Foto: Archief Thijs Jochems
DOOR THIJS JOCHEMS, ADVISEUR EN PRIVATE INVESTOR
De grootste risico’s voor de Nederlandse pensioenfondsen? Vraag een willekeurige pensioenfondsbestuurder naar het grootste risico waar pensioenfondsen mee te maken hebben en je krijgt als eerste antwoord steevast: de lage rente. Als je doorvraagt, komt daar vaak nog ‘de verstikkende regelgeving’ achteraan. Een gelijkluidende derde antwoordoptie lijkt er evenwel niet te zijn.
Een derde antwoord is er volgens mij echter wel degelijk:
De laatste decennia zijn steeds meer beleggingen door
het verlies aan beleggingskennis in de pensioensector.
pensioenfondsen en uitvoeringsorganisaties uitbesteed.
Voordat ik hierop inga, plaats ik eerst nog wat
Deze ontwikkeling is na de GFC alleen maar versneld. Dit
kanttekeningen bij de twee eerder genoemde grote
heeft tot gevolg dat directe beleggingen van pensioen
risico’s. In het afgelopen jaar heb ik in deze column al een
fondsen alleen nog maar – deels – bij een paar grote
in mijn ogen ‘redelijk’ alternatief voor de huidige,
pensioenfondsen plaatsvinden. Directe beleggingen zijn
gehanteerde (reken)rente besproken. Ook de onbedoelde
vervangen door producten van externe, vaak buitenlandse
neveneffecten van de veranderingen in het toezichtkader
beleggingsinstellingen. Als voormalig CIO van grote,
en van het toezicht in het algemeen sinds de Great
internationaal beleggende asset managers heb ik
Financial Crisis (GFC) zijn eerder aan bod geweest. Onder
ondervonden dat hands-on ervaring met de beleggings
de onbedoelde neveneffecten van de nieuwe regelgeving
producten een vereiste is om deze te kunnen selecteren.
vallen onder andere de ‘tick the boxes-cultuur’ en de
De groep beleggingsexperts die dergelijke ervaring heeft
daarmee gepaard gaande afgenomen innovatiekracht van
kunnen opdoen, is in de Nederlandse markt door de
pensioenfondsen, evenals de verminderde aandacht voor
heersende trend van het uitbesteden snel aan het
(nieuwe) beleggingen. Een column leent zich niet voor
krimpen. En áls iemand al ervaring heeft kunnen opdoen,
een uitgebreide onderbouwing, maar ik waag toch een
dan zijn het die paar beleggingsinstellingen die dit in
poging om in kort bestek de relatie tussen de genoemde
Nederland nog zelf doen. Cultuurverschraling in
ontwikkelingen en het groter wordende risico van verlies
professionele ontwikkeling is in Nederland dan ook een
aan beleggingskennis te duiden.
aanzienlijk risico. Daar komt nog bij dat een expertbestuurder die de beleggingskennis heeft om dit proces
Er zijn twee belangrijke redenen om deelnemer in een
bij pensioenfondsen te kunnen aansturen, een
pensioenfonds te zijn: de risico’s worden gedeeld én er
managementvergoeding krijgt die, omgerekend naar
kan gezamenlijk worden belegd. Menig pensioenfonds
salaris, ongeveer de helft is van wat hij of zij als
kan laten zien dat het door te beleggen de ingelegde
belegger bij een professionele uitvoeringsorganisatie
premies meer dan verdrievoudigd heeft. Goed beleggen
zou verdienen. Moeten we dan de rol van een expert-
– lees: het vinden van goede risico/rendement-
bestuurder als een soort vrijwilligerswerk zien?
proposities – is een van de voorwaarden voor een
20
fatsoenlijk pensioen. Om goed te kunnen beleggen, is de
In een tijd waarin pensioenfondsen met lagere verwachte,
juiste organisatie én het in huis hebben van deskundige
gemiddelde rendementen te maken hebben en daarom
mensen een belangrijk vereiste. In deze tijd is de juiste
wellicht meer in sub-asset classes moeten gaan
organisatie een ‘lenige’ organisatie. In deze column wi ik
beleggen, wordt kennis alleen maar belangrijker. Het
het echter met name over de kennis van de deskundigen
niet ontwikkelen van die kennis door in-house directe
hebben; van expert-bestuurders én beleggers. Waarom
beleggingen te vermijden, lijkt op termijn tot grote
zie ik hun kennis als een toenemend risico?
risico’s voor de Nederlandse pensioensector te leiden. «
FINANCIAL INVESTIGATOR
NUMMER 1 / 2020
