Voor slachtoffers van online seksueel geweld blijkt het heel lastig om beeldmateriaal offline te krijgen. Welke verbeter

Ben je geïnteresseerd in Kenza’s berichten vol inzichten, hoop en worstelingen? Volg haar op Instagram: stronglikeafighter en www.stronglikeafighter.com

ik niet goed waarom ik me toch zo ongelofelijk slecht voel. In plaats van in paniek te raken of het te veroordelen, kan ik er ook over praten. Niets is te eng om over te praten. Praten mag en kan altijd. Alleen praten over het misbruik, dat vind ik nog steeds erg moeilijk. Zwaar en beladen, omdat ik eigenlijk altijd hoop op maar één reactie van de ander. De reactie waar denk ik veel lotgenoten ook altijd op hopen: ‘Ja, ik geloof je.’”

Bed weg “Soms is het best heftig wat ik deel. Zoals laatst, toen ik vertelde dat mijn bed me aan mijn trauma’s deed denken, terwijl juist de nachten vaak al zo zwaar zijn. Ik deed het bed de deur uit en heb mijn kamer verbouwd. Nu slaap ik dichtbij de grond, met mijn hond Nugget naast me. Hij is mijn steun en toeverlaat. Eigenlijk helpen we elkaar. Ik train hem en geef hem de aandacht en begrenzing die hij nodig heeft. Door hem moet ik elke dag naar buiten en een vast ritme houden. En hij helpt me wanneer ik diep zit, door met zijn warme lijf bij me te gaan liggen. Dat maakt me rustig. Als klein meisje was ik al dol op honden. Ik heb veel geleerd van het werken met honden en nu volg ik een opleiding tot kynologisch instructeur. Ik hoop in de toekomst ook andere mensen te laten ervaren wat een hond voor je kan betekenen.”

Make art not scars “Ik wil niet dat mijn pijn voor niets is geweest. Ik wil er kracht uit halen en anderen helpen. Mijn motto is: Make art, not scars. Omdat je pijn beter in woorden, beelden of tekeningen kunt stoppen in plaats van het op jezelf af te reageren. Ik worstel al 13 jaar met zelfbeschadiging en creativiteit speelt een belangrijke rol in het loskomen daarvan. Daarom ben ik nu ook begonnen met het schrijven van een boek. Hierin kan ik praten over de dingen die ik altijd verborgen heb moeten houden. Het is een kennismaking met mezelf. Een prachtig proces.” •

Seksueel geweld laat diepe sporen na bij slachtoffers. Snelle en adequate hulp is van essentieel belang om trauma’s te voorkomen. Heb je te maken met acuut seksueel geweld? Neem dan contact op met het Centrum Seksueel Geweld. Bel 24/7 met 0800-0188 of ga naar www.centrumseksueelgeweld.nl

WAT DOET FONDS SLACHTOFFERHULP?

Met het programma Seksueel Geweld werkt Fonds Slachtofferhulp aan de verbetering van de hulpverlening en de (rechts)positie van slachtoffers van seksueel geweld. Zo hebben we de start van het Centrum Seksueel Geweld gefinancierd en ondersteund. Op onze website www.slachtofferwijzer.nl wijzen we slachtoffers en hun naasten de weg naar verschillende hulpinstanties.

