Otters in Nederland
Asha de Jongh Groep 6 LSV, 2011
VOORWOORD
Mijn werkstuk gaat over otter in Nederland. Ik heb dit onderwerp gekozen, omdat ik het een leuk en leerzaam onderwerp vind. De otter is voor mij een prachtig en interessant dier. Een otter voelt zich uitstekend thuis in het water, daar vangt het dier zijn voedsel, vis en gaat lekker spelen. Nederland is het land met heel veel water: rivieren, meren, kanalen, vijvers en sloten. Het is dus logisch dat veel otters in ons land hebben altijd geleefd. Het dier was uitgestorven en is nu weer terug in Nederland. En weet je waarom ik het onderwerp nog leuker vind, omdat mijn vader met otters werkt. :)
Mijn papa en Penny de otter duiken in Schotland
1
INHOUDSOPGAVE
2
INLEIDING
3
HOOFDSTUK 1 HOE ZIET EEN OTTER ERUIT?
4
HOOFDSTUK 2 WAAR WONEN OTTERS?
5
HOOFDSTUK 3 COMMUNICATIE TUSSEN OTTERS
6
HOOFDSTUK 4 EEN OTTERGEZIN
7
HOOFDSTUK 5 WAAROM DE OTTER IN NEDERLAND WEG WAS?
8
HOOFDSTUK 6 HOE WERD NEDERLAND WEER EEN OTTERLAND
11
HOOFDSTUK 7 VERWEESDE OTTERS EN IK
12
NAWOORD
14
BIBLIOGRAFIE
15
INLEIDING
In dit werkstuk wil ik graag over de otter vertellen. Als je hoofdstukken 1 en 2 leest, zul je weten hoe het dier eruit ziet en waar de otter woont. Otters wonen meestal alleen, maar komen af en toe bij elkaar om te spelen en paren. In hoofdstuk 3 staat dat ze met geluiden met elkaar communiceren en geven de belangrijke informatie met hun poepjes door. Hoofdstuk 4 vertelt over een ottergezin, dat uit een moeder otter en haar cubs bestaat. Een vrouwtje krijgt meestal 2 of 3 kleine ottertjes. Die blijven bijna een jaar bij hun moeder. De otter was 15 jaar weg uit Nederland. Hoe dat kon gebeuren lees je in hoofdstuk 5. Mensen hebben veel moeite gedaan om de otter terug naar ons land te krijgen. Hoe werd Nederland weer een otterland lees je in hoofdstuk 6. Mijn verhaal over onze drie verweesde ottertjes Liesje, Auke, Arjen en hun toekomst vind je in hoofdstuk 7.
3
HOOFDSTUK 1 HOE ZIET EEN OTTER ERUIT?
In Nederland leeft de Euraziatische otter.
De lengte: Otters zijn lang en slanken zijn ongeveer 1 meter lang. De staart is ongeveer 40 meter lang. De mannetjes zijn groter dan de vrouwtjes. Grote mannetjes kunnen wel 120 cm lang worden met een gewicht van 8 - 14 kilo. De lengte van de vrouwtjes ligt vaak tussen 90 en 110 cm. Ze zijn 5.5 tot 8 kilo zwaar.
Leeftijd: Otters worden gewoonlijk maar zo’n 5 tot 8 jaar oud. In gevangenschap kunnen ze wel 14 tot 15 jaar oud worden.
De kleur: De vacht is bruin van kleur. De buik- en halsstreek zijn wat lichter van kleur. Bij de hals zitten vaak enkele wittige vlekken.
De vorm: Om zich makkelijk in het water te kunnen voortbewegen heeft een otter een goed gestroomlijnd lichaam. Er zitten zo weinig mogelijk lichaamsdelen aan die uitsteken. De oortjes zijn klein en liggen vlak tegen de kop aan. De voorpoten worden tijdens het zwemmen tegen het lichaam aan getrokken. Op die manier kan hij zich heel makkelijk door het water bewegen. De achterpoten worden gebruikt om mee te peddelen. Tussen de tenen zitten zwemvliezen. De staart is z’n roer en daardoor kan hij razend snel draaien onder water. De oren en ook de neusgaten kunnen tijdens het duiken worden afgesloten. De duiken duren meestal niet langer dan een halve minuut, maar als het moet kan een otter wel 3 tot 4 minuten onder water blijven. Een gestroomlijnde otter onder water, het lijkt wel een vis.
