Pharma and Health Business #81, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023 by ethosMEDIA

ISSN: 2241-0961

035

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

// ##081 035 //Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2023

/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 38 51

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 63

ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο πιο καλόςτων ο διοικητής Tα οικονομικά δημόσιων νοσοκομείων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ Πασχάλης Αποστολίδης

Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΤιΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ φέρνει το νέον έτος στην ΡΕΠΟΡΤΑΖ Υγεία4ο Clinical Πασχάλης Αποστολίδης Research Conference ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές Πόσο ασφαλή είναι τα 4ο Clinical µελέτες Healthcare Data Research Conference w w w . v iκλινικές rus.com.gr Think Tank για ISSN: 2241-0961 µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα

Εµβόλια Εµβόλια Αφιέρωµα

Αφιέρωμα

Σακχαρώδης Διαβήτης

CMY

Μαζί,

πετυχαίνουμε το ακατόρθωτο.

GR-NPD-0007 GR-NPD-0007

Από Από την την έρευνα έρευνα έως έως τη τη θεραπεία, θεραπεία, δημιουργώντας δημιουργώντας έναν έναν καλύτερο, καλύτερο, υγιέστερο υγιέστερο κόσμο. κόσμο.

Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. κενά. Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και τον τομέα της Ογκολογίας. τον τομέα της Ογκολογίας. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές δραστηριότητες. δραστηριότητες.

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

12 06 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Οι νέες θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2

12 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τι φέρνει το νέον έτος στην Υγεία

32 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

18 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η πρώτη μελέτη για τα προβλήματα των διαβητικών

Σημαντική μελέτη για την αντιμετώπιση των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα

38 ΑΡΘΡΟ

20 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σακχαρώδης διαβήτης, λοιμώξεις και ανοσοποιητικό σύστημα

Πόσο ασφαλή είναι τα Healthcare Data

40 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

26 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Κάπνισμα και διαβήτης: Ο συνδυασμός που σκοτώνει

Το πρώτο Ιατρείο Υποστήριξης καρκινοπαθών

42 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

27 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Γιατί οι διαβητικοί κινδυνεύουν από αρθρίτιδα και οστεοπόρωση

28 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

44 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του διαβήτη

Στυτική δυσλειτουργία: «Προάγγελος» διαβήτη στους νέους;

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER charalampakis.c@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu

Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu

Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu

Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu

Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu

081

# ΝΟΕ-ΔΕΚ 2023

30 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

52 46 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Δραματικές οι συνέπειες του διαβήτη στην όραση

48 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Διαβήτης: Πώς συνδέεται με τον καρκίνο του παγκρέατος

Η Ελλάδα χρειάζεται καλά εκπαιδευμένους γιατρούς για τη διαχείριση του διαβήτη

50 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

62 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Διαβήτης και στοματική υγεία

Ποιες αλλαγές έρχονται στο σύστημα προμηθειών του ΕΣΥ

52 ΑΡΘΡΟ Διαβήτης: Πώς αντιμετωπίζονται τα ψυχολογικά προβλήματα

56 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ένα κόσμημα-«καραμέλα» για τον διαβήτη τύπου 1

58 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Εκπαίδευση των παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1

Χριστίνα Κρούλη SALES ASSISTANT krouli.c@ethosmedia.eu

Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com

Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu

Photopress/ Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu

60 ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

70 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Γραφεία κλινικών μελετών στα νοσοκομεία

76 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Κενό γνώσεων του κοινού για τον καρκίνο του πνεύμονα

78 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Γήρανση και Υγεία

ιδιοκτησία

Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950 E: phb-press@ethosmedia.eu www.virus.com.gr • www.phb.com.gr ΓΕΜΗ: 00044774007000

• www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961

Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού.

EDITΟRIAL

ς για το 2024 ίε κ ο δ σ ο ρ π ς ε λ ά γ Με

Το 2024 έρχεται και φέρνει μεγάλες προσδοκίες. Δυστυχώς, δεν ξέρω αν προλαβαίνουμε. Το ΕΣΥ δείχνει σημάδια απότομης κατάρρευσης, με μαζικές αποχωρήσεις προσωπικού.

ρίδια, τη σω οριστικά τα βα ζί του αφήνουμε πί -2019. Το μα ι 10 κα 20 ει ας ήν ετί αφ κα ς Το 2023 μά η κρίση της δε ε ερ έφ υ είας. πο α ητ τη ξικότ στον τομέα ς υγ διχόνοια και την το οσδοκίες, ειδικά πρ ς λε ις, γά ψε με λή ει οσ ρν φέ νέες πρ 2024 έρχεται και εξαγγελίες: 6.500 κάνει σημαντικές πρόσληψη νέων ., ατ εκ 0 90 υ Η κυβέρνηση έχει κατά περίπο ης ησ ότ οδ νισμό του ΕΚΑΒ ατ ημ χρ αύξηση της ό τρόπο, εκσυγχρο τικ ρα ιοκ αξ με ία κομε διοικητών στα νοσο ουν με α που θα προκύψ κ.λπ. τα επιπλέον έσοδ ό λύτερο απ ι γα ότ ί με θε το χε ν, οσ ιώ ν επαγγελματ Ακόμη, έχει υπ ρω θε εύ ελ ν τω ης ολόγησ βελτίωση του το νέο σύστημα τιμ για την περαιτέρω ώ τιμ Εκ . εία Υγ ην τεί στ μέρος θα διοχετευ ού προσωπικού. ότομης τρών και του λοιπ ια ν τω ίχνει σημάδια απ ίου ογ ολ μισθ αίνουμε. Το ΕΣΥ δε αβ ολ πρ αν ρω ξέ Δυστυχώς, δεν εις προσωπικού. νωτικές μαζικές αποχωρήσ ι αν θα κάνει οργα κατάρρευσης, με ν έχει ξεκαθαρίσε δε η κι αν η όμ ησ ακ ρν ι, ότ βέ Δι κυ η η. Επίσης, ποια κατεύθυνσ ος πρ ι κα σοκομεία, ς νο γέ α λα ερ» μάνατζερ στ ύπ και διοικητικές αλ ντο ρ πε ού «σ τα βαρίδια του οσλάβει τους το ΑΣΕΠ και όλα καταφέρει να πρ ό, τικ γισ λο σιο μό με το δη τι να σου κάνουν μόνια, ς. μας. Παρά τα Μνη το όν παρελθ σω από το δάχτυλό πί τε ασ ική όμ στ υβ κρ σια α ου Δεν χρειάζεται να , δεν κάναμε καμί η ν Τρόικα, ως χώρα ρνηση που εξελέγ βέ κυ α μι ό απ τον Καρόνε και τη ίς νε κα ε εν έμ αν α ΕΣΥ. Θ αλλαγές. μεταρρύθμιση στο ήσει με τόλμη σε εντολή να προχωρ ϊκή ι να μετατρέψει τα τα λα βά λη φο γά ώ με με τόσο ι κάτι τέτοιο. Εδ τα ίνε φα ν δε , ρα Όμως, μέχρι σήμε ΙΔ… νοσοκομεία σε ΝΠ κης αναλαμβάνει με, καθώς ο Πολά ου ήξ πλ θα ν Δε . ουρο τεία του ΣΥΡΙΖΑ… Υ.Γ. Ένα είναι σίγ Πολιτική Γραμμα ην στ εία Υγ ν τη για ξανά την ευθύνη το νέο έτος! Πολλές ευχές για Αιμίλιος Νεγκής

editorial

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τι δείχνει για πρώτη φορά ανάλυση του ΙΟΒΕ

Τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων Νέα δεδομένα από την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων

Η μελέτη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά την πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη στις λογιστικές καταστάσεις των νοσοκομείων.

