Dat wie doe - 35 jaar Flaeijel Festiviteiten by Flaeijelfeest

PAGI NA

Inhoudsopgave Aan de wieg van het Flaeijelfeest

Boerenboelgoed

Ringsteken om de Sulveren Flaeijel

`It boerewurk

De Boerenoptocht

De hoogste hooibult terwereld

Evert Bruggen

Flaeijelpromotie 48

Het Trekkergebeuren

De Zilveren Duim

In afwachting van de grote dag

‘It Flaeijelmiel’ en de vrouwen van het eerste uur 52

Op ‘e motorfyts nei it Flaeijelfeest

In memoriam

De Oude Ambachten

Alde klean

Jubilerende kruidenierswinkel in nieuw jasje

Jeugdcommissie pakt uit met originele ‘Spekriderij’ 56

De warme Flaeijel bakker

Flaeijel en Friesland College

De Plaggenhut

Het openluchtmuseum en de weergoden

De Tinte

De Flaeijelkoningin

Feest in de tent!

Wisseling van de wacht

De seine harje en los !

‘It Flaeijelmantsje’

De Flaeijel

Colofon 72

PAGI NA

Het bestuur van de stichting Flaeijelfestiviteiten in 1993. V.l.n.r. Jappie Kuiper, Tjalke Brouwer (zittend), Jan Liest, Pieter Achtien, Jan Stelma, Jelle Jongsma, Piet Rusken (staand) en Atze Abma.

Voorwoord Het Flaeijelfeest, ooit gestart als klein dorsfeest, is na vijf en dertig jaar in onze provincie uitgegroeid tot een cultuur-historisch gebeuren van allure met zelfs nationale bekendheid. De pioniers uit de begintijd hebben nooit kunnen bevroeden dat het gebeuren zo zou uitdijen. De mensen van het eerste uur verdienen daarvoor alle waardering en wij zijn vooral hen veel dank verschuldigd. Zij moesten immers alles maar zien uit te vinden. Begonnen bij Frans Pellikaan aan de keukentafel en inmiddels uitgegroeid tot een enorm festijn met meer dan vierhonderd en vijftig medewerkers. Tegenwoordig wordt het stichtingsbestuur bijgestaan door niet minder dan veertien commissies die er gezamenlijk voor zorgen dat alles gesmeerd loopt. Een ontwikkeling waar wij trots op mogen zijn. Om geschiedenis te kunnen schrijven is informatie nodig, informatie verkregen zowel uit schriftelijk materiaal als uit overlevering. In de beginperiode was het nog niet de gewoonte besluiten, activiteiten e.d. uitvoerig schriftelijk vastte leggen. Zeker wat de eerste jaren betreft is men daarvoor aangewezen op mensen van het “eerste uur”. Helaas zijn een aantal van hen inmiddels overleden. Het is goed, nu dat nog mogelijk is, een weergave te maken van wat in de loop der jaren de revue is gepasseerd. Het huidige stichtingsbestuur beschouwt het daarom als zeer waardevol 35 jaar Flaeijel-historie in een jubileumboek vast te leggen. Dit jubileumjaar lijkt daarvoor een bij uitstek goed moment.

De samensteller van dit boek, Yme de Jong, heeft een schat aan informatie aangereikt gekregen. Notulen-krantenknipsels-foto’sFlaeijelboekjes- Flaeijelkranten en niet in de laatste plaats mondelinge informatie verzameld uit gesprekken met diverse mensen. Dit alles bij elkaar diende als basis voor het jubileumboek. Het is ondoenlijk om iedereen die op wat voor manier dan ook in de loop der jaren een bijdrage heeft geleverd aan het Flaeijelgebeuren in dit boek te noemen. Er is daarom voor gekozen alleen de namen van bestuurs-en commissieleden achter in dit boek op te nemen. Wij hopen dat u dit jubileumboek met veel genoegen zult gaan lezen en bekijken. Bestuur Stichting Flaeijelfestiviteiten

Aan de wieg van het Flaeijelfeest De stoomtrein was zijn grote hobby. Als schooljongen logeerde Frans Pellikaan (1932) daarom graag bij zijn tante in Breukelen die langs het spoor AmsterdamUtrecht woonde. Hij was er vaak in een seinwachtershuisje te vinden en raakte niet uitgekeken op de machtige stoomtreinen die onder hem voorbij denderden. Zijn passie voor stoommachines werd nog verder aangewakkerd toen in de oorlogsjaren bij een boer in het dorp rogge en haver werd gedorst. Frans stond met zijn neus vooraan en zag voor het eerst van zijn leven een echte stoomlokomobiel in bedrijf. Dorsen met stoomkracht; het zou hem niet meer loslaten.

Als latere huisarts en opvolger van zijn vader kocht Pellikaan in 1967 een boerderij aan de Buitenweg. Daar vond hij de ruimte en de mogelijkheden voor zijn fascinatie en grote droom, zelf gaan dorsen met een authentieke stoomlokomobiel. En zo geschiedde. Op de gedenkwaardige zaterdag 15 oktober van het jaar 1972 stond bij de boerderij van ‘dokter-boer’ Pellikaan een tot in de puntjes gerenoveerde dorstrein in slagorde opgesteld: stoomlokomobiel, dorskast en stro-pers. Gereed voor de eerste dorsdemonstratie en naar later zou blijken het startschot voor 35 jaar Flaeijelactiviteiten.

PAGI NA

Een nog jeugdige Frans Pelikaan met Fedde Bijker

In rare izerbulte Min of meer bij toeval had de dokter enige jaren eerder in Epe een lokomobiel ontdekt, die door stoom werd aangedreven. Het was een Heinrich Lanz, in 1919 gebouwd in het Duitse Mannheim. Het gevaarte stond weg te roesten maar bleek bij nader inzien nog in goede staat te verkeren. Het antieke voertuig werd naar Nieuwehorne gehaald en toevertrouwd aan de zorg van Pellikaan’s overbuurman Fedde Bijker. Een man met verstand van stoommachines die je bovendien niets hoefde te vertellen over een ‘dorstrein’. Hij was er 40 jaar lang mee de boer op geweest. ‘It wie earst in rare izerbulte. It hat in hiele

put west om alles wer ynoarder te krijen .’ Eenmaal perfect gerenoveerd, werd en bleef de ‘Lanz’ de trots van een steeds maar uitdijende verzameling. Want van het een kwam het ander. Pellikaan stroopte stad en land af op zoek naar in onbruik geraakte landbouwmachines. Alles wat van zijn gading was, dorskasten, stro-persen, strobinders en niet te vergeten een groot aantal oude trekkers van uiteenlopend merk en makelij werd aan de collectie toegevoegd. Er werd geadverteerd in landbouwbladen en de dokter sneupte waar hij maar kon. Zo ontdekte hij eens een Deering-trekker op massief ijzeren wielen uit 1923 die een van de eerste landbouwtrekkers van ons land bleek te zijn geweest. En een imposante Lanz Bulldog uit 1935 die in de oorlog op de vliegbasis in Leeuwarden was gebruikt. ‘Wier, by alles wat wy kocht ha, is in ferhaal.’ Earste yn Nederlân De eerste dorsdemonstratie op die gedenkwaardige zaterdag in oktober trok veel bekijks. Tot volle tevredenheid van de dorsploeg werd de oogst van een hectare door Pellikaan zelf gezaaide haver gedorst. ‘Ik wie de earste yn Nederlân dy’t nochris op dizze âlde manier oan it terskjen west hat. Alles draaide noch pûrbêst. Wy ha in moaie dei hân en in soad plesier. Wy gean hjir beslist mei troch’, vertelde de trotse initiatiefnemer jaren later. Het werd in het bijzonder een feestdag voor de ‘mantsjes fan Pellikaan’: Fedde Bijker, Albert Veenstra, Andries Bosma, Siemen Bosma en Wiebe Plantinga, die eerder met dit werk vele jaren hun brood verdienden. Zij waren ook de volgende jaren van de partij toen het ‘terskjen by Pellikaan’ steeds meer belangstelling trok en langzaam maar zeker uitgroeide tot een waar dorpsfeestje met muziek, een hapje, een drankje en steeds meer attracties. Kortom, de kiem was gelegd voor het Flaeijelfeest dat in 1977 officieel van start ging.

aangetoond, met alle gevolgen van dien. Evenals zijn later toegetreden zoon Bertjan bleef Frans Pellikaan tot halverwege de jaren negentig bestuurlijk bij de Stichting betrokken. Daar kwam een eind aan toen hij in 1995 terugtrad als voorzitter van de Oude Ambachten. Op Landgoed De Horne blijft de oud-huisarts evenwel tot op de dag van vandaag de scepter zwaaien over zijn grote droom van weleer: dorsen met de stoomlokomobiel. Daar kan men ook zoon Bertjan aantreffen met zijn al even nostalgische koffiebrander. Met de slag van een routinier brandt hij er grote hoeveelheden ‘apenuten’ die bij het publiek gretig aftrek vinden. ‘Pake en heit’ maken daarbij tegenwoordig graag gebruik van de hand-en spandiensten van een ‘pakesizzer’. Drie generaties Pellikaan Flaeijel-actief. Een even uniek als memorabel feit.

Drie generaties De familie Pellikaan is sindsdien onlosmakelijk met het Flaeijelfeest verbonden gebleven. Dokter Fransin de beginperiode nadrukkelijk aanwezig als de ‘skrepper en skriuwer’ van het Flaeijelgebeuren- wist met bezieling en een niet te stuiten dadendrang de vrijwilligers van het eerste uur achter zich te krijgen. Zo de afgelopen jaren onmiskenbaar hebben

De leerlingen van het Flaeijelschooltje zongen eens dit speciale lied (wijze: Drie kleine kleutertjes die zaten op een hek)

PAGI NA

Ringsteken om de Sulveren Flaeijel De ‘hynstemannen’ van het eerste uur zijn het er gauw over eens. Het traditionele ringsteken mag niet in het programma ontbreken. En dan maar meteen zoals het hoort. Om het Fries kampioenschap met een mooie wisselprijs, de ‘Sulveren Flaeijel’. Bovendien worden prijzen beschikbaar gesteld voor het mooiste geheel. Zowel voor twee- als vierwielige rijtuigen. Er is één voorwaarde. Alleen de combinaties die ’s ochtends te zien zijn geweest in de Boerenoptocht,

mogen deelnemen. Ook dan is er aan deelnemers geen gebrek. Om de grote belangstelling binnen de perken te houden, worden niet meer dan 25 combinaties toegelaten. Veel deelnemers laten geen jaar verstek gaan. Trotse Friese paarden, authentieke rijtuigen en prachtige klederdrachten, een nostalgisch schouwspel van de bovenste plank! Een Flaeijelfeest zonder ringsteken is sindsdien ondenkbaar.

De Boerenoptocht

rijdend openluchtmuseum zonder weerga

Begin jaren zeventig hadden de dorsdemonstraties bij de boerderij van Frans Pellikaan veel bekijks. Aangevuld met allerlei attracties kon men langzamerhand zelfs spreken van een klein dorpsfeest. Het bracht de initiatiefrijke dokter op een idee. Op een dag kreeg zijn hulp en toeverlaat Wiebe Hoekstra te horen: ‘Wy moatte eins wer ris mei wat âlde hynder-en-weinen de dyk út. Yn in optocht lykas froeger yn Ald-en Nijhoarne. Dan kinne wy sjen litte hoe’t it boerelibben him eartiids ôfspile hat.’ De mannen lieten er geen gras over groeien. Er werd een aantal ‘hynsteminsken’ benaderd (Roel de Groot, Wander Brinkhof, Evert Bruggen en Siebold Pander) dat er al gauw in slaagde een dozijn combinaties bij elkaar te scharrelen. Het was een bescheiden begin, geen praalwagens maar wagens zoals die vroeger door de boeren werden gebruikt. Die eerste Boerenoptocht in 1977 was een groot succes en de beslissende stoot voor de officiële start van het Flaeijelfeest.

