10 jaar Festival De Oversteek
1
10
JAAR
2
F E S T I VA
L 2009 - 2018, 10 edities Festival De Oversteek
3
Bas Broeder had een ‘ideetje’ voor een multidisciplinair festival in de Ooijpolder, maar koos bewust voor het avontuur in zijn ‘eigen achtertuin’, Nijmegen-Noord. We zochten de initiator van Festival De Oversteek op aan de oevers van de Waal, waar hij samen met nog een man van het eerste uur, Marten de Paepe, terugblikt op 10 jaar podium-pionieren in de polder. Bas: “Ik wilde iets doen met podiumkunst op verschillende locaties, cultuur met natuur verbinden. Aanvankelijk dacht ik aan de Ooijpolder, vanwege het groen, de ruimte, het mooie totaalplaatje. Het idee bleef op de plank liggen, totdat ik naar Nijmegen-Noord verhuisde. Ik kwam op geweldige plekjes, zoals landgoed Doornik, overwoekerde boomgaarden, het witte kerkje in Slijk-Ewijk, strandjes, Ooijbosjes. Dit was hét podium voor een festival. Het gebied was relatief onbekend en qua cultuur was er nog maar weinig te doen. Dit was pionieren geblazen, dit was rock en roll.” “Uiteindelijk gaf de gemeente Nijmegen toestemming en subsidie om een festival te organiseren, mits ik het koppelde aan het jubileum van Operatie Market Garden, in september 2009.
4
‘Dit gebied is hét podium voor een festival’
10 jaar Festival De Oversteek
Ik ben als een malle locaties gaan regelen, heb letterlijk bij
Marten: “Ik vond het direct leuk en heel spannend om
die je niet snel verwacht in een feeërieke, sfeervolle groene
mensen aangebeld om te vragen of ze mee wilden doen.
mee te doen, ook vanuit mijn ambitie om me als program-
setting. Of een dans- of theatervoorstelling waar je met de
Zo kwam ik ook op de Danenborg terecht, een statig pand
meur verder te ontwikkelen. Bas en ik zaten snel op dezelf-
voetjes in de Waal of het zand iets unieks beleeft. Ook vind
en oud-bordeel tussen Oosterhout en Slijk-Ewijk. De deur
de lijn van wat we prikkelend vinden om aan het publiek
ik het te gek om oude helden uit te nodigen zoals Rick de
werd opengedaan door een jongen die ik kende. Hij en
te presenteren. Vaak zijn dat verrassende acts, afwijkende
Leeuw, Lebbis of Alex Roeka.”
zijn vriendin woonden er anti-kraak. En zo kwam ik op
optredens die mensen op het verkeerde been zetten. Het
mijn tocht meer onverwachte bekenden tegen. Eigenlijk
gebied leent zich daar perfect voor. Dat horen we ook te-
Marten: “De kracht van het festival zit ‘m ook in het feit
iedereen reageerde enthousiast, bewoners stelden graag
rug van veel artiesten voor wie het een verademing is om
dat ‘Noord’ een nieuwbouwgebied is. De omgeving barst
hun locatie beschikbaar. In de tussentijd verzamelde ik
eens buiten de gebaande paden van stoffige podia op te
van de rauwe rafelrandjes, met mooie, brede contrasten.
mensen om me heen met kennis van zaken op het gebied
mogen treden. Ze gaan bij ons niet voor het geld, maar
Oud en nieuw wisselen elkaar af. Anders dan bijvoorbeeld
van literatuur, dans en theater, muziek, techniek en pro-
kiezen heel bewust voor een unieke ervaring, uit liefde
Leidsche Rijn in Utrecht is hier niet alles een-op-een van-
ductie. Dit team is nog steeds intact.”
voor de kunst.”
af de tekentafel in een opgelegde woondroom gegoten. Daarom ontstaan ook allerlei initiatieven van onderaf, zo-
Bas. “Aan die insteek is eigenlijk niets veranderd. Wel zijn
als de stichting Co-bomen die oude boomgaarden weer
we van één naar twee weekenden gegaan om het festival-
nieuw leven inblaast.”
gebied compacter te maken. Mensen moesten vaak kilometers fietsen, waarbij ze vanwege de tegenwind soms
Bas: “We organiseren ons festival uit bevlogenheid voor
net te laat kwamen voor een voorstelling. Maar nog steeds
de podiumkunsten. En die rode draad houden we aan.
streven we naar een festival met een vrij, een beetje prettig
Natuurlijk proberen we waar kan, nieuwe elementen toe
gestoord, anarchistisch karakter. Zelf vind ik onver-
te voegen. Zoals het Atelier TAW voor ambitieuze dans-
wachte dingen het leukst. De wat
en theatermakers. Of de beeldende kunstroute Expeditie
extremere muziek
Noord. Soms kunnen we niet anders, omdat locaties verdwijnen. Gelukkig komen er ook veel nieuwe plekken bij. Die blijven we opzoeken, met ons vizier gericht op de rivier en de horizon.”
5
MCHNRY Bunker Fort Beneden Lent, 2017
6
10 jaar Festival De Oversteek
BETTIE SERVEERT Kas, Vossenpels, 2016
7
Joop Koopman Doornikshof
‘Een liefdevolle combinatie van natuur en cultuur’ “Bas Broeder en ik delen allebei de liefde voor het landschap, dieren en muziek. Toen hij me over zijn festivalplan vertelde en vroeg om lid te worden van het bestuur, zei ik meteen ‘ja’. Ik vond en vind het gaaf hoe Bas probeert zijn twee liefdes -natuur en cultuur- op verschillende locaties in en rondom de Waal bij elkaar te brengen. Zelf woon ik aan de dijk richting Bemmel, op een kleine warmoezerij met een boomgaard, sier- en moestuin, kippen, schapen en bijen. Daar mogen ook anderen van genieten, dus bood ik meteen aan om mee te doen. De rest is geschiedenis.”