Een passende behandelmethode voor slachtoffers van online seksueel geweld

“De beelden zijn nagenoeg onuitwisbaar. Dat maakt het zo moeilijk voor slachtoffers. Via allerlei sociale media kanalen kunnen de foto’s of video’s ineens weer opduiken. Slachtoffers hebben zo het gevoel volledig de controle te verliezen.” Aan het woord is psychotraumatherapeut Rik Knipschild. In opdracht van Fonds Slachtofferhulp leidt hij het onderzoeksproject Interventie herstellen na online seksueel geweld en ontwikkelt hij een multidisciplinaire behandelmethode gericht op het psychische, fysieke en maatschappelijk herstel van jongeren die slachtoffer zijn geworden van acuut online seksueel geweld. Er bestaat nog geen hulpverlening op dit gebied De afgelopen jaren vond een explosieve groei plaats van kinderen en jongeren die slachtoffer worden van online seksueel geweld. Ze worden bijvoorbeeld afgeperst met naaktfoto’s van zichzelf of ondervinden de heftige gevolgen van de verspreiding van seksueel getinte foto’s of video’s. Deskundigheid en ervaren hulpverlening op dit gebied is er nog nauwelijks. Terwijl het meemaken van online seksueel geweld vaak ernstige (psychische) klachten geeft. De jonge slachtoffers ervaren stress- en stemmingsklachten, schamen zich voor wat hen is overkomen en lopen hierdoor vast op school of in hun dagelijks leven. Hoe ga je om met angst en paniek? Rik vertelt over de multidisciplinaire behandelmethode die hij in samenwerking met Fonds Slachtofferhulp ontwikkelt om wél die hulp te kunnen bieden. “De interventie richt zich op jongeren van 12 tot 21 jaar die acuut online seksueel geweld hebben meegemaakt en hierdoor vastlopen. In het behandelplan doorlopen we een aantal stappen. We kijken eerst naar de praktische zaken, zoals de mogelijkheden om beeldmateriaal te wissen en juridische mogelijkheden. Daarna gaan we aan de slag met hoe je om kunt gaan met nare herinneringen en alle angst en paniek die hiermee gepaard gaan.” ‘Wat moeten we doen?’ De aanbevelingen voor het multidisciplinaire behandelplan zijn ontstaan tijdens het onderzoeksproject, aan de hand van interviews met jeugdhulpverleners, politie/recherche, beleidsmakers, leerkrachten, jongeren die zelf slachtoffer zijn van acuut online seksueel geweld en andere betrokken experts. Rik: “We zetten alles in een stappenplan, zodat jeugdhulpverleners straks weten wat ze van a tot z kunnen doen.” Het project wordt in 2020 afgerond, waarna het hulpprogramma wordt uitgegeven als behandelboek met eHealth toepassingen. • Stel je eens voor: je bent verliefd en je stuurt je flirt een naaktfoto van jezelf. Een week later zijn jouw foto’s gedeeld met de hele school. Online seksueel geweld heeft een grote impact op het leven van jongeren.

98% van de Nederlandse jongeren is in het bezit van een smartphone en actief op social media

Leerkrachten, hulpverleners en ouders hebben een groeiende behoefte aan een duidelijk stappenplan, wat te doen wanneer een jongere slachtoffer wordt van acuut online seksueel geweld.

Meer weten over de verschillende vormen van online seksueel geweld? Kijk dan op onze website www.fondsslachtofferhulp.nl/magazine. Daar vind je een overzicht met uitleg.

Striptekenaar Henk Kuijpers, bekend van de strips van Franka, heeft speciaal voor Fonds Slachtofferhulp een illustratie gemaakt over het thema seksueel geweld. Ieder mens is krachtig, maar soms haalt een traumatische ervaring je onderuit. Hulp zoeken en steun vinden bij vrienden en familie kan je helpen je kracht weer te vinden. Zodat je de draad van het leven weer kan oppakken. Kijk voor meer informatie over ons programma seksueel geweld op: www.fondsslachtofferhulp.nl/seksueel-geweld.

Uit cijfers blijkt dat online seksueel geweld steeds vaker voorkomt. Wat wil GroenLinks doen om dit te stoppen? Alle vormen van online seksueel geweld zouden expliciet strafbaar moeten worden gesteld in het Wetboek van Strafrecht. Slachtoffers moeten centraal staan in de aanpak van online seksueel geweld. Politie en justitie kunnen de effectiviteit van hun aanpak verbeteren door deze voortdurend af te stemmen op de ervaringen van slachtoffers. Ook willen wij de weerbaarheid van jongeren en ouders vergroten. Dit kan bijvoorbeeld met goede voorlichting op scholen en via publiekscampagnes. 1

Online seksueel geweld vindt steeds vaker via nieuwe social media kanalen plaats. Hoe kunnen politiek en politie bij blijven als het om nieuwe technologie gaat? Het is belangrijk om lessen te trekken uit de ervaringen van online zedenslachtoffers. GroenLinks wil dat politie en justitie de ervaringen van slachtoffers geanonimiseerd monitoren. Dan valt het meteen op als er nieuwe modus operandi opkomen. Daarnaast is het belangrijk dat politie en het Openbaar Ministerie nieuwe ontwikkelingen en technologieën op de voet volgen. Dat lukt alleen als we de digitale opsporingscapaciteit bij politie en justitie fors uitbreiden. 2

