Pharma and Health Business #83, Μάρτιος - Απρίλιος 2024

Αφιέρωμα Παχυσαρκία

# 035 ΙΑΝ-ΦΕΒ 2016

ΠΡΟΦΙΛ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Fulvia Raffaelli

Ο πιο καλός ο διοικητής

Επικεφαλής της Μονάδας

ΠΡΟΦΙΛ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ψηφιακής Υγείας της ΕΕ

Ο πιο καλός ο διοικητής

Πασχάλης Αποστολίδης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πέρασε από το ΕΚ

η αναθεώρηση της

Πασχάλης Αποστολίδης ΡΕΠΟΡΤΑΖ

4ο Clinical Research Conference

φαρμακευτικής νομοθεσίας

Think Tank για κλινικές µελέτες

4ο Clinical Research Conference

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μείωση των θεραπευτηρίων

www.virus.com.gr

Think Tank για κλινικές µελέτες

ISSN: 2241-0961

το 2022 σε σχέση με το 2021

www.virus.com.gr

ISSN: 2241-0961

6 Συνέντευξη Fulvia Raffaelli, Επικεφαλής της Μονάδας Ψηφιακής Υγείας της ΕΕ Από το όνειρο στην πραγματικότητα

10 Ρεπορτάζ

Πέρασε από το ΕΚ η αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας

16 Ρεπορτάζ

Μείωση των θεραπευτηρίων

το 2022 σε σχέση με το 2021

22 Ρεπορτάζ

Τι δείχνουν τα στοιχεία της Αιμοδοσίας

για το έτος 2023

27 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

28 Ρεπορτάζ

Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Καταπολέμησης Παχυσαρκίας Ενηλίκων

30 Ρεπορτάζ

Εθνικό Πρόγραμμα

για την Παιδική Παχυσαρκία

32 Άρθρο

Η «επικίνδυνη σχέση» σακχαρώδους

διαβήτη και παχυσαρκίας

34 Ρεπορτάζ

Η αγορά των φαρμάκων

κατά της παχυσαρκίας

36 Άρθρο

Νοσογόνος παχυσαρκία: Μια μεγάλη

απειλή για την υγεία μας

40 Ρεπορτάζ

4 Τρόποι για να αντιστρέψετε την

αντίσταση στην ινσουλίνη

42 Ρεπορτάζ

Μελέτες για την παχυσαρκία

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu

Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu

Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu

Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER

charalampakis.c@ethosmedia.eu

Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu

Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu

Χριστίνα Κρούλη SALES ASSISTANT krouli.c@ethosmedia.eu

Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu

Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu

50 Άρθρο

Ο υγιής παχύσαρκος: Μύθος ή πραγματικότητα;

56 Άρθρο

Εξατομίκευση της άσκησης για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας

58 Άρθρο Ανδρική υπογονιμότητα: Συνδέεται με την εφηβική παχυσαρκία;

60 Ρεπορτάζ Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος

62 Άρθρο Τριχόπτωση: Ποια η σχέση της με την παχυσαρκία;

64 Ρεπορτάζ Το Διαδίκτυο στον διεθνή έλεγχο των ναρκωτικών

Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com

Photopress/ Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

66 Ρεπορτάζ Κώδωνας κινδύνου για τις λοιμώξεις από ιογενή ηπατίτιδα

70 Ρεπορτάζ Ο ρόλος της ιατρικής απεικόνισης στην Ογκολογία

74 Ρεπορτάζ

«Κλειδί» η εξατομίκευση

της θεραπείας στον τριπλά

αρνητικό καρκίνο του μαστού

76 Ρεπορτάζ

ΗΔΙΚΑ: Προχωρούν έργα 265 εκατ. ευρώ

78 Ρεπορτάζ

Κεφαλαλγία: Πότε πρέπει να απευθυνθούμε σε γιατρό

Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα

T: +30 210 998 4950

E: phb-press@ethosmedia.eu

www.virus.com.gr

ΓΕΜΗ: 00044774007000

• www.phb.com.gr

• www.ethosmedia.eu

• www.ethosevents.eu

• www.banks.com.gr

• www.insuranceworld.gr

ISSN: 2241-0961

Δυστυχώς, φοβάμαι

ότι είμαστε

ακόμη ανώριμοι

ως κοινωνία να διαχειριστούμε

τα δεδομένα, λόγω κομματικών

αγκυλώσεων, ιδεολογικών

δογματισμών

και διαπλοκής

Η πραγματική μεταρρύθμιση του ΕΣΥ

και πού θα κριθεί

«Την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενος», ο Άδωνις Γεωργιάδης παρουσιάζει

ως μεταρρύθμιση τη λειτουργία των απογευματινών χειρουργείων. Θα

συμφωνήσω ότι το μέτρο μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο για τους γιατρούς

χειρουργικών ειδικοτήτων και για να ανακοπεί το κύμα παραιτήσεων στο

ΕΣΥ. Μένει να δούμε αν θα λειτουργήσει και ως κίνητρο προσέλκυσης νέων

γιατρών στο δημόσιο σύστημα υγείας. Και δη από το εξωτερικό –αν και πολύ

αμφιβάλλω. Μέχρις εκεί, όμως.

Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση της ΝΔ, ενώ κυβερνά περίπου 6 ολόκληρα

χρόνια, δεν έχει ακόμη παρουσιάσει έναν ολοκληρωμένο νόμο για την

πραγματική μεταρρύθμιση του ΕΣΥ. Κι εννοώ αυτή που να αγγίζει τον πυρήνα

του: την οργάνωση και διοίκηση μέσα από συνεχή αξιολόγηση. Δεν είναι

απλό, ειδικά για ένα κόμμα που δεν είχε στο DNA του τις μεταρρυθμίσεις,

και μάλιστα στον τομέα της υγείας. Δεν είναι απλό, επίσης, όταν δεν έχεις τα

κατάλληλα εργαλεία: αξιόπιστα δεδομένα.

Τους επόμενους 24 μήνες, πάντως, σιγά σιγά, θα αρχίσουμε να αποκτούμε τα

εργαλεία. Η ψηφιοποίηση των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ προχωρά, έστω

και μετ’ εμποδίων, και το ίδιο ισχύει με το νέο σύστημα DRGs που αφορά

την αποζημίωση των νοσοκομείων. Είτε το θέλει είτε όχι, με την πάροδο του

χρόνου, θα έχουμε πλέον αξιόπιστα δεδομένα για το τι δεν είναι αποδοτικό και πού πρέπει να παρέμβουμε ώστε τα χρήματα των φορολογουμένων να

πιάνουν τόπο.

Δυστυχώς, φοβάμαι ότι είμαστε ακόμη ανώριμοι ως κοινωνία να

διαχειριστούμε τα δεδομένα, λόγω κομματικών αγκυλώσεων, ιδεολογικών

δογματισμών και διαπλοκής με οικονομικά συμφέροντα.

Αιμίλιος Νεγκής

με οικονομικά editorial

Ο Ευρωπαϊκός

Χώρος Δεδομένων

για την Υγεία και τι

θα προσφέρει

œ Μιλά η επικεφαλής της Μονάδας Ψηφιακής Υγείας της ΕΕ, Fulvia Raffaelli

Από το όνειρο στην πραγματικότητα

O(EHDS) θα ενδυναμώσει τους πολίτες της ΕΕ, θα τονώσει την καινοτομία και θα παράσχει πολύτιμα δεδομένα για τους ερευνητές και, μετά από χρόνια στον σχεδιασμό, θα καρποφορήσει. Τον περασμένο μήνα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η βελγική Προεδρία του Συμβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το EHDS. Το κείμενο κινείται μέσω της διαδικασίας έγκρισης και σύντομα η συμφωνία θα ψηφιστεί στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η επικεφαλής της Μονάδας Ψηφιακής Υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Fulvia Raffaelli, μας λέει περισσότερα.

EΡ_Πώς θα ωφελήσει τους πολίτες της ΕΕ ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων για την Υγεία;

ΑΠ_Το EHDS θα δώσει στους πολίτες μεγαλύτερο έλεγχο των δεδομένων υγείας τους. Θα έχουν άμεση και ελεύθερη πρόσβαση στα δεδομένα υγείας τους σε ηλεκτρονική μορφή και θα μπορούν να μοιράζονται τα δεδομένα τους με τους επαγγελματίες υγείας. Αυτό ονομάζεται «κύρια χρήση των δεδομένων». Τα δεδομένα θα παρουσιαστούν σε κοινή ευρωπαϊκή μορφή, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να γίνουν αποδεκτά παντού στην ΕΕ: σε περίπτωση ατυχήματος ή ασθένειας κατά την εργασία ή το ταξίδι σας σε άλλο κράτος μέλος, ο γιατρός

μπορούν να αλλάξουν γιατρούς ή να δουν διάφορους ειδικούς ή να νοσηλευτούν σε διαφορετικά νοσοκομεία ταυτόχρονα. Είναι σημαντικό όλοι να είναι στην ίδια σελίδα και να γνωρίζουν το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και τυχόν φάρμακα ή θεραπείες που συνταγογραφούνται σήμερα. Οι ασθενείς θα μπορούν επίσης να προσθέτουν πληροφορίες, να περιορίζουν την πρόσβαση, να γνωρίζουν ποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα τους και να ζητούν διορθώσεις εάν κάποιο από τα δεδομένα είναι λανθασμένο.

EΡ_Πώς θα ωφελήσει το EHDS τη βιομηχανία και τους ερευνητές; ΑΠ_Υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι η ανα-

ροβάθμια χρήση δεδομένων», δηλαδή την περαιτέρω χρήση δεδομένων υγείας για διαφορετικό σκοπό από αυτόν που έχουν συλλεχθεί, από τη βιομηχανία, τις ρυθμιστικές αρχές, τους καινοτόμους ή τους ερευνητές. Η χρήση αυτή θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων ή νέων ιατροτεχνολογικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης.

Επικεφαλής

της Μονάδας

Ψηφιακής Υγείας

της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής

EΡ_Είναι το EHDS μια μεγάλη κοινή τράπεζα δεδομένων;

ΑΠ_Όχι, το EHDS δεν αποτελεί ενιαία βάση δεδομένων για την υγεία στην οποία συγκεντρώνονται τα δεδομένα υγείας κάθε πολίτη της ΕΕ. Είναι ένα πλαίσιο που παρέχει διακυβέρνηση και υποδομές για τη χρήση δεδομένων υγείας. Δεν θίγουμε τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη οργανώνουν την αποθήκευση των μητρώων υγείας. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη δική τους εσωτερική οργάνωση των συστημάτων υγείας τους. Ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν κεντρικά συστήματα, ενώ άλλα αποκεντρωμένα συστήματα. Αυτό που κάνουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι τα αποθετήρια δεδομένων υγείας σε ολόκληρη την ΕΕ είναι διασυνδεδεμένα μέσω αξιόπιστων φορέων, διευκολύνοντας τα άτομα, τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, τους ερευνητές, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και άλλους να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν τα δεδομένα, διατηρώντας παράλληλα αυστη-

Χάρη στο EHDS, οι χρήστες δεδομένων υγείας θα είναι σε θέση να δουν ποια δεδομένα είναι διαθέσιμα, πού και σε ποια ποιότητα. Θα είναι επίσης σε θέση να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα με πιο αποτελεσματικό και λιγότερο δαπανηρό τρόπο, μέσω ενός φορέα πρόσβασης σε δεδομένα υγείας που διατηρεί την αιχμή της ιδιωτικής ζωής και της ασφάλειας. Θα υπάρξει επίσης καινοτομία γύρω από τα ίδια τα συστήματα ηλεκτρονικών μητρώων υγείας (EHR). Η ύπαρξη μιας πανευρωπαϊκής αγοράς για τα συστήματα αυτά, με τα ίδια πρότυπα και προδιαγραφές, θα δημιουργήσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους παρόχους υπηρεσιών. Αυτό θα μπορούσε να τονώσει τον ανταγωνισμό, με διάφορες εταιρείες να προσφέρουν ανταγωνιστικά προϊόντα για διαφορετικές ανάγκες και κλίμακες τιμών.

Fulvia Raffaelli

Με τις μεγαλύτερες μεταβατικές περιόδους, αναμένουμε ότι το EHDS θα τεθεί σε λειτουργία το 2028.

ρές διασφαλίσεις της ιδιωτικής ζωής και της ασφάλειας.

EΡ_Πώς μεταβαίνει το EDHS από πρόταση σε εφαρμοσμένο νομικό πλαίσιο;

Who is Who

Η Fulvia Raffaelli προσχώρησε στην Επιτροπή το 2002 και έκτοτε ανέλαβε ευθύνες σε πολλά, εξαιρετικά πολύπλοκα, ρυθμιστικά και τεχνικά έργα. Μετά από μερικά χρόνια αφιερωμένη στα οικονομικά της περιβαλλοντικής πολιτικής, εργάστηκε στη νομοθεσία για τα χημικά (REACH και CLP), αρχικά ως σύμβουλος πολιτικής και στη συνέχεια ως υπεύθυνη για την εφαρμογή των διαδικασιών έγκρισης και περιορισμού. Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Μονάδας από το 2009, μετακόμισε στη Μονάδα

EΡ_Πώς θα μεταβούν τα κράτη μέλη στη χρήση του EHDS;

ΑΠ_Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Το EHDS

θα βασιστεί στην υφιστάμενη εθελοντική διασυνοριακή υποδομή, MyHealth@EU, η οποία επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων υγείας σε διασυνοριακό επίπεδο. Η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει χρηματοδότηση στα κράτη μέλη ώστε να προετοιμαστούν και, συνολικά, η Επιτροπή θα παράσχει πάνω από 810 εκατομμύρια για τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία. Αλλά είναι, σε μεγάλο βαθμό, μια ομαδική προσπάθεια, που θα απαιτήσει ψηφιοποίηση σε τοπικό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη κάνουν αυτό το φιλόδοξο βήμα από κοινού, και πρόκειται για μια σημαντική επένδυση χρημάτων, χρόνου και προσπάθειας. Αλλά είναι μια υγιής και απαραίτητη επένδυση, που τελικά θα εξοικονομήσει δισεκατομμύρια ευρώ, τεράστιο χρόνο και προσπάθεια και, το σημαντικότερο, ζωές.

ΑΠ_Όπως και η συνήθης διαδικασία στην ΕΕ, η Επιτροπή υποβάλλει πρώτα νομοθετική πρόταση στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, τα οποία πρέπει να συμφωνήσουν επί του κειμένου για να καταστεί δίκαιο της Ένωσης. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν επί της πρότασης, με ορισμένες τροποποιήσεις, αλλά διατηρούν τα ουσιώδη στοιχεία που αφορούν τόσο την πρωτογενή όσο και τη δευτερογενή χρήση των δεδομένων υγείας. Μεταξύ των τροποποιήσεων περιλαμβάνονται περισσότερες επιλογές εξαίρεσης: τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να επιτρέπουν στους ασθενείς να εξαιρεθούν πλήρως από τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί για πρωτογενή χρήση. Για δευτερογενή χρήση, οι ασθενείς μπορούν να εξαιρεθούν από τη διάθεση δεδομένων για ερευνητικούς και άλλους σκοπούς. Ωστόσο, σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις δημόσιου συμφέροντος και κατά περίπτωση, τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να παρέχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα, προκειμένου να συγκεντρώσουν πληρέστερα και ακριβή δεδομένα για την έρευνα και τη χάραξη πολιτικής. Οι συννομοθέτες πρόσθεσαν την απαίτηση ότι οι κατασκευαστές θα πρέπει να διαχειρίζονται τα συστήματα ηλεκτρονικών μητρώων υγείας τους μέσω αυτοματοποιημένων περιβαλλόντων δοκιμών και να υποβάλλουν τις εκθέσεις δοκιμών στο πλαίσιο της τεχνικής τεκμηρίωσης των προϊόντων τους κατά τη διάθεσή τους στην αγορά. Τέλος, επέκτειναν τις μεταβατικές περιόδους, παρέχοντας στα ενδιαφερόμενα μέρη περισσότερο χρόνο για να προετοιμαστούν. Η επόμενη είναι η τελική ψηφοφορία στη σύνοδο ολομέλειας, αργότερα αυτόν τον μήνα, και, αν όλα πάνε καλά, το EHDS θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα αυτό το φθινόπωρο. Με τις μεγαλύτερες μεταβατικές περιόδους, αναμένουμε ότι το EHDS θα τεθεί σε λειτουργία το 2028.

Στρατηγικής Πολιτικής το 2012, για να είναι υπεύθυνη για τις διοργανικές σχέσεις και την εφαρμογή του COSME (πρόγραμμα υποστήριξης ΜΜΕ). Από το 2015, ηγείται της μονάδας που είναι υπεύθυνη για τις πολιτικές για την Κυκλική Οικονομία, την Ενεργειακή Απόδοση και το Κλίμα στη ΓΔ GROW. Η εφαρμογή της Οδηγίας Οικολογικού Σχεδιασμού, η εφαρμογή και η αναθεώρηση του Κανονισμού Προϊόντων Δομικών Κατασκευών και η ψηφιακή και πράσινη μετάβαση του κατασκευαστικού οικοσυστήματος ήταν επίσης μέρη του χαρτοφυλακίου της. Από τον Σεπτέμβριο του 2022, εντάχθηκε στη ΓΔ SANTE για να ηγηθεί της μονάδας Ψηφιακής Υγείας. Γεννημένη το 1969 στην Ιταλία, η Fulvia Raffaelli έχει σπουδάσει στην Ιταλία, το Βέλγιο και τη Γαλλία και είναι πτυχιούχος Σύγχρονης Ιστορίας, Ευρωπαϊκών Πολιτικών Υποθέσεων και Πολιτικών Επιστημών. Έχει τρία αγόρια και λατρεύει τον αθλητισμό και τα ταξίδια.•••

œ Επιφυλακτική παραμένει η φαρμακευτική βιομηχανία œ

Πέρασε από το ΕΚ

η αναθεώρηση της φαρμακευτικής

νομοθεσίας

Η νομοθετική δέσμη περιλαμβάνει νέα οδηγία

και κανονισμό

τις 10 Απριλίου 2024, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν τη θέση τους σχετικά με την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, την προώθηση της καινοτομίας και την ενίσχυση της οικονομικής προσιτότητας των φαρμάκων. Θυμίζουμε ότι, στις 26 Απριλίου 2023, η Επιτροπή υπέβαλε τη δέσμη μέτρων για τα φάρμακα για την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της ΕΕ, που αποφασίστηκε το 2020, όταν η Επιτροπή ενέκρινε μια φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη. Βέβαια, και μόνο το γεγονός ότι έχουν περάσει 4 ολόκληρα χρόνια και ακόμη δεν έχει αναθεωρηθεί η νομοθεσία δείχνει πόσο δυσλειτουργικό είναι το μοντέλο λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, ενώ η Ευρώπη χάνει συνεχώς έδαφος όσον αφορά τη φαρμακευτική καινοτομία.

Κατά τα άλλα, η νομοθετική δέσμη περιλαμβάνει:

œ μία νέα οδηγία (η έκθεση επί της οποίας εγκρίθηκε με 495 ψήφους υπέρ, 57 κατά και 45 αποχές) και

œ έναν κανονισμό (για τον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη διαπραγματευτική του θέση με 488 ψήφους υπέρ, 67 κατά και 34 αποχές).

Στόχος είναι να καταστούν τα φάρμακα πιο διαθέσιμα, προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά. Ταυτόχρονα, στοχεύει και στο να υποστηριχθεί η ανταγωνιστικότητα και η ελκυστικότητα της φαρμακευτικής βιομηχανίας της ΕΕ, έχοντας, παράλληλα, υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα. Τον φάκελο θα αναλάβει το νέο Κοινοβούλιο, μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές που θα

διεξαχθούν 6-9 Ιουνίου. Πάντως, από την πλευρά της βιομηχανίας, η EFPIA σχολίασε ότι, «παρά τις βελτιώσεις, η φαρμακευτική νομοθεσία έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να αποκαταστήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρώπης».

Κίνητρα για την καινοτομία Στόχος των ευρωβουλευτών είναι να θεσπίσουν μια ελάχιστη περίοδο προστασίας των δεδομένων διάρκειας 7,5 ετών (κατά την οποία άλλες εταιρείες δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα προϊόντων), πέραν της διετούς προστασίας σε επίπεδο αγοράς από την έκδοση άδειας κυκλοφορίας (κατά την οποία δεν μπορούν να πωληθούν γενόσημα, υβριδικά ή βιοομοειδή προϊόντα). Οι φαρμακευτικές εταιρείες θα μπορούν να επιλεχθούν για πρόσθετες περιόδους προστασίας δεδομένων εάν ένα συγκεκριμένο προϊόν τους ανταποκρίνεται σε μη καλυπτόμενη ιατρική ανάγκη (+ 12 μήνες), εάν διεξάγονται συγκριτικές κλινικές δοκιμές για το προϊόν (+ 6 μήνες) και εάν σημαντικό μερίδιο της έρευνας και ανάπτυξης του προϊόντος πραγματοποιείται στην ΕΕ και τουλάχιστον εν μέρει σε συνεργασία με ερευνητικούς φορείς της ΕΕ (+ 6 μήνες). Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης ένα ανώτατο όριο για τη συνδυασμένη περίοδο προστασίας των δεδομένων, που δεν θα ξεπερνά τα 8,5 έτη. Μια εφάπαξ παράταση (+ 12 μήνες) της διετούς περιόδου προστασίας της αγοράς θα μπορούσε να χορηγηθεί εάν η εταιρεία λάβει άδεια κυκλοφορίας για πρόσθετη

θεραπευτική ένδειξη, η οποία παρέχει σημαντικά κλινικά οφέλη σε σύγκριση με τις υπάρχουσες θεραπείες.

Τα «ορφανά» φάρμακα (φάρμακα που αναπτύσσονται για τη θεραπεία σπάνιων ασθενειών) θα ωφεληθούν από έως και 11 χρόνια εμπορικής αποκλειστικότητας εάν αντιμετωπίσουν μια αυξημένη ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη.

Καταπολέμηση της

μικροβιακής αντοχής (AMR) Για την ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης νέων αντιμικροβιακών ουσιών, οι ευρωβουλευτές επιθυμούν να εισαγάγουν κίνητρα εισόδου στην αγορά και συστήματα ανταμοιβής βάσει οροσήμων (π.χ. οικονομική στήριξη σε πρώιμο στάδιο, όταν ορισμένοι στόχοι έρευνας και ανάπτυξης επιτυγχάνονται πριν από την έγκριση της διάθεσης ενός φαρμάκου). Τα μέτρα αυτά θα συμπληρωθούν από ένα μοντέλο συνδρομής μέσω εθελοντικών συμφωνιών κοινής προμήθειας, για την ενθάρρυνση των επενδύσεων σε αντιμικροβιακά. Υποστηρίζουν τη θέσπιση ενός «κουπονιού αποκλειστικής μεταφοράς δεδομένων» για τα αντιμικροβιακά που αποτελούν προτεραιότητα, το οποίο θα επιτρέπει να υπάρχουν μέχρι 12 επιπλέον μήνες προστασίας των δεδομένων για ένα εγκεκριμένο προϊόν. Το κουπόνι δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προϊόν που έχει ήδη επωφεληθεί από τη μέγιστη ρυθμιστική προστασία των δεδομένων και θα μπορούσε να μεταβιβαστεί μόνο μία φορά σε άλλον κάτοχο άδειας κυκλοφορίας.

Η EFPIA σχολίασε

ότι, «παρά τις βελτιώσεις, η φαρμακευτική νομοθεσία έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να αποκαταστήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρώπης».

της Nathalie Moll, γενικής διευθύντριας της EFPIA

Η θέση της EFPIA

Aυτή είναι μια σημαντική στιγμή για τη φαρμακευτική βιομηχανία που βασίζεται στην έρευνα. Η σημερινή ψηφοφορία καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη βλέπει το μέλλον της έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της υγείας και των βιοεπιστημών, καθώς και της περίθαλψης των ασθενών στην περιοχή. Η διασφάλιση ταχύτερης και δικαιότερης πρόσβασης των ασθενών σε νέα φάρμακα –και ο τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη μπορεί να γεφυρώσει το επενδυτικό χάσμα με άλλα μέρη του κόσμου– αποτέλεσε αντικείμενο σημαντικής συζήτησης τους τελευταίους μήνες. Πιστεύουμε ότι το Κοινοβούλιο ψήφισε ορισμένες τροπολογίες που ενίσχυσαν τις αρχικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη ενός ανθεκτικού στις μελλοντικές εξελίξεις ρυθμιστικού πλαισίου. Μια κίνηση που χαιρετίστηκε από τη βιομηχανία. Οι ευρωβουλευτές έκαναν επίσης το ρεαλιστικό βήμα κοινής λογικής, για να αποφύγουν να εξαρτήσουν δύο χρόνια ρυθμιστικής προστασίας δεδομένων (RDP) μιας εταιρείας από τη διαθεσιμότητα ενός νέου φαρμάκου και στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ εντός 2 ετών από τη λήψη άδειας κυκλοφορίας. Έχουν αναγνωρίσει ότι η πλειονότητα των παραγόντων που καθορίζουν εάν ένα φάρμακο διατίθεται ή όχι είναι εκτός του ελέγχου μιας μεμονωμένης εταιρείας. Αντί να περιμένουμε τη νομοθεσία που δεν έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει την πρόσβαση στα φάρμακα στα κράτη μέλη, είμαστε πεπεισμένοι ότι, καθισμένοι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους ασθενείς, τους πληρωτές, τους παρόχους και τους εθνικούς φορείς

χάραξης πολιτικής, μπορούμε να βρούμε εφαρμόσιμες λύσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σήμερα.

Παρά τις κάποιες βελτιώσεις σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η θέση που εγκρίθηκε στην ολομέλεια μειώνει την κανονιστική προστασία των δεδομένων κατά έξι μήνες. Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε πώς η μείωση των κινήτρων για έρευνα, ανάπτυξη και παρασκευή νέων φαρμάκων και εμβολίων θα μπορούσε ποτέ να είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης ή των Ευρωπαίων ασθενών, ιδίως σε μια εποχή που η Ευρώπη αναγνωρίζει ότι πρέπει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της για να ανταγωνιστεί για παγκόσμιες επενδύσεις φιλόδοξα έθνη όπως οι HΠΑ και η Κίνα. Η πρόκληση τώρα είναι για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ευθυγραμμίσουν την επόμενη επανάληψη της φαρμακευτικής νομοθεσίας με τις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις των Ευρωπαίων ηγετών για την τόνωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας και την οικοδόμηση ενός ανθεκτικού βιομηχανικού μέλλοντος.

Ως η βιομηχανία που συμβάλλει περισσότερο στο εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ από οποιονδήποτε άλλο τομέα, πιστεύουμε ότι η Υγεία και οι Βιοεπιστήμες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της οικοδόμησης αυτού του μέλλοντος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εφαρμογής συνεκτικών και συμπληρωματικών πολιτικών στο πλαίσιο της αναθεώρησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας, που θα ενισχύσουν, δεν θα αποδυναμώσουν, τη φαρμακευτική βιομηχανία που βασίζεται στην έρευνα σε όλα τα κράτη μέλη.

Τι υποστηρίζει η βιομηχανία

œ Κανονιστικό πλαίσιο Η διατήρηση των προτάσεων της Επιτροπής για την εισαγωγή ενός ρυθμιστικού δοκιμαστηρίου αποτελεί μεγάλο βήμα προς τη μελλοντική θωράκιση του κανονιστικού πλαισίου. Η αποτελεσματικότητα των διατάξεων του δοκιμαστηρίου όσον αφορά τη συμβολή στην επίτευξη μελλοντικών ρηξικέλευθων καινοτομιών στους ασθενείς της ΕΕ θα μπορούσε να μεγιστοποιηθεί, διασφαλίζοντας ότι το δοκιμαστήριο εφαρμόζεται σε διάφορα νομοθετικά πλαίσια και δεν περιορίζεται στη φαρμακευτική νομοθεσία. Ο διοικητικός φόρτος θα μειωθεί με την πρόταση αποκλειστικά ηλεκτρονικής ενημέρωσης των ασθενών για τα φάρμακα που χορηγούνται απευθείας από επαγγελματίες του τομέα της υγείας. Ωστόσο, χάνουμε μια ευκαιρία με το να μη δίνουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την εξουσία να καθορίσει πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για όλα τα φυλλάδια να είναι διαθέσιμα μόνο ηλεκτρονικά. Ωστόσο, η EFPIA πιστεύει ότι, όπου είναι απαραίτητο, ένα έντυπο φυλλάδιο θα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμο για εκείνους τους ασθενείς που το χρειάζονται.

œ Μικροβιακή αντοχή (AMR) Η συμπερίληψη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κινήτρων για τη μικροβιακή αντοχή, όπως το μεταβιβάσιμο κουπόνι αποκλειστικότητας (TEV) στο κείμενό του, σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της μικροβιακής αντοχής. Θα είναι σημαντικό τα μέτρα αυτά να βελτιωθούν περαιτέρω κατά τη διάρκεια των νομοθετικών διαπραγματεύσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητά τους.

œ Ορφανά φάρμακα Τα ισχυρά και αξιόπιστα κίνητρα παραμένουν απαραίτητα. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των ασθενών που πάσχουν από σπάνιες νόσους, θα πρέπει να ενισχυθούν τα κίνητρα, καθώς τα οικονομικά επιχειρήματα για επενδύσεις σε σπάνιες νόσους είναι μόνο περιθωριακά. Ένα απλό και προβλέψιμο σύστημα ορφανών κινήτρων με ενισχυμένη βάση εμπορικής αποκλειστικότητας και διαφοροποίηση που λαμβάνει υπόψη τις συγκεκριμένες προκλήσεις που σχετίζονται με έναν δεδομένο τύπο ανάπτυξης, χωρίς τη χρήση της

διαβάθμισης του HUMN, θα ήταν η καλύτερη επιλογή για τους Ευρωπαίους ασθενείς με σπάνιες νόσους.