PAGI NA

Pikefel De Leeuwarder Courant schreef op 24 september van dat jaar o.m. het volgende: ‘Begunstigd door stralend herfstweer hebben de dorpen Oude- en Nieuwehorne zaterdag ‘flaeijelfeest’gevierd. Ter gelegenheid van het feest trok ’s morgens een unieke optocht door de ‘buorren’, die zijn bijzonderheid ontleende aan het feit dat men er in geslaagd was oude, door de mechanisering van het boerenbedrijf in onbruik geraakte wagens en werktuigen weer op de weg te krijgen.’ Nadat hij de Boerenoptocht aan zich voorbij had laten trekken, liet een toeschouwer zich jaren later eens ontvallen: ‘Ik haw it hiele spul no al mear as tsien kear oan my foarby kommen sjoen. Dy ratteljende hynder-en -weinen, dat âlde ark en dy âlderwetske klean. Ik krij der alle kearen wer pikefel fan.’ Traditie Deze korte karakteristiek is nog steeds duizenden toeschouwers uit het hart gegrepen die jaarlijks het rijdende museum op de ‘Boulevard de nostalgie’ aan zich voorbij zien komen. Alhoewel tegenwoordig in de optocht ‘it boerelibben fan doe’ voor een deel wordt overschaduwd door indrukwekkende blikvangers, die overigens bij het publiek grote bewondering oogsten. Al spoedig blijkt dat de Flaeijeloptocht een dijk van een traditie gaat worden. Steeds meer deelnemers melden zich spontaan en belangeloos aan. De commissie zelf weet voor de eigen verzameling beslag te leggen op allengs meer wagens en ‘nijsgjirrich boere ark’. Een optocht, daar hoort muziek bij. In 1980 wordt de stoet geopend door het Heerenveense Muziekcorps dat een jaar later versterking krijgt van de plaatselijke Vrije Fries. Vele corpsen en bands laten de komende jaren van zich horen.

echter ook zijn schaduwzijde. Er moet steeds meer geld worden opgehoest om de onkosten te kunnen bestrijden. Want de een na de andere nieuwigheid haakt bij de optocht aan.. Zoals o.m. een originele ‘húsketonsjewein’ die voor het eerst mee rijdt. En niet te vergeten vele buurtverenigingen die dikwijls met grote vindingrijkheid op platte wagens menig historisch tafereel weten uit te beelden. En over ‘reclame’gesproken, de fraaie Bierwagen van Heerlijk Helder Heineken wordt een trouwe deelnemer.

Vooruitziende blik De komst van een imposante Postkoets met 4-span betekent zoiets als een trendbreuk. Men gaat steeds vaker buiten de provincie op zoek naar buitengewoon, historische rollend materieel. In het programmaboekje van 1982 geeft de commissie blijk van een vooruitziende blik: ‘We mogen welhaast spreken van een landelijk uniek gebeuren.’ Dat heeft

Fameuze optocht Halverwege de jaren tachtig maakt een prachtige lijkkoets zijn opwachting in de stoet. In veler ogen een dissonant. De commissie denkt daar anders over: ‘De lijkkoets was vroeger een dagelijks weerkerende verschijning op het platteland. Vandaar.’ Bijde 2e lustrumviering bevindt ook burgemeester Reinders zich onder de toeschouwers. Hij is

overdonderd en spreekt van een fameuze optocht. Het wordt langzamerhand steeds moeilijker authentieke wagens aan de bestaande collectie toe te voegen. Dan zelf maar de handen aan de ploeg slaan. Zo was vroeger de bodewagen van Dijksma een vertrouwde verschijning in het dorp. De commissie had al eens beslag weten te leggen op een gaaf oud onderstel van zo’n wagen. Aan de hand van tekeningen en oude foto’s krijgt men het voor elkaar er met eigen krachten weer een nieuwe bovenbouw op te zetten. In de optocht van 1987 is de ‘remake’ in volle glorie te bewonderen. Het nostalgische beeld anno 1993 PAGI NA

Buurtverenigingen Zogezegd, het is een ‘poepetoer’ maar de commissie slaagt er toch ieder jaar weer in de nodige nieuwigheden aan het rijdende spektakel toe te voegen. In 1990 is dat bijv. de ‘Stanley Steamer’, zijnde de enige stoombus in Europa. Deskundigen menen te weten dat er op de hele wereld slechts vijf van die bussen te vinden zijn. En zo iets is dan op een zaterdag in september in ons dorp te bewonderen! Wellicht iets minder aansprekend, maar wel van ‘tichter by hûs’ zijn dat jaar een scharenslijper en de bekende Raaptepper van Katlijk. De buurtverenigingen komen extra gemotiveerd aan de start. De Stichting Flaeijelfestiviteiten stelt 3 prijzen beschikbaar voor de mooiste wagens . In de buurten wordt avond aan avond hard gewerkt om een prijs - financiële bijdrage - in de wacht te kunnen slepen. Enkele jaren later maakt de commissie bekend dat zij diep in de buidel heeft moeten tasten. Het betreft de aankoop van een originele ‘scheresliep’. Er zijn enkele duizenden mee gemoeid. En de toeschouwers vinden het allemaal prachtig. Ze blijven komen. Van heinde en verre.

Gemiddeld zo’n 20 tot 25.000 bezoekers posteren zich ieder jaar opnieuw langs de route. In afwachting van de nagenoeg 4 kilometer lange stoet die soms moeizaam en met horten en stoten vooruit komt. De reacties lopen uiteen. Een enkele keer morrend: ‘wêrom duorret it allegear salang?’ Soms aangedaan: ‘mei krekt sa’n heawein hat ús heit yn de oarloch foar it ferset nochris wapens teplak brocht.’

Figuranten Wie de Flaeijelkranten van de afgelopen 20 jaar doorbladert, komt tot de ontdekking dat ook fietsers en voetgangers uit grootmoeders tijd hun steentje bijdragen aan het spektakel. Dorpsomroepers, ‘bôlerinsters’, veldwachters, schoorsteenvegers, ‘lapkekeaplju’, mollevangers, ijscomannen, petroleumventers, zigeuners en wie al niet meer laten zich zien en horen. Ook schoolkinderen op versierde fietsen spelen enthousiast hun rol mee in het openluchtmuseum.

Evert Bruggen man van het eerste uur

Begin jaren zeventig kocht Frans Pellikaan een paard van Evert Bruggen (1934) in Jubbega. Toen Bruggen, geen onbekende in de paardenwereld, later eens in Nieuwehorne naar de aankoop kwam kijken, wist Pellikaan hem voor het prille Flaeijelgebeuren te interesseren. ‘Hy sei: wy ha aanst wer ús terskfeest. Dêr wolle wy ek in ringriderij by ha. Wy moatte wat folk ha om dat te regeljen. Soene jo dêr as hynsteman wat foar fiele? No, ik hie der wol nocht oan. Dat sadwaande kaam ik telâne yn de kommisje dy’t ek mei in optocht de dyk op woe.’ Evert Bruggen is met geestelijk vader Pellikaan de laatst overgeblevene van de mannen van het eerste uur. ‘Ik hie doe mei de bêste wil fan de wrâld net betinke kind wat der letter allegear fan komme soe.’ De Jubbegaaster bleef tot in 1980 meedraaien in de Flaeijelcommissie. ‘It wie in moaie ploech. Ik ha altyd goed mei de minsken kind. Mar it wurde stadichoan al mar grutter. Dan hiene se it oer dy en dy, mar ik kende eins gin

PAGI NA

mins yn Ald- en Nijhoarne. Dat wie de reden dat ik sei: it liket my better en sykje foar my mar in oarenien.’ Bruggen en zijn vrouw bleven wel betrokken bij de optocht. Zelf in een Friese sjees en door hun beide dochters die als amazone de stoet openden. Na de dood van een der dochters, die op jeugdige leeftijd aan een ongeneeslijke ziekte overleed, raakte het Flaeijelfeest voor Evert Bruggen en zijn vrouw uit het zicht. Uitgezonderd de optocht, die laten ze nog ieder jaar aan zich voorbij trekken.

De Boggelrieders uit het Overijsselse Losser komen ook op de fiets. Maar dan op antieke velocipèdes in bijpassende kledij. Eind jaren negentig krijgt het openluchtmuseum internationale uitstraling met een Frans rijtuig anno 1870, een Engelse zigeunerwagen anno 1900 en een Duits rijtuig, een zgn. Berliner. Militair vertoon In het jubileumjaar 1991 trekt het mobiele openluchtmuseum voor de 15e keer door de ‘buorren’. Voor de commissie een mooie gelegenheid de optocht extra luister bij te zetten. Met militair vertoon nog wel. Zij laat een afvaardiging van de Koninklijke Historische Veldartillerie uit het Groningse Usquert aanrukken die 17 paarden en 4 wagens met zich meevoert. In 2003 loopt ene Jeanne uit Lunteren in antieke kledij voor de 10e keer mee in de optocht. In de Flaeijelkrant vertelt zij: ‘Het Flaeijelfeest is mijn favoriet. Nergens is zo’n mooie optocht van oude spullen als in Oude- en Nieuwehorne in Friesland. Het is gewoon geweldig Omdat alles hier bij elkaar is en in één dag te bezichtigen.’ Kopie Er valt niet aan te ontkomen dat de ‘moeder aller optochten’ zich zelf ieder jaar opnieuw voor een groot deel kopieert. Neem alleen al de ruim 40 voertuigen die de Stichting in eigen beheer heeft. Dat geldt overigens ook voor veel deelnemers van buiten het dorp. Wat dat betreft is Germ Lettinga uit het Friese Winsum een ongeëvenaarde ‘recidivist’. In het 6e lustrumjaar mag hij er zich op beroemen alleen de eerste optocht te hebben gemist. Op zijn tilbury met achtereenvolgens zijn vrouw, twee dochters, een schoondochter en sinds enkele jaren een ‘pakesizzer’ als medepassagier heeft Lettinga slechts gebruik gemaakt van twee verschillende paarden. ‘Ik ha yn de Flaeijeloptocht mear froulju fersliten as hynders.’ En de topattracties blijven maar komen. In 2007 maar liefst 5 postkoetsen waarvan één met 10 paarden er voor. In 2009 de Ganzenfanfare, een unieke combinatie van samenspel tussen mens, dier en muziek. Het zal de komende jaren niet anders zijn. De Boere optocht - in bjusterbaarlik moai barren!

PAGI NA

Het Trekkergebeuren mega-show die zijn weerga niet kent

Het begint allemaal vrij onschuldig. De nostalgische Boerenoptocht doet sinds jaren met groot succes oude tijden herleven. Een onmiskenbare ‘boppeslach’ die duizenden toeschouwers naar Oude-en Nieuwehorne trekt. ,Bij Frans Pellikaan staat ondertussen een prachtige collectie oude trekkers werkloos in de schuur. ‘It soe miskien aardich wêze en lit wat fan dy trekkers achter de optocht oanride’, bedenkt men in de Flaeijelcommissie.

Niet wetende wat dit ‘aardichheidsje’ voor gevolgen zal hebben, worden enkele bezienswaardige exemplaren uit de Pellikaancollectie rijklaar gemaakt. Ze sluiten zich rokend en ronkend bij de optocht aan. Overigens onder protest van sommige optochtdeelnemers. Die vrezen dat hun paarden op hol zullen slaan bij de herrie van een oude Lanz-trekker. Het wordt de aanloop naar een eendaags trekkerevenement dat sindsdien een eigen plaats heeft veroverd binnen het totale Flaeijelgebeuren. Er komen geleidelijk steeds meer verzoeken binnen van mensen die hun antieke tractor ook graag aan het publiek willen tonen. Ze zijn in de meeste gevallen welkom en al snel is er op de Schoterlandseweg sprake van een ware trekkerparade. Binnen enkele jaren ‘promoveert’ de trekkershow van de staart naar de kop van de optocht en begint een eigen leven te leiden.

Trekkercommissie

Er komt een Trekkercommissie die de toenemende belangstelling bij de oldtimer-hobbyisten in goede banen moet leiden. Deelnemers zijn welkom mits hun trekker niet jonger is dan 30 jaar. Originaliteit en uitrusting moeten aan hoge eisen voldoen. In 1997 is men zelfs gedwongen - ‘de rem moat der op’ - een limiet voor deelname in te stellen . Door een notaris worden sindsdien niet meer dan 50 inschrijvers ingeloot die in de optocht mogen meerijden. Daarmee blijft de lengte van de optocht beperkt tot ruim een halve kilometer.

