Christian Bjerke, Marit Midbøe Hagen, Linda Evenstad Emilsen og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Arbeidsbok 3A Arbeidsbøkene på 3. trinn legg opp til eit systematisk arbeid med grunnleggande ferdigheiter. Kvart kapittel er delt inn i fire rike: Leseriket, Taleriket, Språkriket og Skriveriket.
Taleriket gjennomgår og øver munnlege ferdigheiter. Språkriket inneheld grammatikk- og rettskrivingsoppgåver. Skriveriket øver opp skriveferdigheitene. Her er det lagt opp til at elevane skal skrive etter mønstertekstar og i ulike sjangrar. Supplerande oppgåver finst på ordriket.no og i kopioriginalane i lærarrettleiinga. Arbeidsboka finst også i digital utgåve. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN: 978-82-11-03480-9
,!7II2B1-adeiaj!
NYNORSK • 2. utgåve
Leseriket inneheld oppgåver til tekstane i Lesebok 3A. Oppgåvene øver leseforståing og er delt inn i kategoriane ord i teksten, hugse og tenke.
Ordriket Arbeidsbok 3A
1–7
Arbeidsbok 3A
Christian Bjerke, Linda Evenstad Emilsen, Marit Midbøe Hagen og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Arbeidsbok 3A
Innhald
1 Rettferdig og urettferdig 4 Førebu deg 4 Ord og omgrep 5 Fordjup deg 5 Leseriket 6 Taleriket 16 Diskusjon 16 Språkriket 18 Alfabetet 18 Vokalar 21 Konsonantar 22 Diftongar 23 Skriveriket 26 Argumenterande tekst 26
2 Dyr og udyr 28
Taleriket 44 Presentasjon 44 Språkriket 46 Substantiv 46 Artiklar 49 Samnamn og særnamn 50 Skriveriket 52 Saktekstar 52
3 Vennskap og uvennskap 54 Førebu deg 54 Ord og omgrep 55 Fordjup deg 55 Leseriket 56 Taleriket 66 Opplesing 66
Førebu deg 28 Ord og omgrep 29 Fordjup deg 29
Språkriket 68 Adjektiv 68
Leseriket 30
Skriveriket 74 Invitasjon 74
4 Vêr og uvêr 76
5 Vill fantasi 98
Førebu deg 76 Ord og omgrep 77 Fordjup deg 77
Førebu deg 98 Ord og omgrep 99 Fordjup deg 99
Leseriket 78
Leseriket 100
Taleriket 88 Samtale 88
Taleriket 110 Lytte 110
Språkriket 89 Enkel og dobbel konsonant 89
Språkriket 112 Verb 112
Skriveriket 96 Samansette tekstar 96
Skriveriket 118 Skrive etter igangsettarar 118
1 Rettferdig og urettferdig LESERIKET
TALERIKET
SPRÅKRIKET
SKRIVERIKET
Her skal du lese og seie noko om det som er rettferdig og urettferdig.
Her skal du diskutere og seie meininga di.
Her skal du lære om vokalar, konsonantar og diftongar.
Her skal du øve på å skrive argumenterande.
Førebu deg Snakk saman. Kva er rettferdig? Er det noko gutar kan betre enn jenter? Kva vil det seie å vere rik og fattig? Korleis kan vi dele slik at fattige barn får like mykje som rike? Kva er det motsette av rettferdig?
4
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Skriv tre ting du synest er urettferdig.
Nokon får for lite mat
urettferdig
Ord og omgrep Finn ord i ordet RETTFERDIG.
Konkurrentar konkurrerer i ein konkurranse. Ronny og Dag konkurrerer om å springe raskast. Set inn orda som manglar.
Per og Amir Lise og Trond
om å kaste lengst. om å rope høgast.
Kva konkurransar har du vore med i?