œ Ορισμός της ανεκπλήρωτης ιατρικής ανάγκης (UMN) Είμαστε ικανοποιημένοι που βλέπουμε ότι, σύμφωνα με τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όλοι οι σχετικοί ενδιαφερόμενοι φορείς θα κληθούν να συμμετάσχουν ενεργά στον εντοπισμό των ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Για να εξασφαλιστεί ένας ορισμός με επίκεντρο τον ασθενή, πρέπει να αναγνωριστεί η αξία της καινοτομίας και να ενθαρρυνθεί η πρόοδος στην πρόληψη, τις θεραπείες και την περίθαλψη. œ Παιδιατρική Στον τομέα της παιδιατρικής, πρέπει να αξιοποιήσουμε την ισχύουσα νομοθεσία και να δημιουργήσουμε ένα οικοσύστημα που θα προωθεί την αποτελεσματική έρευνα για φάρμακα για παιδιά, ιδίως όταν υπάρχουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες. Η θέσπιση προγραμμάτων παιδιατρικής έρευνας βάσει μηχανισμού δράσης αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αυτό στερείται μέχρι στιγμής του κατάλληλου πλαισίου για να διασφαλιστεί ότι οι διευρυμένες ερευνητικές υποχρεώσεις οδηγούν σε επιστημονικά και κλινικά σημαντική και εφικτή Ε&Α, που ωφελεί τους παιδιατρικούς ασθενείς και δεν επιβαρύνει αδικαιολόγητα τη φαρμακευτική καινοτομία. Επιπλέον, το οικοσύστημα αυτό πρέπει να καθιστά διαθέσιμα παιδιατρικά φάρμακα εκεί όπου υπάρχουν πραγματικές ανάγκες και απαιτήσεις των ασθενών σε ολόκληρη την ΕΕ. œ Εμβόλια Χαιρετίζουμε τον ορισμό του εμβολίου που υιοθετήθηκε, καθώς ευθυγραμμίζεται με τις κατευθυντήριες γραμμές του EMA για την αξιολόγηση των εμβολίων και επιτρέπει τη μελλοντική καινοτομία στον τομέα της ανοσοποίησης. Τα εμβόλια είναι μοναδικά φάρμακα, με πολύπλοκες διαδικασίες παρασκευής, μεγάλους χρόνους παράδοσης και πολύ συγκεκριμένες κανονιστικές απαιτήσεις και οδούς πρόσβασης στην αγορά. Για παράδειγμα, στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, τα συνήθη εμβόλια πρέπει να περιλαμβάνονται στα εθνικά

Προκειμένου να

αντιμετωπιστούν

οι ανάγκες των

ασθενών που

πάσχουν από

σπάνιες νόσους, θα πρέπει να

ενισχυθούν τα

κίνητρα.

Προορατική

διαβούλευση σχετικά

με τον κατάλογο φαρμάκων κρίσιμης

σημασίας, της δυνατότητας του EMA να αξιολογεί τα

μέτρα των κρατών

μελών για την

αντιμετώπιση των

ελλείψεων.

προγράμματα ανοσοποίησης για να είναι επιλέξιμα για διαδικασία τιμολόγησης και επιστροφής εξόδων. Λυπούμαστε που δεν βλέπουμε τις ιδιαιτερότητες των εμβολίων να καλύπτονται πλήρως από τα εγκριθέντα κείμενα, ιδίως όσον αφορά την υποχρέωση υποβολής αίτησης για διαδικασία τιμολόγησης και αποζημίωσης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μη βέλτιστη και άνιση πρόσβαση στην ανοσοποίηση και, ως εκ τούτου, σε ανεπαρκή προστασία του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

œ Ελλείψεις φαρμάκων Υπάρχουν ορισμένα θετικά στοιχεία στο κείμενο που ενέκρινε το Κοινοβούλιο, συμπεριλαμβανομένης της προορατικής διαβούλευσης με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τον κατάλογο φαρμάκων κρίσιμης σημασίας, της δυνατότητας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων να αξιολογεί τα μέτρα των κρατών μελών για την αντιμετώπιση των ελλείψεων και του τρόπου με τον οποίο επηρεάζουν άλλες χώρες, καθώς και των σχεδίων της Επιτροπής να συνεργαστεί με το ECDC για την κατάρτιση αξιόπιστων προβλέψεων για πιθανές απειλές και ελλείψεις. Ωστόσο, η EFPIA εξακολουθεί να έχει ανησυχίες σχετικά με ορισμένες προτάσεις. Δεν υπάρχουν σχέδια για τη χρήση άμεσα διαθέσιμων δεδομένων από το αποθετήριο της οδηγίας για τα ψευδεπίγραφα φάρμακα (EMVS) για την παρακολούθηση των ελλείψεων, πιστεύουμε ότι αυτή είναι μια χαμένη ευκαιρία. Η παράταση της τρέχουσας δίμηνης περιόδου κοινοποίησης για προσωρινές διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού σε 6 μήνες πιθανότατα θα οδηγήσει σε περιττές κοινοποιήσεις, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει την προβολή των πραγματικών ελλείψεων. Τα σχέδια πρόληψης ελλείψεων (Shortage Prevention Plans-SPPs) θα πρέπει να προορίζονται αποκλειστικά για φάρμακα κρίσιμης σημασίας. Μια νέα απαίτηση να περιλαμβάνονται πληροφορίες επισήμανσης σε κάθε μεμονωμένη δόση συσκευασιών κυψέλης θα οδηγούσε επίσης σε σημαντικές διαταραχές στις διαδικασίες παρασκευής.

œ Μεταποίηση Μας ενθαρρύνει το γεγονός ότι τα κύρια αρχεία τεχνολογίας πλατφόρμας έχουν εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οδηγώντας σε μικρότερους χρόνους έγκρισης καινοτόμων φαρμάκων. Από την άλλη, η πρόταση για την επιβολή της ασφάλειας του περιβάλλοντος και των εργαζομένων μέσω επιθεωρήσεων ορθής παρασκευαστικής πρακτικής ενέχει τον κίνδυνο καθυστερήσεων στην έγκριση φαρμάκων στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες και τον τερματισμό των υφιστάμενων συμφωνιών αμοιβαίας αναγνώρισης για τις επιθεωρήσεις ορθής παρασκευαστικής πρακτικής με τρίτες χώρες. Το να ζητείται από τους επιθεωρητές GMP να επιβάλλουν την περιβαλλοντική ασφάλεια και την ασφάλεια των εργαζομένων, όταν αυτό έχει ήδη γίνει από επιθεωρητές ειδικευμένους σε περιβαλλοντικούς και εργασιακούς κανόνες, αποτελεί σπατάλη πόρων. Αυτό θα είναι επίσης δύσκολο να επιβληθεί εκτός της ΕΕ/ΕΟΧ.

œ Περιβαλλοντικές προτάσεις Η φαρμακευτική βιομηχανία αναγνωρίζει τη σημασία των εκτιμήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ERA) για την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και της παρασκευής τους στο περιβάλλον. Για την προληπτική αντιμετώπιση και διαχείριση αυτού του προβλήματος, προτείνουμε μια εκτεταμένη εκτίμηση περιβαλλοντικού κινδύνου (ERA), για την προληπτική αντιμετώπιση και διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση από τους ασθενείς. Ωστόσο, ανησυχούμε για τις διατάξεις που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες ενισχύουν τη δυνατότητα ανάκλησης ή άρνησης άδειας κυκλοφορίας βάσει περιβαλλοντικών ανησυχιών και όπου η ERA πρόκειται να καλύψει τον πλήρη κύκλο ζωής ενός φαρμάκου, συμπεριλαμβανομένης της παρασκευής, και ανοίγει πόρτες για τη χρήση επιθεωρητών ποιότητας του EMA για την επιβολή περιβαλλοντικών προτύπων στην παρασκευή εκτός της ΕΕ.•••

œ Απογραφική έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μείωση των

θεραπευτηρίων το 2022 σε σχέση με το 2021

Την τετραετία 2019-2022, παρατηρήθηκε αύξηση 9,5% στο νοσηλευτικό και 7,2% στο παραϊατρικό προσωπικό

Μ

ικρή μείωση διαπιστώθηκε στον αριθμό των θεραπευτηρίων για το διάστημα 20212022, ακολουθώντας την πορεία της τετραετίας 2019-2022, στοιχεία τα οποία κατέγραψε η Ελληνική Στατιστική Αρχή από όλα τα νοσοκομεία και τις κλινικές της χώρας. Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία της ετήσιας απογραφικής έρευνας θεραπευτηρίων του έτους 2022 προκύπτει ότι ο αριθμός των θεραπευτηρίων μειώθηκε στις 265 μονάδες το 2022 από 267 μονάδες το 2021 (μείωση κατά 0,7%). Η απογραφή των θεραπευτηρίων διενεργείται σε ετήσια βάση για δεκαετίες, με στόχο την κάλυψη εθνικών αναγκών σε στατιστική πληροφόρηση. Τα στοιχεία που ανακοινώνονται από την ΕΛΣΤΑΤ αναφέρονται στα νοσοκομεία και τις κλινικές κατά την 31η Δεκεμβρίου του έτους αναφοράς.

Η ΕΛΣΤΑΤ διευκρινίζει ότι για την απο-

γραφή των θεραπευτηρίων συλλέγονται πληροφορίες από τα όλα τα θεραπευτήρια της χώρας και τα στοιχεία παρουσιάζονται σε σύνολο χώρας και περιφέρειας. Η πληροφόρηση προέρχεται από τις κατά τόπους μονάδες, απογραφικά, με τη συμπλήρωση σχετικού ερωτηματολογίου. Με την έρευνα συγκεντρώνονται στοιχεία για τα χαρακτηριστικά των θεραπευτηρίων (κλίνες, προσωπικό ιατρικό και μη, μηχανήματα που υπάρχουν στον συγκεκριμένο χώρο). Δεν ακολουθείται κάποιο Διεθνές Σύστημα Ταξινόμησης. Η βάση της έρευνας είναι το Μητρώο Θεραπευτηρίων, το οποίο ενημερώνεται ετησίως από στοιχεία διοικητικών πηγών για ενδεχόμενες μεταβολές (νέες μονάδες ή κλείσιμο μονάδων). Οι μονάδες (ιδιωτικές) που είναι σε αδράνεια για διάφορους λόγους, π.χ. ανακαίνιση, προσωρινή άρση άδειας λειτουργίας κ.λπ., δεν προσμετρώνται στο σύνολο των θεραπευτηρίων.

Το μικρότερο

ποσοστό

θεραπευτηρίων

παρατηρήθηκε στις

Περιφέρειες Ιονίων

Νήσων, Ηπείρου και Βορείου Αιγαίου.

Ειδικότερα, κατά το 2022, το μεγαλύτερο ποσοστό (51,7%) των θεραπευτηρίων ήταν ιδιωτικά (Πίνακας 1, Γράφημα 1).

Ο αριθμός των θεραπευτηρίων την τετραετία 2019-2022 μειώθηκε κατά 1,9%. Κατά το 2022, το 64,9% των θεραπευτηρίων ήταν γενικά, 31,7% ειδικά διαφόρων ειδικοτήτων (παθολογικά, νευροψυχιατρικά, αντικαρκινικά, οφθαλμολογικά, μαιευτικάγυναικολογικά, παιδιατρικά και λοιπών ειδικοτήτων) και 3,4% μικτά. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ειδικών θεραπευτηρίων αποτελούν τα νευροψυχιατρικά (16,2%) και ακολουθούν τα μαιευτικά-γυναικολογικά με 4,9% (Πίνακας 1, Γράφημα 2).

Όσον αφορά την ποσοστιαία κατανομή των θεραπευτηρίων στις 13 περιφέρειες της χώρας, κατά το 2022, τα περισσότερα θεραπευτήρια (33,6%) βρίσκονταν στην Περιφέρεια της Αττικής, με δεύτερη την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (15,5%) και τρίτη της Θεσσαλίας (11,7%). Το μικρότερο ποσοστό θεραπευτηρίων παρατηρήθηκε στις Περιφέρειες Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Βορείου Αιγαίου, στις οποίες τα θεραπευτήρια, συνολικά στις τρεις προαναφερθείσες περιφέρειες, αντιστοιχούν σε 7,5% του συνόλου της χώρας (Πίνακας 2, Γράφημα 3).

Οι αναπτυγμένες κλίνες κλειστής νοσηλείας την περίοδο 2019-2022 παρουσίασαν μείωση κατά 50 κλίνες (0,1%). Tο 2022, σε σχέση με το 2021, παρατηρείται μείωση κατά 326 κλίνες (0,7%). Οι κλίνες ανοικτής νοσηλείας («κλίνες ημέρας») την περίοδο 2019-2022 αυξήθηκαν κατά 312 (8,5%). Το 2022, σε σχέση με το 2021, η αύξηση ήταν 198 κλίνες, ποσοστό 5,2% (Πίνακας 3).

Κατά το 2022, το μεγαλύτερο ποσοστό των κλινών (68,0%) παρατηρείται στα θεραπευτήρια με νομικό καθεστώς Δημοσίου Δικαίου και ακολουθούν οι ιδιωτικές κλινικές (30,1%).

Κατά το 2022, το μεγαλύτερο ποσοστό

των κλινών (68,0%)

παρατηρείται στα θεραπευτήρια με

νομικό καθεστώς

Δημοσίου Δικαίου

και ακολουθούν οι

ιδιωτικές κλινικές (30,1%).

Tην τετραετία 20192022, παρατηρήθηκε αύξηση 8,2% στον αριθμό του ιατρικού προσωπικού που απασχολείται στα θεραπευτήρια υπό καθεστώς μόνιμης εργασίας (πλήρους ωραρίου).

Tην τετραετία 2019-2022, παρατηρήθηκε αύξηση 8,2% στον αριθμό του ιατρικού προσωπικού που απασχολείται στα θεραπευτήρια υπό καθεστώς μόνιμης εργασίας (πλήρους ωραρίου), ενώ το έτος 2022, σε σχέση με το 2021, η αύξηση ήταν 1,7% (Γράφημα 4). Επίσης, την τετραετία 2019-2022 παρατηρήθηκε αύξηση 9,5% στο νοσηλευτικό προσωπικό, 7,2% στο παραϊατρικό προσωπικό (τεχνολόγοι εργαστηρίων και βοηθοί εργαστηρίων, τεχνολόγοι ακτινολόγοι, χειριστές-εμφανιστές, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές) και 13,8% στο βοηθητικό νοσηλευτικό προσωπικό των θεραπευτηρίων (βοηθοί θαλάμου, τραυματιοφορείς, άλλες βοηθητικές ειδικότητες). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 5, κατά το 2022, το υψηλότερο ποσοστό νοσηλευτικού (56,0%) και βοηθητικού (11,0%) προσωπικού παρατηρείται στις ιδιωτικές κλινικές. To υψηλότερο ποσοστό ιατρικού (31,4%) και παραϊατρικού (10,2%) προσωπικού παρατηρείται στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.•••

Το 2023, συλλέχθηκαν 13.630 μονάδες αίματος περισσότερες από ό,τι το 2022.

œ Έκθεση του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας

Τι δείχνουν τα στοιχεία της αιμοδοσίας για το έτος 2023

Ενθαρρυντικά στοιχεία για τη συλλογή αίματος

εθελοντών

Στην Ελλάδα, το 2023, συγκεντρώθηκαν για τη φροντίδα και τη θεραπεία των ασθενών 570.974 μονάδες αίματος. Από αυτές 550.974 μονάδες συλλέχθηκαν από την κοινωνία και 20.000 μονάδες παρελήφθησαν από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό αποκλειστικά για τους συνανθρώπους μας με μεσογειακή αναιμία. Τα παραπάνω στοιχεία ανακοίνωσε το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας για τις νοσοκομειακές υπηρεσίες αιμοδοσίας της χώρας. Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν μια διαρκή αύξηση της συγκέντρωσης φιαλών αίματος από εθελοντές και, αντίστοιχα, διαρκή μείωση του αίματος αντικατάστασης. Με δεδομένο όμως το ότι στην Ελλάδα δεν έχει καλλιεργηθεί η κουλτούρα του εθελοντή αιμοδότη, είναι αναγκαίες οι εισαγωγές από το εξωτερικό. Παραδείγματα προς μίμηση όσον αφορά τον αιμοδοτικό εθελοντισμό αποτελούν η Κρήτη και η Κέρκυρα. Πρωτεία στα ποσοστά συλλογής εθελοντικού αίματος σε όλη την Ελλάδα καταγράφει το Νοσοκομείο Άμφισσας και ακολουθούν τα νοσοκομεία, εντός Αττικής, Ελπίς, Αγία Σοφία και Αμαλία Φλέμινγκ. Η συλλογή αίματος στη χώρα μας, την τελευταία οκταετία, παρουσιάζεται στο κάτωθι διάγραμμα:

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι, το 2023, συγκεντρώθηκαν 13.630 μονάδες αίματος περισσότερες από ό,τι το 2022. Εκ του συνόλου για το προηγούμενο έτος, οι 378.904 μονάδες συγκεντρώθηκαν από εθελοντές αιμοδότες, δηλαδή το 68,7% της συνολικής συλλογής αίματος. Το 2023, συγκεντρώθηκαν 30.162 μονάδες περισσότερες

65%–, μια βελτίωση της τάξης του 3,7%.

Η εξέλιξη της πορείας του εθελοντικού αίματος στον χρόνο αποδίδεται στο κάτωθι διάγραμμα:

Συμπληρωματικά, συγκεντρώθηκαν ως αίμα αντικατάστασης 172.449 μονάδες, δηλαδή 15.624 λιγότερες από ό,τι το 2022. Πρόκειται για 15.624 συγγενείς ή φίλους των ασθενών που δεν χρειάστηκε να δώσουν αίμα για αυτούς και καλύφθηκαν από τους εθελοντές. Το αίμα αντικατάστασης διαμορφώθηκε στο ποσοστό του 31,3%, από 35% το 2022.

Παράλληλα, η εξάρτηση από το αίμα αντικατάστασης, δηλαδή το αίμα που προέρχεται από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον των ασθενών, φαίνεται ότι μειώνεται σημαντικά.

Παρατηρείται δε μια διαρκής αύξηση του εθελοντικού αίματος και επίσης μια διαρκής μείωση του αίματος αντικατάστασης.

Εμφανές καθίσταται ότι οι δύο καμπύλες βαίνουν αποκλίνουσες από το 2022 και εντεύθεν. Αξίζει να αναφερθεί ότι η συμβολή των Ενόπλων Δυνάμεων στην εξασφάλιση επάρκειας αίματος στη χώρα μας είναι σημαντική και αναντικατάστατη. Από τις ανάλογες εξορμήσεις του ΕΚΕΑ, φαίνεται η συμβολή των ΕΔ στον χρόνο, που, σημειωτέον, είναι μέρος του συνόλου της προσφοράς των ΕΔ.

Λόγω του ότι στη

χώρα μας δεν

έχει εμπεδωθεί

η συνείδηση του

σταθερού αιμοδότη, με συνέπεια

και διάρκεια,

αναγκαζόμαστε να

εισάγουμε αίμα από

τον Ελβετικό Ερυθρό

Σταυρό.

Οι ανάγκες της χώρας για τη φροντίδα των συνανθρώπων μας με μεσογειακή αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες ανήλθαν σε 100.000 μονάδες αίματος το 2022, που αντιστοιχεί σε 21.000 ασθενείς. Λόγω του ότι στη χώρα μας δεν έχει εμπεδωθεί η συνείδηση του σταθερού αιμοδότη, με συνέπεια και διάρκεια, αναγκαζόμαστε να εισάγουμε αίμα από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό, αλλά και οι εισαγόμενες ποσότητες μειώνονται στον χρόνο.

Μεταγγίσεις στην Ελλάδα το

2023

Στη χώρα μας, το 2023, έγιναν συνολικά 509.472 μεταγγίσεις αίματος, εκ των οποίων 98.605 μονάδες μεταγγίστηκαν σε ασθενείς με μεσογειακή αναιμία και άλλες αιμοσφαι ρινοπάθειες, 347.401 μονάδες αίματος σε όλα τα άλλα περιστατικά στα δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ και 63.466 στα ιδιωτικά νοσοκομεία.

Τα νοσοκομεία της χώρας Όλες οι ΝΥΑ της χώρας συμβάλλουν και προσπαθούν για την εξασφάλιση επάρκειας αίματος. Αναμφίβολα, σε αυτήν την προσπάθεια, κάποιες, για διάφορους λόγους, έχουν καλύτερες επιδόσεις. Έτσι, τα 20 καλύτερα νοσοκομεία, με κριτήριο τον αριθμό των μονάδων αίματος που συλλέγουν, είναι τα κάτωθι: 41 Νοσοκομεία της Ελλάδας έχουν ποσοστό εθελοντικού αίματος πάνω από τον μέσο όρο της χώρας (68,77%).

Νοσοκομεία Μονάδες Αίματος Νοσοκομεία Μονάδες Αίματος

Παίδων Αγία Σοφία 13.562 Λαϊκό Αθηνών 13.043

Γ.Κ.Ν. Λάρισας 12.557 Βενιζέλειο Ηρακλείου 11.835 Αττικό 11.507 Γ.Κ.Ν. Πατρών Άγιος Ανδρέας 11.501 Παπανικολάου Θεσσαλονίκης 9.619 Πανεπιστημιακό Ν. Πατρών 9.534 Γ.Κ.Ν. Βόλου 9.483

Με κριτήριο το ποσοστό του εθελοντικού αίματος που συλλέγουν, τα 20 νοσοκομεία με τις καλύτερες επιδόσεις είναι:

% Εθελοντικού Αίματος

Νοσοκομεία

Σημειωτέον ότι 41 νοσοκομεία της Ελλάδας έχουν ποσοστό εθελοντικού αίματος πάνω από τον μέσο όρο της χώρας (68,77%).

Με βάση τον απόλυτο αριθμό μονάδων εθελοντικού αίματος που συνέλεξαν τα νοσοκομεία και το ΕΚΕΑ, η αξιολόγηση είναι η κάτωθι:

Νοσοκομεία - ΕΚΕΑ Αριθμός Μονάδων Εθελοντικού Αίματος

Νοσοκομεία - ΕΚΕΑ Αριθμός Μονάδων Εθελοντικού Αίματος

Γ.Ν.Κ. Λάρισας

Λαϊκό Αθηνών 7.975

Άγιος Παύλος Θεσσαλονίκης 7.900

Πανεπιστημιακό Ρίου Πατρών 7.535

Ν.Ε.Ε.Σ. 7.518

Παπανικολάου Θεσσαλονίκης 7.395

Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο 7.043

Κρήτης

Ελπίς 6.732

Αττικόν 5.811

Οι διοικητικές περιφέρειες και η αιμοδοσία Η συνολική συγκέντρωση αίματος στη χώρα μας αντιστοιχεί σε 52,56 μονάδες αίματος ανά 1.000 κατοίκους, από 50,7 μονάδες ανά 1.000 κατοίκους που ήταν το 2024. Γ.Κ.Ν. Αθηνών Γεννηματάς 24.159 Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης 21.662 ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης 21.049 Νίκαιας 16.254 Ιπποκράτειο Αθηνών 15.446 Ευαγγελισμός 14.421

Περιφέρειες

ανά 1.000 κατοίκους

Κρήτης

Χάρη στις εξαιρετικές

επιδόσεις των

κατοίκων της

Κέρκυρας, το

νησί αποτελεί

ένα αιμοδοτικό παράδειγμα προς

μίμηση.

Εθελοντικού Αίματος ανά 1.000 κατοίκους

Μονάδες Αίματος ανά 1.000 κατοίκους

Περιφέρεια Μονάδες

Εθελοντικού Αίματος ανά 1.000 κατοίκους

Ως προς τις αναλογίες στην Ελλάδα, συλλέχθηκαν 36,15 μονάδες εθελοντικού αίματος ανά 1.000 κατοίκους, έναντι 32,98 μονάδων ανά 1.000 κατοίκους το 2022. Ειδικότερα, η εικόνα της συλλογής εθελοντικού αίματος ανά περιφέρεια και στην επικράτεια αποδίδεται στον κάτωθι πίνακα: Σημειώνεται πως δεν μπορεί να αξιολογηθεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, δεδομένου του ότι νοσοκομεία των Αθηνών συλλέγουν μεγάλες ποσότητες αίματος από τα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, αλλοιώνοντας την εικόνα αυτής της περιφέρειας.

Η Κέρκυρα

Η καλή εικόνα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στις εξαιρετικές επιδόσεις των κατοίκων της Νήσου της Κέρκυρας, που είναι ένα αιμοδοτικό παράδειγμα προς μίμηση. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στην Κέρκυρα συλλέχθηκαν 121,76 μονάδες ανά 1.000 κατοίκους και από αυτές 50,87 μονάδες εθελοντικού αίματος ανά 1.000 κατοίκους, που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο της χώρας. Το ποσοστό του εθελοντικού αίματος ανήλθε σε 71,67% για το 2023.

Για το 2024

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν

αφιέρωμα

παχυσαρκία

Hπαχυσαρκία είναι μια παγκόσμια επιδημία. Σήμερα, το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού στον δυτικό και αναπτυσσόμενο κόσμο είναι υπέρβαροι και το 25% παχύσαρκοι. Στην επόμενη δεκαετία, το ποσοστό της παχυσαρκίας θα φθάσει στο 50%, με τους μισούς από τους παχύσαρκους να έχουν νοσογόνο παχυσαρκία! Όσον αφορά την Ελλάδα, προβλέπεται ότι, το 2030, σχεδόν 1 στους 3 κατοίκους θα είναι παχύσαρκος, με τον ρυθμό ετήσιας αύξησης του ποσοστού, από το 2010 έως το 2030, να είναι 1,5%, ενώ στα παιδιά ο αντίστοιχος ετήσιος ρυθμός αύξησης είναι 2,1%. Η άκρως δυσοίωνη πρόβλεψη είναι ότι, το 2060, το 75% των κατοίκων της Ελλάδας θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι! Κατά τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η παχυσαρκία ενοχοποιείται για τη μείωση του προσδόκιμου ζωής και τη μείωση του ΑΕΠ. Μόνο στην Ευρώπη, οι πρόωροι θάνατοι που οφείλονται στην παχυσαρκία και τις συνέπειές της ξεπερνούν τις 337.000 ετησίως, ενώ το κόστος ξεπερνά το 70 δισ. ευρώ ετησίως

Στην Ελλάδα, η συνολική οικονομική

επιβάρυνση από την παχυσαρκία ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 2,4% του ΑΕΠ ή, σε νομισματικά μεγέθη, σε 4,3 δισ. ευρώ ετησίως. Πάνω από το 50% αυτής της δαπάνης αφορά απώλειες παραγωγικότητας, δηλαδή επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας, ως αποτέλεσμα της απουσίας από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας που συνδέονται με την παχυσαρκία. Κάθε χρόνο, η νοσοκομειακή δαπάνη του δημόσιου συστήματος υγείας για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (και των συνδεόμενων με αυτήν νοσημάτων) υπερβαίνει τα 650 εκατ. ευρώ, σε ένα σύστημα το οποίο, διαχρονικά, αλλά και ιδιαιτέρως στις μέρες μας, λειτουργεί με μεγάλο φόρτο.

Η παχυσαρκία συνιστά πρόβλημα κατά βάση κοινωνικοπολιτικό και δευτερευόντως ιατρικό, τονίζουν οι ειδικοί. Απαιτείται η εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών από την Πολιτεία, η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των γιατρών και των επαγγελματιών υγείας, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών, η ενθάρρυνση της υιοθέτησης συμπεριφορών υγιούς διαβίωσης και η συνδρομή της αυτοδιοίκησης.

28 Ρεπορτάζ Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Καταπολέμησης Παχυσαρκίας Ενηλίκων

34

Ρεπορτάζ Η αγορά των φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας

50

Άρθρο Ο υγιής παχύσαρκος: Μύθος ή πραγματικότητα;

60

Ρεπορτάζ

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος

Μόνο το 30,3% του γενικού πληθυσμού

βρίσκεται εντός ορίων κανονικού βάρους, ενώ το 37,6% είναι υπέρβαροι και το 32,1% παχύσαρκοι.