Stormachtige ontwikkeling

Men raakt er meer en meer van overtuigd dat de trekker ook in het vervolg van het dagprogramma

PAGI NA

niet mag ontbreken. Het wordt de start van een stormachtige ontwikkeling. Het huidige ‘Trekkerevenement’ is geboren. In het programmaboekje van 1987 wordt voor het eerst voorzichtig melding gemaakt van een behendigheidswedstrijd met oude trekkers: ‘Op het Flaeijelterrein aangekomen, zullen de deelnemers aan de optocht met elkaar wedijveren in een piste, waarbij trekker en wagen door een bochtig parcours moeten worden gemanoeuvreerd. Wij hopen op een leuke wedstrijd met sierlijke rookpluimen.’ Het blijft de volgende jaren niet bij optochtdeelnemers alleen. Steeds meer niet ingelote trekker-fanaten parkeren hun glimmend gepoetste trots op Landgoed De Horne.

Van 70 tractoren in 1989 tot ruim 3 x zoveel in 2004. Aangevuld met o.m. stationaire motoren en klassieke motorfietsen die hun aanwezigheid combineren met een toertocht in de omgeving. Er verschijnt zelfs woonwagenvolk dat het publiek uitnodigt voor een bezichtiging van zijn romantische ‘Pipo’-wagen.

Activiteiten

De creatieve Trekkercommissie zit ondertussen niet stil en voegt de ene na de andere attractie aan haar programma toe. Een veelheid aan activiteiten passeert de revue. Bijvoorbeeld: een touwtrekwedstrijd publiek tegen trekker, ringsteken om de ‘sulveren Flaeijel’, trekkertrek voor de oudjes, een knoeibak om mee te eggen of te ploegen, een slakkenrace, stoelendans, step-on-sledge, trekkersprint, hooipak surfen, boomstamtrekken. Kortom, te veel om op te noemen. Van demonstraties met stoomblazende miniaturen van allerlei soorten en maten tot trapskelteren voor de jeugd. Het publiek komt ogen tekort.

Publiekstrekkers

Voor het 20e Flaeijelfeest wordt het uit 1953 stammende, legendarische ‘Eicher-rad’ uit Duitsland gecontracteerd. Een primeur voor het noorden van ons land. In de verticaal opgestelde hoepel met een doorsnee van 8,5 meter rijdt een trekker rond van 16 pk. Een jaar later trekt een 30 meter hoge telescoopkraan grote aandacht. Er hangt een trekker aan waarvan de onzichtbare merknaam kan worden geraden. Het zal niet bij die ene keer blijven. In 2000 zijn niet trekkers de publiekstrekker maar parachutisten van het Nationaal Paracentrum Teuge die tussen de trekkers op het feestterrein een geslaagde landing maken. In 2007 kan men getuige zijn van een doorlopend trekker-defilé. Om hun oldtimer aan het publiek te tonen, rijden deelnemers onder een grote ereboog door over een podium. Begeleid door smeuïg commentaar van Skûtsjesyl-verslaggever Klaas Jansma die ook goed thuis blijkt te zijn in de trekkerwereld. Wat kleinschalig begon, groeit langzaam maar zeker uit tot een gigantisch evenement dat in wijde omtrek zijn weerga niet kent.

In afwachting van de grote dag

Verscholen achter de Wijbrandischool staat een enorme loods van 50 x 20 meter. Tot de nok toe volgestouwd met verreweg de belangrijkste rekwisieten voor Boeren Optocht en Oude Ambachten. Duizend vierkante meter opslagruimte voor bij elkaar geschoven en gestapelde wagens, karren, werktuigen, bouwsels, voorwerpen en overig ‘ark’. Als een tropische wervelstorm er greep op zou krijgen, was het Flaeijelfeest ten dode opgeschreven. Ieder jaar opnieuw moet de loods worden geruimd en de inhoud worden afgevoerd naar Landgoed De Horne en de start van de optocht in Oudehorne. Een mens zou er mismoedig van worden want alles moet ook weer terug. Al met al voor commissies en vrijwilligers ‘in bealch fol wurk.’

PAGI NA

Op ‘e motorfyts nei it Flaeijelfeest

Om de optocht op tijd van vers bloed te kunnen voorzien, is het stichtingsbestuur in heel Nederland voortdurend op zoek naar nieuw ‘oud’ materiaal. Zo komt ze in 1994 in contact met de Veteraan Motorenclub, een groep liefhebbers van klassieke motorfietsen. Met als plezierig gevolg dat 25 bezienswaardige oude motoren hun opwachting maken in de optocht van dat jaar. De in stijl geklede motorrijders trekken veel bekijks en maken na afloop een 80 km lange Flaeijeltoertocht door de omgeving. Geparkeerd op het feestterrein zijn de oudjes ’s middags te bezichtigen. Verrassingsprijs Èr is een Commissie voor Oude motoren in het leven geroepen om de rondrit, waar toenemende belangstelling voor bestaat, in goede banen te leiden. Liefhebbers kunnen zich aansluiten mits zij een motorfiets berijden met een bouwjaar van vóór de jaren zestig. In 2004 wordt de attractie opgeleukt met een Verrassingsprijs. Twee willekeurige bezoekers mogen hun favoriete motorfiets aanwijzen. Aan de van niets wetende eigenaar wordt de prijs uitgereikt: een Fries Suikerbrood van 1 meter lang!

PAGI NA

De Oude Ambachten

uniek openluchtmuseum in het weiland

Begin jaren tachtig komt de feestcommissie met een nieuwtje: ‘Er zullen met zoveel mogelijk mensen uit eigen streek oude ambachten, beroepen e.d. worden getoond. (geen verkoop) Alle begin is moeilijk maar toch is de commissie er in geslaagd om een 20-tal van deze zaken te kunnen laten zien. O.a. dorsen met de vlegel, een klompmaker, een takkenbosbinder, een heidebezemmaker. Dames aan het boenstap, aan de wastobbe, aan het zuivel bewerken enz. enz.’

Niemand kan dan nog bevroeden dat deze, op het eerste oog simpele, mededeling het startsein zal blijken voor een uniek evenement met landelijke bekendheid. Een jaar later verduidelijkt de commissie nog eens haar bedoelingen: ‘Vorig jaar een fraai debuut op het flaeijelfeest. Gebracht door een enthousiaste ploeg mensen waaronder zeer velen uit onze dorpen. Al jaren zijn oude ambachten een haast niet meer weg te denken onderdeel bij vele festiviteiten. Daarom voor de commissie niet zo moeilijk om van de grond te krijgen. Maar wel het gegeven om het anders te doen dan elders.’ Een loffelijk streven dat bijna twintig jaar later volledig is bewaarheid. Door de jaren heen Men pakt de zaken meteen groot aan. Al gauw brandt het smidsvuur, komt er een oven voor de ‘warme’ bakker en verrijst herberg ‘De Vergulde Romer’.

Na het realiseren van een kruideniers- en slagerswinkel biedt ‘Oude Ambachten’ in 1987 al een aardig beeld van de vroegere dorpsmiddenstand. Het geheel krijgt langzamerhand de allure van een dorpsstraatje. Aan het eind van de dorpsstraat trekt de dorsmachine veel belangstelling, worden hele boomstammen tot planken gezaagd en ‘bealgje’ veenarbeiders in de baggelbak. Aan de vooravond van de grote dag slepen vrijwilligers onvermoeibaar materialen aan. Er wordt getimmerd en geverfd om onderdak te kunnen bieden aan steeds meer activiteiten die een nostalgisch beeld oproepen van het dagelijkse leven in grootmoeders tijd. In de Zuivelhoek wordt gekarnd en kaas gemaakt (‘wolle jo ris even priuwe?’). Huismoeders in gebloemde schorten buigen zich over wastobbe, draaien aan de wringer en hangen de was te drogen. In de keuken bakken en koken de medewerksters op een petroleumstel. Warme ‘greauwen’ worden op roggebrood geserveerd. De Boerenleenbank‘ vervult een belangrijke functie in het dorpsleven. In het stijlvolle interieur met imposante brandkast roken directeur en ‘rike boer’ genoeglijk een dikke sigaar.

Stamgasten leggen een kaartje onder het genot van een fikse borrel. De barbier scheert zijn klanten en de fietsmaker plakt een binnenbandje.

PAGI NA

‘Bûte’ is het ‘ûngetiidzjen’ in volle gang. ‘Seinemeane’ is er nog een dagelijkse bezigheid. Op het boerenerf bewerken arbeiders met de flaeijel het gemaaide graan. In de ‘jister’ worden de koeien nog met de hand gemolken.

Jong leare, âld dwaan

Merke Van een geheel andere orde zijn de antieke kermisattracties in de dorpsstraat. Met de prachtige luchtschommel als onbetwiste blikvanger. De commissie kreeg het fraaie exemplaar via een verzamelaar in bezit. De schommel, waar tijdens het feest druk gebruik van wordt gemaakt, is bijna 100 jaar oud en nog in originele staat. De schilderingen boven de bootjes zijn bijzonder evenals de tekstborden en de kassa. De bootjes worden nog handmatig op de rem gezet. De commissie heeft meer oud ‘merkespul’ in eigendom. Zoals een grappige bommenwerpertent en een cakewalk uit 1895, die jammer genoeg niet meer te restaureren is Ook hobbyïsten uit het hele land hebben inmiddels het Flaeijelfeest ontdekt. Voor een geïnteresseerd publiek demonstreren ze in het vergeetboek geraakte

oude ambachten. Palingrokers, stoelenmatters, imkers, koperslagers, glasblazers en spinners. Teveel om op te noemen. In het voorwoord van zijn programmaboekje weet voorzitter Jappie Kuiper in 1992 het nostalgische gevoel treffend te verwoorden: ‘As de besikers aanst de stoomfluite fan de stoomlokomobyl hearre, is it krekt as wurde se weromfluite nei it ferline.’ Kortom, het openluchtmuseum is volop in bedrijf. De planologen buigen zich ondertussen regelmatig over het bouwplan van de dorpsstraat. Het ‘inbreiden’ is een jaarlijkse operatie die doorgaans naar tevredenheid kan worden afgerond. Om maar eens wat te noemen, in de jaren negentig neemt de commissie het besluit dat ‘Flaeijelvillage’ moet worden uitgebreid met een school. En het schooltje komt er. Compleet met oude schoolbanken,

kapstokken, lessenaar, griffels en leien. Leerlingen van de plaatselijke basisscholen krijgen er zelfs op zaterdag les van strenge meesters en juffrouwen (‘Ga jij maar in de hoek staan!’). Wat in drokte Wanneer de vorige eeuw op laatste benen loopt, kan de Oude Ambachtencommissie met trots en voldoening vaststellen dat het loffelijke streven van de initiatiefnemers (‘anders dan elders’) aan alle kanten is geslaagd. De dorpsstraat, waar af en toe geen doorkomen aan is, staat als een huis en wordt omringd door zoveel al of niet agrarische activiteiten dat de bezoeker ogen tekort komt en dikwijls niet weet waar hij eerst of laatst een kijkje moet nemen. Afgezien van een incidentele regendag blijven de bezoekers door de jaren heen massaal toestromen. De schattingen lopen uiteen van tien- tot twintigduizend. In de namiddag van 25 september 2010 zit een bejaard echtpaar in de tent een glaasje cola te drinken. ‘By ús yn Jorwert bin’ wy ek hiel wat wend, hear. Mei it Iepenloftspul, wit jo wol. Mar wat hjir hjoed allegear te rêden wie, it is net te leauwen. En wat in drokte. Wy ha lang net alles besjen kind. Wy komme graach in oare kear nochris werom….’