3U heeft zich altijd sterk gemaakt voor het voortbestaan van het Centrum Seksueel Geweld (CSG). Wat zou er volgens u moeten gebeuren om het CSG te versterken? De locaties van het CSG kampen met een groot financieel tekort. GroenLinks blijft er bij de Minister op aandringen het financiële gat te dichten. Daarnaast hebben we de Minister gevraagd naar andere knelpunten in de hulpverlening aan deze groep slachtoffers. Denk bijvoorbeeld aan de tekorten in de jeugdzorg en het gebrek aan diagnostische kennis om seksueel misbruik bij jonge kinderen aan te tonen. GroenLinks knokt ervoor om al deze tekorten op te lossen, zodat slachtoffers de hulp krijgen die ze nodig hebben.

4De aangiftebereidheid bij bijvoorbeeld verkrachtingszaken is al langere tijd laag. Wat wil GroenLinks doen om dit te verbeteren? Het is belangrijk dat je als slachtoffer weet dat je aangifte wordt opgepakt en de dader vervolgd. Jaarlijks blijven er zo’n 350 zedenzaken liggen wegens een capaciteitstekort bij de politie. Dankzij een voorstel van GroenLinks wordt het aantal zedenrechercheurs uitgebreid zodat in de toekomst alle zaken opgepakt kunnen worden. Daarnaast moeten we de privacy van slachtoffers beschermen. Het gebeurt nog te vaak dat slachtoffers met naam en adres genoemd worden in juridische stukken. GroenLinks wil dat we de persoonlijke details van slachtoffers weglaten uit juridische stukken die gepubliceerd worden of die aan de dader overhandigd worden.

5Voor slachtoffers van online seksueel geweld blijkt het heel lastig om beeldmateriaal offline te krijgen. Welke verbeterpunten ziet uw partij op dit vlak? Wat ons betreft moet het voor online platforms verplicht worden beeldmateriaal offline te halen als een slachtoffer een klacht indient. Meteen. Daarna kan dan een juridische toets plaatsvinden om te beoordelen of de klacht terecht was of niet, dit om misbruik van de procedure te voorkomen. Maar dus niet andersom, dat je als slachtoffer in een ellenlang juridisch getouwtrek terecht komt, voordat de beelden eindelijk offline gaan. •

vragen aan....

Niels van den Berge lid van de GroenLinks-fractie in de Tweede Kamer

Vraag het fonds slachtofferhulp

Ineke Sybesma, directeur

“Heel eerlijk, is het niet je eigen schuld wanneer jouw naaktfoto’s online verspreid worden? Waarom zou je ook een intieme foto delen met iemand?”

“E en begrijpelijke gedachte, maar zo zwart-wit ligt het niet. Sowieso, bij elke misdaad die wordt gepleegd, is het de dader die schuldig is. Degene die het vertrouwen beschaamd heeft, niet het slachtoffer. Dat moeten we altijd goed voor ogen houden. Is het verstandig om intieme foto’s of filmpjes van jezelf te delen? Nee, natuurlijk niet. Maar het gaat hier vooral om jonge mensen, tussen de 12 en 21 jaar. Het kenmerk van deze leeftijd is dat je experimenteert, je verkent grenzen, je bent gevoelig voor wat anderen van je vinden. Dit is altijd zo geweest. Sexting is een nieuwe vorm van seksueel experimenteren. 1 op de 8 jongeren deelt wel eens een intieme foto of video van zichzelf, en die worden niet allemaal op social media gedumpt. Het gaat dus ook soms goed. En als jouw vriend, vriendin of klasgenoot het doet, kan het toch geen kwaad? En jij bent toch die stoere jongen of meid, die alles durft? En misschien denk je echt dat je nieuw gevonden online vriend het goed met je voorhad, voelde je je gevleid dat hij je mooi vond, terwijl je daar zelf aan twijfelde.”