œ Επιδίωξη είναι η εγγραμματοσύνη και η προαγωγή της υγείας

Εθνικό Πρόγραμμα

Πρόληψης και

Καταπολέμησης

Παχυσαρκίας Ενηλίκων

Απευθύνεται σε ενήλικες που αντιμετωπίζουν

προβλήματα υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας

Tο Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ), σχεδίασε το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Καταπολέμησης Παχυσαρκίας Ενηλίκων. Ωστόσο, παρατηρείται καθυστέρηση στην έναρξή του. Στη χώρα μας, με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, μόνο το 30,3% του γενικού πληθυσμού βρίσκεται εντός ορίων κανονικού βάρους, ενώ το 37,6% είναι υπέρβαροι και το 32,1% παχύσαρκοι, με 3 από τις 4 οικογένειες να έχουν τουλάχιστον έναν υπέρβαρο ή παχύσαρκο γονέα.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης, επιδιώκοντας:

œ αφενός να μειώσει τους παράγοντες κινδύνου που ευθύνονται για την εμφάνιση της παχυσαρκίας και

œ αφετέρου να καταπολεμήσει τις συνέπειες της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας, οι οποίες οδηγούν συχνά στην εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων και πολυνοσηρότητας.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση της εγγραμματοσύνης υγείας σε σχέση με το συγκεκριμένο ζήτημα αλλά και στην προαγωγή της υγείας του ενήλικου πληθυσμού της χώρας μας. Απευθύνεται σε ενήλικες που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερβαρότη-

τας ή παχυσαρκίας και δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να:

α) έχουν δωρεάν κλινική εκτίμηση, ώστε να γνωρίζουν αν έχουν κάποιους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση παχυσαρκίας και να τους αντιμετωπίσουν εγκαίρως,

β) λάβουν δωρεάν υπηρεσίες από ειδικούς διατροφολόγους, προκειμένου να βελτιώσουν τις διατροφικές τους συνήθειες και τη σωματική τους κατάσταση, γ) λάβουν δωρεάν εξειδικευμένη συνδυασμένη θεραπεία (διατροφική συμβουλευτική, συμβουλευτική αλλαγή συμπεριφορών υγείας και φαρμακοθεραπεία) σε περιπτώσεις σοβαρής παχυσαρκίας που συνυπάρχει με σοβαρά χρόνια νοσήματα.

Το πρόγραμμα έχει ενταχθεί στον σχεδιασμό δράσεων του προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης» που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του Υπουργείου Υγείας και προέρχονται από Ενωσιακούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςNextGenerationEU.

Επιπροσθέτως, το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες υγείας (με ειδική στόχευση στην ΠΦΥ) και επιδιώκει να τους εξοπλίσει με γνώσεις, δεξιότητες και εργαλεία.

Επιπλέον, στη δράση συμπεριλαμβάνεται ειδικό πιστοποιημένο πρόγραμμα εκπαίδευσης διάρκειας 60 ωρών, το οποίο θα υλοποιηθεί από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες υγείας (με ειδική στόχευση στην ΠΦΥ) και επιδιώκει να τους εξοπλίσει με γνώσεις, δεξιότητες και εργαλεία, ώστε να παρέχουν αποτελεσματικότερα υπηρεσίες για την αλλαγή συμπεριφορών υγείας και να μπορούν να συνεργαστούν με τους ασθενείς σε ένα νέο πλαίσιο, λειτουργώντας ως σύμβουλοι και ενδυναμώνοντας τα άτομα, προκειμένου η σωστή επιλογή να γίνεται εύκολη επιλογή. Παράλληλα, θα συνεργάζονται με τους διατροφολόγους και θα παρακολουθούν την πρόοδο του ασθενούς σε μακροχρόνια βάση. Στο πλαίσιο της συνολικής προσέγγισης της παχυσαρκίας για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της, το πρόγραμμα περιλαμβάνει και ευρύτερες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης των προγραμμάτων σπουδών σε κάθε επίπεδο, για κάθε κλάδο των επαγγελμάτων υγείας. Στόχος είναι να μπορέσει η χώρα μας, στο άμεσο μέλλον, να συμβαδίσει με τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, που υπαγορεύουν τη μετατόπιση στην πρόληψη και την ενίσχυση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού σε αυτόν τον τομέα.•••

Υλοποιείται από το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την UNICEF

œ Στόχος να μειωθεί η παιδική παχυσαρκία από 37,5% σε 24,5% το 2025

Εθνικό πρόγραμμα για την παιδική

παχυσαρκία

Ξ

εκίνησε τον Νοέμβριο η υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Άσκησης και Υγιεινής Διατροφής/Αντιμετώπισης Παιδικής Παχυσαρκίας, που υλοποιείται από το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την UNICEF. Βασικός στόχος είναι η μείωση της παχυσαρκίας στα παιδιά ηλικίας 2 έως 14 ετών από 37,5% (2019) σε 24,5% έως το 2025. Το πρόγραμμα είναι προϋπολογισμού 36 εκατ. ευρώ και εντάσσεται στην ευρύτερη δράση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 «Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης της Δημόσιας Υγείας ΣΠΥΡΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-NextGeneration EU Το αντικείμενο του έργου είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου και των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που ευθύνονται για την εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς και την καταπολέμηση των συνεπειών του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας, που οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες και συννοσηρότητες κατά την ενήλικη ζωή, μέσω της προώθησης της σωματικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής. Την έναρξή του σηματοδότησε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 18 Νοεμβρίου στο Ζάππειο Μέγαρο, παρουσία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, καθώς και υπουργών, γενικών γραμματέων και ειδικών σε διάφορους τομείς, που συνέβαλαν με τη συμμετοχή τους. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, με στοχευμένες παρεμβάσεις σε επίπεδο πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης, στο σπίτι, στο σχολείο, στις υπηρεσίες υγείας και στην ευρύτερη κοινότητα, και αφορά όλα τα παιδιά ηλικίας 0-17 ετών, καθώς και τις οικογένειές τους. Στο πλαίσιο του προγράμματος, προβλέπονται μεταρρυθμίσεις με στόχο την προώθηση ενός υγιούς τρόπου ζωής για τα παιδιά, ιδίως μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης σε υγιεινά τρόφιμα στα σχολικά κυλικεία, καθώς και την ενσωμάτωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων διατροφής και σωματικής δραστηριότητας στα σχολεία.

Προβλέπονται επίσης παρεμβάσεις, όπως:

œ Ίδρυση Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, με στόχο την παραγωγή έρευνας, ιδεών και προτάσεων πολιτικής, αλλά και με ενεργό ρόλο στον επιστημονικό συντονισμό και στην επιστημονική αξιολόγηση της Εθνικής Δράσης. œ Έγκαιρη ανίχνευση των παιδιών που αντιμετωπίζουν υπερβαρότητα και παχυσαρκία μέσω ψηφιακών εφαρμογών και παροχή άμεσης και δωρεάν ολιστικής υποστήριξης από ειδικούς.

œ Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

œ Δωρεάν συνεδρίες σε διατροφολόγους και παιδιάτρους.

œ Ψυχολογική υποστήριξη.

Στόχος είναι η έγκαιρη ανίχνευση των παιδιών που αντιμετωπίζουν υπερβαρότητα και η παραπομπή παιδιών που έχουν ήδη νόσημα (π.χ. διαβήτης, υπέρταση) εξαιτίας της υπερβαρότητας σε εξειδικευμένες παιδιατρικές μονάδες.

Αύξηση παγκοσμίως - Στην 3η θέση η Ελλάδα

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συχνότητα εμφάνισης της παιδικής παχυσαρκίας παρουσιάζει αυξητική τάση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αναφορά για την Παχυσαρκία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που δημοσιεύτηκε το 2022, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη (3η) θέση κατάταξης μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά κάτω των 5 ετών (1 στα 8 παιδιά).

Παράλληλα, για τις ηλικίες 5-9 ετών και 10-19 ετών, βρίσκεται στη δεύτερη (2η) και πρώτη (1η) θέση μεταξύ των χωρών της

Ευρώπης, καθώς περίπου 1 στα 3 παιδιά (37,5% και 35%, αντίστοιχα) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Επιπλέον, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επιτήρησης της Παιδικής Παχυσαρκίας (WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative-“COSI”), που δημοσιεύτηκε το 2022, στις ηλικίες 79 ετών η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη (2η) θέση μεταξύ των 33 χωρών που συμμετείχαν, με το 42% των παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

Ποιες παρεμβάσεις προωθούνται

Παρεμβάσεις σε επίπεδο επαγγελματιών πρωτοβάθμιας παιδιατρικής φροντίδας:

œ Για τα βρέφη και τα νήπια ηλικίας 0-4 ετών: καταχώριση μετρήσεων (βάρος, ύψος) σε ψηφιακή πλατφόρμα, που θα δίνει εξατομικευμένες διατροφικές συμβουλές σε γονείς και θα κατευθύνει παιδιάτρους για συμβουλευτικές παρεμβάσεις.

œ Για τα παιδιά ηλικίας 4-17 ετών: καταχώριση μετρήσεων (βάρος, ύψος) σε ψηφιακή πλατφόρμα. Οι παρεμβάσεις εξειδικεύονται διαφορετικά ανά ηλικιακή ομάδα και αναπτυξιακό στάδιο.

Παρεμβάσεις σχολικών προγραμμάτων:

œ Βιωματικό διαδραστικό υλικό, προσαρμοσμένο σε κάθε τάξη, για την προώθηση συμπεριφορών υγιεινής διατροφής και άσκησης (Εργαστήρια Δεξιοτήτων).

œ Υλικό για την ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των γονέων και κηδεμόνων. œ Οδηγός για τον τρόπο υλοποίησης των δράσεων για τα σχολεία.

Παρεμβάσεις σχολικών προγραμμάτων για παιδιά 4-17 ετών:

œ Πρόγραμμα εκμάθησης υγιεινών διατροφικών προτύπων και διαγωνισμός μαγειρικής για την ανάδειξη της πιο υγιεινής συνταγής με τη συμμετοχή επαγγελματιών chef.

œ Εκμάθηση των εποχικών προϊόντων και διασύνδεση των τοπικών προϊόντων κάθε περιοχής με τους μαθητές, ώστε να μάθουν να μαγειρεύουν και να τρώνε υγιεινά.

œ Σύνδεση των παιδιών με την τροφή: π.χ. δημιουργία και συντήρηση λαχανόκηπων σε σχολικούς χώρους. œ Δημιουργία συλλόγων/προγραμμάτων που ενθαρρύνουν τη σωματική δραστηριότητα (π.χ. αθλητικές ομάδες καλαθοσφαίρισης, λέσχες περιπάτου) και συμμετοχή σε υφιστάμενες ομάδες και αθλητικές δράσεις.

Περαιτέρω, δίνεται η δυνατότητα στις σχολικές μονάδες όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα προαγωγής της υγιεινής διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας, που περιλαμβάνει, ενδεικτικά, τις εξής δράσεις:

α) Πρόγραμμα εκμάθησης υγιεινών διατροφικών προτύπων και δεξιοτήτων μαγειρικής τέχνης με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών, των οικογενειών, καθώς και των εκπαιδευτικών.

β) Δημιουργία και συντήρηση λαχανόκηπων σε σχολικούς χώρους ή της κοινότητας, με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών και των οικογενειών τους, καθώς και των εκπαιδευτικών. Ειδικότερα, ενθαρρύνεται η δημιουργία λαχανόκηπων, αξιοποιώντας χώρους των σχολικών μονάδων ή των δήμων που παραμένουν ανεκμετάλλευτοι, για την προώθηση των εποχικών και τοπικών προϊόντων. γ) Διασύνδεση με ομάδες, συλλόγους, ενώσεις και προγράμματα που ενθαρρύνουν τη σωματική και αθλητική δραστηριότητα. Ειδικότερα, ενθαρρύνεται η ανάπτυξη σχέσεων με αθλητικές ομάδες, αθλητικούς συλλόγους και αθλητικές ενώσεις.•••

Πρόκειται για ένα

ολοκληρωμένο

πρόγραμμα,

με στοχευμένες

παρεμβάσεις

σε επίπεδο

πρωτογενούς, δευτερογενούς

και τριτογενούς

πρόληψης, στο σπίτι, στο σχολείο, στις υπηρεσίες

υγείας και

στην ευρύτερη

κοινότητα, και

αφορά όλα τα

παιδιά ηλικίας 017 ετών, καθώς

και τις οικογένειές

τους.

Π

του Ευθύμιου Καπάνταη, Παθολόγου με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη Όταν το διαβητικό άτομο, που ήδη διατρέχει κινδύνους, γίνει ή παραμείνει παχύσαρκο, τότε η κατάστασή του επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο.

αχυσαρκία σημαίνει συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα πάνω από το φυσιολογικό. Όταν αυτή η συγκέντρωση λίπους είναι αυξημένη και εντοπίζεται μέσα στην κοιλιά, στα σπλάχνα και κυρίως στο συκώτι, ευνοείται μια συνθήκη/κατάσταση κατά την οποία η ινσουλίνη (η ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο) που παράγει ο οργανισμός δεν «δουλεύει καλά», καθώς το αυξημένο λίπος στο σώμα προκαλεί ινσουλινοαντίσταση. Όταν συμβαίνει αυτό, ο οργανισμός αρχικά παράγει, αντιρροπιστικά, παραπάνω ινσουλίνη και καταφέρνει να ρυθμίζει το σάκχαρο. Όμως, με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ικανότητα εκπίπτει, μειώνεται η παραγωγή ινσουλίνης, και τότε εμφανίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ακόμα και η λίγη κοιλίτσα δεν είναι «γοητεία», αλλά αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται. Είναι, λοιπόν, πλέον, τεκμηριωμένο ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Πώς συνδέονται παχυσαρκία και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2; Πέρα από την πρόκληση εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, η παχυσαρκία έχει επιπτώσεις και όταν συνυπάρχει με αυτόν. Πώς συμβαίνει αυτό; Οι δύο μεγαλύτεροι κίνδυνοι για ένα διαβητικό άτομο (χωρίς αυτό να είναι παχύσαρκο) είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος. Συνηθέστατα, μάλιστα, το διαβητικό άτομο πάσχει από κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα ή είναι «κοντά» στην εμφάνιση καρκίνου.

Όταν το διαβητικό άτομο, που ήδη διατρέχει τους παραπάνω κινδύνους, γίνει ή παραμείνει παχύσαρκο, τότε η κατάστασή του επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο. Η παχυσαρκία, όταν συνυπάρχει με σακχαρώδη

διαβήτη τύπου 2, εκτός του ότι δυσκολεύει τη ρύθμισή του, επιδεινώνει την αρτηριακή υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία και τα υπόλοιπα μεταβολικά προβλήματα, πολλαπλασιάζει όμως και τον ήδη αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβαμάτων και καρκίνων. Απώλεια βάρους και διαβήτης Με δεδομένη τη σχέση παχυσαρκίας και διαβήτη (αλλά και παχυσαρκίας και κακής υγείας γενικότερα), το πρώτο μέτρο που πρέπει να πάρει το διαβητικό άτομο (αλλά και καθένας που επιθυμεί να βελτιώσει την υγεία του) είναι να χάσει βάρος. Η απώλεια κιλών ευνοεί την υγεία όλων όσοι έχουν σωματικό βάρος πάνω από το φυσιολογικό.

Ειδικά για τα διαβητικά άτομα, έχει βρεθεί ότι η απώλεια σωματικού βάρους επιφέρει μείωση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος, μείωση των συμπτωμάτων του διαβήτη, εάν υπάρχουν, βοηθάει στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, ακόμη και στη μείωση των φαρμάκων που παίρνει ο ασθενής και, κάτι πολύ σημαντικό, εάν η απώλεια αυτή είναι πάνω από το 15% του αρχικού βάρους τους, μπορεί ο διαβήτης τους να τεθεί σε ύφεση, δηλαδή να εμφανίσουν φυσιολογικές τιμές σακχάρου χωρίς να λαμβάνουν κανένα φάρμακο. Επιπλέον όλων των παραπάνω, σε περίπτωση σημαντικής απώλειας βάρους, το προσδόκιμο επιβίωσης του διαβητικού ατόμου μπορεί να είναι μεγαλύτερο έως και κατά 9 χρόνια. Συνεπώς, η στρατηγική της θεραπευτικής αντιμετώπισης του διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να περιλαμβάνει πάντα και την απώλεια βάρους, γιατί αυτή σημαίνει και καλύτερη ποιότητα και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για τον

Ο τζίρος τους μπορεί να φθάσει τα 100 δισ. δολ. έως το 2030!

φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας

Tο 2023, η παγκόσμια αγορά για φάρμακα κατά της παχυσαρκίας (AOMs) έφτασε τα 6 δισ. δολάρια. Το εντυπωσιακό είναι ότι, μέχρι το 2030, θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περισσότερο από 16 φορές, στα 100 δισεκατομμύρια, σύμφωνα με έρευνα της

Goldman Sachs

Η παχυσαρκία, που ορίζεται ως η μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση λίπους που αποτελεί κίνδυνο τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία, έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε όλο τον κόσμο από το 1975, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σήμερα, είναι ο πέμπτος κύριος παράγοντας κινδύνου που αναφέρεται από τον ΠΟΥ για τη συμβολή του ως κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Η «κακή» διατροφή, η μείωση της άσκησης και γενετικοί παράγοντες θα έχουν ως αποτέλεσμα τα ποσοστά παχυσαρκίας να συνεχίσουν να αυξάνονται. Με βάση τις τρέχουσες τάσεις, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος έως το 2035, σε σύγκριση με 38% το 2020!

Τα δεδομένα

Η πρόβλεψη των αναλυτών της Goldman Sachs για μια αγορά 100 δισ. δολαρίων φαντάζει υπερβολική. Όμως, οι αριθμοί δείχνουν ότι δεν είναι και τόσο. Υπολογίζουν ότι περίπου 15 εκατομμύρια ενήλικες μόνο στις ΗΠΑ ενδέχεται να υποβληθούν σε θεραπεία με AOMs έως το 2030, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 13% του δυνητικά επιλέξιμου παχύσαρκου/υπέρβαρου ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ. Άλλοι παράγοντες που ενδέχεται να οδηγήσουν τις πωλήσεις περιλαμβάνουν τα ποσοστά αποζημίωσης της ασφάλισης, τη διάρκεια χρήσης μεταξύ των ασθενών και την

τιμολόγηση των φαρμάκων. Η Eli Lilly και η Novo Nordisk αναμένεται να είναι δύο από τους κυρίαρχους κατασκευαστές AOMs. «Η αγορά της παχυσαρκίας είναι ακόμα στα πρώτα της στάδια» γράφει στην έκθεση της ομάδας ο Chris Shibutani, ανώτερος αναλυτής βιοφαρμακευτικών προϊόντων στην Goldman Sachs Research, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν αβεβαιότητες γύρω από τις υποθέσεις στο μοντέλο της ομάδας. Οι θεραπείες πρώτης γενιάς πρόσφεραν μόνο μέτρια βοήθεια –μείωση σωματικού βάρους κατά 3% έως 11%. Και ορισμένα AOM πρώτης γενιάς βρέθηκαν να έχουν ανησυχίες για την ασφάλεια και αφαιρέθηκαν ή προτάθηκαν για αναστολή από τις αγορές τους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Οι αναλύσεις

Όμως, τα τελευταία χρόνια, μια νέα κατηγορία φαρμάκων, τα ινκρετινομιμητικά (GLP-1), έχουν φέρει τα πάνω κάτω. Αρχικά, αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και πέρσι αναδείχθηκαν για τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα φάρμακα GLP-1 μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση του βάρους κατά 15%-20% μεταξύ των ατόμων που έλαβαν θεραπεία, ένα όφελος που μπορεί να διατηρηθεί για τουλάχιστον 4 χρόνια με τη συνέχιση της θεραπείας! Αυτά τα φάρμακα είναι αρκετά ακριβά και η ασφαλιστική κάλυψη για αυτά εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Αλλά πολλοί παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν άλλες απειλητικές για τη ζωή χρόνιες παθήσεις, που θα μπορούσαν να γίνουν επιλέξιμες για θεραπεία και αποζημίωση εάν οι επερχόμενες

ευρύ φάσμα πιθανών αποτελεσμάτων για τη θεραπεία, το διάμεσο σενάριο των αναλυτών προβλέπει ότι ο αριθμός των Αμερικανών που θεραπεύονται με θεραπείες GLP-1 θα τριπλασιαστεί σε 30 εκατομμύρια έως το 2028, με ανοδικά έως και 70 εκατομμύρια.

«Η αγορά χρόνιας διαχείρισης βάρους υφίσταται μια τάση, κατά την άποψή μας, με δυνατότητες σταθερής ανάπτυξης και μια κορυφαία ευκαιρία, που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, θα μπορούσε τελικά να αποφέρει μερικά από τα φάρμακα με τις υψηλότερες εισπράξεις όλων των εποχών» γράφει ο Shibutani.

Το κόστος της παχυσαρκίας Από την άλλη, η μείωση των ποσοστών παχυσαρκίας όχι μόνο θα μπορούσε να βελτιώσει τη συνολική υγεία, αλλά και να ανακουφίσει μέρος της οικονομικής επιβάρυνσης που προκαλείται από την ασθένεια, σύμφωνα με την έρευνα της Goldman Sachs. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων εκτιμούν ότι το ιατρικό κόστος που σχετίζεται με την παχυσαρκία στις ΗΠΑ ήταν περίπου 173 δισ. δολ. το 2019. Ο Παγκόσμιος Άτλας Παχυσαρκίας εκτιμά ότι το συνολικό κόστος που συνδέεται με την παχυσαρκία –τόσο για την υγειονομική περίθαλψη όσο και για την παραγωγικότητα– θα ξεπεράσει τα 4 τρισ. δολ. παγκοσμίως έως το 2035 ή περίπου το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Με βάση τις τρέχουσες τάσεις, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος έως το 2035, σε σύγκριση με 38% το 2020!

Ώθηση στην ανάπτυξη Γενικότερα, οι αναλυτές της Goldman Sachs εκτιμούν ότι τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας είναι μέρος ενός κύματος καινοτομίας, που –μαζί με την ανακάλυψη φαρμάκων που βασίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη, τεχνικές γονιδιωματικής και αναγεννητικής ιατρικής, όπως η γονιδιακή και κυτταρική θεραπεία– μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τις δυνατότητες της οικονομίας των ΗΠΑ. Από μόνα τους, τα νέα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας θα μπορούσαν να αυξήσουν τα επίπεδα του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 0,4% ή περισσότερο τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με την έκθεση. Γενικότερα, οι τελευταίες ανακαλύψεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσαν να αυξήσουν το ΑΕΠ κατά 1,3%, που ισοδυναμεί με περίπου 360 δισ. δολ. ετησίως σε σημερινά δολάρια.•••

Νοσογόνος παχυσαρκία: Μια μεγάλη απειλή για την υγεία μας

του Παναγιώτη Λαϊνά, Διευθυντή του Κέντρου Χειρουργικής Νοσογόνου

Παχυσαρκίας & Μεταβολικών

Νοσημάτων του Metropolitan Hospital

Η

παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας, με σοβαρές ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Εντάσσεται στη Διεθνή Ταξινόμηση Νόσων (ICD) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος την αναγνωρίζει και επίσημα ως νόσημα. Εάν ο ρυθμός εξάπλωσης της παχυσαρκίας συνεχίσει να παραμένει ο ίδιος, εκτιμάται ότι, το 2030, το 38% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού θα είναι υπέρβαρο και το 25% παχύσαρκο. Μάλιστα, για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα δεδομένα είναι άκρως ανησυχητικά, καθώς προβλέπεται ότι, σε δέκα χρόνια από τώρα, το 55% των ενηλίκων θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Τα δεδομένα είναι ανησυχητικά και για τη χώρα μας, η οποία, δυστυχώς, παρουσιάζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας και νοσογόνου παχυσαρκίας στην Ευρώπη, τόσο στους ενήλικες όσο και στους εφήβους και τα παιδιά. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα (έτος 2022), 37,9% των ενηλίκων στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι είναι υπέρβαροι, 24,9% παχύσαρκοι, ενώ το 41,2% των παιδιών ηλικίας 10-12 ετών είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν τη σοβαρότητα της νοσογόνου παχυσαρκίας στη χώρα μας και προκαλούν βαθιά ανησυχία για το μέλλον του πληθυσμού μας.

Τι είναι η νοσογόνος

παχυσαρκία και πώς γίνεται η

διάγνωση;

Η παχυσαρκία εκτιμάται με τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ, ή BMI: Βody Μass Ιndex),

ο οποίος παρουσιάζει ευθεία συσχέτιση με την ποσότητα του σωματικού λίπους τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, στους ενήλικες το υπερβάλλον βάρος καθορίζεται ως ΔΜΣ 25-30 kg/m2, ενώ η παχυσαρκία ορίζεται ως ΔΜΣ ίσος ή μεγαλύτερος από 30 kg/m2. Η νοσογόνος παχυσαρκία αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου ο ΔΜΣ υπερβαίνει τα 40 kg/ m2 ή υπερβαίνει τα 35 kg/m2 με τουλάχιστον ένα συνοδό νόσημα παχυσαρκίας. Για τη διάγνωσή της, απαιτείται έλεγχος των φυσιολογικών τιμών (όρια) του δείκτη μάζας σώματος (kg/m2), οι οποίες έχουν ως εξής:

œ Λιποβαρές: < 20 kg/m2

œ Φυσιολογικό βάρος: 20-24,9 kg/m2

œ Υπέρβαρο: 25-29,9 kg/m2

œ Παχυσαρκία κατηγορίας Ι: 30-34,9 kg/m2

œ Παχυσαρκία κατηγορίας ΙΙ: 35-39,9 kg/m2

œ Παχυσαρκία κατηγορίας ΙΙΙ: ≥ 40 kg/m2

Ποια είναι τα αίτια της παχυσαρκίας;

«Παρόλο που υπάρχουν γενετικές, συμπεριφορικές, ορμονικές και μεταβολικές επιδράσεις στο σωματικό βάρος, η παχυσαρκία εμφανίζεται όταν γίνεται πρόσληψη περισσότερων θερμίδων από αυτές που μπορεί να κάψει κάποιος

τήτων, συνεπώς το σώμα αποθηκεύει αυτές τις περίσσιες θερμίδες

œ Μη υγιεινή διατροφή

œ Καθιστική ζωή

œ Ορισμένες ασθένειες, όπως σύνδρομο Prader-Willi ή σύνδρομο Cushing

œ Φάρμακα, όπως αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, αντιψυχωσικά, στεροειδή και β-αποκλειστές

œ Κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα œ Έλλειψη ύπνου

œ Άγχος

Ποια προβλήματα υγείας προκαλεί η νοσογόνος παχυσαρκία;

«Η νοσογόνος παχυσαρκία αναδεικνύεται ως υπεύθυνη για την εκδήλωση πολλών σοβαρών παθήσεων, καθώς και για τη μείωση του προσδόκιμου ζωής των ασθενών. Οι παθήσεις που αιτιολογικά συνδέονται με την υπερβάλλουσα συσσώρευση σωματικού λίπους αποκαλούνται συννοσηρότητες της παχυσαρκίας» προσθέτει ο ειδικός. Μερικές από τις συχνότερες συννοσηρότητες της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι:

œ Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

œ Αρτηριακή υπέρταση και καρδιαγγειακά προβλήματα

œ Προβλήματα στις αρθρώσεις

œ Αναπνευστικές διαταραχές και σύνδρομο υπνικής άπνοιας

œ Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

œ Δυσλιπιδαιμία

œ Υπογονιμότητα και διαταραχές της περιόδου

œ Χολολιθίαση

œ Ακράτεια ούρων

œ Κατάθλιψη

œ Μεγάλη αύξηση κινδύνου εκδήλωσης κάποιων μορφών καρκίνου

Πώς αντιμετωπίζεται η νοσογόνος παχυσαρκία; Αντίθετα με τις κοινές πεποιθήσεις, οι συμπεριφορικές διαταραχές, όπως η διατροφή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, καθώς και οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες, αποτελούν πιο επιβαρυντικούς παράγοντες σε σύγκριση με τις απλές αιτίες. Ως εκ τούτου, η θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας αντιμετωπίζει δυσκολίες, καθώς πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και να λαμβάνει υπόψη την ψυχολογία και όλα τα στοιχεία της καθημερινότητας του ασθενούς. Δυστυχώς, η πλειονότητα των περιπτώσεων νοσογόνου παχυσαρκίας δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνο μέσω αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και την άσκηση. Στατιστικά δεδομένα έχουν αποδείξει ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό ασθενών με σοβαρή παχυσαρκία έχουν επιτύχει την αντιμετώπιση του προβλήματος μέσω διαιτητικών και γυμναστικών προσπαθειών, ενώ η αποτυχία σε αυτές τις προσπάθειες οδηγεί συνήθως σε απογοήτευση και επιδείνωση του προβλήματος. Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ή βαριατρική χειρουργική, αποτελεί αποδεδειγμένα την πιο αποτελεσματική λύση για τη μόνιμη αντιμετώπιση της νόσου και τη βελτίωση της υγείας των ασθενών, τη θεραπεία των συνοδών νοσημάτων, καθώς επίσης και για τη μείωση του αριθμού των θανάτων που συνδέονται με τη νοσογόνο παχυσαρκία.

Στους ενήλικες το

υπερβάλλον βάρος

καθορίζεται ως

ΔΜΣ 25-30 kg/m2,

ενώ η παχυσαρκία

ορίζεται ως ΔΜΣ

ίσος ή μεγαλύτερος

από 30 kg/m2.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ή βαριατρική χειρουργική, αποτελεί αποδεδειγμένα την πιο αποτελεσματική λύση για τη μόνιμη αντιμετώπιση της νόσου.

Ποιες διαθέσιμες

χειρουργικές επιλογές υπάρχουν;

Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Ο τύπος παχυσαρκίας, τα κλινικά χαρακτηριστικά, ο τρόπος ζωής και οι προτιμήσεις του ασθενούς καθοδηγούν τον χειρουργό στο να καθορίσει ποια χειρουργική μέθοδος είναι πιο κατάλληλη για κάθε περίπτωση.

œ Επιμήκης γαστρεκτομή ή «Γαστρικό μανίκι»: Σε αυτήν την περίπτωση, αφαιρείται το μεγαλύτερο τμήμα του στομάχου (θόλου και σώματος), με σκοπό τη δραστική μείωση της χωρητικότητάς του. Συνεπώς, τα αισθήματα κορεσμού και πληρότητας επέρχονται νωρίτερα με λήψη πολύ μικρότερης ποσότητας τροφής. Η επέμβαση έχει και ορμονική δράση, που οδηγεί στη μείωση της όρεξης του ασθενούς για τροφή.