Naam
Joop Koopman
Lokatie:
Doornikshof, Waaldijk 24, Bemmel
Festivallocatie sinds: 2009
Memorabel:
het optreden van Living Room Heroes in 2017. De jongens komen uit Lent, maar leken zo te zijn weggelopen uit een van de zuidelijke staten van de VS. Hun soulvolle, melodieuze blues-geluid bracht bezoekers in één klap van Doornikshof naar de eindeloze vlaktes van Noord-Amerika.
8
“Uniek aan het festival zijn behalve de locaties ook de specifieke aandacht voor kinderen en het brede, gevarieerde aanbod. Ik ken maar weinig gelegenheden waar je dezelfde middag op nog geen paar kilometer afstand van elkaar een Volendamse Americanaband in een oude schuur en een klassiek orkest in een pinetum aan het werk kunt zien. Zelf hadden we hier de afgelopen jaren een keur aan artiesten over de vloer. Het eerste optreden ooit, van Manouche, staat me nog helder voor de geest. Net als de voorstelling van Flip Noorman. Heel indrukwekkend. Met de Amsterdamse cabaretière Barbara Breedijk heb ik zelfs nog steeds contact.” “Er komt best wel wat bij kijken om het pleintje voor ons huis om te bouwen tot een minitheater. Ik sleep stoeltjes uit de schuur, haal soms meubilair uit het huis. Mijn vrouw Ineke en dochter Jasmijn zetten koffie en thee, beheren een klein standje met potjes zelfgemaakte honing en chutney. Het hele gezin doet mee. Dat improviseren is enorm leuk en soms een gedoe, omdat mensen geregeld denken dat we een horecavoorziening zijn met alle faciliteiten die daarbij horen. Toch geniet ik vooral van de drukte en de bescheiden chaos die daarmee gepaard gaat. Al is het alleen al omdat het perfect past in de festivalfilosofie van het ‘dingen laten gebeuren’.”
10 jaar Festival De Oversteek
RUBRIEK
bijzondere locaties Doornikshof
Genieten van de drukte en de bescheiden chaos 9
Lebbis Doornikse Natuurakkers
10
FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2016
10 jaar Festival De Oversteek Lebbis We verwelkomden in 2016 Hans Sibbel, beter bekend als Lebbis. De cabaretier wond met veel flair het aanwezige publiek in het openluchtlokaal op de Doornikse Natuurakkers om zijn vingers. Voor Lebbis zelf was het optreden naar eigen zeggen een heerlijk uitje buiten de veilige theatermuren, waar hij even terug kon naar waar het voor hem was begonnen: mooie verhalen vertellen en direct de indruk ervan zien op de gezichten van het publiek. Het was een ontspannen en hilarische show.
Voor Lebbis zelf was het optreden naar eigen zeggen een heerlijk uitje buiten de veilige theatermuren 11
RIEDON V/D BERG ATELIER TAW
‘Ik groei mee met het festival’
Riedon van den Berg (25) bouwt zo hard aan zijn internationale carrière dat hij nog maar af en toe in Nederland is. Toch presenteert de danser/choreograaf dit jaar zijn vierde voorstelling op rij voor De Oversteek, het festival waar het eigenlijk allemaal begon. “Ruim twee jaar geleden kwam ik een oproep tegen van Theatraal AM Waal. Ze zochten jonge dansers en theatermakers die het avontuur wilden aangaan met experimentele kunst op bijzondere locaties in de stad. Ik zat in het tweede jaar van mijn opleiding ‘Danser/Maker’ aan ArtEZ, was bezig met het oprichten van een eigen collectief Skandalisi Dance en zag een uitstapje buiten de gebaande theaterpaden wel zitten.”
Momentje “Ik heb me aangemeld, mocht meedoen en heb samen met Chiara Ferraglia het stuk You & I gemaakt dat door drie dansers is uitgevoerd in St. Nicolaaskapel. Dat ging zo goed dat we werden geselecteerd voor Festival De Oversteek, in september. Later deden we ook mee aan de Kunstnacht, als vertegenwoordigers van het festival. Sommige mensen kwamen speciaal voor ons. Dat was wel een momentje, een teken van ‘hé, we groeien als Skandalisi Dance!’”
12
10 jaar Festival De Oversteek
13
14
10 jaar Festival De Oversteek
‘het stuk moest gaan over de gevolgen van de ramp bij Tsjernobyl. Het Bastion was de perfecte plek’ Onderzoek
lagen; we hebben alles gebruikt, optimaal gespeeld met
reis met Skandalisi Dance de wereld over en probeer in
“De samenwerking met De Oversteek beviel zo goed dat
de ruimte en de mogelijkheden. Het stuivende zand ver-
de tussentijd een carrière als zelfstandig choreograaf te
we vorig jaar opnieuw mochten meedoen. Als locatie kre-
oorzaakte stof, dus kochten we mondkapjes. Die gaven we
starten. Festival De Oversteek biedt mij daarvoor de ideale
gen we Het Bastion toegewezen, de ruimte onder de uitlo-
aan de bezoekers van de voorstelling, wat zorgde voor een
opstap. Hier krijg ik de kans om iets passends te creë-
per van de Waalbrug. Zodra ik wist dat dit de plek was, ben
mooi symbolisch effect.”
ren voor een specifieke locatie, waarna de voorstelling in
ik gaan kijken om iets speciaal voor deze locatie te maken.