Fordjup deg Lag ein plakat med rettferdige klassereglar. 5
LESERIKET Etter arbeidet med Leseriket skal du kunne
MÅL
• seie meininga di om det du les • forstå og fortelje hovudtemaet i ein tekst
Oppgåver til «Tapar»
Leseboka side 10 25
ORD I TEKSTEN
1 Set strek mellom ord som betyr det same.
vinne
springe
øve
premie
løpe
erte
medalje
lei
plage
sigre
trist
trene
HUGSE
2 Kven seier dette i teksten?
a) Det blei som eg sa. Eg vann. Du tapte. b) Eg er ein tapar. c) Er eg nest best? TENKE
3 Synest du kappløpet er rettferdig?
Ja
6
Nei
Fordi
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Oppgåver til «Pizza for ulvar og bjørnar»
Leseboka side 15
ORD I TEKSTEN
1 Skriv ned 2 ord som har Z i seg. 2 Skriv ned 2 ord som har U i seg. 3 Skriv ned 2 ord med dobbel konsonant. HUGSE
4 Kva er favorittpizzaen til Henrik og Amir?
5 Kvifor er storebror Magnus så svolten? Svar med heil setning.
TENKE
6 Kva meiner du Henrik og Amir bør gjere? Svar med heil setning.
7 Fullfør setningane med det du meiner.
a) Eg synest Henrik har rett, fordi b) Eg synest pappa har rett, fordi
LESERIKET
7
Oppgåver til «Rosa Parks»
Leseboka side 17 Hver dag så Rosa skolebussen kjøre de hvite barna av sted til den store skolen deres. Men bussen stoppet ikke for Rosa. Hun måtte gå hele den lange veien til skolen for fargede barn, som bare hadde ett rom.
ORD I TEKSTEN
1 Kva vil det seie at nokon er like mykje verd?
2 Lag eit ordkart med ordet buss. Ord
Teikning
Forklaring
Buss Ordet i ei setning:
HUGSE
3 Kva får du vite om skolen som Rosa går på?
TENKE
4 Sjå på bilda. Skriv ned to ting du ser som du synest er urettferdig.
5 Korleis føler du det når noko er urettferdig?
8
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Oppgåver til «Ikkje alle barn i verda får gå på skole»
Leseboka side 20
ORD I TEKSTEN
1 Kva ord frå teksten er dette?
a) kullienkeke
b) sørvestlese
HUGSE
2 Fullfør setningane.
a) Nokre barn får ikkje gå på skole fordi
b) Nokre barn får ikkje leike fordi
TENKE
3 Skriv noko du leiker ein vanleg dag etter skolen.
4 Skriv ned tre rettar du har.
LESERIKET
9
Oppgåver til «Milla bestemmer»
Leseboka side 22
ORD I TEKSTEN
1 Skriv tre ord frå teksten som du liker godt.
HUGSE
2 Kvifor får ikkje Milla og Magnus gå heim åleine?
TENKE
3 Milla synest det er urettferdig at dei vaksne skal bestemme. Skriv tre ting vaksne bestemmer, som du heller vil bestemme.
Oppgåver til «Møt fjellreven» ORD I TEKSTEN
1 Skriv tre lange ord frå teksten.
10
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Leseboka side 26
2 Lag eit ordkart med ordet fjellrev. Ord
Teikning
Forklaring
Fjellrev
Ordet i ei setning:
HUGSE
3 Kven er den største fienden til fjellreven?
4 Kvifor plar raudreven vinne over fjellreven?
Raudreven plar vinne fordi
5 Kvifor trekker raudreven opp i fjellet?
LESERIKET
11
5 Kva plar raudreven og fjellreven kjempe om? Teikn eller skriv.
Oppgåver til «Pippi lagar spørjekonkurranse»
Leseboka side 29
ORD I TEKSTEN
1 Skriv tre ord frå teksten som du gjerne vil HUGSE.
2 Lag eit ordkart med ordet gratis. Ord
Teikning
Gratis
Ordet i ei setning:
12
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Forklaring
HUGSE
3 Kven seier dette?
a) Pippi, du kan vel komme på skolen i dag? b) Gå straks og still deg i skammekroken. c) Vondt i magen. TENKE
