείς Ύλες”, ο.π., σελ.8.

13. “Ισορροπία πλήκτρων”, ο.π., σελ.9.

~ 5 ~

Γιάννης Παπαοικονόμου

αΡΘΡοΓΡαΦΙα

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Μ. ΛΥΜΠΕΡΑΤΟΣ (Ξενιτεμένη φωνή)

Με ιδιαίτερη χαρά κι ενδιαφέρον έλαβα και διάβασα την ποιητική συλλογή “Στο βάθος του κόσμου”, του μετανάστη Έλληνα ποιητή και σκιτσογράφου της Αυστραλίας. Πριν απ’ όλα να τονίσω τη σημασία που έχει να διαπιστώνουμε, ακόμα μια φορά, τη δύναμη και την ανθεκτικότητα της γλώσσας μας όπως προβάλλουν από τους στίχους του. Οι έλληνες πάντοτε ανάπνεαν και σκέφτονταν μ’ αυτή τη ρωμαλέα λαλιά που οι αιώνες της προσδίδουν καινούρια φίλτρα. Ένας πρόσθετος λόγος για το ενδιαφέρον της ποίησης του Γερ. Λυμπεράτου αποτελεί, από την πρώτη στιγμή, το περιεχόμενο των στίχων που λειτουργούν απελευθερωτικά στον σύγχρονο δοκιμασμένο άνθρωπο. Η ευαισθησία του ποιητή δεν εξαντλείται σε προσωπικά του βιώματα συναισθηματικής υφής αλλά απλώνεται σ’ όλες τις πτυχές της σύγχρονης ζωής με κύρια κατεύθυνση την αντιπολεμική συσπείρωση όλων των δυνάμεων της ζωής: “όμως σ’ αυτό τον ατέλειωτο γδικιωμό/ π’ άρχισε/ κάποιο δάχτυλο μικρού παιδιού/ ξεχώρισε μέσα απ’ τα ερείπια/ κι έμοιαζε/ με κεράκι αναμμένο/ που, έστω κι αμυδρά, φώτιζε/ τη θηριωδία του πολέμου”. Αυτή του η πίστη στην ειρήνη παίρνει διαστάσεις επικής παράθεσης των αγαθών της που χωρίς αυτά ο άνθρωπος οδηγείται στο ημίφως των σπηλαίων. “…Μείνε λίγο ακόμα/ όπου να ’ναι θα ξημερώσει./ Μια δροσοσταλιά/ θα σ’ ανοίξει τις γρίλιες των ματιών σου/ κι ο ήλιος/ θα σου κλέψει, το τελευταίο δάκρυ σου,/ θα το κάνει κόσμημα/ θα το κρεμάσει στο λαιμό σου/ και θα σου πει:/ “καλημέρα Ειρήνη, τα όπλα σίγησαν,/ κι όλοι τώρα κρέμονται από σένα./ Ν’ ακούσουν θέλουν το ξεχασμένο/ τραγούδι σου/ κι ας βγαίνει ματωμένο/ μέσα απ’ τα ερείπια π’ άφησε ο πόλεμος”. Αυτός ο παιάνας της ζωής και της Ειρήνης παρά τους ρομαντικούς αιφνιδιασμούς του ποιητή που κάποιες φορές γειτονεύουν με την ουτοπία παραμένει η κινητήρια ωθητική του δύναμη. Ο ποιητής πατάει, στέρεα καρφωμένος στο έδαφος της πραγματικότητας, μ’ όλες τις ζοφερές της αποχρώσεις, όπου η δη-

τ. 23

μιουργία του ανθρώπου μπορεί και πρέπει να μεταμορφώσει σε ειρηνικό πάρκο και κήπο παιδιών με το γέλιο και τη χαρά να παίρνουν τη θέση των αλαλαγμών του πολέμου. Αυτό εκλιπαρούν οι στίχοι από την Ειρήνη που όσο παραμένει ζωντανή τόσο η ανθρωπότητα βρίσκει το ρυθμό και το βηματισμό της ευτυχίας. Αποτελεί αυτή η βεβαιότητα μια πολύχρωμη νωπογραφία του φωτός, το άφθαρτο ανθρώπινο όνειρο, μιας ζωής στεριωμένης στην απλότητα, τη χαρά και τον έρωτα. Όσο κι αν φαντάζει άπιαστο τ’ όνειρο αυτό στη σύγχρονη βαρβαρότητα όπου οι πόλεμοι δεν σταματούν ποτέ, είναι όμως τόσο πραγματικό σαν σιδερένια αναγκαιότητα που μας κάνει αβίαστα ν’ αναρωτιόμαστε: Γιατί να μην υπάρχει αυτή “η επανάσταση των λουλουδιών,/ στο ξεπέταγμά τους/ στο φως του ήλιου”; Ποιος εμποδίζει τον άνθρωπο να ζει ευτυχισμένος στη Γη; Και η απάντηση έρχεται αυθόρμητα σα φυσικό επακόλουθo: “Τόσο μικρό μα τόσο σημαντικό./ το παραμύθι λοιπόν./ κάποια στιγμή/ θα γεννηθεί το πραγματικό φως./ όχι από μόνο του,/ αλλά από το θυμό του εργάτη/”. Εκεί βρίσκεται η λύση για την άρση του αδιεξόδου της σύγχρονης κοινωνίας γιατί ο ποιητής είναι σίγουρος πως η ευτυχία δεν έρχεται ουρανόσταλτη αλλά είναι υπόθεση των ίδιων των ανθρώπων και μάλιστα αυτών που αγιάζουν την ιστορία με το αίμα και τον ιδρώτα της εργασίας τους. Στην προσπάθειά του αυτή ο Γερ. Λυμπεράτος προσκαλεί συνοδοιπόρους του τους ποιητές της ζωής: “κι όχι μόνοι./ κοντά μας θα έχουμε/ τον Βάρναλη τον Ρίτσο τον Νερούντα./ Μαζί, αγκαλιασμένοι και τραγουδώντας/ θα περιμένουμε τη βροχή του Φθινοπώρου/ να μας βρέξει, να μας ποτίσει “ΑΥΡΙΟ”/. Μέσα λοιπόν απ’ τα χαλάσματα τις ματωμένες κραυγές της ανθρωπότητας ο Γερ. Λυμπεράτος υψώνει θριαμβευτικά λάβαρο κοινωνικής απελευθέρωσης την φωνή του: “Γίνε σημαία και σύνθημα αγώνα/ άνοιξε τους δρόμους/ που θα οδηγήσουν/ σ’ ένα δικό σου φωτεινό αύριο/”. Γιάννης Παπαοικονόμου

Άκουσον άκουσον τι συμβαίνει στη σύγχρονη ψωροκώσταινα!… Το Τριμελές Εφετείο Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην μια 50χρονη καθαρίστρια, εργαζόμενη στο Νοσοκομείο της πόλης, σε 8 χρόνια φυλάκιση, με την κατηγορία ότι στην αίτηση που υπέβαλε για να εργαστεί, άλλαξε τη χρονολογία αποφοίτησής της από το δημοτικό κατά ένα χρόνο. Και το πιο γελείο, ότι θα πρέπει να επιστρέψει τους μισθούς 20 χρόνων. Η φτωχή εργαζόμενη δεν παρευρέθηκε στη δίκη καθώς αντιμετώπιζε καρδιολογικά προβλήματα. Πρόκειται για μητέρα 13 παιδιών, από αυτά τα τέσσερα είναι ανήλικα, ενώ από τα εννέα ενήλικα τα οκτώ είναι άνεργα. Είναι το δεύτερο κρούσμα μετά την περισινή περιπέτεια καθαρίστριας από τον Βόλο. Επιτέλους! Ας πάνε αυτοί οι παραμορφωμένοι διπλωματούχοι νομοθέτες και δικαστές να πλένουν σκάλες και απόπατους…

~ 6 ~

Περί ΝΑΤΟμακεδονίας ο λόγος… Τελικά, ο ΝΑΤΟμακεδόνας προθυπουργός ύψωσε τη ΝΑΤΟϊκή σημαία στη χώρα του με την αρωγή της ΝΑΤΟαριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ. «Η Μακεδονία είναι Μία και ΝΑΤΟική» αγάλλονται κομπάζοντας σε ΝΑΤΟγλώσσα οι βραβευμένοι Τσίπρας - Ζάεφ για τις υπηρεσίες τους στα ιμπεριαλιστικά σχέδια.

~~~

2018-19

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

Σάββατο 15 Δεκέμβρη Πανελλαδικό Συλλαλητήριο Συνταξιούχων

~~~

~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~

Χιλιάδες οι συνταξιούχοι στην Αθήνα που κατέκλυσαν την πλατεία Κλαυθμώνος από δεκάδες περιοχές και πόλεις της χώρας: από τον Εβρο μέχρι την Κρήτη, τα Γιάννενα, τη Νιγρίτα και τη Φλώρινα, μέχρι την Καλαμάτα, την Λήμνο και την Ικαρία. Το σύνθημα «Διεκδικούμε ό,τι μας έχει αφαιρεθεί!» κυριαρχούσε στα πανό και στα συνθήματα. Επίσης «Ούτε αναστολή, ούτε αναβολή, ο νόμος του Κατρούγκαλου να καταργηθεί!», «Μπορούμε να τους σταματήσουμε. Είναι ευθύνη μας απέναντι στη νέα γενιά». Φτάνοντας στο τέλος του Εθνικού Κήπου, οι διαδηλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον «φραγμό» που είχαν βάλει οι αστυνομικές δυνάμεις, εμποδίζοντάς τους να προσεγγίσουν το Μαξίμου.

Ο Β.Κορακάκης αφιέρωσε τραγούδι

Ο Β.Κορακάκης αφιέρωσε τραγούδι

Στο σιδερόφραχτο Μέγαρο Μαξίμου

Ο Δ.Κουμπούρης κατήγγειλε τον φραγμό των ΜΑΤ

~~~~~~~~

Χιλιάδες οι συνταξιούχοι

Τρίτη 18 Δεκέμβρη Συλλαλητήρια Ομοσπονδιών - Εργατικών Κέντρων - Σωματείων

~~~~~~~~

Στην πλατεία Κλαυθμώνος

Με συγκέντρωση στην Ομόνοια και πορεία στη Βουλή διαδήλωσαν εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι, συνταξιούχοι και νέοι από όλη την Αττική. Μήνυμα αλληλεγγύης στην κινητοποίηση έστειλε η Ενωση Παλαιστινίων Εργατών. Από την κινητοποίηση δεν έλειψαν τα σωματεία των συνταξιούχων, καθώς και φοιτητές του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών, η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας και η Ομοσπονδία Βιοτεχνικών Σωματείων Αθήνας. Επίσης έγιναν διαδηλώσεις και σε μια σειρά πόλεις της χώρας.

Η συγκέντρωση στην Ομόνοια

Η πορεία στη Βουλή

ΓΙΑΝΝΕΝΑ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΒΟΛΟΣ

ΠΑΤΡΑ

~ 7 ~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Οι εκπαιδευτικοί σε μαζικές κινητοποιήσεις - Άγρια καταστολή από την κυβέρνηση

Στις 12 Γενάρη η κυβέρνηση απάντησε με άγρια καταστολή στις μαζικές κινητοποιήσεις που πραγματοποίησαν οι εκπαιδευτικοί, στο πλαίσιο της 24ωρης απεργίας τους, ενάντια στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για το νέο σύστημα προσλήψεων - διορισμών. Συγκεκριμένα, όταν η πορεία που πραγματοποίησαν στην Αθήνα έφτασε στη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και ζήτησαν πρόσβαση στο Μέγαρο Μαξίμου, για να συναντηθούν με τον πρωθυπουργό, η απάντηση από τα ΜΑΤ ήρθε με χημικά και φωτοβολίδες κρότου-λάμψης στοχεύοντας προς τους διαδηλωτές στο ψαχνό. Μεταξύ άλλων τραυματίστηκε στο κεφάλι η Θοδώρα Δριμάλα, μέλος του ΔΣ της ΔΟΕ και στελέχους του ΠΑΜΕ, καθώς και ο βουλευτής του ΚΚΕ Γάννης Δελής, ο οποίος έπαθε έγκαυμα αλλά και ρήξη τυμπάνου και νοσηλεύτηκε στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».

~~

Τα απεργειακά των εκπαιδευτικών συνεχίστηκαν πιο δυναμικά στις 12 και 17 Γενάρη. καθώς και στις 12 Φλεβάρη στο Πανδημοσιοϋπαλληλικό συλλαλητήριο, με την απαίτηση να μην απολυθεί κανένας συμβασίούχος και να γίνουν τουλάχιστον 30.000 άμεσοι μόνιμοι διορισμοί ώστε να καλυφθούν οι στοιχειώδεις ανάγκες των σχολείων. Τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν: «Μαζικοί διορισμοί εκπαιδευτικών, μονιμοποίηση των αναπληρωτών» και «Τα κριτήριά τους είναι κοροϊδία, σημαίνουν απολύσεις και ανεργία». Ενώ στην συνήθη δικαιολογία της κυβέρνησης ότι δεν υπάρχουν πόροι για μόνιμους διορισμούς, απάντησαν «Δώστε λεφτά για την Παιδεία και όχι για του ΝΑΤΟ τα σφαγεία» Στις κινητοποιήσεις συμμετείχαν διάφορες Ομοσπονδίες, Σωματεία και Σύλλογοι, τόσο στην Αθήνα, όσο και σε άλλες πόλης της χώρας.

ΠΑΝΔΗΜΟΣΙΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ Με αίτημα να καταργηθεί η συνταγματική απαγόρευση της μονιμοποίησης των συμβασιούχων Συλλαλητήριο με προμετωπίδα το αίτημα για μόνιμη δουλειά με δικαιώματα, εφαλτήριο για τους αγώνες που θα ακολουθήσουν, οργάνωσαν στις 12 Φλεβάρη πάνω από 140 συνδικαλιστικές οργανώσεις του Δημοσίου, μεταξύ των οποίων ξανά οι Εκπαιδευτικοί. Με συγκέντρωση στην πλατεία Κλαυθμώνος και πορεία στη Βουλή, διαδήλωσαν το αίτημα για μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων και άρση κάθε σχετικής συνταγματικής απαγόρευσης.

~ 8 ~

~~~~~~~~~

~~~~~~~~~

τ. 23

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

2018-19

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

«Υπάρχουν και χειρότερα…»

Η απάντηση της Κυβέρνησης στις αγωνιστικές κινητοποιήσεις των ηθοποιών για υπογραφή Σύμβασης στο ΚΘΒΕ

~~~~

Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) από τον Οκτώμβρη 2018 και επί 4 μήνες με συνεχείς οχλήσεις προς το Υπουργείο Πολιτισμού και άλλες παραστάσεις, διεκδικούσε για τους ηθοποιούς την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, με 7% αύξηση και χωρίς μνημονιακούς όρους για περικοπές των αμοιβών. Το ίδιο απαιτούσαν οι ηθοποιοί του Κρατικού Θεάτρου Βόρειας Ελλάδας (ΚΘΒΕ) από τη διοίκησή του, με πάνω από ένα μήνα συνεχείς στάσεις εργασίας κατά τη διάρκεια των παραστάσεων και άλλες κινητοποιήσεις. Στον δίκαιο αγώνα των ηθοποιών με στόχο την ανανέωση της Συλλογικής Σύμβασής τους, συμπαραστάθηκε ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος. Τελικά το υπουργείο, έχοντας εξαντλήσει τα διάφορα τρικ κωλυσιεργίας, δέχτηκε την Τρίτη 22 Γενάρη συνάντηση, η οποία εξελίχθηκε –από την πλευρά της κυβέρνησης– σε ένα κακοστημένο σόου. Η υπουργός Πολιτισμού, Μ. Ζορμπά, απέναντι στις διεκδικήσεις των ηθοποιών αποφάνθηκε ότι ζητάνε… «παντεσπάνι» και επιμένοντας στους μνημονιακούς όρους απείλησε: «Η πρότασή μας είναι αυτή γιατί αλλιώς υπάρχουν και χειρότερα»…

Ανοιχτή επιστολή της Ελένης Γερασιμίδου

Προς τους υπουργούς Πολιτισμού και Εργασίας και τη διοίκηση του ΚΘΒΕ

Ανοιχτή επιστολή προς τους υπουργούς Πολιτισμού, Εργασίας, αλλά και τη διοίκηση του ΚΘΒΕ απέστειλε η Ελένη Γερασιμίδου, στην οποία αναφέρει τα εξής: «Με την ιδιότητά μου ως ηθοποιού από το 1973 και μέλους του υπεραιωνόβιου ΣΕΗ από την επανίδρυσή του το 1975 και ως διατελέσασα Γραμματέας, Αντιπρόεδρος και Πρόεδρός του, "αποδέχομαι" τους τίτλους με τους οποίους "στολίσατε" τους συναδέλφους μου του ΚΘΒΕ και του ΔΣ του Σωματείου μας. Εκφράζουν από τη μεριά σας την απαξίωσή σας προς το συνδικαλισμό που δεν σας συμφέρει. Η δική μου αποδοχή έχει να κάνει με την απόλυτη ταύτισή μου με τους αγώνες και την τακτική του κλάδου μου. Οι χαρακτηρισμοί σας απορρέουν από την αντίληψη που έχετε για την Υποκριτική, ταυτίζοντάς την με τη δεινότητα στην υποκρισία των πολιτικών σας προϊσταμένων κ. Πρόεδρε του ΔΣ του ΚΘΒΕ. Κύριε Νεφελούδη, με απίστευτη "χαζομάρα και αμορφωσιά"1 εμείς οι ηθοποιοί φέρουμε εις πέρας ένα

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

επάγγελμα που απαιτεί επιστημονική γνώση και σεβασμό στο πολύμορφο ρεπερτόριο. Επίσης θέλω να εκφράσω την έκπληξή μου που μια τόσο φημισμένη για τη φινέτσα της κι ελπιδοφόρος υπουργός Πολιτισμού, απειλεί τον κλάδο με χειρότερα αν δεν αποδεχτεί την από κοινού πρόταση Υπουργείου Πολιτισμού, Εργασίας και ΔΣ ΚΘΒΕ που επιστρατεύτηκαν να αντιμετωπίσουν τους πολυτελώς διαβιούντες ηθοποιούς. Οι οποίοι σημειωτέον κατά τη διάρκεια της σεμνής τελετής μασουλούσαν προκλητικά παντεσπάνι. Σας ευχόμαστε καλά κουράγια μια και το ΣΕΗ δεν θα κάνει πίσω. Τελειώνοντας... Καλή σταδιοδρομία φίλε Αναστασάκη2». Ελένη Γερασιμίδου Σημειώσεις 1. Με αυτόν τον τρόπο απευθύνθηκε στο ΣΕΗ ο κ. Νεφελούδης, όπως αναφέρει το Σωματείο στην ανακοίνωσή του.

2.Καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ.

~ 9 ~

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

τ. 23

ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΣΙΠΡΑ - ΖΑΕΦ Με γιγαντοπανό στην Ακρόπολη και συνθήματα: ΟΧΙ στη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ, στα σχέδια ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, στον αλυτρωτισμό και τον εθνικισμό». ΝΑΙ στη φιλία - αλληλεγγύη, και κοινή πάλη των λαών». Στις 24 Γενάρη το πρωί μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ γέλη Χριστοφόρου, καθηγητή του ΕΜΠ και του Νίκου έστειλαν μήνυμα καταδίκης της Συμφωνίας των Πρε- Παπαναστάση, αντισυνταγματάρχη ε.α. και συνεχίστησπών, υψώνοντας γιγαντοπανό στο Βράχο της Ακρό- κε με κύριο ομιλητή τον Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη πολης με συνθήματα γραμμένα στα ελληνικά και στα Κουτσούμπα. αγγλικά. Στη συνέχεια έγινε πορεία και το πανό που υψώΤο απόγευμα, με αυτά τα συνθήματα πραγματοποί- θηκε το πρωί στο Βράχο της Ακρόπολης πήρε τη θέση ησαν αντιιμπεριαλιστική συγκέντρωση στην Πλατεία του στο Πάρκο Ελευθερίας, κοντά στην πρεσβεία των Συντάγματος εργαζόμενοι, νέοι και συνταξιούχοι αν- ΗΠΑ - των ενορχηστρωτών δηλαδή της συμφωνίας. ταποκρηνόμενοι στο κάλεσμα Εκεί οι διαδηλωτές βροντοφώτης ΚΟ Αθηνών του ΚΚΕ. Στη ναξαν πως «Αυτή η συμφωνία συγκέντρωση συμμετείχε ποδεν είναι των λαών, είναι ενλυμελής αντιπροσωπεία του τολή των ιμπεριαλιστών», καΚΚΕ, μεταξύ των οποίων ο τήγγειλαν την κυβέρνηση ΣΥΓιάννης Πρωτούλης, υποψήΡΙΖΑ για το ρόλο που έχει αναφιος περιφερειάρχης Αττικής, λάβει, κάλεσαν το λαό να δώκαι ο Νίκος Σοφιανός, υποψήσει απάντηση στην «κυβέρνηφιος δήμαρχος Αθηναίων. ση του ΝΑΤΟ και της πλουτοΗ συγκέντρωση άνοιξε με κρατίας» με αγώνα διαρκείας, χαιρετισμούς της ηθοποιού απέναντι στα ιμπεριαλιστικά Ελένης Γερασιμίδου, του Βαγσχέδια και τον εθνικισμό».

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σάλπισμα αντιιμπεριαλιστικής πάλης το μαζικό συλλαλητήριο ενάντια στη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ

Ενάντια στη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ, διαδήλωσε μαζικά και ο εργαζόμενος λαός της Θεσσαλονίκης στη συγκέντρωση και πορεία της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ. Τόσο μέσα από τη συγκέντρωση στο Άγαλμα Βενιζέλου όσο και στη μεγάλη και μαχητική πορεία προς το αμερικανικό προξενείο, λαός και νεολαία βροντοφώναξαν «Αυτή η συμ-

φωνία δεν είναι των λαών, είναι εντολή των ιμπεριαλιστών», «Στον ιμπεριαλισμό καμιά υποταγή, η μόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί» και έδειξαν την προοπτική σαλπίζοντας «Εμπρός λαέ, άλλαξε σελίδα, με το ΚΚΕ η μόνη σου ελπίδα». Μπροστά στο αμερικανικό προξενείο, ακούστηκε μυριόστομα το σύνθημα «Αμερικάνοι φονιάδες των

~ 10 ~

λαών». Εκεί οι διαδηλωτές πυρπόλησαν τη σημαία των ΗΠΑ και έγραψαν με σπρέι στο πεζοδρόμιο «Όχι στη Συμφωνία των Πρεσπών. Έξω το ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια. ΚΚΕ». Η πορεία που διέσχισε τους δρόμους της πόλης, μεταφέροντας το κάλεσμα αντίστασης, ολοκληρώθηκε στο σημείο εκκίνησης, στη συμβολή των οδών Εγνατία και Αριστοτέλους.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

Εκδήλωση στο «Τριανόν» της Τομεακής Οργάνωσης Καλλιτεχνών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ

~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

2018-19

Με την παρουσία πλήθους ανθρώπων από το χώρο των Τεχνών και του Πολιτισμού, έγινε την Δευτέρα 4 Φλεβάρη στον κινηματογράφο «Τριανόν» η εκδήλωση της Τομεακής Οργάνωσης Καλλιτεχνών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, με θέμα «Οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις. Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ σε όλες τις εκλογικές μάχες του επόμενου διαστήματος». Τους παρευρισκόμενους καλωσόρισε η Βαγγελιώ Πλατανιά, μέλος της ΕΠ Αττικής του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΤΟ Καλλιτεχνών, και μίλησαν ο Γιάννης Πρωτούλης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφιος περιφερειάρχης Αττικής με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», και ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας.

Μεταξύ πολλών άλλων στην εκδήλωση παραβρέθηκαν: Οι ηθοποιοί Κώστας Καζάκος, Βασίλης Κολοβός, Παύλος Ορκόπουλος, Νικολέττα Βλαβιανού, Δημήτρης Τζουμάκης, Νίκος Ορφανός, Τζένη Κόλλια, Τιτίκα Σαριγκούλη, Μαίρη Ραζή κ.ά. Οι μουσικοί Διονύσης Τσακνής, Τάσος Γκρους, Γιώργος Σαρρής, Σοφία Μιχαηλίδου, Μάνος Αβαράκης, οι εικαστικοί Κυριάκος Ρόκος, Αγγελος Βλάσσης, Βασίλης Σολιδάκης, ο σκηνοθέτης Κώστας Βάκας, ο διευθυντής φωτογραφίας Ακης Αποστολίδης και πολλοί ακόμα. Επίσης, από την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών παραβρέθηκαν οι: Κώστας Ευαγγελάτος (εικαστικός - ποιητής), Σπύρος Ζαχαράτος (στιχουργός - ποιητής), Γιάννης Α. Μαντάς (λογοτέχνης - ηθοποιός).

Στην ομιλία του ο Γ.Πρωτούλης, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε αναλυτικά στις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και τα πεπραγμένα του ΣΥΡΙΖΑ στην Περιφέρεια της Αττικής, όπου επίσης ασκεί τη διοίκηση, σχολίασε ότι η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου ξανακατεβαίνει και ζητά την ψήφο του κόσμου, με ηχητική υπόκρουση το «Bella Chao» επειδή έγινε γνωστό από τη σειρά «La casa del papel» και με μότο «τώρα ήρθε η ώρα να χορέψουμε»! «Δεν είναι για γέλια!… Όποιος έχει ζήσει από κοντά όλη αυτή την τραγωδία π.χ. στο Μάτι, είναι να παίζουν τα νεύρα του. Αυτό όμως δείχνει και το ήθος και τον πολιτισμό τους» (…) Πιάνοντας το νήμα ο Ν.Σοφιανός, μίλησε επίσης γι' αυτήν την προσπάθεια που κάνουν οι άλλες πολιτικές δυνάμεις στο χώρο του Πολιτισμού, που, όπως είπε, είναι «προσπάθεια να δουλέψουν, να κουμπώσουν τη δική τους ανάπτυξη και με το χώρο του Πολιτισμού

και με αρκετό χρήμα για να εξαγοράσουν συνειδήσεις, ανθρώπους από το χώρο του Πολιτισμού, γιατί είναι απαραίτητο, όταν δεν μπορείς πλέον να εμπνεύσεις ούτε με αυταπάτες, όταν όλο αυτό το παραμύθι που από το 2012 κυριάρχησε σε σημαντικό κομμάτι και των ανθρώπων της Τέχνης και του Πολιτισμού, όταν λοιπόν δεν μπορείς να εμπνεύσεις τότε ρίχνεις χρήμα για να εξαγοράσεις». Κι έφερε αντίστοιχα παραδείγματα από το δήμο της Αθήνας, όπως την έκθεση «Ντοκουμέντα», ή την «Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» και άλλα events που, όπως είπε, «φτιάχνει η κυρίαρχη λογική του κοσμοπολίτικου κεφαλαίου και στην Περιφέρεια και στον δήμο της Αθήνας και ανεξάρτητα αν στους μεν διοικούν οι ΣΥΡΙΖΑίοι και στους δε –στην Αθήνα– διοικούν οι κεντροαριστεροί, σ' αυτό το στίγμα, την πολιτική, την αντίληψη είναι ταυτισμένοι» (…)

~ 11 ~

εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα

~~~~~~~~~~~~~

ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ~~ Επί τρεις βδομάδες στα μπλόκα, κλιμάκωσαν τον αγώνα τους, με σημαντική λαϊκή αλληλεγγύη Με αποκλεισμούς εθνικών δρόμων κι άλλες πολύμορφες αγωνιστικές δράσεις σ' όλη τη χώρα κλιμάκωσαν τον δίκαιο αγώνα τους διεκδικόντας την ικανοποίηση των δίκαιων αιτημάτων τους για την επιβίωσή τους. Στη συνάντηση που είχε στις 14 Φλεβάρη 2019 η Πανελλαδική Επιτροπή των Μπλόκων με κλιμάκιο συναρμόδιων υπουργών, η κυβέρνηση δεν δέχτηκε να ικανοποιήσει ούτε ένα από τα δίκαια αιτήματα των αγροτών!… Ανήγγειλαν νέο αγωνιστικό ραντεβού την 1η Μάρτη, στο μεγάλο συλλαλητήριο έξω από τα δικαστήρια της Λάρισας, για συμπαράσταση στους 10 συναδέλφους από τη Θεσσαλία που δικάζονται χωρίς καν να έχουν απολογηθεί, με την κατηγορία ότι παρακίνησαν τους αγρότες να στήσουν το μπλόκο της Νίκαιας.