aangepaste vorm zijn weg vindt naar nieuwe plekken. Zo
Ik heb veel inspiratie en ideeën, maar hou ook van het
Solodans
heeft (P)ain/t in Love al verschillende festivals aangedaan
doen van theoretisch onderzoek. Plekken bezoeken, lezen,
“Ik heb ook opgetreden tijdens andere festivals, ervaring
en hebben we met Skandalisi Dance tijdens het grootste
films kijken. Uiteindelijk wist ik het: het stuk moest gaan
met locatietheater op bijzondere plekken. Qua idee zijn ze
street art festival van Portugal in 3 dagen tijd 7 keer 1986
over de gevolgen van de ramp bij Tsjernobyl voor de om-
vergelijkbaar met De Oversteek, al worden hier de locaties
uitgevoerd. Voor mij is De Oversteek bijna een soort ar-
liggende natuur. Het Bastion was de perfecte plek: overal
meer gebruikt. Ook door het ontbreken van een vast the-
tist in residence. Ik lever geen kant en klare voorstelling,
zand, natuurgericht, donkere en lichte plekken, overdekt;
ma. Tijdens De Oversteek gaan voorstellingen leven door
maar kom met een idee, soms zelfs nog maar een concept
als een gesloten systeem. De titel werd 1986, een verwij-
de koppeling aan een plek. Vorig jaar heb ik voor het fes-
van een idee. Dat ze mij daarin vertrouwen, voelt goed. Ik
zing naar het jaartal van de catastrofe.”
tival ook een solodans ontwikkeld over mezelf, maar door
groei mee met festival en word zo een betere danser en
een vrouwelijke danser laten uitvoeren. Een titel voor het
choreograaf. Hoe gaaf is dat?”
Mondkapjes
stuk had ik nog niet, tot ik voor de eerste keer op de loca-
“Er is extreem veel werk in onze voorstelling gaan zitten.
tie kwam bij Suzanne: Kunst en Koken. Het eerste wat ik
Eerst hebben we alle dansbewegingen gerepeteerd in de
zag, waren schildersezels, tekeningen van vrouwen: Paint.
studio. Ook heb ik onderzocht hoe onze dansers lichtap-
Dat koppelde ik aan het gevoel van de dans: Pain, Ain’t
paratuur zouden kunnen gebruiken, met lampen konden
en Paint in love. En zo werd het dus (P)Ain/t in Love. Met
lopen en spelen. Toen die basis eenmaal stond, zijn we
dank aan de locatie.”
naar het Bastion gegaan om te oefenen. Ik voelde me er als een kind in de zandbak. Het concept werd een verhaal.
Vertrouwen
Opeens kwamen de in de studio onderzochte bewegingen
“Sinds mijn deelname aan Theatraal AM Waal gaat het
tot leven. Het glas en de stenen in het zand, pallets die er
snel. Ik ben lid van een dansgezelschap in Jekatarinaburg,
Wie?
Skandalisi Dance
Waar?
Het Bastion
15
Expeditie Noord RIVIERENPARK
16
FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2016
10 jaar Festival De Oversteek
Op stap met een kunstenaar door het rivierenlandschap Expeditie Noord, op stap met een kunstenaar door het Nijmeegse Rivierenpark Sinds 2016 kan publiek meegegaan op expeditie met een kunstenaar door het veranderende rivierenlandschap: ‘Kijken door de ogen van’. Op editie 2016 van het festival was dat de kunstenaar Michiel Huijben. We hopen dat Expeditie Noord over enkele jaren een aantal mooie doorkijkjes geeft in de dynamiek van een gebied in transitie.
17
RUBRIEK
bijzondere locaties LuilekkerLent
Iedereen mag meegenieten van onze mooie plek 18
10 jaar Festival De Oversteek
Maayke en William en Nora en Simon LuilekkerLent
“Sinds we op de boerderij wonen, voelen we de behoefte om onze plek met anderen te delen. Het is hier lekker rustig en we hebben alle ruimte. Daar mag iedereen van meegenieten. We hadden al wat kleine activiteiten en optredens georganiseerd, toen Bas ons vroeg om festivallocatie te worden. De timing kon niet beter zijn. Dit sloot perfect aan op wat we wilden.” “Echt heel gaaf aan De Oversteek, is de muzikale kwaliteit. Elk jaar weer staan er goeie namen op het programma. Typhoon, Rick de Leeuw, Bettie Serveert, Lebbis: grote artiesten komen graag deze kant op om in een afwijkende, intieme setting op te treden. Zelf hebben we onder meer De Kift, Anne Soldaat, Meindert Talsma, zZz en bFAKE over de vloer gehad. Stuk voor stuk mooie cadeautjes. Ook Tim Akkerman, oud-zanger van Di-rect, stond in onze schuur. Hij was grote zalen gewend, maar vond het oprecht leuk om voor een klein publiek zijn eigen nummers te spelen.” “Sommige festivallocaties bestaan niet meer, zoals het kassencomplex aan de Vossenpelsestraat. Vaak hebben
dit soort plekken een rauwe charme en bepaalde eigenheid. Het is jammer dat ze verdwijnen, maar daar komt veel moois voor terug. Park Lingezegen, de Spiegelwaal en de Lentse Plas bijvoorbeeld zijn superinteressante plekken. Ze lenen zich uitstekend voor locatietheater, muziek en wie weet; misschien zelfs wel nieuwe kunstvormen.” “We wonen hier nu 10 jaar, dus ook wij hebben een jubileum. En dat willen we op een speciale manier vieren. Met ons kunstenaarscollectief Blossum willen we bloemen laten regenen. Ons idee is om bezoekers liggend op hun rug, een grote cirkel te laten vormen. Terwijl mensen naar boven kijken en er op de achtergrond muziek klinkt, vallen vanuit een hijskraan of helikopter bloemen naar beneden. Als verrassing voor iedereen daar beneden op de grond, maar vooral als ode … aan De Oversteek.”
Naam
Wiliam Willems en Maayke Kleinbussink, Simon en Nora
Lokatie:
LuilekkerLent, Pelseland 5, Lent
Festivallocatie sinds: 2009
Memorabel:
de overnachting van Klezmerband L’Chaim (2010) in onze B&B LuilekkerLent. “De jongens van L’Chaim wilden graag met vrienden in onze B&B overnachten. Uiteraard kon dat, maar Wiliam vierde hier dezelfde avond zijn verjaardagsfeest. De jongens hadden ’s avonds nog een optreden in Merleyn. Ze kwamen na middernacht hiernaartoe, pakten hun instrumenten uit en gingen helemaal los. Het was één groot feest, net als de dag erna tijdens het festival. Echt geweldig.”