ια μοναδική στο είδος της ανάλυση για τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων παρουσίασε πρόσφατα το ΙΟΒΕ. Η μελέτη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά την πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη στις λογιστικές καταστάσεις των νοσοκομείων. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΙΟΒΕ, στην οποία συμμετείχαν ο Svetoslav Danchev, υπεύθυνος του Τμήματος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής (ΙΟΒΕ), ο Αθανάσιος Αθανασιάδης, υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Οικονομικών της Υγείας (ΙΟΒΕ), και η Ιωάννα Μαλκογιάννη, πανεπιστημιακή υπότροφος στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (Καβάλα). Την επίβλεψη είχαν ο καθηγητής κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, και η καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Σάνδρα Κοέν. Η συγκεκριμένη μελέτη εκμεταλλεύεται τον πλούτο των πληροφοριών των λογιστικών καταστάσεων που λαμβάνουν υπόψη τη χρηματοοικονομική θέση και απόδοση των νοσοκομείων προκειμένου να διενεργηθεί μια σφαιρική χρηματοοικονομική αξιολόγησή τους. Παρόλο που τα δημόσια νοσοκομεία έχουν, με βάση το ΠΔ 146/2003, εδώ και αρκετά χρόνια, την υποχρέωση να συντάσσουν λογιστικές καταστάσεις τέλους χρήσης (δηλαδή Ισολογισμό και Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης), οι οποίες ελέγχονται από τους ορκωτούς ελεγκτές, συνήθως η αξιολόγησή τους καθώς και η λήψη των αποφάσεων βασίζεται σε στοι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

χεία ταμειακής λογιστικής. Παράλληλα, η μελέτη χρησιμοποιεί πληροφορίες που αφορούν το λειτουργικό κόστος και όχι τις εκροές (πληρωμές) της περιόδου κατά την αξιολόγηση του κόστους των νοσοκομείων ανά κλίνη, ασθενή κ.λπ. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν τα στοιχεία βασίζονται στην ταμειακή λογιστική, καθώς στοιχεία κόστους, όπως οι αποσβέσεις των υποδομών και του εξοπλισμού, οι αναλώσεις υλικών και φαρμάκων, καθώς και το κόστος του προσωπικού που καταβάλλεται απευθείας από το υπουργείο δεν περιλαμβάνονται στην ετήσια ανάλυση των πόρων. Η αξιολόγηση των δημόσιων νοσοκομείων περιλαμβάνει: Δ ιαχρονική ανάλυση του μεγέθους των νοσοκομείων: ανάλυση με βάση το σύνολο ενεργητικού, τις επιχορηγήσεις, το κόστος λειτουργίας. Α νάλυση των οικονομικών στοιχείων των νοσοκομείων με αριθμοδείκτες ρευστότητας, αποδοτικότητας, δομής κεφαλαίων και κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων και υποχρεώσεων. Α ξιολόγηση του κόστους λειτουργίας ανά υγειονομική περιφέρεια και ανά μέγεθος νοσοκομείου με τη χρήση δεικτών επίδοσης επί της δραστηριότητας των νοσοκομείων (λειτουργικό κόστος προς αριθμό κλινών, λειτουργικό κόστος προς τις ημέρες νοσηλείας, λειτουργικό κόστος προς τον αριθμό των νοσηλευθέντων, λειτουργικό κόστος προς τον συνολικό αριθμό των εξωτερικών ασθενών).

Το δείγμα Η ανάλυση στηρίζεται σε ένα δείγμα 828 συνολικά οικονομικών καταστάσεων για την περίοδο 2012-2020, που καταρτίζονται βάσει του ΠΔ 146/2003. Στην ανάλυση δεν έχουν συμπεριληφθεί τα νοσοκομεία που χρησιμοποιούν στις οικονομικές τους καταστάσεις τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (IFRS). Για όλη την περίοδο 2012-2020 υπήρχαν δεδομένα για ένα σταθερό δείγμα 60 νοσοκομείων.

Η μισθοδοσία των υπαλλήλων των δημόσιων μονάδων υγείας εμφανίζεται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (ΚΑΧ), ενώ η μισθοδοσία των υπαλλήλων δεν εμφανίζεται στον προϋπολογισμό του νοσοκομείου, καθώς τα ποσά αυτά καταβάλλονται από το Υπουργείο Υγείας. Για τη λογιστική παρακολούθηση χρησιμοποιούνται οι λογαριασμοί «Κόστος Αγαθών και Υπηρεσιών» και «Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας» στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως, όπου περιλαμβάνονται οι δαπάνες που αφορούν τη μισθοδοσία των υπαλλήλων καθώς και ο λογαριασμός «Άλλα Έσοδα», που περιλαμβάνει το έσοδο που λαμβάνεται ως επιδότηση από το Υπουργείο Υγείας για να καλύψει αυτές τις δαπάνες.

Έσοδα - Έξοδα Όσον αφορά τα λειτουργικά έσοδα, μετά

τη σημαντική υποχώρηση που σημείωσαν το 2014 στο σταθερό δείγμα, παρατηρείται μείωση έως το 2015 (σε 2,1 δισ. ευρώ από 2,5 δισ. ευρώ το 2012) και σταδιακή ανάκαμψη στη συνέχεια (σε 2,6 δισ. ευρώ το 2020). Βασική πηγή εσόδων για τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας αποτελούν οι κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες, στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, μειώθηκαν κατά 9,0% στο σταθερό δείγμα. Αντίθετα, τα

Βασική πηγή εσόδων για τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας αποτελούν οι κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες, στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, μειώθηκαν κατά 9,0% στο σταθερό δείγμα.

έσοδα από ίδιες πηγές στο σταθερό δείγμα αυξήθηκαν συνολικά κατά 16,9% την περίοδο 2012-2020, αναδεικνύοντας μια στροφή των νοσοκομείων σε μεγαλύτερη αυτοτέλεια ως προς τις πηγές των εσόδων τους. Στο σκέλος των εξόδων, το κόστος αγαθών και υπηρεσιών αποτελεί τη μεγαλύτερη λειτουργική δαπάνη των νοσοκομείων και ακολουθούν τα έξοδα διοίκησης. Στο σταθερό δείγμα, οι δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες του εξεταζόμενου δείγματος νοσοκομείων διαμορφώθηκαν στα 2,0 δισ. ευρώ το 2020, στα ίδια επίπεδα με το 2012, παρουσιάζοντας αρχικά μια πτώση έως το 2015 και ανάκαμψη στη συνέχεια. Πολύ σημαντική μείωση, την περίοδο 20122020, τόσο στο συνολικό όσο και στο σταθερό δείγμα, σημειώνεται στα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, κατά 30,8% και 26,0% αντίστοιχα, με διακυμάνσεις τα ενδιάμεσα έτη της περιόδου.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ελλείμματα - Πλεονάσματα Ως αποτέλεσμα των μεταβολών στα έσοδα και τα έξοδα, τα καθαρά αποτελέσματα χρήσης των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν με πλεόνασμα το 2020 (557 εκατ. ευρώ στο συνολικό δείγμα και 391 εκατ. ευρώ στο σταθερό δείγμα), καταγράφοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη επίδοση της περιόδου. Οι καλύτερες επιδόσεις σε όρους καθαρών αποτελεσμάτων χρήσης καταγράφηκαν το 2018, όταν και συνολικά διαμορφώθηκαν στα 768 εκατ. ευρώ στο συνολικό και 464 εκατ. ευρώ στο σταθερό δείγμα. Συνολικά την περίοδο 2012-2020, 207 οικονομικές καταστάσεις δημόσιων νοσοκομείων παρουσίασαν έλλειμμα, με τις περισσότερες να εντοπίζονται στην 2η ΥΠΕ (56 οικονομικές καταστάσεις). Το 2012 ήταν η χρονιά που 41 νοσοκομεία σημείωσαν έλ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

λειμμα, ενώ το 2020 ο αριθμός των νοσοκομείων που εμφάνισαν έλλειμμα ήταν 12. Από την άλλη πλευρά, 621 οικονομικές καταστάσεις σημείωσαν πλεόνασμα την περίοδο 2012-2020. Τα έτη 2017, 2018 και 2020, ένας υψηλός αριθμός οικονομικών καταστάσεων δημόσιων νοσοκομείων καταγράφει πλεόνασμα (79, 80 και 77, αντίστοιχα). Αντίθετα, τα έτη με τις λιγότερες οικονομικές καταστάσεις νοσοκομείων με πλεόνασμα χρήσης ήταν το 2012 (58 οικονομικές καταστάσεις) και το 2019 (58 οικονομικές καταστάσεις).