~~

~~~~~~~~~~~~~

~~~~

τ. 23

ΜΠΛΟΚΟ ΝΙΚΑΙΑΣ

ΑΡΤΑ

ΑΙΓΙΟ

ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΜΕΣΣΗΝΙΑ

ΚΟΜΒΟΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΗΛΕΙΑΣ

ΚΟΜΒΟΣ ΠΡΑΙΤΩΡΙΩΝ - ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΧΑΝΙΑ - ΜΠΛΟΚΟ ΜΕΓ. ΧΩΡΑΦΙΩΝ

ΜΠΛΟΚΟ ΠΕΛΑΣΓΙΑΣ

ΚΟΜΒΟΣ ΠΛΑΤΥΚΑΜΠΟΥ

ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ

ΚΑΛΑΜΑΤΑ

13/2 στο μνημείο του Κιλέλερ

Στις ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΩΝ ΤΕΜΠΩΝ

~ 12 ~

2018-19

Τα νεα αΠο ΤΗν εεΛ

-ΚΑΠΟΙΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΤΗΣ ΕΕΛ

Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2018 Ο υμνωδός Ιωάννης Δαμασκηνός και το έργο του Η ομιλία του Γιάννη Τσώλη κατατοπιστική. Έξοχες οι ψαλμωδίες και τα ακαπέλα τραγούδια. Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου 2018 Μια θέαση στο φιλοσοφικό και επιστημονικό γίγνεσθαι του κόσμου Ο συγγραφέας ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος, βαθύς σοφός ομιλητής και εύστοχος. Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου 2018 Η επικαιρότητα των ιδεών του Αριστοτέλη περί της παιδείας της ιδανικής πολιτείας Ουσίας ομιλία από Κωνσταντίνα Γογγάκη, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστιμίου Αθηνών.

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2019 Εκδήλωση Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων Καλή η συγκίνηση και οι προσευχές για τα θύματα. Αλλά χρειάζεται επαγρύπνηση. Οι παρενέργειες του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και πάλι στο προσκήνιο. Άσχημα τα ευρωπαϊκά μηνύματα. Το αυγό του φιδιού, ο φασισμός και η εδώ “Χρυσή Αυγή°. Οι καιροί επιβάλλουν αφύπνηση και προσοχή. Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2019 Παρουσίαση του ποιητικού έργου ΄΄Η Σονάτα του Σεληνόφωτος΄΄ του ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ Από τις καλύτερες εκδηλώσεις. Μαγική ερμηνεία από την Μάρθα Παπαδοπούλου, ηθοποιό - ποιήτρια, σε ένα από τα κορυφαία έργα του Ρίτσου – πολυτάλαντη, λαμπερή, ανθρώπινη.

Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2019 Κοπή Πίττας της ΕΕΛ Απονομή του Βραβείου «ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΓΕΡΗ» Δωρεά της Προτομής του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΛΟΥΝΤΕΜΗ από τον γλύπτη Γιώργο Καλακαλλά. Άγια η μορφή από τον γλύπτη καθηγητή, θαυματουργά τα χέρια, ψυχή λειμώνας ανθισμένος. Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2019 Συνεστίαση φίλων και μελών της ΕΕΛ Πλούσια δώρα, φαγητό και μουσικό πρόγραμμα Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2019 Ελληνική Γλώσσα και Ποίηση – Απαγγελίες φίλων και μελών ΕΕΛ –

~ 13 ~

ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ

20 χρόνια από το θάνατο του Στάθη Πρωταίου

τ. 23

Μια ανέκδοτη συνέντευξη

Ο Υδραίος Στάθης Πρωταίος σπούδασε νομικά (δεν αποφοίτησε). Στην Κατοχή πήρε μέρος στην ΕΑΜική Αντίσταση και μεταπολεμικά διώχτηκε και φυλακίστηκε για την αριστερή του δράση. Ο Στάθης Πρωταίος υπηρέτησε όλα σχεδόν τα είδη του λόγου, διαπρέποντας κυρίως σε μεγάλες ποιητικές συνθέσεις. Οι κυριότερες είναι: «Οι Ναύτες του Κολόμβου», «Ο χρόνος έξω από το φως», «Ο νικητής της σβάστικας», «Υπερασπίστε τα τραγούδια και τα δάκρυα», «Επιτάφιο και αναστάσιμο», «Εφιάλτης», «Προς Παλαιστινίους σε ρε μείζονα συμπαθείας», όπως και το μυθιστόρημά του «Η δολοφονία της γης». Ασχολήθηκε με το κριτικό δοκίμιο γράφοντας, για το «Γέρο και τη θάλασσα» του Χέμινγουεϊ, τον «Παίχτη» του Ντοστογιέφσκι και το «Περί Κοινωνικής Ανισότητας» του Ρουσσώ. Επίσης, ασχολήθηκε με την ιστορία γράφοντας τα βιβλία «Η δίκη των έξι» και το ζήτημα «Μικρασιατική καταστροφή». Ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (1921-1988). Μετέφρασε απ’ τα Ρωσικά το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι (εκδόσεις Κάκτος), λίγο πριν το θάνατό του στις 14 Μάρτη 1998. Στις 31/5/1941, μέσα στη βαριά Ναζιστική γερμανική κατοχή, οι νεολαίοι Μανώλης Γλέζος και Λάκης Σάντας, κατέβασαν, την χιτλερική σημαία, απ’ την Ακρόπολη. Ένα γεγονός που έκανε αίσθηση στους συμμάχους, και, σ’ όλο τον κόσμο. Ο ποιητής Στάθης Πρωταίος, φίλος του Μανώλη Γλέζου, έγραψε το ποίημα: «Ο πρώτος αντάρτης», ποίημα που μελοποιήθηκε απ’ τον συνθέτη, μουσουργό της Αντίστασης, Αλέκο Ξένο: Έτος 1942 Κάτω απ’ της βίας τη σημαία στέκει η Ελλάδα σιωπηλή. Τι τετροπόταμοι θυμοί Βρουχιώνται.

Κι αστράφτεις εσύ ο πρώτος αντάρτης μ’ Ελλάδα τόλμη στην ψυχή. Λιακάδα, θάλασσα, πουλιά, στα μάτια σου, η λευτεριά. Κι υψώνεις χέρια ψωμωμένα απ’ το πολύφυλλο μίσος της γης. Σκίζεις τη σβάστικα που σβήνει τον ήλιο…

και βαθύς στοχαστής, άξιος και για τη θεωρία και για την τέχνη. Ο Στάθης Πρωταίος από τα εφηβικά του χρόνια πήρε μέρος στο λαϊκό κίνημα και έζησε όλες τις φάσεις του, διατέλεσε χρόνια επικεφαλής του πολιτιστικού τομέα της προχουντικής ΕΔΑ (πνευματικά του τέκνα, ο Πάγκαλος, ο Γιάνναρος, ο Λεντάκης κ.ά.). Ο ποιητής Στάθης Πρωταίος μιλά στον ποιητή Παναγιώτη Καραβασίλη

Η ποίηση παρηγορεί για τα ανέφικτα Για τον ποιητή Στάθη Πρωταίο ο Μάρκος Αυγέρης έγραψε: Ο Πρωταίος έχει μέσα του φως αληθινό. Ο καθηγητής Πανεπιστημίου Άλκης Οικονομίδης έγραψε: Ο Στάθης Πρωταίος είναι ένας μεγάλος Έλληνας ποιητής. Ο επίσης καθηγητής του Πανεπιστημίου Αριστόξενος Σκιαδάς: Συμφωνώ, με τον εκλεκτό συνάδελφο Άλκη Οικονομίδη. Η ποίηση του Στάθη Πρωταίου έχει αυτό που αποκαλούμε μεγάλη ποίηση. Ο καθηγητής Παν. Γιάννης Ιμβριώτης: «Ο εφιάλτης του Στάθη Πρωταίου θα τολμήσω να πω, ότι έχει, συχνά την ατμόσφαιρα της μεγάλης ποίησης». «Ο εφιάλτης έχει αγαλματώδη μαγεία και δαντική τραγικότητα» γράφει ο Κωστής Παπακόγκος. Ο Νίκος Παπαπερικλής γράφει: Ο Στάθης Πρωταίος είναι τρυφερός λυρικός

―Ζούμε σε μια εποχή ανάπτυξης της τεχνολογίας. Στην εποχή των κομπιούτερ και σε μια κοινωνία καταναλωτική. Μήπως αυτή η εποχή, η εποχή μας, είναι αντιποιητική; ―Καμιά εποχή δεν μπορεί να είναι αντιποιητική. Η τεχνολογική εξέλιξη δεν εμποδίζει την ποίηση. Αντίθετα. Τη βοηθάει. Μένει περισσότερος χρόνος ελεύθερος. Η ποίηση μπήκε στην τηλεόραση με πολλές εκπομπές, και έτσι μπήκε σε όλα τα σπίτια. Κυκλοφορούν πολλές συλλογές ποιημάτων. Οι πολλοί γνωστοποιημένοι ποιητές πουλάνε τα βιβλία τους άνετα. Η μελοποίηση έφερε σε επαφή το λαό με τον ποιητή. Σε ψυχική επαφή. Πολλοί, απ’ αυτούς που τραγούδησαν έναν ποιητή, αγόρασαν και βιβλία του. Πριν από το 1960 ο Ρίτσος πουλούσε 200 βιβλία –όπως μου ‘χε πει ο ίδιος το 1960. Ένα καλοκαιριάτικο βράδυ, είχαμε φύγει μαζί από την παλιά ΕΔΑ. Βλέποντας βιβλία του στη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου Ανσιλινάκου, μου είπε πόσα πουλούσε και τις οικονομικές του δυσχέρειες. ―Και μια παράξενη ερώτηση. Μπορούμε να δούμε πώς χτίζει ο ποιητής το ποίημα; ―Δύσκολη η απάντηση, όμως θα αποπειραθώ να

~ 14 ~

2018-19

ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ

απαντήσω και θ’ αρχίσω με στίχους, όχι προσδιοριστικούς της οντικής ταυτότητας του ποιητικού είναι. Εισαγωγικούς στη δομική τελεολογία της ποίησης: «Ο ποιητής / δουλειά του να αλφαδιάζει τη φωτιά / σε στρογγυλό φεγγάρι / στίχους». Ο ποιητής, όπως κάθε άνθρωπος, έρχεται σ’ επαφή με την αντικειμενική πραγματικότητα, με τις αισθήσεις του. Με τις αισθήσεις του αποδέχεται τις παραστάσεις στο πεδίο της συνείδησής του, ειδικότερα προσδιορισμένες από την αντίληψη. Αυτή η πρόσπτωση στο πεδίο της συνείδησης, δεν είναι συναισθηματικά ουδέτερη. Προκαλεί κάποια αντίστοιχα συναισθήματα. Η συνείδηση του αντικειμενικού περιστατικού, με το συνοδό συναίσθημα, είναι το βίωμα, του υποκειμένου. Ο ποιητής βιώνει το αντικειμενικό, με αυξημένη αισθαντικότητα, με την περιπάθεια της ευσυγκίνητης ιδιοσυγκρασίας του. Και το βίωμα καταδύεται στα έγκατα της ψυχής. Εκεί, εν-

συσσωματώνει στο ομοειδές βιωματικό της αποταμίευμα. Ο ποιητικός λόγος: του βιώματος η λάμπουσα σάρκα. Και το βίωμα, χωρίς το σάρκωμα σε ποιητικό λόγο, παραμένει αφανής ψυχική εμπειρία. Και ποιητικός λόγος χωρίς βίωμα, είναι «χαλκός ηχών και κύμβαλον αλαλάζον». Στο βίωμα συμπεριλαμβάνουμε και την ετεροβίωση. Το βίωμα κατακτά το βάθος του υποκειμένου και αυτό, αποτελεί την προϋπόθεση της αντικειμενικοποίησης του υποκειμενικού, με τη μορφοποίηση (Χέγκελ, «Αισθητική», Ρίλκε: «Γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή». Ό,τι προσκόμισαν οι αισθήσεις, γοητευτικό ή αποτρόπαιο, συμφύρεται στα αφανή άδυτα. Και το αντικειμενικοποιούμενο, δεν είναι είδωλο του αντικειμενικού, που προσέπεσε στην συνείδηση, είναι, πια το αντικειμενικό παραλλαγμένο από τη sui generis βαφή της ουσίας του. Από την πλάστρα θέρμη του πάθους του. Και δίχως πάθος τέχνη δεν υπάρχει.

Ο ποιητής Στάθης Πρωταίος κατά τη συνέντευξή του στον ποιητή Παναγιώτη Καραβασίλη

δημεί το πυρ του πάθους, η μέθη του ονείρου, ο κραδασμός του λυγμού. Με τη συσσώρευση ομοειδών βιωμάτων προκαλείται εξειδίκευση της ευαισθησίας. Ευπαθείας ειδικές προσλαμβάνουσες. ―Και, όταν ο ΡΕΜΠΩ έγραψε «Το μεθυσμένο καράβι» πριν να κάνει κανένα ταξίδι, τι βίωμα είχε; ―Στην επανάσταση του 1789 ο παρισινός λαός ζητούσε κραυγαλέα ψωμί. Το πληροφορήθηκε η βασίλισσα Μαρία Αντουαννέτα και, έκπληκτη, ρώτησε: «Αφού δεν έχουνε ψωμί, γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι;». Δεν είχε κανένα βίωμα φτώχιας και κοινωνικής αθλιότητας. Ο ποιητής, όμως, έχοντας την ικανότητα της υποκατάστασης, μπορεί και βιώνει και τα βιώματα του άλλου. Το φαινόμενο μπορούμε να το αποκαλέσουμε ετεροβίωση. Ο Σαίξπηρ δεν είναι και Ιάγος και Οθέλλος και Καίσαρ και Βρούτος και Ληρ και Μάκβεθ. Έχει ανεπτυγμένη την ικανότητα ετεροβίωσης. Κι αυτό προϋποθέτει, όχι σταθερή, αλλά ευκίνητη, ρευστή προσωπικότητα, μικρογραφικά πολυδιάστατη. Όσο πιο πολυσύνθετη η προσωπικότητα, τόσο και πιο αόριστη λέει ο Ριντ. Συνακόλουθα, πιο ευπροσάρμοστη σε μιαν άλλη. «Είναι άνθρωποι άνθρωποι και άνθρωποι κόσμοι» λέει ο Νίτσε. Φυσικά, στην ετεροβίωση συμβάλλει η πλούσια εμπειρία προσωπικών βιωμάτων. Ό,τι έχει βιωθεί στης ψυχής τα διάπυρα είναι η φλεγόμενη ύλη του ποιήματος. Η ψυχή εγκολπώνεται με τη μεθεκτική τάση της, παραστάσεις και περιστατικά, συμβάντα στον ποιητή, ή προσπεσόντα στο πεδίο της συνείδησής του, και της ευσυγκίνητης δεκτικότητάς του. Η ψυχή τα

―Το πάθος είναι conditio sine qua non της καλλιτεχνικής δημιουργίας; ―«Το όλο πάθος βίωμα μορφοποιημένο είναι το έργο της τέχνης» λέει ο Αντρέ Σιαρέ. Και ο Ερνστ Φίσερ, «Το γνήσιο καλλιτέχνη τον τρέφει το πάθος». Αυτό υποστηρίζει ο Έρεμπουργκ και σχεδόν όλοι. Ο μεγάλος Άγγλος ποιητής Hopkins, προχωρεί ακόμα βαθύτερα. «Στο πάθος ενυπάρχει η μορφή» δηλαδή, το πάθος καθορίζει το είδος της μορφής. Το πάθος, με το οποίο ο καλλιτέχνης βιώνει τα συμβάντα, συναντάται με το ιδιοσυγκρασιακό πάθος του ποιητή για τη δημιουργία. Αυτό συνιστά την causa pacere της δημιουργίας. Ο Jung γράφει με θαυμασμό, για τη δημιουργική παρόρμηση, από την οποία κατέχονται οι καλλιτέχνες και, συχνά, θυσιάζουν τα πάντα σ’ αυτήν. ―Και πώς ανακαλείται πάλι το βίωμα; ―Έρχεται ένα καινούργιο βίωμα υπερφορτισμένο, συγκινησιακά, και εκκενώνει το ταραχώδες ρεύμα του στην ψυχή. Το βίωμα ετούτο, θα το λέγαμε, ανακλητήριο. Ανακαλεί τα ομοειδή βιώματα. Ανακαλεί το παρελθόν στο παρόν. Και ο ποιητής «ζει το παρόν, ως τωρινή στιγμή του παρελθόντος» κατά τον έξοχα παραστατικό λόγο του Έλιοτ (Ιερό δάσος Ελλ. Έκδοση Δίφρου μετ. Μανώλη Χαιρετάκη, χρονολογία δεν θυμάμαι). Και το κατολισθαίνον τώρα γεμίζει με μια λάμπουσα αχλύ νοσταλγίας το τότε. Και συντελείται πλήρης επαναβίωση του παλαιού βιώματος και «όσο λεπτομερέστερη η επαναβίωση, τόσο σημαντικότερος ο ποιητής» λέει ο René Gourmone. Και επαναβιώνονται:

~ 15 ~

ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ

«Συνοικίες κι εποχές/ ζωγραφιές και ιστορίες/ που ‘χουν μείνει από χθες. οι στίχοι είναι χαρακτηριστικοί, τόποι, χρόνοι, εικόνες, ολότητες περιστατικών του παρελθόντος (ιστορίες: δεν χάθηκαν «ατέλειωτα είναι εκείνα που περνάνε» λέει η κοντέσα Νοάιγ. Με τη λέξη χτες αναφέρεται το παρελθόν, το χθες χαρακτηρίζει τη ζωντάνια και την ενέργεια του βιώματος στην ποιητική ψυχή. Το χθες μας δίνει την παλλόμενη ζωντάνια, της ψυχικής εμπειρίας. Ό,τι λέει ο Ρενέ Γκουρμόν για το βίωμα το λέει και η νεαρή άγνωστη ποιήτρια: Η Ελίνα Παυλίδη. Παραθέτω και ποίημα αποδεικτικό της λεπταίσθητης δεκτικότητάς της. «Άκουσες το κλάμα των γλάρων/ ναι όταν στο πέλαγος/ απλώνει τη χάρη του εκείνος/ η θάλασσα σωπαίνει/ η ώρα βουβαίνεται/ η μέρα πεθαίνει/ και ο ορίζοντας φλέγεται.» Το ποίημα αρχίζει με ερώτημα για να βεβαιώσει το γεγονός και μ’ αυτή τη χάρη την απλωμένη στο πέλαγος; «Το κλάμα των γλάρων» είναι στίχος υποβλητικός, μ’ αυτό καθ’ αυτό το περιστατικό. Και τον κάνει υποβλητικότερο η αύρα των λέξεων. Και γιατί κλαίνε οι γλάροι; Οι γλάροι κλαίνε από συγκίνηση μπροστά στην κατάνυξη της δύουσας ομορφιάς. Η ποιήτρια έχει κληρονομήσει το ποιητικό ταλέντο, από τον πατέρα της, επιχειρηματία Σπύρο Παυλίδη. Ο Σπύρος Παυλίδης, έχει μια ψυχή γεμάτη ποιήματα. Γράφει και δεν δημοσιεύει. Του αρκεί η χαρά της δημιουργίας, η υψηλότερη και αγνότερη του ποιητή. Οστεοφυλάκια αναμνήσεων ο ποιητής και με τρόμο περίλαμπρο επιχειρεί ανασαρκώσεις στου εξισταμένου λόγου το κάλλος. ―Θα μπορούσαμε τώρα, ν’ αποτολμήσουμε ένα ορισμό του ποιήματος; ―Θα το αποτολμήσουμε. Τι είναι το ποίημα, ποια η δομική, οντική ταυτότητα του ποιητικού είναι; Ποιοι οι υπαρκτοί όροι του ποιήματος; Η έννοια ποίημα παρέχει τη δυνατότητα ορισμού της, ή θα την προσεγγίσουμε, περιγραφικά; Θα δούμε. Ο Έλιοτ είπε, ότι «ποίηση είναι η κορυφαία χρήση της γλώσσας». Νομίζω πως ο Έλιοτ συγχέει το πράττειν με το πράγμα. Η κορυφαία χρήση της γλώσσας, είναι το πραγμοειδές του πράγματος για να θυμηθούμε έναν όρο του Χάιντεγκερ (προέλευση του έργου τέχνης, ελλ. μετ. Τζαβάρα). Δηλαδή ο Έλιοτ ταύτισε το χαρακτήρα του πράττειν με το πράγμα, με το πράγμα, αποτέλεσμα του πράττειν. Πράγμα είναι το παραχθέν από το πράττειν, είτε με μια πράξη, είτε με πολλές. Και ποίημα είναι, ρηματικό πράγμα που προκύπτει, από την αξιοποίηση της παραστατικής δυναμικής της γλώσσας. Ο Μπιελίνσκι, από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της τέχνης, λέει: «Τέχνη είναι να εκφράζεσαι άμεσα ή να εκφράζεσαι με εικόνες». Ο Όσκαρ Ουάιλντ προχωρεί περισσότερο: «Ο γλύπτης δεν εκφράζεται με μάρμαρο. Ο γλύπτης σκέφτεται με μάρμαρο». Και ο Νίτσε: «Μέσα στο μάρμαρο εν άγαλμα κοιμάται». Αμεσότητα, που γράφει ο Μπιελίνσκι σημαίνει αξιοποίηση των πρωτογενών φαινομένων της παράστασης: «Εικόνες, ήχοι, αφές, μυρωδιές, αποτελούν την ύλη του βιώματος, μορφοποιούμενη με διάφορα σχήματα και πάνω απ’ όλα με τη μεταφορά, τη «βασίλισσα της ποίησης» όπως τη χαρακτηρίζει ο Κρότσε. Και ο Αρι-

τ. 23

στοτέλης: «Το ευ μεταφέρειν ευφυίας έργον εστί» (Ποιητική). Και σχήματα και τεχνάσματα συνεκφράζονται σε μια «Multorum in uno expression» για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Λάιμπιντς, για την αντίληψη (Μοναδολογία). Και είναι δυνατό να υπάρξει καίριος λόγος και δίχως εικόνα και μεταφορά: «Είμαι αυτός που πέθανε / κι όμως ακόμα ζει» λέει ένας από τους χαμένους ποιητές ο Κώστας Μανδάλης. Ο λόγος γίνεται καίριος από την υπερβολή από την αναγωγή στο παράδοξο (Reductio in absurdum). Τo υπερφυσικό φαινόμενο να είναι κάποιος πεθαμένος και σύγχρονα να ζει, καταπλήσσει και αποτελεί ερέθισμα για τη φαντασία να πλάσσει τις πιο απίθανες εικόνες. ―Μπορούμε να έχουμε παραδείγματα κορυφαίας δομής ποιήματος; ―Μάλιστα. Ο Σολωμός λέει: «Λαλεί πουλί παίρνει σπειρί κι η μάνα το ζηλεύει». Δομή στίχων ηχητικά υποβλητική. Μία ομοιοκαταληξία. Δύο λέξεις με ηχητική και συλλαβική ομοιότητα, παρήχηση του λ του ρ και του π, τα ηχητικά σώματα του στίχου, τα ηχητικά ισοδύναμα είναι υποβλητικά. Οι αρχαίοι πρόσεχαν πολύ την ηχητική του στίχου. Αποτελούσε και αυτή, μία από τις συνιστώσες του κάλλους του αρχαίου λόγου. Στα νεώτερα χρόνια οι συμβολιστές, θεωρούν τη μουσικότητα του στίχου Conditio sine qua non του ποιήματος. Ο Βερλαίν έφτασε να πει: «η ποίηση είναι δισταγμός ανάμεσα στη λέξη και στον ήχο». Και το αξίωμα αυτό, το τηρούσε και ο ίδιος στα μουσικότατα ποιήματά του. Όπως στο περίφημο «φθινοπωρινό» σε εκπληκτική μετάφραση Γιώργη Σημηριώτη «Λυγμολαλιά λες τα βιολιά του φθινοπώρου στέρνουν και της Ευγενίας Δρούζα «και τα πουλιά λάμνουνε άλαλα πάλι και πάλι κάθονται στην άδεια μου καρδιά». Είμαστε στο Σολωμό. Πανδαμάτειρα πείνα στο Μεσολόγγι, τόση ώστε κάνει να ατονήσει μία από τις ισχυρότερες ταυτιστικές καταστάσεις: τη μητρότητα. Το κέντρο αισθητικής βαρύτητας εστιάζεται σε δύο αντιθετικά αλληλοφορτιζόμενους πόλους: στο σπειράκι και στην πείνα της μάνας. Όσο το σπειράκι πιο μικρό μεγαλύτερη η πείνα. Η μάνα ζηλεύει το πουλάκι που βρήκε το σπειρί; ελάχιστη αιτία και μέγιστο παραστατικό αποτέλεσμα. Ούτε ένα σπειράκι φαγώσιμο δεν έχει μείνει στο ρημαγμένο Μεσολόγγι. Κορυφαία αξιοποίηση της παραστατικής δυναμικής της γλώσσας για την παράσταση της πείνας. Και δι’ αυτής εξαίρεται, ως κορυφαία και η ηθική καρτερία των Μεσολογγιτών, στην έπαλξη του χρέους. Η υπέρτατη δύναμη, νικάει την υπέρτατη υλική ανάγκη. Διεξάγεται μία συνεχής πάλη των αντιθέτων δυνάμεων στους πολιορκημένους. Δρα μία εναντιοτροπή, όπως θα έλεγε και ο Ηράκλειτος. («Πάντα τε γίνεσθαι καθ’ ειμαρμένην και διά της εναντιοτροπής ηρμόσθαι»). Όλα τα σχήματα, τα τεχνάσματα, αποβλέπουν στην αξιοποίηση της παραστατικής δυναμικής του γλώσσας. Έχουμε ήδη αναφέρει τους υπαρκτικούς όρους του ποιήματος, τις συντεταγμένες της ποιητικής δημιουργίας. Σ’ αυτά στηριγμένοι θα επιχειρήσουμε να δώσουμε και οντική ταυτότητα του ποιητικού είναι: το ποίημα είναι ρηματική αισθητική αξία, απαύγασμα της αξιοποίησης της παραστατικής δυναμικής της γλώσσας, «μία ιστορία που την αισθάνθηκαν τα σωθικά». Στίχος του Σολωμού από την αφήγηση της τρελής μά-

~ 16 ~

2018-19

ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ

νας. Ο στίχος αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αλάθητος και πυκνός ορισμός του ποιήματος, παίρνοντας το αφηρημένο ουσιαστικό ιστορία και ως γνώση, παραγόμενο από τον οίδα, γνωρίζω, ίστωρ, πολυΐστωρ κ.λπ., αλλά και από το νεολογικό ανιστοράω – ιστοράω αφηγούμαι και τελικά, και από τα δύο μαζί μία «ιστορία που την αισθάνθηκαν τα σωθικά», δηλαδή τα εσώτατα του ανθρώπου: η συγκίνηση του βιώματος. Τώρα μπορούμε να ορίσουμε το ποίημα: Ποίημα είναι η μετουσίωση της ψυχικής εμπειρίας σε αισθητική αξία με τη γλωσσική παραστατική. ―Και τώρα μπορούμε να έχουμε κάποια δείγματα για τις αντικειμενικές αφετηρίες της ποιητικής δημιουργίας; ―Φυσικά η αιτία είναι μέσα στον ποιητή, όπως είπαμε, και προηγούμενα. Οι αφορμές είναι απ’ έξω. Μία από τις πλατύτερες και βαθύτερες αφορμές της ποιητικής δημιουργίας, είναι και το ταλάνισμα της ψυχής, ανάμεσα στη λαχτάρα του άχρονου και στην ακαταμάχητη χρονικότητα. Ο Καζαντζάκης λέει: «να μολώσουμε την άβυσσο». Ο Δημήτρης Χριστοδούλου αποκαλεί την ποίηση «φίλτρο μετατροπής του τρόμου σε ρυθμό» λόγος κορυφαίος. Επίσης, αφορμή ποιητικής δημιουργίας, αποτελούν οι κοινωνικές αντιθέσεις πλούτου και φτώχιας, η έλξη των φύλων, ο πόθος και ο έρωτας. Η φύση. Η μοναξιά και η ανάγκη ψυχικής επικοινωνίας «Αν είδες τη μοναξιά/ πίσω από το τζάμι/ να σ’ απειλεί μ’ ένα μαχαίρι σιωπή», λέει ο Ν.Καρούζος και η Ευγενία Δρούζα λέει: «κι ο φόβος ποιον θα φοβηθεί να φύγει/ σε ποιον διαβάζεις το μεγάλο νέο στην εφημερίδα;» ―Μπορούμε να συνοψίσουμε με λίγα τι προσφέρει η ποίηση;