19
Kletskous Historische Tuinderij Warmoes FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2016
20
10 jaar Festival De Oversteek
GEDICHT
Wie plukt het laatste fruit?
Wie weet nog waar de paden waren? Dat onhandig vrijen het best in een Bongerd gaat waar je de witjes zonder handen van de bomen kan bijten? Hier hangt de hemel hoger en is de bodem het beste voor bloemen. Maar in nieuwe straten zijn de mensen groter dan de bomen. En blijft mist wat langer hangen omdat niet alle wolken willen wennen dat hier voortaan geen veld meer is. Jaap Robben, stadsgedicht juli 2009
Jaap Robben was in 2009 stadsdichter van Nijmegen. Naast dat hij voordroeg schreef hij voor de eerste editie van Festival De Oversteek ‘Wie plukt het laatste fruit’. 21
BROEDER DIELEMAN Kerkje Bemmel, 2014
22
10 jaar Festival De Oversteek
iET EN CONNY JANSEN DANST Botenloods RV De Waal, 2017
23
Typhoon De Doornik FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2014
24
10 jaar Festival De Oversteek
Typhoon In 2014 pakten we uit met een extra grote festivaleditie. Vlak voordat Typhoon dat jaar landelijk zou doorbreken en alle grote podia en festivals van Nederland (en daarbuiten) zou aandoen, trad hij op in ‘onze eigen schuur’ van Landgoed Doornik. Met slechts een gitarist en saxofonist aan zijn zijde verbaasde en ontroerde hij met zijn grote talent als muzikant en voordrachtskunstenaar. Een bomvolle schuur luisterde muisstil toe. Legendarisch!
25
STEPHAN BIKKER ATELIER TAW
Stephan Bikker maakte voor dans- en theaterfestival Theatraal AM Waal een prachtige voorstelling en werd vervolgens geselecteerd voor Festival De Oversteek. Daar speelde hij in de betoverende groene kathedraal van het Ooibosje aan de Waal.
26
10 jaar Festival De Oversteek
27
Gijs en Adrianne Dijkhuis Gijs
‘Trouw zijn aan een concept en tóch blijven bruisen’ “Tijdens Festival De Oversteek komen bezoekers op plaatsen waar ze normaal niet zo snel naartoe gaan. Vaak omdat het privéplekjes zijn, zoals erven, schuren en tuinen. Ons dijkhuis is ook zo’n locatie, een paradijsje in een idyllisch hoekje dat continu verandert en we daarom graag met anderen delen. Daar krijgen we veel voor terug, zoals een leuk publiek en vaak verrassende optredens. In 2010 bijvoorbeeld trad Crappy Dogs hier op. Het was steenkoud, er hing regen in de lucht. Die jongens trokken zich daar niets van aan. Ze gebruikten letterlijk de hele tuin, speelden de sterren van de hemel. Echt een geweldige ervaring.”
Naam
Gijs Hak en Adriana Beintema-Hak
Lokatie:
Dijkhuis Gijs, Zaligestraat 8, Lent
Festivallocatie sinds: 2009
Memorabel:
de optredens van Klavan (2009) en van Crappy Dogs (2010/zie boven). “De jongens van Klavan kwamen aanrijden in hun brandweerwagen en gaven vervolgens een optreden waar de vonken van afvlogen. Uiteindelijk zijn we met de brandweerwagen meegereden naar de festival-after party in Slijk-Ewijk. Later hebben we Klavan nog een keer uitgenodigd. Nu voor een privéoptreden tijdens ons trouwen in de tuin. Opnieuw was het één groot feest.”
28
“Dat improviseren past ook goed bij ons. Er zijn jaren geweest dat optreden in de tuin niet ging en we artiesten binnen no time hadden verkast naar een droog plekje onder de carport of in de serre. Die ruimte is er, ideaal. Ook hebben we als een soort Vrouw Holle ons stalletje een keer opengegooid. We hadden de trekker buiten geparkeerd, van planken een barretje gefabriceerd, zelf soep gemaakt en ‘wijntjes voor weinig’ verkocht. Soms nemen mensen onze gastvrijheid wat ruim. Zo hebben we weleens meegemaakt dat bezoekers in de keuken stonden om appelsap te pakken. Dat was dan weer niet de bedoeling, want we zijn geen horecavoorziening. Wel zorgen we altijd voor koffie en thee. Ook hebben we meestal wat druiven en appels uit eigen tuin.” “Dit jaar beleven we ons tienjarig bestaan als festivallocatie. In al die jaren is het publiek behoorlijk veranderd. De eerste edities kwamen vooral doorgewinterde festivalgangers naar ‘Noord’, de laatste jaren zien we steeds meer gezinnen met kinderen. Hebben mensen eenmaal De Oversteek gedaan, dan blijven ze terugkomen. Mede door de kleinschalige aanpak. Het is knap hoe Bas en Marten erin slagen uit het grote aanbod steeds weer verrassende namen tevoorschijn te toveren. Ze zijn al jaren trouw aan een concept en blijven toch bruisen. Kijk, dat is nou het geheim van een goed festival.”
10 jaar Festival De Oversteek RUBRIEK
bijzondere locaties Dijkhuis Gijs
Dat improviseren past goed bij ons 29
30
CARLA RĂ“ISĂ?N BEHAL met posthuman vervreemdende voorstelling op zolder boerderij Hof van Holland
-v
10 jaar Festival De Oversteek
STEPHANIE STRUIJK
ANNAONYMI
voorheen Stevie Ann - bij Koken aan de Waal
met InterMundum, dansvoorstelling in boomgaard Hof van Holland
31
Crappy Dogs & Convoi Exceptionel Dijkhuis Gijs
32
FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2010
10 jaar Festival De Oversteek
Crappy Dogs & Convoi Exceptionel Crappy Dogs is rauwe, onversneden Hollandse deltablues op 1 of 2 snaren, als dat moest. Zwierven jaren op de eerste edities van Festival De Oversteek door de polder.