œ Γαστρική παράκαμψη δύο αναστομώσεων (Roux-en-Y γαστρικό bypass): Με το γαστρικό bypass δύο αναστομώσεων, δημιουργείται ένας μικρός γαστρικός θύλακας, ο οποίος υποδέχεται την τροφή και ενώνεται με τμήμα του λεπτού εντέρου μετά το δωδεκαδάκτυλο, με στόχο τον περιορισμό της απορρόφησης θερμίδων. Έτσι, η τροφή μετά την κατάποση δεν περνά μέσα από το υπόλοιπο στομάχι, το δωδεκαδάκτυλο και ένα τμήμα του λεπτού εντέρου, μεταβαίνοντας γρηγορότερα στο περιφερικό έντερο (δυσαπορροφητική επίδραση). Συνδυάζει τον περιορισμό της τροφής, τη δυσαπορρόφηση, την αλλαγή στην έκκριση ορμονών του πεπτικού σωλήνα και τη μείωση της όρεξης.

œ Γαστρική παράκαμψη μιας αναστόμωσης (Ωμέγα γαστρική παράκαμψη ή mini-bypass): Σε αυτήν την περίπτωση, δημιουργείται ένας επιμήκης γαστρικός θύλακας, ο οποίος αναστομώνεται με το περιφερικό τμήμα του λεπτού εντέρου, ώστε να περιοριστεί η απορρόφηση θερμίδων, χωρίς να επηρεάζεται ιδιαίτερα η ποσότητα λήψης τροφής.

œ Χολοπαγκρεατική εκτροπή: Δημιουργία ενός μικρού γαστρικού θυλάκου που συνδέεται στο τελικό τμήμα (ειλεό) του λεπτού εντέρου. Μικραίνει την απορροφητική επιφάνεια του εντέρου, με αποτέλεσμα τη μείωση κυρίως της απορρόφησης του λίπους και των συμπλόκων υδατανθράκων και μεταβάλλει την ορμονική ανταπόκριση του εντέρου στην πρόσληψη τροφής.

œ Υπάρχουν επίσης λιγότερο συχνές μέθοδοι, όπως η τεχνική SADI-S ή η τοποθέτηση Bariclip, οι οποίες μπορεί να προταθούν σε ασθενείς ανάλογα με την κάθε περίπτωση.

œ Αξίζει να σημειωθεί πως η τεχνική τοποθέτησης γαστρικού δακτυλίου έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, λόγω μη ικανοποιητικών μακροχρόνιων αποτελεσμάτων και πολλών επιπλοκών που σχετίζονται με την ενδοκοιλιακή θέση του δακτυλίου (ολίσθηση, γαστρική απόφραξη, διάτρηση στομάχου κ.λπ.). Παράλληλα, η τεχνική της γαστρικής πτύχωσης αρχίζει να εγκαταλείπεται σταδιακά λόγω μη ικανοποιητικών βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων αποτελεσμάτων.•••

Με απλές αλλαγές

στον τρόπο ζωής

μας μπορούμε να

τα καταφέρουμε

στην ινσουλίνη

Hαντίσταση στην ινσουλίνη εμφανίζεται όταν τα κύτταρά σας δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην ινσουλίνη, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και πιθανά προβλήματα υγείας, όπως διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκία, καρδιακές παθήσεις και μεταβολικό σύνδρομο. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, όχι μόνο να προλάβουμε την αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά –γιατί όχι– και να την αντιστρέψουμε όταν αρχίσει να εμφανίζεται. Για να αντιστρέψετε την αντίσταση στην ινσουλίνη, το σώμα σας πρέπει να αποκαταστήσει την ικανότητά του να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στην ινσουλίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα. Αυτή η αλλαγή περιλαμβάνει τη βελτίωση της ανταπόκρισης των κυττάρων σας στα σήματα ινσουλίνης, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν καλύτερα τη γλυκόζη (σάκχαρο στο αίμα) για ενέργεια και μειώνοντας τον κίνδυνο για υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

της προπόνησης ενδυνάμωσης, μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να βοηθήσει το σώμα να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη πιο αποτελεσματικά. Η άσκηση προωθεί την πρόσληψη γλυκόζης από τους μύες, η οποία μπορεί να μειώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Διατηρήστε μια

ισορροπημένη διατροφή

Η συνεχής κίνηση, είτε πρόκειται

για γρήγορο

περπάτημα, είτε

για προπόνηση

ενδυνάμωσης, είτε

για γιόγκα, μπορεί

να ενισχύσει

σημαντικά τη

μεταβολική σας υγεία.

Ασχοληθείτε με την καθημερινή άσκηση Έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2021 στο Comprehensive Physiology, δείχνει ότι η καθημερινή άσκηση μπορεί να βελτιώσει την πρόσληψη σακχάρου στο αίμα από τους μύες για να ενισχύσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Η ευαισθησία στην ινσουλίνη σημαίνει πως τα κύτταρά σας ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη. Η συνεχής κίνηση, είτε πρόκειται για γρήγορο περπάτημα, είτε για προπόνηση ενδυνάμωσης, είτε για γιόγκα, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη μεταβολική σας υγεία. Προσθέστε 30 λεπτά μέτριας άσκησης τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Η τακτική σωματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της αερόβιας άσκησης και

Μια διατροφή φιλική προς τον μεταβολισμό περιλαμβάνει τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες και πρωτεΐνες, όπως δημητριακά ολικής άλεσης, άπαχες πρωτεΐνες και άφθονα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2021 στο Iranian Journal of Public Health, μπορείτε να υποστηρίξετε τη λειτουργία της ινσουλίνης του σώματός σας, εξισορροπώντας τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνες) και επιλέγοντας τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, που μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Οι υδατάνθρακες διασπώνται σε απλά σάκχαρα, τα οποία μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και την ινσουλίνη, λένε οι ειδικοί. Εξισορροπώντας το πιάτο σας με πρωτεΐνες, λίπη και φυτικές ίνες σε κάθε γεύμα μαζί με υδατάνθρακες, μπορείτε να βελτιώσετε τα επίπεδα γλυκόζης μετά το γεύμα σας, βελτιώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη με την πάροδο του χρόνου.

Διαχειριστείτε το άγχος

Το χρόνιο στρες μπορεί να συμβάλει στην αντίσταση στην ινσουλίνη, επομένως η εύρεση τρόπων διαχείρισης του στρες μπορεί να είναι ευεργετική. Μια ανασκόπηση του 2022 που δημοσιεύτηκε στο Cureus κατέληξε

δηγώντας σε αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ενσωμάτωση πρακτικών μείωσης του στρες, όπως η επίγνωση, η βαθιά αναπνοή ή η γιόγκα, μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε καλύτερα το άγχος και να βελτιώσετε την απόκριση του σώματός σας στην ινσουλίνη. Η κοιλιακή αναπνοή είναι απλή και αποτελεσματική και μπορεί να γίνει οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, λένε οι ειδικοί.

Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο

Σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2022 στο Cureus, η έλλειψη ποιοτικού ύπνου μπορεί να ρίξει την ορμονική ισορροπία και να αυξήσει τον κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη. Ο ποιοτικός ύπνος μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των μεταβολικών λειτουργιών

και, ως εκ τούτου, μπορεί να βοηθήσει στη βελτιστοποίηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και στη στήριξη της συνολικής υγείας, σύμφωνα με άρθρο του 2021 στο Nursing Clinics of North America.

Το να μην κοιμάσαι αρκετά μπορεί να μειώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, επομένως το να στοχεύεις σε 7 έως 9 ώρες ποιοτικού ύπνου τη νύχτα είναι σημαντικό για την αναστροφή της αντίστασης στην ινσουλίνη, λένε οι ειδικοί.

Για να βελτιώσετε τον ύπνο σας: œ αποφύγετε την καφεΐνη τουλάχιστον 8 με 10 ώρες πριν από τον ύπνο, œ αφαιρέστε τους περισπασμούς και τα ηλεκτρονικά από την κρεβατοκάμαρα και œ ακολουθήστε ένα κανονικό πρόγραμμα ύπνου και αφύπνισης.

œ Μπορείτε να αντιστρέψετε μόνιμα την αντίσταση στην ινσουλίνη;

Ναι, μπορείτε να αντιστρέψετε μόνιμα την αντίσταση στην ινσουλίνη με αλλαγές στον υγιεινό τρόπο ζωής. Το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφρικών Νοσημάτων συνιστά την υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης, που περιλαμβάνει τακτική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή, διαχείριση του στρες και επαρκή ύπνο, για συνεχείς βελτιώσεις στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και τη μακροπρόθεσμη μεταβολική υγεία.

œ Ποιος είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να θεραπεύσετε την αντίσταση στην ινσουλίνη;

Ενώ δεν υπάρχει θεραπεία ή ενιαία λύση για όλους, ο ταχύτερος τρόπος αντιμετώπισης της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι μια πολύπλευρη προσέγγιση. Η τακτική σωματική δραστηριότητα, η υιοθέτηση μιας δίαιτας πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά, η αποτελεσματική διαχείριση του στρες και η προτεραιότητα στον ποιοτικό ύπνο συμβάλλουν σε γρήγορες βελτιώσεις στην ευαισθησία στην ινσουλίνη.

œ Πόσος χρόνος χρειάζεται για να αντιστραφεί η αντίσταση στην ινσουλίνη;

Το χρονοδιάγραμμα για την αντιστροφή

œ Πότε είναι πολύ αργά για να αντιστρέψουμε την αντίσταση στην ινσουλίνη;

Ποτέ δεν είναι αργά για την αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Ανεξάρτητα από την ηλικία ή πόσο καιρό είχατε αντίσταση στην ινσουλίνη, οι αλλαγές στον υγιεινό τρόπο ζωής μπορούν να βελτιώσουν τη μεταβολική σας υγεία.•••

της αντίστασης στην ινσουλίνη διαφέρει από άτομο σε άτομο. Με σταθερές αλλαγές στον τρόπο ζωής, ορισμένοι μπορεί να παρουσιάσουν βελτιώσεις σε εβδομάδες ή μήνες. Θυμηθείτε, η σταθερή διατήρηση υγιεινών συνηθειών είναι απαραίτητη για την αναστροφή της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Όσοι, λοιπόν, έπασχαν από μεταβολικό σύνδρομο είχαν 30% αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν οποιονδήποτε καρκίνο τα επόμενα χρόνια.

Το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί

να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Άτομα με μεταβολικό σύνδρομο είχαν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο κατά τη διάρκεια μίας δεκαετίας μετά τη διάγνωση, σύμφωνα με μελέτη που έγινε στην Κίνα και δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ιατρικό περιοδικό Cancer Ειδικότερα, μελετήθηκαν περισσότερα από 40.000 άτομα, μέσης ηλικίας 50 ετών, για περισσότερο από 4 χρόνια, με μερικούς ή και όλους τους 5 παράγοντες μεταβολικού συνδρόμου, δηλαδή υπέρταση, χαμηλά επίπεδα HDL (καλή χοληστερόλη), αυξημένα τριγλυκερίδια, υψηλό σάκχαρο αίματος και μεγάλη περίμετρο μέσης. Όσοι, λοιπόν, έπασχαν από μεταβολικό σύνδρομο είχαν 30% αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν οποιονδήποτε καρκίνο τα επόμενα χρόνια. Η σχέση μεταξύ καρκίνου και υπερβολικού σωματικού λίπους είναι καλά εδραιωμένη. Αυτή η μελέτη ρίχνει μια ευρύτερη ματιά σε αυτήν τη σχέση, εστιάζοντας στο πώς το μεταβολικό σύνδρομο, γενικά, αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων μορφών καρκίνου. Οι ερευνητές μελέτησαν, επίσης, τη φλεγμονή παρακολουθώντας την Cαντιδρώσα πρωτεΐνη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα αυξημένα επίπεδά της μαζί με το μεταβολικό σύνδρομο σχετίζονται σημαντικά με επακόλουθη εμφάνιση καρκίνου του μαστού, του ενδομητρίου, του παχέος εντέρου και του ήπατος. Ο μεγάλος αριθμός των ατόμων που συμμετείχαν, ο προοπτικός σχεδιασμός και η «στιβαρή αξιολόγηση των μεταβολικών παραμέτρων» είναι τα δυνατά σημεία της νέας μελέτης. Ωστόσο, είχε μία «αδυναμία»: Η μελέτη χρησιμοποίησε έναν ορισμό του μεταβολικού συνδρόμου που απαιτούσε από ένα άτομο να έχει μεγάλη περίμετρο μέσης –αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν «κεντρική παχυσαρκία»– συν δύο άλλες καταστάσεις, υπέρταση και υπερλιπιδαιμία. Έτσι, δεν μπορεί να απαντήσει σε ποιον βαθμό ο κίνδυνος καρκίνου συνδέεται με τις άλλες καταστάσεις που αποτελούν μέρος του μεταβολικού συνδρόμου, ανεξάρτητα από την περίμετρο της μέσης. Άλλες έρευνες έχουν δείξει, πάντως, ότι άτομα με φυσιολογική περίμετρο μέσης αλλά επιβαρυμένους δείκτες του μεταβολικού συνδρόμου επίσης διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο. Μάλιστα, υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτά τα άτομα κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο! Γεγονός που δείχνει ότι δεν αρκεί μό-

Η υγιεινή διατροφή προσφέρει έως

και 10 χρόνια ζωής

Ν

έα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature

Food, στην οποία συμμετείχαν 467.354 Βρετανοί μέσης ηλικίας, διαπίστωσε ότι η υγιεινή διατροφή, με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να παρατείνει το προσδόκιμο ζωής έως και μία δεκαετία, σε σύγκριση με τα ανθυγιεινά διατροφικά πρότυπα. Οι ερευνητές ομαδοποίησαν τους συμμετέχοντες με βάση τις διατροφικές τους συνήθειες και παρατήρησαν πώς αυτές άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου. Οι συμμετέχοντες ομαδοποιήθηκαν είτε ως καταναλωτές ανθυγιεινών τροφών είτε ως άτομα των οποίων η διατροφή ταίριαζε με αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν «δίαιτα μακροζωίας». Προσαρμόζοντας ως προς τους άλλους παράγοντες, όπως κάπνισμα, αλκοόλ και σωματική δραστηριότητα, η μελέτη διαπίστωσε ότι οι 40χρονοι άνδρες και γυναίκες που άλλαξαν από ανθυγιεινή διατροφή σε πιο υγιεινή διατροφή και την τήρησαν κέρδισαν σχεδόν 9 έως 10 χρόνια επιπλέον ζωής.

œ Τα μεγαλύτερα οφέλη σημειώθηκαν μεταξύ εκείνων που άλλαξαν τη διατροφή τους και κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες δημητριακών ολικής άλεσης, ξηρών καρπών και φρούτων, όπως επίσης και λιγότερα ποτά με ζάχαρη και λιγότερα επεξεργασμένα κρέατα.

œ Όσοι, αρχικά, ακολούθησαν μια μέση δίαιτα και αργότερα άλλαξαν σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες βρέθηκε ότι είχαν μικρότερα κέρδη στο προσδόκιμο ζωής.

Τα κέρδη στο προσδόκιμο ζωής φάνηκαν, επίσης, να είναι χαμηλότερα όταν η αλλαγή διατροφής ξεκίνησε σε μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά ακόμη και αυτά είναι σημαντικά, λένε οι επιστήμονες. Για παράδειγμα, λένε, ακόμη και οι 70χρονοι μπορούν να καταφέρουν να παρατείνουν το προσδόκιμο ζωής τους κατά 4 ή 5 χρόνια εάν κάνουν μια συνεχή αλλαγή διατροφής. Πολιτικές ενημέρωσης σχετικά με τα πιθανά οφέλη που προσφέρει η υγιει-

νή διατροφή στο προσδόκιμο ζωής θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη γνώσης για τη βελτίωση των προτύπων υγιεινής διατροφής από ολόκληρο τον πληθυσμό. Σημειώνεται ότι, στη Βρετανία, έχει τεθεί στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου η λήψη μέτρων, όπως οι φόροι για τα τρόφιμα, η βελτίωση του περιβάλλοντος διατροφής στα σχολεία και τους χώρους εργασίας, καθώς και επιδοτήσεις για τη μείωση του κόστους των υγιεινών τροφίμων.

Τα αναμενόμενα χρόνια ζωής που αποκτήθηκαν μετά την αλλαγή από τα ανθυγιεινά διατροφικά πρότυπα (κόκκινο) για γυναίκες 40 ετών και ενήλικες άνδρες (F40 και M40, αντίστοιχα) και ενήλικες 70 ετών, γυναίκες και άνδρες (F70 και M70, αντίστοιχα). Οι αναλύσεις προσαρμόστηκαν για την ηλικία, το φύλο, κοινωνικοδημογραφικά, με βάση την περιοχή, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. Οι ανθυγιεινές κατηγορίες εμφανίζονται με κόκκινο, η μακροζωία σχετίζεται με πράσινο και σκούρο πράσινο και οι συστάσεις διατροφής εμφανίζονται με μπλε. Η κατηγορία του σκούρου πράσινου είχε μεγάλες αβεβαιότητες. Έτσι, η ισχυρή εκδοχή των πιο υγιεινών διατροφικών προτύπων είναι σε πράσινο (όχι σκούρο πράσινο).

Λευκό

ΝΣημαντικά ήταν τα προστατευτικά αποτελέσματα από την κατανάλωση φυτικών ινών έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου, αφού ο σχετικός κίνδυνος βρέθηκε

μειωμένος κατά 23%.

έα μελέτη συνδέει τις μεγάλες ποσότητες από λευκό ψωμί και αλκοόλ με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Από την άλλη, η πρόσληψη τροφών που περιέχουν φυτικές ίνες, ασβέστιο και μαγνήσιο συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο. Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι η υψηλή πρόσληψη ψωμιού μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θνησιμότητας από καρκίνο και τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, οι ερευνητές είπαν ότι η μελέτη δεν είχε δεδομένα σχετικά με την πρόσληψη λευκού ψωμιού. Επίσης, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση οποιασδήποτε ποσότητας αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Ειδικότερα, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει τουλάχιστον 7 μορφές καρκίνου: καρκίνο του στόματος, του οισοφάγου, του λαιμού (λάρυγγα και φάρυγγα), του ήπατος, του παχέος εντέρου (σε κόλον και ορθό) και του μαστού. Στη νέα έρευνα συμμετείχαν 118.210 μεσήλικες, μέσης ηλικίας 55 ετών, από το Ηνωμένο Βασίλειο και τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό

περιοδικό Nutrients. Σε μια μέση παρακολούθηση 12,8 ετών, εμφανίστηκαν 1.466 περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου και διαπιστώθηκαν θετικές συσχετίσεις αύξησης κατά 1,08 φορές μεταξύ του κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου και της λήψης αλκοόλ και κατά 1,10 φορές με την κατανάλωση λευκού ψωμιού. Τα ευρήματα υποδηλώνουν σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης αυξημένης ποσότητας λευκού ψωμιού και αλκοόλ και αυξημένου κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου, ενώ η πρόσληψη τροφών που περιέχουν φυτικές ίνες, ασβέστιο και μαγνήσιο συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο. Ειδικότερα, η έρευνα κατέγραψε σημαντικά προστατευτικά αποτελέσματα από την κατανάλωση φυτικών ινών έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου, αφού ο σχετικός κίνδυνος βρέθηκε μειωμένος κατά 23%. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα των διαιτητικών ινών ήταν σύμφωνα με τα ευρήματα από προηγούμενες μελέτες. Οι φυτικές ίνες μπορούν να επιταχύνουν την εντερική κινητικότητα, να αραιώσουν τις καρκινογόνες ουσίες στο παχύ έντερο και να ζυμώσουν τις ίνες σε λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας από τα βακτήρια του εντέρου. Όλα αυτά αποτελούν μηχανισμούς που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο κακοήθειας και να βελτιώσουν την υγεία του παχέος εντέρου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μελέτη ήταν περιορισμένη, λόγω του δείγματός της, που αποτελούνταν αποκλειστικά από Ευρωπαίους συμμετέχοντες. Επιπλέον, δεν υπήρξε αμοιβαία προσαρμογή για τις διατροφικές εκθέσεις. Συνολικά, η μελέτη «παρέχει στοιχεία και προτάσεις για τη διατροφική πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου», αν και «απαιτούνται περισσότερες και μεγαλύτερες μελέτες κοόρτης στο μέλλον, για να επικυρωθούν τα αποτελέσματά μας και να διερευνηθούν περισσότερες συσχετίσεις

Η ρύπανση αυξάνει τον διαβήτη τύπου 2

Η

ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο αίματος και τον κίνδυνο εμφάνισης νέων περιστατικών διαβήτη τύπου 2, όπως έδειξε νέα μελέτη. Γενικά, η έκθεση σε λεπτά σωματίδια έχει συσχετιστεί με αρκετά καρδιαγγειακά και καρδιομεταβολικά νοσήματα. Ωστόσο, τέτοια στοιχεία, ως επί το πλείστον, προέρχονται από καταστάσεις χαμηλής ρύπανσης, απαιτώντας έτσι στοιχεία από περιοχές με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως η Ινδία, όπου οι μη μεταδοτικές ασθένειες είναι σε υψηλό ποσοστό. Σε μελέτη που έγινε στην Ινδία και δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό BMJ Open Diabetes Research & Care, μελετήθηκε η συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων λεπτών σωματιδίων με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm, του περιβάλλοντος και της γλυκόζης νηστείας, της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) και των περιστατικών σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔΤ2) μεταξύ 12.064 ενηλίκων στο αστικό Δελχί της Ινδίας. Μάλιστα, η μελέτη δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2023, σε μια περίοδο κατά την οποία τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Δελχί αυξήθηκαν κατά 100 φορές από το όριο που κρίθηκε υγιές από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας! Η συγκεκριμένη έρευνα είναι η πρώτη του είδους της στη χώρα και αποτελεί τη συνέχεια μιας μεγαλύτερης έρευνας που ξεκίνησε το 2010 και αφορά τις χρόνιες ασθένειες στην Ινδία. Οι ερευνητές βρήκαν ότι:

œ 10 μg/m3 αύξηση της μηνιαίας μέσης έκθεσης σε λεπτά σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm συσχετίστηκε με αύξηση κατά 0,40 mg/dL της γλυκόζης νηστείας και κατά 0,021 μονάδες αύξηση της HbA1c. œ Επιπλέον, 10 μg/m3 αύξηση στον ετήσιο μέσο όρο έκθεσης σε λεπτά σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νέων περιστατικών σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, κατά 22%.

«Δεδομένης της παθοφυσιολογίας των Ινδών, χαμηλός δείκτης μάζας σώματος με υψηλό ποσοστό λίπους, είμαστε πιο επιρρεπείς στον διαβήτη από ό,τι ο δυτικός πληθυσμός» δήλωσε ο Siddhartha Mandal, επικεφαλής της μελέτης και ερευνητής στο Κέντρο Ελέγχου Χρόνιων Νοσημάτων στο Δελχί. «Μέχρι τώρα, υποθέταμε ότι η διατροφή, η παχυσαρκία και η σωματική άσκηση ήταν μερικοί από τους παράγοντες που εξηγούσαν γιατί οι Ινδοί των πόλεων είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη από τους Ινδούς της υπαίθρου. Η μελέτη αυτή μας διαφωτίζει, διότι τώρα βρήκαμε μια νέα αιτία για τον διαβήτη, που είναι η ρύπανση» δήλωσε ο δρ V Mohan, πρόεδρος του Ιδρύματος Έρευνας για τον Διαβήτη του Μαντράς και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. Στην αστική Ινδία παρατηρείται αύξηση του υποθυρεοειδισμού, του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) και του διαβήτη κύησης. Η μελέτη αυτή δείχνει ότι η ρύπανση μπορεί να παίζει ρόλο στην πρόκληση όλων αυτών, καθώς διαταράσσει το ενδοκρινικό σύστημα, που παράγει όλες τις ορμόνες στο σώμα. Τα ευρήματα παρέχουν οδηγίες για την επινόηση και την εφαρμογή, ανά περιοχή, ειδικών πολιτικών για τον συγκεκριμένο πληθυσμό, που θα στοχεύουν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, για την αντιμετώπιση και τη μείωση της αυξανόμενης επιβάρυνσης του διαβήτη τύπου 2, προκειμένου να επιτευχθούν σημαντικά κέρδη δημόσιας υγείας, σε πληθυσμιακό επίπεδο.

Υπήρξε μειωμένο σωματικό λίπος στην ομάδα της μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας, όπως και βελτιωμένη ποιότητα της διατροφής.

Ηδιατροφή και η καθιστική συνήθεια στα παιδιά συνδέονται με παχυσαρκία μεταγενέστερα. Αυτό τουλάχιστον έδειξε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό International Journal of Obesity. Στην έρευνα πήραν μέρος 658 παιδιά, τα οποία παρακολουθήθηκαν για δύο χρόνια. Διερευνήθηκε το πώς η αρχική κατάσταση βάρους επηρεάζει τη σχέση μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας, της καθιστικής συμπεριφοράς και της ποιότητας της διατροφής, με τις αλλαγές του σωματικού λίπους με την πάροδο του χρόνου, σε παιδιά που μεταβαίνουν από την παιδική ηλικία στην εφηβεία. Η μελέτη μέτρησε και συνέκρινε την ποιότητα της διατροφής, τη σωματική δραστηριότητα, τον καθιστικό χρόνο, το βάρος, το ύψος και το σωματικό λίπος σε διαφορετικές κατηγορίες βάρους.

œ

Βρήκε σαφείς ανισότητες, όπως ότι τα παιδιά με φυσιολογικό βάρος που ασχολούνταν με μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα είχαν χαμηλότερο σωματικό λίπος και ύψος από τους συνομηλίκους τους.

œ Όσοι ανήκαν στην κατηγορία των παχύσαρκων εμφάνισαν υψηλότερη καθιστική συμπεριφορά και σωματικό λίπος.

œ Επιπλέον, υπήρξε μειωμένο σωματικό λίπος στην ομάδα της μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας, όπως και βελτιωμένη ποιότητα της διατροφής.

œ Τα δεδομένα έδειξαν, επίσης, εντονότερη αύξηση βάρους σε παχύσαρκα παιδιά, με την πάροδο των ετών, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα με φυσιολογικό βάρος.

œ

Η μελέτη δεν βρήκε ουσιαστικές διαφορές όσον αφορά τη φυλετική ή την εθνική σύνθεση, την ηλικία, την αναλογία φύλου ή το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων.

Η

μελέτη υπογραμμίζει την περίπλοκη αλληλεπίδραση της φυσικής δραστηριότητας, της καθιστικής ζωής και της ποιότητας της διατροφής στην παχυσαρκία των παιδιών και τονίζει τη σημασία της εξέτασης αυτών των παραγόντων στις παρεμβάσεις για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους στην παιδική ηλικία. Από τη δεκαετία του 1980, ο επιπολασμός της παιδικής παχυσαρκίας έχει αυξηθεί. Παρά τις πολλές εκστρατείες δημόσιας υγείας που υποστηρίζουν πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες και αυξημένη σωματική δραστηριότητα, η αποτελεσματικότητα αυτών των πρωτοβουλιών ήταν μέτρια. Στις ΗΠΑ, περίπου το 19,3% των παιδιών είναι παχύσαρκα, με επιπλέον 16,1% υπέρβαρα. Ενώ οι ελεγχόμενες δοκιμές δείχνουν ότι τόσο η διατροφή όσο και η σωματική δραστηριότητα επηρεάζουν την παχυσαρκία των παιδιών, και διαχρονικές μελέτες δείχνουν ότι η σωματική δραστηριότητα μειώνει την αύξηση βάρους, οι παρεμβάσεις ήταν, σε μεγάλο βαθμό, γενικές. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα, για να βελτιώσουμε την κατανόησή μας για το πώς η κατάσταση βάρους επηρεάζει την επίδραση της σωματικής δραστηριότητας, της διατροφής και της καθιστικής συμπεριφοράς στην παχυσαρκία, επιτρέποντας τη δημιουργία εξατομικευμένων παρεμβάσεων, που αντιμετωπίζουν

Lifestyle coaching: Βελτιώνει

ι ασθενείς που λαμβάνουν καθοδήγηση του τρόπου ζωής τους, σε ένα περιβάλλον πρωτοβάθμιας περίθαλψης, τείνουν να βελτιώνουν τις διατροφικές τους συνήθειες και την άσκηση, καθώς και την υγεία του ύπνου, τη γλυκαιμία, τα επίπεδα χοληστερόλης και άλλους δείκτες ευεξίας, σύμφωνα με δεδομένα που παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο Lifestyle Medicine Conference. Ειδικότερα, αξιολογήθηκε ο αντίκτυπος και η σκοπιμότητα μιας παρέμβασης στον τρόπο ζωής, όπου οι γιατροί παρέπεμψαν τους ασθενείς σε έναν «προπονητή ζωής» και έλαβαν εβδομαδιαία καθοδήγηση και εικονική καθοδήγηση για 6 μήνες και ομαδικές συνεδρίες μετά από 6 μήνες. Η παρέμβαση στον τρόπο ζωής στόχευε στην αύξηση της κατανάλωσης φυτικών τροφών, στη βελτίωση της συμπεριφοράς στον ύπνο, στη διαχείριση του στρες και στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Στην ομάδα παρέμβασης διαπιστώθηκε ότι μετά την καθοδήγηση:

σωματική δραστηριότητα & διατροφή Το lifestyle coaching είναι ένας εφικτός και αποτελεσματικός τρόπος για να αυξήσουν οι ασθενείς την κανονικότητα και την ένταση της άσκησης, καθώς και την πρόσληψη φυτικών τροφών και διαιτητικών ινών.