In het Flaeijelschooltje wordt nog op zaterdag les gegeven

PAGI NA

Jubilerende kruidenierswinkel in nieuw jasje In 2010 wordt in de dorpsstraat op het Flaeijelterrein een jubileum gevierd. Vijfentwintig jaar eerder namelijk opende ‘Weduwe J.O.Dijksma’ er als een van de eerste middenstanders een kruidenierswinkel. De winkel is een historische ‘remake’ van de èchte zaak die bijna honderd jaar lang door de Weduwe en twee generaties na haar aan de Schoterlandseweg werd gedreven. Voldoende aanleiding dus om de winkel in het jubileumjaar een fikse opknapbeurt te geven. De restauratie wordt toevertrouwd aan leerlingen van het Friesland College die elders op het terrein inmiddels reeds hun sporen hebben verdiend. En de renovatie ‘kin besjen lije.’ Vooral de in het vernieuwde gebouwtje aangebrachte ouderwetse winkeldeur blijkt een blikvanger te zijn. Het gezandstraalde glas in de deur met de sierlijke

naamgeving ‘Weduwe J.O.Dijksma’ is afkomstig uit de vroegere winkel op de grens van Oude- en Nieuwehorne. Bijgestaan door zijn zoon en een ‘winkelfeint’ staat laatste eigenaar Jan Dijksma nu al weer een kwart eeuw in de dorpsstraat achter de toonbank. Zowel bij jong als oud vindt vooral ouderwets snoepgoed er gretig aftrek. ‘Us snobbersguod giet de hiele wrâld oer’,vertelt de jubilaris niet zonder trots. Regelmatig slijt hij bijv. zoethout aan een vaste klant die dat aflevert bij een kennis in Amerika. ‘En wy ha sels alris in kistje bruidsuikertjes opstjoerd nei Afrika. Dat wie bedoeld foar it brulloftsfeest fan in Nederlânsk echtpear.’ Export, een mooie opsteker voor het Flaeijel imago.

PAGI NA

De warme Flaeijel bakker Op een doordeweekse dag wordt het met klimop begroeide en achter ‘âlde PEB-peallen’ weggedrukte gebouwtje gemakkelijk over het hoofd gezien. Zo niet op de laatste zaterdag in september. Dan blijkt datzelfde ‘neazige’ gebouwtje plotseling een volwaardige bakkerij waar de oven brandt en brood en banket als zoete broodjes over de toonbank gaan. Deze laatste bakt inmiddels al meer dan 25 jaar brood in de Flaeijeloven.. Een stroom van bezoekers verdringt zich jaarlijks voor de toonbank Vooral zijn versgebakken brood en oranjekoeken zijn bijzonder populair bij de eendagsklanten. Na enige jaren laat de geïmproviseerde behuizing van de bakkerij veel te wensen over. Halverwege de jaren tachtig wordt besloten het bouwsel te vervangen door een permanent, opgemetseld onderkomen dat met zijn tijd mee kan. Aan de rand van Landgoed De Horne vormen bakkerij en plaggenhut sindsdien het enig zichtbare wat herinneringen oproept aan het eendaagse openluchtmuseum.

Al vroeg wordt de Oude Ambachten hoek uitgerust met een originele bakkersoven. De vooroorlogse oven met een gewicht van ruim 10 ton komt uit een bakkerij in Mantgum. Het unieke exemplaar is bij stukken en beetjes naar Nieuwehorne getransporteerd en weer in oorspronkelijke staat opgebouwd. Getuigen spreken van een waar spektakel. De oven wordt traditioneel met takkenbossen gestookt. Enkele oudgedienden, warme bakkers die vroeger hun vak uitoefenden in de streek, krijgen een herkansing. Ze worden bijgestaan door een 16-jarige kleinzoon in opleiding.

De Plaggenhut

relikwie uit een armoedig verleden

Andries, of zo men wil Broer de Jong was een toegewijde Flaeijelmedewerker. Met zijn robuuste gestalte, luide stem en opgeruimd karakter was hij jarenlang op Landgoed De Horne een markante persoonlijkheid. Bij de opbouw van het feestterrein nooit te beroerd om de hand uit de mouwen te steken en altijd in voor een gemoedelijk praatje. Velen zullen zich hem echter vooral herinneren als ‘bouwmeester’ en beheerder van de authentieke plaggenhut die zijn lust en zijn leven was.

Eind jaren tachtig gingen stemmen op om een echte plaggenhut te bouwen. Het zou een welkome aanvulling zijn op het terrein waar jaarlijks nostalgie hoogtij viert. Men hoefde niet lang te zoeken naar de man aan wie de klus kon worden toevertrouwd. Andries de Jong stortte zich met groot enthousiasme op het project. Nadat hij zich intensief had verdiept in de geschiedenis en bouw van plaggenhutten en het bouwplan helder was, ging men aan de slag. De Jong, gehandicapt door een ongeval in de bouw, moest het meeste werk aan anderen overlaten. Hij verzamelde daartoe een aantal vrijwilligers om zich heen en speelde zelf de rol van opzichter. Zo verrees in 1990 aan de rand van het feestterrein een kleine spitkeet van 5 meter lang en 3 meter breed. De muren opgezet met in de omgeving gestoken heideplaggen, de dakspanten met riet gedekt. Volgens de ontwerper niet veel meer dan een overnachtingsmogelijkheid voor veenarbeiders, zoals die vroeger in de vervening te vinden waren. Herkansing Helaas brandde het bouwsel enige tijd later tot de grond toe af. Oorzaak onbekend. De bouwmeester had wel een vermoeden. Zo vertelde hij in de Leeuwarder Courant: ‘Ik hie efter de hutte reid lizzen om te droegjen en dêr lei ek in flesse. De sinne hat troch de flesse skynd en dêrtroch is it reid yn ‘e brân flein. De hutte wie yn in omsjoch fuort.’ Andries ging niet bij de pakken neerzitten. Hij maakte opnieuw een bouwplan want een Flaeijelfeest zonder plaggenhut was naar zijn mening verre van compleet. Groter dan het vorige en van meer ‘comfort’ voorzien beleefde het onderkomen in 1992 zijn revival. Met een afmeting van 6 bij 4 meter bood de plaggenhut nieuwe stijl nu ook ruimte voor een woonkamertje

PAGI NA

met kleine bedstee, een gangetje, een varkens- en een geitenhok. Zoals gebruikelijk in vervlogen tijden werd het ‘húske’ achter de hut neergezet. Een tafel, stoelen met rietmatten, een kastje, een petroleumstel en een ouderwetse kachel maakten het geheel af. Op kille dagen kon de kachel worden gestookt want er stond een schoorsteen op het dak. Dubbelrol Op Flaeijelzaterdag vervulde ‘Broer’ de Jong een dubbelrol. In de plaggenhut wist hij zijn gehoor te boeien met verhalen over de armoede en misère waarin de vroegere bewoners moesten leven. Tot hilariteit van zijn publiek verzuimde hij daarbij af

en toe niet zijn forse gestalte in de kleine bedstee te wurmen. Naast de plaggenhut was Andries de gezaghebbende veenbaas die zijn baggelende en ploeterende arbeiders met luide stem aanspoorde tot een nog grotere turfproductie. ‘Baggelje is foar my in hobby en ik fyn it ek belangryk om de jonge generaasjes sjen te litten hoe’t men eartiids yn earmoed libbe hat.’ Andries de Jong overleed in 2005. Hij werd 64 jaar.

De Tinte

magisch centrum van het Flaeijelgebeuren Er wordt gefeest en gedanst; gegeten en gedronken. Er is op zijn tijd gelegenheid voor rust en bezinning. De eenvoudige feesttent van ooit met zijn flapperende wanden en krakkemikkig podium heeft in de loop der jaren geleidelijk plaats gemaakt voor de enorme evenementenhal die tegenwoordig op Landgoed De Horne een centrale rol vervult. De tent is een weekend lang voor duizenden bezoekers een welkome ontmoetingsplaats.

Tsjalke Brouwer, hoareka-baas fan doe

PAGI NA

Voor ‘eigen folk’ op donderdagavond, voor de schooljeugd op vrijdagmiddag en zondagochtend voor mensen die na het feestgedruis tot bezinning willen komen. Zaterdag overdag is de tent een waar ‘opvangstcentrum’ voor bezoekers en medewerkers die met een bord bruine bonen en een drankje even willen bijkomen van de vermoeienissen. Er is altijd wat te beleven dankzij optredens van zangers en muzikanten. Bijvoorbeeld De Wiko’s zijn er door de jaren heen regelmatig te vinden. Met name op de vrijdag- en zaterdagavond is de tent ‘a place to be’ voor rumoerige, veelal jeugdige bezoekers die uit wijde omtrek op hún Flaeijelfeest afkomen. Ze gaan er al bierdrinkend (de prijs van

een pilsje blijft jarenlang één gulden) uit hun dak bij optredens van artiesten waarvan een aantal de weg naar Nieuwehorne herhaaldelijk wist te vinden. Bijgaand overzicht geeft een aardig beeld van ruim 30 jaar Flaeijel-uitgaansleven. Zo waren De Havenzangers 12 jaar achter elkaar de grote trekpleister op het tentenfeest. Tiroler avonden waren ook populair evenals Teake van der Meer. Ze vulden 6 keer een avondprogramma. En bekende namen natuurlijk. Van eigen bodem Tetman de Vries, Rients Gratama, Hepie en Hepie, Rommy, Anneke Douma, Griet Wiersma en Piter Wilkens. Ook landelijk bekende artiesten maakten in de loop der jaren hun opwachting op het Flaeijelfeest: Denny Christian, Marianne Weber, Imca Marina, Erik Hulzebosch, Lee Towers, Jan Smit, Nick en Simon.

Feest in de tent! door de jaren heen

1979 vrijdag: De Glanerbrugger Muzikanten zaterdag: Dorpsavond met cabaret door eigen krachten 1980 vrijdag: Revue-Dansant ‘Gein Express’ zaterdag: Dansen met de Sunstreams 1981 donderdag: Disco-avond voor de jeug vrijdag: Tetman de Vries met ‘Heit en Soan troch it heitelân’ zaterdag: De Havenzangers 1982 donderdag: Show ‘Gein Express’ en dansen met ‘Ellen en de Moodmakers’ vrijdag: Disco-avond met de Hitkrant Drive-in show zaterdag: De Havenzangers

PAGI NA

1985 donderdag: ‘Fryslân Plat’ met Lytse Teake vrijdag: Tros Formule I - Drive-in show zaterdag: De Havenzangers

1986 donderdag: Dennie Christian, Mieke e.a vrijdag: De Escolette Drive-in show zaterdag: De Havenzangers 1987 donderdag: Tiroleravond met de Egerlânderkapel vrijdag: Veronica’s Top 40 Drive-in show zaterdag: De Havenzangers 1988 donderdag: Tiroleravond met de Egerlânderkapel vrijdag: Tros Popformule zaterdag: De Havenzangers

1983 donderdag: De Speelghenoten met toneelstuk ‘De Swalker’ vrijdag: Veronica’a Top 40 Drive-in show zaterdag: De Havenzangers

1989 donderdag: ‘De Lachcaroussel’ mmv. Teake van der Meer vrijdag: Fly-in Super Disco Show zaterdag: De Havenzangers

1984 donderdag: ‘Fryslân Plat’ mei Lytse Teake vrijdag: Avro’s Top Pop discoshow zaterdag: De Havenzangers

1990 donderdag: Teake van der Meer en De Vrijbuiters vrijdag: Disco ‘Hit the road show’ zaterdag: De Havenzangers

1991 donderdag: Tiroler Show vrijdag: Dansen met ‘De Rodeo’s’ zaterdag: De Havenzangers 1992 donderdag: Rients Gratama met ‘Euro-Super-Fries’ vrijdag: Dansen met ‘Blue Paradise’’ zaterdag: De Havenzangers 1993 donderdag: Trio Jan en Zwaan met Arne Jansen vrijdag: Dansen met ‘De Rodeo’s’ zaterdag: The Dutch Boys 1994 donderdag: Teake van der Meer, Anneke Douma en de Wiko’s vrijdag: Dansavond met ‘Cosy’ zaterdag: De ‘Dutch Boys’ en discotheek ‘Golden Rock’ 1995 donderdag: Stemmingskapel ‘De Schutterij’ vrijdag: Dansavond met ‘Cosy’ zaterdag: Dennis, Franke en de Golfbrekers 1996 donderdag: Tiroleravond met de ‘Palemiger Spatzen’ vrijdag: Country en Western Festijn met countryband ‘Savannah’ en de ‘Sweet Lake Dansers’ zaterdag: Dennis, Franke en De Golfbrekers