33
De Tenenzuigers Er werd aan de Steltestraat gebouwd. Ineens het werk gestaakt, asjemenou! Dat is straf, een dubbelgraf, een tenenzuigend paar! Al snel in kaart, zo goed bewaard, maar hoe wordt het verklaard? Alles begon er met een vent, heden bekend als Vent van Lent. Wil je weten wat hij deed, die bronsgeringde man? Er is een band met veel talent, die dat bezingen kan. Hij kwam uit het Oosten, zocht een wijf. Brons zat in zijn haar en aan zijn lijf. Hier in Lent al snel bekend als ‘oh zo’n knappe man’. Met succes een minnares, een echte Don Juan. Ook deze vent van zijn tijd, raakte op den duur de trend wat kwijt. Hij kreeg de bons met al zijn brons (vergane glorie). Zijn hart bezeerd, werd hij verteerd door haat en jaloezie.
DE TENENZUIGERS Ode aan een crime passionelle?
Ai-ai-ai-ai! IJzer in zijn haar en aan zijn lijf. Een nieuwe immigrant; hij zocht een wijf (o-oh). Een minnares verkregen, maar het kwam hem duur te staan. Vermoord als zes en negen, met het vlees de lust vergaan. Dat was het werk van onze vent, oh wat een vlerk die Vent van Lent. ‘t IJzer heet, dus snel gesmeed tot een moordlustig plan. Met goeie zin groef hij ze in en zei: ‘dat komt ervan!’ Ai-ai-ai-ai! Alles begon dus met die vent, heden bekend als Vent van Lent. Nu je hoort wat hem bewoog, die bronsgetooide man, zeg het voort! Archeoloog, je wist er mooi niks van. Ai-ai-ai-ai!
Openingslied Festival De Oversteek 2010. Rigor Mortis Ensemble, project In Koele Bloede Verwoord Tekst: Mieke Rous 34 tenenzuigers zijn permanent tentoongesteld in Historische Tuinderij Warmoes. De
Bij de opgravingen aan de Steltsestraat in 2000 in Lent werden twee skeletten in een grafveld uit de zevende eeuw voor Christus, de vroege IJzertijd, ontdekt. Het duo viel op door hun houding. In de volksmond kregen ze al snel de naam ‘De Tenenzuigers’. Ze zijn permanent tentoongesteld op de Historische Tuinderij Warmoes. Zie de opvallende houding... Waarom zijn de twee zo begraven? Wat is het verhaal achter het koppeltje? We vroegen het Rigor Mortis Ensemble – hun credo luidde ‘In Koele Bloedde Verwoord’ – zich te laten inspireren en zij schreven ‘De Vent van Lent’. Tijdens de opening van Festival De Oversteek in 2010 speelden ze dit nummer, op de Warmoes, naast de graftombe. (songtekst staat hiernaast afgedrukt)
10 jaar Festival De Oversteek
MAARTEN VOS
35
RUBRIEK
bijzondere locaties Landgoed de Doornik
Frikadellen bakken voor Dimitri 36
10 jaar Festival De Oversteek
Jeen Cnossen Landgoed Doornik
‘De Oversteek is de enige in zijn soort’ “Op een gegeven moment hing er een briefje op mijn deur. Van Bas. ‘Jeen, we organiseren een festival, De Oversteek, op verschillende mooie locaties. Kunnen we daar eens over praten? Een paar weken later vond ik een reebout bij de deur. Opnieuw van Bas. ‘Speciaal voor Kerst’, stond erop. Dit aanbod kon ik niet weigeren. We hebben de bout Bambi genoemd en smakelijk opgegeten. Deze ludieke, laagdrempelige benadering is kenmerkend voor eigenlijk iedereen die betrokken is bij het festival. Het voelt eigen, vertrouwd; doet me denken aan het touwtje uit de brievenbus.”
“Ooit bestond mijn schuur uit een grote hoop stenen. Zonder toilet, zonder verlichting. Een bar had ik wel, maar die stond in een hoek vogelpoep te vangen. Dat veranderde toen Marianne Hermans van theatergroep Spaans Peper er een voorstelling wilde organiseren én Bas had aangegeven de locatie voor zijn festival te willen gebruiken. Ik heb de boel laten opknappen, de bar opgepoetst. Vanaf dat moment is de schuur een ontmoetingsplek bij uitstek, een pleisterplaats voor gelijkgestemden. Of het festival daarmee de aanjager is geweest van mijn ambitie om zelf kleine voorstellingen, boekbesprekingen en exposities te organiseren? Dat denk ik wel. Ja.”
Naam
“Soms komen er artiesten naar het festival die niet veel later doorbreken. Zo hadden we hier in 2014 Typhoon te gast. Heel bekend was hij nog niet, maar ik heb er wel even wakker van gelegen. Stel dat hier 2000 mensen op de stoep hadden gestaan, dan had ik een serieus probleem gehad. Gelukkig bleef het aantal beperkt tot wat de locatie aankan. Na al die jaren durf ik wel te zeggen dat De Oversteek met zijn verschillende locaties en uiteenlopende kunstvormen de enige in zijn soort is. Ik weet nog dat tijdens de eerste editie mijn broer Johan hier optrad. Hij wilde per se het programma bewaren, zodat ie later als het festival eenmaal groot zou zijn, kon zeggen: wij waren erbij!”
Jeen Cnossen
Lokatie:
Landgoed Doornik, Doornik 1A, Bemmel
Festivallocatie sinds: 2009
Memorabel:
de aankomst van de Vlaamse auteur Dimitri Verhulst (2014) op het landgoed. “Dimitri kwam aanrijden in een grote Amerikaanse slee. Hij stapte uit, piste in het bos en liet weten enorme honger te hebben. Vijf zelfgebakken frikadellen later ging het wel weer. Het optreden erna met cellist Steven Caeyers was geweldig. De sfeer, de mensen, de lekkere biertjes van de tap: alles klopte!”