Εξέλιξη δεικτών απόδοσης Στη συνέχεια, υπολογίστηκαν δείκτες με βάση το λειτουργικό κόστος, όπως προκύπτει από την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, και στοιχεία νοσηλευτικής δραστηριότητας όπως αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας (B.I. forms). Ειδικότερα, υπολογίζονται δείκτες επίδοσης με βάση τον αριθμό των κλινών, τον αριθμό των νοσηλευθέντων και τις ημέρες νοσηλείας, σε επίπεδο υγειονομικής περιφέρειας, αλλά και ανάλογα με το μέγεθος των νοσοκομείων (μικρά, μεσαία, μεγάλα, πολύ μεγάλα). Οι δείκτες επιτρέπουν την εξέταση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας των νοσοκομειακών μονάδων τόσο σε διαχρονική προοπτική στο σύνολο του δείγματος και ανά μέγεθος νοσοκομείων όσο και συγκριτικά μεταξύ των υγειονομικών περιφερειών της χώρας. Το λειτουργικό κόστος προς τον συνολικό αριθμό των κλινών των νοσοκομείων παρουσιάζει μείωση την περίοδο 2012-2015 και ανοδική τάση από το 2015 μέχρι και το 2018, ενώ το 2019 και το 2020 υποχωρεί και πάλι. Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, κατά 8%, σημειώνεται το 2018 και η μεγαλύτερη μείωση (-11,4%) το 2015. Το λειτουργικό κόστος προς το σύνολο των νοσηλευθέντων υποχωρεί από 2,6 χιλ. ευρώ ανά άτομο το 2012 σε 2,1 χιλ. ευρώ το 2015. Στη συνέχεια, παρατηρείται σταθεροποίηση το διάστημα 2015-2017, αύξηση τη διετία 2018-2019 και περαιτέρω αύξηση το 2020 στα επίπεδα του 2012 (2,6 χιλ. ευρώ ανά άτομο). Παρόμοια είναι η τάση και στο λειτουργικό κόστος προς τις ημέρες νοσηλείας. Ειδικότερα, καταγράφεται πτωτική τάση από 667 ευρώ ανά ημέρα το 2012 σε 583 ευρώ το 2015, σχετική σταθεροποίηση τη διετία 2016-2017 σε σχεδόν 620 ευρώ ανά ημέρα και έντονη ανοδική τάση, έως 915 ευρώ ανά ημέρα, το 2020, το πρώ-

το έτος της πανδημίας. Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, κατά 28,2%, σημειώνεται το 2020 και η μεγαλύτερη υποχώρηση το 2014 (-7,6%).

Ανά περιφέρεια Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη των δεικτών ανά υγειονομική περιφέρεια. Μείωση του λειτουργικού κόστους ανά αριθμό κλινών σημειώνεται σε όλες τις ΥΠΕ την περίοδο 2012-2015. Την επόμενη τριετία (2016-2018), επικρατούν ανοδικές τάσεις στις περισσότερες ΥΠΕ, με εξαίρεση την 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) και την 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας), όπου ο δείκτης διακυμαίνεται κοντά στα επίπεδα του 2015. Το 2020, με διαφορά, το υψηλότερο λειτουργικό κόστος ανά κλίνη καταγράφεται στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), με 162 χιλ. ευρώ ανά κλίνη, η οποία είναι και η μόνη ΥΠΕ στην οποία ο δείκτης βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα το 2020 σε σύγκριση με το 2012. Ακολουθούν η 1η ΥΠΕ (Αττικής) με 129 χιλ. ευρώ και η 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 127 χιλ. ευρώ. Ο δείκτης είναι χαμηλότερος στην 7η ΥΠΕ (Κρήτης) με 106 χιλ. ευρώ ανά κλίνη. Η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη την περίοδο 2012-2020, κατά 35,2 χιλ. ευρώ, καταγράφεται στην 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας). Το 2020, το υψηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα εντοπίζεται στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), με 4,1 χιλ. ευρώ. Ακολουθούν, σε απόσταση, με 3,0 χιλ. ευρώ ανά νοσηλευθέντα, η 1η ΥΠΕ (Αττικής) και η 2η ΥΠΕ (Πειραιώς και Αιγαίου). Το χαμηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα το 2020 καταγράφεται στην 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 2,0 χιλ. ευρώ. Αρκετά διαφορετική είναι η κατάταξη το έτος αμέσως πριν από την πανδημία, όταν το υψηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα σημείωσε η

1η ΥΠΕ (Αττικής) με 3,6 χιλ. ευρώ και το χαμηλότερο η 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 1,6 χιλ. ευρώ. Συγκρίνοντας τα επίπεδα του δείκτη ανά

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Την περίοδο 20122015, η μείωση του λειτουργικού κόστους ανά κλίνη επικρατούσε σε όλες τις κατηγορίες νοσοκομείων.

ΥΠΕ το 2012 και το 2019, σημειώνεται μείωση του κόστους ανά νοσηλευθέντα σε 5 από τις 7 ΥΠΕ, με μεγαλύτερη τη μείωση στην 2η ΥΠΕ (Πειραιώς και Αιγαίου), κατά 998 ευρώ ανά νοσηλευθέντα. Αύξηση καταγράφεται στην 1η ΥΠΕ (Αττικής), κατά 752 χιλ. ευρώ, καθώς και στην 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας), κατά 534 ευρώ. Το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), η τάση αντιστρέφεται και καταγράφεται αύξηση σε όλες τις ΥΠΕ, εκτός από την 1η και την 6η ΥΠΕ.

Κόστος ανά ημέρα νοσηλείας Σε όρους λειτουργικού κόστους ανά ημέρα νοσηλείας, σημαντική αύξηση για το 2020 παρατηρείται σε όλες τις ΥΠΕ, με μεγαλύτερη την αύξηση στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), κατά 396 ευρώ ανά ημέρα. Ως αποτέλεσμα, η υψηλότερη τιμή την εξεταζόμενη περίοδο παρατηρείται το έτος 2020, λόγω της πανδημίας Covid-19 και της ανάπτυξης επιπλέον κλινών ΜΕΘ, με πολλαπλάσιο κόστος λειτουργίας από τις απλές κλίνες. Πριν από την πανδημία, υψηλότερο κόστος

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ανά ημέρα νοσηλείας το 2019 σε σύγκριση με το 2012 καταγράφεται σε 4 από τις 7 ΥΠΕ, με μεγαλύτερη τη διαφορά στην 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας), κατά 454 ευρώ ανά ημέρα. Από τις 3 ΥΠΕ με μείωση του λειτουργικού κόστους, ανά ημέρα, συνολικά την περίοδο 2012-2019, η μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή παρατηρείται στην 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας), κατά 102 ευρώ ανά ημέρα. Συγκρίνοντας το επίπεδο του δείκτη μεταξύ των ΥΠΕ της χώρας, τη μεγαλύτερη τιμή (1,2 χιλ. ευρώ) παρουσιάζουν η 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας) και η 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης). Αντίθετα, το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος ανά ημέρα νοσηλείας καταγράφεται στην 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας), με 754 ευρώ ανά ημέρα.