EXPERIMENTEREN IN DE IDEALE WERELD “In de ideale wereld kunnen jongeren experimenteren in een veilige omgeving, zonder dat er levenslange consequenties aan blijven kleven. Maar de online omgeving is zeker geen ideale wereld. Het is een wereld zonder grenzen, waarin lang niet altijd duidelijk is wie je wel of niet kunt vertrouwen met jouw afbeeldingen of jouw gegevens. Online seksueel geweld neemt zulke grote vormen aan, dat de politie zelfs spreekt van een epidemie. Het is dan ook onze taak als opvoeders, leraren en hulpverleners om jongeren te wijzen op de risico’s van sexting. En het is de taak van de samenleving, bedrijven, platformbeheerders en de politiek om aandacht te blijven vragen voor online seksueel geweld en te onderzoeken hoe we de online wereld veiliger kunnen maken.”

VICTIM BLAMING “Is het niet hun eigen schuld? Je kiest er toch zelf voor om je foto te delen? Het is een vraag die je verwacht van onbekenden, mensen die niets met het slachtoffer te maken hebben. Helaas is dit vaak juist de vraag die de naaste omgeving stelt. Ouders die vanuit hun onmacht blijven vragen: ‘Waarom deed je dat dan ook? Hoe kon je zo dom zijn?’ Victim blaming noemen we het ook wel. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de gevolgen van victim blaming schadelijker kunnen zijn dan het incident zelf. Het creëert een afstand tussen ouders en hun kinderen. Bovendien heeft het geen zin om de schuldvraag er bij het slachtoffer in te wrijven. Als slachtoffer voel je je al schuldig genoeg. Probeer als naaste niet te veroordelen, maar te steunen, want een foute inschatting maken is niet erg. Je levenslang slachtoffer blijven voelen wel.” •

HULP NODIG? Op slachtofferwijzer.nl delen we tips, ook voor naasten, hoe je om kunt gaan met online seksueel geweld. Afgelopen maart verscheen het boek Dicht bij huis. Waarin psycholoog Iva Bicanic en advocaat Richard Korver hun ervaringen uit de praktijk delen: Wat kun je doen of beter laten in de begeleiding van het kind? Hoe ga je om met het geschonden vertrouwen? Wat doe je met je schuldgevoel, met woede? Wie licht je wel in en wie niet? Wat als het misbruik in de familiesfeer plaats vond? Moet je aangifte doen of niet? En: wordt het leven ooit weer normaal? Een boek om aan te bevelen aan ouders en kinderen die dit meemaken. Kijk op www.fondsslachtofferhulp.nl/magazine voor meer informatie.

We doen steeds meer online. Onze dagelijkse boodschappen, bankzaken, allerlei aankopen. Maar hoe veilig is dit? Volgens het CBS werd in 2019 13 procent van de Nederlanders slachtoffer van cybercrime. Bovendien blijkt de coronacrisis een voedingsbodem voor cybercriminelen. We hebben een aantal tips en weetjes voor je op een rij gezet om cybercrime te weren. In goede en in moeilijke tijden.

TIP 2 Voer geen persoonlijke gegevens in Met phishingmails proberen cybercriminelen je persoonlijke gegevens of bankgegevens te stelen. Open geen mails die je niet verwacht of die van een onbekende afzender zijn. Criminelen kunnen ook gebruikmaken van de naam van een bekende bank, een winkelketen of provider. Voer nooit zomaar persoonsgegevens of bankgegevens in en klik niet op hyperlinks. Twijfel je? Neem dan contact op met de genoemde organisatie zelf.

TIP 3 Aparte wachtwoorden Maak een apart wachtwoord aan voor verschillende accounts en websites. Wanneer een cybercrimineel dan één van je wachtwoorden heeft gehackt, kan hij vervolgens niet zijn gang gaan bij al je verschillende accounts. Vind je het moeilijk om al die wachtwoorden te onthouden? Gebruik dan een speciale app om je wachtwoorden in op te slaan.

TIP 5 Werk veilig thuis Met meer thuiswerkers is het speelveld voor cybercriminelen vergroot. Vertrouw je de mail van een collega niet? Check het dan even bij hem of haar. Klik niet zomaar op links die je krijgt toegestuurd om thuis te werken, wanneer dit niet vooraf is afgesproken. En gebruik tijdens het thuiswerken een beveiligde verbinding. Zorg dat je computer goed beveiligd is en installeer updates zodra ze beschikbaar zijn. Neem technische maatregelen, zoals virusscanners, firewalls en scriptblockers (apps die scripts tegenhouden die een virus kunnen bevatten).