―Ο γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Φουκώ στην «Ιστορία της τρέλας» «αποφαίνεται» ότι η τρέλα είναι όνειρο σε εγρήγορση. Τότε και το όνειρο είναι τρέλα κατά του ύπνου. Μπορούμε να βεβαιώσουμε, μαθηματικά, την αντιστροφή: αν, Α + Β = Γ τότε και Β + A = Γ. Η τρέλα όνειρο εν εγρηγόρσει και το όνειρο τρέλα κατά τον ύπνο. Και η ποίηση με τον υπερβατικό και παράδοξο λόγο μετέχει και στα δύο. Όλοι οι άνθρωποι βλέπουν όνειρα. Οι τρελοί δεν βλέπουν, ζώντας ολοένα μέσα στο όνειρο. Και φτάνουμε στη διαπίστωση, ότι ο άνθρωπος έχει ανάγκη του παραλόγου. Έχει ανάγκη της υπέρβασης των ακαταμάχητων νόμων, της αντικειμενικής πραγματικότητας. Και ο θρίαμβος της γλωσσικής συνειρμικής ελευθερίας αποτελεί προσφορά. Η ποίηση εξυψώνει, το πραγματικό στη μαγεία του μυθικού και του παραλόγου. Και εντάσσει το παράλογο στο κύρος μιας βαθύτερης ψυχικής αναγκαιότητας, μιας λαχτάρας της εσαεί διαφεύγοντας και εσαεί επιδιωκόμενο ολοκληρίας της ελευθερίας. Η ποίηση παρηγορεί για τα ανέφικτα, δυναμώνει την πίστη για το φτάσιμο στα δυσπρόσιτα εφικτά. Ενισχύει την αγωνιστικότητα, οργανώνει το κοινωνικό συναίσθημα σε ανώτερα επίπεδα, προσφέρει στους ανθρώπους ένα λυτρωτικό τρόπο έκφρασης της ψυχικής τους κατάστασης. Κάνει την ευαισθησία ικανότερη για ενεργό βιωματική μέθεξη στα αντικειμενικά περιστατικά και ακόμα, χάρη στην ποίηση, μένει αειπάρθενη η εικόνα του κόσμου. Ο Φρόυντ λέει: «Οι ποιητές είναι οι μεγάλοι δάσκαλοί μας». Και μας διδάσκουν την αγάπη, την ομορφιά, και στην κυριαρχία της στην ψυχή μας, στις πράξεις μας, στη μορφή και στη σύσταση της κοινωνίας. Παναγιώτης Καραβασίλης

Το περιοδικό μας από τις αρχές του 2017 εκτός από την έντυπη κυκλοφορία του ταξιδεύει και μέσω του διαδικτύου, όπου επισκέπτονται τις σελίδες του εκατοντάδες αναγνώστες στον Ιστότοπο: issuu.com/fonilogotexnwn

Εδώ μπορείτε κι εσείς να μας διαβάσετε άνετα ξεφυλλίζοντάς το. Επίσης, μπορείτε να στέλνετε έργα και συνεργασίες σας σε μορφή word, όπως και φωτογραφίες σας, απόψεις ή παρατηρήσεις για την έκδοσή μας, στο e-mail του περιοδικού: flogotexnwn@yahoo.gr

Επιλέγετε, αν είναι δυνατό, τα πεζά κείμενά σας να μην ξεπερνούν τις 1600 λέξεις (2 δακτυλόγραφες σελίδες) για διευκόλυνση της σελιδοποίησης. Και αν επιθυμείτε, στείλτε μας την ηλεκτρονική σας διεύθυνση για να παραλάβετε το τεύχος που σας περιέχει, ανέξοδα.

~ 17 ~

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

Έφυγε από τη ζωή ο «Λύκος» Άντζελο Κόντι

Στις 11 Δεκέμβρη έφυγε από τη ζωή ο Άντζελο Κόντι, τραγουδιστής και κιθαρίστας των Banda Bassotti, Ήταν από τους ιδρυτές του συγκροτήματος της ιταλικής «Μπάντας των Λύκων» που, όπως είπαν στον «Ριζοσπάστη» σε συνέντευξη το 2009, παλεύουν με τη μουσική τους να αφαιρέσουν από το κεφάλαιο τον πλούτο που παράγουν οι εργάτες, για την ανάγκη κινητοποίησής τους, για τη σοσιαλιστική προοπτική. Το συγκρότημα, στο οποίο πρωτοστάτησε ο Άντζελο, μέσα από τους στίχους και τη μουσική του (σκα, φανκ, ροκ) εκφράζει από το 1989 την αλληλεγγύη του σε αγωνιζόμενους λαούς, όπως στο Σαν Σαλ-

τ. 23

βαδόρ, στη Νικαράγουα, στην Παλαιστίνη, και την αντίθεσή του στον καπιταλισμό, στο ρατσισμό και το φασισμό. Οι Banda Bassotti είχαν εμφανιστεί αρκετές φορές σε Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Οδηγητή» στην Αθήνα, και εξέφραζαν τον ενθουσιασμό τους για το ότι στην Ελλάδα υπάρχει το ΚΚΕ, που εμπνέει τη νεολαία. Ο Άντζελο, γνωστός με το παρατσούκλι «Sigaro», «έφυγε» σε ηλικία 62 ετών, μετά από σύντομη ασθένεια, και η προσφορά του ως εργάτη για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας θα τιμάται στη χώρα του και στον κόσμο.

Ο Άντζελο Κόντι σε συναυλία της ΚΝΕ στο Θησείο το 2009

όπως και με το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης, με συμμετοχή σε περισσότερες από 350 θεατρικές παραστάσεις σε όλα τα είδη του θεάτρου. Πρώτη κινηματογραφική εμφάνισή

του ήταν το 1958 στην ταινία του Λαμπρινού «Διακοπές στην Αίγινα», ενώ συνολικά είχε πάρει μέρος σε 43 κινηματογραφικές ταινίες, σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές παραγωγές και σε ένα cd «Χάριν λόγου» με αναγνώσεις Ελλήνων ποιητών. Δίδαξε στις Δραματικές Σχολές του Εθνικού Θεάτρου, Γ.Θεοδοσιάδη και «Βεάκη». Συμμετείχε στους συνδικαλιστικούς αγώνες του Σ.Ε.Η. και υπήρξε γενικός γραμματέας του το 1975. Είχε τιμηθεί με το Βραβείο "Αιμίλιος Βεάκης" για τη συνολική του προσφορά στο θέατρο, είχε αποσπάσει το Βραβείο Β' ανδρικού ρόλου στην ταινία «Χάππυ Νταίη» του Παντ. Βούλγαρη (Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης - 1976), και το Βραβείο Β' ανδρικού ρόλου στην τηλεοπτική σειρά «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1998).

Στις 10 Δεκέμβρη τα ξημερώματα «έφυγε» πρόωρα από τη ζωή στα 52 του μόλις χρόνια χτυπημένος από τον καρκίνο, ο Ηπειρώτης και παραδοσιακός κλαρινίστας Μπάμπης Χαλκιάς. Έπαιζε κλαρίνο και το ρεπερτόριό του περιελάμβανε κυρίως ηπειρώτικους σκοπούς και τραγούδια. Ήταν γιος του βιρτουόζου κλαρινίστα Πέτρο Λούκα Χαλκιά και μαζί του διήνυσε για πολλά χρόνια μια ξεχωριστή πορεία. Με τον πατέρα του και άλλους κορυφαίους Ηπειρώτες μουσικούς είχε συμμετάσχει σε συναυλίες στο εξωτερικό και συγ-

κεκριμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (Νέα Υόρκη, Σικάγο, Φλόριντα, Νιού Τζέρσεϊ, Καλιφόρνια, Μασσαχουσέτη, Φιλαδέλφεια, Τέξας και Νέο Μεξικό) και σε άλλες χώρες του κόσμου όπως: Αγγλία, Γερμανία, Σουηδία, Γαλλία, Αλβανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Αυστραλία και Νότια Αφρική. Επίσης σε πολλές συναυλίες, ηπειρώτικα γλέντια και μουσικές εκδηλώσεις, καθώς και σε διάφορες δισκογραφικές δουλειές. Στις 13 Δεκέμβρη, έγινε η κηδεία και ταφή του, κατόπιν επιθυμίας του, στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Δελβενάκι Ιωαννίνων.

Πέθανε ο σπουδαίος ηθοποιός Γιώργος Μοσχίδης

«Έφυγε» παραμονή Χριστουγέννων σε ηλικία 87 ετών, ο ηθοποιός Γιώργος Μοσχίδης, εργάτης του θεάτρου για περισσότερο από μισό αιώνα. Υπήρξε από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της γενιάς του, καθώς έβαζε τη σφραγίδα του σε όποιον ρόλο κι αν υποδυόταν. Ο Γιώργος Μοσχίδης, γεννήθηκε στην Καβάλα το 1931. Ο πατέρας του ήταν καπνεργάτης και η μητέρα του ήταν κόρη καπνέμπορου. Το 1948 ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός με περιοδεύοντες θιάσους και στη συνέχεια σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Θεσσαλονίκης. Το 1952 έκανε την πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση στο έργο «Ρομάντζο» του Ε.Σέλντον με τον θίασο Μαίρης Αρώνη - Βάσως Μανωλίδου. Συνεργάστηκε με πολλούς αθηναϊκούς θιάσους,

Πέθανε ο μουσικός Μπάμπης Χαλκιάς

~ 18 ~

2018-19

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

Έφυγε από τη ζωή ο συνθέτης Θεόδωρος Αντωνίου

Έφυγε από τη ζωή στις 26 Δεκέμβρη, ο διακεκριμένος συνθέτης και μαέστρος Θεόδωρος Αντωνίου, σε ηλικία 84 ετών. Ο Θ.Αντωνίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε βιολί, φωνητική και σύνθεση στο Εθνικό Ωδείο και στο Ελληνικό Ωδείο της Αθήνας και συνέχισε τις σπουδές του για σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας στη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου και στο Διεθνές Μουσικό Κέντρο του Ντάρμστατ. Δίδαξε μουσική στα Πανεπιστήμια του Στάνφορντ και της Γιούτα των Ηνωμένων Πολιτειών, στη Μουσική Ακαδημία της Φιλαδέλφειας και στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Ο Θόδωρος Αντωνίου ίδρυσε τις ορχήστρες Alea (Alea I, Alea II και Alea III), το Συγκρότημα Νέας Μουσικής της Φιλαδέλφειας και τον Ελληνικο Σύνδεσμο Σύγχρονης Μουσικής. Από το 1974 έως το 1985 υπήρξε συνδιευθυντής όλων των δραστηριοτήτων σύγχρονης μουσικής στο Μουσικό Κέντρο του Τάνγκελγουντ. Από το 1989 κατείχε τη θέση του προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Κατείχε επίσης τη θέση του καθηγητή σύνθεσης στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, πέραν της καριέρας του ως συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας. Ως μαέστρος, είχε συνεργαστεί με ορχήστρες και σύνολα, σε όλο τον κόσμο. Ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ το 2004 τιμήθηκε με το Βραβείο Herder από το Alfred Toepfer Stiftung F.V.S. Ο Θεόδωρος Αντωνίου εξελέγη τον Μάιο του 2014 τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στον κλάδο της Μουσικής Σύνθεσης. Η εργογραφία του αριθμεί περισσότερα από 150

έργα (από τους οίκους Baerenreiter και Gunmar), και περιλαμβάνει όπερες και χορωδιακά, καντάτες, έργα μουσικής δωματίου, έργα για σολίστ, συμφωνικά έργα και κοντσέρτα. Έχει συνθέσει μουσική για πολλά θεατρικά και κινηματογραφικά έργα και για 60 παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, καθώς και εισαγωγές, κοντσέρτα, έργα μουσικής δωματίου, χορωδιακά κ.ά. Μερικά από τα έργα του είναι ΕRTNOS, Σκόλιον, Περίανδρος, Κασσάνδρα, Ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, Κοντσερτίνο, Παιχνίδια, Κλυταιμνήστρα, Κάθαρσις, Θρήνος για τον Γιάννη Χρήστου, Χειρονομίες, Χωρόχρονος, Λευκό Ρόδο, Fluxus, Βάκχες, Προμηθέας, Κοντάκιον.

«Έφυγε» η ηθοποιός Μαριάννα Τόλη

Πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου η γνωστή ηθοποιός και τραγουδίστρια Μαριάννα Τόλη, μετά από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο. Η Μαριάννα Τόλη σπούδασε ιστορία της Τέχνης

στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι στην Αμερική και κλασικό και μοντέρνο χορό στο Λονδίνο. Στην Ελλάδα ακολούθησε κλασικό τραγούδι και τέλειωσε τη δραματική σχολή του Εθνικού. Η καριέρα της ξεκίνησε με τη συμμετοχή της στη «Λυσιστράτη», στην Επίδαυρο. Έπαιξε σε πολλά μιούζικαλ, όπως στα «Άννυ», «Ίρμα», «Σικάγο» και υπήρξε η αντικαταστάτρια της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο «Εβίτα». Επίσης πρωταγωνίστησε στις ταινίες «Γλυκιά ζωή» του Μιχάλη Κακογιάννη και «Ρόδινα ακρογιάλια» του Ευθύμιου Χατζή. Παράλληλα, είχε δισκογραφικές επιτυχίες και το 1977 πήρε μέρος στη Γιουροβίζιον με το «Μάθημα Σολφέζ» του Γιώργου Χατζηνάσιου. Την περίοδο 2001-2003 ήταν διευθύντρια στο Παιδικό Στέκι του Εθνικού και το 2005 πρωταγωνίστησε σε παγκόσμια πρώτη στο έργο του Τενεσί Γουίλιαμς «Η κυρία Στόουν». Για τρία χρόνια είχε εκπομπή στην ΕΡΤ με τίτλο «Μουσικές Μεταμφιέσεις». Η Μαριάννα Τόλη είχε ιδιαίτερη σχέση με τα παιδιά και το παιδικό θέατρο. Είχε μεταφράσει βιβλία και είχε γράψει αμέτρητους στίχους για τα παιδικά έργα που είχε ανεβάσει. Η κηδεία της έγινε την Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου στο Α’ Νεκροταφείο, την αποχαιρέτησαν ο γιος της Χριστόφορος και πολλοί εκπρόσωποι του καλλιτεχνικού κόσμου.

~ 19 ~

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

τ. 23

Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός και δημοσιογράφος Χρήστος Νάτσιος

Την Πρωτοχρονιά έφυγε από τη ζωή τείχε ως ιδρυτικό μέλος στην επαναο ηθοποιός και δημοσιογράφος Χρήσύσταση της Παναθηναϊκής Επιτροστος Νάτσιος. Η κηδεία του έγινε την πής Ειρήνης. Ήταν μέλος του ΣυμΤετάρτη 2 Γενάρη 2019 στο Νεκροβουλίου της Επιτροπής Ειρήνης Διαταφείο Αγίων Αναργύρων. νοουμένων - Καλλιτεχνών και ιδρυΓεννήθηκε το 1937 στο Λυκούδι τικό μέλος της Πανελλήνιας ΠολιτιΕλασσόνας. Κατά τη διάρκεια της Καστικής Κίνησης (ΠΑΠΟΚ). Το 1994 τοχής ο πατέρας του πάλεψε μέσα υπήρξε υποψήφιος δημοτικός σύμαπό τις γραμμές του ΕΑΜ, όπου ανέβουλος στο δήμο Πεύκης. Υπήρξε μέλαβε και στελεχική θέση στην περιολος του ΚΚΕ. χή. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Πήρε μέρος σε 49 κινηματογραφιΕμφυλίου, εξορίστηκε. κές ταινίες και σε αρκετά τηλεοπτικά Ο Χρήστος Νάτσιος λόγω των ποσίριαλ τις δεκαετίες 1970 - 1980. Από λιτικών του πεποιθήσεων το 1978 εργάστηκε ως δημοαποβλήθηκε από όλα τα Γυσιογράφος στην εφημερίδα μνάσια της Θεσσαλίας. Ολο«Ριζοσπάστης». κλήρωσε το σχολείο στην Ανακοίνωση για το θάναΑθήνα και αργότερα σπούτο του Χρ. Νάτσιου εξέδωσε δασε στη Δραματική Σχολή το Σωματείο Ελλήνων Ηθοτου Πέλου Κατσέλη. Ασχοποιών. Ανάμεσα στα άλλα λήθηκε με τους δημοτικούς αναφέρεται στον «συνάδελχορούς και επί έξι έτη ήταν φό μας που με την ευγένειά πρώτος χορευτής στο συγτου, την καλοσύνη του και κρότημα «Λαϊκών Μπαλέτων την ευαισθησία του για τα Κουσιάδη». ζητήματα του κλάδου αλλά Ήταν οργανωμένος στη και την αξιοπρέπεια που τον Δημοκρατική Νεολαία Λαμδιακατείχε στο σύνολο της Μια σπάνια φωτογραφία πράκη και υπέστη επανειλημζωής του θα αποτελεί παράΑπό το έργο «Ντον Ζουάν» του Μολιέρου, μένα πολιτικές διώξεις. Κατά θίασος Δημ. Χορν - Θέατρο Βρετάννια 2.11.68 - 12.1.69 δειγμα για κάθε νεότερο συΔημ. Χορν, Γ. Μιχαλακόπουλος την περίοδο 1973 - 1974 συνάδελφο». Όρθιοι Χρήστος Νάτσιος, Γ.Θεοδωρόπουλος, νελήφθη και φυλακίστηκε. Ανακοίνωση εξέδωσε και Γιάννης Μαντάς, Κ.Πανουργιάς Μετά τη δικτατορία συμμεη ΕΣΗΕΑ.

Έφυγε από τη ζωή ο Στρατής Φιλιππότης

Την Κυριακή 6 Γενάρη έφυγε από τη ζωή ο εκδότης και συγγραφέας Στρατής Φιλιππότης. Γεννήθηκε στις 17 Απρίλη του 1933 στον Πύργο Τήνου. Στην Αθήνα ήρθε το Σεπτέμβρη του 1945. Ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία το 1949 από το βιβλιοπωλείο της «Εστίας», ενώ συγχρόνως φοιτούσε σε νυχτερινό γυμνάσιο. Το Γενάρη του 1978 άνοιξε δικό του βιβλιοπωλείο στην οδό Σόλωνος 69 και τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε τις εκδόσεις «Φιλιππότη», ενώ το 1992 εγκαινίασε νέα εκδοτική προσπάθεια με την επωνυμία «Ερίννη». Προχώρησε στην έκδοση αρκετών συγγραφέων και ιστορικών, μερικοί από τους οποίους είναι ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο Γιάννης Καιροφύλας, η Μάρω Βαμβουνάκη, ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Έγραψε επίσης αρκετά βιβλία, που σχετίζονται κυρίως με τα έργα του γλύπτη Δημήτρη Φιλιππότη, ενώ για πολλά χρόνια επιμελούνταν την έκδοση του «Αθηναϊκού Ημερολογίου» και του «Ημερο-

λογίου του Αρχιπελάγους». Το 2004 τιμήθηκε με έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών για την προσπάθειά του να προβάλει την πολιτιστική και κοινωνική ζωή του Αιγαίου, και ιδίως της Τήνου, ενώ είχε τιμηθεί πολλές φορές από διάφορους άλλους φορείς. Ήταν υποψήφιος με το ΚΚΕ στην Α' Αθηνών στις βουλευτικές εκλογές του 2000, καθώς και στις δημοτικές εκλογές του 2006 και του 2014 με το ψηφοδέλτιο της «Λαϊκής Συσπείρωσης» στο δήμο Αθηναίων. Η κηδεία του με πολιτική τελετή πραγματοποιήθηκε στις 9 Γενάρη στο Α' Νεκροταφείο και η σορός του θα ταφεί στον τόπο καταγωγής του, την Τήνο. Στην κηδεία παραβρέθηκε ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Στέλιος Λάμπρου, δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με τη «Λαϊκή Συσπείρωση». Παρευρέθηκε ακόμα ο Σπύρος Χαλβατζής, αντιπρόεδρος του ΣΦΕΑ 1967 - 1974.

~ 20 ~

2018-19

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

Έφυγε από τη ζωή ο καθηγητής Φάνης Κακριδής

Σε ηλικία 86 ετών, έφυγε από τη ζωή στις 9 Γενάρη ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και σημαντικός φιλόλογος Φάνης Κακριδής. Γεννήθηκε το 1933 στην Αθήνα, σε μια φιλολογική οικογένεια, καθώς πατέρας του ήταν ο διακεκριμένος φιλόλογος και δημοτικιστής Ιωάννης Κακριδής, μητέρα του η επίσης φιλόλογος Όλγα Κομνηνού - Κακριδή, ενώ την επιστήμη της φιλολογίας ακολουθούσαν και η αδελφή του Ελένη και ο παππούς του, Θεοφάνης. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας, όπου και υπηρέτησε ως λέκτορας για την αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα έως το 1964. Τότε εκλέχτηκε καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου και υπηρέτησε έως το 1982, με μια διακοπή στα χρόνια της δικτατορίας, όταν απολύθηκε. Ακολουθούν θητείες στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο Πανεπιστήμιο Πάτρας, και τελικά πάλι στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έως το 2000. Ενδιαφέρθηκε για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής, ιδιαίτερα για το πρόβλημα των αναλυτικών προγραμμάτων και της ειδικής διδακτικής του αρχαίου κόσμου. Μάλιστα, τη δεκαετία του '80 διατέλεσε αντιπρόεδρος του Κέντρου Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμορφώσεως (ΚΕΜΕ) του υπουργείου Παιδείας, καθώς και πρόεδρος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Ανάμεσα στα έργα του: «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία», «Αρχαίος Ελληνικός λόγος. Η ιστορία ενός πειραματικού βιβλίου», «Γραμματική της λατινικής γλώσσης», «Η ελληνική λογοτεχνία» κ.ά. Με αφορμή την απώλεια του Φ.Κακριδή, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση:

«Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια για τον θάνατο του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Φάνη Κακριδή. Ο Φάνης Κακριδής, προερχόμενος από μια οικογένεια διακεκριμένων φιλολόγων, άφησε κι ο ίδιος το στίγμα του στην έρευνα και γενικότερα την επιστήμη της φιλολογίας, εκφράζοντας παράλληλα γόνιμο προβληματισμό για την εκπαιδευτική πολιτική και ιδιαίτερα τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και έχοντας πάντα στραμμένο το βλέμμα στους νέους, τους μαθητές μέσης εκπαίδευσης, τους φοιτητές του». Συλλυπητήρια ανακοίνωση για το θάνατό του εξέδωσε και το υπουργείο Πολιτισμού.

Έφυγε από τη ζωή στις 15 Γενάρη ο δημοφιλής ηθοποιός Γιώργος Τζώρτζης σε ηλικία 81 χρονών. Ο Γιώργος Τζώρτζης γεννήθηκε στις 30 Ιουλίου 1938 στην Αθήνα. Την πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο την έκανε το 1960 με το θίασο Βασίλη Διαμαντόπουλου - Μαρίας Αλκαίου, στο έργο του Αλ. Κασσόνα «Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια». Ακολούθησαν συμμετοχές του σε πολλούς άλλους θιάσους, με την πιο μακρόχρονη στο θίασο Δημήτρη Μυράτ - Βούλας Ζουμπουλάκη. Στον κινηματογράφο, ο Γιώργος Τζώρτζης, έκανε το ντεμπούτο του στην εξαιρετική ταινία «Συνοικία το όνειρο» όπου σκηνοθέτης και πρωταγωγιστής ήταν ο Αλέκος Αλεξανδράκης. Συμμετείχε επίσης σε πολλά έργα ανάμεσα στα οποία: «Ο βάλτος», «Η μάχη της Κρήτης»,

«Τα δίκτυα της Ντροπής», «Τα χρόνια της οργής», «Ένας γερμανός στα Καλάβρυτα». Στα μέσα της δεκαετίας του ’70, δημιούργησε δικό του θίασο και ανέβασε σημαντικά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου, μαζί με την τότε σύζυγό του Τόνια Καζιάνη, πρωταγωνίστρια του ελληνικού κινηματογράφου και μητέρα της κόρης του Ευγενίας. Στην τηλεόραση πρωτοεμφανίστηκε στον «Άγνωστο πόλεμο», αργότερα στη «Λάμψη»,του Νίκου Φώσκολου στο ρόλο του αρχηγού της Αστυνομίας, για να κλείσει τον τηλεοπτικό του κύκλο με τις «Μάγισσες της Σμύρνης» και με τα «Ματωμένα Χώματα» (2008), συμπρωταγωνιστώντας με την Άννα Συνοδινού. Η κηδεία του έγινε στις στις 17 Γενάρη στο Κοιμητήριο του Αγίου Δημητρίου στο Μπραχάμι.

Πέθανε ο ηθοποιός Γιώργος Τζώρτζης

~ 21 ~

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Τρύφων Καρατζάς

Έφυγε από τη ζωή στις 17 Γενάρη σε ηλικία 82 ετών ο ηθοποιός Τρύφων Καρατζάς. Γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1935 στην Αθήνα. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σπούδασε με υποτροφία στη Δραματική Σχολή Ωδείου Αθηνών, με δάσκαλο τον Δημήτρη Ροντήρη. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας υπηρέτησε ως εκφωνητής στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων (1958). Μετά την απόλυσή του από το Στρατό συνέχισε να εργάζεται ως εκφωνητής επί σειρά ετών παράλληλα με τη θεατρική του δραστηριότητα. Στο θέατρο η πρώτη του παράσταση ήταν «Η δωδέκατη νύχτα». Επί 10 χρόνια συμμετείχε στον θίασο του Κώστα Μουσούρη με μικρούς και μεγάλους ρόλους. Η πρώτη ταινία που συμμετείχε σ’ έναν μικρό ρόλο ήταν οι «Ερωτικές ιστορίες» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Συμμετείχε, μεταξύ άλλων στις ταινίες: Ερωτικές ιστορίες (1959), Ο εμποράκος (1967), Ο Λαμπίρης εναντίον των παρανόμων (1967), Εκείνοι που ξέρουν ν' αγαπούν (1968), Πληγωμένα νιάτα (1969), Σκιές στην άμμο (1970), Βία & γοητεία (1989), Ζιγκολό (1993), Το κλάμα βγήκε απ' τον Παράδεισο (2001). Στο χώρο της υποκριτικής μετρούσε 60 χρόνια πορείας, στη διάρκεια των οποίων έπαιξε σε πολλές θεατρικές παραστάσεις, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές,

με τελευταία την «Ονειροπαγίδα» του ΑΝΤ1 το 2011. Η πιο πρόσφατη θεατρική δουλειά του ήταν στην παράσταση «Δώδεκα ένορκοι», στην οποία ήταν εξαιρετικός. Πριν από ενάμιση χρόνο είχε ένα ατύχημα και χρειάστηκε να υποβληθεί σε επέμβαση και να μείνει ένα διάστημα μακριά από το θέατρο. Η τελευταία παράσταση στην οποία συμμετείχε ήταν «Οι 12 ένορκοι» στο Θέατρο «Αλκμήνη». Ο Τρύφων Καρατζάς θα μείνει αξέχαστος για το ήθος και το χιούμορ του. Άφησε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο «Γ.Γεννηματάς». Η κηδεία του έγινε το Σάββατο 19 Ιανουαρίου, από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, όπου συγγενείς, φίλοι και συνάδερφοι είπαν το τελευταίο τους αντίο στον Τρύφωνα.