4
HOOFDSTUK 2 WAAR WONEN OTTERS?
Otters leven het liefst in de buurt van schone, rustige riviertjes, meren of andere gebieden met veel water. Otters leven ook langs rotskusten, zoals in Ierland en Schotland. Langs de oevers moeten er dan voldoende planten, struiken en bomen groeien, zodat ze zich kunnen verstoppen, of een rustig plekje kunnen vinden on zich te verzorgen en slapen. Mannetjes en vrouwtjes otters leven het grootste deel van hun leven alleen. Als ze volwassen zijn hebben ze vaak een groot eigen gebied, waar ze dan doorheen zwerven op jacht naar voedsel. Soms gaan ze ook op zoek naar andere otters om mee te spelen of om mee te paren. Zo’n eigen gebied van een otter kan heel groot zijn, wel 10 km2 of 15 tot 20 km lang, langs de oever van een watertje. Zo’n eigen gebied heet een territorium. Zowel mannetjes als vrouwtjes hebben een territorium en gaan dat gebied verdedigen tegen indringers. In een territorium hebben otters meerdere schuilplaatsen: ligplekjes onder struiken of gewoon een goed beschut kuiltje in de grond. Soms hebben ze een hol. Dat kan een uitgegraven konijnenhol zijn, maar vaak ligt een otter hol onder boomwortels verscholen bijvoorbeeld onder de wortels van een wilg; het liefst zo dicht mogelijk aan de waterkant.
5
HOOFDSTUK 3 COMMUNICATIE TUSSEN OTTERS
Geluiden Vaak zoeken otters elkaar om te spelen. Het kan ook zijn dat een vrouwtje een mannetje zoekt om mee te paren, of andersom. Dan maken ze leuke fluitgeluidjes. Als het gevaarlijk is, maakt een moeder otter een soort blaffend geluid om haar jongen te waarschuwen. Dan gaan ze zich verstoppen. Tijdens een vriendelijke ontmoeting tussen otters worden de neuzen tegen elkaar geduwd en laten beide otters lieve keelgeluidjes horen. De otterpoepjes (spraints) De otter poept op speciale plekken, bijvoorbeeld boven op een steen of op hoge graspollen of bij splitsingen van riviertjes. Zo wil het dier zeggen dat hij de baas van dit gebied is. De spraints (poepjes) zijn net een krant bij de otters. Door aan een poepje te ruiken weten dieren meteen of het een mannetje of een vrouwtje is. Otters kunnen ruiken of een vrouwtje al kleintjes heeft. Mensen kunnen ook veel informatie uit de spraints aflezen. Daarvoor maken ze een DNA analyse van otter poepjes. Dat staat in de tekening hieronder.
Overig •Voedsel •Parasieten •Vervuiling
DNA Herkenning van een dier Geslacht Ouderschap
Hormonen •Voortplantingsucces •Hormoonverstoring
6
HOOFDSTUK 5 EEN OTTERGEZIN
Meestal leven otters alleen. Maar als ze jongen willen, komen een vrouwtje en een mannetje bij elkaar. Samen spelen, jagen en paren ze. Daarna zoekt een ottermoeder een geschikte plek om een mooi nestje te maken. Dat is een hol, dat van binnen met gras en zacht materiaal bekleed is. Na 9 weken komen er meestal 2 of 3 kleine ottertjes. De baby’s zijn ongeveer 12 cm lang en hebben korte grijze haartjes. Hun oogjes gaan pas na 30 dagen open. Ze drinken moedermelk en blijven in het nest.