TIP 4 Bescherm je webcam Door de camera van je laptop of pc over te nemen, kijkt een cybercrimineel mee met wat je online doet. Zo kan hij je wachtwoorden achterhalen of meekijken naar je bankgegevens. Ook is de weg vrij voor bijvoorbeeld sextortion. Een toenemende vorm van chantage, waarbij de crimineel pikant beeldmateriaal in handen krijgt om zijn slachtoffer af te persen. De beelden zijn vaak gestolen door het overnemen van webcams of door het hacken van (social media) accounts.

TIP 6 Weet waar je winkelt Volgens de Consumentenbond is naar schatting 1 op de 5 Nederlandse webwinkels onbetrouwbaar. Ken je de winkel nog niet? Check dan altijd of de naam in de adresbalk overeenkomt met de naam van de webshop. En bekijk of er contactgegevens zijn. Is dit niet het geval? Dan heb je grote kans dat je te maken hebt met een nep webshop.

TIP 7 Ken je het nummer niet? Neem dan niet op Word je gebeld door een buitenlands nummer of een Nederlands nummer dat je niet kent? Neem dan niet op. De kans bestaat dat je belt met een nummer waarvoor je voor iedere minuut €1 of €2 betaalt.

WIST JE DAT

TIP 8 Houd actuele meldingen in de gaten De Fraudehelpdesk houdt nieuwe en actuele cybercrime activiteiten in de gaten. Bekijk geregeld hun waarschuwingen op www.fraudehelpdesk.nl

TIP 9 Er is hulp Op www.slachtofferwijzer.nl vind je de weg naar de hulp die bij je past. Hier hebben we alle soorten hulpverlening, voor andere bij cybercrime en online seksueel geweld, voor je gebundeld.

Veel Nederlanders zich online niet veilig gedragen? Uit metingen van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) gebruikt bijna 60% van de Nederlanders een zwak wachtwoord, download 40% onveilige software en deelt zo’n 30% van de respondenten persoonlijke gegevens, zoals hun volledige naam, geboortedatum en e-mailadres.

#2 Traditionele criminaliteit daalt en cybercrime stijgt? Steeds minder Nederlanders geven aan dat zij slachtoffer zijn geweest van traditionele vormen van criminaliteit zoals geweld, inbraak, diefstal en vernieling. Tegelijkertijd stijgt het aantal slachtoffers van cybercrime jaarlijks.

#3 Cybercrime meer is dan hacken en phishing? Bij cybercrime gaat het om digitale vormen van identiteitsfraude, koop- en verkoopfraude, hacken, maar ook cyberpesten. Denk hierbij aan stalking, sextorition en bedreiging met geweld.

Voorkom cybercrime en bepaal zelf wie er meekijkt met je webcam.

Help je ook op een duurzame manier mee? Als donateur van Fonds Slachtofferhulp kan je gebruik maken van de belastingregels die de overheid biedt voor je donaties. Dit kan via een periodieke schenkingsovereenkomst. Hierin leg je vast met welk bedrag je Fonds Slachtofferhulp voor de komende 5 jaar wilt helpen. Het grote voordeel is dat je gift volledig aftrekbaar is van je inkomstenbelasting. En je dus een deel van je gift terug ontvangt van de Belastingdienst. Met jouw periodieke schenking kunnen wij meer slachtoffers helpen.

Wil je jouw hulp aan slachtoffers voor de komende periode goed geregeld hebben? Vraag het periodieke schenkingsformulier aan via donateurskaart 3. Of download het formulier op de website: www.fondsslachtofferhulp.nl/help-mee. Het wijst zich vanzelf en wij regelen de rest en nemen contact met je op.

Daarom periodiek schenken Als donateur van Fonds Slachtofferhulp steun je de hulp aan slachtoffers in onze samenleving. En dat is zeer gewaardeerd. Laten we ook de komende periode met elkaar blijven omzien naar de mensen die het moeilijk hebben. Want niemand kiest ervoor slachtoffer te worden. Saamhorigheid en positiviteit zijn nu extra nodig.