Πέθανε ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού Γιάννης Πολυκανδριώτης

Έφυγε από τη ζωή στις 6 Φλεβάρη σε ηλικία 73 ετών ο βιρτουόζος μπουζουξής Γιάννης Πολυκανδριώτης, γιος του αείμνηστου ρεμπέτη Θεόδωρου Πολυκανδριώτη και αδελφός του γνωστού συνθέτη Θανάση. Ο Γιάννης Πολυκανδριώτης γεννήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 1946 στο Αιγάλεω και μεγάλωσε στη Νίκαια. Οι λάτρεις του είδους στην Αθήνα της εποχής εκείνης, τον θυμούνται με κοντό παντελονάκι να παίζει μπουζούκι πλάι στον πατέρα του, στον “Παράδεισο”, μαζί με τους Στράτο Παγιουμτζή και Παναγιώτη Μιχαλόπουλο. Επαγγελματικά έπαιξε για πρώτη φορά το 1958-59 στην “Ψάθα” στο Αιγάλεω, με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και την Ανθούλα Αλιφραγκή. Αργότερα, ακολούθησαν η “Λουζιτάνια”, ο “Κήπος του Αλλάχ”, ο “Περι-

τ. 23

βόλας” και το “Καν Καν”. Το 1962 έκανε την πρώτη του εμφάνιση εκτός Αθηνών, με τον Μανώλη Αγγελόπουλο στη Θεσσαλονίκη, μαζί με την Αννούλα και τον ακορντεονίστα Βασίλη Βασιλειάδη. Επίσης έπαιξε και σε θεατρικές σκηνές, δίπλα σε γνωστούς ηθοποιούς της εποχής: Ρένα Βλαχοπούλου, Μάρω Κοντού, Κώστα Καρρά, Σταύρο Παράβα και Σωτήρη Μουστάκα. Το 1971 περιόδευσε με τη Γιώτα Λύδια σε πόλεις της Αυστραλίας, όπου πήγε ξανά το 1976 με τον Σαλέα, τον ερμηνευτή του δημοτικού μας τραγουδιού Ζάχο και το Τρίο Athene. Περιοδείες έχει κάνει και στον Καναδά, στις ΗΠΑ και σε χώρες της Ευρώπης. Ξεχωριστή στιγμή ήταν η εμφάνισή του στο θέατρο Olympique στο Παρίσι, πλάι στο δημοφιλή Γάλλο ερμηνευτή Rascal Daniel, ο οποίος τον επέλεξε να παίξει στην 26μελή ορχήστρα του, αντικαθιστώντας το φλάουτο με το μπουζούκι. Από το 1996 κατοικούσε με την οικογένειά του μόνιμα στο Λονδίνο και είχε δημιουργήσει τη σχολή «Νέα Γενιά της Διασποράς», όπου ελληνόπουλα διδάσκονταν την τέχνη του μπουζουκιού και της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012, ο Γιάννης Πολυκανδριώτης μαζί με την ομάδα της Σχολής του, είχε ξεσηκώσει Έλληνες και Βρετανούς παίζοντας με το μπουζούκι του τραγούδια όπως «Τα παιδιά του Πειραιά», ο «Ζορμπάς», το «Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας» κι άλλα.

~ 22 ~

2018-19

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

Πέθανε ξαφνικά ο ηθοποιός Αριστοτέλης Αποσκίτης

Στον ύπνο άφησε την τελευταία του πνοή στις 6 Φλεβάρη ο ταλαντούχος ηθοποιός Αριστοτέλης Αποσκίτης, σκορπώντας θλίψη σε συγγενείς και φίλους, οι οποίοι ξαφνιάστηκαν από το θάνατο του αγαπημένου τους. Ο ηθοποιός είχε παίξει σε σπουδαίες θεατρικές παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου ξεχωρίζοντας με το μοναδικό του ταλέντο. Πολλές συμμετοχές είχε όμως και στην τηλεόραση. Μεταξύ άλλων συμμετείχε στις σειρές «Η συμφωνία της σιωπής», «Οι μεν και οι δεν», «Φρούτα εποχής» και «Ακροβατώντας». Σε μια από τις τελευταίες του εμφανίσεις στο θέατρο έπαιξε στο πλευρό του Γιάννη Στάνκογλου στο έργο «Καλιγούλας» που ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Η κηδεία του Αριστοτέλη Αποσκίτη, έγινε το Σάββατο 9 Φλεβάρη στον την εκκλησία του Αγίου Σεραφείμ στην Πεντέλη, παρουσία συγγενών, φίλων και συναδέλφων, ενώ ακολούθησε ο ενταφιασμός στο κοιμητήριο Πεντέλης.

Πέθανε η παλαιά ηθοποιός Φλωρέττα Ζάννα

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών η παλαιά ηθοποιός Φλωρέττα Ζάννα. Η Φλωρέττα Ζάννα γεννήθηκε το 1936 στον 'Αγιο Νικόλαο Μεσσηνίας. Το πραγματικό της όνομα ήταν Ανθή Στυλιανέα, με το Ζάννα τη συναντάμε σε παραστάσεις κι όλας από το 1953 όταν ήταν 17 χρονών. Έκανε το ντεμπούτο της στο θέατρο στον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη που ανέβασε ο Ροντήρης το 1953 όντας στο χορό, μαζί με άλλες πρωτοεμφανιζόμενες τότε, όπως η Μάρω Κοντού και η Μαίρη Χρονοπούλου! Την ίδια χρονιά θα συμμετάσχει στα χορευτικά ιντερμέδια του «Κατά φαντασίαν ασθενή» που ανέβασε στο Εθνικό ο Αλέξης Σολομός. Από τότε μέχρι και το 1959, συμμετέχει ως βασικό και μόνιμο μέλος του χορού στις τραγωδίες του Εθνικού, σε παραστάσειςσταθμούς για το νεοελληνικό θέατρο, όπως στην «Ορέστεια» του Ροντήρη το 1954, την «Εκάβη» του Μινωτή το 1955, τον «Οιδίποδα» του Μινωτή το 1955, τη «Μήδεια» του Μινωτή το 1956, την «Ιφιγένεια» του Μιχαηλίδη το 1957 κ.λπ. Στο σινεμά θα πρωτοεμφανιστεί το 1959, στο δραματικό-ψυχολογικό φιλμ του Ντίνου Δημόπουλου «Αμαρυλλίς, το κορίτσι της αγάπης», ένα από τα πιο εμπορικά φιλμ της σεζόν, με το οποίο καθιερώθηκε. Την επόμενη χρονιά, η Ζάννα θα παντρευτεί με τον Δημόπουλο, ήταν δεύτερος γάμος για εκείνον. Θα ερμηνεύσει τους πρώτους ρόλους σε πολλές ταινίες του και θα ζήσουν μαζί έως τον θάνατό του το 2003. Το ζευγάρι απέκτησε και μια κόρη. Επίσης πρωταγωνίστησε και σε φιλμ άλλων σκηνοθετών όπως, «Όταν λείπει η γάτα» του Αλέκου Σακελλάριου, «Τελευταίος πειρασμός» του Σωκράτη Καψάσκη, «Αγάπη και αίμα» του Φώσκολου κ.α. Το 1968 θα πάρει μέρος για τελευταία φορά σε ελληνική ταινία, στη μουσική κωμωδία του Δημόπουλου

«Η αρχόντισσα και ο αλήτης», όπου για άλλη μια φορά θα είναι σε πρώτο ρόλο, πλάι στους Βουγιουκλάκη, Παπαμιχαήλ, Παπαγιαννόπουλο και Ρίζο. Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι που παρά την τρομακτική της επιτυχία στη δεκαετία του 1960 και τους εννιά πρωταγωνιστικούς της ρόλους σε ισάριθμες ταινίες, η Φλωρέτα Ζάννα εξαφανίστηκε ξαφνικά από την επικράτεια της έβδομης τέχνης. Αργότερα διατηρούσε μια από τις γνωστότερες μπουτίκ του Κολωνακίου και έντυνε τις παλιές της συναδέλφους όπως και άλλες Αθηναίες και ντίβες του κινηματογράφου, που έσπευδαν να ντυθούν από τα χέρια της Φλωρέττας.

~ 23 ~

ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν

«Έφυγε» η αγωνίστρια και λογοτέχνης Βικτωρία Θεοδώρου

Έφυγε από τη ζωή το βράδυ της Παρασκευής 15 Φλεβάρη, σε ηλικία 94 ετών, η Χανιώτισσα ποιήτρια, πεζογράφος και αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, Βικτωρία Θεοδώρου. Η Βικτωρία Θεοδώρου γεννήθηκε στα Χανιά στις 22 Δεκεμβρίου 1925 και ήταν κόρη ενός πλανόδιου αγιογράφου από τη Σερβία. O πρόωρος θάνατος του πατέρα της –ήταν μόλις οχτώ χρονών– και η φτώχεια της Xανιώτισσας μητέρας, την υποχρέωσαν να μεγαλώσει σε ορφανοτροφείο στο Hράκλειο. Το 1942 οργανώθηκε στην τοπική οργάνωση της ΕΠΟΝ στα Χανιά ως μαθήτρια γυμνασίου, συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση και συνέχισε τη δράση της στην Αθήνα ως φοιτήτρια, με αποτέλεσμα να εξοριστεί στις αρχές του 1948 διαδοχικά στη Χίο, το Τρίκερι, τη Μακρόνησο και πάλι στο Τρίκερι, όπου αρνήθηκε να κάνει «δήλωση μετανοίας». Τον Δεκέμβρη του 1952 αφέθηκε ελεύθερη ως «αδειούχος εξόριστη» μετά από ενέργειες του συμπατριώτη της Χαρίδημου Σπανουδάκη, με τον οποίο παντρεύτηκε αργότερα (1955). Ολοκλήρωσε τις σπουδές της που είχε αναγκαστικά διακόψει, αποφοιτώντας απο το τμήμα κλασσικής φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1956 απέκτησε τις δίδυμες κόρες της Μαρία και Ειρήνη. Η Βικτωρία Θεοδώρου εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1955, με ποιήματά της που δημοσιεύτηκαν στην «Επιθεώρηση Τέχνης». Το πρώτο βιβλίο της, «Εγκώμιο», κυκλοφόρησε το 1957 και ακολούθησαν άλλα. Ολόκληρο το ποιητικό έργο της περιέχεται στην τελευταία και ολοκληρωμένη έκδοση του βιβλίου «Βικτωρία Θεοδώρου - Ποιήματα» (εκδ. «Διάττων», Αθήνα 2010). Επίσης, είχε δημοσιεύσει τα πεζά: «Ο Τράϊκο», «Γαμήλιο δώρο», «Οι δεσποινίδες της οδού Λαμψάκου», «Δραπέτις», «Πελαγινή» και «Ανιδιοτέλεια».

τ. 23

Επίσης είναι και η συγγραφέας του βιβλίου «Στρατόπεδα γυναικών» με εικόνες του Γιώργη Βαρλάμου, όπου αναφέρεται σε αφηγήσεις κρατούμενων γυναικών στα στρατόπεδα Χίου, Τρίκερι και Μακρονήσου, στα χρόνια 1947-1951. Στο βιβλίο επίσης περιλαμβάνονται οι μαρτυρίες και των εξορίστων: Ευαγγελία Φωτάκη, Αθηνά Κωνσταντοπούλου, Στάσα Κεφαλίδου, Νίτσα Γαβριηλίδη, Βικτωρία Θεοδώρου, Αφροδίτη Μαυροειδή Παντελέσκου, Λίζα Κόττου. Το 2008 ο σκηνοθέτης Κώστας Νταντινάκης δημιούργησε την ταινία «Τα κύματα που με δίδαξαν το ανυπότακτο», ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους (διάρκεια 80 λεπτά) για τη ζωή και το έργο της Βικτώριας Θεοδώρου, το οποίο παρουσιάστηκε στο 11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Μάρτιος 2009. Παράθέτουμε ένα στιχούργημά της που έχει μελοποιήσει και τραγουδήσει η Νένα Βενεςτσάνου: Χάρη σε μένα πού ’ζησα πλάι σας αποδιωγμένη για την αντίσταση. Χαλάλι αν πέρασε ο ανθός της νιότης μου μεσ’ στα μουντρούμια μεσ’ στα στρατόπεδα για το δίκιο για περηφάνια σε μύρια βάσανα. Χαρά σε μένα αν γίνω στόμα να ειπώ τα πάθη σας. Να τραγουδήσω τα οράματά σας χαρά και πλούτος μου.

Η κηδεία της Β. Θεοδώρου έγινε στις 18 Φλεβάρη στο Νεκροταφείο Ζωγράφου στην Αθήνα. Συλλυπητήρια για τον χαμό της έκφρασε με ανακοίνωσή της η Τομεακή Επιτροπή Χανίων του ΚΚΕ.

«Έφυγε» απρόσμενα η ηθοποιός Νίκη Λειβαδάρη

Τα ξημερώματα της Κυριακής 17 Φλεβάρη απρόσμενα έφυγε από τη ζωή στα 33 της χρόνια, η ηθοποιός Νίκη Λειβαδάρη, από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μετά από μια ξαφνική αδιαθεσία που ένιωσε, κατά τη διάρκεια της εξόδου της το βράδυ του Σαββάτου, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, με έντονους πόνους στο στήθος, όπου και κατέληξε. Η Νίκη Λειβαδάρη ήταν απόφοιτη του τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ είχε αποφοιτήσει και από την ανώτατη δραματική σχολή ΙΑΣΜΟΣ του Βασίλη Διαμαντόπουλου.

Η Νίκη Λειβαδάρη είχε συμμετάσχει στα σίριαλ «Μίλα μου βρώμικα» και «Αληθινοί έρωτες», ενώ τη φετινή σεζόν συμμετείχε στο διάσημο θρίλερ «Stamboul Train» του Γκρέιαμ Γκριν, στην «Αμαξοστοιχία - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ». Στο θέατρο επίσης, η Νίκη Λειβαδάρη είχε παίξει, μεταξύ άλλων, στις παραστάσεις: «Que sera sera», «Η Κούλα η Κατσικούλα και το κλεμμένο τραγούδι», «Πεντανόστιμη». Η κηδεία της έγινε το μεσημέρι της Τρίτης 19 Φλεβάρη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών, όπου την αποχαιρέτησαν ο πατέρας της, οι φίλοι της και πλήθος κόσμου.

~ 24 ~

2018-19

εΠεΤεΙαΚα

Δέκα χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από αστυνομικούς τις 6 Δεκέμβρη του 2008 στις 9 το βράδυ, ο 15χρονος μαθητής Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος έπεσε νεκρός, στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια, έχοντας δεχτεί μια σφαίρα που διαπέρασε την καρδιά του. Δολοφονήθηκε από τον ειδικό φρουρό της Ελληνικής Αστυνομίας Επαμεινώνδα Κορκονέα και τον συνάδελφό του Βασίλη Σαραλιώτη. Ο Ε.Κορκονέας καταδικάστηκε πρωτόδικα σε ισόβια κάθειρξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση με άμεσο δόλο και βρίσκεται φυλακισμένος από τότε. Ο Β.Σαραλιώτης καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκιση για συνέργεια στη δολοφονία, ωστόσο ένα χρόνο μετά την καταδίκη του αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστιΤο σημείο της δολοφονίας του Αλ.Γρηγορόπουλου κούς όρους. Οι δύο πρώην αστυνομικοί - ειδικοί φρουροί αποτάχθηκαν από το Σώμα της Ελληνικής Αστυ- που διεκδικεί, που αγωνίζεται, που αμφισβητεί. Οι ευνομίας, πέντε χρόνια μετά τη δολοφονία. Παράλληλα, θύνες της τότε κυβέρνησης ΝΔ και της ηγεσίας της από τον Απρίλη του 2017, έχει ξεκινήσει στο Μεικτό Αστυνομίας είναι τεράστιες. Ορκωτό Εφετείο της Λαμίας η δίκη, σε δεύτερο βαθμό, Στα χρόνια που ακολούθησαν, αποδείχθηκε περίτων Ε.Κορκονέα και Β.Σαραλιώτη, για τη δολοφονία τρανα ότι, καταστολή και αντιλαϊκή πολιτική πάνε μαζί. του Αλ. Γρηγορόπουλου. Όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων, ανάΗ δολοφονία ήταν ένα προαναγγελθέν έγκλημα μεσά τους και η τελευταία των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, κλιμααπό την κρατική βία και καταστολή, από μια πολιτική κώνουν την επίθεση στους εργαζόμενους, στο λαό, που διαχρονικά βλέπει ως εχθρό το λαό και τη νεολαία στη νεολαία.

Κώστας Βάρναλης

135 χρόνια από τη γέννηση και Ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας, από φτωχή οικογένεια - ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης. Εκεί βίωσε και το κλίμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Το 1898 τελείωσε το εκεί εφτατάξιο Ελληνικό Σχολείο και συνέχισε την εκπαίδευσή του με υποτροφία στα Ζαρίφεια Διδακτήρια της Φιλιππούπολης, όπου αρίστευσε και το 1902 στάλθηκε με υποτροφία στην Αθήνα και σπούδασε φιλολογία, στη Φιλοσοφική Σχολή. Αμέσως προσχώρησε στο δημοτικισμό και πήρε μέρος στη διαμάχη για το γλωσσικό ζήτημα. Στα ελληνικά γράμματα παρουσιάστηκε στα 1904 με ποιήματα στο περιοδικό «Νουμάς», ενώ το 1907 συμμετείχε στην ίδρυση του ποιητικού περιοδικού «Ηγησώ». Τα έργα του εκείνης της εποχής ήταν σονέτα που χαρακτηρίζονταν από αρχαιολατρία αισθησιακό διονυσιασμό και λυρισμό. Το 1908 πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση. Από το 1910 ασχολήθηκε με λογοτεχνικές μεταφράσεις κυρίως αρχαίων κλασσικών. Μετά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, στον οποίο πήρε μέρος, φοίτησε στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης του Δημήτρη Γληνού και το 1915 διορίστηκε καθηγητής. Το 1919 έφυγε με κρατική υποτροφία στο Παρίσι για μετεκπαίδευση και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τον διαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την

45 χρόνια από τον θάνατό του ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Οι συνέπειες του Α΄ ιμπεριαλιστικού Πολέμου και η τεράστια ακτινοβολία της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, οδηγούν τη μούσα του πλέον προς την ταξικά προσανατολισμένη περίοδο δράσης του. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Βενιζέλου η υποτροφία του διακόπηκε και ο Βάρναλης επέστρεψε στην Αθήνα, όπου στις αρχές του 1921 διορίστηκε καθηγητής στο Γ΄ Γυμνάσιο του Πειραιά. Τότε έγραψε και «Το «Φως που καίει» που εκδόθηκε 1922 στην Αλεξάνδρεια με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας. Στα νεοελληνικά γράμματα είναι μάλλον το πρώτο «στρατευμένο» έργο και από τα σημαντικότερα της επαναστατικής λογοτεχνίας. Επίσης το 1922 δημοσίευσε τους «Μοιραίους» και τη «Λευτεριά» σε περιοδικά. Ο Κώστας Βάρναλης, θεωρήται ο πρώτος από τον κύκλο των ριζοσπαστικοποιημένων ποιητών του καιρού του που μετουσίωσε την κομμουνιστική ιδεολογία σε ποιητικό λόγο. Από το 1924 άρχισε να διδάσκει ως καθηγητής νεοελληνική λογοτεχνία στην Παιδαγωγική Ακαδημία υπό τη διεύθυνση του Δημ. Γληνού και το 1925 τύπωσε το κριτικό δοκίμιο «Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική». Όταν επί δικτατορίας Πάγκαλου παύθηκε από τη θέση του καθηγητή για τη συμμετοχή του στα «Μαρασλειακά», στράφηκε τότε για βιοπορισμό στη δημοσιογραφία, ενώ συνέχιζε το ποιητικό του έργο και το 1927 τύπωσε το «Σκλάβοι Πολιορκημένοι». Το 1929 νυμφεύθηκε την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου.

~ 25 ~

τ. 23

εΠεΤεΙαΚα

Το 1932 όντας μέλος της συνταχτικής επιτροπής του περιοδικού του ΚΚΕ «Νέοι Πρωτοπόροι» (193136), εξέδωσε την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη». Το 1935 μαζί με τον Δ.Γληνό πήρε μέρος ως αντιπρόσωπος των Ελλήνων συγγραφέων στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων στη Μόσχα. Αμέσως μετά, επί κυβερνήσεως (με πραξικόπημα) του στρατηγού Γ.Κονδύλη, εξορίστηκε για λίγο σε Λέσβο και Αϊ-Στράτη. Επί δικτατορίας Μεταξά, οι «Νέοι Πρωτοπόροι», τα έργα του Βάρναλη, της Γαλάτειας Καζαντζάκη κ.ά. απαγορεύτηκαν και κάηκαν. Στη διάρκεια της κατοχής ο Βάρναλης ήταν μέλος του Ε.Α.Μ. Αμέσως μετά́ έγραφε στο «Ριζοσπάστη», στο «Ρίζο της Δευτέρας» και στην ΚΟΜΕΠ, ενώ παρήγαγε και πληθώρα δικών του έργων. Μετά το 1949 ο Βάρναλης δημοσίευε κείμενα στην «Επιθεώρηση Τέχνης» και αλλού, έγραφε το χρονογράφημα στην «Αυγή», κατήγγειλε την έ́νταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, συνυπέγραψε για την ίδρυση της ΕΕΔΥΕ. Το 1856 τι-

μήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών για τα 50 χρόνια λογοτεχνικής δράσης και το 1959 τιμήθηκε στη Μόσχα με το Βραβείο «Λένιν» για την ειρήνη. Το 1963 εκδίδονται «Οι δικτάτορες», το1965 εκδίδεται η τελευταία ποιητική συλλογή του «Ελεύθερος κόσμος» και το 1972 το θεατρικό έργο «Άτταλος ο Γ’». Ο Κώστας Βάρναλης με τη διαλεκτική υλιστική οπτική του για την τέχνη, υπήρξε ο αγαπημένος ποιητής του λαού. Και όπως έγραψε ο Μενέλαος Λουντέμης: «Η ποίηση του Βάρναλη δε μύριζε ποτέ γάλα. Μύριζε από την αρχή μπαρούτι… ήταν απο την αρχή αρσενική, λάσια, μια βολίδα πούπεσε μες στα στεκούμενα νερά του μελίπηχτου λυρισμού». Ο Κώστας Βάρναλης άφησε την τελευταία του πνοή στις 16 Δεκεμβρίου 1974. Η κηδεία του μετατράπηκε σε παλλαϊκή συγκέντρωση. Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα κείμενο του Βάρναλη για την ποίηση. Γιάννης Α. Μαντάς

«Μπορεί ν’ ανήκω ψυχικώς και πνευματικώς σε άλλον κόσμο, ποιοτικά και χρονικά διαφορετικόν, όμως δεν είμαι συντηρητικός και υπέρ των καλών παραδόσεων. Οι δυνατότητες του ξανανιωμού στην περιοχή της τέχνης είνε ανυπολόγιστες. Όμως την αξία των καινοτομιών δεν την κρίνω από της προθέσεως, παρά από τ’ αποτελέσματά της. Κι ως τώρα η Νεοελληνική σχολή του υπερρεαλισμού δεν έδωσε έργα (εκτός από τα πεζογραφήματα του Εμπειρίκου), που να την επιβάλουν στη συνείδηση των προχωρημένων ανθρώπων. Αλλ’ η ποίηση αυτή δεν καταργεί μοναχά τη λογική. Καταργεί και τους ρυθμούς και τα μέτρα, δηλαδή τεχνικά στοιχεία που δίνουνε διάρκεια στο λόγο και μουσικότητα. Οι πεζογραφικοί στίχοι δεν αθανατίζουν το περιεχόμενό τους και πολύ δύσκολα ξαναγυρίζει σ’

αυτούς όποιος τους διάβασε μια φορά. Κάνουν την εντύπωση του προχείρου και του εφήμερου. Ούτε ξένοι, ούτε δικοί μας νικήσανε το χρόνο με τον αμελημένο λόγο – ή τουλάχιστο δεν είχανε αρκετό ταλέντο να τον νικήσουν. Αλλά υπάρχει κ’ η κοινωνική πλευρά του ζητήματος. Κάθε νέα σχολή δεν είνε και σημείον ανόδου της ζωής· μπορεί να είνε και σύμπτωμα παρακμής. Κι’ αυτού είνε ο κόμπος. Πάντως, η υπερρεαλιστική σχολή με την κατάργηση της λογικής, της γνώσης και της αισθητής εμπειρίας, αποτελεί κι αυτή μιαν από τις πολλές μορφές της φυγής από την πραγματικότητα. Είνε τέχνη ερμητική που δε φωτάει καθόλου, παρά πυκνώνει το σκοτάδι, που μέσα του παραπαίει ο κόσμος». ~~*~~

~ ~ ~ Εκτιμήσεις του Κ. Βάρναλη για την ποίηση και τον υπερρεαλισμό ~ ~ ~

Ρόζα Λούξεμπουργκ - Καρλ Λίμπκνεχτ

150 χρόνια από τη δολοφονία τους από τη Γερμανική Σοσιαλδημοκρατία «H τάξη βασιλεύει στο Βερολίνο…»

Στις 15 Γενάρη 1919 συλλαμβάνονται και δολοφονούνται από τμήματα των Φράικοπς (παραστρατιωτικές μονάδες που συγκροτήθηκαν για το χτύπημα της γερμανικής επανάστασης) οι ηγέτες του νεοϊδρυθέντος ΚΚ Γερμανίας Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ. Υπεύθυνη για τη δολοφονία είναι η ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας και προσωπικά ο καγκελάριος Ρόζα Λούξεμπουργκ Φρίντριχ Έμπερτ και ο (1871 - 1919). Δολοφονήθηκε υπουργός στρατιωτικών με χτυπήματα από τα κοντάΓκούσταβ Νόσκε, που κα- κια των όπλων, το πτώμα της θοδήγησαν το πνίξιμο της ρίχτηκε σε ένα κοντινό ποτάμι. επανάστασης.

Καρλ Λίμπκνεχτ (1871 - 1919). Εκτελέστηκε με σφαίρα στο κεφάλι και ως άγνωστο το πτώμα του τοποθετήθηκε σε κοντινό νεκροφυλάκιο.

~ 26 ~

Στη συνέχεια, ένα μικρό απόσπασμα από κείμενο που γράφτηκε από την Ρόζα Λούξεμπουργκ την ίδια μέρα της δολοφονίας της: "Η τάξη βασιλεύει στο Βερολίνο!" Ηλίθιοι δήμιοι! Η "τάξη" σας είναι χτισμένη πάνω στην άμμο. Αύριο η επανάσταση θα υψωθεί ξανά και βροντώντας τα όπλα της με τις σάλπιγγες να αντηχούν θα αναγγείλει προκαλώντας σας τρόμο: Ich war, ich bin, ich werde sein! Ήμουν, Είμαι, θα είμαι!»