Το μέγεθος παίζει ρόλο Το λειτουργικό κόστος ανά κλίνη μειώθηκε συνολικά την περίοδο 2012-2020 στις περισσότερες κατηγορίες. Ειδικότερα, ο δείκτης βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα το 2020 από ό,τι το 2012 στα μεγάλα, τα μεσαία και μικρομεσαία νοσοκομεία,

ενώ στα μικρά σημείωσε οριακή μέση ετήσια αύξηση την περίοδο 2012-2020. Η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη την περίοδο 2012-2020, κατά 40,5 χιλ. ευρώ, καταγράφεται στα μικρομεσαία νοσοκομεία. Την περίοδο 2012-2015, η μείωση του λειτουργικού κόστους ανά κλίνη επικρατούσε σε όλες τις κατηγορίες νοσοκομείων. Στα μεγάλα, ο δείκτης μειώθηκε σε 115 χιλ. ευρώ από 141 χιλ. ευρώ ανά κλίνη, με εξίσου έντονη πτώση στα μικρομεσαία (από 156 χιλ. ευρώ σε 126 χιλ. ευρώ) και μικρά νοσοκομεία (από 135 χιλ. ευρώ σε 101 χιλ. ευρώ). Η πτώση στα μικρομεσαία νοσοκομεία ήταν πιο ήπια τη συγκεκριμένη περίοδο (από 149 χιλ. ευρώ σε 134 χιλ. ευρώ, αντίστοιχα). Την επόμενη τριετία (2016-2018), επικράτησε έντονη ανοδική τάση στα μικρά νοσοκομεία (σε 148 χιλ. ευρώ ο δείκτης το 2018), με υποχώρηση το 2019 σε 134 χιλ. ευρώ, ενώ ηπιότερη άνοδος σημειώθηκε στα μεγάλα νοσοκομεία (σε 129 χιλ. ευρώ τη διετία 2017-2018 και 134 χιλ. ευρώ το 2019). Στα μεσαία νοσοκομεία, παρά τη σχετική σταθερότητα αρχικά τη διετία 2016-2017, το 2018 σημειώθηκε σημαντική άνοδος (σε 159 χιλ. ευρώ), με έντονη υποχώρηση στη συνέχεια (σε 145 χιλ. ευρώ το 2019 και 117 χιλ. ευρώ ανά κλίνη το 2020). Τέλος, στα μικρομεσαία νοσοκομεία, ο δείκτης παρέμεινε αρκετά σταθερός την περίοδο 2016-2019, υποχωρώντας στη συνέχεια σε 115 χιλ. ευρώ το 2020. Ως αποτέλεσμα αυτών των τάσεων, το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), με διαφορά, το υψηλότερο λειτουργικό κόστος ανά κλίνη καταγράφεται στα μικρά νοσοκομεία, με 141 χιλ. ευρώ ανά κλίνη. Ακολουθούν τα μεγάλα με 122 χιλ. ευρώ, τα μεσαία με 117 χιλ. και, τέλος, τα μικρομεσαία με 115 χιλ. ευρώ.

Συμπεράσματα Κεντρικός στόχος της μελέτης ήταν να αναδειχθεί η σημασία και η σπουδαιότητα της ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων των δημόσιων νοσοκομείων για την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων,

την καλύτερη διοίκηση και τη βιώσιμη οικονομική διαχείριση της Υγείας. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων δίνει τη δυνατότητα –σε πρώτο βαθμό στη διοίκησή τους, σε δεύτερο στις διοικήσεις των υγειονομικών περιφερειών (ΥΠΕ) και σε τελικό στάδιο στην ηγεσία του Υπουργείου Υγείας– να λαμβάνουν αποφάσεις για την εύρυθμη και οικονομικά αποδοτικότερη λειτουργία των νοσοκομείων, με τελικό σκοπό την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους ασθενείς. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η χρήση της λογιστικής του δεδουλευμένου, δηλαδή της μεθοδολογίας καταχώρισης των εσόδωνεξόδων, θα ωφελούσε πολλαπλά τα δημόσια νοσοκομεία:  Βελτίωση του συστήματος κοστολόγησης, με πολλαπλά οφέλη (π.χ. καλύτερη λήψη αποφάσεων, εξοικονόμηση κόστους, προσαρμογή σε έκτακτες συνθήκες κτλ.). Δ ημιουργία «έξυπνων» νοσοκομείων με την παράλληλη χρήση τεχνολογικών συστημάτων, που θα βελτιώσουν παρεχόμενες υπηρεσίες και τη διαχείριση του κόστους.  Βελτίωση των συστημάτων εφοδιαστικής αλυσίδας, που να παρακολουθούν καλύτερα την αποθήκη φαρμάκων και το ιατρικό υλικό.  Παρακολούθηση του χρόνου που εισπράττονται οι απαιτήσεις και του χρόνου που εξοφλούνται οι υποχρεώσεις. Έ γκαιρη και πλήρης εφαρμογή του ΠΔ 54/2018 για συγκρίσιμα οικονομικά δεδομένα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Από την ανάλυση των αριθμοδεικτών που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ, καταγράφεται βελτίωση δεικτών ρευστότητας, χαμηλή δανειακή επιβάρυνση των νοσοκομείων, αύξηση εσόδων από ίδιες πηγές, καθώς και σημαντική μείωση του ποσοστού νοσοκομείων με έλλειμμα. Η ελλιπής ανάπτυξη υποδομών από τα νοσοκομεία αποτυπώνεται στη χαμηλή τιμή του αριθμοδείκτη παγίων στο σύνολο του ενεργητικού.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Χρονιά-ορόσημο το 2024

Τι φέρνει το νέον έτος στην Υγεία Ποιες μεταρρυθμίσεις προωθεί η κυβέρνηση

ρονιά-ορόσημο αναμένεται το 2024 για τον χώρο της Υγείας. Με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, θα προχωρήσουν σε κομβικής σημασίας αλλαγές στο σύστημα υγείας, θα υπάρξει γενναία αύξηση της χρηματοδότησης και αρκετές προσλήψεις επαγγελματιών υγείας. Ειδικά στον τομέα των προσλήψεων, όλα δείχνουν ότι το ΕΣΥ ετοιμάζεται να «γυρίσει σελίδα». Οι εξαγγελίες του Μιχ. Χρυσοχοΐδη, μεταξύ άλλων, προβλέπουν: Π ροσλαμβάνονται σταδιακά μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων από το ΑΣΕΠ, εντός του 2023, 4.386 νοσηλευτές για την κάλυψη των αναγκών των νοσοκομείων και ΚΥ της χώρας.  Προκηρύσσονται παράλληλα 1.710 θέσεις για νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, εκ των οποίων 225 διασώστες του ΕΚΑΒ.  Προσλαμβάνονται σταδιακά 729 γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ επανα-

προκηρύχθηκαν 206 θέσεις που κηρύχθηκαν άγονες. Είναι σημαντικό δε ότι τροποποιήθηκε η διάταξη για τις προσλήψεις γιατρών, ώστε αυτές να γίνονται μέσα σε τρεις μήνες. Ο νέος προγραμματισμός για το 2024 προβλέπει 6.500 προσλήψεις για την Υγεία. Ειδικότερα, μιλάμε για προκήρυξη 1.450 θέσεων γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων του ΕΣΥ, 3.050 θέσεων νοσηλευτών, 800 θέσεων διασωστών ΕΚΑΒ και 950 λοιπό προσωπικό για τα νοσοκομεία της χώρας, καθώς και προσωπικό για τους κρίσιμους εποπτευόμενους οργανισμούς. Για πρώτη φορά, επίσης, η κυβέρνηση εκχώρησε στις ιατρικές σχολές της χώρας 270 θέσεις πανεπιστημιακών που θα στελεχώσουν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, αλλά και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της χώρας. Στόχος να προσελκυστούν νέοι επιστήμονες κυρίως από το εξωτερικό και να στελεχώσουν το ΕΣΥ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Χρηματοδότηση

Ο νέος προγραμματισμός για το 2024 προβλέπει 6.500 προσλήψεις για την Υγεία.