4 Finn eit eksempel i teksten som fortel oss at Pippi er tøff.
5 Skriv tre gode grunnar til å gå på skolen.
Oppgåver til «Jenta som ville redde bøkene»
Leseboka side 32
ORD I TEKSTEN
1 Kva ord står her? TEKETOILBIB
LESERIKET
13
HUGSE
2 Set strek til det som høyrer saman.
Anna
øydelegg bøker som ingen låner
Fru Monsen
liker å lese bøker
Milton Berg
er bibliotekar
TENKE
3 Kva skal til for å få barn til å lese fleire bøker?
Eg trur barn les fleire bøker viss
Oppgåver til «Ut på tur»
Leseboka side 35
ORD I TEKSTEN
1 Lag eit ordkart med ordet farfar. Ord
Teikning
Farfar
Ordet i ei setning:
14
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
Forklaring
2 Korleis kan ein skatt sjå ut? Teikn.
HUGSE
3 Kvifor er Ina og Sam lei seg?
Ina og Sam er lei seg fordi
4 Skriv ned ein ting du hugsar om Ormen Lange.
TENKE
5 Det kostar 100 000 kroner å drive biblioteket i eit år. Kva kan du kjøpe for 100 000 kroner?
LESERIKET
15
TALERIKET Etter arbeidet med Taleriket skal du kunne
MÅL
• seie meininga di • grunngi meininga di • lytte til meiningane til andre
Diskusjon Når vi diskuterer, kan vi godt ha ulike meiningar. Vi treng ikkje bli einige, men vi må fortelje kvifor vi meiner det vi meiner. For å få ein god diskusjon må vi også lytte til det andre meiner.
1 Gå saman i grupper. Fortel om favorittmaten din. Begynn slik:
Eg synest spagetti er betre enn graut, fordi … Eg er ueinig. Eg liker graut betre enn spagetti, fordi … Eg liker best … fordi … 2 Diskuter. Kva fag er favorittfaget ditt?
Eg liker … best, fordi … Eg er ueinig, fordi … Eg meiner at … kjekkast, fordi …
16
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
3 Klassen skal sparke fotball. Læraren deler inn lag. Det er 4 elevar på eitt lag og 16 på det andre. Så blåser ho i fløyta, og kampen er i gang. – Laga er urettferdige! roper ein av elevane. – Nei, kvifor det? spør læraren. a) Gå saman i grupper. Diskuter.
Laga er urettferdige fordi … b) Diskuter: Kva skal til for at kampen skal bli rettferdig?
Kampen blir rettferdig om … c) Diskuter: Kva betyr det å få fordelar i ein fotballkamp? Er det gøy å få fordelar eller gøyare når reglane er like? d) Diskuter: Kan kampen likevel bli rettferdig om • det eine laget ikkje har lov til å ha keeper • det eine laget må gå, mens det andre har lov til å springe • spelarane på det eine laget ikkje har lov til å snakke med kvarandre
Det er gøy å få fordelar, fordi … Det er gøy når reglane er rettferdige, fordi …
TALERIKET
17
SPRÅKRIKET Etter arbeidet med Språkriket skal du kunne
MÅL
• sette ord i alfabetisk rekkefølge • forskjellen på vokalar og konsonantar • vite kva ein diftong er • kjenne igjen ord med diftongar
Alfabetet Når vi skriv, bruker vi bokstavar for å lage ord. Det er 29 bokstavar i alfabetet for norsk:
abcdefghijklmnopqrstuvwxyzæøå 1 Set inn dei bokstavane som manglar.
–b–c– k–
–m–n
k–l– r–
–t–u
g–h–
–j
v–
–x–y
d–e–
–
z–
–ø–
2 Skriv den neste bokstaven i alfabetet.
18
–n
a
f
y
æ
d
k
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
3 Skriv den bokstaven som kjem før i alfabetet.
c
s
e
h
l
y
4 Skriv eit ord for kvar bokstav i alfabetet.
a
p
b
q
c
r
d
s
e
t
f
u
g
v
h
w
i
x
j
y
k
z
l
æ
m
ø
n
å
o SPRÅKRIKET
19
5 a) Skriv ned første bokstav i orda du ser på bilda.
b) Skriv orda i alfabetisk rekkefølge.