2018-19

εΠεΤεΙαΚα

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΟΥΡΗΣ Ένας επίκαιρος σατιρικός ποιητής

Ο Γεώργιος Σουρής ήταν ένας σπουδαίος σατιρικός ποιητής και δημοσιογράφος, επίσης υπήρξε πολύ δημοφιλής την εποχή του ως εκδότης, κυρίως για την εφημερίδα του “Ο Ρωμιός”. Ο Σουρής γεννήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1853 στην Ερμούπολη της Σύρου από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν έμπορος καταγώμενος από τα Κύθηρα, ενώ η μητέρα του ήταν από τη Χίο. Λόγω οικονομικών δυσκολιών που προκύψανε, τον στείλανε υπάλληλο σ’ έναν θείο του σιτεμπόρο στη Ρωσία, όπου εκεί ο Σουρής άρχισε να γεμίζει κρυφά τα κατάστιχα με στίχους του – δεν του άρεσε το εμπόριο. Το 1879 γύρισε στην Ελλάδα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, δεν μπόρεσε να πάρει πτυχίο και άρχισε να εργάζεται σ’ ένα συμβολαιογραφείο ως γραφέας. Παράλληλα δημοσίευε ποιήματά του στις σατιρικές εφημερίδες της εποχής, «Ασμοδαίος» του Εμμανουήλ Ροΐδη, «Μη χάνεσαι» του Βλάσση Γαβριηλίδη και «Ραμπαγάς» του Κλεάνθη Τριανταφύλλου. Το 1881 σε ηλικία 28 χρονών παντρεύτηκε τη Μαρή Κωνσταντινίδου από τη Χίο και απέκτησαν τέσσερεις κόρες κι ένα γιο. Στις 2 Απριλίου 1883, έβγαλε το πρώτο φύλλο μιας τετρασέλιδης έμμετρης σατιρικής εφημερίδας, την έγραφε εξ ολοκλήρου ο ίδιος και “νονός” της υπήρξε ο Γεώργιος Δροσίνης που την ονόμασε «Ο Ρωμηός». Η εφημερίδα του κυκλοφορούσε κάθε Σάββατο, διαβαζόταν και αγαπήθηκε πολύ από το λαό και συνέχισε να βγαίνει χωρίς διακοπή έως το 1918. Η σάτιρα του Σουρή περιείχε θέματα κοινωνικά και πολιτικά, οι δύο βασικοί ήρωές του, ο Φασουλής και ο Περικλέτος (“ο καθένας νέτος σκέτος”), ήταν δυο τύποι λαϊκοί που σχολίαζαν εύθυμα και με δηκτικότητα πνευματώδη τα σπουδαιότερα γεγονότα της εβδομάδας. Εκ-

προσωπούσαν την κοινή γνώμη και το αναγνωστικό κοινό χαιρόταν το κέφι, την εξυπνάδα και τον πατριωτισμό τους. Ο Σουρής είχε μια άφταστη ποιητική γονιμότητα, έγραφε καλοπροαίρετα σχολιάζοντας το λαό, τους άρχοντες και τους Βασιλιαδες, χωρίς όμως να βρίζει. Εκτός από το «Ρωμηό», ο Σουρής έγραψε και διάφορα άλλα ποιήματα, ημερολόγια και αρκετές έμμετρες κωμωδίες που καυτηρίαζαν τα κακώς κείμενα της εποχής. Επίσης μετέφρασε τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη σε έμμετρη απόδοσή, που παίχτηκαν το 1900 στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών με μεγάλη επιτυχία. Ο θαυμασμός που απολάμβανε ο Σουρής από τους σύγχρονούς του ήταν μεγάλος. Ο Κωστής Παλαμάς τον αποκαλούσε “γόητα ποιητήν”. Θεωρήθηκε ως ο “Νέος Αριστοφάνης”, νέος εθνικός ποιητής και μάλιστα προτάθηκε πέντε φορές, από το 1907 και μετά, για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το φιλολογικό του σαλόνι υπήρξε ονομαστό, καθώς εκεί συχνάζανε όλοι οι ποιητές και συγγραφείς της εποχής του. Ο Γεώργιος Σουρής πέθανε στις 26 Αυγούστου 1919 σε ηλικία 66 ετών στο εξοχικό του στο Νέο Φάληρο. Το πένθος για τον χαμό του ήταν πανελλήνιο, η κηδεία του έγινε με δημόσια δαπάνη και με τιμές στρατηγού. Μεταθανάτια του απονεμήθηκε το παράσημο του Ανώτατου Ταξιάρχη του Σωτήρος για τις υπηρεσίες του προς την πατρίδα, το δε 1932 στήθηκε η προτομή του στον κήπο του Ζαππείου.

Βάλετε φόρους, βάλετε εις την πτωχήν μας ράχη, ποτίστε με το αίμα μας την άρρωστη πατρίδα σεις το κρασί και τον καπνό που πίνετε μονάχοι κι εμείς να σας κοιτάζομε με μάτι σαν γαρίδα. Βαριά φορολογήσετε και το νερό που τρέχει βάλετε φόρους, βάλετε, η πλάτη μας αντέχει.

Πρέπει να είναι οι πολλοί πτωχοί και πεινασμένοι και οι ολίγοι πάντοτε να βρίσκονται χορτάτοι. Πρέπει να στέκουν οι πολλοί στα σπίτια των κλεισμένοι και οι ολίγοι να πηδούν επάνω στο παλάτι. Πρέπει ο κόσμος ο πολύς να δέχεται τα βάρη κι ο λιγοστός επάνω του κανένα να μην πάρει.

Παρακάτω δημοσιεύουμε το ποίημα του Σουρή «Οι φόροι» που γράφτηκε το 1883 κι εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.

~ ~ ~ ΟΙ ΦΟΡΟΙ (Ιανουάριος 1883) ~ ~ ~

Ο,τι καλό κι αν έχουμε επάνω σας ας μείνει στα πρόσωπά μας ας χυθεί του μαρασμού το χρώμα μ’ εμάς το ισοζύγιο του έθνους μας ας γίνει φορολογήστε και αυτή τη σάρκα μας ακόμα του σώματός μας κόβετε καμιά παχιά λωρίδα και τρώγετέ την λαίμαργα μαζί με την πατρίδα.

Ο,τι κι αν τρώγουν οι πτωχοί το έθνος ας τα τρώγει ό,τι κι αν πίνουν οι πτωχοί το έθνος ας τα πίνει χορταίνετε σαν Λούκουλοι μ’ εμάς το σκυλολόγι κι εμείς θα σας γνωρίζουμε γι’ αυτό ευγνωμοσύνη. Τέτοιοι χωριάτες που ‘μαστε αντέχουμε εις όλα και ούτε τόσον εύκολα τινάζουμε τα κώλα.

Γιάννης Α. Μαντάς

Μ’ αυτόν τον νόμον έζησε ο κόσμος και θα ζήσει τη δύναμή του προσκυνά η κάθε κοινωνία. Δεν ημπορεί καθένας μας βεβαίως να πλουτίσει γιατί του κόσμου έπειτα χαλά η αρμονία. Φτώχεια και πλούτος – ζήτημα του καθενός αιώνος: Ιδού το τέλος κι η αρχή του φοβερού αγώνος.

Λοιπόν κανένας πρόστυχος κεφάλι μη σηκώσει για τόσα νομοσχέδια μη βγάλει τσιμουδιά. Εις της πατρίδας τον βωμόν το αίμα του ας δώσει χωρίς ν’ αφήσει στεναγμόν η μαύρη του καρδιά Κι αν τώρα πάλι έπεσεν επάνω του ο κλήρος Πρέπει και πάλι να φανεί γενναίος - μάρτυς - ήρως.

~ 27 ~

εΠεΤεΙαΚα

Μαρία Δημητριάδη

τ. 23

«Έτσι κι αλλιώς η Γη θα γίνει κόκκινη…»

Συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από το χαμό της μεγάλης μας ερμηνεύτριας Μαρίας Δημητριάδη, της φωνή που μας «ταξίδεψε» σε αμέτρητες «θάλασσες» ποίησης και μουσικής – «έφυγε» στις 7 Γενάρη 2009. Με τη δυναμική και τρυφερή συνάμα φωνή της και με το τεράστιο ερμηνευτικό της εύρος, η Μαρία Δημητριάδη υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και εκφραστικότερες Ελληνίδες τραγουδίστριες. Ερμήνευσε μοναδικά στίχους κορυφαίων ποιητών και δημιουργίες μεγάλων Ελλήνων συνθετών. Έβαλε το στίγμα της στο πολιτικό τραγούδι, στρατεύτηκε στο κομμάτι εκείνο της τέχνης που αφουγκράζεται τους πόθους και τις αγωνίες του λαού μας και αντιστέκεται στην εκμετάλλευση και την καταπίεση. Δεν τραγούδησε μόνο σε θέατρα και μουσικές σκηνές. Με την ερμηνεία της έδινε τόνο και παλμό σε κινητοποιήσεις, μπλόκα, απεργίες, συναυλίες συμπαράστασης σε λαούς που δοκιμάζονταν από τον ιμπεριαλισμό - σε ό,τι της ζητήθηκε και στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, στάθηκε δίπλα στο ΚΚΕ. Τα τραγούδια της, που εξακολουθούν να μας συν-

21/9/1997, στο 23ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή»

τροφεύουν, θα μας θυμίζουν πάντα ότι «τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις ζήσαμε ακόμα...» Η Μαρία Δημητριάδη έδωσε και συνεχίζει να δίνει φωνή στους αγώνες του λαού, καθώς με τη φωνή της θα συνεχίσουμε να ακούμε ότι: «έτσι κι αλλιώς η Γη θα γίνει κόκκινη…»

Πάνος Τζαβέλλας

Αφιέρωμα στον μουσικό και τραγουδιστή αντάρτη

Για τα 10 χρόνια από το θάνατο του Πάνου Τζαβέλα πραγματοποιήθηκε αφιέρωμα την Τετάρτη 30 Γενάρη όπου δώδεκα σπουδαίοι ερμηνευτές τραγούδησαν για τον μουσικό αντάρτη, στη μουσική σκηνή «Σφίγγα» (Ακαδημίας και Ζωοδόχου Πηγής). Το αφιέρωμα παρακολούθησε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας και μαζί του τα μέλη της ΚΕ Γιάννης Πρωτούλης, Λουίζα Ράζου, Θανάσης Παφίλης, Ελένη Μηλιαρονικολάκη. Η «οικοδέσποινα» της βραδιάς, Νατάσσα Παπαδοπούλου - Τζαβέλλα, σύντροφος του Πάνου Τζαβέλλα, ευχαρίστησε την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ για την παρουσία τους εκεί και όλους όσοι γέμισαν ασφυκτικά την αίθουσα της «Σφίγγας» Τραγούδησαν οι: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Γιάννης Ζουγανέλης, Νατάσσα Μποφίλιου, Καλλιόπη Βέττα, Λάκης Χαλκιάς, Πάνος Μπούσαλης, Ηλίας Λογοθέτης, Νίκος Μποφίλιος, Σταύρος Ξένος, Νατάσσα Παπαδοπούλου - Τζαβέλλα, Νίκος Λόλης και Γιώτα Γιάννα.

Ο Πάνος Τζαβέλλας τραγουδά αλληλέγγυος στην Κούβα, σε εκδήλωση που έγινε στη Νίκαια 9/6/2008

Απήγγειλε η Μαρία Ζαχαρή.Τους ερμηνευτές συνόδευε το Μουσικό Σύνολο «Ρωμιοσύνη». ~.~ * ~ ~ Ο Π.Τζαβέλλας γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη. Στην Κατοχή, μαθητής Γυμνασίου εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και μετά στον ΕΛΑΣ. Ξαναβγαίνει στο βουνό με το Δημοκρατικό Στρατό, όπου τραυματίζεται βαριά, συλλαμβάνεται και ακρωτηριάζεται στο δεξί του πόδι. Τέλη Δεκέμβρη του 1949 μεταφέρεται στις φυλακές της Κεφαλλονιάς και στη συνέχεια οργώνει όλες τις φυλακές της Ελλάδας. Δικασμένος 3 φορές σε θάνατο, αρρωσταίνει βαριά από τη νόσο του Burgen και και το 1959 αποφυλακίζεται. Το 1961 με τη βοήθεια του ΚΚΕ φεύγει στη Σοβιετική Ενωση, όπου και θεραπεύεται. Εκεί σπούδασε μουσική και γνώρισε τον μεγάλο συνθέτη Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1965, αλλά τρία χρόνια μετά φυλακίζεται πάλι, για παράνομη δράση ενάντια στη χούντα. Αποφυλακίστηκε το 1971 με «ανήκεστο βλάβη» και ξεκίνησε σαν μουσικός να παίζει σε μπουάτ της Πλάκας. Η μεταπολίτευση τον βρήκε στη μπουάτ «Λήδρα» όπου ελεύθερα πλέον τραγουδά τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης. Χιλιάδες νέοι, αλλά και οι μεγαλύτερης ηλικίας, κατέκλυζαν το μαγαζί της οδού Κυδαθηναίων, όπου έπαιζε και τραγουδούσε αντάρτικα. Τότε ξεκίνησε και η δισκογραφική του δραστηριότητα με ζωντανά γραμμένο τον πρώτο του δίσκο: «Τα τραγούδια από το αντάρτικο λιμέρι».Τα τραγούδια του αγαπήθηκαν από τους 9 συνολικά δίσκους του αλλά και τις συναυλίες του σε όλη την Ελλάδα και διάφορες χώρες στο εξωτερικό. Ο Τζαβέλλας έφυγε στα 84 χρόνια του από τη ζωή στις 27 Γενάρη 2009. Ήταν ο μουσικός δημιουργός που γνώρισε στους νεότερους το αντάρτικο τραγούδι. Η κηδεία του έγινε στο νεκροταφείο Σχιστού.

~ 28 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ «ΚΑΡΠΕΡΟΣ ΚΥΚΛΟΣ» Α) Ο βράχος

Παραδοθήκαμε. Αμετροέπειες ηχηρές αποδομούν τη δύναμη της οπτικής γωνίας.

Πόλεμοι ματώνουν γειτονιές πρόσωπα σ’ απόγνωση του ίδιου πεπρωμένου.

Στους πρόποδες του Γολγοθά ο Σίσυφος διεκδικεί την εύφορη κοιλάδα με τις αιώνιες πασχαλιές. Εδώ, που ρίζωσαν άνεμοι, στη γη των μαχαιριών, στη χώρα της φωτιάς. Αλήθεια ανελέητη ο βράχος.

Γ) Θα σε περιμένω

Β) Το τίμημα της νίκης

Στη γονιμότητα της μνήμης, ψίθυροι έκθαμβες φωνές καλέσματα μυστικά.

Στις θάλασσες της προσμονής αειθαλής κυματισμός, ανεστραμμένοι έρωτες.

Στη γήινη καμπύλη λαμπερές αποχρώσεις. Το τίμημα της νίκης, στο πεπρωμένο, χαρταετός.

Θα σε περιμένω, στης ηλιαχτίδας το λίκνισμα, στην αέναη κίνηση της καθαρής φλόγας.

Μονόδρομος η μοναξιά στ’ αχνάρια του βηματισμού. Στα πέτρινα μονοπάτια δένδρα ξεριζωμένα.

Λουλούδι νάρκισσου το είδωλο στην ευλογία του νερού.

Αικατερίνη Αλυσανδράτου

~ 29 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

τ. 23

Πατρίδες

Μικρή πατρίδα της Μερσέδες σ’ ονειρεύομαι. Στο φυλάκιο της ειρήνης με το όπλο στο χέρι μετράς το μέγεθος των καρπών σου κι ο ποιητής με το πουκάμισο της καρδιάς του σου σφουγγίζει το μέτωπο. Στο κεφαλοπάνι των κοριτσιών σου χαράζεις τους δρομους της γιορτής κι ο ποιητής σου δίπλα στην εστία. πλάθει του αρραβώνα τον κρίκο για χάρη τους.

Στα καστανά της μάτια

Έγειρε πάνω στα καστανά της μάτια κοίταξε βαθιά όσο μπορούσε. Στο καστανό της τοπίο κυλούσαν ποτάμια στα γάργαρα νερά τους οι παπαρούνες έσκυβαν να δροσιστούν.

Στη μυρωδιά του καπνόφυλλου μεθούν τα παληκάρια σου και στα ποτάμια που κυλάνε στα στήθη τους ο ποιητής την πένα τον βουτά να σε ιστορήσει.

Έγειρε πάνω στα μάτια της και κοίταξε μέσα σε ένα κόσμο έξω από το σύνορο. Έξω από το μυαλό του. Στην κοιλάδα της ευτυχίας.

Μικρή πατρίδα σ’ αγαπώ.

Στα αισθήματα που σκίζουν την εικόνα μου.

Ευγνωμοσύνη

Ανέστης Χριστίδης

Ευχαριστώ τη χάρη σας καλοί συμπολίτες μου που μου δώσατε αυτή τη μοναδική βεβαιότητα. Μια ζωή μικρός, σπιθαμιαίος, στη χώρα των σαραντάπηχων. Μια ζωή μικρός και ουδέποτε προσκυνημένος. Σοφία Μπαρδάνη-Σημαντήρη

~ 30 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Ξεκίνημα Ι Αρχίζω την πορεία πάνω στα ενωτικά γιοφύρια της αλληλεγγύης μέσα στ’ απόρθητα της νόησης κάστρα μακριά απ΄ τους λόφους με τις αγαύες και τα βαλτόνερα των δισταγμών. ΙΙ Κρατώ στη χούφτα το νερό και το λάδι. Κρατώ στη σκέψη την κύκνεια ιαχή της παρακμής και του Σοπενχάουερ τη ματωμένη θλίψη. Κρατώ στο νου του Μαλατέστα τη συνέπεια και του «διαφθορέα» Σωκράτη τις ιδέες.

III Βλέπω τους γρανιτένιους βράχους των συμφερόντων τις γκρίζες πολιτείες της πλήξης τα τραγικά στρατόπεδα των αιχμαλώτων τις καλύβες του πόνου των ταπεινών τα πεδία των μαχών με τα θρεμμένα όρνια.

IV Ακούω της καρδιάς μου τις φωνές. Ακούω των ανθρώπων τις κραυγές κι απ΄ το πιστόλι του Βαν Γκογκ τον κρότο.

V Αρχίζω την πορεία μέσα σε πόλεις με εξατμίσεις και ατσάλινα ένστικτα.

Προσευχή…

Κάνε τη θλίψη σου τραγούδι, γράψε με δάκρυ μιαν ευχή, του παραδείσου το αγγελούδι στη γη ν’ απλώσει προσευχή… Δώσε στον πόνο να μεθύσει, βαρύ κι ατίθασο κρασί, έναν παλμό να σου χαρίσει να νιώσεις άνθρωπος κι εσύ…

Βάλε και στου Χριστού το τάσι, στο πέρασμά του σα φανεί, να ζεσταθεί, να ξαποστάσει, να χαμηλώσουν κι οι ουρανοί…

Να ’ρθουν της γης οι κολασμένοι, τόπο να βρούνε μιαν οργιά κι η Παναγιά να τους προσμένει, να μη νυχτώσουν στο βοριά… Γιώργος Δ. Μπίμης

Κώστας Ευαγγελάτος

~ 31 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ Κοιτάμε

Προσέχουμε και κλείνουμε την πόρτα για να μη βλέπουμε τα εγκλήματα τους ενόχους τους θανάτους Ακούμε μονάχα τη σιωπή Πυροβολισμοί με σιγαστήρες Σκοτώνουν κράτη εξ επαφής Τρομοκρατούν με σχήματα-νέες σταυροφορίες Χιαστές: Βίοι νέων βυζαντινών. Προγραμμάτισαν Θεό και ληστή για το κέρδος Πολύ αίμα στα χέρια σας Κλάματα βρεφών στα πεζοδρόμια αφουγκράζονται τις ενοχές, που λιπάσατε! Παναγιώτης Καραβασίλης Κορίτσια της δουλειάς

Κοριτσια της δουλειάς με τις ποδιές στη μέση στα κουρασμένα πόδια σας άγκυρα ο πόνος σας θα δέσει. Η ομορφιά στα δωδεκάωρα με πλάτη τσακισμένη για ένα κιλό ηλεκτρικό, μισή γωνιά κρεβάτι κι έναν έρωτα θεριό μές στην χρεωκοπία που θάβει μές στη γή κάθε ουτοπία. Κορίτσια της δουλειάς, τρυγόνες μες στην λάντζα όνειρα στα μαγέρικα μ’ ανύπαρκτη καβάτζα κι η ζωή σας όλη ύπνος διαμελισμένος ένας κρίνος όμορφος στα φύλλα ματωμένος. Γυναίκες στα ραφτάδικα, στους δρόμους σκουπιδιάρες κοπελιές στις καφετέριες, μαγείρισσες με ζάρες κιρσούς, φλεβίτιδες σωρό κι ακόμη δεν γίνατε σαράντα και μιά εξουσία άπονη να σας πετά στην πάντα με χάπια ηρεμιστικά όλο σας κοπανάει μία αβέβαιη ζωή όλο σας κερνάει. Πως να μεγαλώσετε μωρά με μισθό τριακόσια πού να κοιμηθεί η σιγουριά με χρέητα διακόσια η ευτυχία δυο πουλιά απο καιρό χαμένα μεσα σε ΕΝΦΙΑ χορό αδικοσπρωγμένα. Το γάλα εκδίκηση ζητάει σε στήθια παγωμένα και τα μωρά μες στις κοιλιές ζητάνε έξοδο κλαμένα. Χρήστος Δημούλας

~ 32 ~

τ. 23

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Ελεγείο σε τέσσαρες πράξεις Βότσαλα Συριανής ακτής Μνήμη ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Μου ’λεγες θα γελάσουμε μια Κυριακή Κυρίου μα ’γώ ξανατραγούδησα Μάνο Ελευθερίου.

Ι ΕΣΥ ΤΑ ΛΕΣ Εσύ τα λες με τρεις στροφές όνειρα και καταστροφές σε μάθανε την τέχνη τη μεγάλη κάτι αθάνατοι πικροί δασκάλοι.

ΙΙΙ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Τα μεγάλα τραγούδια έχουν ρίζες βαθιά μας πληγώνουν το στήθος, είναι μαύρα σπαθιά τα μεγάλα τραγούδια είναι φλέβες θαρρείς όπου γίναν ποτάμια, θα τις κόψαν νωρίς.

Στου κόσμου τις ανηφοριές βλέπεις την πίκρα δέκα οργιές ψυχή μου της ψυχής τα γιατροσόφια τα κάνεις με τα λόγια σου τ’ ατόφια.

Τα μεγάλα τραγούδια μας γεμίσαν ουλές μας θυμίζουνε αίμα και αρρώστιες πολλές τα μεγάλα τραγούδια είναι κάτι φωλιές στις παλιές τις μαρκίζες, στις καυτές αντηλιές.

Ζήσαμε χρόνια εντός ορίου και χάσαμε τις Κυριακές το ’λεγες Μάνο Ελευθερίου και γέμισες λαβωματιές.

Με της συγκίνησης τα σκήπτρα της ομορφιάς χτυπάς τη μήτρα κι ανθίζουν της ελπίδας μας οι στίχοι εκεί που μοναχοί δεν έχουν τύχη.

23-VII-18

1980 Για τον Άγιο Φεβρουάριο

~~~~~~~~ IV ΜΕΣΑ ΓΚΡΙΖΟ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ Εσύ στου χρόνου τα πλοκάμια μ’ Άγιους να μαλώνεις τα θεριά και ψιθυρίζεις στα ποτάμια όσοι φοβήθηκαν τη λάμια ποτές τους δε θα δούνε ξαστεριά.

~~~~~~~~ ΙΙ ΤΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ Ιούλη μίλαγες στο χάρο στης Κυριακής το λυκαυγές άναψε το στερνό τσιγάρο Αρχάγγελέ μου να σε πάρω απ’ την κρυψώνα ξαναβγές.

Άφησες πίσω σου κειμήλια και άφθονα διαμαντικά τ’ άστρα θα γίνουνε καντήλια κι εμείς με ματωμένα χείλια σε χαιρετάμε βιαστικά.

Μέσα στο γκρίζο του καιρού, μέσα στο θειάφι, θα ζωγραφίζεις με τις λέξεις Πασχαλιές άφησες πίσω της συγκίνησης χρυσάφι κι ιερουργάνε κάτι Μάνες-Παναγιές. Δε γίνεται να μοιάσουμε στην πέτρα μία ζωή, αυλή, στα δύο μέτρα.

22-VII-18

24-VII-18

Απ’ των ματιών σου την αλμύρα ενθύμια μοιράζεις μιας ζωής όσοι δεν είχαν χαρακτήρα είπες· κερδίσαν την πορφύρα μα σκότωσαν το άστρο της Αυγής.

Ο δρόμος έγινε ανθώνας κυκλάμινα και κατιφές όταν θα μπαίνει ο χειμώνας θα σ’ αγαπάμε κατά μόνας κι εσύ θ’ αγγίζεις κορυφές.

Σπύρος Ζαχαράτος

~ 33 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ Ο Κατωπόλεμος

ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ 1913

Nτάλα μεσημέρι έφτασε ο Aλέξης κάτω απ’ το λόφο του Στρέφη κοντά στα Πιθαράδικα. Έξω απ’ τον καφενέ, όπου δύο μεγάλες αγριοσυκές ρίχνουνε τη σκιά τους, κανατάδες μαστόροι εργάτες και άλλοι, τσιμπολογούν ελιές και τυρί και πίνουνε ούζα. Eκεί στην άκρη της σκιάς, μονάχο και παράμερα κωλόκατσε το αγόρι στην πέτρα και με την πλάτη στον τοίχο άκουγε τους ανθρώπους να μιλούν, για τί άλλο; για τον πόλεμο και τα βάσανά τους. Δεν έχουμε δουλειές, λέγανε. Δεν αγοράζει ο κόσμος. Tέτοιαν ώρα και θα καθόμασταν εδωνά να τα πίνουμε! Πριν απ’ τον πόλεμο δουλεύαμε από το χάραμα ως τη νύχτα. Και θα πεις, ποιά τα καζάντια μας; δουλεύαμε όμως… O γυαλάκιας που καθότανε στο δώθε τραπέζι γύρισε προς τους άλλους: —Θ’ ανοίξουν οι δουλειές ωρέ μαστόροι. Θ’ ανοίξουνε, υπομονή… Mόλις τελέψει ο πόλεμος - τώρα που θα νικήσουμε, θα δείτε. Θ’ ανοίξουν οι δουλειές ολουνών. Θα τρώμε όλοι μας με χρυσά κουτάλια…

—Σκατά! Σκατά κι απόσκατα θα τρώμε όλοι μας!… είπε ο άλλος που καθόταν απέναντί του και κατέβασε το ούζο του μονορουφιά.

—Σώπα, μην πίνεις άλλο μωρέ Θανάση… έσκυψε ο γυαλάκιας κοντά του. H πατρίδα μας μεγαλώνει…

—Eσύ κι έγω το ίδιο θα ’μαστε, μικροί κι ανήμποροι… του απάντησε ο άλλος και ξαναγέμισε το ποτήρι του.

—Tο εισόδημα της χώρας θα μεγαλώσει…

—Kαι οι φόροι… τον αντέσκοψε ο άλλος μεθυσμένα. Tώρα θα βάλουνε κι άλλους δικούς τους για υπάλληλους χωροφυλάκους και γραφιάδες. Και ποιος θα τους πλερώνει; Εμείς βέβαια και με τι;…

Mεθυσμένα μιλούσε ο ένας από εθνική ανάταση, μεθυσμένα κι ο άλλος απ’ το ούζο. Oι άλλοι κούναγαν το κεφάλι τους: χιλιάδες οι άντρες φευγάτοι στον πόλεμο, λέγανε. Tώρα με την νέα επιστράτεψη φτάσαμε τους εκατόν σαράντα χιλιάδες. Ποιος δούλεψε το Θεριστή, ποιος θα δουλέψει στον Tρύγο - οι γυναίκες; Tα φαγώσιμα λείπουνε κι ακριβαίνουν, όλα τα μικρομάγαζα κλειστά. Eμείς ρίχνουμε τις τιμές, όμως ο κόσμος δεν αγοράζει…

—Kεσάτια ρε παιδιά… είπε ο γέρο κανατάς από το άλλο τραπέζι. Aραδιασμένα τα ’χω και στέκουνε, πιθάρια κανάτια λαγήνια και στα τελάρα τα πιατικά. Σε κοιτούνε θλιμμένα και σου πιάνεται η ψυχή…

—Tί ’θελες κι έφτιασες τόσα;… τον αρώτησαν.

—Έλεγα μήπως… Aκόμα χρωστώ τον πηλό και δεν έχω σ’ ετούτους να δώκω δουλειά… έδειξε δίπλα του δυο εργάτες – εκείνοι έσκυβαν το κεφάλι. Kαι τί να κάμω; τους κερνώ. Πίνουμε κάνα ούζο μαζί, να πάνε κάτω τα φαρμάκια…

—Tα ίδια κι εγώ… είπε άλλος. Oι μικροπουλητάδες που τα παγαίνουν στην αγορά, μου χρωστούνε και δε με πλερώνουν. Tους σκυλόβρισα, μα κλαψουρίζουνε. Δεν αγοράζει ο κόσμος, σου λένε. Λες και τώρα με τον πόλεμο δε σπούνε τα βλοημένα μας…

—Kαααλά τα λες… τους φώναξε σουρωμένα ο άλ-

τ. 23

λος απ’ το δώθε τραπέζι. Δε γίνεται και κάνας σεισμός να τα τσακίζει, να δούμε κι εμείς λιγούλι χαΐρι!…

—Pε Θανασάρα… Πάψε ρε σούρα, μη βλαστημάς! φωνάξαν οι άλλοι. Tα δικά μας θα σπάσουνε πρώτα… O γυαλάκιας σταυροκοπήθηκε: Σώπα Θανάση κι έχει ο θεός. Θ’ ανοίξουνε σε λίγο οι δουλειές…

—Mπορεί και να ’χει ο θεός ρε καρντάση, όμως σ’ άλλους τα δίνει… έκανε ο Θανάσης με παράπονο και ξανάπιασε το ποτήρι.