œ

οι ασθενείς στην ομάδα παρέμβασης έχασαν επίσης, κατά μέσο όρο, 2,65% του βασικού τους βάρους –σε σύγκριση με 0,26% στην κοόρτη σύγκρισης– και είχαν μέση μείωση της HbA1c κατά 4,8%, œ οι ερευνητές σημείωσαν ότι τα επίπεδα χοληστερόλης βελτιώθηκαν έως και 40% σε ορισμένους ασθενείς, γεγονός που τους βοήθησε να κρατηθούν μακριά από τις στατίνες.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το lifestyle coaching πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για ασθενείς που το χρειάζονται ή το ζητούν και η μελέτη δείχνει ότι η εφαρμογή του σε κλινικά περιβάλλοντα είναι αποτελεσματική και είναι ένας εφικτός και αποτελεσματικός τρόπος για να αυξήσουν οι ασθενείς την κανονικότητα και την ένταση της άσκησης, καθώς και την πρόσληψη φυτικών τροφών και διαιτητικών ινών.

œ το 90% διπλασίασε, τριπλασίασε ή τετραπλασίασε την πρόσληψη φυτικών τροφών, œ το 100% ανέφερε περισσότερες από 6 ώρες ύπνου σε σχέση με το 40% της αρχής, œ το 100% ανέφερε ότι αντιλαμβανόταν το επίπεδο υγείας του σε βαθμό ίσο ή μεγαλύτερο από 7 στα 10, από 45% στην αρχική τιμή, œ η ημερήσια κατανάλωση φυτικών ινών αυξήθηκε κατά 50% και τα επίπεδα της ταχύτητας καθίζησης μειώθηκαν κατά 56%,

Ακόμα και μικρές ποσότητες σωματικής δραστηριότητας, όπως το περπάτημα ή η κηπουρική, συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, όπως έδειξε μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet Public Health

Τα ευρήματα βασίστηκαν σε δεδομένα από περισσότερους από 25.000 ενήλικες, ηλικίας 42 έως 78 ετών, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι συμμετέχοντες φορούσαν fitness trackers, παρόμοια με ένα Apple Watch ή ένα Fitbit, κάθε μέρα για δύο χρόνια. Οι ερευνητές παρακολούθησαν επίσης τα αρχεία υγείας των συμμετεχόντων για σχεδόν οκτώ χρόνια, για να βρουν τη συσχέτιση μεταξύ της φυσικής τους δραστηριότητας και των αποτελεσμάτων υγείας τους.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση έχει οφέλη για την υγεία. Οι περισσότερες μελέτες όμως αφορούν μεγαλύτερη διάρκεια άσκησης, τουλάχιστον 10-15 λεπτών, και οι περισσότερες χρησιμοποιούν αυτοαναφερόμενες σωματικές δραστηριότητες. Λίγες μελέτες έχουν αξιολογήσει σύντομες περιόδους δραστηριότητας (λιγότερο από 10 λεπτά), που αφορούν δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Στη νέα μελέτη, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι λίγα λεπτά σωματικής δραστηριότητας, όπως το περπάτημα, η κηπουρική ή οι δουλειές του σπιτιού, κάθε μέρα, συνδέονται με χαμηλότερους κινδύνους καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού και πρόωρου θανάτου.

Συγκεκριμένα, σύντομες «εκρήξεις» σωματικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας, που διαρκούν λιγότερο από 10 λεπτά συνολικά, συνδέθηκαν με:

œ 52% μείωση του κινδύνου πρόωρου θανάτου, καθώς και με

œ 41% μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού, σε σύγκριση με την απουσία σωματικής δραστηριότητας.

Τα άτομα που είχαν τη συνήθεια να κινούνται από 5 έως 10 λεπτά την ημέρα απολάμβαναν τα περισσότερα οφέλη στην υγεία τους, αλλά ακόμη και εκείνοι που είχαν μόλις 1 έως 3 λεπτά δραστηριότητας απολάμβαναν κάποια θετικά αποτελέσματα. Ενώ ο συνολικός όγκος δραστηριότητας για να βοηθήσει την υγεία ήταν λιγότερο από 10 λεπτά, η διάρκεια και η ένταση της δραστηριότητας εξακολουθούσαν να έχουν σημασία: Τα άτομα που κινούνταν για τουλάχιστον 2 λεπτά με μέτρια ή έντονη ένταση, για παράδειγμα, είδαν περισσότερα

«Ασπίδα» για τους νεφρούς η

απώλεια σωματικού βάρους

Η

άσκηση και η αποφυγή της αύξησης βάρους είναι σημαντικοί τρόποι προστασίας των νεφρών των ατόμων με παχυσαρκία, όπως έδειξε νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Obesity. Η παχυσαρκία θεωρείται παράγοντας κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο και επίσης συχνά σχετίζεται με άλλες καταστάσεις που μπορούν να συμβάλουν σε διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Η βλάβη των νεφρών από την παχυσαρκία, δυστυχώς, δεν έχει συμπτώματα πάρα μόνο όταν δημιουργήσει σοβαρή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η διαδικασία που οδηγεί στη νεφρική βλάβη είναι αργή και εξελίσσεται σταδιακά. Όταν όμως εγκατασταθεί η βλάβη, είναι πια μόνιμη και μη αναστρέψιμη.

Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να προλάβουμε τη νεφρική νόσο. Αν και η απώλεια βάρους είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος, η νέα μελέτη διερεύνησε εάν είναι δυνατό να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μέσω της απώλειας βάρους. Οι ερευνητές παρακολούθησαν περίπου 1.200 ενήλικες με παχυσαρκία που δεν είχαν νεφρικά προβλήματα ή διαβήτη, για περίπου μια δεκαετία. Κατά την περίοδο της μελέτης, περίπου το 15% των συμμετεχόντων, ή 176 άτομα, ανέπτυξαν χρόνια νεφρική νόσο και 86 πέθαναν.

œ Άτομα με αργό ρυθμό βαδίσματος, κάτω των 3,2 χιλιομέτρων την ώρα, είχαν 48% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνια νεφρική νόσο σε σύγκριση με συμμετέχοντες με ταχύτερο ρυθμό βαδίσματος.

œ Ο κίνδυνος αυξήθηκε επίσης κατά 34% για κάθε 5 κιλά αύξησης του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης.

Η αύξηση του βάρους μπορεί να προκαλέσει άμεσα νεφρική δυσλειτουρ-

γία και να αυξήσει τον κίνδυνο υπέρτασης και διαβήτη, που είναι οι κύριες αιτίες της χρόνιας νεφρικής νόσου. Επομένως, έχουμε νέες ενδείξεις για τα οφέλη μιας σταθερής σωματικής δραστηριότητας. Ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι οι ερευνητές δεν γνώριζαν εάν η απώλεια βάρους στη μελέτη ήταν σκόπιμη ή οφειλόταν σε υποκείμενα ιατρικά ζητήματα. Ομοίως, οι ερευνητές δεν διέθεταν στοιχεία σχετικά με το γιατί ορισμένοι συμμετέχοντες είχαν πιο αργές ταχύτητες βαδίσματος, όπως στις περιπτώσεις αρθρίτιδας, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο νεφρικής νόσου.•••

Από τους: Λεωνίδα Λαναρά, Παθολόγο-Διαβητολόγο, Συντ. Διευθυντή της Παθολογικής Κλινικής Γ.Ν. Λαμίας

Μαγδαληνή Μπριστιάνου, Παθολόγο-Διαβητολόγο, Διευθύντρια της Παθολογικής Κλινικής του Γ.Ν. Λαμίας

Ο υγιής παχύσαρκος: Μύθος ή

πραγματικότητα;

Η

επιδημία της παχυσαρκίας συνεχίζει να εξαπλώνεται παγκοσμίως. Τα νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία είναι σοβαρά, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιαγγειακές επιπλοκές, οι κακοήθεις νεοπλασίες και άλλα εκφυλιστικά νοσήματα, με αποτέλεσμα σημαντικά αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου και αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής. Όμως, ένα ποσοστό των παχύσαρκων δεν παρουσιάζουν εμφανείς καρδιομεταβολικές επιπλοκές και αναφέρονται ως Μεταβολικά Υγιείς Παχύσαρκοι (ΜΥΠ). Ειδικότερα, μεταβολικά υγιής παχύσαρκος (Δείκτης Μάζας Σώματος, ΔΜΣ >30) είναι αυτός που δεν έχει εκδηλώσει ινσουλινοαντοχή ή διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και υπερλιπιδαιμία. Αυτή η παράδοξη και εκ πρώτης όψεως δυσερμήνευτη «ευεργετική» επίδραση της παχυσαρκίας στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη κλινική έκβαση συγκεκριμένων ασθενών περιγράφεται με τον όρο «παράδοξο της παχυσαρκίας» (obesity paradox) και έχει μελετηθεί, κατά κύριο λόγο, σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια σοβαρά νοσήματα, με κυριότερους εκπροσώπους τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και

την τελικού σταδίου χρόνια νεφρική νόσο. Ωστόσο, η ενδιαφέρουσα αυτή υπόθεση δεν περιορίζεται μόνο στους καρδιοπαθείς και τους αιμοκαθαιρόμενους νεφροπαθείς, αλλά έχει υποστηριχθεί βιβλιογραφικά και για άλλους πληθυσμούς, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς με HIV λοίμωξη, οι νεοπλασματικοί ασθενείς, οι πάσχοντες από συστηματικά ρευματικά νοσήματα, οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο που υποβάλλονται σε διαδερμική ή χειρουργική επαναγγείωση των στεφανιαίων αρτηριών, οι ασθενείς με υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή, περιφερική αγγειοπάθεια, αλλά και όσοι υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις. Η πραγματική επίπτωση του φαινότυπου του υγιούς παχύσαρκου στον γενικό πληθυσμό, τα αίτια που δεν αναπτύσσει σαφείς μεταβολικές διαταραχές, καθώς και η προτεινόμενη πιο ήπια αντιμετώπισή του όσον αφορά στην απώλεια βάρους είναι αντικείμενα έντονης επιστημονικής αντιπαράθεσης. Αντικείμενο συζήτησης είναι το κατά πόσον αυτός ο ευνοϊκός μεταβολικός φαινότυπος διατηρείται στον χρόνο ή είναι ένα βήμα στη φυσική εξέλιξη της νόσου, με την πιο αργή, αναπόφευκτη εμφάνιση των παραγόντων κινδύνου και τελικά των επιπλοκών.

Πιθανοί υποκείμενοι μηχανισμοί

Ενώ η παχυσαρκία αυξάνει αποδεδειγμένα τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιακής ανεπάρκειας, υπάρχουν πολλές μελέτες που υποστηρίζουν ότι οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς που πάσχουν από χρόνια συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια έχουν καλύτερη πρόγνωση σε σχέση με τους νορμοβαρείς ή λιποβαρείς ασθενείς. Αν και η αυξημένη θνητότητα των λιποβαρών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια αποδόθηκε αρχικά στις δυσμενείς προφλεγμονώδεις δράσεις της καρδιακής καχεξίας (ανορεξία, μυϊκή απίσχναση, αρνητικό ισοζύγιο θερμίδων και πρωτεϊνών), έχει παρατηρηθεί ότι ακόμη και οι μη καχεκτικοί ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητων συμβαμάτων σε σχέση με ασθενείς που έχουν υψηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ). Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο, και ιδιαίτερα όσοι υποβάλλονται σε επεμβάσεις στεφανιαίας επαναιμάτωσης μετά από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη, αποτελούν μία ακόμη κατηγορία ασθενών, στους οποίους το αυξημένο σωματικό βάρος φαίνεται ότι σχετίζεται με καλύτερη πρόγνωση. Μετά από επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, έχει δειχθεί ότι οι λιποβαρείς ασθενείς έχουν αυξημένη πιθανότητα ενδονοσοκομειακού θανάτου, νεφρικών επιπλοκών και μακρύτερη διάρκεια νοσηλείας, ενώ αντίθετα οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς έχουν ομαλότερη μετεγχειρητική πορεία. Σε ό,τι αφορά τους ασθενείς που υποβάλλονται σε αγγειοπλαστική, η παχυσαρκία αναδεικνύεται στην πλειοψηφία των μελετών «ευεργετική», καθώς έχει δειχθεί ότι οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς που καθετηριάζονται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο παρουσιάζουν λιγότερες ενδονοσοκομειακές επιπλοκές και μικρότερα ποσοστά επαναστένωσης των διανοιχθέντων με stent αγγείων.

Φαίνεται πως η σχέση του ΒΜΙ με τη θνητότητα στη στεφανιαία νόσο ακολουθεί την καμπύλη σχήματος J, με τους λιποβαρείς και σοβαρά παχύσαρκους ασθενείς να αντιμετωπίζουν εξίσου αυξημένο κίνδυνο θανάτου. Έχει επίσης φανεί ότι οι υπέρβαροι και μετρίως παχύσαρκοι ασθενείς εμφανίζουν ηπιότερες αθηρωματικές αλλοιώσεις στο στεφανιαίο αρτηριακό δίκτυο. Σε μια πρόσφατη δική μας μελέτη, διερευνήθηκε σε σύνολο 1.228 ασθενών που υποβλήθηκαν διαδοχικά σε διαγνωστική στεφανιογραφία η σχέση της παχυσαρκίας προς τις αγγειογραφικές εκδηλώσεις Μια απεικόνιση του παράδοξου της παχυσαρκίας. Ο κατακόρυφος άξονας παριστάνει την αναλογία κινδύνου θνησιμότητας (λογαριθμική κλίμακα), σε σύγκριση με τη γραμμή βάσης ΔΜΣ 22,5 kg/m.

Ένα ποσοστό των

παχύσαρκων δεν

παρουσιάζουν

εμφανείς

καρδιομεταβολικές

επιπλοκές και

αναφέρονται

ως Μεταβολικά

Υγιείς Παχύσαρκοι (ΜΥΠ).

Μετά από επέμβαση αορτοστεφανιαίας

παράκαμψης, έχει δειχθεί ότι οι λιποβαρείς

ασθενείς έχουν αυξημένη πιθανότητα ενδονοσοκομειακού θανάτου, νεφρικών επιπλοκών και μακρύτερη

διάρκεια νοσηλείας.

της στεφανιαίας νόσου και διαπιστώθηκε ότι η παχυσαρκία δεν αποτελούσε σημαντικό και ανεξάρτητο προβλεπτικό παράγοντα για την ύπαρξη και αυξημένη βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου.

Με άλλα λόγια, οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς του πληθυσμού μας είχαν την ίδια πιθανότητα να διαγνωσθούν με αγγειογραφικά σημαντική στεφανιαία νόσο και να εμφανίσουν πολυαγγειακή νόσο με τους αδύνατους ασθενείς της μελέτης. Μια άλλη κατηγορία ασθενών που έχει μελετηθεί είναι οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι αιμοκαθαιρόμενοι νεφροπαθείς έχουν καλύτερη επιβίωση από τους νεφροπαθείς με φυσιολογικό ή ελαττωμένο σωματικό βάρος και αυτό είναι ανεξάρτητο από την ηλικία, τον σακχαρώδη διαβήτη, τα επίπεδα αλβουμίνης του ορού και άλλους δείκτες που αντανακλούν την κατάσταση θρέψης του ατόμου. Η κυριότερη ερμηνεία που έχει προταθεί για να δικαιολογήσει την παραδόξως καλύτερη πρόγνωση των παχύσαρκων ασθενών με χρόνια καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια σχετίζεται με το σύμπλοκο υποθρεψίας-φλεγμονής (MIC, MalnutritionInflammation Complex).

Έχει παρατηρηθεί ότι οι λιποβαρείς ασθενείς που πάσχουν από χρόνια καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια χαρακτηρίζονται από μια κατάσταση υποκλινικής φλεγμονής, που σχετίζεται με την κακή κατάσταση θρέψης και εκδηλώνεται εργαστηριακά ως αυξημένα επίπεδα στο αίμα μιας σειράς προφλεγμονωδών παραγόντων και κυτοκινών, όπως οι TGF-β, TNF-a, IL-1, IL-6 και INF-γ. Αντιθέτως, οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς έχουν αυξημένες μεταβολικές εφεδρείες, λόγω του πλεονάζοντος λιπώδους ιστού, και μπορούν με τον τρόπο αυτό να αντιστρατεύονται σε κάποιο βαθμό τις δυσμενείς συνέπειες της φλεγμονής-υποθρεψίας. Ο λιπώδης ιστός δεν παράγει μόνο βλαβερές προφλεγμονώδεις αδιποκίνες, αλλά και αντιφλεγμονώδεις παράγοντες, όπως είναι η ιντερλευκίνη 10( IL-10) και η προστατευτική ορμόνη αδιπονεκτίνη. Επιπλέον, ο λιπώδης ιστός παράγει και εκκρίνει στην κυκλοφορία διαλυτούς υποδοχείς για τον παράγοντα TNF-a τύπου I και II (soluble TNF-a receptors type I and II, sTNFRs), με αποτέλεσμα οι παχύσαρκοι ασθενείς με την περίσσεια λίπους που διαθέτουν να μπορούν να εξουδετερώσουν, σε έναν βαθμό, τις δυσμενείς βιολογικές δράσεις του κυκλοφορούντος παράγοντα TNF-a. Μια πρόσθετη ερμηνεία, που αφορά κυρίως τους ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, είναι ότι σε αυτούς τους ασθενείς κυκλοφορούν στο αίμα σημαντικές ποσότητες ενδοτοξινών (λιποπολυσακχαριτών) που φτάνουν στην κυκλοφορία με διαμετάθεση συστατικών της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας από το βλεννογόνο του ισχαιμούντος εντέρου (bacterial translocation). Οι ενδοτοξίνες αυτές είναι εξαιρετικά επιζήμιες, καθώς προάγουν τη φλεγμονή και τη διεργασία της αθηροσκλήρωσης. Μπορούν ωστόσο να σχηματίσουν σύμπλοκο με τις κυκλοφορούσες λιποπρωτεΐνες του ορού και μέσω

ψηλά επίπεδα χοληστερόλης και κατά συνέπεια αυξημένα επίπεδα λιποπρωτεϊνών στο αίμα τους, μπορούν να επωφεληθούν από μια τέτοια δέσμευση λιποπρωτεϊνών-ενδοτοξινών και να προστατευτούν σε κάποιο βαθμό από τα δυσμενή επακόλουθα της ενδοτοξιναιμίας.

Μία ακόμη ενδιαφέρουσα θεωρία που έχει διατυπωθεί προσφάτως είναι ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς βρίσκονται σε μια κατάσταση χρόνιας διαλείπουσας υποξίας, λόγω της συνοδού αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο που παρατηρείται με μεγάλη συχνότητα σε αυτούς τους ασθενείς. Αυτή η επαναλαμβανόμενη και παροδική αποστέρηση του οξυγόνου μπορεί να λειτουργήσει παρόμοια με την προεμφραγματική στηθάγχη ως ένας μηχανισμός «προετοιμασίας» (preconditioning) των ιστών του σώματος (συμπεριλαμβανομένου του μυοκαρδίου), ώστε να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά τυχόν επερχόμενες βλάβες, όπως για παράδειγμα ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μια πρόσθετη ενδιαφέρουσα υπόθεση, που έχει διατυπωθεί για να ερμηνεύσει την κακή έκβαση των λεπτόσωμων ασθενών, είναι ότι το παθοφυσιολογικό υπόστρωμα σε έναν αδύνατο ασθενή που εμφανίζει ξαφνικά υπέρταση, στεφανιαία νόσο, κολπική μαρμαρυγή, καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, είναι τελείως διαφορετικό από αυτό ενός παχύσαρκου ασθενούς που εμφανίζει την ίδια ακριβώς παθολογία στο έδαφος της παχυσαρκίας του. Στην περίπτωση ενός αδύνατου ασθενούς, που ενώ είναι φαινομενικά υγιής ξαφνικά στενεύουν οι αρτηρίες του ή ανεβαίνει επικίνδυνα η αρτηριακή του πίεση ή οι νεφροί του παύουν να λειτουργούν σωστά, πιθανολογούνται γενετικοί παράγοντες που είναι αρκετά δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Συγχυτικοί παράγοντες

Η ηλικία, το φύλο και το κάπνισμα αποτελούν σημαντικούς πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες, που ωστόσο έχουν ελεγχθεί στατιστικά από αρκετούς, πλην όμως, όχι όλους τους ερευνητές. Σε μια πρόσφατη μελέτη σε ασθενείς με περιφερική αγγειακή νόσο, αναδείχθηκε ένας πρόσθετος συγχυτικός παράγοντας που, κατά τη γνώμη των ερευνητών, ήταν σε θέση να δικαιολογήσει σε κάποιο βαθμό την υπόθεση του παραδόξου και αυτός ήταν η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Στη μελέτη αυτή, οι λιποβαρείς ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια έπασχαν σε μεγαλύτερο

ποσοστό από μέτρια προς βαριά αποφρακτική πνευμονοπάθεια σε σχέση με τους υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς της μελέτης. Με δεδομένο ότι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια θεωρείται σήμερα μια κατάσταση που προάγει την υποκλινική φλεγμονή και αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, η καλύτερη επιβίωση των παχύσαρκων ασθενών αυτής της μελέτης θα μπορούσε εν μέρει να αποδοθεί στον χαμηλότερο επιπολασμό χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας που παρατηρήθηκε στους ασθενείς αυτούς. Μια άλλη παράμετρος που δεν εκτιμάται επαρκώς στην πλειοψηφία των μελετών είναι η πιθανή ακούσια απώλεια βάρους που μπορεί να είχαν οι αδύνατοι ασθενείς λίγο διάστημα πριν εκδηλώσουν την καρδιαγγειακή ή νεφρική νόσο. Οι ασθενείς που ταξινομούνται ως αδύνατοι την ώρα της εμφάνισης του ανεπιθύμητου συμβάματος θα μπορούσαν να έχουν χάσει αρκετό βάρος το τελευταίο διάστημα χωρίς να το επιδιώκουν, γεγονός που υποδηλώνει ένα προϋπάρχον νοσογόνο υπόστρωμα, που οδηγεί τελικά σε έκδηλη νόσο και επιπλέον επηρεάζει αρνητικά την πρόγνωση του ασθενούς. Μια άλλη ενδιαφέρουσα υπόθεση που αποδυναμώνει την ισχύ του παραδόξου της παχυσαρκίας συνίσταται στο γεγονός ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς που καταλήγουν τελικά να υποβληθούν σε επέμβαση επαναιμάτωσης ή αιμοκάθαρση αποτελούν έναν «επιλεγμένο» πληθυσμό παχύσαρκων (selection ή survival bias), που διαθέτει ενδεχομένως κάποια ιδιαίτερα γενετικά χαρακτηριστικά που προάγουν την επιβίωση και συνδέονται με καλή κλινική έκβαση. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η μέση επιβίωση των ασθενών με χρόνια καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια είναι περιορισμένη λόγω της νόσου τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει, πρακτικά, το χρονικό περιθώριο για να εκδηλωθούν οι μακροχρόνιες δυσμενείς συνέπειες της παχυσαρκίας (π.χ. στο καρδιαγγειακό σύστημα), ενώ αντίθετα υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε να εκδηλωθούν οι βραχυχρόνιες συνέπειες της υποθρεψίας και της φλεγμονής, που αυξάνουν εξίσου σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Παράγοντες που προσδιορίζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιομεταβολικών επιπλοκών σε έναν παχύσαρκο είναι: γενετικές καταβολές, επιγενετικές μεταβολές, διατροφικές επιλογές και συμπεριφορές, ψυχικές διαταραχές, καθώς και το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας. Ιδιαίτερα, η αυξημένη σω-

Οι παχύσαρκοι ασθενείς

βρίσκονται σε μια

κατάσταση χρόνιας

διαλείπουσας

υποξίας, λόγω

της συνοδού

αποφρακτικής

άπνοιας στον

ύπνο, που

παρατηρείται με

μεγάλη συχνότητα

σε αυτούς τους

ασθενείς.

ματική δραστηριότητα και η συχνή άσκηση φαίνεται ότι μπορούν να εξουδετερώσουν ή να μειώσουν τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο στα παχύσαρκα άτομα, αλλά και το αντίθετο. Επίσης, το ποσοστό του ενδοκοιλιακού λίπους και το μέγεθος των λιποκυττάρων είναι μικρότερο στους ΜΥΠ, καθώς και ο βαθμός έκτοπης εναπόθεσης λίπους στους ιστούς, και κυρίως στο ήπαρ και στους μυς, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται λιγότερο η ευαισθησία στην ινσουλίνη και το φλεγμονώδες φορτίο να είναι μικρότερο. Τα χαρακτηριστικά των ΜΥΠ Τα τελευταία χρόνια, έχει αναδειχθεί από σειρά μελετών ότι οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι αποτελούν περίπου το 6%-10% των παχύσαρκων και χαρακτηρίζονται από φυσιολογική ευαισθησία στην ινσουλίνη και απουσία των συστατικών του μεταβολικού συνδρόμου. Με βάση τις μεγαλύτερες επιδημιολογικές μελέτες, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω κριτήρια:

œ Απουσία κοιλιακής παχυσαρκίας με βάση την περίμετρο μέσης (άνδρες <102 cm, γυναίκες <88 cm).

œ Απουσία συστατικών μεταβολικού συνδρόμου (φυσιολογική αρτηριακή πίεση, λιπίδια και γλυκόζη νηστείας) και ίσως φυσιολογική C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).

œ Φυσιολογική ευαισθησία στην ινσουλίνη με βάση τον δείκτη HOMA-IR. œ Υψηλό επίπεδο καρδιοαναπνευστικής αντοχής.

δρόμου ή ινσουλινοαντοχή παρουσιάζουν λιγότερο ευνοϊκό καρδιομεταβολικό προφίλ από τους υγιείς μη παχύσαρκους (π.χ. υψηλότερα επίπεδα LDL χοληστερόλης, χαμηλότερη HDL, σχετικά αυξημένη CRP και αρτηριακή πίεση, μεγαλύτερη πάχυνση του έσω μέσου χιτώνα της κοινής καρωτίδας, αλλά και μεγαλύτερου βαθμού ασβέστωση των στεφανιαίων αρτηριών και δυσλειτουργία της αριστεράς κοιλίας). Ένα πρόσθετο σημαντικό εύρημα είναι η συχνότερη εύρεση λιπώδους διήθησης του ήπατος στους μεταβολικά υγιείς παχύσαρκους. Ο έλεγχος για λιπώδη διήθηση του ήπατος (υπερηχογραφικά) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως χρήσιμο εργαλείο για τη διερεύνηση της μεταβολικής υγείας των παχύσαρκων, καθώς η παρουσία της έχει αναγνωριστεί ως πρώιμος δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου, ακόμα κι αν απουσιάζουν οι κλασικές συνιστώσες του μεταβολικού συνδρόμου. Σε πρόσφατη μετα-ανάλυση 12 μελετών, που παρακολούθησαν 67.000 άτομα μακροχρόνια, όσοι είχαν χαρακτηριστεί αρχικά μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι παρουσίαζαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάματα και θάνατο από οποιαδήποτε αιτία έπειτα από τουλάχιστον 10 χρόνια, συγκριτικά με μεταβολικά υγιή άτομα φυσιολογικού βάρους. Αντίθετα, η παρουσία μεταβολικού συνδρόμου αύξανε τον κίνδυνο, ανεξαρτήτως του βάρους και του δείκτη μάζας σώματος. Είναι ενδιαφέρον ότι τα ίδια ευρήματα για αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο των μεταβολικά υγιών παχύσαρκων προέκυψαν και από τη μελέτη Whitehall II που δημοσιεύθηκε το 2014. Οι επιστήμονες από το University College του Λονδίνου (UCL), θέΣτα 10 χρόνια, το 35% είχαν πάψει πια να είναι υγιείς παχύσαρκοι, στα 15 χρόνια το ποσοστό αυτό είχε γίνει 41% και στα 20 χρόνια είχε γίνει 51%.