1997 donderdag: Tiroleravond met de ‘Palemiger Spatzen’ vrijdag: Country en Western Festijn met countryband ‘Savannah’ zaterdag: Dennis, Franke en De Golfbrekers 1998 donderdag: Marianne Weber en de ‘Glaner Muzikanten’ vrijdag: Country en Westernavond met Savannah, Early Bird en Ben Steneker zaterdag: Arne Jansen, Dennis Franke en De Golfbrekers 1999 donderdag: Teake van der Meer, Anneke Douma en Agnes Sambrink vrijdag: Country en Westernavond met Savannah, Earlybird, Ben Steneker en Sandra Vanreys zaterdag: Het ‘One Two Trio’ en Dennis Franke met band 2000 donderdag: Shantifestival met Doede Veenman en dansorkest Collection vrijdag: Country en Westernavond met Silverstone, Savannah en Kees Versluys zaterdag: Band Zonder Banaan en Dennis Franke

2001 donderdag: Teake van der Meer, Piter Wilkens en de Glasblazers vriijdag: Hollands Glorie met smartlappenband Dieptriest, De Havenzangers en Arne Jansen zaterdag: De Zware Jongens, Band Zonder Banaan en Dennis Franke 2002 donderdag: Dorpsrevue ‘By de tiid lâns’ tgv. 100 jaar Plaatselijk Belang vrijdag: ‘Hollands Glorie’ met smartlappenband Dieptriest, Imca Marina en De Glasblazers zaterdag: TOF!, One Two Trio en Big Fun 2003 donderdag: Lucas en Gea, Jannes en ‘De Stemmingmakers’ vrijdag: Top 40 orkest Melrose en Harry Slinger zaterdag: TOF! en De Sjonnies 2004 donderdag: Piter Wilkens, Griet Wiersma en Lemon vrijdag: Boulevard en De Sjonnies zaterdag: TOF! Altijd Lazerus en De Gebroeders Ko 2005 donderdag: Gezellige Hollandse Avond met Marianne Weber en Rommy vrijdag: Papa di Grazzi en One Two Trio zaterdag: Beethoven en Cool Down Café 2006 donderdag: Hollandse Avond met Jan en Zwaan, Burdy en Bouke vrijdag: Jan Smit, Vangrail en De Sjonnies zaterdag: Beethoven, Starkoo, Coolgirlz en Raidy

PAGI NA

2007 donderdag: Tiroleravond met de ‘Zillertaler Haderlumpen’ vrijdag: Thomas Berge, Hepie en Hepie zaterdag: Erik Hulzebosch, Vangrail en Gebroeders Ko 2008 donderdag: ‘Parade der Volksmuziek ‘ met Tiroler Adler en Marianne Weber vrijdag: Jannes, Melrose en De Sjonnies zaterdag: Adje, Starkoo en Vangrail 2009 donderdag: ‘Irish Night’’ met Rapalje en Irish Stew vrijdag: ‘Helemaal ‘Hollands’ met Lays en Jan Keizer zaterdag: Vangrail, Fragment en Feestteam 2010 woensdag: COOP Feest met Nick en Simon, Chipz en One Two Trio donderdag Back to the sixties: The Cats (tributeband) vrijdag: Lee Towers, Belle Perez, Pappa Di Grazzi en Ronnie Ruysdaal zaterdag: Vangrail, Scrum en De Dikdakkers 2011 donderdag: ‘Night of the Flaeijel’ De Basic: Xander de Buisonjé Piter Wilkens Agnes Sambrink Rodney Elzer De 3 frisse Friese meiden (Anne Visser, Maaike Kampen, Janne Marije Oosterhaven) De Musketiers vrijdag: Boulevard, Jannes en Anita Meyer zaterdag: Vangrail, Band Zonder Banaan

Een eigen ‘clublied’. Het moest er een keer van komen. Piter Wilkens en Agnes Sambrink schreven de muziek en tekst. Op een drukbezochte donderdagavond in 2010 kwamen beide artiesten naar Nieuwehorne om de ‘Flaeijelhit’ voor een enthousiast publiek ten hoop te houden. De begeleidende CD vond nog diezelfde avond gretig aftrek.

It Flaeijelfeest liet Leave, kom út ’e stoel, want it begjint suver sa ik wol tegearre mei dy oan de sjerp en sûpenbrij oant wy ús wer stille ha Oan ’e ein fan septimber dan is ’t wer safier in feest dat besjen lije mei hiel De Hoarne is dêrfoar in jier lang yn ’t spier en de lju komme hast oeral wei Leave, ik lit no de boel, dan geane wy der op ta ik wol tegearre mei dy nei de spekriderij oh wat in idylle sa En sjochsto dy hynders en weinen wer gean en al dat moais fan eartiids En sjochsto it folk pronkjen mei âlde klean Dan wurdsto wer fleurich en bliid Trije dagen yn ’t feest, it Flaeijelfeest (1x) Der is wier fan alles út beppe har tiid Kom, dûnsje mei my op dit liet It jout sa’n hearlik gefoel, ús feest is in feest fan komsa Hiel it doarp is no frij, eltsenien is der by Wat sille wy wer wille ha

It ferline dat makke guon bryk en guon ryk Wy earje ús foarfaars oprjocht âlde spultsjes, en kreamkes en ridend antyk We fiere it grut en mei nocht Trije dagen yn ’t feest, it Flaeijelfeest (1x) Foar bern en foar âlden in protte geniet Kom, dûnsje mei my op dit liet modulaasje Trije dagen yn ’t feest, it Flaeijelfeest (2x) De muzyk is fan no, mar ek fan earder tiid Kom, dûnsje mei my op dit liet Trije dagen yn ’t feest, it Flaeijelfeest (2x) It Flaeijelfeest Kom dûnsje mei my It Flaeijelfeest Kom dûnsje mei my It flaeijelfeest

PAGI NA

De seine harje en los !

Gewapend met ‘seine en strikel’ maken ze in 2004 voor het eerst hun opwachting op Landgoed De Horne. Eigentijdse Hannekemaaiers op leeftijd die deelnemen aan het open kampioenschap ‘Bêste Seinemeaner fan Fryslân.’

Niet afgeleid door veel publiek kortwieken ze achter de plaggenhut met uiterste precisie en in hoog tempo een afgebakend kaveltje ‘greide’. Er wordt gelet op de maaihouding, regelmatigheid en netheid van ‘it swee’ en de tijd waarin het gras wordt gemaaid. De deelnemers- velen in lange onderbroek- maaien verplicht met eigen ‘seine en strikel’. De deskundige jury kiest uiteindelijk een winnaar. In 2007 is de eer weggelegd voor de 88-jarige (!) Beetstra uit Joure.

PAGI NA

De Flaeijel

óók om aan te hangen Wat is een vlegel (flaeijel) ? Van Dale zegt er dit over: lange stok met een andere korte dikke stok aan het eind ervan beweeglijk bevestigd, dienende om graan te dorsen. De Friese naam van het eenvoudige stuk gereedschap werd waarschijnlijk door ‘geestelijk vader’ Frans Pellikaan passend genoeg gevonden om er zijn uit de hand gelopen dorsfeestje mee op te zadelen. Een treffende vondst en sindsdien in wijde omtrek het herkenbare symbool van 35 jaar Flaeijelfestiviteiten. Dat je er ook zo lang mogelijk aan kunt gaan hangen, blijkt in 1982 wanneer een speciale commisse het ‘Flaeijelhingjen’ introduceert: ‘De Flaeijelcommissie heeft gemeend deze geheel nieuwe sport naar Nieuwehorne te halen en hier omdat het de eerste keer is dat het vlegelhangen in Friesland plaats vindt, er het kampioenschap van Friesland aan te verbinden. De bedoeling van het vlegelhangen is dat men met beide handen een vlegel beetpakt die plm. 3 meter boven de grond hangt. Nadat het trapje onder de deelnemer weggenomen is, gaat de tijd in. Wie het langst hangt, mag zich deze middag Fries Kampioen Vlegelhangen noemen. Deelname boven 14 jaar.’ Het wordt een groot succes. Henk Schreur wordt de eerste Friese kampioen en mag de enorme 1 meter hoge wisselbeker mee naar huis nemen. Hoe lang hij bleef hangen valt niet meer te achterhalen. Het jaar daarop laten 45 deelnemers het trapje onder zich wegtrekken en wordt de top drie afgevaardigd naar de Nationale Kampioenschappen in het Gelderse

Vaassen. Zij eindigen als nummer 5-6 en 7 in het klassement. De meegereisde dames doen het nog beter: 1-2 en 3. Het ‘Flaeijelhingjen’ beleeft een stormachtige ontwikkeling. In 1985 worden zelfs de Nationale Kampioenschappen op het feestterrein georganiseerd. Langzaam maar zeker luwt het enthousiasme. Nog wel worden jaarlijks de Friese kampioenschappen georganiseerd maar in 1992 blijken vreemd genoeg alleen deelnemers uit Oude-en Nieuwehorne welkom te zijn. Wat ooit uitgroeide tot een hoofdbestanddeel van het gelijknamige feest, zakt ongemerkt weg in de veelheid van steeds weer nieuwe activiteiten. Voor de schooljeugd blijft het een leuke attractie voor de vrijdagmiddag.

PAGI NA

Boerenboelgoed publiekstrekker van jewelste

Een boerenboelgoed werd vroeger een feit wanneer de boer zijn bedrijf al dan niet door omstandigheden gedwongen moest beëindigen. De voorzitter van de Trekkercommissie liep al jaren rond met de gedachte dat zo’n boelgoed een ‘nijsgjirrige’ aanvulling zou kunnen betekenen voor het Oude Ambachten programma. In 1994 kwam zijn lang gekoesterde wens tot uitvoering. Het Flaeijelfeest was een attractie rijker. Een ware happening, die sindsdien mag rekenen op grote belangstelling bij kopers en publiek. De catalogus loog er in dat eerste jaar niet om. Onder ambtelijk toezicht van notaris mr. Yntze Hoekstra kwamen in de muziektent ruim 40 kostbare en minder kostbare goederen onder de hamer.

Waaronder een Friese hengst, een schaap, een bok en een geit . Maar ook 2 oude tractoren, een arreslee en een Batavus bromfiets. Aangevuld met een veelvoud aan ‘boere reau’ en voorwerpen uit grootmoeders tijd. Zelfs taarten en planten werden in de verkoop gebracht. Omdat niet iedereen thuis ruimte heeft voor 40 te veilen pakken stro, belooft de Flaeijelkrant in 2001 dat er ook op wijn en oranjekoeken kan worden geboden……….. De tijdrovende voorbereidingen bleken naderhand moeilijk te combineren met het eigen Trekkerfestival. Het Stichtingsbestuur nam uiteindelijk de organisatie over.

PAGI NA

`It boerewurk

Het Openluchtmuseum in bedrijf heeft zijn bezoekers van alles en nog wat te bieden. Niet in de laatste plaats het ‘buorkjen’. Het wordt er als een belangrijk facet van het vroegere plattelandsleven uitgebreid ten tonele gevoerd. Zoals bij voorbeeld het ‘ûngetiidzjen’. Ooit een tijdrovende bezigheid die veel mensen paardenkracht vergde. Zwaar werk voor de boer en

zijn ‘feinten’. Ze demonstreren het in al zijn variaties. Van maaien tot opperen, van ‘swyljen’ tot ‘haaien’. Of het vlegeldorsen en hakselen van het graan. Niet alleen door eigen mensen gedemonstreerd maar ook door ware artiesten van elders. Zoals de ‘Lichtaartse kloppers’, een Belgische groep vlegelaars die met veel succes een professionele flaeijelshow ten beste geven.

De hoogste hooibult terwereld

Zelfs de Flaeijel – toch een van de grootste cultuurhistorische evenementen in onze provincie en daarbuiten - heeft van tijd tot tijd voor zijn naamsbekendheid een extra impuls nodig. Een publiekstrekker, die menig trouwe Flaeijel-bezoeker doet besluiten toch maar weer een kijkje te nemen in Oude-en Nieuwehorne, het kleine dorp waar de laatste zaterdag in september nostalgie hoogtij viert en steeds weer iets nieuws te beleven valt. Zeker de publiekstrekker in het jubileumjaar 2006 sprong daarbij bijzonder in het oog. Het idee kwam in een koude januarinacht bovendrijven bij Oude Ambachten-voorzitter Thys de Jong. Hij kon de slaap niet vatten en was zoals wel vaker met zijn gedachten bij het Flaeijelfeest. ‘Ik tocht, wy moatte yn dit jubileumjier beslist wat aparts dwaan. Mar wat? It mealde my troch de kop en doe foel ynienen it kwartsje: wy moatte in heabulte meitsje, sá grut as der yn ‘e hiele wrâld noch net earder te sjen west hat. En dy heabulte moat dan yn it Guiness Book of Records.’