6 Skriv namna i alfabetisk rekkefølge.
a) Iselin, Ben, Åsa b) Magnar, Tony, Arild c) Fatima, Arwa, Beate d) Even, Magnar, Rita e) Gro, Marit, Christian
20
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
7 a) Snakk saman. Nokre språk har andre bokstavar og alfabet enn det vi bruker på norsk. Kan de nokon andre bokstavar enn dei vi bruker på norsk?
ĉ ŋ Þ
ā ßΣ ö ගි 巷 জ়
ש
ۆئç ĩ Φ Δ é ऑ
Vokalar Vi deler bokstavane i alfabetet i to grupper. Vi kallar bokstavane i den eine gruppa for vokalar. Vokalar har ein bokstavlyd som er enkel å synge på. Det er ni vokalar i alfabetet: a, e, i, o, u, y, æ, ø, å. Bokstavnamnet og bokstavlyden til vokalane er det same. For eksempel har bokstaven a bokstavlyden a, og bokstaven e har bokstavlyden e.
8 a) Set strek under vokalane i orda under.
pil
kry
ert
katt
gås
søl
buss
tær
bom
b) Snakk saman. Finn ord som rimar på minst tre av orda over.
Legg handa di på framsida av halsen din, og syng på vokalane a – e – y. Kjenner du at det dirrar litt i halsen?
SPRÅKRIKET
21
Konsonantar Den andre gruppa med bokstavar kallar vi konsonantar. Dei fleste konsonantar har bokstavlydar som det er vanskeleg å synge på. Det er 20 konsonantar i alfabetet i norsk: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, z. Bokstavnamnet og bokstavlyden til konsonantane er forskjellige. For eksempel har bokstavlyden t bokstavnamnet te. Bokstavlyden k har bokstavnamnet kå.
9 a) Skriv ned orda du ser på bilda.
b) Set ein blå strek under orda som begynner med ein konsonant. c) Set ein raud strek under orda som begynner med ein vokal.
Legg handa på halsen din. Klarer du å synge på bokstavlyden til konsonanten p? Klarer du å synge på bokstavlyden til konsonanten j? Dirrar det i halsen?
22
KAPITTEL 1 – RETTFERDIG OG URETTFERDIG
10 Set ein raud firkant rundt vokalane og ein blå sirkel rundt konsonantane.
b
d
å
o
i
j ø
o f
g o
a k f
ø
y l å
w c
k å
j æ
Diftongar I orda lei og gøy står to vokalar etter kvarandre. Slike vokallydar kallar vi diftongar. Når vi skriv på norsk, bruker vi fire forskjellige diftongar: ai, au, ei og øy.
11 a) Skriv ned orda du ser på bilda.
b) Set ring rundt alle diftongane. 12 Snakk saman. Sei orda båt, stor, teikne, tau, hovud. Bruker du diftongar i nokon av orda? Seier alle i klassen orda på same måten?
SPRÅKRIKET
23
Christian Bjerke, Marit Midbøe Hagen, Linda Evenstad Emilsen og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Arbeidsbok 3A Arbeidsbøkene på 3. trinn legg opp til eit systematisk arbeid med grunnleggande ferdigheiter. Kvart kapittel er delt inn i fire rike: Leseriket, Taleriket, Språkriket og Skriveriket.
Taleriket gjennomgår og øver munnlege ferdigheiter. Språkriket inneheld grammatikk- og rettskrivingsoppgåver. Skriveriket øver opp skriveferdigheitene. Her er det lagt opp til at elevane skal skrive etter mønstertekstar og i ulike sjangrar. Supplerande oppgåver finst på ordriket.no og i kopioriginalane i lærarrettleiinga. Arbeidsboka finst også i digital utgåve. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN: 978-82-11-03480-9
,!7II2B1-adeiaj!
NYNORSK • 2. utgåve
Leseriket inneheld oppgåver til tekstane i Lesebok 3A. Oppgåvene øver leseforståing og er delt inn i kategoriane ord i teksten, hugse og tenke.
Ordriket Arbeidsbok 3A
1–7
Arbeidsbok 3A