Ο προϋπολογισμός του 2024 για την Υγεία είναι αυξημένος κατά 897 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα για τα νοσοκομεία, την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και την ΕΚΑΠΥ, η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη κατά 486 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά 13,3%. Πρόκειται πράγματι για μια σημαντική αύξηση, που μένει να δούμε αν θα μετουσιωθεί σε βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Επίσης, το 2024, θα υπάρχει αύξηση κατά 20% της αμοιβής των γιατρών του ΕΣΥ για τις εφημερίες. Αυτό ισοδυναμεί με αύξηση κατά μέσο όρο 1.500 ευρώ ετησίως στις καθαρές αποδοχές τους ή πάνω από 2.000 ευρώ στις μικτές. Τα κονδύλια για τις εφημερίες των γιατρών του ΕΣΥ θα αυξηθούν από 208,3 εκατ. στα 249,9 εκατ. ευρώ. Να θυμίσουμε επίσης ότι το 2022 υπήρξε αύξηση κατά 10% στο ιατρικό μισθολόγιο. Όμως, είναι φανερό ότι, χωρίς να θέλει κάποιος να μηδενίσει τις κινήσεις της κυβέρνησης, αυτές δεν είναι σε θέση να αλλάξουν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο ΕΣΥ, με τις μαζικές αποχωρήσεις γιατρών, λόγω των χαμηλών αμοιβών και

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

των συνθηκών εργασίας. Χρειάζονται πιο γενναίες αποφάσεις. Ακόμη, με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, από το 2024 τριπλασιάζεται το κίνητρο προσέλκυσης και παραμονής γιατρών και οδοντιάτρων σε προβληματικές και άγονες περιοχές, μέτρο που θα έχει κόστος 20 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, προχωρά, έστω και με αργούς ρυθμούς, η συμβασιοποίηση έργων του τομέα υγείας που είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 1,9 δισ. ευρώ, και αφορούν τον εκσυγχρονισμό και την ανακαίνιση νοσοκομείων. Π.χ. πρόσφατα υπεγράφησαν στη Θεσσαλονίκη οι συμβάσεις για τις ανακαινίσεις και τον εκσυγχρονισμό συνολικά 9 νοσοκομείων της Βορείου Ελλάδος, που θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών και των χώρων των νοσοκομείων. Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο της σύμβασης που έχει υπογραφεί μεταξύ του Υπουργείου Υγείας, του ΤΑΙΠΕΔ και των 7 Διοικητικών Υγειονομικών Περιφερειών για το έργο «Ανακαινίσεις και Εκσυγχρονισμός Νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα». Είχε προηγηθεί η υπογραφή σύμβασης

για τον εκσυγχρονισμό των ΤΕΠ στα νοσοκομεία Αττικόν, Τζάνειο και Μεταξά, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 8 εκατ. ευρώ.

Επιλογή νέων διοικητών Εντός του πρώτου τριμήνου του 2024, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η επιλογή διοικητών ΥΠΕ και νοσοκομείων, καθώς και των αναπληρωτών τους, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο νέος νόμος για την επιλογή και αξιολόγηση των διοικήσεων των φορέων του Δημοσίου (νόμος Κεραμέως). Η αρχή θα γίνει με τους διοικητές και αναπληρωτές των ΥΠΕ, καθώς οι διοικητές και αναπληρωτές των νοσοκομείων επιλέγονται από επιτροπές στις οποίες μετέχουν οι διοικητές των ΥΠΕ. Όπως όλα δείχνουν, πάντως, είναι δύσκολο να έχουμε νέους διοικητές στα νοσοκομεία πριν το Πάσχα, που φέτος πέφτει αργά… Στόχος της κυβέρνησης είναι η επιλογή των νέων διοικητών να γίνει αξιοκρατικά και να πάψει το φαινόμενο της τοποθέτησης κομματικών στελεχών. Εύλογα, όμως, πολλοί εμφανίζονται επιφυλακτικοί αν αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τις διατάξεις του νέου νόμου, στον βαθμό μάλιστα που η τελική επιλογή είναι πάλι του εκάστοτε υπουργού Υγείας. Στο παρασκήνιο πάντως λέγεται ότι ο ίδιος ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει συγκεντρώσει βιογραφικά στελεχών –από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και το εξωτερικό– και έχει επικοινωνήσει μαζί τους προκειμένου να τους πείσει να καταθέσουν αίτηση. Προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης ικανών στελεχών, η κυβέρνηση προχώρησε στην αύξηση των αμοιβών. Μέχρι σήμερα, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές των διοικητών των Υγειονομικών Περιφερειών ανέρχονταν σε 4.254,5 ευρώ και των υποδιοικητών σε 3.524,69 ευρώ. Αντίστοιχα, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές και αποζημιώσεις διοικητών και αναπληρωτών διοικητών των νοσοκομείων κυμαίνονταν από 2647,84 έως 3524,69 ευρώ, ανάλογα και με τον αριθμό των οργανικών κλινών κάθε νοσοκομείου. Σύμφωνα με ΚΥΑ που πέρασε τον Νοέμβριο, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές διαμορφώνονται ως εξής: Διοικητές Υγειονομικών Περιφερειών: 5.121 ευρώ μικτά. Υποδιοικητές Υγειονομικών Περιφερειών: 4.608,9 ευρώ μικτά.

Διοικητές Νοσοκομείων: 5 .121 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μεγαλύτερη των 400 οργανικών κλινών. 4 .608,9 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική 400 ή λιγότερων οργανικών κλινών. Αναπληρωτές Διοικητές Νοσοκομείων: 4 .096,8 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μεγαλύτερη των 400 οργανικών κλινών. 3 .584,7 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μικρότερη των 400 ή λιγότερων οργανικών κλινών. Σημειώνεται ότι ο νέος νόμος για την επιλογή και αξιολόγηση των διοικήσεων των φορέων του Δημοσίου προβλέπει και τη θέσπιση κινήτρων υπό τη μορφή οικονομικής ανταμοιβής για την επίτευξη των στόχων κάθε φορέα, το λεγόμενο «μπόνους παραγωγικότητας». Αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει ετησίως το 20% του ετήσιου βασικού μισθού. Στο σημείο αυτό, να σημειωθεί ότι, παράλληλα, το Υπουργείο Υγείας μελετά το ενδεχόμενο να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ΥΠΕ για την πιο εύρυθμη εποπτεία του συστήματος. Για παράδειγμα, η 5η ΥΠΕ Θεσσαλίας και Στερεάς θα «σπάσει» σε δύο ή και τρία κομμάτια. Επίσης, μελετάται η δημιουργία ΥΠΕ με έδρα τα Ιωάννινα, στην οποία θα ενταχθούν οι μονάδες του Βόρειου Ιονίου και της Δυτικής Μακεδονίας (Κοζάνη, Πτολεμαΐδα).

Εφαρμογή DRGs Εντός του 2024, θα ξεκινήσει ουσιαστικά η πρώτη πραγματική μεταρρύθμιση στο ΕΣΥ: Η λειτουργία του συστήματος DRGs σε όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Σήμερα, το σύστημα λειτουργεί στα νοσοκομεία της 3ης και 7ης ΥΠΕ και μέχρι τον Μάιο πρέπει να επεκταθεί στα υπόλοιπα. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Τα νοσοκομεία δεν θα χρηματοδοτούνται όπως σήμερα, αλλά από τον ΕΟΠΥΥ, με βάση το νέο Σύστημα Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (Συ.Κ.Ν.Υ.), που υλοποιεί το ΚΕΤΕΚΝΥ-Ελληνικό Ινστιτούτο DRGs. Γιατί πρόκειται για μεταρρύθμιση; Όλες οι μελέτες Ελλήνων και ξένων ειδικών έχουν δείξει ότι το σημερινό σύστημα είναι απαρχαιωμένο, αναποτελεσματικό και γεννά ελλείμματα. Από την άλλη, το νέο σύστημα (που σε διάφορες μορφές εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο) επιτρέπει την αξι-

Στόχος της κυβέρνησης είναι η επιλογή των νέων διοικητών να γίνει αξιοκρατικά και να πάψει το φαινόμενο της τοποθέτησης κομματικών στελεχών.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Δεν έχει συμπεριλάβει τη δημιουργία κέντρων εγκεφαλικών, που θα έχουν τη δυνατότητα διενέργειας θρομβεκτομής.