—Γενικό το κακό, ρε παιδιά… είπε ο γέρος. O ράφτης εδώ παρακάτω, πεινάει…

—Τί ράβει;… τον αρώτησαν.

—Tί να ράψει! Bρακιά πουκαμίσες κι εργατικές ποδιές.

—E, άμα έραβε φράκα για μεγαλουσιάνους δε θα πεινούσε… του απάντησαν. Άλλοι τα κονομάνε με τον πόλεμο κι άλλοι πεινάνε…

—Έτσι γίνεται ρεεε!… φώναξε ο σούρας. Tώρα δουλεύουνε γιατροί, παπάδες και νεκροθάφτες. Kατάλαβες φίλε μου;… είπε γυρίζοντας στο αγόρι που καθόταν παρέκει κι έπειτα του ’δειξε το ποτήρι του: Θες ένα ρε μόρτη;… O Aλέξης έκανε «όχι» με το κεφάλι. Ο σούρας στράφηκε στον κοντό παραγιό τού καφετζή: Pε τσίτουρα, δώστου λίγο νερό και βαθράκιασε… Εκείνος του ’δωσε να πιει με τον μαστραπά κι ο Aλέξης τον άδειασε – οι άλλοι συνέχιζαν: Όλα μας τα παλιά χωριά μα και τα νέα που πατήσαμε, όλο και θα ’χουνε κάποιονε σκοτωμένο και είναι γιομάτα σακάτηδες. Ποιος κλαίει γι’ αυτούς, ποιος τους ταΐζει; —Έλα ντε, ποιος τους ταΐζει!… γύρισε ο εργάτης από τ’ άλλο τραπέζι. Eμένα ο αδερφός μου, στη μάχη της Ήπειρος πέρυσι, έχασε το ένα του μάτι και τί να τον κάμω; Mήτε κουλός μήτε κουτσός είναι. “Δεν είν’ ανάπηρος και να πάει να δουλέψει”, σου λένε – και ποιος να τον πάρει;… Αυτός από τότε λωλάθηκε, βλέπει τις νύχτες ονείρατα κι εφιάλτες. Kυνηγάει λέει τους Tούρκους μ’ εφόπλου λόγχη, όπως το ’κανε στον άλλο πόλεμο. Tελευταία μου λέει πως κυνηγά και τους Bούργαρους, όμως κάποιοι βαρούν κι από τα πλάγια - δε καλοβλέπει, στραβώνεται. Πετιέται απ’ το κρεβάτι, κλαίει φωνάζει και προσπαθεί να κλειστεί στο ντουλάπι. Έγινε αλαφροΐσκιωτος, οι εφιάλτες τόνε τρέχουνε και τη μέρα. Tρέμει, τανιέται να δει με το στραβό του και λέει: Έρχεται μπόρα, μπόρα μεγάλη, μας βαρούνε και άλλοι - μας στραβώνουνε Γάλλοι Eγγλέζοι και Γερμανοί… Έχει σαλτάρει τελείως και φωνάζει: Kάτω οι κερατάδες, στο διάβολο όλοι. Πάνω οι στραβοί κι οι αόμματοι, να δούμε κι έμεις άσπρη μέρα… Mε το ζόρι τόνε βαστώ, θέλει να βγει να φωνάξει: «κάτω ο πόλεμος!…»

Aμίλητοι τον άκουγαν όλοι, κοιτάζονταν και κούναγαν το κεφάλι τους. Συγκλονισμένο άκουγε και τ’ αγόρι τ’ αποτελέσματα του πολέμου. O σούρας τον κοιτούσε λοξά με μάτι κόκκινο και σηκώθηκε: —T’ ακούς μωρέ! Kαι μετά μου λες: «δε σου γρά-

~ 34 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

φω…» Έκανε δυο βήματα παραπατώντας προς το μέρος του κι άρχισε να φωνάζει βραχνά: Kάτ’ ο πόλεμος ρεεε! Kάτ’ ο πόλεμος…

Tρέχουν οι άλλοι και τον αρπάζουν: Πάψε ρε, αυτό μας έλειπε τώρα… Aυτός φωνάζει: Kάτ’ ο πόλεμοooς…

Tον τραβούν - τον καθίζουνε στην καρέκλα: Σκάσε Θανάση και θα μας κάψεις! Δώστου ένα ούζο να σωπάσει… Πίνει το ούζο, τους κοιτάει ζαβά κι απλώνει τα ποδάρια του προς τ’ αγόρι: —Kαι τί έγινε δηλαδή, να μην τα πούμε;…

—Bούλωστο ρε και θα πλακώσουν τα καρακόλια…

Kαλομελέτα κι έρχεται… T’ αγόρι βλέπει να σκάει μύτη απ’ τη γωνιά η στολή: —Mαστρο-Θανάση… του κάνει σιγά - του δείχνει με το κεφάλι προς τη γωνιά και μαζεύεται.

—Kαλώς τα πηλίκια!… λέει ο σούρας γελώντας στραβά. Oι άλλοι σωπαίνουν ενώ καταφθάνει ο χωροφύλακας κορδωτός: —Τί τρέχει εδώ; Tι λέτε, ποιος φώναξε;… ρωτάει αυστηρά.

—Tίποτα κυρ χωροφύλακα… σηκώνεται όρθιος ο γυαλάκιας. Eδώ μιλάμε περί το εθνικόν ζήτημα και λέμε: «ζήτω ο πόλεμος…»

—Nαι, ζήτω ο πόλεμος, ζήτω ο πόλεμος… λένε κι οι άλλοι.

—Δεν άκουσα καλά!… τους κάνει με την απαλάμη στο αυτί.

—Zήτω ο πόλεμος, ζήτω ο πόλεμος!… φωνάζουνε όλοι - «ζήτωωω» φωνάζει μαζί τους κι ο σούρας…

—Eντάξει, εντάξει! Hσυχία τώρα και να προσέχετε…

—Nα κεράσουμε κυρ χωροφύλακα;… του προτείνει ο γέρο κανατάς.

—Άλλη φορά… του απαντά εκείνος καταδεχτικά και προσθέτει: Eν υπηρεσία δεν πίνω. Kαι όπως είπαμε, να προσέχετε… Ωστόσο, τσιμπάει απ’ το πιάτο ένα μεγάλο κομμάτι κεφαλοτύρι και το χώνει στο στόμα του.

Kοιτάζει τους πάντες βλοσυρά, υψώνει δυο δάχτυλα σε χαιρετισμό μέχρι το στέμμα του πηλικίου του και μπουκωμένος απομακρύνεται.

Bουβαμάρα στην παρέα, τα μαστόρια κοιτιούνται στενάχωρα. O σούρας ανακάθεται και μιλάει βαριά προς τον εθελοντή τσιλιαδόρο του: —Kατάλαβες ρε βλάμη! Mε το στανιό παγαίνουμε για σκότωμα στον πόλεμο, με το στανιό τραγουδάμε και «ζήτ’ ο πόλεμος»…

—Τί να κάναμε ρε Θανάση; Kι εσύ το φώναξες… απολογιούνται οι άλλοι. Eκείνος σηκώνεται, βγάζει κάτι ψιλά και τα πετά στο τραπέζι.

—Nα χέσω, μωρέ! Nα χέσω κι εμένα κι εσάς κι εκείνους και όλους μας… Πισωπατάει και κάνει να φύγει, μπαλατζάρει για λίγο στα τακούνια του και ξαναστρέφει: Xορεύεται ρε σεις ο ζητ’ ο πόλεμος; Xορεύεται ο θανατάς;… τους αρωτάει μ’ απλωμένα τα χέρια του σαν για χορό. Eγώ σας λέω, μήτε χορεύεται, μήτε και τραγουδιέται… τους τονίζει κάθε φορά με το δάχτυλο κι έπειτα: H ζήση μόνο χορεύεται, μονάχα η ζωή τραγουδιέται!… Γυρνάει και κλείνει το μάτι στο αγόρι: Mε νιώθεις ρε βλάμη;… Ένα χαμόγελο ξανοίγεται στο πρόσωπο του Aλέξη και κάνει να σηκωθεί. O Θανασάρας του χτυπάει τον ώμο φιλικά και φεύγει τρεκλίζοντας στον ανήφορο…

Kανείς δε μιλάει, όλα τα βλέμματα πίσω του μέχρι που χάνεται στο απάνω σοκάκι. Tο αγόρι σηκώνεται αργά και ξεκόβει απ’ τη σκιά μουδιασμένα, κάνει να ξεκινήσει για κάτω και τότε: «Kάτ’ ο πόλεμος ρεεε!

Kατ’ ο πόλεμος…» ακούγεται από ψηλά ο Θανασάρας να τραγουδάει βραχνά – «Kατ’ ο πόλεμος - κατ’ ο πόλεμος…» αντηχάει και ο λόφος του Στρέφη.

Aλαφιάζεται η μαστοράντζα. Oι «ζητωπόλεμοι» πετιούνται ορθοί να φωνάξουν τ’ αντίθετα - να καλύψουν το πταίσμα. Bλέπουν τ’ αγόρι να τους παρατηρεί απ’ το δρόμο και σωπαίνουν. Ένας - ένας πλερώνει τον καφετζή και φεύγουν βαρύθυμα για τ’ αργαστήρια τους.

O Aλέξης τραβάει για κάτω προς τα Eξάρχεια, έν’ άσπρο περιστέρι φτερουγίζει ψηλά και στη σκέψη του τριγυρίζει: μονάχα η ζωή τραγουδιέται - κάτω ο πόλεμος!… Γιάννης Α. Μαντάς

Τι κι αν... Ξανά η θάλασσα γεννά επιθυμίες Κι ελκύει το βλέμμα μας το χρώμα γαλανό

Τι κι αν το σώμα μας ο χρόνος ακουμπάει Κι ο ήλιος γέρνει στον ορίζοντα μακριά Δεν έχει πάψει η ψυχή μας ν’ αγαπάει Και να προσμένει μια καλύτερη ζαριά

Τι κι αν προδόθηκαν τα τόσα όνειρά μας Κι οι ερινύες μας βαρύναν την πνοή Εμείς απλώνουμε και πάλι τα φτερά μας Σ’ αυτό το πέταγμα που λέγεται ζωή

Τι κι αν μας φόβισαν χιλιάδες τρικυμίες Και μύρια σύννεφα στον κρύο ουρανό

Ελένη Καλαγκιά

~ 35 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

τ. 23

Η Σύνταξη

Στη βιοπάλη τού ’πανε διέξοδο να βρει ενάντια στη φτώχεια και την πείνα μα τι τα θες το ίδιο πάμφτωχος γερνάει τώρα σε μια σοφίτα ξεχασμένος και ας δούλεψε κοντά εξήντα χρόνια (Πέραμα 30-4-17) Ο Μετανάστης

Ήθελε να μείνει στο νησί το ψάρεμα και το κυνήγι μα γρήγορα μικρό παιδί ακόμα στη Γερμανία τον στείλαν μετανάστη πολύτεκνη βλέπεις η φαμελιά και πάμφτωχη μαζί

Ο έξοχος ΜΠΡΕΧΤ

Λιτά κι απέριττα, ενστάλαξες το μεγαλείο Σου: ύφος, ήθος, ανταπόκριση, στις επιταγές των καιρών. Ο ποιητής! Μίλησες για τα πιο σύνθετα πράγματα με τον πιο απλό τρόπο, Ο οδηγητής! Για Σένα, σίγουρα, δε θα ρωτήσει κανείς ΠΩΣ στάθηκες, απέναντι στην τρέλα του Τρίτου Ράιχ!…

Μαργαρίτα Φρονημάδη-Ματατση

(Πέραμα 30-4-17)

Γιάννης Παπαοικονόμου

~ 36 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Πρώτη Εικόνα (Από «Σκόρπια Ποιήματα»)

Τα χέρια φωτεινά σπαθιά αστεριών αναδεύουν το μούχρωμα τρέποντας σε φυγή την τρέμουλη σκέψη πίνοντας ταφόπετρες… Το ακραίο ορεκτικό ασθμαίνει πάνω στη νοτισμένη μνήμη του άγευστου καλοκαιριού. Τα χέρια αφέθηκαν πάλι μόνα να ψαύουν τις οροσειρές των μελλοθάνατων οραμάτων. Σωτήρης Ε. Γυφτάκης

Ευώδιασε το τραπέζι καλοκαιριάτικο μεσημέρι δώρα του περιβολιού λαχταριστά. Ευδία. Πέφτει το βράδυ. Πνίγεται στην αγωνία η θάλασσα, φτύνουν τα κύματα δοισάκια της μοίρας, απομεινάρια χαμένων νοικοκυριών, σωσίβια διογκωμένα από τον τρόμο του πνιγμού. Τα’ άρωμα του δολάριου διαπότισε το αίμα. διέξοδο ζητά απ’ τον ανελέητο φόβο του πολέμου

Μετανάστες

Ευγενία Ζωγράφου

~ 37 ~

σμάρια - σμάρια η ύπαρξη, δίνοντας όσα - όσα στους αργυραμοιβούς. Αντάλλαγμα η Αχερουσία του Αρχιπελάγους. Με πρίμο άνεμο πλέει η ζωή στο θάνατο. Κατά το ξημέρωμα τσακίζετ’ η ψυχή απ’ το λυσσοκόπημα της σειρήνας των περιπολικών. Και του πουλιού το γάλα έβγανε κάποτ’ εδώ πέρα στη νήσο των Μακάρων, Πυθαγόρες κι Αρίσταρχους, κούρους χαμογελαστούς, την Ήρα νύφη διαλεχτή και τη Φιλίππη σεβαστή, μια φορά κι έναν καιρό σε χρόνι’ αρχαία.

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

τ. 23

Συμβολή σ’ ένα Συνέδριο Για τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ (1818-2018)

Γινόταν συνέδριο για τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ. Διατυπώθηκαν πολλά από πολλούς ομιλητές διάφορες απόψεις για το έργο του για την αξία του και τη διαχρονικότητά του για τη σημασία του στη σύγχρονη εποχή κ.λπ. κ.λπ. Απ’ έξω όμως έφταναν ως εδώ οι κραυγές των διαδηλωτών από ένα συλλαλητήριο που καταδείκνυε με τον καλύτερο τρόπο την επικαιρότητα του Μαρξ!

Κι εγώ μακριά σου

Κι εγώ μακριά σου αναπολώ κείνα τα ωραία βράδια, σαν οπτασία ήσουνα κρυμμένος στην ομίχλη μοναχικός ταξιδευτής και ήλιος η θωριά σου. Φεγγοβολούν τα μάτια σου χρυσίζουν τα μαλλιά σου και το δροσάτο γέλιο σου νεραϊδογεννημένο.

Γιώργος Καραντώνης 23-12-2018

Πρίγκηπα των παραμυθιών του Απόλλωνα συ γόνος! Πώς νοσταλγώ σαν σε σκεφτώ μακριά μου είσαι τώρα. Κι είναι ο χρόνος μακρινός κι όλο σε περιμένω στων αστεριών το αγκάλιασμα στης αμμουδιάς το χάδι. Σαν λαχταρώ κι αναζητώ τα μύρια τα φιλιά σου των γιασεμιών το άρωμα του ρόδου η δροσάδα. Λίζα Βραχοπούλου

~ 38 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Παιχνίδι Διαλεκτικής

Και δεν θα δεχτώ άλλες ενστάσεις, άσπρο-μαύρο, καλό-κακό, απώλεια-κέρδος φαίνεται πως το νόημα βρίσκεται κάπου αλλού, έξω από αυτό το παιχνίδι. Γιατί ποιος κερδίζει, αλήθεια, και ποιος χάνει; Ποιος μου υποσχέθηκε και γιατί και ποιος αθέτησε υποσχέσεις; Η φυσική μετατροπή της ποσότητας σε ποιότητα ενδιαφέρει λοιπόν και άλλον έξω από την ίδια τη διαλεκτική… Γι’ αυτό σας λέω: Η φωτιά αφού κατακάψει, χωνεύει στη στάχτη –η καλή φωτιά– κι ο άνεμος παίζει με τον καπνό της. Το φως, αγκαλιάζει το σκοτάδι ερωτικά σαν τον άλλο του εαυτό· το σκοτάδι, που αόρατο μέσα του υπάρχει. Ακόμα και το φως…

Στρατιώτες

Στρατιώτες όλου του κόσμου, εσείς με σκοτώσατε με την υποταγή σας στην απληστία των λίγων.

Μηχάλης Π. Δελησάββας

Εσείς θα πρέπει τώρα και να μ’ αναστήσετε με την υποταγή σας στην ελευθερία των πολλών.

Βουνά των Βαλκανίων

Βουνά των Βαλκανίων, λαών λημέρια, στήθια πλατιά και μέτωπο του Ρήγα, ξανά θεόρατος φραγμός σταθείτε.

Να μη διαβούν οι βάρβαροι της Νέας Τάξης και λεκιάσουν στις αγνές κορφές σας με τη βρόμικη ανάσα τους τ’ αστέρια. Γιάννης Καραβίδας

~ 39 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ ΕΝΑ ΝΤΕΠΟΝ!

Ξύπνησε αξημέρωτα. Από το βράδυ είχε πονοκέφαλο και νόμιζε η αφελής, πως αν κοιμηθεί, θα της περάσει. Αμ δε! Όσο διάβαινε ο χρόνος, τόσο δυνάμωνε κι ο πονοκέφαλός της! Ήταν κι αυτή η παγωμάρα του υπέρδιπλου κρεβατιού που είχε αγοράσει με τον «πρώην» της, που της τριβέλιζε τα σωθικά. Όχι, δεν είχε μετανιώσει με την επιλογή της να τον βάλει στον «πάγο» μετά από τρία χρόνια σχέσης. Αλλά να, ήταν τα συναισθήματα που ένιωθε γι’ αυτόν κι ας μην τ’ άξιζε, ήταν και ο φόβος από την άλλη ν’ απομείνει μονάχη κι ανησυχούσε πως θά ’βγαζε πέρα τις ανηφοριές της ζωής. Δεν ήταν δα και νέα για να προχωράει μπροστά ασυμβίβαστα και χωρίς ταλαντεύσεις… Είχε κλείσει ήδη τα σαρανταδυό κι ήταν σχεδόν βέβαιη πως δεν θα καταφέρει να βρει κάποιον άνθρωπο της προκοπής για να κάνει η δόλια ένα παιδί να φτερουγίζει μαζί της στα όνειρα και να δώσει πνοή και ζωή στην δύσκολη, είν’ αλήθεια, καθημερινότητά της. Λένε συχνά, πως η ανεργία σπάει κόκκαλα! Κι εκείνη ήταν εδώ και μήνες απολυμένη για τη συνδικαλιστική της δράση… όχι πως οι υπόλοιποι που δεν συνδικαλίζονταν έμειναν στη δουλειά! Εκείνοι έφυγαν πρώτοι!!! Τα αφεντικό το ’πε καθαρά. Δεν το πε δηλαδή, αλλά να, στο μυαλό της Ελπίδας όλα ήταν καθαρά και ξάστερα: «Σας στύψαμε, σας ρουφήξαμε το αίμα, ως κάνει η νυφίτσα στα θηράματά της, τώρα παραμεγαλώσατε και δεν μας συμφέρει πια να σας απασχολούμε!» Βλέπεις οι δυνάμεις των νέων είναι περισσότερες και οι μισθοί κατά πολύ μικρότεροι. Άσε που οι εργοδότες επιδοτούνται όλο το μισθολογικό κόστος από τα χρήματα των εργαζομένων, που υπό άλλες κοινωνικές, οικονομικές και ιστορικές συνθήκες, θα τα έπαιρναν οι άνεργοι. «Αυτός είναι ο καπιταλισμός» έλεγε και ξανάλεγε η Ελπίδα, αλλά τούτο δεν της έδινε λεφτά να πληρώσει το νοίκι, ούτε και φαΐ να γεμίσει την κοιλιά… Τουλάχιστον πήρε μια ψωροαποζημείωση να τα βγάλει πέρα για μερικούς μήνες, κάτω από ζοφερές συνθήκες τρομερής οικονομίας και περιορισμού της ικανοποίησης των αναγκών της στο ελάχιστο. Μετρούσε και σκέφτονταν καλά, πού θα διαθέσει και το τελευταίο της ευρουλάκι. Ήξερε βέβαια πως αυτό δεν ήταν λύση, αλλά τι να κάνε; Κόψε κατιτίς από δω, κόψε από κει, άφησε απλήρωτους λογαριασμούς, κάτι θα βρει να ζήσει κι εκείνη όπως ζει η τάξη της: «Κουτσά στραβά»! Το «κι ανάποδα», η εργατική τάξη το είχε εγκαταλείψει προ πολλού. Βλέπεις, από τότε που η κόκκινη σημαία κατέβηκε από το Κρεμλίνο βαρύς χειμώνας σκόρπισε στη γη ολάκερη. Το ζήτημα, βέβαια, δεν ήταν αυτό, καθώς μέσα από λάθη και παραλείψεις το πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο ανατράπηκε και η σκόνη της συντριβής του κάλυψε, σαν ηφαιστειακή λάβα, όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπου, στην πορεία από το βασίλειο της ανάγκης - στο βασίλειο της ελευθερίας. Το ζήτημα ήταν πως δεν ήθελε να κάτσει να κλαίει τη μοίρα της, μιας και ούτε στη μοίρα πίστευε, ούτε πλέον στη δύναμη της να ανατρέψει τα δεδομένα της καθημερινότητας, που την έπνιγε ολοένα. Και μέσα σ’ όλα αυτά ήταν και ο Κωστής. Ο σύντροφός της στη

τ. 23

ζωή, που μόλις είδε πως η Ελπίδα, μόνο ελπίδα δεν ενέπνεε πια, αφού δεν μπορούσε να συμβάλει στο καθημερινό όπως τουλάχιστον το έπραττε τα προηγούμενα χρόνια –του έβαλε κι εκείνη βέβαια όρους και προϋποθέσεις για να τραβήξουν μπρος αντάμα– μάζεψε τα μπογαλάκια του και την άφησε ξεκρέμαστη! Κι όσο πέρναγε ο καιρός κι ήθελε η Ελπίδα να πατήσει στα ποδάρια της, τόσο πλήθαιναν οι πονοκέφαλοι. Είχε γίνει πια ασθενική κι αδύναμη. Πως αλήθεια θα μπορούσε να ’ναι δυνατή και ζωηρή εφόσον την έβγαζε με όσπρια και μακαρόνια, άντε και κανένα μπούτι από κοτόπουλο της Κυριακές να σπάει κάπως η μονοτονία. Και καθόταν κι έβλεπε στη μικρή παλαιομοδίτικη τηλεόρασή της, τις εκπομπές μαγειρικής και της έτρεχαν τα σάλια. Αλλά έπειτα συλλογιόταν τους πρόσφυγες και τους άστεγους και επανέρχονταν στα συγκαλά τής βουβής και άχρωμης πραγματικότητας. Ήταν κι αυτό το κομπιούτερ, που το είχαν πάρει με τον Κωστή την περίοδο των παχιών αγελάδων, αφού ως εκεί έφτανε η δική τους πάχυνση, για να επικοινωνούν λέει με τους φίλους τους, που είχαν ξενιτευτεί και δεν ήταν καθόλου λίγοι. Τώρα, κοιμόταν-σηκωνόταν με πονοκεφάλους, άνοιγε τον υπολογιστή και βυθίζονταν σε μια μονότονα καθημερινή εικόνα, που έσπαγε με ένα νέο - τέτοιο, που σε χρόνο ντε τε, όλο το διαδίκτυο να το αναπαράγει. Ήξερε πως ακόμα κι οι ειδήσεις κατευθύνονταν από το άβατο των μυστικών υπηρεσιών σε ανώδυνα, για το σύστημα, μονοπάτια. Αλλά να, ήταν σα να φεύγει από το μικρόκοσμο της γκαρσονιέρας της και να συναντά κάπου εκεί έξω –μέσα δηλαδή– στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού της, έναν γιατρό που χωρίς χρήματα θα τη θεράπευε, έναν φαρμακοποιό που χωρίς χρήματα θα της πρόσφερε ένα γιατρικό, που όλο ήθελε να το περιγράψει κι όλο της ξέφευγε από την άκρη της σκέψης της. Αυτοί οι πονοκέφαλοι, όσα γιατροσόφια κι αν διάβαζε δεν έλεγαν να περάσουν. Κι όπως ήταν χειμώνας και παγωνιά, φοβόταν - ναι φοβόταν, να βγει από το σπίτι της, μην τυχών της συμβεί κάτι χειρότερο, στα καλά καθούμενα και γυρίσει πίσω χειρότερα από πριν. Αλλά σήμερα, ημέρα Σάββατο, παραμονή Πρωτοχρονιάς, ήθελε λέει, να ανοίξει τον υπολογιστή της, που δεν είχε ούτε ιντερνέτ, καθώς έμεινε απλήρωτος ο λογαριασμός, και κάποιος φίλος της, να βγει από την οθόνη, να κρατάει λέει ένα ντεπόν και να της το προσφέρει σαν δώρο! Μπορεί να φορούσε κόκκινο σκούφο, να ήταν καλικατζαράκι ή μάγος, ή οτιδήποτε σκαρφίζονται οι μεγάλοι για να ξεγελούν τα παιδιά και να νιώσει λίγο τη θαλπωρή του τυχαίου και αδιανόητου. Ένα ντεπόν, ένα τόσο δα χαπάκι ή λίγο μεγαλύτερο αναβράζον, ίσως και διπλής δράσης, για να περάσουν οι αφόρητοι πονοκέφαλοι. Ένα ντεπόν! Τι ζήτησε στο κάτω κάτω; Κάτι δα μεγάλο; Ένα ντεπόν!!! «Να είχα, έλεγε και ξανάλεγε, ένα ντεπόν για να

~ 40 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

ξεπεράσω τον πόνο!» Τον πόνο, που της προκαλούσε ο καρκίνος καθώς κατάτρωγε τα κύτταρα του εγκεφάλου της κι έπρεπε να περιμένει, λέει, να έρθει το πολυπόθητο ραντεβού με τον ογκολόγο για να της καθορίσει τη θεραπεία. Βλέπετε δεν είχε χρήματα ούτε για απογευματινό ραντεβού, ούτε για ιδιώτη, ενώ το «φακελάκι» ήταν έξω από τη συνείδησή της, αλλά και

αντικειμενικά, πάνω από τις δυνατότητες της. Μόνο ένα ντεπόν! Κι όσο το λέγε και το ξανάλεγε, κανείς άλλος δεν βρίσκονταν μέσα στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού της, να της αποκριθεί και να τονώσει την Ελπίδα που αργόσβηνε κι ήθελε τόσο, μα τόσο πολύ, να Ζήσει!!! Βαγγελιώ Καρακατσάνη

Γη

Μητέρα μου Ενέργεια κι εσύ Πατέρα Χρόνε, πάντα ρωτώ: Πώς σμίξατε και φτιάξατε εμένα και όλα τα αδέρφια μου, πλανήτες και αστέρια; Σπονδές όλα θα κάνουμε στα θαυμαστά σας χέρια.

Βρεθήκατε οι δυό Θεοί να είστε άλλου φύλου, έχοντας, ο καθ΄ ένας σας, απέραντες δυνάμεις΄ λειψά, παράταιρα θεριά, δύο λυμένοι ταύροι. Ο Έρωτας σας ένωσε ή μήπως η Ανάγκη;

Απρόσμενα και βρέθηκα στου κόσμου μία φάση ψάχνοντας για το ταίρι μου, ως Κύρης μου και Μάνα. Χαρά μου που συνάντησα του Ήλιου το καμίνι. Πρωτόπαιδο μου έδωσε αθάνατη Σελήνη.

Της θάλασσας μου κάτοικοι, του ουρανού αλήτες κι ένοικοι πάνω στην στεριά, χλωρίδα και πανίδα, εφήμερα πορεύονται στο γέλιο και στο κλάμα, με το μαράζι άσβεστο για το μοιραίο τάμα.