37
38
10 jaar Festival De Oversteek
DE BUNKER ATELIER TAW
Atelier TAW daagt jonge makers uit een nieuwe voorstelling te maken op een bijzondere binnen- of buitenlocatie aan de Waal. Makers kunnen kiezen uit een keur van groene en sfeervolle plekken: Waalstrandjes, ooibosjes, boomgaarden... Maar ook cultuurhistorie! Zo zijn er in het gebied diverse fraaie bunkers en forten. Hier zijn Anne & Kim aan de slag tijdens Festival De Oversteek 2017.
39
RUBRIEK
bijzondere locaties Koken aan de Waal
Vanuit het niets ontstaan soms de mooiste dingen 40
10 jaar Festival De Oversteek
Rob en Wendy Koken aan de Waal
‘Bezoekers worden onderdeel van het festival’ “In 2012 vroeg Bas ons of we locatie voor Festival De Oversteek wilden worden. Tijdens een wijntje op het terras, een beetje tussen neus en lippen door. Lang hoefden we niet na te denken. We woonden hier net, vonden het leuk om mensen te leren kennen en onze plek te promoten. Bovendien hebben we iets met muziek en dans. Het verbindt mensen met elkaar. Net als wij doen, maar dan met eten.”
“Koken aan de Waal ligt tussen de dijk en de spoorbrug, in een soort kommetje. Het heeft zijn eigen microklimaat. Schijnt de zon, dan is en blijft het warm. Zeker in de tuin aan de voorkant. Toen we hier kwamen wonen, was het één grote wildernis. Eigenlijk wilden we er groenten telen, maar we besloten het grotendeels open te houden met in het midden een grote vuurplaats. Gewoon, om te kijken wat er zou gebeuren. Daarmee was en is het een perfecte basis voor alles wat groei en bloeit. Niet zo vreemd dat tijdens het festival juist hier, soms vanuit het niets, de mooiste dingen ontstaan.”
Naam
“Dit ‘ontstaan’ loopt ook als een rode draad door het festival. Sinds we meedoen, hebben we nooit een schema of draaiboek gezien. Het ontbreken van een strakke regie biedt ons de ruimte om iets eigens toe te voegen aan de mogelijkheden van onze plek. Dat is gaaf. Daar genieten we van. Ook de omgeving maakt deel uit van het creatieproces. Sommige mensen kijken opeens heel anders naar een experimentele dansvoorstelling, omdat het middenin het bos of op een strandje gebeurt. Ook de bezoekers zelf spelen een belangrijke rol. Zij komen fietsend of wandelend in steeds andere samenstellingen op verschillende locaties bij elkaar. Daarmee worden ze zelf onderdeel van een festival dat alle kanten op beweegt. Die combinatie is bijzonder, dat zie je echt nergens anders.”
Rob Beernink en Wendy Otting
Lokatie:
Koken aan de Waal, Oosterhoutsedijk 46, Lent
Festivallocatie sinds: 2012
Memorabel:
het optreden van I am Oak, in 2014, pal onder de zwarte notenboom op het erf. “Het was drukker dan normaal, je kon een speld horen vallen. De enige beweging kwam van een klein meisje op de schommel. De zon scheen, in de rookoven gaarde de Bentheim-ham, het vuur knisperde, gitaarklanken en de geur van vlees dreven samen de dijk op. Zintuigenprikkelend!”
41
Jaap Boots Das Kabinett FESTIVAL DE OVERSTEEK Artiesten 2015
42
10 jaar Festival De Oversteek
In de kelder van het voormalig pompstation van Vitens – nu ‘Stroom’ - bracht voormalig VPRO-presentator Jaap Boots zijn rock & roll stories. Roddel en achterklap over de artiesten die hij ooit interviewde, omlijst met eigen Nederlandstalige popsongs.
43
Je beleeft voorstellingen ĂŠcht, alles krijgt een andere lading
44
10 jaar Festival De Oversteek
‘De Oversteek is een festival voor jong en oud’ Lennart en Carina Janssen zijn als bewoners van Nijmegen-Noord sinds 2009 trouwe bezoekers van De Oversteek. Samen met hun dochters Larissa (15), Elisa (12) en Irsa (9) struinen ze elke editie weer het festivalgebied af. Nog steeds worden ze verrast door de kracht van plekjes die ze soms al jaren kennen.
Carina: “Tijdens het festival kom je op plaatsen die je niet kent. Ook nu nog, na al die jaren. Wat het extra leuk maakt, is dat veel zich buiten afspeelt. Ik vind het geweldig om met de meiden in de uiterwaarden naar een dansvoorstelling te gaan. Je zit naast elkaar, op een stuk hout en je kunt de dansers bijna aanraken. Dat is zo bijzonder. Alles krijgt een andere lading. Ik herinner me ook een optreden bij een woongroep in het strogebouw van Iewan. Je zat bijna in de voorstelling, het was heel intiem; je beleefde het écht. Totaal anders dan in een zaal of het theater.” Lennart: “De Oversteek is een festival voor jong en oud. Met een relaxte sfeer, relaxte mensen. Go with the flow. Vanaf het begin hebben we onze kinderen meegenomen. Naar kindervoorstellingen, maar ook naar dans, theater, bandjes, literatuur. Naar alles eigenlijk.” Elisa: “Ik kan me de voorstelling van Lebbis nog goed herinneren. Het was heel leuk. Ik snapte niet alles, maar kon de grote lijn wel volgen.” Larissa: “Wat ik mooi vind, is dat buiten alles zich afspeelt op kleine plekjes. Tussen de bomen, aan het water, in een weiland. Je bent niet alleen met de voorstelling bezig, maar ook met de mooie natuur eromheen. Het gebied is het podium.” Lennart: “Zodra het programma bekend is, luister ik op mijn laptop alvast naar wat bandjes. Vind ik het leuk, dan pak ik het schema erbij en kijk ik waar en hoe laat ze optreden. Af en toe ontdek je hele toffe, nieuwe dingen, zoals Malibu, een bandje dat jaren ’90 muziek maakt.” Elisa: “We hebben de CD van Malibu gekocht, voor in de auto.