Na 2 maanden gaan ze naar buiten. Dan leren ze lopen en zwemmen. Eerst hebben ze een hekel aan water. Ottertjes blijven 1 jaar bij hun moeder. Daarna hebben ze genoeg geleerd om hun eigen gang te kunnen gaan. Het mannetje heeft met de opvoeding van de jongen niets te maken.
7
HOOFDSTUK 6 WAAROM DE OTTER IN NEDERLAND WEG WAS?
In Nederland kwamen altijd veel otters voor. Er werd toen veel op ze gejaagd. Alle jagers hadden verschillende redenen: sommige vonden het leuk om met de honden op otters te jagen, vissers vonden, dat otters te veel vis eten en anderen vonden hun pels mooi om bontmantels van te maken.
In 1954 waren er nog zo weinig otters over dat er werd besloten dat er in heel Nederland niet meer op otters gejaagd mocht worden. Even ging het toen wat beter met de otter. Vanaf de jaren 70 ging het weer mis en in 1988 verdween de otter uit Nederland. De redenen voor het verdwijnen van deze dieren zijn de volgende: Verkeersslachtoffers Otters willen van het ene watergebied naar een ander watergebied maar dat kan alleen door een drukke weg over te steken. Zo worden ze overreden.
8
Watervervuiling Een belangrijke oorzaak van de verdwijning van otters uit ons land is de vervuiling van het zoete water. De fabrieken loosden hun afval in het water. Mensen gingen slordig met de omgeving om door het landbouwgif, slechte wasmiddelen en olie in het water te dumpen. Otters werden erg ziek en konden geen jongen krijgen.
Fuiken Vissers plaatsen een soort net, een fuik om hun vis te vangen. Als er een vis in een fuik zit, denken otters dat het makkelijk is om deze vis te vangen. De otter zwemt de fuik binnen en vervolgens ontdekt hij dat hij gevangen zit. Otters moeten elke paar minuten aan de oppervlakte adem halen. Dat lukt niet en hij verdrinkt.
9
Uitkleding landschap en versnippering leefgebied otters Veel plekken waar otters graag woonden, waren verdwenen. De mens heeft veen en weide gebieden tot landbouw en industrie terreinen gemaakt. Het waterpeil was verlaagd en veel watergebieden bestonden niet meer.
Kanalen waren recht getrokken en oeverbeschuttingen, zoals riet en andere planten waren weg gehaald. Otters voelden zich in en langs kale kanalen helemaal niet fijn omdat ze er nergens konden schuilen, slapen en hun vacht konden verzorgen. Soms wil een otter van zijn gebied naar het gebied van een andere otter. Dan gaat de otter op stap, meestal langs de oevers van het water. Als over een van die watertjes een weg aangelegd is, moet de otter de weg oversteken. Otters hobbelen over de weg en worden vaak doodgereden.
10
HOOFDSTUK 7 HOE WERD NEDERLAND WEER EEN OTTERLAND
De otter wordt ook wel “Ambassadeur van het zoetwater milieu� genoemd. De otter is erg kritisch voor de waterkwaliteit. Het dier heeft schoon water en veel natuur nodig.
Maak het voor de otter goed, en andere dieren, planten en mensen profiteren ervan!!
In 2002 was het zo ver. Het water in het nationale park Wieden en Weerribben was weer schoon, fuiken zijn veilig en onder wegen waren er tunnels aangelegd. Tussen 2002 - 2005 op de plekken, die met rode ballons op de kaart zijn aangegeven, waren er 30 otters vrijgelaten. Daar wonen ze nog steeds samen met hun jongen. Veel otters zijn op pad gegaan en wonen op verschillende plekken in Nederland en ook in Friesland. Daar hebben ze het wel moeilijk. Er zijn te veel verkeersslachtoffers en ze verdrinken in fuiken.