Γιατί αυτές οι γέννες μου θνητούς καρπούς μου δίνουν; Πώς και δεν είναι άξιες αθάνατες να μείνουν; Παράξενο ακούγεται αθάνατοι γενάρχες να θέλουμε να πράττουμε ως ες αεί μονάρχες. Γιώργος Μετήλλιας

~ 41 ~

Με πάθος άγγιξα…

Άδολα συναισθήματα, αγήματα πεζοπόρα, σε λιτανεία χρωμάτων, χλωμά, πεινασμένα, σέρνουν τα πόδια τους στο συρτάρι του χρόνου… Τα «θέλω» αγύμναστα, νωθρά και λιπόσαρκα, σταφύλια απάτητα, κρασί δεν δίνουν… Μνήμης συλλέκτης σε διαδρόμους έρωτα, λάθος όνειρα με πάθος άγγιξα… Γιάννης Τσούτσιας

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Άτιτλο

Ο προηγούμενος κομμουνισμός

τ. 23

Κι αν ίσως δεν άγγιξα τις άκρες των χεριών σου Μαζί σου ταξίδεψα στις απέραντες θάλασσες Μαζί σου μέτρησα τις πληγές των χρωμάτων. Να φυλάξω ένα κομμάτι ψωμί στον κόρφο μου κρασί μέσα στη στάμνα για κείνους που αναζητούν τον Ιπποτάδη Αίολο κι επιμένουν στο γυρισμό των καραβιών.

Και εκεί που ο καπιταλιστής λαγός κόντευε να ξεψυχήσει από την υπερβολική τρεχάλα μπρος στον άδειο δρόμο και στο ελεύθερο πεδίο του, πέθανε πρώτη η χελώνα! Η χελώνα, που αγνοώντας τη δική της φύση και την ομορφιά του δικού της κόσμου, έσκασε η ανόητη, τρέχοντας να φτάσει το λαγό!… Αντώνης Σιμιτζής (1990)

Μαρία Μιστριώτη

Τουρτούριζε

Τουρτούριζε στην παγωνιά με τ’ απούλητα λεμόνια Μια γριούλα αγόρασε όλο το κοφίνι κι είπε δεν θέλω ρέστα Οι απέναντι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά Τραγουδούσαν και χόρευαν Χάλαγε ο κόσμος από γέλια και φωνές κοριτσιών. Έλαμπε το «ανάκτορο» Δεν είχε πού να πάει Αποκοιμήθηκε σ’ εμπατή. Η Κοκκινοσκονφίτσα του τραγούδησε ήρθε ο καινούργιος χρόνος… Μετά ήρθε ο λύκος με μεγάλα λόγια Δεν ήταν λύκος, ήταν ο διάβολος, όπως ακούγεται μπαίνει συχνά και σταυροκοπιέται με μετάνοιες μαζί με υποκριτές. Αντώνης Π. Αντωνόπουλος

~ 42 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Στο «Μικρό Περλ Χάρμπορ» - ο θείος, οι Άγγλοι κι ο Αντάρτης!

―«Το Μικρό Περλ Χάρμπορ», ονομάστηκε, ότι έγινε στο λιμάνι του Μπάρι της Ιταλίας, στις δυο Δεκέμβρη του 1943! Με νεκρούς πάνω από χίλιους Συμμαχικούς στρατιωτικούς και πάνω από χίλιους Ιταλούς πολίτες άμαχους, μωρά, παιδιά, γυναίκες και γέρους! Οι τραυματίες βέβαια ήτανε πολλαπλάσιοι! Ένας απ΄ τους τραυματίες αυτούς ήμουνα και γω! Έτσι μου άρχισε την διήγησή του ο θείος μου ο Θόδωρος Ξυδέας! ―Τι λες θείε; Πως έγινε αυτό; Τον ρώτησα εγώ και απάντησε: ―Στις δέκα Ιουλίου του 1943 οι Συμμαχικές μας δυνάμεις έκαναν απόβαση στην Σικελία! Από ’κει προχώρησαν καταλαμβάνοντας και ελευθερώνοντας από τον φασισμό μια-μια όλες τις πόλεις της Ιταλίας. Μαζί τους πολεμούσαν ελληνικές στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις! Το λιμάνι του Μπάρι στις 2.12.1943, ήτανε το κεντρικό κλειδί προμηθειών των Συμμαχικών δυνάμεων. Αρκετά συμμαχικά πλοία είναι μέσα στο λιμάνι αυτό την παραπάνω ημερομηνία. Τότε ξαφνικά γίνεται αεροπορική γερμανο-ναζιστική επίθεση με τα ναζιστικά βομβαρδιστικά Junkers Ju 88! Ακολουθεί μια κόλαση εκρήξεων, από τα πυρομαχικά τα φορτωμένα στα συμμαχικά πλοία, φωτιάς και πολεμικών φονικών αερίων μουστάρδας! Πολλά συμμαχικά πλοία βυθίζονται. Ένα απ’ αυτά ήτανε και το αμερικανικό λίμπερτυ «John Harvey» που ήτανε γεμάτο με το φονικό πολεμικό αέριο μουστάρδας! Το ίδιο αέριο είχε ξεφορτωθεί ήδη και ήτανε στοιβαγμένο στην προκυμαία. Εκρήγνυται και αυτό και σκορπίζει το θάνατο ολόγυρά του! Τι είχε συμβεί; Γιατί οι Αμερικανοί σύμμαχοι φέρανε εκεί, αυτό το απαγορευμένο, πολεμικό θανατηφόρο αέριο με «άκρως απόρρητη» εντολή; Φοβόντουσαν, είπαν, μήπως οι ναζίδες χρησιμοποιήσουν πολεμικά απαγορευμένα αέρια, όπως στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και ήθελαν να ανταπαντήσουν μ’ αυτό το «αέριο μουστάρδας»! Τελικά το αέριο αυτό καταστράφηκε όλο, τότε, εκεί στο «Μπάρι»! Κι ευτυχώς ούτε οι ναζίδες χρησιμοποίησαν χημικά πολεμικά αέρια! ―Καλά και συ θείε πως τραυματίστηκες; ―Δραπέτευσα για Τρίτη φορά απ’ το στρατόπεδο αγροτικής εργασίας των φασιστών και είχα ενωθεί με τους Ιταλούς παρτιζάνους, πάνω στα βουνά! Οι δυο προηγούμενες αποδράσεις μου απέτυχαν και είχα συλληφθεί και τιμωρηθεί γι’ αυτό! Η Τρίτη πέτυχε γιατί όλη σχεδόν η Ιταλική φρουρά του στρατοπέδου, προσχώρησε στους συμμάχους κι εμείς, Έλληνες, Γιουγκοσλάβοι, Σέρβοι, Ιταλοί και Βούλγαροι, κρατούμενοι εκεί για την αντιστασιακή μας δράση στις Πατρίδες μας, κάναμε ηρωϊκή έξοδο απ΄ το στρατόπεδό μας, εξουδετερώνοντας τους λίγους φασίστες-φρουρούς μας που είχανε μείνει να μας φυλάνε, για να μας παραδώσουνε στους γερμανούς ναζίδες! Έτσι ενωθήκαμε όλοι με τους Ιταλούς παρτιζάνους που έπαιρναν εντολές απ΄ τις Συμμαχικές μας δυνάμεις! Εκείνη την ημέρα βρισκόμουνα με μεγάλη δύναμη οπλισμένων ανταρτών - παρτιζάνων, πάνω στα γύρω υψώματα του λιμανιού του Μπάρι. Είχαμε εντολή ν΄ αποκρούσουμε τυχόν επιδρομή ναζίδων επιδρομαίων ή αλεξιπτωτιστών που τυχόν θα δρούσαν για ανακατάληψη του λιμανιού τούτου! Με τον βομβαρδισμό εκείνο, οι εκρή-

ξεις των πυρομαχικών και των αερίων, ήτανε τόσο πολύ μεγάλες, που μας χτύπησαν και μας, στα υψώματα πάνω από το λιμάνι του Μπάρι! Είχαμε και ’δω νεκρούς και τραυματίες! ―Τη συνέχεια μου την έχεις πεί θείε! Τραυματία, με αγγλικό υποβρύχιο σε μετέφεραν, μαζί μ’ άλλους τραυματίες παρτιζάνους στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου! Όταν έγινες καλά, σε διόρισαν, στο Κάϊρο της Αιγύπτου, Δημόσιο υπάλληλο στο εκεί υπουργείο της Ελλάδας! ―Ναι, εκεί υπηρέτησα σαν δημόσιος υπάλληλος του υπουργείου για λίγους μήνες. Μέχρι που με απέλυσαν λόγω των φρονημάτων μου, επειδή ήμουνα κομμουνιστής! Ενταγμένος απ’ την Ελλάδα μας στο ΕΑΜΕΛΑΣ! Πενήντα μέρες αφ’ ότου η Αθήνα απελευθερώθηκε, αρχές Δεκέμβρη 1944, μπήκα σ΄ ένα πλοίο και γύρισα στον Πειραιά μας! Έτσι στις 4 Δεκέμβρη 1944, το απόγευμα, με το ηλεκτρικό τρένο κατέβηκα στην στάση της Ομόνοιας και νοίκιασα δωμάτιο στο ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος» της Πλατείας Ομονοίας. Άκουσα ότι την προηγούμενη ημέρα είχανε γίνει με πυροβολισμούς φονικές ταραχές στην Αθήνα με 33 νεκρούς άοπλους διαδηλωτές στο Σύνταγμα και πάνω από 150 τραυματίες! Αυτή την ίδια μέρα που έφτασα εκεί, στις 4 Δεκέμβρη 1944 είχε γίνει γενική απεργία σ΄ όλη την Αθήνα. Κηδεύτηκαν τα θύματα της προηγούμενης μέρας και έπειτα έγινε πορεία στο Σύνταγμα. Μαυροφορεμένες γυναίκες ήτανε επικεφαλής της πορείας εκείνης κρατώντας ένα τεράστιο πανώ που έγραφε: «Όταν ο Λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα»! Και η υπογραφή κάτω απ΄ την επιγραφή τούτη του πανώ ήτανε: Ε.Α.Μ. (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Αλλά και η πορεία αυτή χτυπήθηκε ξανά με πυροβολισμούς, κύρια από μέλη της Οργάνωσης «Χ» και πρώην Ταγματασφαλίτες, με αρκετούς κι άλλους νεκρούς και τραυματίες, άοπλους διαδηλωτές! Παρ΄ όλα αυτά, κατακουρασμένος από το πολυήμερο –θαλασσοκουνημένο άγρια– ταξίδι μου έπεσα νωρίς για ύπνο! ―Και πότε ξύπνησες θείε; ―Νωρίς το πρωϊ, χαράματα. Πριν βγει ο ήλιος πετάχτηκα απ΄ το κρεβάτι κατατρομαγμένος, καθώς ξαφνικά, με πάταγο άνοιξε η πόρτα του δωματίου μου κι εκτυφλωτικό φως με στράβωσε! Σαν συνήλθα λίγο, βλέπω μπροστά μου έναν Άγγλο στρατιώτη και δύο Ινδούς με στολή, να με σημαδεύουν. Ο Άγγλος με το αυτόματο και οι Ινδοί με τα όπλα τους! Ο Άγγλος τότε μου φώναξε σιγά, σαν φίδι, εγγλέζικα, αυστηρά κάπως, πως ζητάει να δει τα χαρτιά μου! Άμεσα εγώ του έδειξα την… αγγλική μου ταυτότητα που μου είχανε εκδώσει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου! Σαν την είδε ο Άγγλος ότι ήταν Αγγλική, ησύχασε, στάθηκε προσοχή με χαιρέτησε στρατιωτικά κι έφυγε! Κείνη την ώρα άκουσα πυκνούς πυροβολισμούς ένα γύρω! Ήτανε πια 5 Δεκέμβρη 1944. Ντύθηκα βιαστικά κι έτρεξα έξω στο διάδρομο, να δω τι γίνεται. Σαν ρώτησα μου απάντησαν:

~ 43 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

«Μας επιτέθηκαν ξαφνικά το βράδυ αργά οι κομμουνιστές αντάρτες του «ΕΛΑΣ» (Ελληνικός Λαϊκός Στρατός). Άλλος μου λέει: «Τους ζητήσαμε να μας παραδώσουνε τα όπλα και να μην πάρουν μέρος σε εκλογές και αυτοί εξεγέρθηκαν εναντίον μας»! Και τρίτος φοβισμένος: «Έχουνε καταλάβει όλο το κέντρο της Αθήνας! Εμείς περιοριζόμαστε με Άγγλους, χίτες και ταγματασφαλίτες, πολισμάνους και χωροφύλακες και αμυνόμαστε μέσα στο τρίγωνο Σύνταγμα-Ομόνοια-Μακρυγιάννη!». Πέφτουμε μπρούμυτα και με την κοιλιά πλησιάζουμε ένα μπαλκόνι να δούμε τι γίνεται έξω, γιατί οι πυροβολισμοί γύρω μας δυναμώνανε! Τα κτίρια τότε ήτανε χαμηλά και βλέπαμε μέχρι και το καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου, στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου, στα 300 με 400 μέτρα στην ευθεία γραμμή! Παρατηρούμε πάνω στο καμπαναριό εκείνο, να είναι ένας αντάρτης που φορούσε γερμανικό κράνος. Ένας άγγλος αξιωματικός τον κοιτάζει με τα κιάλια του και μας λέει εγγλέζικα: «Είναι ελεύθερος σκοπευτής με διόπτρα πάνω στο γερμανικό όπλο του»! Κι αμέσως διατάζει έναν Άγγλο στρατιώτη ελεύθερο σκοπευτή με διόπτρα στο όπλο του, να εξουδετερώσει τον αντάρτη του καμπαναριού! Ο Άγγλος ελεύθερος σκοπευτής, σέρνεται με την κοιλιά στο πάτωμα και βγαίνει έτσι μπρούμυτα έξω στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου, αντίκρυ στο καμπαναριό. Σκοπεύει μια φορά και πυροβολεί. Δεν πετυχαίνει. Ξαναοπλίζει, σημαδεύει και πυροβολεί. Η σφαίρα τούτη την φορά βρίσκει την καμπάνα του Αγίου Κωνσταντίνου που μ’ έναν ήχο «νταάν» υπόκωφο γίνεται κομμάτια που πέφτουν μέσα και έξω από το καμπαναριό! Ο Αντάρτης, που δεν χτύπησε απ΄ τα κομμάτια της καμπάνας, αλαφιάζεται! Γυρνά γύρω-γύρω στο καμπαναριό, με προτεταμένο το όπλο, κοιτάζοντας μέσα απ’ την διόπτρα, για να εντοπίσει τον ελεύθερο σκοπευτή που τον πυροβολεί. Ο Άγγλος ξαναπυροβολεί τότε. Κι έτσι εντοπίζεται! Ο Αντάρτης σκοπεύει μέσα απ’ την διόπτρα του και τον πυροβολεί. Ακούμε το «μπαμ» του όπλου του και ταυτόχρονα σχεδόν ένα άλλο «μπαμ» στο μπαλκόνι μας πάνω! Η σφαίρα του αντάρτη ήτανε εκρηκτική γερμανική σφαίρα ντουμ-ντουμ! Ο Άγγλος μένει ακίνητος!

Φεύγω! Πάω να κρύψω το πρόσωπό μου από ντροπή καθώς ακούω το κλάμα των παιδιών α8ώοι μάρτυρες στη φρίκη του πολέμου, Φιλντισένια μου. Σε στοιχειωμένους δρόμους, πόλεις που ψυχορραγούν

τ. 23

Του φωνάζει ο αξιωματικός του - δεν απαντά! «Πάει τον σκότωσαν», μουρμουρίζει στ΄ αγγλικά ο αξιωματικός. Και διατάζει τους δυο Ινδούς στρατιώτες να τον τραβήξουνε έξω. Εκείνοι σέρνονται με την κοιλιά μέχρι εκεί και τον τραβάνε από την άκρη των ποδιών του προς τα μέσα, κρατώντας τις αρβύλες του και σέρνοντάς τον προς εμάς! Σαν έφτασε κοντά μας, κοιτάζουνε που είναι ματωμένος, που χτυπήθηκε. Δεν βλέπουνε αίμα πουθενά. Τον αναποδογυρίζουνε. Τίποτα! Σε λίγο ο Άγγλος ελεύθερος σκοπευτής, άρχισε να σαλεύει! Ανοίγει τα μάτια! Μας κοιτάζει ερωτηματικά, σαν να μας λέει: «Τι έγινε»; Τι είχε γίνει; Ήτανε ολοζώντανος! Η εκρηκτική σφαίρα του Αντάρτη δεν τον είχε πετύχει! Αυτός όμως ακούγοντας την έκρηξη της εκρηκτικής σφαίρας δίπλα του, νόμιζε πως χτυπήθηκε θανάσιμα, φοβήθηκε τόσο που… λιποθύμισε! ―Καλά θείε και μετά πως ξέπλεξες από ’κει; ―Μετά από τούτα σκέφτηκα: «Είμαι σε λάθος στρατόπεδο! Πρέπει να πάω με τους Αντάρτες! Κατεβαίνω στην είσοδο του ξενοδοχείου! Εκεί οι Άγγλοι φρουροί με ρωτάνε εγγλέζικα: «Που πας;» - «Πάω να πάρω τσιγάρα», τους απαντώ. Μ’ αφήνουν να βγω έξω λέγοντάς μου: «Με δική σου ευθύνη». Βγαίνοντας έξω, περπατώ προς τους Αντάρτες στην οδό Αθηνάς με προσοχή, τοίχο-τοίχο. Σαν τους αντιλαμβάνομαι να παραμονεύουνε, εκεί κοντά στην Βαρβάκειο αγορά, τους φωνάζω: ―Είμαι ΕΑΜίτης και ΕΛΑΣίτης! Είμαι δικός σας συναγωνιστής και συμπολεμιστής. Βρέθηκα σε λάθος στρατόπεδο! Θέλω να έλθω, για να πολεμήσουμε μαζί τον εχθρό μας! Μου φωνάζει τότε ο υπεύθυνός τους: «Καλά πλησίασε με τα χέρια ψηλά, με αργά βήματα να σε δούμε»! Κι έτσι ενώθηκα με τους συναγωνιστές και συμπολεμιστές μου! ―Καλά θείε, και πως βρέθηκες εξόριστος στην ΕΛΝΤΑΜΠΑ της Αφρικής; ―Α! Αυτό ανηψιέ είναι μια άλλη ιστορία, όπως έγραψε και ο Ράντουαρ Κίπλινγκ σαν ζούσε!

Φεύγω

Τίτος Κοκκινέας

πέφτουν κορμιά στο μπόι τους… νιάτα ακουμπούν στη γη!

Δεν θα σου τραγουδήσω πια, παρά μεγάλα βράδια θα στο ειπώ! Με της αυγούλας το φιλί πούν’ ακριβό σταλαγματιά-σταλαγματιά, χώμα στεγνό κεντάει.

Αντώνης Γιαννόπουλος

~ 44 ~

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Λέξεις

Δεν ξέρω αν είμαι η Καλυψώ η Πηνελόπη η Κίρκη αν έχω σώμα, πρόσωπο, ταυτότητα. Μονάχα λίγους στίχους ήρθα να σου δώσω να φτιάξουμε μαζί τον ουρανό με λέξεις. Όχι μ' εκείνες τις λαθραίες, τις λαίμαργες του πηγαινέλα. Λέξεις λευκές, ελεύθερες, απόρθητες που η χαραυγή τις θρέφει με το αίμα της.

Κατεδαφίσεις

Μη ρίχνετε τα κάστρα, θα μείνουμ’ ακάλυπτοι, βορά λεόντων. Σταματήστε! θα πέσουν και τ’ άστρα. Γέρνει κι ο… ήλιος. Κάντε κάτι, να σταθεί πριν γεμίσει σκοτάδι, τ ης Πατρίδας, η γη.

Μάρθα Παπαδοπούλου

Αδιάλλακτοι

Οι τρεις τους ολομόναχοι πόλεμος –ειρήνη– διαπραγμάτευση, μι’ ατέλειωτη νύχτα, νύχτα των καταιγίδων, κάθισαν στο τραπέζι. Δε μαθεύτηκε ποτέ τ’ είπαν! Γιατ’ έκαναν «μπουρλότο» τη διαπραγμάτευση, την πυρπόλησαν κι ανατίναξαν… εκατομμύρια αθώους… Γιάννης Κ. Τσώλης

~ 45 ~

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

τ. 23

ΑΣΠΡΗ ΜΕΡΑ Πρωτοχρονιά 2019

Άγιε Βασίλη, ήρθες πρόσφυγας στον τόπο σου, ντυμένος την πανάρχαια μοίρα της Ανατολής με το σαλβάρι και τα γεμενιά, σαν τον παππού της παιδικής μου μνήμης… Σε έπιασαν στις όχθες του Στρυμόνα, στην παλιά γέφυρα της Αμφίπολης και σε φορτώσανε σακί αζήτητο!.. Κανένας δε σε γνώρισε και τελικά σε κλείσανε σε μια «δομή» προς περαιτέρω έλεγχον σε τέρμηνα απροσδιόριστα! Ακόμη μέχρι σήμερα και πόσο άραγε ακόμη διαφεντεύουν οι Ρωμαίοι την πατρίδα μας και παίρνουμε την άδειά τους και για την ανάσα της σκιάς μας! Γογγύζουν τα υπόγεια στις «συνοικίες τ’ όνειρο», παραμιλούν στα σταυροδρόμια οι σηματοδότες, τ’ άστεγα πουλιά τσιμπολογούν στης ευσπλαχνίας τα συσσίτια και οι τηλεοράσεις θριαμβολογούν για τις επιτυχίες στα φιλοδωρήματα της ελεήμονος ευαισθησίας! Βρυχάται σουλτάνος δίπλα μας, ο Ναβουχοδονοσωρ καίει «την κάμινον επταπλασίως», και του κόσμου το καζάνι γύρω μας κοχλάζει! Εμείς εδώ στη γαλανή πατρίδα, με το κουμπωμένο μας χαμόγελο, τα προδομένα οράματα και τις βαλίτσες των πουλιών στ’ αεροδρόμια του κόσμου, σε περιμένουμε άγγελο σωτηρίας με τον νέο χρόνο, το δεκαεννιά της αριστείας… Εδώ στην κεντρική πλατεία οργανώσαμε τραπέζι για τους άπορους που όλο και πληθαίνουν, γλέντι και χορό, τραγούδια, τουμπερλέκια… Βγες να σ’ αναγνωρίσουμε!… Χωρίς Αγιο Βασίλη σταματάει η ροή του χρόνου και μαραίνονται του κόσμου τα λουλούδια!.. Έβγα να βάλεις την ασπράδα του χιονιού μες στην καρδιά του κόσμου, στης Μοίρας Κλωθώς τα δάχτυλα και το μαλλί, στα μάτια της καθημερνής ημέρας! Πεθυμήσαμε μια άσπρη μέρα! Έλα να σπάσεις στο κατώφλι της αυγής τα ρόδια, να σκορπίσουν τα όνειρα, ρουμπίνια φωτεινά, να πάρει κόκκινη, λαμπρή απόχρωση το μολυβί περίγραμμα του ουρανού και τα ψηλά τα έλατα στις κορυφές του Ολύμπου να εκσφενδονίσουν το χλωρό πράσινο της ελπίδας! Και ο χορός να γίνει τρανταχτός, πυρίχειος, εκστατικός, να κυνηγάει τα παγανά και να καλωσορίζει τ’ αγγελούδια με τα ανοιχτά πολύχρωμα χαμόγελα!… Γιάννης Τζανής

~ 46 ~

Επίδοξοι μετανάστες

Κλειδώσανε τον θυμό τους στα έγκατα της καρδιάς τους απελπισμένοι. Διασκέδαζαν ολημερίς τον πόνο τους την δυστυχία τους, στρυμωγμένοι στις καρέκλες της ανεργίας της γειτονικής καφετερίας. Νέρωναν τον καφέ τους γιατί δεν υπήρχαν χρήματα για δεύτερο. Που και που τους έπιανε το παράπονο. Ωστόσο Δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί οι τριανταφυλλιές στο φτωχόσπιτο του διπλανού που άκουγε στο όνομα «σύντροφος» επέμεναν ν' ανθίζουν! Ισως γιατί σε τέτοιους καιρούς τις πότιζε με το αίμα του. Γεράσιμος Μ. Λυμπεράτος (Σίδνεϋ Αυστραλίας)

2018-19

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ

Πήρε η νύχτα δρόμο γιαταγάνι ζώστηκε, ετοιμάζει φόνο, η ειρήνη αγχώθηκε χλώμιασε απ’ τον τρόμο στην καρδιά λαβώθηκε.

Νέο Μοντέλο

δόκανα εστήναμε, τα φτερά απ’ τον ώμο, της ειρήνης λύναμε. Σε παρτίδα σκάκι, την πατρίδα παίξανε άθλιο παιχνιδάκι ήταν και λαθέψανε έσβησε το τζάκι την ελπίδα κλέψανε.

Πήρε άλλη στράτα και στην μέση χάθηκε άσχημα μαντάτα στην παγίδα πιάστηκε άτυχα τα νιάτα η χαρά δικάστηκε. Χάσαμε τον δρόμο έτσι που φτωχύναμε σ΄ άσπρο ταχυδρόμο

Ελένη Μανιωράκη (δασκάλα - λογοτέχνις)

Μάνα γλυκιά Ελλάδα των θεών βασίλειο άναψε την δάδα με την φλόγα του ήλιου, θα ’ρθει η λιακάδα με το φως του Δήλιου. (Απόλλωνα)

Σας αγαπώ Έχω να ’πώ σας Αγαπώ, όλους εσάς, από Καρδιάς. Δεν χωρατεύω… Σας ικετεύω, να αγαπάτε, να συγχωρνάτε. Αδέλφια ό λ ο ι . Όχι Δ ι α β ό λ ο ι . Γιατί η Ειρήνη… Αγάπη δίνει! Μίσος και Πόνος… Πόλεμος-Φόνος. Μια Ανθρωπότης… Μόνο ισότης! Να, Ακριβοί μου,

Σωτήρης Μαντζούτσος 20-8-2017

~ 47 ~

συνάνθρωποί μου… Αγνή η Ψυχή; Της Ζωής είν’ ευχή! Δημοκρατία; Κ υ ρ ι α ρ χ ί α !!! Να Άρχει ο Λαός! Ο Δήμος Ταγός! Την Ψήφο σας δώστε, γνώσης μπόι ορθώστε… Το «Αύριο»… Σώστε!!! Στα Τάρταρα σπρώξτε, Ψευδοηγέτες, Ψεύτες και Κλέφτες!!! Ευημερία; Υπεραξία; Αγάπη και Υγεία!!! ΘΑ ΣΑΣ ΞΑΝΑ ’ΠΩ: ΣΑΣ ΑΓΑΠΩ!!!

Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ Φεύγεις γρήγορα χρόνε

Πως ο καιρός γοργά περνά μέσα απ’ τα χέρια μας ξεφεύγει κι ενώ από δίπλα μας περνά όλο μακριά μας - όλο φεύγει. Να το πιστέψω δεν μπορώ όλα τελείωσαν αλήθεια και οι ωραίες μας στιγμές μοιάζουν ωραία παραμύθια.

τ. 23

Γι’ αυτό στη ζήση να χαρείς όσο μπορείς μικρό παιδί μου. Πως σ’ αγαπώ μην απορείς πάρ’ για σκυτάλη την ψυχή μου.

Γεώργιος Δ. Ελευθερουδάκης

Τρέχα, το δίκιο να ζητάς μεσ’ τη ζωή πάντα με θάρρος. Ούτε στιγμή μην σταματάς και πέτα την αν σού ’ναι βάρος.