ολόγηση και αποζημιώνει τα νοσοκομεία με βάση το έργο που προσφέρουν στους πολίτες (ποσοτικά και ποιοτικά). Βέβαια, το νέο σύστημα δεν είναι πανάκεια και από μόνο του δεν μπορεί να λύσει τις χρηματοδοτικές στρεβλώσεις στο ΕΣΥ. Όμως, δεν μπορεί να βρεθεί διέξοδος από το σημερινό χαοτικό σύστημα χωρίς να εφαρμοστεί σύστημα κοστολόγησης με βάση τα DRGs, όπως ισχύει σε όλες τις χώρες (σε όλη την Ευρώπη μόνο η Ελλάδα δεν έχει τέτοιο σύστημα). Επίσης, σε πρώτη φάση, στην Ελλάδα θα εφαρμοστεί ένα ιδιόμορφο, καθώς το νέο σύστημα δεν έχει συμπεριλάβει το μισθολογικό κόστος. Πρόκειται για μια σημαντική αδυναμία, στον βαθμό μάλιστα που το μισθολογικό κόστος αντιπροσωπεύει το 60%70% του κόστους των νοσοκομείων.

Ψυχιατρική μεταρρύθμιση Αρχές του έτους, θα τεθεί σε διαβούλευση νέος νόμος για την Ψυχική Υγεία. Σκοπός είναι η ουσιαστική ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης 30 έτη μετά την εκκίνησή της. Για πρώτη φορά συστήνεται ένα Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ) που διαρθρώνεται σε Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, τα οποία λειτουργούν στις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών. Περαιτέρω θα ολοκληρωθεί η μετεξέλιξη των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και η ένταξη τους στα Κοινοτικά Δίκτυα που δημιουργούνται. Τέλος, με το σχέδιο νόμου θα επιτευχθεί η διασφάλιση του θεραπευτικού συνεχούς μέσω της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών και η διά βίου πλοήγηση των Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ένα αποτελεσματικό και αποδοτικό σύστημα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Στο ίδιο Σχέδιο Νόμου προβλέπεται η Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων με τη συγχώνευση όλων των υπηρεσιών (ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ, Κέντρα Πρόληψης κ.λπ.). Ήδη, πάντως, έχουν εκφραστεί διαφωνίες και αντιδράσεις από όλους τους φορείς.

Λειτουργία μονάδων για εγκεφαλικά Μέσα στη νέα χρονιά, θα ξεκινήσουν να λειτουργούν 19 μονάδες για την αντιμετώπιση ασθενών με εγκεφαλικό, που θα δημιουργηθούν σε ισάριθμα νοσοκομεία. Ήδη, δύο από αυτές (Αττικόν και Παπαγεωργίου) ξεκίνησαν την 24ωρη λειτουργία τους. Έ ξι (6) θα αναπτυχθούν στην Αττική: «Αττικό», «Γενικό Κρατικό Νίκαιας», «Ευαγγελισμός», «Γενικό Κρατικό Αθηνών», «Ερυθρός» και «Αιγινήτειο». Δ ύο (2) μονάδες στη Θεσσαλονίκη: «Παπαγεωργίου» και «ΑΧΕΠΑ». Ο ι υπόλοιπες μονάδες θα αναπτυχθούν μία ανά περιφέρεια: Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης «Βοστάνειο», στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου «Ανδρέας Παπανδρέου», στο Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης «Μαμάτσειο», στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας, στο Γενικό Νοσοκομείο Μεσσηνίας, στο Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας και στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία Λάρισας, Πατρών «Παναγιά η Βοήθεια», Αλεξανδρούπολης, Ιωαννίνων και Ηρακλείου.

Πρόκειται για ένα ζωτικής σημασίας έργο, που αναμένεται όχι μόνο να σώσει τη

ζωή χιλιάδων ασθενών, αλλά και να μειώσει τις αναπηρίες. Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας και η δεύτερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη και στις δυτικές χώρες. Πάντως, αν και το βήμα αυτό είναι σημαντικό, υπολείπεται των πραγματικών αναγκών της χώρας, καθώς θα καλύπτει μόλις το 20% του πληθυσμού. Επίσης, δεν έχει συμπεριλάβει τη δημιουργία κέντρων εγκεφαλικών, που θα έχουν τη δυνατότητα διενέργειας θρομβεκτομής, που διεθνώς είναι η άμεση θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών.

Real-time έλεγχος Στις αρχές του έτους, αναμένεται να προκηρυχθεί από τον ΕΟΠΥΥ ένας σημαντικός διαγωνισμός, που αφορά τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των νοσηλειών σε ιδιωτικές κλινικές, κέντρα αποκατάστασης, αλλά και τη διενέργεια αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών. Ανάλογος έλεγχος διενεργείται, εδώ και πολλά χρόνια, στα μεγάλα ιδιωτικά θεραπευτήρια από ειδικές ελεγκτικές εταιρείες,

για λογαριασμό των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών. Στόχος είναι ο περιορισμός της σπατάλης και της προκλητής ζήτησης υπηρεσιών, με τελικό σκοπό να καταργηθεί το μέτρο του clawback. Να σημειωθεί ότι πιλοτικοί έλεγχοι που έχει πραγματοποιήσει ειδική ελεγκτική εταιρεία δείχνουν ότι η εξοικονόμηση που μπορεί να επιτευχθεί είναι δυνατόν να ανέλθει σε 15%-25% των υποβολών. Γεγονός που μεταφράζεται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ για τις ιδιωτικές κλινικές είναι περίπου 310 εκατ. ευρώ, των κέντρων αποκατάστασης περίπου 78 εκατ. και των ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων και κλινικών για αξονικές και μαγνητικές ξεπερνά τα 100 εκατ.! Στόχος πάντως της κυβέρνησης είναι το μέτρο να επεκταθεί σταδιακά και στα μεγάλα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Πηγές του Υπουργείου Υγείας αναφέρουν ότι αν εφαρμοστεί, είναι δυνατόν να εξοικονομηθούν έως και 250 εκατ. ευρώ από τα λειτουργικά έξοδα των νοσοκομείων!•••

Αναμένεται να προκηρυχθεί ένας σημαντικός διαγωνισμός, που αφορά τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των νοσηλειών σε ιδιωτικές κλινικές, κέντρα αποκατάστασης κ.ά.

ΠΙΝΑΚΑΣ Τα επιτρεπόμενα όρια δαπανών του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) το 2023

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Με τη συμμετοχή της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ

Σημαντική μελέτη για την αντιμετώπιση των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα Στη μελέτη PERSEUS συμμετείχαν 709 ασθενείς

Διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στην πρόγνωση των ασθενών που έλαβαν το θεραπευτικό σχήμα που περιλάμβανε τη δαρατουμουμάμπη.

αλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι η προσθήκη της δαρατουμουμάμπης στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με νεοδιαγνωσθέν συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωσή τους. Η δαρατουμουμάμπη είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει το αντιγόνο CD38 στην επιφάνεια των πλασματοκυττάρων των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα. Με βάση όλα αυτά, το ευρωπαϊκό δίκτυο για την αντιμετώπιση του μυελώματος (European Myeloma Network) σχεδίασε και πραγματοποίησε τη μελέτη PERSEUS. Στη μελέτη αυτή μετείχαν 709 ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, οι οποίοι ήταν, στη συνέχεια, υποψήφιοι για μεγαθεραπεία με αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Οι ασθενείς αυτοί τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν την καθιερωμένη θεραπευτική αγωγή που συνίσταται στη χορήγηση του συνδυασμού βορτεζομίδης, δεξαμεθαζόνης, λεναλιδομίδης ως θεραπείας εφόδου, στη συνέχεια χορήγηση υψηλών δόσεων μελφαλάνης με ταυτόχρονη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, ακολουθούμενη από θεραπευτική αγωγή συντήρησης με λεναλιδομίδη. Στο άλλο σκέλος της μελέτης, οι ασθενείς έλαβαν την παραπάνω θεραπευτική αγωγή αλλά με την προσθήκη του μονοκλωνικού αντισώματος δαρατουμουμάμπη. Με μία ενδιάμεση παρακολούθηση 4 ετών, διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στην πρόγνωση των ασθενών που έλαβαν το θεραπευτικό σχήμα που περιλάμβα-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