Recordpoging bij voorbaat geslaagd

Zo gezegd zo gedaan. Zijn creatieve oprisping werd met enthousiasme begroet en men ging voortvarend aan de slag. De gedachten gingen uit naar het opwerpen van een hooibult van maar liefst 10 meter hoog met een doorsnee van even zoveel meters. Al gauw werd duidelijk dat in het Guiness Book of Records tot dan met geen woord werd gerept over hooibulten met hoogterecords. Om te beginnen mooi meegenomen want de voorgenomen recordpoging was dus bij voorbaat al geslaagd. Bij de aanmelding werd duidelijk dat aan strenge

PAGI NA

eisen en voorwaarden moest worden voldaan. Zo moest een officiële jury er op toe zien dat het eindresultaat exact en volgens de regels werd opgemeten. Het juryrapport zou vervolgens de basis vormen voor een eventuele vermelding in het Guiness Book of Records.

Honderd vrachten hooi

Om de recordpoging te doen slagen werd door maatschap Jongsma in Oudehorne niet minder dan 20 hectare grasland tot hooi verwerkt. Met opraapwagens werd ruim honderd keer een vracht hooi van de Tjongervallei naar Landgoed De Horne getransporteerd. Terzijde van de Schoterlandseweg werd het aangevoerde hooi in drie bloedhete dagen met behulp van een hoge kraan gestapeld. Een groep transpirerende, met hooivorken bewapende deskundige vrijwilligers zorgde voor het stroomlijnen van de buitenkant. Eenmaal op hoogte vormde de giga-hooibult vóór en tijdens de Flaeijel een bezienswaardigheid van jewelste die bij voorbijgangers, bezoekers en media grote belangstelling trok.

Flaeijelkoningin Albertien Plantinga gearmd met CdK Ed Nijpels

Koningin en Commissaris

De recordpoging werd zaterdag 30 september tijdens de officiële opening van het 30e Flaeijelfeest door een deskundige jury beoordeeld. De ‘bultebouwers’ kregen loon naar werken want het resultaat loog er niet om: 9.51 meter hoog met een doorsnee van 17 meter. Meteen na de officiële opmeting tekenden Commissaris van de Koningin Ed Nijpels en burgemeester Peter de Jonge de bijbehorende documenten waarbij kersverse Flaeijelkoningin Albertien Plantinga een oogje in het zeil hield. Nog

diezelfde dag begon men aan de ontmanteling van de enorme hooiberg. Onder belangstelling van vele Flaeijelgangers verwerkten twee antieke persen de enorme bult tot 10.000 pakjes die geleidelijk aan hun weg terugvonden naar de maatschap in de Tjongervallei. Toen de herfst inmiddels op Landgoed De Horne zijn intrede had gedaan, kwam het Guiness Book of Records met de begeerde vermelding: Flaeijelhooibult de hoogste ter wereld!

Flaeijelpromotie

Van stencil, krant en mond op mond reclame

De PR-commissie is tegenwoordig een ge-oliede machine die zijn hand niet omdraait voor welke propaganda en op welk niveau dan ook. Met dank uiteraard aan de media. Kranten, tijdschriften, radio en televisie laten in de septembermaand het cultuurhistorische evenement in ons dorp doorgaans niet onbesproken. Nieuws en informatie over het Flaeijelfeest kan in de septembermaand dan ook weinigen meer ontgaan. De PR-commissie houdt voortdurend een vinger aan de pols en weet een scala aan reclamemogelijkheden uitstekend te benutten.

Stencilwerk

Het dorp wordt aanvankelijk over het feestprogramma geïnformeerd via enkele gestencilde A-viertjes die eind jaren zeventig plaats maken voor een eenvoudig programmaboekje. Het boekje heeft zich anno 2011 ontwikkeld tot een prettig leesbaar, fraai verzorgd boekwerkje dat ‘besjen lije kin’.Met een schat aan informatie, foto’s en illustraties. Als handig ‘Flaeijelbûsboekje’ niet meer weg te denken uit het promotiepakket.

Flaeijelkrant

Wanneer de feestelijkheden een steeds grotere vlucht nemen, beraamt de PR-commissie plannen om ook bezoekers ‘om utens’ beter op hun wenken te bedienen. Het 3e lustrum lijkt daarvoor een goed moment. Men besluit uiteindelijk een eigen krant uit te geven die in de regio huis-aan-huis moet worden verspreid. En zo verschijnt in 1991 de eerste editie van de ‘Flaeijelkrante’, nieuws-en advertentieblad van de stichting Flaeijelfestiviteiten. De inhoud liegt er niet om. Nostalgische verhalen, gedichten en artikelen

PAGI NA

wisselen elkaar af. Voor het feestprogramma is er alle ruimte in de krant. Bij die gelegenheid schrijft voorzitter Jappie Kuiper in het er naast verschijnende programmaboekje: ‘…… Fyftjen jier Flaeijelfeest jout fansels oanlieding om wat ekstra’s te dwaan. Wat sil der alllegear barre? Bûten dit programmaboekje wurdt in eigen krante útjûn yn in oplaach fan 25.000 eksemplaren. Mei as doel noch mear minsken op ‘e hichte te bringen fan it Flaeijelbarren……’ Die eerste krant blijkt naderhand in een grote behoefte te voorzien en het aantal pagina’s neemt de volgende jaren gestaag toe.

Aanstekelijke act

In 2007 verschijnt het ‘promoasjeteam Beitske en Iebeltsje’ ten tonele. Twee goed van de tongriem gesneden vrouwen van middelbare leeftijd, uitgedost naar de mode van grootmoeders tijd. Zij duwen een oude bakfiets voort die uitpuilt van nostalgisch textiel en andere ‘snypsnaren. Allemaal handel uit lang vervlogen tijden. Het hilarische duo schiet te

De eerste ‘Flaeijelkrante’

Annie ‘Promoasje’ Stelma in goed gezelschap van Nick & Simon

Beitske en lebeltsje

pas en te onpas voorbijgangers aan en probeert zijn koopwaar ‘sabeare en mei in smout praatsje’ aan de man en de vrouw te brengen. Eenmaal temidden van de nodige omstanders besluiten Beitske en Iebeltsje hun aanstekelijke act steevast met de vraag: ‘Komme jo wolris op it Flaeijelfeest yn Nijhoarne?’ Waarna kwistig folders worden uitgedeeld. Aangemoedigd door de PR-commissie bezoekt het illustere tweetal zo’n tien keer per jaar markten,

braderieën en evenementen tot zelfs buiten de provincie. Van Dokkum tot Steenwijk, van Sneek tot Leek. ‘Wêr’t mar in soad folk is, reizgje wy hinne. En wy ha ûnderweis altyd in ôfgryslike protte wille’, laten Cobie de Jong en Hermien Plantinga weten. Een mooi voorbeeld van ambulante Flaeijelpromotie ‘om utens’.

PAGI NA

De Zilveren Duim loon naar werken

Dankzij de enthousiaste inzet en belangeloosheid van meer dan 450 vrijwillige medewerkers behoort het Flaeijelfeest tot de top van grote plattelandsevenementen in ons land. Een officiële onderscheiding kan niet uitblijven. In 2008 wordt de Stichting Flaeijelfestiviteiten genomineerd voor de De Zilveren Duim. Deze onderscheiding wordt jaarlijks toegekend door de Gemeente Heerenveen, in samenwerking met het Vrijwilligers Servicepunt en de Heerenveense Courant. Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Gemeente wacht een grote groep Flaeijelmedewerkers op de avond van 13 maart 2009 in het Posthuis Theater vol spanning de uitslag af. En ze worden niet teleurgesteld. Uit handen van wethouder Cobie de Lange mag voorzitter Jappie Kuiper De Zilveren Duim in ontvangst nemen. Het blijft die avond nog lang onrustig in het Posthuis, waar het ‘Flaeijelfolk’ menig glas heft op de toekenning van de eervolle prijs. Feliciaties met een bloemetje door HC-medewerker Harry de Jong

‘It Flaeijelmiel’ en de vrouwen van het eerste uur Wanneer de ‘terskploech’ van haar man zich in de keuken aan tafel zette, schepte Ingrid Pellikaan met gevoel voor traditie de mannen een bord bruine met spek op en serveerde als toetje ‘sûpengrottenbrei’. Het werd een vaste gewoonte die in het eerste Flaeijelfeestjaar meeverhuisde naar de toen nog eenvoudige tent op het feestterrein.

Aukje Hoekstra met op de achtergrond Ingrid Pellikaan druk bezig met het ‘Flaeijelmiel’.

PAGI NA

Ingrid kreeg al gauw assistentie van haar buurvrouw Aukje Hoekstra. Samen zorgden zij ervoor dat ook overige medewerkers zich te goed konden doen aan de ‘brune beannen mei spek’. Niet wetende dat hun stevige hap de geschiedenis zou ingaan als ‘it Flaeijelmiel’.

Mede dankzij de ‘vrouwen van het eerste uur’ werden in 35 jaar tijd naar schatting meer dan 150.000 kg bonen en 20.000 kg spek door medewerkers en bezoekers met smaak opgelepeld. De hongerige medewerkers worden tijdens de lunchpauze door een rondtrekkende flaeijelmielbrigade op hun wenken bediend. Uiteraard een mooie ‘ynstruier’ voor de organisatie die al snel in de gaten kreeg dat veel bezoekers het flaeijelmiel meer waardeerden dan een zakje patat. Aukje herinnert zich nog Piet Paulusma -‘doe kende ik dy man noch net’ - als een van haar klanten. ‘Hy sei botwei: ‘ik wol ek brune beannen ha.’ Tja, herinneringen aan die eerste Flaeijeljaren, je zou er een boek over kunnen schrijven. . Aukje: ‘Der wurde doe yn de tinte ek al in protte bier dronken. Wy ha wolris ferlegen sitten om bierglêzen. (later vervangen door plastic) Dan ferkochten wy it bier yn frisdrankflessen mei in wide hals. En as wy ferlegen sieten om wikseljild gyngen wy nei de sweefmûneman. Dy hie faak in amer fol lytsjild stean’. Dat was dezelfde kermisexploitant die bij zijn eerste Flaeijelfeest de standplaats voor zijn zweefmolen in ogenschouw nam en ‘noartsk’ opmerkte: ‘Moat ik op dizze hoeke lân myn spul opsette? Gjin tinken oan’. Het kwam uiteindelijk allemaal op zijn pootjes terecht en hij sloeg nadien geen Flaeijelfeest meer over. Ja, die eerste jaren, ze staan Aukje nog helder voor de geest.

‘De kommisjeleden brochten doe sels jild yn foar it feest. Nei ôfrin waard der mei spanning útsjoen nei it ynbarde entreejild. Kin it út of bin’ wy ús eigen jild kwyt. It hat alris west dat der te min entreejild wie. Panyk fansels. Efternei die bliken dat kaartsjeferkeaper ‘Siemen pipekop’ it jild yn ‘e bûse stutsen en mei nei hûs naam hie’.