11
HOOFDSTUK 8 VERWEESDE OTTERS EN IK
Toen ik hoorde dat er bij mij thuis een verweesd ottertje kwam om te verzorgen, waren mijn ouders, mijn broer en ik heel erg blij. Ze was eerst heel erg hongerig omdat zij geen moeder meer had. Die was dood gereden. Heel zielig dus zo zonder moeder. Maar dat kwam wel goed, want ze dronk snel melk uit een flesje en ging snel vis eten. Twee dagen later had ik een interview met het Jeugdjournaal over dat ottertje. Opeens ging tijdens dat interview de telefoon: er kwam nog een ottertje. Het was haar broertje zeiden ze, omdat zij heel vlak bij elkaar zijn gevonden. Toen het interview was afgelopen, kwam er nog een derde ottertje, ook een broertje, naar ons huis!
De verhalen van de ottertjes: 1. Liesje: Mevrouw Elizabeth zag opeens een ottertje de weg over steken. Zij stopte de auto en rende naar dat ottertje. Het was heel zwak. Zij pakte haar, rende naar haar auto en stopte het in een krat. Daarna belde zij mijn vader. Die ging met mijn moeder snel het ottertje ophalen.
2. Arjen: Arjen miste zijn moeder en daarom ging hij op stap en kwam bij een boerderij. Hij liep daar zomaar op een grote rottweiler af. De rottweiler was gewend dat alles van hem weg liep. De rottweiler was erg verbaasd. De boer zag dat en kwam er snel naar toe. Hij pakte Arjen op en even later werd mijn vader gebeld.
3. Auke:
Iemand anders dacht dat als er al twee zijn gevonden dan is er
ook nog een derde te vinden. Dus ging hij zoeken. Hij zag een kat steeds naar beneden kijken. Hij dacht daar moet iets zijn, en daar lag Auke het derde ottertje dus. Hij werd ook snel naar mijn vader gebracht.
12
Al onze otters zijn genoemd naar de mensen die ze gevonden hebben. Dat vond ik een mooi idee. Nu zitten onze otters buiten in een hele mooie omheining met bad. Ze zijn heel schuw geworden en eten een heleboel vis. Ook levende vis en kreeftjes vinden ze erg lekker. Ze zijn nu al heel erg groot en sterk. Onze otters worden in september uitgezet in het nieuwe Nationale Park "de Alde Feanen" bij Eernewoude in Friesland.
Rechts: Egbert Beens van Staatsbosbeheer, Links: ik, Op schoot: Liesje
13
NAWOORD
Toen ik klein was zag ik otters, hoorde ik mijn papa en andere mensen over otters praten. Daardoor wist ik over het dier meer dan andere kinderen en vond ik het erg interessant. Toch moest ik voor mijn werkstuk boeken lezen en informatie op internet zoeken. Sommige boeken waren moeilijk te lezen omdat ze voor volwassenen waren bedoeld. De kinderboeken vond ik leuker. Tijdens het werk heb ik geleerd over de dooroorzaken van de otters. Ik was verbaasd dat ze zo veel over zich zelf in een poepje kunnen vertellen. Het verhaal vertellen met eigen woorden vond ik het moeilijkst. Het leukste stuk was hoofdstuk 7, dat over mijn ottertjes gaat. Ik kon daarover veel vertellen omdat ze bij ons thuis waren en ik kon ze helpen verzorgen. Dat was grappig om filmpjes over die tijd op Youtube nog een keer te zien.
14
BIBLIOGRAFIE
Boeken Jongh, A.W.J.J. de, In het spoor van de otter, Leeuwarden, uitgeverij Interboek, 1995 Steinig, A., Het grote otterboek, Enkhuizen, uitgeverij Cyclone boekproducties, 2011 Holst Pellekaan, K. van, In de val, uitgeverij Leopold, 2011
Links http://www.vriendenvandeotter.nl/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Otter_%28dier%29 http://static.nos.nl/jeugdjournaal/artikelen/2010/9/28/ottersvanashanaarbuitenverblijf.html http://www.youtube.com/watch?v=s0gQ5_scAlg&feature=related http://www.np-weerribbenwieden.nl/documents/news-items/otterdrieling-gevonden.xml?lang=nl http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031127_cndpclipsb13otter
15