Πύρινος άνεμος

Στους τόπους της επαγγελίας

Μπροστά σου απλώνονται οι κήποι των νεκρών λουλουδιών και των καμένων δέντρων

Σου τάζανε λαγούς με πετραχήλια βιτρίνες γεμάτες και πλούτη προκηρύξεις που φτερούγιζαν στον ουρανό πλήθος "έπεα πτερόεντα"

οι καπνοί των πυρπολημένων διακηρύξεων

αλλά μια μέρα όταν ο βιομηχανικός ουρανός σκοτείνιαζε άγριος εσύ φορώντας τα φλεγόμενα ρούχα της αμφιβολίας κοίταζες το αδειανό κουτί της Πανδώρας διερωτώμενος τι έφταιξε

κάηκαν οι ελπίδες εξανεμίστηκαν οι άνθρωποι έσβησε η φωνή τους

αποτυπώθηκε στο νεκρό έδαφος το σχήμα των σωμάτων τους η στάχτη της κραυγής τους

καθώς ξεπηδούσαν απ΄ τα έγκατά του τέρατα και σημεία βρυκόλακες και κόλακες και πολιτευτές αίματα και φλόγες - φλόγες και αίματα κι ήταν αυτή η κόλαση της επαγγελίας που σου τάζανε

τώρα τις μαύρες νύχτες βγαίνει και φωτίζει αχνό το πυροφάνι του ματωμένου φεγγαριού

Κώστας Υφαντής

~ 48 ~

φυτρώνει ένα λουλούδι στη μαυρίλα

2018-19

ΒΙΒΛΙοΠαΡοΥΣΙαΣΗ

Δύο νέα βιβλία του Γιώργου Δ. Μπίμη

''Το χώμα και το αίμα'' (ποίηση) – ''Σωκράτης, η ιδέα που νικά το θάνατο'' (θεατρικό)

Στην πόλη που ζει ο ποιητής και συγγραφέας Γιώργος Δ. Μπίμης, στη Λιβαδειά, στο Συνεδριακό Κέντρο Κρύας, παρουσιάστηκαν σε μια συγκινητική ατμόσφαιρα το θεατρικό «Σωκράτης, η ιδέα που νικά το θάνατο» και η ποιητική συλλογή «Αίμα και χώμα». Η φιλοσοφική προσέγγιση με ταξική κρίση, επικαιροποιεί με το έργο του τον ταξικό ρόλο του κράτους, τους νόμους που διέπουν τότε και τώρα την εκμεταλλευτική κοινωνία. Το θεατρικό έργο «Σωκράτης, η ιδέα που νικά το θάνατο», προτρέπει σε σκέψη, προβληματισμό, διεργασίες και συμπεράσματα, ενέχει προσκλητήριο δράσης με κριτήριο το ύψος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Την παρουσίαση των δύο βιβλίων του συγγραφέα - ποιητή και στιχουργού Γιώργου Δ. Μπίμη, έκαναν η δικηγόρος Λαμπρινή Γερονικολού, ο ζωγράφος Παναγιώτης (Τάκης) Βαρελάς και ο εκδότης του «Εντύποις» Γιάννης Κρανιάς. Το έργο απέκτησε Βραβείο Θεατρικού Έργου στο διαγωνισμό «Ασημένια Σελίδα». Αποσπάσματα από το έργο διάβασε στην εκδήλωση η Θεατρική Ομάδα Λιβαδειάς. Τα δύο βιβλία κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις «Εντύποις». Η παρουσίαση Η ποίηση του Γιώργου Μπίμη, είναι η ίδια η αγάπη κι ο σεβασμός για το συνάνθρωπο, είναι η ίδια η λαχτάρα για τη ζωή και για τη βεβαιότητα της ζωής, είναι ένας ξάστερος κι ασυννέφιαστος ορίζοντας από θετικά συναισθήματα που είναι τόσο ευδιάκριτα και στους στίχους αλλά και στο πεζό του λόγο. Ένα σύμπλεγμα λυρισμού και ρεαλισμού με στοιχεία που δανείζεται ο ποιητής από την υλική πραγματικότητα για να υμνήσει τον αγωνιζόμενο άνθρωπο, τις ανάγκες και τις προσδοκίες του. Κι είναι ένα εγχείρημα κι ένα αντιπάλεμα συγχρόνως για να μπορέσει να σταθεί συνεπής κι αλληλέγγυος στους ξωμάχους και στους προλετάριους της γης, στην ασίγαστη κι άνιση αμάχη που πρέπει επιτέλους να καταπαύσει και να τερματιστεί, για να αρθούν οι πληγές και τα αίματα, για να φεγγίσει ο ήλιος της ελπίδας στον άδολο ουρανό, για να υπάρξει ένα αύριο στο μπόι των ονείρων του… Ο ποιητής δεν κυνηγάει χίμαιρες, μήτε πραγματεύεται προσωπικά ζητήματα κι ατομικές ανησυχίες γιατί γνωρίζει καλά πως η ατομική ελευθερία του εξαρτιέται από τη συλλογική ελευθερία. Ένα παιχνίδι ατέλειωτο με λέξεις, με χρώματα και με ήχους, για τη μοναδική διέξοδο που υπάρχει και που για εκείνον είναι πέρα για πέρα ορατή κι αληθινή. Κι όλα ετούτα δεμένα με έναν τρόπο μοναδικό, με εσωτερικό ρυθμό, με συνηχήσεις και με ομοιοκατάληκτα σχήματα που είναι προσβάσιμα κι ανιχνεύσιμα, που μπορούν αβασάνιστα να αποκαλυφτούν και να δημι-

ουργήσουν μια σαφή αντίληψη για τα γεγονότα… Η ένταση κι η ορμή της ποίησής του μεταβάλλονται και δημιουργούν μια ανωτερότητα, μια ευπρέπεια κι ένα ηθικό ποιον, κρίσιμα, συγκινησιακά κι ευαίσθητα στοιχεία που συνθέτουν και συγκροτούν κάθε γνήσια λαϊκή ποίηση. Μια τέχνη πλούσια σε εικόνες, σε παραστάσεις και σε νοήματα, ένας πηγαίος αυθορμητισμός που στοχεύει το νου και την ψυχή του αναγνώστη, δίχως περιττά λόγια, δίχως ψεύτικα στολίδια, δίχως στημένα μέσα εντυπωσιασμού… Μια ποίηση πολιτική, μαχητική, γιομάτη πίστη για τον παράγοντα άνθρωπο που πάσχει και δεινοπαθεί, ένα τραγούδι του ανέμου που υμνεί τον καθημερινό αγώνα του, τις αξίες και τον έρωτα αλλά και τις μικρές χαρές και τις μικρές νίκες της ταλαίπωρης και της βασανισμένης ζωής του. Είναι μια διαρκής άσκηση που επιζητεί να διαμορφώσει μια νέα, δίχως προκαταλήψεις και με ποικίλες αποχρώσεις κριτική ματιά, που θα συμβάλλει στη διάκριση, στην πρόοδο και στην υπεροχή της προοδευτικής τέχνης, που θα σηματοδοτήσει την ανανέωση των ιδεών που θα συνεισφέρει στην επιτυχία του ιερού και πανανθρώπινου στόχου, της ισότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης στη γη. Με δεδομένη την αριστερή του ιδεολογία, οι αισθητικές αναζητήσεις του καλύπτουν ευρύ φάσμα των προβλημάτων που ταλαιπωρούν τη ζωή και τον παραγκωνισμένο άνθρωπο. Μιλάμε λοιπόν για μια τέχνη ζωντανή που αγγίζει τον πυρήνα και την ουσία της αντικειμενικής πραγματικότητας… Κι ο ποιητής, παραμένει πάντα ο άνθρωπος που βίωσε τον πόνο και την αδικία κι άντεξε κι αυτό το γεγονός του αφήνει όλα τα περιθώρια ανοιχτά για να εκφράσει με ευκρίνεια και με καθαρότητα τον πόνο και την οδύνη των σπιλωμένων και των αδικημένων συντρόφων του. Αυτό που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει για πάντα, όσο οι άνθρωποι δε θ’ αφουγκράζονται τις φωνές των ποιητών, τον προφητικό τους λόγο που είναι επαρκής, αναγκαίος και χρήσιμος για να πορευτεί ειρηνικά και αναμάρτητα η ζωή στο χώμα. Το λόγο που κλείνει μέσα του μια ηθική συμπεριφορά, που μεταλλάσσεται και μετατρέπεται σε μια ειλικρινή προσπάθεια, που αποκλειστικός του στόχος είναι να μας πείσει πως η ζωή έχει ωραία και υψηλά νοήματα, πως η ζωή δεν είναι ένα αταξίδευτο καράβι… Με την τέχνη του πορεύεται πλάι στο βασανισμένο άνθρωπο που αγωνιά κι επιζητεί με πάθος ν’ αλλάξει τη ροή της ιστορίας και τη μοίρα του. Μια τέχνη που λέει ‘’μπορώ’’ εκεί που οι άλλοι κλονίζονται και χάνουν το κουράγιο τους, μια τέχνη που ζητά επίμονα κι εντατικά να κάνουμε ένα βήμα εμπρός για να έρθουμε πιο κοντά στις μεγαλεπήβολες αλήθειες της ζωής… Μια ποίηση αισιόδοξη κι ανατρεπτική, σίγουρη σαν τον ήλιο που σκορπά δίκαια το φέγγος του πάνω από τις

~ 49 ~

ΒΙΒΛΙοΠαΡοΥΣΙαΣΗ

λαϊκές συνοικίες, από τα γιαπιά και από τις φάμπρικες, που φωτίζει όλες τις καρδιές κι όλα τα όνειρα, που επικροτεί και εμψυχώνει τον άνισο αγώνα για το δίκιο των αδικημένων και των κατατρεγμένων συντρόφων μας ολάκερης της γης. Ο ποιητής, παράλληλα, δε διστάζει να ασχοληθεί με τα οριακά και με τα θεμελιώδη ζητήματα: της γνώσης, της ύπαρξης, του κινήτρου, της αιτίας και του αποτελέσματος, όπως επίσης και με τα πανάρχαια φιλοσοφικά ζητήματα που αφορούν τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και τη θέση του μέσα σ’ αυτόν. Στο βραβευμένο θεατρικό του έργο ‘’Σωκράτης, η ιδέα που νικά το θάνατο’’ γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης των φιλοσοφικών αντιλήψεων της αρχαίας Αθήνας και μια τοποθέτηση συγχρόνως, με όρους πολιτικής φιλοσοφίας αλλά και ποίησης, στα αναπάντητα ερωτήματα που απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν και σήμερα τον άνθρωπο και την ανθρώπινη κοινωνία: Υπάρχει δικαιοσύνη στον κόσμο της δημιουργίας; Πόσο λογική είναι άραγε η ένδεια κι η δυστυχία της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων στη γη; Είναι καλύτερα να πλουτίζει κανείς καταδικάζοντας στη φτώχεια όλους τους άλλους συνανθρώπους του ή μήπως είναι προτιμότερο να ζει με ανιδιοτέλεια και με αλτρουισμό; Τι είναι η φιλία, η αγάπη, η ταύτιση, η αλληλεγγύη κι η ελευθερία; Τι διαφορές υπάρχουν μεταξύ της λογικής, της νόησης, του συναισθήματος, της πεποίθησης, των προτιμήσεων και των επιλογών, από τις συμβάσεις κι από την καθιερωμένη συνήθεια; Σε τι βαθμό η κοινωνία επηρεάζει και καθορίζει την ανθρώπινη λογική; Ευαισθησία κι ευστοχία, με τις λεπτές κι ευαίσθητες αποχρώσεις των λέξεων, πότε στην αλληγορική και πότε στην συμβολική τους σημασία. Κι είναι μια προσπάθεια υγιής, ζωντανή κι αισιόδοξη, με ευοίωνες προβλέψεις, που επιζητεί με πάθος να ξεγελάσει ακόμα και το θάνατο… Ο ποιητής ταξιδεύει μακριά στους αγλαούς ορίζοντες με την ψυχή και με το πνεύμα του χωρίς όμως να χάνει το εδώ και το τώρα κι αποκλειστικό μέλημα της οδοιπορίας του είναι ν’ αλλάξουν τα πράγματα ριζικά κι ολοκληρωτικά για να ευνοηθούν επιτέλους οι πολλοί, οι πάσχοντες και οι ανίσχυροι. Θέλει ν’ αγγίξει την ψίχα της ιστορικής αλήθειας, για να πραγματωθεί το απραγματοποίητο, για να ενεργοποιηθεί η μόνη δυνατότητα που υπάρχει, για να δρομολογηθούν οι αναμενόμενες θετικές εξελίξεις για τους πολλούς… Κι είναι απόλυτα σίγουρος πως καμιά προσδοκία δε μπορεί να ματαιωθεί σε τούτο το εξιδανικευμένο όραμα, στην υπερβατική του εμπειρία και στις αιματώδεις υποσχέσεις του, που

τ. 23

φιλοδοξούν να ακινητοποιήσουν το χρόνο για να αρθεί ο πόνος που κατακυρίευσε τη γη. Ο ξεγελασμένος κι ο παραπλανημένος άνθρωπος, μέσα σε τούτη τη χειμαρρώδη δημιουργία, μπορεί να δει, να μάθει και να ελπίσει, να ξαφνιαστεί με την αξιοσύνη της, με τη μεταμορφωτική δύναμη του λόγου, με τον προβληματισμό, με τον υψηλό διαλογισμό και με τη βαθιά πίστη στις πανανθρώπινες αξίες και στα θεσπέσια κι ονειρώδη ιδανικά. Μιλάμε λοιπόν για έναν επαναστατημένο ποιητή με πεποίθηση, με προσήλωση και με σαφή ιδεολογικό προσανατολισμό, που παράγει ένα έργο γόνιμο, γιομάτο συνοχή, με διαδοχή γεγονότων, ιδεών και νοημάτων, που δημιουργεί αντιστάσεις έτσι καθώς εναλλάσσονται τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα, εστιάζοντας πάντα το ενδιαφέρον του στο καθολικό, στο ουσιώδες, στο αναγκαίο και στο ασυμβίβαστο… Ένας καθαρμός ψυχής, ένας ειλικρινής κι αμερόληπτος διαλογισμός που βρίσκεται σε απόλυτη αντιστοιχία με την αντικειμενική πραγματικότητα. Ο ποιητικός του οίστρος περισσεύει κι είναι πάντα διαθέσιμος και στρατεύσιμος για την αλλαγή εκείνων των δεδομένων που θα ενθαρρύνουν και θα διεγείρουν την ενσυναίσθηση, την ηθική αντίληψη και για την εγερτική συνείδηση . Κι είναι σα να διακηρύττει ο ποιητής μέσα από το έργο του πως η επανάσταση των συναισθημάτων κι η εξέγερση είναι προ των πυλών αφού οι ενσυνείδητοι άνθρωποι πληθαίνουν στους δρόμους του αγώνα διαδηλώνοντας με πάθος για το χαμένο παράδεισο των συμπαντικών οραμάτων τους. Ναι, σ’ αυτό τον κόσμο της οδύνης ο ποιητής δε μπορεί να παραμείνει απαθής, ασυγκίνητος κι αδιάφορος. Κι επιστρατεύει όλες τις ψυχικές και τις πνευματικές του δυνάμεις για να εκφράσει με σαφήνεια και με πληρότητα τα βάσανα και την αγωνία των συνανθρώπων του που πάσχουν και δεινοπαθούν… Το σκοτάδι αραιώνει, ο δρόμος πλέον είναι ορατός κι εκεί, στην άκρη του ορίζοντα ανατέλλει πάλι ο θεός ήλιος, ο ηλιάτορας του στασιασμού, της ταξικής αναμέτρησης, της απελευθέρωσης και της λύτρωσης… Κι είναι θαρρώ ο λόγος του μια παρακαταθήκη, μια σημαντική και πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά για τις νέες γενιές που έρχονται στο προσκήνιο, ένας διαρκής ύμνος για την ομορφιά της ζωής, για τον έρωτα, για το δίκαιο του αγώνα, για τη θυσία και για τον ηρωικό θάνατο. Είναι μια σημαντική προσφορά στα Ελληνικά γράμματα ενταγμένη συνειδητά όμως στο πλαίσιο της αριστερής διανόησης και του σοσιαλιστικού ρεαλισμού… Λαμπρινή Γερονικολού Δικηγόρος

~ 50 ~

2018-19

ΒΙΒΛΙοΠαΡοΥΣΙαΣΗ

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΓΕΡΟΖΗΣΗΣ Κυκλοφόρησε ο τρίτος τόμος του έργου του «Πρόσωπα Μνήμες Γεγονότα»

Το Φλεβάρη του 2019, κυκλοφόρησε από τη Σύγχρονη Εποχή ο τρίτος τόμος της σειράς «Πρόσωπα Μνήμες Γεγονότα», το κύκνειο άσμα του Τριαντάφυλλου Γεροζήση. Μέσα από την ενδιαφέρουσα και ευκολοδιάβαστη αφήγηση των εμπειριών της ζωής του, αναδύονται ανάγλυφα οι συνθήκες διαβίωσης των λαϊκών στρωμάτων, η αυθαιρεσία και η ασυδοσία που κυβερνούσε τον τόπο, τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν στην καθημερινή τους ζωή οι αγωνιστές της Αντίστασης, ο κάθε σκεπτόμενος προοδευτικός άνθρωπος, στην πρωτεύουσα και την επαρχία από το τέλος της δεκαετίας του πενήντα, κατά τη διάρκεια της Απριλιανής δικτατορίας ως και την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την αποτυχημένη επιστράτευση του 1974. Περιγράφει τις συνθήκες της εποχής, και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως εργαζόμενος μαθητής και φοιτητής την περίοδο των σπουδών του στη νυχτερινή εμπορική σχολή της Λάρισας, στην Ανώτατη Εμπορική Σχολή της Αθήνας, τη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης και την εκπόνηση του διδακτορικού του στη Σορβόννη, στο δεύτερο Πανεπιστήμιο Παρισιού, τις εμπειρίες από τη σύντομη παραμονή του στις ΗΠΑ.

Η έγνοια της ολοκλήρωσης του έργου «Πρόσωπα Μνήμες Γεγονότα», ακολούθησε τον Τριαντάφυλλο ως τις τελευταίες ώρες της ζωής του. Από το περιεχόμενο του βιβλίου, το βιογραφικό του, την εμπειρία μου από την κοινή μας ζωή κι ένα σημείωμα που είχε προσθέσει στο τέλος του κειμένου του παρόντος τόμου, είναι ξεκάθαρο ότι σκόπευε να συνεχίσει με τουλάχιστον ένα επιπλέον έργο αναφερόμενο στις μελέτες στις οποίες συμμετείχε ως στέλεχος της επιστημονικής υπηρεσίας της Βουλής, τις εμπειρίες του από τη ζωή του κοινοβουλίου κι εκείνες που απέκτησε ως καθηγητής Συνταγματικού δικαίου στη Σχολή Ευελπίδων, τις προσπάθειες του να διδάξει στην ανώτατη εκπαίδευση και τα εμπόδια που συνάντησε σε κάθε του βήμα. Πιθανόν να προγραμμάτιζε να αναφερθεί στην καθημερινότητα και την κοινωνικοπολιτική κατάσταση μετά τη συνταξιοδότησή του κατά την περίοδο της κρίσης κατά την οποία συνέχιζε να ερευνά και να γράφει, να μεταφράζει ιστορικά κυρίως έργα από τα Γαλλικά, για τα οποία δεν διαθέτω επαρκή συγκεκριμένα στοιχεία. Κυριακή Γεροζήση

ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ «Τα ρόδα του κήπου» Εικαστικό συλλεκτικο ημερολογιο 2019 ομορφιά των ρόδων μποΕκδόθηκε το εικαστικό λιάζεται με έντονα χρώμασυλλεκτικό Ημερολόγιο τα και λεπτές αποχρώσεις, 2019 του Κώστα Ευαγγεπου διαγράφονται με στίγλάτου, με τίτλο: "Τα ρόδα ματα και λεπτές γραμμές, του κήπου"- Costas Evanμέσα σε φόντα συμπαντιgelatos "The Roses" κών και συμβολικών εκτάΤο Ημερολόγιο, σχήσεων, γήινων, θαλάσσιων ματος 20x20 εκ, 14 σελίκαι ουράνιων πεδίων. δες, κοσμούν συνθέσεις (Η αρχική έμπνευση ξεμε τριαντάφυλλα από τον κίνησε από την μελέτη ποικήπο της Σύγχρονης Πιημάτων που έχει γράψει νακοθήκης "Villa Ροδόπη" στη Γαλλική γλώσσα o Ράιστο Αργοστόλι της Κεφανερ Μαρία Ρίλκε, με τον λονιάς. τίτλο: "Les Roses") Το θέμα οικείο και δόΦωτογραφίες έργων: κιμο στον καλλιτέχνη από Ramadan Margjoka την πρώιμη νεότητα του Επιμέλεια έκδοσης: αναπαρίσταται με την Ραλλού Καρτέρη. ωριμότητα του παρόντος Εκτύπωση: Ελευθέριος σε νέα αισθητική προσέγΚαρτέρης. γιση και σύγχρονη εικαΈκδοση: Αρχείο "Foστική γραφή. Η συνθετιtotanism", Αθήνα 2019. κή αρμονία και η φυσική

~ 51 ~

τ. 23

ο ΠαΡαΤΗΡΗΤΗΣ Πόσο θυμίζει την άγρια σαβάνα η κοινωνία μας. Πώς να γινόταν αλλιώς αφού οι ίδιοι νόμοι κυριαρχούν και στους δύο συγκεκριμένους χώρους: οι νόμοι της Ζούγκλας. Η απαρίθμηση των αποδεικτικών στοιχείων όσο κι αν είναι εύκολη τόσο επώδυνη παρουσιάζεται. Δεκάδες ληστείες, βασανιστήρια υπερηλίκων, δολοφονίες, απάτες μεγαλοπαραγόντων, καταχρήσεις και τόσα άλλα που απορρέουν από τη μοναδική λαχτάρα για εύκολη λεία, κέρδος δηλαδή χρήμα, της μόνης αποδεκτής εξουσίας στον κόσμο της εκμετάλλευσης. Το πιο σημαντικό όμως στην αποφορά του φαινομένου αποτελεί το ξύπνημα των τεράτων που θέλουν αυτούς τους νόμους να τους επιβάλουν σαν κανόνα δικαίου. Απ’ τα σπασμένα αυγά τα φίδια του ρατσισμού, του φασισμού, της πατριδοκαπηλείας πλημμύρισαν όλες τις περιοχές της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κυβερνήσεις ολόκληρες κλείνουν τα σύνορα των χωρών τους στους κυνηγημένους των ιμπεριαλιστικών πολέμων ξεχνώντας πως λίγες δεκαετίες πριν και οι δικοί τους λαοί μετατρέπονταν σε φυγάδες-πρόσφυγες στις “ανεπτυγμένες” χώρες που μ’ αυτόν τον τρόπο κάλυπταν τις ανάγκες τους σε εργατικά χέρια, απαραίτητα για την “ανάπτυξη” της εκμετάλλευσής τους, που τους είχε στερήσει ο ίδιος παράγοντας ο… πόλεμος. Αυτή η ζοφερή πραγματικότητα εκδηλώνεται σε καθημερινές πράξεις βίας και ωμότητας. Ό,τι είναι διαφορετικό ρίχνεται στο πυρ το εξώτερο. Θύματα, προς στιγμή τουλάχιστον, οι πρόσφυγες οι ίδιοι. Υπάρχουν κέντρα που έχουν συγκροτηθεί σε πραγματικές επαγγελματικές εγκληματικές οργανώσεις εξαπολύοντας ένα σαφάρι ατελείωτο σε καθημερινή βάση, προσπαθώντας πολιτικά να οικειοποιηθούν τη δικαιολογημένη λαϊκή κατακραυγή σ’ ένα σύγχρονο κυνήγι μαγισσών. Δυστυχώς σ’ αυτό το λαβύρινθο με χίλιους μινώταυρους έχουν εγκλωβιστεί απλοί άνθρωποι που νομίζουν πως μ’ αυτό τον τρόπο θ’ απονείμουν δικαιοσύνη μη γνωρίζοντας πως και το δικό τους χαμό ετοιμάζουν. Στα δελτία ειδήσεων και στα ψιλά γράμματα των εφημερίδων πληροφορούμαστε για δολοφονικές επιθέσεις σε πρόσφυγες, σε συνδικαλιστές, σε μαχόμενους δημοκρατικούς πολίτες, σε κομμουνιστές που παραμένουν απλές ειδήσεις που μετατρέπονται σε δηλητήριο μιθριδατισμού. Τελευταία, και αυτό είναι το ανησυχητικό, φιλοπακιστανικές οργανώσεις στη χώρα μας κατήγγειλαν εγκληματικές επιθέσεις κατά μελών της κοινότητάς τους φασιστικών ορδών με τη συμμετοχή… ασυνομικών. Αν η καταγγελία ευσταθεί τότε τα πράγματα γίνονται πιο σκούρα ακόμη. Σημαίνει πως τα φίδια έχουν συρθεί ως το εσωτερικό του κρατικού μηχανισμού με ανυπολόγιστες συνέπειες. Ας θυμηθούμε την εμπειρία του Αδόλφου κι ας ευαισθητοποιηθούμε την εντεκάτη έστω ώρα. Ο Τραμπ πάντως θα υψώσει το τείχος του μί-

σους κηρύσσοντας τις ΗΠΑ σε έκτακτη ανάγκη αφού τη χώρα την απειλούσαν… εξωγήινοι. ~~~*~~~

―Όμως η λεβεντιά του Έλληνα, φωνάζει ο άνεργος που χάνει τη ζωή του στο τάβλι, θα λάμψει. Τίποτε δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί της. ―Και οι τούρκοι, οι αλβανοί, οι σκοπιανοί που απειλούν καθημερινά; ―Μπούρδες, μια ύλη τεθωρακισμένων αρκεί για να τους πάρουμε παραμάσχαλα, να τους τσακίσουμε. ―Μα αυτά τα λέει ο πρώην υπουργός Άμυνας. ―Αμ πώς, συνεχίζει ο ταβλαδόρος, αυτός ρε μόρτη, είναι παλικάρι το λέει η καρδούλα του! ―Α, έτσι; Και γιατί τον έδωξαν; ―Μα πού ζεις, ρε αόματε; Αφού τους χαρίσαμε την μισή Μακεδονία τι να έκανε ο μόνος πατριώτης της κυβέρνησης; ―Ποιά Μακεδονία; Τα Σκόπια; ―Ναι κύριος, κόψανε την Μακεδονία μας που είναι μία αδιαίρετος και μόνο ελληνική. ―Τι λες; Και τόσα χρόνια γιατί ήταν Γιουγκοσλαβία; ―Γιατί έτσι ήθελαν οι μεγάλοι. ―Μα οι μεγάλοι την ξαναπήραν, αφού διάλυσαν την πατρίδα του Τίτο. ―Τι λες ρε μούσμουλο, ποιά πατρίδα διέλυσαν; - την απελευθέρωσαν να πεις! ―Α, έτσι; ―Αμ πως. Εκείνη την ώρα ακούστηκε από την τηλεόραση: ―Όλοι σας και μόνος μου, όλοι σας και εγώ, σας έχω. Ο πολλά βαρύς κρητίκαρος με το τσιγάρο στα χείλη κοιτούσε τους δύσμοιρους δημοσιογράφους, όπως το λιοντάρι τις αντιλόπες. ―Τι εννοείτε κ. Υπουργέ; ―Αυτό που ακούσατε, εσείς και τα λαμόγια τ’αφεντικά σας. Αυτά που ξέρατε να τα ξεχάσετε. Τέρμα οι ρεμούλες και τα άτοκα δωράκια των τραπεζών. ―Και το δάνειό σας; τόλμησε ν΄ακουστεί μια νεαρή δημοσιογράφος. ―Ποιο δάνειο ρε φρόκαλο, αυτό που πήρα νόμιμα για να σπουδάσουν τα παιδάκια μου; Σύρε στα αφεντικά σου, σύρε. Τότε ο ταβλαδόρος ξαναχτύπησε. ―Να ρε μόρτες οι άνδρες, τα παλικάρια. Έτσι σαν κι αυτόν είναι οι Έλληνες, οι πραγματικοί δηλαδή κι όχι οι γιαλαντζί. Τους άκουγα σιωπηλός μπροστά στο άδειο πια φλιτζάνι του καφέ μου. «Πόσα, στ΄ αλήθεια, ΄΄παλικάρια΄΄ έχει η Ελλάδα μας», τρέμετε όλοι σας την παλικαριά μας. Τώρα βέβαια, τι κοινό έχουν τα δύο παραδείγματα της αυτόχθονης παλικαριάς μένει να διερευνηθεί, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, που ο καφενές δεν μπορεί ν΄απαντήσει. ~~~~~~~

~ 52 ~