Τα τελευταία χρόνια, πολλές μελέτες έδειξαν ότι ακόμα και οι παχύσαρκοι εκείνοι που δεν έχουν στοιχεία μεταβολικού συν-

λοντας να εξετάσουν κατά πόσον είναι υπαρκτή η άποψη ότι πολλοί παχύσαρκοι άνθρωποι δεν εκδηλώνουν προβλήματα που πλήττουν την υγεία της καρδιάς, όπως η αυξημένη χοληστερόλη, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων και η μειωμένη αντοχή στην ινσουλίνη, επιστράτευσαν 2.521 άνδρες και γυναίκες, την υγεία των οποίων παρακολούθησαν επί δύο δεκαετίες. Οι 181 από τους εθελοντές ήταν παχύσαρκοι κατά την έναρξη της μελέτης, με τους 66 να είναι κατά τα άλλα υγιείς. Έπειτα από πέντε χρόνια, το 32% των υγιών παχύσαρκων εθελοντών είχαν εκδηλώσει κάποιο καρδιαγγειακό πρόβλημα. Στα 10 χρόνια, το 35% είχαν πάψει πια να είναι υγιείς παχύσαρκοι, στα 15 χρόνια το ποσοστό αυτό είχε γίνει 41% και στα 20 χρόνια είχε γίνει 51%. Από τους υπόλοιπους, το 11% είχαν χάσει βάρος στην πορεία της μελέτης και είχαν πάψει να είναι παχύσαρκοι, ενώ μόνο το 38% είχαν παραμείνει στην κατηγορία των υγιών παχύσαρκων. Ανάλογα ευρήματα είχε και η 20ετής παρακολούθηση 389 άλλων υγιών παχύσαρκων εθελοντών. Σε αυτήν την περίπτωση, το 48% είχαν εκδηλώσει καρδιαγγειακά προβλήματα υγείας στο τέλος των 20 ετών, ενώ το 10% είχαν χάσει βάρος και δεν ήταν πια παχύσαρκοι. Μία από τις κύριες εικασίες στη θεωρία της υγιούς παχυσαρκίας είναι ότι δεν είναι μια σταθερή κατάσταση, αλλά κάτι που χάνεται με το πέρασμα του χρόνου. Αρκετές μελέτες και μετα-αναλύσεις επίσης συμφωνούν ότι οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι έχουν και μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 συγκριτικά με υγιείς φυσιολογικού βάρους. Με δεδομένο, λοιπόν, το ότι η επίπτωση της παχυσαρκίας και των επιπλοκών της συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως, η άποψη ότι οι μεταβολικά υγιείς παχύσαρκοι δεν έχουν να επωφεληθούν από παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής τους για απώλεια βάρους είναι ένα λανθασμένο μήνυμα για τη δημόσια υγεία.

Επιπλέον, υπάρχουν και άλλα προβλήματα που συνδέονται στενά με την παχυσαρκία και τα οποία πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη όταν κανείς προσδοκά οφέλη από παρεμβάσεις για απώλεια βάρους. Τα προβλήματα αυτά περιλαμβάνουν μυοσκελετικά προβλήματα και αναπηρίες, υπνική άπνοια, κάποιους καρκίνους, διαταραχές της αναπαραγωγής, φλεγμονές του δέρματος, ψυχιατρικά προβλήματα και νοητική έκπτωση.

Από την άλλη μεριά, υπάρχουν αρκετές παράμετροι που δεν έχουν μέχρι στιγμής μελετηθεί επαρκώς, όπως είναι η μελέτη της σύνθεσης του σώματος στους χρονίως πάσχοντες, η επίδραση του προτύπου κατανομής του λίπους στην έκβαση των λεπτόσωμων και παχύσαρκων ασθενών, η συνεκτίμηση των διαχρονικών μεταβολών του σωματικού βάρους και του ενδεχομένου ακούσιας απώλειας βάρους κατά το διάστημα που προηγείται της εκδήλωσης του χρόνιου νοσήματος, η ανάγκη προοπτικής παρακολούθησης των ασθενών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να καταγραφούν οι όποιες απώτερες επιπλοκές μπορεί να συνδέονται με την υποθρεψία ή την παχυσαρκία, η ταξινόμηση των παχύσαρκων ασθενών ανάλογα με τη βαρύτητα της παχυσαρκίας σε ήπιες, μέτριες και κακοήθεις μορφές παχυσαρκίας, που είναι βέβαιον ότι επιδρούν διαφορετικά στην πρόγνωση των ασθενών, και τέλος η μελέτη της επίδρασης της απώλειας ή πρόσληψης βάρους στην επιβίωση των ασθενών που πάσχουν από χρόνια νοσήματα μέσα από σωστά σχεδιασμένες και τυχαιοποιημένες προοπτικές μελέτες παρέμβασης. Ακόμη μία συχνή παρανόηση είναι ότι δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την παχυσαρκία. Είναι αλήθεια ότι δεν διαθέτουμε κάποιον απλό αλγόριθμο ή φάρμακο που να αντιμετωπίζει ριζικά και αποτελεσματικά τη νόσο αυτή, αλλά σίγουρα μπορούμε να επιτύχουμε κλινικά σημαντική απώλεια βάρους με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής (διατροφή και σωματική δραστηριότητα), φαρμακευτικά σκευάσματα και βαριατρικές επεμβάσεις. Όμως, η συνεχιζόμενη συμμόρφωση του ασθενούς και η προσαρμογή των απαραίτητων παρεμβάσεων στον χρόνο, για τη μακροχρόνια διατήρηση του αποτελέσματος, είναι απαραίτητη, αλλά καθόλου εύκολη. Συμπερασματικά, ο μεταβολικά υγιής παχύσαρκος είναι ένας αναδυόμενος φαινότυπος, με σχετικά αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενδιάμεσο μεταξύ του κινδύνου των μεταβολικά υγιών φυσιολογικού βάρους ατόμων και των μη υγιών παχύσαρκων.

Η παχυσαρκία είναι ο κύριος υπεύθυνος για το ήδη διαταραγμένο, αν και φαινομενικά φυσιολογικό, καρδιομεταβολικό προφίλ των μεταβολικά υγιών παχύσαρκων. Πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι η παχυσαρκία είναι νόσος και κανένας βαθμός παχυσαρκίας δεν στερείται επιπλοκές μακροχρόνια.•••

Η παχυσαρκία είναι ο κύριος υπεύθυνος για το ήδη διαταραγμένο, αν και φαινομενικά φυσιολογικό, καρδιομεταβολικό προφίλ των μεταβολικά υγιών παχύσαρκων.

του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, Ομότιμου καθηγητή Γενετικής, ΑΠΘ

Εξατομίκευση της άσκησης για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας

Hπαχυσαρκία αντιπροσωπεύει μια εντελώς τροποποιήσιμη και αναστρέψιμη κατάσταση, με τη διατροφή, τη σωματική άσκηση και, σε ακραίες περιπτώσεις, τη φαρμακοθεραπεία να αποδεικνύονται αποτελεσματικές στη διαχείριση της νόσου. Η σωματική άσκηση είναι η πιο συχνά προτεινόμενη παρέμβαση κατά της παχυσαρκίας. Σε μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA Network Open, οι ερευνητές διερεύνησαν τον ρόλο της γενετικής σύστασης στις παρεμβάσεις φυσικής δραστηριότητας κατά της παχυσαρκίας (δείκτης μάζας σώματος [ΔΜΣ] >30). Το σύνολο δεδομένων τους περιλάμβανε στοιχεία κλινικής, γενετικής και φυσικής δραστηριότητας από μια μεγάλη αναδρομική μελέτη δειγμάτων, που περιλάμβα-

νε περισσότερους από 3.000 συμμετέχοντες στο Ερευνητικό Πρόγραμμα All of Us (AoURP).

Τα ευρήματά τους αποκαλύπτουν ότι ο ημερήσιος αριθμός βημάτων και ο δείκτης πολυγονιδιακού κινδύνου BMI (PRS) συνδέονται, ανεξάρτητα από τον κίνδυνο περιστατικής παχυσαρκίας. Συγκεκριμένα, η σωματική δραστηριότητα έχει αποδειχθεί ότι μειώνει αποτελεσματικά τη συχνότητα εμφάνισης και τον κίνδυνο παχυσαρκίας. Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι ο βαθμός σωματικής δραστηριότητας (μέσος αριθμός βημάτων των συμμετεχόντων) που απαιτείται για την αναστροφή της περιστατικής παχυσαρκίας διέφερε ουσιαστικά με βάση τη πολυγονιδιακή βαθμολογία του συμμετέχοντος.

Αυτή η μελέτη υπογραμμίζει τη βαθιά επίδραση του πολυγονιδιακού βαθμού στον κίνδυνο και τα αποτελέσματα διαχείρισης της παχυσαρκίας και καθιερώνει τη σημασία εξατομικευμένων παρεμβάσεων και γενετικών αξιολογήσεων στη μελλοντική θεραπεία αυτής της διαταραχής. Όχι μόνο 8.000 βήματα ημερησίως είναι μια πολύ ασαφής εκτίμηση για τη διόρθωση της παχυσαρκίας, αλλά ο αριθμός των απαιτούμενων βημάτων γενικά αυξάνεται (αλλά μπορεί επίσης να μειωθεί), δεδομένης της μοναδικής γενετικής σύστασης του εν λόγω ασθενούς. Υπογραμμίζει την ανάγκη οι κλινικοί γιατροί να λαμβάνουν υπόψη το γενετικό ιστορικό όταν σχεδιάζουν σχέδια παρέμβασης κατά της διαταραχής, προτείνοντας ότι η μελλοντική θεραπεία κατά της παχυσαρκίας μπορεί να προσαρμοστεί στον ασθενή που βρίσκεται υπό φροντίδα, σε αντίθεση

www.ethosmedia.eu

του δρος Αναστάσιου Λιβάνιου, Χειρουργού ανδρολόγου ουρολόγου

Ανδρική

υπογονιμότητα: Συνδέεται με την

εφηβική παχυσαρκία;

Σ

ε κίνδυνο βρίσκεται η μελλοντική γονιμότητα των υπέρβαρων και παχύσαρκων κατά την εφηβεία αγοριών, σύμφωνα με μια νέα δημοσίευση στο European Journal of Endocrinology.

Η αιτία είναι ότι τείνουν να έχουν μικρότερο όγκο όρχεων, γεγονός που υποδεικνύει την ανάγκη διατήρησης ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους. Στην ίδια μελέτη βρέθηκε, επίσης, ότι η υπερινσουλιναιμία και η αντίσταση στην ινσουλίνη, που είναι επακόλουθα της παχυσαρκίας, έχουν την ίδια επίδραση, επηρεάζουν, δηλαδή, τον όγκο των όρχεων στην προεφηβική και τη μετεφηβική ηλικία. Ένα στα επτά ζευγάρια αδυνατούν να αποκτήσουν παιδί, παρά τις συχνές σεξουαλικές επαφές επί τουλάχιστον 12 μήνες. Από όλες τις περιπτώσεις υπογόνιμων ζευγαριών η ανδρική υπογονιμότητα ευθύνεται περίπου για τις μισές. Η αιτία είναι άγνωστη, στη συντριπτική πλειονότητά τους, γεγονός που αποτυπώθηκε και σε μελέτη όπου συμμετείχαν 20.000 άνδρες. Τα ευρήματά της έδειξαν ότι στο 70% των συμμετεχόντων δεν μπόρεσε να τεθεί διάγνωση. Οι πιο συχνές αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας είναι τραυματισμοί των όρχεων, του προστάτη ή της ουρήθρας, στυτική δυσλειτουργία, κιρσοκήλη, λοίμωξη από σεξουαλικώς ή μη μεταδιδόμενους ιούς ή βακτήρια, γενετικές και ορμονικές διαταραχές, αυτοάνοσα νοσήματα, απόφραξη της αποχετευτικής οδού του σπέρματος και ανατομικές ανωμαλίες. Σχεδόν όλες είναι ιάσιμες. Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, παρατηρείται μείωση της συγκέντρωσης σπέρματος

H πρόληψη της παχυσαρκίας κατά

την παιδική και εφηβική ηλικία

θα αποτελούσε

μια καλή τακτική

για τη μείωση

των πιθανοτήτων

υπογονιμότητας.

και του συνολικού αριθμού σπερματοζωαρίων. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, έχει συντελεστεί και κάποια άλλη, σημαντική, αλλαγή: έχει αυξηθεί η παχυσαρκία, φαινόμενο που θα ενταθεί τα προσεχή χρόνια. Κατακόρυφη είναι η άνοδος και της παιδικής παχυσαρκίας. Εκτιμάται δε ότι περίπου το 60% των σημερινών παιδιών θα είναι παχύσαρκα μέχρι την ηλικία των 35 ετών. Γνωρίζουμε ότι η παχυσαρκία και οι συννοσηρότητες που αυτή προκαλεί αποτελούν εν γένει αιτία ολιγοσπερμίας. Για παράδειγμα, η μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος, χαρακτηριστικό του μεταβολικού συνδρόμου, σχετίζεται με μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Επιπλέον, η αντίσταση στην ινσουλίνη έχει σχετιστεί με μείωση των όγκου των όρχεων στα 20χρονα αγόρια κατά 20%, σε σύγκριση με τα 17χρονα. Ερευνητές, θέλοντας να μάθουν εάν η παχυσαρκία και τα νοσήματα που οφείλονται σε αυτήν σχετίζονται και με την ανάπτυξη των όρχεων στην προεφηβική (<9 ετών), περιεφηβική (9-14 ετών) και μετεφηβική (14-16 ετών) περίοδο, διεξήγαγαν μια μελέτη σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 2 έως 18 ετών, που παραπέμφθηκαν στη Μονάδα Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου της Κατάνια, στη Σικελία, για έλεγχο του σωματικού βάρους. Συνέλεξαν δεδομένα σχετικά με τον όγκο των όρχεων, την ηλικία, τον δείκτη μάζας σώματος και την αντίσταση στην ινσουλίνη από 268 παιδιά και εφήβους. Διαπίστωσαν ότι τα αγόρια με φυσιολογικό βάρος είχαν μιάμιση φορά μεγαλύτερο όγκο όρχεων σε σύγκριση με εκείνα που ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Τα παιδιά και οι έφηβοι με φυσιολογικά επίπεδα ινσουλίνης είχαν μιάμιση-δύο φορές μεγαλύτερο όγκο όρχεων σε σύγκριση

με εκείνα με υπερινσουλιναιμία, μια κατάσταση που συχνά συνδέεται με τον διαβήτη τύπου 2.

Αν τα ευρήματα της μελέτης αυτής επιβεβαιωθούν, η πρόληψη της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία θα αποτελούσε μια καλή τακτική για τη μείωση των πιθανοτήτων υπογονιμότητας, δεδομένου του ότι ο μικρός όγκος των όρχεων οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή σπέρματος στην ενήλικη ζωή. Ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό μέτρο που θα πρέπει να λαμβάνεται. Υπάρχουν πολλές συνθήκες του τρόπου ζωής που αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες και αυξάνουν τον κίνδυνο υπογονιμότητας. Μεταξύ αυτών, είναι η παρατεταμένη έκθεση σε χημικές ουσίες, φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα και υλικά βαφής, αφού διαταράσσουν τις ορμόνες και οδηγούν σε χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων, καθώς επίσης και η έκθεση σε βαρέα μέταλλα και σε ακτινοβολία. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, αρνητικά επιδρά η υπερθέρμανση των όρχεων, η οποία μπορεί να προκύψει από πολλές αιτίες, όπως π.χ. από λάθος επιλογή ρούχων και εσωρούχων κατά τους μήνες με υψηλή θερμοκρασία και από παρατεταμένη χρήση φορητού υπολογιστή ψηλά στους μηρούς.

Υπάρχουν δε και ορισμένες καθημερινές συνήθειες που είναι επιβλαβείς για την παραγωγή του σπέρματος, όπως η χρήση ναρκωτικών, αναβολικών φαρμάκων, προϊόντων καπνού και αλκοόλ. Η αποφυγή όλων αυτών και η υιοθέτηση μιας υγιεινής ζωής, με καλή διατροφή και άθληση, μειώνουν τις πιθανότητες υπογονιμότητας και των επιπλοκών της, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται ο καρκίνος των όρχεων και του προστάτη.•••

Παρόμοια τα

ποσοστά νόσησης

όσων έλαβαν

αγωνιστή του

υποδοχέα GLP-1

και εκείνων που

δεν έπαιρναν

Οι ασθενείς με διαβήτη τύπου

2 που έλαβαν

αγωνιστή του

υποδοχέα

GLP-1 δεν είχαν

υψηλότερο

κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου του

παγκρέατος.

œ Τι δείχνουν οι μελέτες

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας δεν

αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος

Tα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, όπως το Ozempic και το Moujaro, δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος, σύμφωνα με νέα μεγάλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open Trusted Source. Παλαιότερες μελέτες είχαν υποδείξει έναν πιθανό αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος μεταξύ των ατόμων που λαμβάνουν αυτού του είδους τα φάρμακα. Μελέτες του 2022 και του 2023 εξέτασαν δεδομένα από το σύστημα αναφοράς ανεπιθύμητων ενεργειών του FDA (FAERS) και έδειξαν μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της χρήσης αγωνιστών των υποδοχέων GLP-1 και του καρκίνου του παγκρέατος. Από την άλλη, μια μετα-ανάλυση του 2019 δεν διαπίστωσε καμία σχέση μεταξύ των αγωνιστών των υποδοχέων GLP-1 και του καρκίνου του παγκρέατος. Σημειώνεται πάντως πως ορισμένες από αυτές τις μελέτες είχαν μικρές περιόδους παρακολούθησης ή παρακολούθησαν σχετικά περιορισμένο αριθμό ασθενών. Η νέα μελέτη εξέτασε δεδομένα περισσότερων από 500.000 ασθενών με διαβήτη τύπου 2 στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1 και παρακολούθησαν τους ανθρώπους για 6 χρόνια, κατά μέσο όρο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που έλαβαν αγωνιστή του υποδοχέα GLP-1 δεν είχαν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η νέα μελέτη περιορίστηκε στη χρήση αυτών των φαρμάκων ως θεραπεία για τον διαβήτη τύπου 2, οπότε τα ευρήματα μπορεί να μην ισχύουν για τα άτομα που λαμβάνουν τα φάρμακα για την απώλεια βάρους.

Η μελέτη

Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν τα ηλεκτρονικά ιατρικά αρχεία από 543.595 ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Τα δεδομένα προέρχονταν από τον μεγαλύτερο οργανισμό συντήρησης υγείας στο Ισραήλ και το μητρώο καρκίνου του Ισραήλ. Η μελέτη περιλάβανε περισσότερα από 33.000 άτομα που έλαβαν θεραπεία με αγωνιστή του υποδοχέα GLP-1, καθώς και εκείνους που δεν έλαβαν. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών ήταν 60 ετών, ενώ περίπου οι μισοί ήταν γυναίκες. Επιπλέον, το 79% των ατόμων ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα και πάνω από το ένα τρίτο είχαν ιστορικό καπνίσματος. Περίπου το 3% των ατόμων είχαν ιστορικό παγκρεατίτιδας. Κατά τη διάρκεια της 9ετούς περιόδου παρακολούθησης, 1.665 ασθενείς διαγνώστηκαν με καρκίνο του παγκρέατος. Οι ασθενείς αυτοί έτειναν να είναι μεγαλύτερης ηλικίας και να έχουν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν καρκίνο του παγκρέατος. Ωστόσο, υπήρχαν παρόμοια ποσοστά καρκίνου του παγκρέατος μεταξύ των ατόμων που έπαιρναν αγωνιστή του υποδοχέα GLP-1 και εκείνων που δεν έπαιρναν, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Οι ασθενείς που χρησιμοποιούσαν μόνο ινσουλίνη για τη θεραπεία του διαβήτη τους είχαν ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό καρκίνου του παγκρέατος, αλλά οι ερευνητές δήλωσαν ότι αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στη μεγαλύτερη ηλικία τους και στη μεγαλύτερη διάρκεια του διαβήτη. Εκτιμάται ότι απαιτούνται πιο μακροπρόθεσμες μελέτες, ιδίως για να εξεταστεί κατά πόσον οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 μειώνουν πράγματι τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος. •••

Ενημέρωση ουσίας για την

επιχειρηματικότητα

στην υγεία

και το φάρμακο

Γράφουμε

αυτά που αξίζουν για

Εξειδικευμένη ενημέρωση

Συνεντεύξεις και έρευνες

σε βάθος για επίκαιρα θέματα

Θεσμικές, επιχειρηματικές

και επιστημονικές αναλύσεις

Ρεπορτάζ για την πολιτική υγείας

και φαρμάκου

10 ΧΡΟΝΙΑ

του Χρήστου Στάμου, Δερματολόγου-Αφροδισιολόγου

Η

παχυσαρκία και μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ακόμα και για 4 μόλις ημέρες, μπορεί να οδηγήσει σε αραίωση και απώλεια των μαλλιών. Ο λόγος είναι ότι αυτοί οι παράγοντες προκαλούν μείωση των βλαστοκυττάρων που βρίσκονται στον θύλακα της τρίχας, μέσω της επαγωγής ορισμένων φλεγμονωδών σημάτων, εμποδίζοντας την αναγέννησή του.

Τα ευρήματα αυτά, σύμφωνα με ιαπωνική μελέτη που έχει δημοσιευθεί στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature, διευρύνουν τις γνώσεις για τις επιπτώσεις που έχει η παχυσαρκία στον οργανισμό.

Τα φλεγμονώδη

σήματα των

βλαστοκυττάρων

που προκαλούνται

από την

παχυσαρκία

καταστέλλουν

τα σήματα

αναγέννησης

οργάνων και

υποδηλώνουν

τη σημασία της

καθημερινής

πρόληψης της

δυσλειτουργίας των

οργάνων.

Τα μαλλιά αναπτύσσονται από τα βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στους θύλακες των τριχών. Η ανάπτυξη των μαλλιών εξαρτάται από την ανανέωσή τους σε κάθε κύκλο του τριχοθυλακίου. Η γήρανση εμποδίζει την αναγέννηση των βλαστοκυττάρων, οδηγώντας σε περιορισμό του αριθμού τους και, επομένως, σε αραίωση των μαλλιών. Η έρευνα έχει περιορισμένα δεδομένα σχετικά με το εάν η παχυσαρκία επιταχύνει την αραίωση των μαλλιών, με ποιον τρόπο και υπό ποιους μηχανισμούς. Oμάδα ερευνητών από το Ιατρικό και Οδοντιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Τόκιο (TMDU) επιδίωξε να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Αφού συνέκριναν την έκφραση των γονιδίων των βλαστοκυττάρων των τριχοθυλακίων μεταξύ ποντικών που τρέφονταν με τροφές πλούσιες σε λιπαρά και ποντικών που έκαναν μια ισορροπημένη διατροφή, και παρακολούθησαν την πορεία τους, διαπίστωσαν ότι εκείνα που λάμβαναν μεγάλες ποσότητες λιπαρών έχαναν γρηγορότερα τις τρίχες τους, εξαιτίας της μείωσης των εν λόγω βλαστοκυττάρων, τα οποία αναπληρώνουν τα ώριμα κύτταρα που αναπτύσσουν τα μαλλιά, ιδίως σε ηλικιωμένα ποντίκια. Όπως ανέφεραν, τα συγκεκριμένα βλαστοκύτταρα στα παχύσαρκα ποντίκια που σιτίζονταν με πλούσιες σε λιπαρά τροφές εξελίσσονται σε κερατοκύτταρα της επιφάνειας του δέρματος ή σε σμηγματοκύτταρα που εκκρίνουν σμήγμα μετά την ενεργοποίησή τους. Επεσήμαναν δε ότι μόλις 4 μέρες σίτισης με πλούσιες σε λιπαρά τροφές ήταν αρκετές για να εμφανίσουν τα βλαστοκύτταρα των τριχοθυλακίων αυξημένο οξειδωτικό στρες και σημάδια της επιδερμικής διαφοροποίησης. Τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης εξελίσσουν τις γνώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά ή μια γενετικά επαγόμενη παχυσαρκία στα κύτταρα και στους ιστούς. Ενδεχομένως, να αποτελεί και το «κλειδί» που μπορεί να ανοίξει την «πόρτα» για την πρόληψη και τη θεραπεία της αραίωσης των μαλλιών. Τα δεδομένα που προέκυψαν από αυτήν τη μελέτη καταδεικνύουν ότι τα φλεγμονώδη σήματα των βλαστοκυττάρων που προκαλούνται από την παχυσαρκία καταστέλλουν τα σήματα αναγέννησης οργάνων και υποδηλώνουν τη σημασία της καθημερινής πρόληψης της δυσλειτουργίας των οργάνων. Δεδομένης της παγκόσμιας αύξησης των ανθρώπων που πάσχουν από παχυσαρκία –μια νόσο που προδιαθέτει για πολλές άλλες ασθένειες ειδικά στους ηλικιωμένους–, τα ευρήματα των Ιαπώνων ερευνητών θα μπορούσαν δυνητικά να μας δείξουν τον δρόμο για την αναστολή της τριχόπτωσης και αραίωσης των μαλλιών ή την παράτασή της για πολλά χρόνια αργότερα. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να βοηθήσει την ψυχολογία ανδρών και γυναικών που χάνουν τα μαλλιά τους, απαλλάσσοντάς τους από τα υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης. Προς το παρόν, αυτή η διαταραχή, που οφείλεται τόσο σε περιβαλλοντικούς-τροποποιήσιμους παράγοντες όσο και σε γενετικούς, εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Η απώλεια των μαλλιών που οφείλεται σε απώλεια βάρους,

ψη σιδήρου ή πρωτεϊνών, νόσους ή καταστάσεις που προκαλούν ορμονικές αλλαγές και σε θεραπεία κατά του καρκίνου, είναι προσωρινή και σταματά με παρεμβάσεις για την ισορρόπηση των θρεπτικών συστατικών που λείπουν ή υπάρχουν σε μεγαλύτερες από το φυσιολογικό ποσότητες στον οργανισμό, τον έλεγχο του στρες, τη διαχείριση της νόσου που ευθύνεται (π.χ. υποθυρεοειδισμός), ή χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση, όπως συμβαίνει στην τελευταία περίπτωση, καθώς τα μαλλιά θα φυτρώσουν ξανά μετά το πέρας της θεραπείας. Υπάρχουν όμως και πολλές αιτίες τριχόπτωσης που χρήζουν παρέμβασης. Μάλιστα, όσο πιο σύντομα αρχίσει η θεραπεία τόσο λιγότερα μαλλιά θα χάσει ο ασθενής. Υπάρχουν θεραπείες με φάρμακα σε μορφή χαπιού, τοπικά εφαρμοζόμενα σκευάσματα, ειδικά λέιζερ, και θεραπεία με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες (PRP). Στην τελευταία γίνεται χρήση αιμοπεταλίων τα οποία αναπτύσσουν τριχοθύλακες, διεγείροντας τόσο τα βλαστοκύτταρα όσο και άλλα κύτταρα μέσα σε αυτούς. Καίριας σημασίας για την επιτυχία αυτής της επαναστατικής θεραπείας είναι η ποιότητα των φιαλιδίων που θα απομονώσουν τον παράγοντα 9 των αιμοπεταλίων. Ως επιβοηθητική ή θεραπεία συντήρησης συστήνονται σαμπουάν για τον έλεγχο των δερματοπαθειών που συνυπάρχουν συνήθως με την τριχόπτωση.

Η βάση για το σχήμα της θεραπείας που θα ακολουθηθεί είναι η διενέργεια ενός ψηφιακού τριχοριζογράμματος υψηλής ανάλυσης. Η εξέταση αυτή παρέχει πληροφορίες για τον ακριβή αριθμό των τριχοθυλακίων και των τριχών που υπάρχουν, με σκοπό την ποσοτική και ποιοτική μέτρηση της προσδοκώμενης βελτίωσης της τριχοφυΐας. Τα σύγχρονα συστήματα ανάλυσης των μαλλιών υπολογίζουν (εκτός από τον αριθμό των τριχοθυλακίων, που είναι απαραίτητη πληροφορία και πριν από μια μεταμόσχευση μαλλιών) την πυκνότητα των μαλλιών, τον λόγο αναγενών/καταγενών, τον αριθμό και την πυκνότητα των χνοωδών τριχών καθώς και τις τελικές τρίχες. Αν και δεν μπορούμε να υποσχεθούμε θαύματα, έχοντας αυτά τα «όπλα» στη διάθεσή μας, η επιθυμία για βελτίωση της εμφάνισης και, κατά συνέπεια, της αυτοπεποίθησης είναι κάτι περισσότερο από εφικτή.••• Υπάρχουν θεραπείες με φάρμακα σε μορφή χαπιού, τοπικά εφαρμοζόμενα σκευάσματα, ειδικά λέιζερ, και θεραπεία με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες (PRP).

Οι νόμιμες πλατφόρμες

ηλεκτρονικού εμπορίου

γίνονται αντικείμενο

εκμετάλλευσης και από

εγκληματίες

œ Έκθεση του OHE για το 2023

Το Διαδίκτυο στον διεθνή έλεγχο των ναρκωτικών

Hαύξηση στη διαθεσιμότητα ναρκωτικών, λόγω της διαδικτυακής τους διακίνησης, καταγράφεται στην Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB), που αναδεικνύει το ΚΕΘΕΑ “SOS” εκπέμπεται για την ασφάλεια των ασθενών, λόγω των παράνομων διαδικτυακών φαρμακείων, καθώς και για τις δυσκολίες των αρχών να παρακολουθούν και να διώκουν τις παράνομες διαδικτυακές δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά

Συγκεκριμένα, στην έκθεση καταγράφονται: Η αυξημένη διαθεσιμότητα παράνομων ναρκωτικών στο Διαδίκτυο, η εκμετάλλευση διαδικτυακών πλατφορμών, περιλαμβανομένων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από εγκληματικές ομάδες και ο αυξημένος κίνδυνος θανάτων από υπερβολική δόση, λόγω της διαδικτυακής παρουσίας της φαιντανύλης και άλλων συνθετικών οπιοειδών. «Μπορούμε να δούμε ότι η διακίνηση ναρκωτικών δεν πραγματοποιείται μόνο στον Σκοτεινό Ιστό. Οι νόμιμες πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και από εγκληματίες. Ενθαρρύνουμε τις κυβερνήσεις να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα και τα προγράμματα του INCB για την πρόληψη και τον εντοπισμό της διακίνησης ναρκωτικών και άλλων επικίνδυνων ουσιών στο Διαδίκτυο» δήλωσε ο Jallal Toufiq, πρόεδρος του INCB. Ακόμη, γίνεται, έτσι, εύκολο για τους διακινητές ναρκωτικών να διαφημίσουν τα προϊόντα τους στο παγκόσμιο κοινό. Διάφορες συμβατικές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται ως τοπικές αγορές, ενώ το ακατάλληλο περιεχόμενο είναι ευρέως προσβάσιμο σε παιδιά και εφήβους.