νε τη δαρατουμουμάμπη. Τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας και δημοσιεύτηκαν στο σημαντικότερο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine. Στον σχεδιασμό, τη διεξαγωγή, την ανάλυση και τη συγγραφή της μελέτης υπήρχε σημαντική συμμετοχή της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της ελληνικής ομάδας για τη μελέτη του μυελώματος. Ο διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής Καθηγητής, Θεραπευτικής ΑιματολογίαςΟγκολογίας, Μελέτιος Αθανάσιος Δημόπουλος, είναι ο δεύτερος συγγραφέας στη σημαντική αυτή μελέτη, η οποία αναμένεται να τροποποιήσει ριζικά τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα και με αυτό τον τρόπο να συμβάλει στην περαιτέρω βελτίωση της πρόγνωσης των ασθενών αυτών.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Αναφορά Απειλών Δεδομένων 2023

Πόσο ασφαλή είναι τα Healthcare Data Τι καταγράφει η έκδοση για τις ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες και τις βιολογικές επιστήμες

έκδοση για την υγειονομική περίθαλψη και τις βιοεπιστήμες 2023 DATA THREAT REPORT αναδεικνύει προκλήσεις και απειλές που αντιμετωπίζει ο κλάδος, εδώ και καιρό. Η ταχεία μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα ψηφιοποίησης σημαίνει ότι έχουν πολύ περισσότερα δεδομένα να προστατεύσουν και πρέπει να διασφαλιστούν τα ψηφιακά περιβάλλοντά τους με υποδομές που γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες, καθώς και πιο σύνθετες. Η έκθεση καταγράφει θετικές τάσεις σε βασικούς τομείς, ενώ αναδεικνύει την ανάγκη για πολύ περισσότερη δουλειά. Η τελευταία έκδοση αυτής της έκθεσης διερευνά τις προοπτικές περισσότερων των 300 ερωτηθέντων, που προέρχονται από εταιρείες βιοτεχνολογίας, υγειονομικής περίθαλψης και φαρμακευτικών προϊόντων σε 18 χώρες. Στο πλαίσιο της έρευνας, τους τέθηκαν ζητήματα κατανόησης για το εξελισσόμενο τοπίο απειλών, τις προκλήσεις και τις στρατηγικές στην προστασία των δεδομένων, καθώς και σε τομείς υποδομών όπως είναι το cloud.

Συνοπτικά στοιχεία της έκθεσης  Το κακόβουλο λογισμικό απασχολεί περισσότερο τους ερωτηθέντες από τον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης. To 71% αναφέρει αύξηση των επιθέσεων πολύ περισσότερο από το 49% των ερωτηθέντων σε όλη την έρευνα. Συγκεκριμένα, αποτελεί κορυφαία απειλή για τη βιοτεχνολογία και τη φαρμακοβιομηχανία. Η διασφάλιση των δεδομένων στο νέ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

φος (cloud) θεωρείται πιο πολύπλοκη από την ασφάλισή τους στις εγκαταστάσεις. Οι ερωτώμενοι από τον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης και των βιοεπιστημών που συμφωνούν με αυτήν την άποψη αυξήθηκαν σε ποσοστό 55% από 44% πέρσι.  Μεταξύ των ερωτηθέντων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και των βιοεπιστημών, το ανθρώπινο λάθος (76%) είναι η κύρια αναφερόμενη αιτία παραβίασης δεδομένων στο cloud, πολύ πριν από την έλλειψη MFA –έλεγχος ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων, ένα ισχυρό εργαλείο διαχείρισης ταυτότητας και πρόσβασης (IAM) για την προστασία των υπηρεσιών cloud και άλλων εφαρμογών από τα δεδομένα–, η οποία καταγράφεται ως η δεύτερη υψηλότερη αιτία, με 11%. Περισσότερα δεδομένα στο cloud είναι ευαίσθητα. Οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι το 63% των δεδομένων τους στο νέφος είναι ευαίσθητα.  Ταυτότητα και κρυπτογράφηση είναι πολύπλοκα στη διαχείριση: Το 60% των ερωτηθέντων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης έχουν πέντε ή περισσότερα κλειδιά στα συστήματα διαχείρισης σε χρήση.

Πολλαπλά μέτωπα Ιδιαίτερα στην υγειονομική περίθαλψη, οι προκλήσεις είναι αρκετές. Χαρακτηριστικά, οι ερωτηθέντες αναφέρουν ότι έχουν, κατά μέσο όρο, 2,42 παρόχους cloud. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (87%) έχουν δύο ή περισσότερους παρόχους cloud,

κατά 7% υψηλότερα από το αποτέλεσμα της έρευνας σε άλλους κλάδους. Οι εταιρείες βιοτεχνολογίας αναφέρουν 2,37, ενώ οι ερωτηθείσες φαρμακευτικές είναι λίγο κάτω από τον μέσο όρο, στο 2,24. Συνεπώς, διαπιστώνεται η ανάγκη να υπάρξει μεγαλύτερη κρυπτογράφηση των ευαίσθητων δεδομένων.

Το πολλαπλό νέφος είναι η σημερινή πραγματικότητα: Τα ευαίσθητα δεδομένα είναι στο cloud κρυπτογραφημένα, κατά μέσο όρο. Περισσότεροι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης ελέγχουν όλα τα δικά τους κλειδιά κρυπτογράφησης σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους (25% έναντι 14%). Όσο για τις εφαρμογές SaaS (Software As A Service, χρήση λογισμικού χωρίς την α-

γορά του) που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης, οι ερωτηθέντες απαντούν πως ο μέσος αριθμός εφαρμογών SaaS που χρησιμοποιούνται είναι 130, δηλαδή 34% υψηλότερο ποσοστό από ό,τι σε όλους τους συμμετέχοντες (κλάδους) της έρευνας. Λέγεται συχνά ότι η πολυπλοκότητα είναι ο εχθρός της ασφάλειας. Ωστόσο παρατηρείται πως η ψηφιακή υποδομή του μέσου όρου στις επιχειρήσεις συνεχίζει να γίνεται πιο περίπλοκη. Όχι μόνο αυξάνεται η χρήση συστημάτων που βασίζονται σε cloud, αλλά την ίδια αυξητική πορεία έχει και ο αριθμός των παρόχων. Στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, η χρήση multicloud είναι σημαντική. Ειδικότερα, παρατηρείται πως η χρήση multicloud είναι υψηλή στην υγειονο-

Η χρήση multicloud είναι υψηλή στην υγειονομική περίθαλψη.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης επιδεικνύουν μεγαλύτερη ωριμότητα όσον αφορά την προστασία δεδομένων.

μική περίθαλψη, όπως και ότι η χρήση SaaS εξακολουθεί να είναι υψηλότερη. Η αύξηση της χρήσης multicloud επηρεάζει την ασφάλεια με διάφορους τρόπους: Τα δεδομένα διασκορπίζονται σε περισσότερες τοποθεσίες, καθεμία με διαφορετικά χειριστήρια διαθέσιμα για προστασία. Τα διαφορετικά μοντέλα λειτουργίας για τα διάφορα περιβάλλοντα εντείνουν τη λειτουργική πολυπλοκότητα, δημιουργώντας έναν προκλητικό συνδυασμό.

Το τοπίο της απειλής Οι πόροι που βασίζονται στο cloud θεωρούνται οι κύριοι στόχοι των επιτιθέμενων. Οι εφαρμογές SaaS αναφέρονται περισσότερο, στο 31%, ακολουθούμενες από το cloud που φιλοξενείται, IaaS/PaaS. Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας αναφέρουν αυξήσεις στις υποδομές του cloud που δέχονται επιθέσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους ερωτηθέντες (78% έναντι 67%). Δεδομένου του ότι αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα χρήσης cloud, αυτό θα μπορούσε να είναι μια ένδειξη μεγαλύτερης «επιφάνειας» επίθεσης. Το ανθρώπινο λάθος είναι η κύρια ανησυχία στο τοπίο απειλών για τους οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης, εντοπίζοντας παρόμοιο επίπεδο ανησυχίας για την ευρεία αγορά (79%). Είναι μια ένδειξη του ότι η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των περιβαλλόντων πληροφορικής είναι αμφισβητήσιμη τόσο από τις ομάδες επιχειρήσεων όσο και από τις ομάδες ασφαλείας. Επίσης, οι οργανισμοί βιοτεχνολογίας και φαρμάκων δεν ανησυχούν μόνο για ένα ενδεχόμενο

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ανθρώπινου λάθους, αλλά και για να μη γίνουν στόχοι των hacktivists.