Lennart en Carina Janssen Nijmegen-Noord We luisteren er best wel vaak naar. Dan zingen we lekker mee.” Lennart: “Soms zit je bij voorstellingen, waarvan je denkt: ‘wat is dit?’ Ik herinner me een optreden van een aantal dames. Ze droegen enorme gewaden en hadden bizarre helmen op. Totaal niet mijn ding, maar zo fascinerend dat ik tot het eind toe ben blijven zitten.” Lennart: “Steeds weer raak ik geïnspireerd, word ik verrast. Vorig jaar bijvoorbeeld hebben we als gezin meegelopen met kunstenaar Dorien de Wit, over eiland Veur-Lent, tijdens Expeditie Noord. Het gebied is nog niet helemaal in kaart gebracht, bestaat deels uit wilde natuur. Tijdens de rondleiding vertelde Dorien hoe nomadische volken in verschillende delen van de wereld navigeren. Met botjes, op basis van wind en regen, via sterrenkaarten. Het was heel interessant om het gebied door haar ogen te zien en het op een totaal andere manier te beleven. Er ging voor haar een nieuwe wereld open en daar nam ze ons in mee.” Carina: “We hebben ook meegedaan aan de wildplukwandeling in de uiterwaarden. Bizar hoeveel kruiden er groeien en wat je er allemaal van kunt maken.”
Carina: “De Oversteek doet me soms aan Oerol denken. Ook hier spelen buitenlocaties de hoofdrol. Alleen kun je daar als bezoeker kamperen. Als ik dan toch nog iets te wensen heb, dan lijkt het me wel leuk om tijdens het festival ergens een tentje neer te zetten.” Lennart: “De kracht van De Oversteek is dat van niets iets wordt gemaakt, door de kwaliteit van de omgeving en die van de artiesten te combineren. Ooit heb ik in de schuur van de Doornik staan dansen op geweldig opzwepende muziek, terwijl ik met krukken liep. Dat zou ik normaal niet doen, maar op dat moment klopte het gewoon.” * Irsa was tijdens het interview met vriendinnetjes buiten aan het spelen.
Lennart: “Nijmegen-Noord is een perfect festivalterrein. Het gebied is enorm in ontwikkeling en De Oversteek beweegt erin mee. Daardoor blijft het bruisen.” Larissa: “We zitten ook bij de stichting Co-bomen en helpen mee bij het onderhouden van oude boomgaarden, hier bij ons in de buurt. In een van die boomgaarden was een voorstelling, op een plekje dat wij hadden vrijgemaakt. Echt bijzonder.”
45
MONUMENT VAN ZWERFVUIL voor Festival De Oversteek, 2009
46
Tijdens de allereerste festivalditie dachten we: ‘Vooruit! Laten we direct maar een monument oprichten...’ Met Ooizooi struinden kids de oevers van de Waal af, en jawel! Eind van de middag verrees met het gejutte drijfvuil en wrakhout een heus monument. Festival De Oversteek nummero uno was een feit!
10 jaar Festival De Oversteek
FESTIVAL THEATRAAL AM WAAL 2012-2016
Van 2012 tot en met 2016 vond in de Nijmeegse benedenstad in april Theatraal AM Waal (Festival TAW) plaats, een initiatief van Festival De Oversteek met als streven ambitieus talent een podium te bieden. Op een tiental locaties zoals Museum Het Valkhof, de Stevenskerk en schepen in de Lindenberghaven vonden voorstellingen van jonge makers plaats. Een selectie van makers stroomde vervolgens door naar Festival De Oversteek, aan de andere zijde van de Waal. Festival TAW hebben we in 2017 laten opgaan in Festival De Oversteek en omgedoopt tot Atelier TAW. We denken dat het rivierenlandschap en de bijbehorende fraaie plekken een minstens zo fraai podium biedt voor experiment.
47
DE HONDERDJARIGE MAN Kas, Vossenpels
48
10 jaar Festival De Oversteek
AFSLUITENDE BORREL
Afsluitende borrel voor betrokkenen, medewerkers, hosts locaties en artiesten Traditioneel wordt elke festivaldag met een hapje en drankje afgesloten. Een mooi moment voor de artiesten, medewerkers, gastheren en gastvrouwen van de locaties om elkaar gezamenlijk te treffen, bij te praten, het glas te heffen en ervaringen van de afgelopen dag uit te wisselen. Eén van de festivallocaties kookt, alles wordt uit de kast getrokken, het ontbreekt ’n ieder aan niets… Hier doen we het eigenlijk voor!
49
MAURO PAWLOWSKI Hof van Holland
50
Mauro Pawlowski kwam op zondagochtend 4 september 2016 doodgemoederd in zijn eentje aanrijden bij Hof van Holland. De stergitarist van dEUS bracht hier een korte set nieuw Nederlandstalig werk ten gehore. Dit onder een heftig in de wind fladderende baldakijn annex parachute. Een fraai gezicht, maar wel één die soms het angstzweet bij ons deed uitbreken: als het gevaarte maar niet losschoot en de godenzoon van de Vlaamse indiepop van de aardbodem zou wegnemen…
10 jaar Festival De Oversteek
De eerste edities van Festival De Oversteek vonden op één zondagmiddag plaats op zo’n vijfentwintig locaties tussen Slijk-Ewijk en Bemmel; zo’n vijftien kilometer strekkende dijk, da’s tough bij tegenwind... Met in zo’n korte tijdspanne een vijftigtal optredens hadden we vooral het gevoel dat we veel misten. Besloten werd daarom het festivalgebied in tweeën te delen - editie West en editie Oost - en het programma compacter te presenteren. Wellicht strijken we ooit weer neer in Slijk-Ewijk; het is mooi daar met het witte kerkje, het voetveer, De Danenburgh, Waal en uiterwaarden...