Υπέρ των εγκληματιών λειτουργούν οι μέθοδοι κρυπτογράφησης, η ανώνυμη

περιήγηση στο darknet και τα κρυπτονομίσματα, για την αποφυγή του εντοπισμού. Με τον τρόπο αυτό οι παραβάτες μπορούν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε περιοχές στις οποίες η επιβολή του Νόμου είναι λιγότερο εντατική ή οι κυρώσεις ελαφρύτερες, ή να εγκατασταθούν σε χώρες στις οποίες μπορούν να αποφύγουν την έκδοση. Η τεράστια κλίμακα της διαδικτυακής δραστηριότητας συνιστά πρόσθετη δυσκολία. Σε μια περίπτωση στη Γαλλία, οι διωκτικές αρχές συνέλεξαν περισσότερα από 120 εκατομμύρια μηνύματα κειμένου από 60.000 κινητά τηλέφωνα.

Παράνομα φάρμακα

Παράνομα φαρμακεία μέσω του Διαδικτύου μπορούν να πωλούν χωρίς ιατρική συνταγή απευθείας στους καταναλωτές και οι τελευταίοι δεν μπορούν να γνωρίζουν εάν τα φάρμακα είναι πλαστά, μη εγκεκριμένα ή ακόμα και παράνομα Το παγκόσμιο εμπόριο παράνομων φαρμακευτικών προϊόντων εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 4,4 δισ. δολ. ΗΠΑ. Η θετική πλευρά Ωστόσο, το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αποτελέσουν και ένα πρόσφορο πεδίο για εκστρατείες πρόληψης, αλλά και για τη βελτίωση της πρόσβασης σε θεραπεία για τη χρήση ναρκωτικών. Το INCB θεωρεί ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες προσφέρουν ευκαιρίες για την πρόληψη της μη ιατρικής χρήσης ναρκωτικών, την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις βλάβες που συνεπάγεται η χρήση ναρκωτικών και για την υποστήριξη εκστρατειών για τη δημόσια υγεία. Οι κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τη διεξαγωγή εκστρατειών πρόληψης της χρήσης ουσιών, ιδίως στους νέους. Η τηλεϊατρική και τα φαρμακεία του Διαδικτύου θα μπορούσαν να επιδρούν θετικά στην υγειονομική φροντίδα:

œ Να βοηθούν στην προσέγγιση ασθενών με πρόβλημα χρήσης ναρκωτικών.

œ Να παρέχουν θεραπευτικές υπηρεσίες σε περισσότερα άτομα.

œ Να χρησιμοποιούνται για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών και για τη δημοσιοποίηση προειδοποιήσεων για νοθευμένα ναρκωτικά, οι οποίες θα μπορούσαν να σώσουν ζωές.

Επίμονες διαφορές

στην πρόσβαση σε φάρμακα για τη θεραπεία του πόνου

Σε πολλά μέρη του κόσμου δεν υπάρχει αρκετή οικονομικά προσιτή μορφίνη διαθέσιμη για να καλύψει τις ιατρικές ανάγκες. Αυτές οι επίμονες παγκόσμιες ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στα οπιοειδή αναλγητικά για τη θεραπεία του πόνου δεν οφείλονται στην έλλειψη πρώτων υλών. Μάλλον πρέπει, εν μέρει, να αποδοθούν σε ανακριβείς εκτιμήσεις των πραγματικών ιατρικών αναγκών του τοπικού πληθυσμού. Τα επίπεδα κατανάλωσης ανακουφιστικών φαρμάκων παραμένουν υψηλότερα στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Το 2023, ήταν μεγάλες οι ανάγκες για φάρμακα που περιέχουν διεθνώς ελεγχόμενες ουσίες σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τις εμπόλεμες συγκρούσεις. Το INCB προτρέπει τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν απλουστευμένες διαδικασίες ελέγχου σε τέτοιες συνθήκες, για να διασφαλίσουν την ανεμπόδιστη διαθεσιμότητα αυτών των φαρμάκων.•••

œ Έκθεση ΠΟΥ: Χάνονται 3.500 ζωές κάθε μέρα œ

Η νόσος είναι η

δεύτερη κύρια

μολυσματική

αιτία θανάτου

παγκοσμίως, με 1,3 εκατ. θανάτους ετησίως.

Ανισότητες στην τιμολόγηση και την παροχή υπηρεσιών υγείας

Oαριθμός των ζωών που χάνονται λόγω της ιογενούς ηπατίτιδας αυξάνεται, σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τις ηπατίτιδες 2024. Η νόσος είναι η δεύτερη κύρια μολυσματική αιτία θανάτου παγκοσμίως, με 1,3 εκατ. θανάτους ετησίως, όσο και η φυματίωση, η κορυφαία μολυσματική αιτία θανάτου. Η έκθεση, η οποία δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής για την Ηπατίτιδα, υπογραμμίζει ότι, παρά τα καλύτερα εργαλεία για τη διάγνωση και τη θεραπεία και τη μείωση των τιμών των προϊόντων, τα ποσοστά κάλυψης των εξετάσεων και της θεραπείας έχουν μείνει στάσιμα. Όμως, η

Table

Οι επικαιροποιημένες εκτιμήσεις του ΠΟΥ δείχνουν ότι 254 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με ηπατίτιδα Β και 50 εκατομμύρια με ηπατίτιδα C το 2022. Το μισό βάρος των χρόνιων λοιμώξεων από ηπατίτιδα Β και C αφορά άτομα ηλικίας 30-54 ετών, ενώ το 12% αφορά παιδιά κάτω των 18 ετών. Οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 58% του συνόλου των περιπτώσεων. Οι νέες εκτιμήσεις επίπτωσης δείχνουν μια μικρή μείωση σε σύγκριση με το 2019, αλλά η συνολική επίπτωση της ιογενούς ηπατίτιδας παραμένει υψηΚώδωνας κινδύνου για τις λοιμώξεις από ιογενή ηπατίτιδα

επίτευξη του στόχου εξάλειψης του ΠΟΥ έως το 2030 θα πρέπει να είναι ακόμη εφικτή εάν ληφθούν, τώρα, γρήγορα μέτρα. Νέα δεδομένα από 187 χώρες δείχνουν ότι ο εκτιμώμενος αριθμός των θανάτων από ιογενή ηπατίτιδα αυξήθηκε από 1,1 εκατ. το 2019 σε 1,3 εκατ. το 2022. Από αυτούς, το 83% προκλήθηκε από ηπατίτιδα Β και το 17% από ηπατίτιδα C Υπολογίζεται ότι, κάθε μέρα, πεθαίνουν παγκοσμίως 3.500 άνθρωποι λόγω λοιμώξεων από ηπατίτιδα Β και C. «Αυτή η έκθεση παρουσιάζει μια ανησυχητική εικόνα: παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί παγκοσμίως στην πρόληψη των λοιμώξεων από ηπατίτιδα, οι θάνατοι αυξάνονται επειδή πολύ λίγοι άνθρωποι με ηπατίτιδα διαγιγνώσκονται και θεραπεύονται» σχολίασε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus «Ο ΠΟΥ έχει δεσμευτεί να υποστηρίξει τις χώρες να χρησιμοποιήσουν όλα τα εργαλεία που διαθέτουν –σε τιμές πρόσβασης–για να σώσουν ζωές και να αντιστρέψουν αυτήν την τάση» πρόσθεσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ.

1.2. Distribution of viral hepatitis disease burden in 38 focus countries by WHO region, 2022

λή. Το 2022, υπήρχαν 2,2 εκατ. νέες μολύνσεις, από 2,5 εκατ. το 2019. Σε αυτές περιλαμβάνονται 1,2 εκατ. νέες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β και σχεδόν 1 εκατομμύριο νέες λοιμώξεις από ηπατίτιδα

C. Περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι μολύνονται εκ νέου με ιογενή ηπατίτιδα κάθε μέρα. Οι αναθεωρημένες εκτιμήσεις προέρχονται από βελτιωμένα δεδομένα από εθνικές έρευνες επιπολασμού. Δείχνουν επίσης ότι μέτρα πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός και οι ασφαλείς ενέσεις, μαζί με την επέκταση της θεραπείας της ηπατίτιδας C, έχουν συμβάλει στη μείωση της επίπτωσης.

Κενά στη διάγνωση και τη θεραπεία

Σε όλες τις περιοχές, μόνο το 13% των ατόμων που ζουν με χρόνια λοίμωξη από ηπατίτιδα Β είχαν διαγνωστεί και περίπου το 3% (7 εκατομμύρια) είχαν λάβει αντιιική θεραπεία στο τέλος του 2022. Όσον αφορά την ηπατίτιδα C, το 36% είχε διαγνωστεί και το 20% (12,5 εκατομμύρια) είχε λάβει θεραπευτική αγωγή. Τα αποτελέσματα αυτά υπολείπονται κατά πολύ των παγκόσμιων στόχων για τη θεραπεία του 80% των ατόμων που ζουν με χρόνια ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C έως το 2030. Ωστόσο, υποδηλώνουν μικρή αλλά σταθερή βελτίωση της κάλυψης διάγνωσης και θεραπείας από τις τελευταίες εκτιμήσεις που αναφέρθηκαν το 2019. Συγκεκριμένα, η διάγνωση της ηπατίτιδας Β αυξήθηκε από 10% σε 13% και η θεραπεία από 2% σε 3%, και η διάγνωση της ηπατίτιδας C από 21% σε 36% και η θεραπεία από 13% σε 20%. Η επιβάρυνση της ιογενούς ηπατίτιδας ποικίλλει περιφερειακά. Η αφρικανική περιφέρεια του ΠΟΥ φέρει το 63% των νέων μολύνσεων από ηπατίτιδα Β. Ωστόσο, παρά το βάρος αυτό, μόνο το 18% των νεογέννητων στην περιοχή λαμβάνουν τον εμβολιασμό κατά της ηπατίτιδας Β με τη δόση γέννησης. Στην Περιφέρεια Δυτικού Ειρηνικού, στην οποία οφείλεται το 47% των θανάτων από ηπατίτιδα Β, η θεραπευτική κάλυψη ανέρχεται στο 23% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί, ποσοστό πολύ χαμηλό για να μειωθεί η θνησιμότητα. Το Μπαγκλαντές, η Κίνα, η Αιθιοπία, η Ινδία, η Ινδονησία, η Νιγηρία, το Πακιστάν, οι Φιλιππίνες, η Ρωσική Ομοσπονδία και το Βιετνάμ επωμίζονται συλλογικά σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου φορτίου της ηπατίτιδας Β και C. Η επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία σε αυτές τις 10 χώρες έως 12 Global

Table 2.1. Progress towards global viral hepatitis targets, 2022

Number of new hepatitis B infections per year

20 per 100 000 population

Number of new hepatitis C infections per year 1.03 million (0.76

1.23 million (0.81 million–1.53 million)

16 per 100 000 population

0.85 million (0.62 million–1.19 million)

11 per 100 000 population

170 000 (120 000–240 000)

2 per 100 000 population

14 Global hepatitis report 2024: Action for access in low- and middle-income countries

Fig. 2.1 and 2.2 show trends in mortality and incidence of hepatitis B and C respectively, in relation to the 2015 baseline of the first Global Health Sector Strategy on Viral Hepatitis 2016-2021, the baseline in 2020, and targets for 2025 and 2030. The sections below further describe the progress towards the key impact and coverage indicators.

100 000 population

000 (197 000–288 000)

per 100 000 population

000 (110 000–210 000)

per 100 000 population

Fig. 2.1. Trends in incidence and mortality of hepatitis B, 2015–2030

Fig. 2.2. Trends in incidence and mortality of hepatitis C, 2015–2030

000 (60 000–120 000)

per 100 000 population

medical injections as well as other unsafe medical and non-medical practices and injections are also an important source of hepatitis C infection.

Sharing of injection material in the context of injecting drug use:

The estimated incidence of hepatitis C among people who inject drugs was derived from data from 1995 to 2020 for 105 countries. Unsafe injecting drug use practices are estimated to contribute 43.6% (33.9% – 52.5%) of new hepatitis C infections globally. Table 2.2 shows projections for the population-size weighted hepatitis C incidence among people who inject drugs and the contribution of injecting drug use to hepatitis C incidence by WHO region. A sensitivity analysis that used data from 2015 onwards only did not show any substantial changes in these estimates.

Table 2.2. Hepatitis C incidence among people who inject drugs (1995–2020) and the contribution of injecting drug use to total hepatitis C incidence, by WHO region

Based on this analysis, ten countries are estimated to account for nearly 80% of all global hepatitis C infections among people who inject drugs. These 10 countries, in descending order of absolute numbers of hepatitis C infections among people who inject drugs, are: United States of America, China, Russian Federation, India, Ukraine, Italy, Viet Nam, Kazakhstan, Japan and Pakistan. Efforts to expand access to evidence-informed harm-reduction interventions and to hepatitis C testing and treatment in these countries is essential to reduce new hepatitis C infections worldwide. In addition, this will also reduce the costs of the global hepatitis response, given the high costs of hepatitis C treatment in countries with a large disease burden and high costs of hepatitis C medicines, such as China, or in high-income countries such as the United States of America.

Unsafe medical injection:

The estimated contribution of unsafe medical injections to hepatitis C transmission was derived from data in 60 countries that represent about 45% of the world’s population. Unsafe medical injections are estimated to contribute 13.8% (8.8––19.8%) of new hepatitis C infections globally, with regional variation (Table 2.3). Pakistan accounts for 44% of all new hepatitis C infections attributed to unsafe medical injections in these 60 countries. These infections can be prevented through safer medical injection practices at all levels of health systems. There are some uncertainties in these estimates. Uncertainty in the estimated contribution of injecting drug use is driven by potentially unprecise estimates of the population size of people who inject drugs, different population groups of people who inject drugs included in various studies and limited empirical incidence measurements in recent years. Uncertainty in the estimated contribution of unsafe medical injections is driven by limited data from low- and middle-income countries on medical injections and their safety and limited data on the probability of hepatitis C transmission during unsafe medical injections.

Mortality. Viral hepatitis–related deaths increased from 1.1 million in 2019 to 1.3 million in 2022. Hepatitis B causes an estimated 1.1 million deaths (83% of all viral hepatitis deaths) and hepatitis C 244 000 deaths (17% of all viral hepatitis deaths). The increase in the number of hepatitis B–related deaths from 820 000 in 2019 to 1.1 million in 2022 can be attributed to various factors, including the ageing of the population cohort with hepatitis B infection and COVID-19-related disruptions that slowed down the scale-up of treatment access in many low- and middle-income countries. The initial decline in hepatitis C mortality from 290 000 in 2019 to 244 000 in 2022 resulted in part from the progress of hepatitis C cure and improved data on the relative burden of hepatitis C.

About 5% of the general population in the WHO African Region and Western Pacific Region are living with hepatitis B. In the European Region and the Region of the Americas, this prevalence is about 1%.

The analysis also highlights that additional unsafe medical and non-medical practices are an important source of hepatitis C transmission. There is a clear need to improve surveillance systems for hepatitis C and to better understand this third transmission route in order to design effective hepatitis C prevention responses.

Prevalence. There were an estimated 254 million prevalent hepatitis B infections and 50 million prevalent hepatitis C infections worldwide in 2022. Half the burden of chronic hepatitis B and C is among people 30–54 years old and 12% among children under 18 years of age. Men account for 58% of all cases.

The lower prevalence of hepatitis C compared with previous estimates suggests a modest impact of providing simplified and decentralized hepatitis C treatment to 12.5 million people between 2015 and 2022. For hepatitis B, improved data, especially the recent hepatitis B national seroprevalence survey in China, have enabled greater accuracy in the global figures that largely account for the lower hepatitis B prevalence estimate of 253 million. The revised estimates also suggest the impact of prevention interventions, including vaccination for hepatitis B. Regional variation. The regional distribution of viral hepatitis B and C varies (Tables 2.4 and 2.5, Fig. 2.3 and 2.4).

Among children younger than five years, the hepatitis B prevalence is less than 1% in all regions except the African Region. The African Region accounts for 63% of all new hepatitis B infections, highlighting the importance of a focus on scaling up access to viral hepatitis services in Africa, including the hepatitis B birth-dose vaccination and hepatitis B treatment among pregnant women (Box 2.3). An additional 22% of new hepatitis B infections occur in the South-East Asia Region, showing the importance of these two regions in the global response.

The Western Pacific Region accounts for 47% of the nearly 1.1 million deaths from hepatitis B. Rapid scale-up of treatment is therefore critical in this Region to prevent many hepatitis B–related cancer cases and deaths in the future, despite the success of vaccination and prevention efforts. A further 20% of deaths occur in the South-East Asia Region and 25% in the African Region.

As a result of the success of Egypt’s countrywide public health programme to eliminate hepatitis C, the Region accounts for only 19% of global hepatitis C–related deaths. However, other countries in the Region show increasing hepatitis C incidence. The prevalence of hepatitis C in the Eastern Mediterranean Region remains high at 1.8%, the only region with a prevalence above 1%. This represents 11.7 million hepatitis C infections, or 23% of the global total. This is followed by 9.1 million hepatitis C infections in the South-East Asia Region, or 18.5% of the global total. All other regions have significant numbers of hepatitis C infections, between 5 and 7 million, and account for 55% of the global total.

το 2025, παράλληλα με τις εντατικοποιημένες προσπάθειες στην αφρικανική περιοχή, είναι απαραίτητη για να επανέλθει η παγκόσμια αντίδραση σε τροχιά επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Ανισότητες

Παρά τη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτών γενόσημων φαρμάκων για την ιογενή ηπατίτιδα, πολλές χώρες αδυνατούν να τα προμηθευτούν σε αυτές τις χαμηλότερες τιμές.Οι ανισότητες στην τιμολόγηση εξακολουθούν να υφίστανται τόσο μεταξύ όσο και εντός των περιφερειών του ΠΟΥ, με πολλές χώρες να πληρώνουν πάνω από τα παγκόσμια σημεία αναφοράς, ακόμη και για φάρμακα εκτός πατέντας ή όταν περιλαμβάνονται σε εθελοντικές συμφωνίες αδειοδότησης. Για παράδειγμα, παρόλο που η τενοφοβίρη για τη θεραπεία της ηπατίτιδας Β δεν είναι κατοχυρωμένη με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και διατίθεται σε παγκόσμια τιμή αναφοράς 2,4 δολ. ΗΠΑ ανά μήνα, μόνο 7 από τις 26 χώρες που υπέβαλαν στοιχεία κατέβαλαν τιμές στην ή κάτω από την τιμή αναφοράς. Παρομοίως, μια σειρά 12 εβδομάδων του παγκρεατοτυπικού sofosbuvir/ daclatasvir για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C είναι διαθέσιμη σε παγκόσμια τιμή αναφοράς 60 δολ. ΗΠΑ, ωστόσο μόνο 4 από τις 24 χώρες αναφοράς κατέβαλαν τιμές στην ή κάτω από την τιμή αναφοράς. Η παροχή υπηρεσιών παραμένει συγκεντρωτική και κάθετη και πολλοί πληγέντες πληθυσμοί εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν έξοδα από την τσέπη τους για τις υπηρεσίες ιογενούς ηπατίτιδας. Μόνο το 60% των χωρών που υποβάλλουν εκθέσεις προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες εξέτασης και θεραπείας της ιογενούς ηπατίτιδας, είτε εξολοκλήρου είτε εν μέρει, στον δημόσιο τομέα. Η οικονομική προστασία είναι χαμηλότερη στην αφρικανική περιφέρεια, όπου μόνο το ένα τρίτο περίπου των χωρών που υποβάλλουν εκθέσεις παρέχει αυτές τις υπηρεσίες δωρεάν.

Συστάσεις για την επιτάχυνση της εξάλειψης της ηπατίτιδας

Η έκθεση περιγράφει μια σειρά δράσεων για την προώθηση μιας προσέγγισης της δημόσιας υγείας στην ιογενή

Table 2.3. Contribution of unsafe medical injections to new hepatitis C infections, by WHO region, 2023

Table 2.4. Incidence and mortality of hepatitis B and C virus by WHO region, 2022

Table 2.5. Prevalence of hepatitis B and C virus infection by WHO region, 2022

œ Επέκταση της πρόσβασης σε εξετάσεις και διαγνωστικά

œ Μετατόπιση από τις πολιτικές στην εφαρμογή για δίκαιη θεραπεία

œ Ενίσχυση των προσπαθειών πρόληψης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης

œ Απλούστευση της παροχής υπηρεσιών, βελτιστοποίηση της ρύθμισης και της προμήθειας προϊόντων

œ Ανάπτυξη επενδυτικών περιπτώσεων σε χώρες προτεραιότητας

œ Κινητοποίηση καινοτόμων χρηματοδοτήσεων

œ Χρήση βελτιωμένων δεδομένων για δράση

œ Διεύρυνση της πρόσβασης σε εξετάσεις και διαγνωστικά

œ Μετάβαση από τις πολιτικές στην εφαρμογή για δίκαιη θεραπεία

œ Ενίσχυση των προσπαθειών πρόληψης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης

œ Απλούστευση της παροχής υπηρεσιών, βελτιστοποίηση της ρύθμισης και της προμήθειας προϊόντων

œ Ανάπτυξη επενδυτικών περιπτώσεων σε χώρες προτεραιότητας

œ Κινητοποίηση καινοτόμων χρηματοδοτήσεων

œ Χρήση βελτιωμένων δεδομένων για δράση œ Συμμετοχή των πληττόμενων κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών και προώθηση της έρευνας για τη βελτίωση της διάγνωσης και των πιθανών θεραπειών για την ηπατίτιδα Β

Πρόκληση

Η χρηματοδότηση για την ιογενή ηπατίτιδα, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο πλαίσιο των ειδικών προϋπολογισμών υγείας των χωρών, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών. Αυτό προκύπτει από έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως η περιορισμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις παρεμβάσεις και τα εργαλεία εξοικονόμησης κόστους, καθώς και οι ανταγωνιστικές προτεραιότητες στις παγκόσμιες ατζέντες υγείας. Η παρούσα έκθεση επιδιώκει να ρίξει φως στις στρατηγικές των χωρών για την αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων και την πρόσβαση στα εργαλεία στις πλέον προσιτές τιμές.•••

Fig. 2.3 and 2.4 show the prevalence of hepatitis B and C in 2022 by WHO region. The estimates have significant uncertainty limits, especially on the upper range.

5 000 000 Region of the

(2 230 804 – 11 653 311)

254 000 000 Global (225 033 101 – 286 565 372)

Fig. 2.3. Prevalent cases of chronic hepatitis B by WHO region, 2022 South-East Asia Region

7

10 600 000 European Region (6 159 859 – 19 600 070)

64 700 000 African Region (50 409 261 – 81 004 410)

15 200 000

Eastern Mediterranean Region (9 127 828 – 24 568 703)

61 400 000 South-East Asia Region (47 642 474 –

African

The data also show a concentration of infection in certain WHO regions and countries, which provides opportunities for focused global action. Together, 10 countries represent nearly two thirds of the burden of hepatitis B and C combined (Table 2.6). For hepatitis B, three countries –China, India and Indonesia – represent 50% of the global burden in 2022; and nine countries represent about two thirds of the global burden (Table 2.7). For hepatitis C, six countries – China, India, Indonesia, Pakistan, Russian Federation and United States of America – represent 50% of the global burden; and 15 countries represent about two thirds of the global burden (Table 2.8). Progress in these countries is critical to the global response.

7

του Θεοδόσιου Αλεξόπουλου, Ιατρού Ακτινολόγου, Υπεύθυνου Ακτινοδιαγνώστη Αξονικής Στεφανιογραφίας του Ομίλου Affidea

Ο ρόλος της ιατρικής

Oκαρκίνος, στις περισσότερες από 200 μορφές του, είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Εκτός από τη συνεχιζόμενη αναζήτηση θεραπείας, γίνονται τεράστιες παγκόσμιες προσπάθειες για τη βελτίωση της πρόληψης, της ανίχνευσης και της διάγνωσης του καρκίνου, ενώ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτής της προόδου σημειώνεται στον τομέα της ιατρικής απεικόνισης.

Αν και η Ογκολογία είναι ο κλάδος της Ιατρικής που παραδοσιακά ασχολείται με τον καρκίνο, η σύγχρονη φροντίδα του καρκίνου είναι ένα συλλογικό εγχείρημα και οι ειδικοί στην ιατρική απεικόνιση είναι βασικά μέλη της ομάδας.

Πρόληψη και

Ο

προσυμπτωματικός

έλεγχος με

μαστογραφία

συνέβαλε στη

μείωση της θνησιμότητας από

καρκίνο του μαστού κατά 30%.

προσυμπτωματικός έλεγχος Είναι πολύ μεγάλη η αξία της ιατρικής απεικόνισης στην αναγνώριση πρώιμων εκδηλώσεων της νόσου. Οι ειδικοί της Ιατρικής συμφωνούν ότι οι περισσότεροι καρκίνοι μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά εάν εντοπιστούν έγκαιρα. Η έγκαιρη ανίχνευση και πρόληψη της νόσου έχει καταστεί ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση του καρκίνου, ειδικά σε άτομα με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθειας, ένα τμήμα του γενικού πληθυσμού που θα συνεχίσει να αυξάνεται παγκοσμίως τις επόμενες δεκαετίες. Η πολυτομική αξονική τομογραφία, ένα εργαλείο ψηφιακής απεικόνισης που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία τρισδιάστατων εικόνων με βάση τις ακτίνες Χ, έχει δείξει τη δύναμή της σε ποικίλες εφαρμογές, όπως ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Η αξονική κολονοσκόπηση χρησιμοποιείται πλέον συχνά στην ανίχνευση προ-κακοήθων βλαβών, των λεγόμενων πολυπόδων, στο παχύ έντερο. Τα οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου έχουν αποδειχθεί επανειλημμένα από την εφαρμογή τους στον καρκίνο του μαστού. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος με μαστογραφία συνέβαλε στη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού κατά 30%, σύμφωνα με τη μεγάλη μελέτη Swedish Two-County Trial, η οποία διεξήχθη για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Η πρόσφατη μελέτη National Lung Screening Trial (NLST), στις Ηνωμένες Πολιτείες, έδειξε μείωση 20% στη θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα μεταξύ των βαρέων καπνιστών που υποβλήθηκαν σε έλεγχο με χαμηλής δόσης πολυτομική αξονική τομογραφία σε σύγκριση με αυτούς που υποβλήθηκαν σε έλεγχο με παραδοσιακή ακτινογραφία θώρακα.

Στις γυναίκες με κίνδυνο καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής τους, με ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 20%, όπως οι γυναίκες με γενετική προδιάθεση, συνιστάται η εξέταση μαστού με μαγνητική τομογραφία μαστών (MRI).

Άτομα με κίρρωση του ήπατος και/ή ιό της ηπατίτιδας Β ή C θα πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο με πολυτομική αξονική τομογραφία τριών φάσεων, για την ανίχνευση τυχόν ύποπτων σημείων καρκίνου του ήπατος. Οι ακτινολόγοι χρησιμοποιούν, ολοένα και περισσότερο, στρατηγικές μείωσης της δόσης ακτινοβολίας, οι οποίες ελαχιστοποιούν τους πιθανούς κινδύνους της ακτινοβολίας σε μεθόδους απεικόνισης που βασίζονται σε ακτίνες Χ χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα της

Διάγνωση και σταδιοποίηση

Η απεικόνιση παίζει σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση του καρκίνου, καθώς παρέχει μια λεπτομερή εικόνα για την ακριβή θέση και την έκταση της νόσου. Η σύγχρονη ιατρική τεχνολογία προσφέρει ένα ευρύ φάσμα μεθόδων απεικόνισης στους ακτινολόγους. Γνωστές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση του καρκίνου είναι ο υπέρηχος (US), η αξονική τομογραφία (CT), η μαγνητική τομογραφία (MRI) και η ψηφιακή μαστογραφία (MAMMO).

Σε πολλές περιπτώσεις, ο καρκίνος εντοπίζεται με βάση την ανακάλυψη εστιακών ανωμαλιών στην εμφάνιση των μαλακών ιστών και οστών. Υπάρχουν όμως και τεχνικές λειτουργικής απεικόνισης οι οποίες ανιχνεύουν φυσιολογικές ή λειτουργικές αλλαγές, όπως συγκεκριμένες αλλαγές στη ροή του αίματος, που μπορεί επίσης να υποδηλώνουν την παρουσία καρκίνου. Ένα πολλά υποσχόμενο σύνολο τεχνικών απεικόνισης είναι διαθέσιμο στους ακτινολόγους μέσω των μεθόδων μοριακής απεικόνισης, η οποία διαφέρει από την παραδοσιακή απεικόνιση στο ότι οι ανιχνευτές βιοδεικτών χρησιμοποιούνται για τη στόχευση συγκεκριμένων περιοχών ή ύποπτων ευρημάτων. Σε σύγκριση με άλλες μεθόδους που δείχνουν αλλαγές στο μέγεθος, την πυκνότητα ή την περιεκτικότητα σε νερό, ο ακτινολόγος μπορεί να παρατηρήσει μοριακές αλλαγές, που ανοίγουν ένα εντελώς νέο πεδίο δυνατοτήτων, όπως η έγκαιρη ανίχνευση και η καλύτερη κατανόηση της ανάπτυξης του όγκου. Μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες τεχνικές μοριακής απεικόνισης είναι η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων

(PET), η οποία συνδυάζεται συχνότερα με CT (PET-CT).