Ymkje Kuiper, al jierren yn ‘e brune beannen

In memoriam Tijdens de openingsavond van het Flaeijelfeest in 1987 bezweek bestuurslid Roel de Groot in de feesttent aan een hartaanval. De Groot, veehouder in Oudehorne, was een van de mannen van het eerste uur en maakte sinds de oprichting deel uit van het Flaeijelbestuur. Hij hield zich met name bezig met de festiviteiten waarbij paarden zijn betrokken. Als gevolg van de trieste gebeurtenis werden de evenementen voor de avond daarna afgelast. Op aandringen van de nabestaanden werd besloten de rest van het programma door te laten gaan. Roel de Groot is 59 jaar geworden. De jubileumviering van het 25e Flaeijelfeest in 2001 werd overschaduwd door het plotselinge en tragische overlijden van Wiebe Hoekstra. De Nieuwehornster veehouder overleed aan zijn verwondingen, opgelopen bij een val van een trekker. Hoekstra was een van de grondleggers en stuwende krachten van de Flaeijelfeesten. Hij maakte van 1977 tot 1989 deel uit van het algemeen bestuur. De Flaeijelfestiviteiten vinden voor een groot deel plaats op land van de overledene. In overleg met de nabestaanden werd besloten de jubileumfestiviteiten ondanks het tragische ongeluk in eigen kring toch door te laten gaan. Wiebe Hoekstra is 56 jaar geworden. Kort na het Flaeijelfeest van 2007 overleed Tjalke Brouwer aan een ongeneeslijke ziekte. Brouwer was een dorpsmens, verenigings- en sportman in hart en nieren. Tijdens zijn leven bekleedde hij binnen de dorpsgemeenschap vele uiteenlopende functies. De Flaeijelorganisatie kende hem sinds 1980 als een voortreffelijk bestuurder en organisator. En bovenal als de aimabele, punctuele regelneef aan wiens aandacht doorgaans niets ontsnapte. Een Flaeijelfeest zonder Tjalke Brouwer was jarenlang zo goed ls ondenkbaar. In de feesttent was hij de centrale figuur, nadien als secretaris van het bestuur een onmisbare schakel. Bij zijn afscheid in 2006 zong Griet Wiersma een speciaal aan hem opgedragen lied. Als hommage aan Tjalke â&#x20AC;&#x2DC;Flaeijelâ&#x20AC;&#x2122; Brouwer trok kort voor zijn dood de jaarlijkse, kilometerslange optocht via een omgelegde route aan zijn huis voorbij. Vanuit zijn huiskamer door Brouwer in flaeijeltenue gadegeslagen. Voor velen een emotioneel en heftig gebeuren. Tjalke Brouwer is 68 jaargeworden.

PAGI NA

Alde klean

de dames Skroar hawwe it der wakker drok mei

In zijn poging om op Flaeijel-zaterdag zoveel mogelijk mensen ouderwets gekleed de straat op te krijgen, riep de Stichting Flaeijelfestiviteiten in 2001 een Kledingcommissie in het leven. Na een oproep in de dorpskrant bleek een drietal dames bereid in de commissie plaats te nemen. Zij kregen de opdracht mee ‘âlde klean’ te verzamelen, op te slaan en te verhuren voor het Flaeijelfeest. Het bleek een schot in de roos. De dames Skroar, zoals ze zich graag noemen, kregen binnen de kortste keren massa’s kledingstukken aangeboden in alle soorten en maten. En de ‘ferklaaiers’ die eerder hun toevlucht zochten bij kledingverhuur in de omgeving, maakten maar al te graag gebruik van deze nieuwe huurmogelijkheid. Via een tijdelijke opslag in het Trefpunt en de vroegere slagerswinkel belandde de al maar groter wordende collectie na enige jaren bij een van de Skroar-dames thuis. Zij beschikte over een ruime kelder die zich uitstekende leende voor de Flaeijel kledingverhuur.

Het bleef niet bij verhuren alleen. Er moest ook geselecteerd, vermaakt en hersteld worden. Het gemotiveerde drietal was van tijd tot tijd zelfs achter de naaimachine te vinden om naar de mode van toen nieuwe kledingstukken te produceren.

Van kelder naar zolder

2008 verhuisde het ‘atelier’ van de kelder in Nieuwehorne naar een pas gebouwde garage Oudehorne. Op de zolderverdieping zijn de zaken daar welhaast professioneel georganiseerd. Tussentijds wordt er af en toe ook kleding verhuurd aan verenigingen, scholen en optochten elders. Er hangen ruim 1500 kledingstukken waar jaarlijks een kleine 400 Flaeijelgangers gebruik van maken. En er wordt nog voortdurend ‘âld guod’ aangeboden. Tja, wie dan nog geen keus kan maken……..

Jeugdcommissie pakt uit met originele ‘Spekriderij’

Ieder jaar opnieuw stroomt zaterdagavond de feesttent vol met jongeren van heinde en verre. Af en toe met duizenden tegelijk. Zij komen met één doel: feestvieren en veel bier drinken. Aan het nostalgische Flaeijelfeest hebben ze doorgaans geen boodschap. Gelet op het totale kostenplaatje van de festiviteiten betekent deze massale belangstelling voor de organisatie een niet onbelangrijke ‘ynstruier’. PAGI NA

Dat voor jongeren het evenement ook meer kan zijn dan feest en bier alleen, bleek in 2008. Er meldde zich een enthousiaste groep jongeren uit het dorp bij het bestuur. Hun boodschap was kort en duidelijk. ‘Wij willen de jeugd ook meer betrekken bij het nostalgische gebeuren, bij de optocht en de oude ambachten.’ Het bestuur toonde zich aangenaam verrast en zegde meteen alle medewerking toe. Jong bloed is tenslotte welkom in iedere organisatie. De jongeren kregen het predicaat ‘Jeugdcommissie ‘ mee en gingen vervolgens voortvarend aan de slag. Hun doelstelling was om de zaterdag overdag beter af te stemmen op de jeugd. Er moest een bij jong en oud aansprekende attractie op het programma komen. Een combinatie van nostalgie, spanning en competitie. En dat gelukte wonderwel. Als een grote verrassing wordt in 2009 een originele ‘spekriderij’ uit de hoed getoverd. Een prachtige vondst die de boeken zou ingaan als de publiekstrekker van dat jaar.

sprint tussen de oude gladiatoren Rintje Ritsma en plaatsgenoot Falko Zandstra. Niet gewend op ‘houtsjes’ te rijden bakten beide mannen er weinig van maar dat deed aan de lol niets af. Fries kampioenschap Los van de ex-professionals leverden de ‘gewone’ deelnemers met de nodige misslagen en uitglijders fanatieke strijd om het Eerste Fries Kampioenschap Spekrijden. Het spektakel werd door Omrop-coryfee Eelke Lok in goede banen geleid. Traditiegetrouw ging de winnaar met een ‘side spek’ naar huis. Een jaar later werd de spekrijderij nog eens herhaald.

Falko en Rintje Als primeur voor het dorp werd een 80 meter lang kunstijsbaantje aangelegd en aangekleed in ouderwetse sfeer. Met strobalen en vlaggen langs de kant. Met een koek-en zopie tent, een schaatsenslijperij en provisorische kleedkamer. Want de deelnemers waren verplicht in lange onderbroek of oude rok, op sokken en uiteraard op ‘houtsjes’ aan de start te verschijnen. Drommen toeschouwers verzamelden zich ’s middags langs de touwen. Niet in de laatste plaats om getuige te zijn van de kers op de ijstaart: een 60 meter

PAGI NA

Flaeijel en Friesland College een dankbare relatie

De leerlingen van opleiding Bouw van het Friesland College leveren de laatste jaren een belangrijke bijdrage aan de uitbreiding en renovatie van de Oude Ambachten sector. In 2008 voltooien de bouwvakkers in opleiding het omvangrijke project ‘Boerderij’. De leerlingen hebben de complete achterkant van een boerderij nagebouwd. Het geheel is 15 meter breed, 3 tot 4 meter hoog en 2,50 meterdiep. De demontabele ‘boerepleats’ wordt op Landgoed De Horne opgebouwd en op originele wijze ingericht als opslagplaats voor oud gereedschap, als koestal en hooischuur. Als klein museum in het openluchtmuseum vormt het een nostalgisch decor van de Boerenhoek en een prachtige blikvanger. De renovatie van o.m. schooltje, kruidenierswinkel en zuivelhoek is ook aan het Friesland College toevertrouwd. Het ziet er allemaal prachtig uit.

PAGI NA

Het openluchtmuseum en de weergoden ‘Hoe sil it waar him hâlde’ - is ieder jaar een terugkerende vraag. Want een openluchtmuseum in de regen, daar wordt een oprecht flaeijelmens niet vrolijk van. Door de boot genomen waren de weergoden het Flaeijelfeest echter gunstig gezind. De laatste zaterdag in september kon meermalen bogen op fraai nazomerweer met een behaaglijk zonnetje. Toch kenden de achterliggende jaren ook dagen dat regen en wind een grote spelbreker bleek. Bijvoorbeeld die rampzalige zaterdag in 1988 toen onstuimig herfstweer de dorpen teisterde. Om aan te geven hoe triest en troosteloos de situatie toen was, enkele citaten uit de krantenverslagen van dat jaar. Volop water tijdens optocht Flaeijelfeest De mannen van de antieke brandweerwagen die meereed in de optocht , hadden zaterdag geen gebrek aan bluswater. Tijdens de optocht kwam het hemelwater af en toe bij bakken vol uit de lucht. Dat deed uiteraard afbreuk aan de optocht en de belangstelling daarvoor. Tien jaar geleden waren de omstandigheden vrij identiek aan nu. In de tussenliggende jaren had men geen reden tot klagen over de medewerking van de weergoden. Flaeijelfeest was een groot modderbad Het Flaeijelfeest in Oude- en Nieuwehorne werd zaterdag overheerst door het slechte weer. Het feestterrein, dat vorig jaar zwart van de mensen zag, was nu één groot modderbad. Mensen zonder laarzen hielden de voeten niet droog en op de toegangsweg naar het terrein zakte men tot de enkels in de blubber. De jaarlijkse optocht was volgens de omstanders een triest gezicht. De meeste mensen gaven er de voorkeur aan om binnen te blijven. De toeschouwers die er wel waren, werden net als de mensen op de wagens doornat. ‘Sels myn ûnderbroek wie wiet’, vertelt een van de medewerkers.

Voorzitter J.Kuiper van de organisatie was ondanks alles niet pessimistisch. ‘As jo wat organisearje, witte jo dat der min waar komme kin. Salang Nederlân net oerdekt is, hâlde jo dat.’.` Flaeijelfeesten in de regen In tegenstelling tot de duizenden van vorige jaren stonden er deze keer slechts een paar honderd mensen te kijken. Secretaris Tj. Brouwer op zaterdagmorgen: ‘We kinne der neat oan dwaan. Ik soe it slimmer fine as it oan ús organisaasje lizze soe.’’ Het nadeel van het slechte weer werd door de organisatie snel opgevangen. Zaterdagmorgen 12 uur waren zo’n zeshonderd mensen verzameld in de feesttent. De optocht werd slecht bekeken. Logisch met het noodweer wat op dat moment over beide dorpen trok. De natgeregende en verkleumde mannen- en een enkele vrouw- die aan de optocht meededen, werden in de tent opgevangen met een warme hap. En dat op een moment waarop de stormwinden inclusief hemelwater de tent teisterden. De oprit naar de feesttent was ’s ochtends een gigantische modderpoel. De tent is in de loop van de dag een paar keer bijgespannen………

PAGI NA

De Flaeijelkoningin gekroond voor één weekend

Een evenement van naam en faam met landelijke bekendheid verdient een Koningin, filosofeert het stichtingsbestuur in 2003. Donderdagavond 25 september is het zo ver. In de feesttent wordt Tineke Abma ingehuldigd als de eerste Flaeijelkoningin aller tijden. Van alle kandidaten straalt zij door haar eenvoud het perfecte Flaeijelgevoel uit, menen publiek en jury unaniem. Haar uitverkiezing heeft voor de jeugdige vorstin grote gevolgen. Met een pakkende, zelfgemaakte speech verricht zij zaterdagochtend de officiële opening van het Flaeijelfeest. Bijgestaan door twee hofdames werkt de koningin vervolgens een druk programma af. Na een rijtoer in de Boerenoptocht laat zich overal zien op het feestterrein en wordt met alle egards behandeld. ‘Wy ha in geweldige dei hân en hiene it fleanende drok. Jo koene oan de minsken merke dat se it in ear fûnen as wy delkamen. Dat wie in hiele aparte ûnderfining.’ Het koningschap is helaas van korte duur. Een jaar later draagt Tineke de kroon over aan haar opvolgster die samen met haar gevolg ‘glamourvol’ gekleed gaat. Met dank aan de Kledingcommissie. De ‘Skroardames’ ontwierpen en naaiden passende kledij voor het koninklijke gezelschap. Vanaf 2005 is de verkiezing in handen van een deskundige jury. Uit de vele kandidaten maakt die op voorhand een verantwoorde keuze. De Flaeijelkoninginnen op rij: 2003 Tineke Abma 2004 Jolanda Jongsma 2005 Marleen Stelma 2006 Albertien Plantinga 2007 Karen Kootstra 2008 Gretha Zwanenburg 2009 Sytske Blaauwbroek 2010 Jitske Hoekstra

‘Hare Flaeijel Majesteit’ Jitske Hoekstra in 2010 met hofdames Hester Kootstra (links) en Grietje Hoekstra (rechts)