HET ZESDE METAAL Brussels Lof
51
52
HET PUBLIEK Ook het publiek zwerft door de polder
me
10 jaar Festival De Oversteek
SKANDALISI DANCE
RICK DE LEEUW
et (P)Aint/t in love bij Kunst en Koken aan de Vossenpels
Een van de titanen van de vaderlandse rock ‘n roll
53
EEN GREEP UIT... 2017
2014
2011
Muziek: bFAKE, Bony King, De Kift, Estafest, Jan Terlouw
Muziek: Bewilder, Bird on the Wire, Broeder Dieleman,
Muziek: Alex Roeka, Anne Soldaat, Awkward I, BEU, Henk
Junior & The Nightclub, Rogier Pelgrim, Waltzburg
Douglas Firs, Emil Landman, Goslink, Novack, Yorick van
Koorn & Melle de Boer, Kapabel & Niels Broos, Maurits
Theater & dans: iET & Cony Janssen Danst, Julia Heider,
Norden, Typhoon, Wolf in Loveland
Westerik, Michiel Braam, Paulusma, Theo Sieben
Skandalisi Dance, Stan Geurts & Maartje Goes
Theater en dans: Faas Met Haaren, Stefanie Janssen &
Theater en dans: Catacombe, Itch, Project 3x3
Literatuur: De Jonge Blonde Goden, Max Hermens, Jante
Arnhems Danstheater, Susanne Roos, Vloeistof
Literatuur: Asfaltfeeën, Dennis Gaens, Frank Antonie, Lie-
Wortel en Marjolein Visser
Literatuur: Andy Fierens, Dimitri Verhulst & Steven Cae-
ke Marsman, P.F. Thomése, Rascha Peper
yers, Hanneke Hendrix, Ingmar Heytze & Johan Borger, 2016
Jaap Robben
2010
Muziek: Bettie Serveert, Bram Stadhouders, Lilian Hak,
Beeldende kunst: Bart Jansen, Lobe Burgers, Merel Holle-
Muziek: Arthur Ebeling, Niels Duffhues, I Am Oak, Jeroen
Mauro Pawlowski, Philip Bosschaerts (Mintzkov), Stepha-
boom, Saksenros
Kant, Kim Janssen, L’Chaim, Mathijs Leeuwis, Parne Gad-
nie Struijk
je, Tim Akkerman, Tom Pintens, Woost
Theater en dans: 9x13, by BY, Compagnie Perelman, Lebbis
2013
Theater en dans: Kila & Babsi, Rigor Mortis Ensemble &
Literatuur: Ese Kemps, Lotte Lentes, Wout Waanders
Muziek: André Manuel, Dyzack, Dame Flux, Man From
Maarten Inghels, Sophia Maria
The South, Mark Lotterman, Rood & Nighthawks at the 2015
Diner, Royal Parks
2009
Muziek: AlascA, Anne Soldaat, Black Oak, Flip Noorman,
Theater en dans: Danielle Schel, Hanneke de Jong, Inge
Muziek: a balladeer, Anneke van Giersbergen, Crappy
Jaap Boots, La Corneille, Maarten Vos, Smutfish, Sue The
Wannet, De Wolven
Dogs, Henk Koorn (Hallo Venray), Het Zesde Metaal,
Night, zZz
Literatuur: Nyk de Vries
Meindert Talma, Okieson, Ottoboy, The Sheer
Theater en dans: De Wolven, LEF, Sophia Maria, Stephan
Literatuur: Ellen Deckwitz, Jaap Robben
Bikker, Theatergroep Azijn
2012
Literatuur: Rick de Leeuw
Muziek: Chantal Acda, Dusty Stray, Kapok, Lake Montgomery, Lucky Fonz III, Maison du Malheur, The Secret Love Parade, The Yes Please, Yori Swart Theater en dans: Compagnie Perelman, De Dansers, impro vi, Mareen Hoek Literatuur: Daniel Vis, Johan Roos
54
FOTO-CREDITS p.3:
Heyta Melssen
p. 28-29 Manon Bruininga, inzet: Willem Melssen
Foto cover: Jurre Bosman
p. 4-5:
Maaike van Helmond
p. 30-31: Heyta Melssen, Jurre Bosman, Heyta Melssen
Foto’s binnenzijde cover: Marten de Paepe
p. 6-7: Willem Melssen
p. 32-33: Hajo Piebenga
p. 8-9:
Manon Bruininga, inzet: Dennis de Kok
p. 34-35: Imke Loeffen, Willem Melssen
10-11:
Hans Cras
p. 36-37: Manon Bruininga
p. 12-13: Manon Bruininga
p. 38-39: Mika Kraft
p. 14:
p. 40-41: Manon Bruininga, inzet: JBO Fotografie
Jurre Bosman
p. 16-17: Simon Kentgens
p. 42-43: Willem Melssen
p. 18-19: Manon Bruininga
p. 44-45: Manon Bruininga, inzet: Wen Versteeg
p. 20-21: Marlies van Loon
p. 47:
p. 22-23: Willem Melssen
p. 48-49: Willem Melssen
p. 24-25 Willem Melssen
p. 50-51: Willem Melssen, Dennis de Kok
p. 26-27: Heyta Melssen
p. 52-53: Jurre Bosman, Jurre Bosman, Willem Melssen
RenĂŠ Schonenberg
Colofon Samenstelling: Marten de Paepe en Bas Broeder Interviews: Pieter Matthijssen, 123-tekst Fotografie interviews: Manon Bruininga Vormgeving: Walter van Rooij, Bureau Brandstof Druk: PrintRendement Grafimedia Producties De organisatie heeft ernaar gestreefd alle belanghebbenden die in dit jubileumboek voorkomen toestemming te vragen voor publicatie en auteursrechten te respecteren. Festival De Oversteek, 2018
Festival de Oversteek 2018 werd mede mogelijk gemaakt door de gemeente Nijmegen en de provincie Gelderland. Speciale dank aan het Prins Bernhard Cultuurfonds die de uitgave van deze jubileumeditie mogelijk maakte.
55
56