Μόλις γίνει μια ιστολογική διάγνωση, η απεικόνιση είναι το βασικό διαγνωστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη σταδιοποίηση του καρκίνου, δηλαδή για να προσδιοριστεί ακριβώς πού βρίσκεται ο πρωτοπαθής όγκος και πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος. Η ακριβής σταδιοποίηση είναι απαραίτητη για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Η CT, το PET-CT και ολοένα και περισσότερο η μαγνητική τομογραφία είναι ίσως οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες μέθοδοι για τη σταδιοποίηση της νόσου, ιδιαίτερα όπου απαιτείται εξέταση ολόκληρου του σώματος. Βεβαίως, χρησιμοποιούνται συχνά και άλλες τεχνικές, όπως ο υπέρηχος, η ακτινογραφία και η μαστογραφία. Για να απαντήσει σε διαφορετικές ερωτήσεις, ο ακτινολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει όλες τις τεχνικές απεικόνισης. Αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει μία τέλεια εξέταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο συνδυασμός εξετάσεων είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική, ακόμα κι αν η αξονική τομογραφία είναι το σύνηθες σημείο εκκίνησης.

Παρακολούθηση θεραπείας με απεικονιστικές μεθόδους Μόλις εντοπιστεί και σταδιοποιηθεί ο καρκίνος, οι γιατροί μπορούν να προχωρήσουν στη θεραπεία. Οι τεχνικές απεικόνισης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της θεραπείας, η οποία επιτρέπει στους γιατρούς να αξιολογήσουν την επιτυχία του θεραπευτικού σχεδίου από την αρχή.

Για τον σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί διά-

Οι ανιχνευτές

βιοδεικτών

χρησιμοποιούνται

για τη στόχευση

συγκεκριμένων

περιοχών ή ύποπτων

ευρημάτων.

Μερικοί ασθενείς

μπορεί να

εμφανίσουν μερική ύφεση, όπου

υπάρχει μείωση

κατά 50% στην

ανάπτυξη του όγκου, ή ακόμη και πλήρη ύφεση.

φορα μοντέλα κριτηρίων απόκρισης, από τα οποία το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο είναι το μοντέλο RECIST (Response Evaluation Criteria In Solid Tumours). Γίνεται μια αρχική σάρωση με CT ή MRI πριν από την έναρξη της θεραπείας, με την οποία θα συγκριθούν οι μετέπειτα σαρώσεις.

Όταν τελειώσει η πορεία της θεραπείας, γίνεται μια τελική εξέταση για να εκτιμηθεί εάν η ανταπόκριση του καρκίνου στη θεραπεία ήταν πλήρης, μερική ή μηδενική. Οι πληροφορίες σχετικά με την ανταπόκριση στη θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για τους γιατρούς, καθώς μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματα, δηλαδή εάν ο ασθενής χρειάζεται περαιτέρω θεραπεία ή, στην καλύτερη περίπτωση, απλά παρακολούθηση, εάν οι όγκοι έχουν εξαλειφθεί.

Επεμβατική ακτινολογία και ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές

Τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός θεραπειών με καθοδήγηση εικόνας έχει διευρύνει το φάσμα των επιλογών θεραπείας του καρκίνου. Αντί να πραγματοποιηθεί μία παραδοσιακή επέμβαση, ένας επεμβατικός ακτινολόγος θα χρησιμοποιήσει απεικονιστική μέθοδο (US, CT, MRI, Fluoroscopy) για να καθοδηγήσει έναν καθετήρα ή μια βελόνα στο σημείο της πάθησης, για να χορηγήσει έναν θεραπευτικό παράγοντα.

Για παράδειγμα, σε μια προσέγγιση που ονομάζεται θερμική κατάλυση (thermalablation), η απεικόνιση χρησιμοποιείται για την καθοδήγηση μιας βελόνας σε έναν όγκο και στη συνέχεια εφαρμόζονται ακραίες θερμοκρασίες μέσω της βελόνας για την καταστροφή του όγκου. Η θερμική κατάλυση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία καρκίνων στο νεφρό, το ήπαρ ή τον πνεύμονα, μεταξύ άλλων σημείων. Στον εμβολισμό κλάδων της ηπατικής αρτηρίας, μια θεραπεία για όγκους του ήπατος, η απεικόνιση, χρησιμοποιείται για την καθοδήγηση ενός καθετήρα στην ηπατική αρτηρία και στη συνέχεια εγχέονται σωματίδια για να εμποδίσουν τη ροή του αίματος στον όγκο.

ανθεκτική ασθένεια. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι γιατροί αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον όρο «θεραπεία», λόγω του γεγονότος ότι πολλοί καρκίνοι είναι ικανοί να επανέλθουν αργότερα στη ζωή τους. Αντίθετα, οι γιατροί που ασχολούνται με τη φροντίδα του καρκίνου προτιμούν να μιλούν για «ύφεση», έχοντας σταματήσει ή περιορίσει την εξάπλωση της νόσου. Μερικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν μερική ύφεση, όπου υπάρχει μείωση κατά 50% στην ανάπτυξη του όγκου, ή ακόμη και πλήρη ύφεση, όπου ο όγκος και όλες οι εκδηλώσεις του καρκίνου έχουν εξαφανιστεί. Η μετέπειτα φροντίδα περιλαμβάνει μια σειρά τακτικών εξετάσεων για την παρακολούθηση της ύφεσης του καρκίνου και τον εντοπισμό πιθανής υποτροπής. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί η υποτροπή τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Κάθε τεχνική είναι κατάλληλη για την αξιολόγηση διαφορετικών μορφών καρκίνου. Η αξονική τομογραφία είναι ίσως η πιο κοινή τεχνική που χρησιμοποιείται για εξετάσεις παρακολούθησης. Εναλλακτικά, και με βάση τον τύπο του καρκίνου, μπορεί να συστηθεί υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία.

Τεχνολογία αιχμής και καινοτόμες ιατρικές πρακτικές στην υπηρεσία των ασθενών

Στόχος του Ομίλου Affidea είναι η παροχή ιατρικών υπηρεσιών υψηλής αξιοπιστίας. Γι’ αυτό επενδύει σταθερά σε τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό και σε πρωτοποριακές μεθόδους, εφαρμόζοντας διαδικασίες που αποσκοπούν στη διαφύλαξη της ασφάλειας των εξεταζομένων και παράλληλα στη διασφάλιση του βέλτιστου ιατρικού αποτελέσματος.

Ο Όμιλος Affidea διαθέτει τα πιο εξελιγμένα συστήματα μαγνητικής και αξονικής τομογραφίας, υπερηχοτομογραφίας και ψηφιακής μαστογραφίας τεχνολογίας 3D - τρισδιάστατης απεικόνισης μαστού με τομοσύνθεση, με εξειδικευμένο πρόγραμμα μείωσης δόσης και τεχνολογία επικεντρωμένη στον ασθενή. Διασφαλίζοντας εξαιρετική ποιότητα εικόνας σε πολύ μικρό συνολικό χρόνο εξέτασης, όλοι οι ασθενείς μπορούν να πραγματοποιήσουν από εξετάσεις ρουτίνας

Η μετέπειτα

παρακολούθηση

Ο καρκίνος μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα

Αποτελεί την πιο επιθετική μορφή

της νόσου

œ

«Κλειδί» η εξατομίκευση της θεραπείας στον τριπλά αρνητικό

καρκίνο του μαστού

Oτριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο επιθετική μορφή της νόσου και αυτήν που εμφανίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για υποτροπή και ανάπτυξη μεταστάσεων. Τις νέες εξελίξεις συνοψίζουν οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής Μιχάλης Λιόντος (επίκουρος καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας), δρ. Μαρία Καπαρέλου (ογκολόγος-παθολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. πρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής Ογκολογίας-Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής). Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αναγνώριση της μοριακής παθογένεσης της νόσου και την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών επιλογών. Ωστόσο η πρόγνωση των ασθενών που εμφανίζουν μεταστατική νόσο παραμένει πτωχή. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία να θεραπεύουμε τους ασθενείς με βάση τα μοριακά χαρακτηριστικά της νόσου. Υπάρχουν διάφορες μοριακές ταξινομήσεις για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, ανάλογα με το είδος των μοριακών αναλύσεων που έχουν χρησιμοποιηθεί. Όλες όμως συγκλίνουν ότι, σε επίπεδο αλλαγών του γονιδιώματος τους όγκου, υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι:

1. Ο βασικός τύπος, που χαρακτηρίζεται από διαταραχή των μονοπατιών που σχετίζονται με τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την ανταπόκριση του κυττάρου στις βλάβες του DNA.

2. Ο ανοσορρυθμιστικός τύπος, που χαρακτηρίζεται από υπερέκφραση γονιδίων που συμμετέχουν στην ανοσολογική απάντηση.

3. Ο μεσεγχυματογενής τύπος, με υψηλή έκφραση γονιδίων που προάγουν τη

μετάσταση και την αλληλεπίδραση με την εξωκυττάριο θεμέλιο ουσία.

4. Ο αυλικός ανδρογονικός τύπος, που εμφανίζει υψηλή έκφραση του ανδρογονικού υποδοχέα.

Θεωρείται ότι οι συγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες θα ήταν πιο αποτελεσματικές για κάθε μοριακό τύπο, αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί ώς τώρα από κλινικές μελέτες.

Προσφάτως, όμως, ανακοινώθηκε στο περιοδικό Lancet Oncology, μια μελέτη φάσης ΙΙ με ασθενείς με υποτροπιάζοντα ή μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού που είχαν τυχαιοποιηθεί να λάβουν την καθιερωμένη χημειοθεραπεία ή στοχεύουσα θεραπεία με βάση τον μοριακό τύπο της νόσου τους. Πιο συγκεκριμένα, οι στοχεύουσες θεραπευτικές επιλογές ανά μοριακό τύπο αφορούσαν: œ τον διπλό εκλεκτικό αναστολέα των EGFR/ HER2 πυροτινίμπη για τους ασθενείς με νόσο αυλικού ανδρογονικού τύπου που είχαν μεταλλάξεις του HER2, œ τον αναστολέα εβερόλιμους για τους ασθενείς με αυλικού, ανδρογονικού ή μεσεγχυματογενούς τύπου νόσο που είχαν μεταλλάξεις στο μονοπάτι PI3K-Akt, œ τον αντι-PD1 ανοσοθεραπευτικό παράγοντα καρμελιζουμάμπη μαζί με τον αναστολέα τυροσινικών κινασών (κυρίως VEGFR, PDGFR, c-Kit) φαμιτινίμπη για τους ασθενείς με ανοσορρυθμιστικού τύπου νόσο και, τέλος, œ τον αντιαγγειογενετικό παράγοντα μπεβασιζουμάμπη για τους ασθενείς με βασικού

μεσεγχυματογενούς τύπου νόσο που δεν είχαν μεταλλάξεις στο μονοπάτι PI3K-Akt.

Ο χρόνος μέχρι την υποτροπή της νόσου στους ασθενείς που έλαβαν χημειοθεραπεία ήταν 5,8 μήνες, ενώ ήταν διπλάσια, περίπου 11,3 μήνες, στις ομάδες των ασθενών που έλαβαν στοχεύουσα θεραπεία. Αντίστοιχα, διπλάσιες ήταν και οι ανταποκρίσεις στη θεραπεία, με ποσοστό 44% των ασθενών να ανταποκρίνονται στη χημειοθεραπεία και 80% αυτών που έλαβαν στοχεύουσα θεραπεία.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής είναι ενθαρρυντικά για τη χρήση των μοριακών υποτύπων για τον καθορισμό της βέλτιστης θεραπευτικής αντιμετώπισης του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, χρειάζονται αρκετά ακόμη βήματα για να μπει σε κλινική εφαρμογή η χρήση των μοριακών υποτύπων.

Βασικές

œ Τι είναι ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού;

Με τον όρο «τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού» αναφερόμαστε σε καρκίνους μαστού που έχουν αρνητικούς τους δύο ορμονικούς υποδοχείς (οιστρογόνων και προγεστερόνης) και στερούνται έκφρασης του υποδοχέα του γονιδίου cerbB2.

œ Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ασθενών με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού; Οι τριπλά αρνητικοί καρκίνοι του μαστού έχουν συνήθως πιο επιθετικά χαρακτηριστικά, δηλαδή έχουν πιο συχνά διηθημένους λεμφαδένες της μασχάλης, είναι πιο συχνά grade III και έχουν υψηλό δείκτη κυτταρικού πολλαπλασιασμού (Ki67). Αυτά τα χαρακτηριστικά συνήθως συνοδεύονται και με πιο επιθετική κλινική συμπεριφορά.

œ Ποια είναι η συχνότητα εμφάνισής του; Η συχνότητα εμφάνισης του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού είναι περίπου 15%.

œ Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου; Αν ναι, ποιοι είναι αυτοί; Ένα ποσοστό από τους τριπλά αρνητικούς καρκίνους του μαστού αντιπροσωπεύει τις γυναίκες με κληρονομούμενο καρκίνο του μαστού και μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Οι περισσότεροι

Αρχικά, γιατί ήδη στη θεραπεία του μεταστατικού τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού χρησιμοποιούνται στοχεύουσες θεραπείες με βάση συγκεκριμένους βιοδείκτες, π.χ. χρήση ανοσοθεραπείας σε ασθενείς με υψηλή έκφραση PD-L1 ή χρήση PARP αναστολέων για όσους φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1/2. Επιπλέον, όπως έδειξε και η ανωτέρω μελέτη, η επιλογή της στοχεύουσας θεραπείας δεν βασίζεται μόνο στον μοριακό υπότυπο, αλλά και στην αναγνώριση συγκεκριμένων γενετικών αλλοιώσεων που πολλές φορές είναι κοινές μεταξύ διαφορετικών υποτύπων της νόσου. Τέλος, τέτοιου είδους πολυγονιδιακές αναλύσεις παραμένουν αυξημένου κόστους και χρειάζονται αρκετούς πόρους ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν στην κλινική πράξη.

από τους καρκίνους μαστού που εμφανίζονται σε ασθενείς με μετάλλαξη BRCA1 και BRCA2 είναι τριπλά αρνητικοί, αλλά δεν ισχύει το αντίστροφο.

œ Ποιες είναι οι ενδεδειγμένες θεραπείες; Επειδή ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού έχει πιο επιθετική κλινική συμπεριφορά, αντιμετωπίζεται πάντοτε με συμπληρωματική χημειοθεραπεία μετά την αρχική διάγνωσή του. Οι περισσότεροι ογκολόγοι προτιμούν να χορηγούν εντατικοποιημένη χημειοθεραπεία που περιλαμβάνει ανθρακυκλίνη, κυκλοφωσμαμίδη και ταξάνη. Κάποιοι προσθέτουν και παράγωγα πλατίνας. Σημειωτέον ότι στις ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού δεν μπορούμε να χορηγήσουμε ορμονοθεραπεία (αφού έχουν αρνητικούς υποδοχείς), ούτε φάρμακα που στοχεύουν τον υποδοχέα cerbB2, π.χ. Herceptin (αφού στερούνται έκφρασης του υποδοχέα αυτού). Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των τριπλά αρνητικών καρκίνων του μαστού είναι η πολύ καλή ανταπόκρισή τους στην προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Μια ομάδα τριπλά αρνητικών καρκίνων μαστού μπορεί να «εξαφανιστεί» τελείως με την προεγχειρητική χημειοθεραπεία, έτσι ώστε μετά τη μαστεκτομή, να μην ανευρίσκονται καθόλου καρκινικά κύτταρα στον μαστό. Αυτή η πολύ καλή ανταπόκριση ονομάζεται παθολογοανατομική πλήρης ύφεση και σε όσες περιπτώσεις συμβεί, η πρόγνωση είναι άριστη. Για τον παραπάνω λόγο, οι ογκολόγοι πιο εύκολα αποφασίζουν τη χορήγηση προεγχειρητικής χημειοθεραπείας στον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.

œ Υπάρχουν νεότερα ερευνητικά δεδομένα όσον αφορά τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού; Υπάρχουν πολλά νεότερα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού. Πρώτα-πρώτα, έχουμε σήμερα καταλάβει ότι και μέσα στον ίδιο τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού υπάρχουν πολλές υποκατηγορίες. Κάποιες εξ αυτών (π.χ. ο μυελοειδής καρκίνος) έχουν πολύ καλή πρόγνωση, επομένως δεν είναι όλοι οι τριπλά αρνητικοί καρκίνοι του μαστού το ίδιο επιθετικοί. Έχουμε αποκρυπτογραφήσει αρκετά χαρακτηριστικά των τριπλά αρνητικών καρκίνων του μαστού και έχουμε βρει μια σειρά «μονοπατιών» καρκινογένεσης, που είναι ενεργοποιημένα, τα οποία προσπαθούμε να στοχεύσουμε με κατάλληλα φάρμακα. Η κατηγορία αυτή του καρκίνου του μαστού έχει μπει για τα καλά στο κέντρο της προσοχής της επιστήμης. Σήμερα, δοκιμάζονται πολλές νέες θεραπείες, που περιλαμβάνουν όχι μόνο χημειοθεραπευτικά

https://almazois.gr/

œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

œ Ψηφιακός μετασχηματισμός της Υγείας

ΗΔΙΚΑ:

Προχωρούν έργα 265 εκατ. ευρώ

Δύο ακόμα προγράμματα προληπτικής ιατρικής

Oψηφιακός μετασχηματισμός της Υγείας προχωρά με εμβληματικά έργα, όπως ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας, η αναβάθμιση των συστημάτων των νοσοκομείων και η υλοποίηση του data center της ΗΔΙΚΑ. Σύμφωνα με την πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της ΗΔΙΚΑ, Νίκη Τσούμα, τα έργα που χρηματοδοτούνται κυρίως με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας παίζουν καθοριστικό ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Υγείας και στον εκσυγχρονισμό των συστημάτων των νοσοκομείων, με έμφαση στην υψηλή διαθεσιμότητα και ασφάλεια των δεδομένων. Η ψηφιοποίηση, άλλωστε, του τομέα της Υγείας είναι ένας από τους στρατηγικούς στόχους του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της κυβέρνησης ευρύτερα.

Στα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη περιλαμβάνονται:

œ Η ενοποίηση των Μητρώων που διατηρεί η ΗΔΙΚΑ στους τομείς της Υγείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης, προϋπολο-

γισμού 12,2 εκατ. ευρώ. Για το έργο αναμένεται σύντομα η υπογραφή της σχετικής σύμβασης.

œ Ο ψηφιακός μετασχηματισμός για τη διαχείριση της περίθαλψης των ογκολογικών ασθενών, προϋπολογισμού 29,4 εκατ. ευρώ, με τον σχετικό διαγωνισμό να βρίσκεται σε διαδικασία κατακύρωσης.

œ Η ολοκλήρωση του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, προϋπολογισμού 45,1 εκατ. ευρώ. Η σύμβαση βρίσκεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον σχετικό έλεγχο.

œ Η αναμόρφωση και ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων των νοσοκομείων. Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο, προϋπολογισμού 139,5 εκατ. ευρώ, που βρίσκεται στο στάδιο της αξιολόγησης των οικονομικών προσφορών.

œ Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος πρωτογενούς πρόληψης, που θα αποτελεί το σημείο

επικοινωνίας του πολίτη με τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας. Το έργο είναι ενταγμένο στο ΤΑΑ, προϋπολογισμού 10,2 εκατ. ευρώ, και θα προκηρυχθεί το νέο έτος.

œ

Η αναβάθμιση του κέντρου διαχείρισης δεδομένων της ΗΔΙΚΑ, με προϋπολογισμό 12 εκατ. ευρώ. Η υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου έχει ήδη ξεκινήσει.

œ

Η εγκατάσταση συστήματος RIS PACS απομαγνητοφώνησης ιατρικών πράξεων και γνωματεύσεων στα δημόσια νοσοκομεία και τις μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου, τα δύο από τα τρία lots, με συνολικό προϋπολογισμό 15,8 εκατ. ευρώ, υλοποιείται. Το έργο αυτό είναι έργο γέφυρα ανάμεσα στο προηγούμενο και στο τρέχον πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Όπως επισήμανε η κ. Τσούμα, η ΗΔΙΚΑ συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως είναι το MyHealth@EU, που επιτρέπει στα 27 κράτη της ΕΕ να παρέχουν υψηλής ποιότητας διασυνοριακές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στους πολίτες τους, μέσω της απρόσκοπτης και ασφαλούς ανταλλαγής κλινικών εγγράφων. Μετά την επιτυχία του προγράμματος «Φώφη Γεννηματά» για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, η ΗΔΙΚΑ προχωρά στην υλοποίηση δύο ακόμα προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής για τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η σύμβαση έχει ήδη υπογραφεί για το συγκεκριμένο έργο, ο προϋπολογισμός του οποίου ανέρχεται σε 3 εκατ. ευρώ. Η ΗΔΙΚΑ διακρίθηκε με το 1ο βραβείο “Global Innovation & Tech Excellence” στην κατηγορία των καινοτόμων λύσεων ηλεκτρονικής υγείας. Το βραβείο συνιστά έμπρακτη αναγνώριση της σημασίας του πληροφοριακού συστήματος που ανέπτυξε η ΗΔΙΚΑ για το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» σχετικά με τις προληπτικές εξετάσεις κατά του καρκίνου του μαστού. Ένα γεγονός που αντανακλά την πολύ καλή δουλειά που

Η ημικρανία

αποτελεί την πιο

συχνή κεφαλαλγία

για την οποία οι ασθενείς αναζητούν

βοήθεια στην

πρωτοβάθμια

φροντίδα υγείας.

œ Συμπτώματα και παράγοντες επιδείνωσης

Κεφαλαλγία

Πότε πρέπει να

απευθυνθούμε σε γιατρό

Ποιοι τύποι διακρίνονται και ποια είναι τα

θεραπευτικά μέσα

Hκεφαλαλγία αποτελεί ένα από τα πιο συχνά προβλήματα υγείας, καθώς θα απασχολήσει το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του. «Οι κεφαλαλγίες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και την αιτιολογία τους, διακρίνονται σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% αφορούν πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες» αναφέρει ο κ. Δημήτριος Αναστασόπουλος, MD, MSc, παθολόγος, αναπληρωτής διευθυντής της Ζ’ Παθολογικής Κλινικής του Metropolitan General, ο οποίος εξηγεί όλα όσα αφορούν τις κεφαλαλγίες, από τα είδη και τους παράγοντες πρόκλησης μέχρι τη θεραπευτική αντιμετώπισή τους.

Πρωτοπαθείς

κεφαλαλγίες

«Κεφαλαλγία τάσης: Αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή κεφαλαλγίας. Χαρακτηρίζεται από το αίσθημα ότι κάτι πιέζει το κεφάλι του ασθενούς αμφοτερόπλευρα. Δεν είναι τόσο έντονο ώστε να επηρεάσει τη δραστηριότητά του, ενώ εμφανίζει σταδιακή επιδείνωση. Ως εκλυτικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί το άγχος, οι ορμονικές μεταβολές, η μεταβολή του καιρού, διάφορα οπτικά ερεθίσματα, το αλκοόλ, η κόπωση, η νηστεία, οι διαταραχές ύπνου, η κακή στάση σώματος, η ασπαρτάμη και η μειωμένη λήψη ύδατος. Ως θεραπεία για την κεφαλαλγία τάσης χορηγούνται τα κοινά αναλγητικά, όπως παρακεταμόλη 1.000 mg ανά 6 ώρες ή

ιβουπροφαίνη 600 mg ανά 8ωρο μετά το φαγητό επί εντονότερων συμπτωμάτων. Η ασπιρίνη είναι αποτελεσματική στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, αλλά δεν συνιστάται. Επίσης, συστήνεται η αποφυγή ή η προσπάθεια επίλυσης των παραπάνω εκλυτικών παραγόντων.

Ημικρανία: Αποτελεί την πιο συχνή κεφαλαλγία για την οποία οι ασθενείς αναζητούν βοήθεια στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες και αφορά τη διαταραχή έντονων, υποτροπιαζόντων, συνήθως, επεισοδίων άλγους στο ήμισυ της κεφαλής (ετερόπλευρη), που συχνά συνοδεύονται από ναυτία, τρόμο, φωτοφοβία και φωνοφοβία. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η κρίση ημικρανίας διαρκεί 3-5 ημέρες. Διάφοροι τύποι ημικρανίας είναι:

1. Ημικρανία χωρίς αύρα: Συνοδεύεται, κατά κύριο λόγο, από ναυτία και φωτοφοβία.

2. Ημικρανία με αύρα: Η αύρα χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα συμπτώματα, που συνήθως προηγούνται του πόνου. Παραδείγματα αποτελούν η οπτική αύρα (φωτεινές γραμμές ή θαμπά σημεία σε οπτικό πεδίο) και η αισθητική αύρα (αίσθηση αιμωδίας σε συγκεκριμένο μέρος του σώματος).

3. Ημικρανική αύρα χωρίς κεφαλαλγία: Στην περίπτωση αυτή, ο ασθενής

βιώνει για ένα χρονικό διάστημα την αύρα χωρίς να εμφανίζει κεφαλαλγία.

4. Χρόνια ημικρανία: Αφορά κρίσεις ημικρανίας συχνότητας 15 ή και περισσότερων ημερών τον μήνα.

Θεραπευτικά, εκτός από τα κοινά αναλγητικά, χορηγούνται και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τριπτάνες και παράγωγα εργοταμίνης. Ως προφυλακτική θεραπεία συνιστάται η αποφυγή πιθανών εκλυτικών παραγόντων και η λήψη προπρανολόλης, αμιτριπτυλίνης και τοπιραμάτης, πάντα μετά από ιατρική εκτίμηση και αξιολόγηση» τονίζει.

Και συνεχίζει αναφέροντας: «Αθροιστική κεφαλαλγία, που αφορά σε ετερόπλευρα, υποτροπιάζοντα έντονα επεισόδια άλγους, με συνοδά αυτόνομα συμπτώματα, όπως δακρύρροια, επιπεφυκίτιδα, ρινόρροια, εφίδρωση προσώπου και ρινική συμφόρηση. Παρότι αξιολογούνται κάποιες φορές ως επικίνδυνα, συνήθως είναι παροδικά και υφίενται εντός 3 ωρών. Η αντιμετώπισή τους σε επείγουσα βάση αφορά σε χορήγηση οξυγόνου με ρινική κάνουλα και αναλγητικά σε ενέσιμη μορφή.

Δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες

Οι δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες σχετίζονται με πολύ σοβαρές διαταραχές και χρήζουν επείγουσας διερεύνησης από γιατρό. Διάφορα, συνοδά με την κεφαλαλγία, σημεία και συμπτώματα, όπως πάρεση ημίσεος σώματος, άλγος οφθαλμών με διαταραχή

όρασης, κεφαλαλγία σε συγκεκριμένη θέση ή μετά από άσκηση, βήχα ή σεξουαλική επαφή ή συνοδό άλγος τραχήλου, καθώς και η λήψη αντιπηκτικών ή αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων, πρέπει να εκτιμηθούν από παθολόγο ή νευρολόγο άμεσα, για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας. Πιθανές αιτίες δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας αποτελούν όγκοι εγκεφάλου, λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου καθώς και υπαραχνοειδής αιμορραγία. Η πιο ακριβής διαγνωστική εξέταση είναι η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και συνιστάται, κυρίως, όταν:

œ εμφανίζεται για πρώτη φορά πολύ έντονη κεφαλαλγία, œ η κεφαλαλγία έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως επιδείνωση κατά την κατάκλιση, œ πρόκειται για νέα κεφαλαλγία σε άνθρωπο ηλικίας >50 ετών ή σε περίοδο εγκυμοσύνης.

Η θεραπεία των δευτεροπαθών κεφαλαλγιών είναι και η θεραπεία του υποκείμενου αιτίου. Η κεφαλαλγία αποτελεί, κυρίως, ένα παροδικά έντονο, αλλά συνήθως αθώο σύμπτωμα, το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οποιαδήποτε αλλαγή από τη συνήθη εμφάνισή του ή η εμφάνιση συνοδών συμπτωμάτων πρέπει να αποτελέσει αιτία αναζήτησης ιατρού για έγκυρη και έγκαιρη αξιολόγησή του» καταλήγει ο κ. Αναστασόπουλος.•••

Οι δευτεροπαθείς

κεφαλαλγίες

σχετίζονται με

πολύ σοβαρές

διαταραχές και

χρήζουν επείγουσας

διερεύνησης από

γιατρό.

Η κάθε μας μέρα, εστιάζει στο να

Aλλάζουμε το Αύριο.

Στην Astellas κάθε μέρα δεσμευόμαστε να προσεγγίσουμε ακόμη περισσότερο τις ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες των ασθενών, βασιζόμενοι στην εμπειρία μας στους θεραπευτικούς τομείς της ογκολογίας, της ουρολογίας και της μεταμόσχευσης.

Ακολουθούμε την επιστήμη και εφαρμόζουμε πρωτοποριακές έρευνες σε περαιτέρω τομείς θεραπείας, όπως οι νευροεπιστήμες, η οφθαλμολογία, η νεφρολογία, η γυναικολογική υγεία, η ανοσολογία

και οι μυϊκές παθήσεις.

Συνεχίζουμε με αφοσίωση

την αποστολή μας, να μετατρέψουμε την καινοτομία σε αξία για τους

ασθενείς μας.

astellas.com/gr