Flaeijelfeest is ook Kinderfeest

PAGI NA

Wisseling van de wacht voorzitter Kuiper kondigt afscheid aan

In de Flaeijelnieuwsbrief van 2010 kondigt Jappie Kuiper zijn naderend afscheid aan. Hij schrijft onder meer het volgende: Als je zoals ik vanaf het 3e jaar bestuurlijk bij het Flaeijelfeest betrokken bent, kun je stellen dat een groot deel van je leven in het teken van het Flaeijelfeest heeft gestaan. Eerst gefunctioneerd als penningmeester en later als voorzitter. Ook het hele gezin was en is daarbij sterk betrokken …….. Wat mij betreft dus een lange periode actief in het totale gebeuren. Omdat je toch op enig moment afscheid moet nemen, lijkt het mij een mooi moment dit volgend jaar (2011) te doen. Het Flaeijelfeest viert dan zijn 35-jarig jubileum en ik functioneer inmiddels 25 jaar als voorzitter ………. Natuurlijk neem ik geen afscheid zonder dat mijn opvolging tijdig is geregeld. Als bestuur zijn wij unaniem van mening dat we de juiste man voor mijn opvolging hebben gevonden. Harry Sikkema, al jaren actief in de commissie Oude Ambachten, is de persoon die het stokje in 2011 van mij overneemt. Voor velen een bekend persoon. Harry neemt nu al vast zitting in het bestuur zodat hij zich kan inwerken. Met een gerust gevoel zal ik dan ook mijn functie volgend jaar aan Harry overdragen…….. Ik hoop dat ook hij, net als ik, van een ieder alle steun krijgt. Omdat ik toch graag nog enigszins betrokken wil blijven na 2011 zal ik op de achtergrond hier en daar nog actief zijn, zonder daarbij Harry voor de voeten te lopen………. Ik wens hem voor dit moment in het bestuur een plezierige tijd toe en hoop dat hij daarna met een goed gevoel het stokje gaat overnemen.

‘It Flaeijelmantsje’

hommage aan 35 jaar vrijwilligerswerk

Aan de vooravond van het Flaeijeljubileum werd zaterdagmiddag 3 september 2011 bij de kerk in Nieuwehorne een kunstwerk onthuld. Het is bedoeld als een hommage aan alle vrijwilligers die in de afgelopen jaren het Flaeijelfeest hebben gemaakt tot wat het nu is. Een cultuur-historisch evenement zonder weerga.

Het beeld - een natuurgetrouwe weergave van een vlegeldorsende man - werd onthuld door wethouder Lykele Buwalda en de maker Simon den Hartogh. De onthulling werd bijgewoond door ruim honderd genodigde medewerkers die alle bewondering hadden voor het ‘Flaeijelmantsje’. Scheidend voorzitter Jappie Kuiper droeg het beeld over aan de Gemeente, die voor het onderhoud gaat zorg dragen. Wethouder Buwalda – door Kuiper geroemd als een echte Flaeijelwethouder – aanvaardde het kunstwerk en sprak nog eens zijn grote waardering uit voor wat de Stichting Flaeijelfestiviteiten tot stand heeft gebracht. Hij wist voorts te vertellen dat het beeld symbolisch terug te vinden zal zijn op de ambtsketen van de burgemeester. Daartoe uitgenodigd hieven de aanwezigen vervolgens een glaasje flaeijelbitter en brachten een dronk uit op hùn ‘mantsje’ en de naderende jubileumviering. Den Hartogh was eerder maker van de Raaptepper in Katlijk en de Bok op het schoolplein van Bontebok

PAGI NA

Lijst van bestuurs-en commissieleden 1977-heden Bestuur Flaeijelfeest vanaf 1977 Frans Pellikaan (voorzitter) Wiebe Hoekstra (†) Roel de Groot (†) Wander Brinkhof (†) (penn.meester) Siebolt Pander (†) Evert Bruggen

1977-1987 1977-1989 1977-1987 1977-1979 1977-1980 1977-1980

Dig Tazelaar (secretaris) 1979-1986 Jappie Kuiper (penn.meester) 1979-1987 (voorzitter) 1987-2011 Jan Liest Tjalke Bouwer (†) (secretaris)

1980-heden 1980-2006 1987-2006

Anne Hoekstra Gooitzen Kuperus

1981-1985 1981-1993

G.Boek 1986-1986 Jelle Jongsma (penn.meester) Pieter Achtien Jappie de Groot Bert Jan Pellikaan Piet Rusken (sr.)

‘Even útpûste’ (2009) v.l.n.r. Thys de Jong (voorz. Oude Ambachten), Jappie Kuiper (scheidend voorz.), wethouder Lykele Buwalda, Harry Sikkema (opvolgend voorz.) en Sjouke Duin (bestuur Oude Ambachten) PAGI NA

1987- 1996 1987-heden 1987-1990 1988-1994 1990- 2004

Jan Stelma 1993-heden (penn.meester) 1997-heden Atze Abma 1995-heden Jeen Hoekstra 1997-heden Piet Rusken (jr.)

2004-2009

Piet Heida 2006-heden (secretaris) 2007-heden Harry Sikkema 2010-heden 1985 oprichting Stichting Flaeijelfestiviteiten middels akte bij notaris Brands te Gorredijk Frans Pellikaan voorz. Dig Tazelaar (secr.) Jappie Kuiper (penn.meester) Tjalke Brouwer (†) Roel de Groot († ) Anne Hoekstra Wiebe Hoekstra (†) Gooitzen Kuperus Jan Liest Financieel administrateur Alie Liest (†) Davy Kuiper

1992-1995 1996-2011

Optochtcommissie Roel de Groot(†) Wiebe Hoekstra(†) Siebold Pander(†) Evert Bruggen Gooitzen Kuperus Anne Hoekstra Jappie de Groot Piet Rusken sr. Jan Liest Pieter Achtien Wilco Liest Piet Rusken jr. Aldo van der Linden

1978-1987 1978-1989 1978-1980 1978-1980 1981-1993 1981-1985 1987-1990 1990-2008 1980-heden 1987-heden 2006-heden 2004-heden 2008-heden

Flaeijelkoningin Tineke Abma Jolanda Jongsma Marleen Stelma Albertien Plantinga Karin Kootstra Gretha Zwanenburg Sytske Blaauwbroek Jitske Hoekstra

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Commissie Oude trekkers In 1985 al 15 trekkers deelnemer in de optocht 1986 eerste trekkerbehendigheidswedstrijd; organisatie Klaas Drint in 1988 officiële start commissie oude trekkers Klaas Drint 1988-2008 voorz. 1988-2001 Henk van der Wal 1988-1991 Simon Goudberg 1988-1990 Olke Dijksma (secr.) 1988-heden Robert Jongbloed 1998-heden voorz. 2002-heden Andries Bron 2002-heden Hendrik ter Schuur 2002-heden Pieter Achtien 2002-2007 Hendrik Porte 2002-2002 Anne de Vries 2002-heden Albert v.d.Meulen 2002-2007 Klaas de Jong 2002-2007 Tjitske van Zwol 2009-heden Hans Dijksma 2010-heden

Commissie Oude motorfietsen Fedde van der Berg Jan van der Meulen Dirk van der Meulen Piebe van der Berg(†) Klaas Krist Oene Jonker

1994-2009 1994-heden 1997-heden 1997-2010 2007-heden 2010-heden

Techn.commissie Jan Stelma Alex Visser Hans Dijksma Bennie Veenstra Freddy Schokker

1993-heden 2003-heden 2008-heden 2009-heden 2009-heden

Parkeercommissie Jan Achtien Kees van Damme Andries de Kroon Johan Lageveen

1992-heden 1992-heden 1992-heden 2006-heden

Kledingcommissie Anneke Wagenaar Gé Leenstra Coby de Jong Bruintje Brandenburg Annie v.d. Woude

2001-2003 2001-heden 2001-2002 2001-heden 2004-heden

Commissie Volksspelen Gestart in 1979 maar in verband met te geringe belangstelling geen lang leven beschoren. Rudolf de Jong (sr.)(†) Anne Huisman(†) Wiebe Huisman(†) Auke Dijksma(†) Berend van Houten(†) Jan Liest Hans Post Commissie Oude Ambachten Start in 1982 Foppe de Boer(†) voorzitter tot 1986 Mevr. Lafeber Mevr. de Leeuw Mevr. Schreur Jappie Kuiper vanuit bestuur tot 1983 Anne Hoekstra vanuit bestuur tot 1983 Later toegetreden Klaasje Duut(†) Jeep Heida Jappie Veenstra Germ de Jong(†) 1986 Frans Pellikaan (voorzitter) Kees de Haan (secr.) Jellie Foppes (penn.m.) Foekje Wiebenga (secr.) Luitzen v.d. Hoek (†) (voorz.)

PAGI NA

1986 - 1995 1986 - 1988 1986 - 1998 1986 - 1996 1989 - 1996 1986 - 1996 1996

Berend van Houten (†) Hans Post Jeep Heida Thys de Jong (voorz.) Beeuw Ykema (secr.) Henny v.d.Heide Harry Sikkema (penn.m.) Tineke de Jong Piet Eek Sjouke Duin Welmoed de Jong (secr.) Jaap Veensma Addy Sonneveld (penn.m.)

Boelgoedcommissie Klaas Drint Atze Abma Rudolf de Jong jr.

1986 - 1988 1986 - 1997 1989 - 1999 1989-heden 1997-heden 1995 - 2006 1997 - 2006 1997 - 2000 1997 - 2009 1999 - heden 2003 - 2008 2003 - heden 2006 - heden 2010 - heden 2010 - heden 1994-2001 1995-heden 2001-heden

Horecacommissie In 1977 Sjoerd Rozenberg(†) als kelner; in ieder geval tot 1980 Tjalke Brouwer(†) algehele leiding 1980-2006 Bonne Schokker 2002-heden George Jan Blok 2004-heden Bruine bonencommissie In de beginjaren Ingrid Pellikaan en Aukje Hoekstra Imkje Kuiper Jappie Kuiper

tot 2001 2002- heden 2002- heden

PR commissie Annie Stelma Titia Post Mirjam Keuning Christien Betten Maaike Hoekstra Abeltje van Vliet Sponsorcommissie Jan Stelma Atze Abma Jappie Kuiper Piet Heida Harry Sikkema Jeugdcommissie Janco Heida Johan Ros Jan Piet Herder Tineke Abma Alinde Stelma Silke Sikkema Dennis de Kroon Wilmer Porte

1990-heden 2001-heden 2006-2008 2009-2010 2010-heden 2011-heden 1993-heden 1995-heden 1993-heden 2006-heden 2010-heden 2009-heden 2009-heden 2009-heden 2009-2010 2009-heden 2011-heden 2011-heden 2011-heden

Controlecommissie Medewerkers van het eerste uur in 1979 Siemen Bosma(†) Eldert de Kroon Frans Wiebenga(†) Luitzen Nutters(†) Jan Rijpkema(†) Tjibbe Stelma Tjalling de Vries ondersteuning door bestuursleden 1980 Andries van Dijk treedt toe 1982 Gerrit Boek Johannes Stoelwinder(†) Henk Snijder Pieter Huitema(†) Fokke Kuiper Alle-Jan Kuiper Cor Aardema Aangevuld met meer hulpkrachten In 1991 wordt commissie gevormd waaronder ook het parkeren valt. Rikus Sinnema Bert-Jan Pellikaan Jelle Jongsma Ineke Wouters (secr.) Na vertrek Rikus Sinnema wordt in 1992 aparte controle-en parkeercommissie gevormd Controlecommissie Tjalling de Vries Tjibbe Stelma Gerrit Boek Fokke Kuiper Henk Snijder Piet v.d. Brug Ineke Wouters (secr.) Oene Jonker

1992-heden 1992-2001 1992-2006 1992-1998 1992-2005 1992-heden 1992-heden 2003-2010

Colofon Samenstelling Yme de Jong Vormgeving Your Identity Reclame Aak 5, 8401 MS Gorredijk www.youridentityreclame.nl Foto’s

Archief Stichting Flaeijelfestiviteiten Yme de Jong

Druk VJD Drukwerk en vouwkartonnage Tolhûswei 7, 8501 ZP Joure www.vjd-drukwerk.nl

PAGI NA