Η ασφάλεια Όλο και περισσότερα δεδομένα αποθηκεύονται στο cloud: Το μέσο αναφερόμενο ποσοστό των εταιρικών δεδομένων που βρίσκεται στο cloud αυξήθηκε από 23% το 2021 σε 27% φέτος. Επίσης, μεγαλύτερη είναι η πρόκληση για τα ευαίσθητα δεδομένα. Οι οργανισμοί υγείας και βιοεπιστημών αποθηκεύουν πιο ευαίσθητα δεδομένα στο cloud. Ενδεικτικό είναι το ποσοστό των οργανισμών υγειονομικής περίθαλψης: Συγκεκριμένα, ανέφεραν ότι περισσότερο από το 40% των δεδομένων τους στο cloud είναι ευαίσθητα και μάλιστα το ποσοστό αυτό αυξήθηκε από 49% το 2021 σε 68% φέτος. Οι ερωτηθέντες απαντούν ότι, κατά μέσο όρο, το 63% των δεδομένων τους στο cloud είναι ευαίσθητα. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι κρυπτογραφούνται πιο ευαίσθητα δεδομένα, αλλά δεν είναι ακόμα αρκετό: Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των βιοεπιστημών, κατά μέσο όρο, αναφέρουν ότι το 45% των ευαίσθητων δεδομένων στο cloud είναι κρυπτογραφημένα, παρόμοια με το γενικό αποτέλεσμα της έρευνας. Αλλά οι εν λόγω οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης επιδεικνύουν μεγαλύτερη ωριμότητα όσον αφορά την προστασία δεδομένων. Αξιοσημείωτο είναι το ότι οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης χρησιμοποιούν κονσόλες cloud, την προεπιλεγμένη επιλογή για περιβάλλοντα cloud, και

για έλεγχο κλειδιά (42% έναντι του 54% γενικότερων συμμετεχόντων της έρευνας).

ρίθαλψης και βιοεπιστημών θα έπρεπε ήδη να επενδύουν για την ασφάλειά τους.

Ο αντίκτυπος

Λειτουργική πολυπλοκότητα

Η ψηφιακή κυριαρχία είναι μια αναδυόμενη στρατηγική πρωτοβουλία και, μαζί με τις προσπάθειες προστασίας της ιδιωτικής ζωής και συμμόρφωσης, αντιπροσωπεύει ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις να επιταχύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για την ψηφιακή κυριαρχία και την ιδιωτικότητα, το 85% των ερωτηθέντων σε αυτούς τους τομείς λέει ότι είναι «κάπως» ή «πολύ» και ανησυχεί για τις επιπτώσεις στην ανάπτυξη cloud. Αυτό είναι μια ένδειξη του επιπέδου πολύπλοκης λειτουργίας και αναμένεται να συμβάλει στο να διασφαλιστεί η σωστή διαχείριση της τοποθεσίας δεδομένων. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας (91%) δηλώνουν τον καθορισμό ή την αλλαγή της τοποθεσίας και της δικαιοδοσίας των δεδομένων ή την εφαρμογή πλήρων δεδομένων. Η κρυπτογράφηση είναι ένα ακόμη αποδεκτό μέτρο για την επίτευξη διαφόρων επιπέδων ψηφιακής κυριαρχίας. Λιγότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας (30%) πιστεύουν ότι η τοποθεσία είναι σημαντική. Οι αποτελεσματικές δυνατότητες διαχείρισης δεδομένων μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της κυριαρχίας δεδομένων. Αυτή είναι μια περιοχή όπου οι οργανισμοί υγειονομικής πε-

Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής (55%) δηλώνουν ότι είναι πιο πολύπλοκη η διαχείριση δεδομένων στο cloud παρά σε περιβάλλοντα εσωτερικού χώρου. Οι λειτουργίες multicloud διευρύνουν την πολυπλοκότητα και αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για την ασφάλεια. Σχεδόν το ένα τέταρτο (24%) των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας απαντούν ότι ελέγχουν όλα τα κλειδιά κρυπτογράφησης στα περιβάλλοντα cloud τους, το οποίο θεωρείται καλύτερο από τον μέσο όρο, αλλά εξακολουθεί να υποδεικνύει σημαντικό κίνδυνο σε έκθεση σε τρίτους. Σημαντικά μικρότερες αναλογίες των ερωτηθέντων από τον χώρο της βιοτεχνολογίας και της φαρμακευτικής αγωγής ελέγχουν όλα τους τα κλειδιά κρυπτογράφησης (12% και για τα δύο). Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (60%) δηλώνουν ότι διαθέτουν πέντε ή περισσότερα βασικά συστήματα διαχείρισης θέσης.

Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής (55%) δηλώνουν ότι είναι πιο πολύπλοκη η διαχείριση δεδομένων στο cloud.

Μονοπάτια για τη βελτίωση Η διαχείριση ταυτότητας και πρόσβασης (IAM) έχει αναγνωριστεί ως κορυφαίος έλεγχος μετριασμού για παραβιάσεις δεδομένων. Η ανάπτυξη ισχυρής υιοθέτησης ΜΧΣ μεταξύ των οργανισμών υγειονομικής

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

περίθαλψης μόλις αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο και κινείται από το 62% στο 63%. Ο σύγχρονος έλεγχος ταυτότητας είναι κρίσιμος για την αντιμετώπιση των σημερινών κινδύνων. Η απλοποίηση της διαχείρισης κρυπτογράφησης είναι υποχρεωτική. Σε έναν κόσμο με πολλά cloud, οι οργανισμοί πρέπει να είναι σε θέση να διαχειρίζονται κεντρικά τα κλειδιά που χρησιμοποιούνται σε όλη την υποδομή τους, εντός εγκατάστασης, καθώς και στο cloud. Η επίτευξη μιας στάσης μηδενικής εμπιστοσύνης στο cloud μπορεί να δημιουργήσει μια καλύτερη βάση για λειτουργική ασφάλεια. Μόνο το 40% των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής έχουν μηδενικούς ελέγχους εμπιστοσύνης στην υποδομή cloud και λιγότε-

Το προφίλ της έρευνας Βασίζεται στις απαντήσεις 2.889 ερωτηθέντων διεθνώς, εκ των οποίων οι 325 αφορούσαν υγειονομική περίθαλψη και εταιρείες βιοεπιστημών. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2022 μέσω διαδικτυακής έρευνας με στοχευμένους πληθυσμούς για κάθε χώρα, που απευθύνονται σε επαγγελματίες σε θέματα ασφάλειας και διαχείρισης πληροφορικής, με επιπρόσθετα κριτήρια σχετικά με το επίπεδο γνώσης για το γενικό θέμα της έρευνας, καθώς και την προβολή. Τα κριτήρια για την έρευνα απέκλεισαν εκείνους τους ερωτηθέντες που δήλωσαν ότι συνδέονται με οργανισμούς με ετήσιο εισόδημα μικρότερο από 100 εκατ. δολ. ΗΠΑ και με 100-250 εκατ. δολ. σε επιλεγμένες χώρες. Αυτή η έρευνα διεξήχθη ως μελέτη παρατήρησης και δεν προβάλλει αιτιώδεις ισχυρισμούς.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ροι (39%) χρησιμοποιούν στοιχεία ελέγχου μηδενικής εμπιστοσύνης σε δίκτυα cloud. Οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης και βιοεπιστημών αντιμετωπίζουν περισσότερους κινδύνους και πολυπλοκότητες στη διαχείριση της ασφάλειας δεδομένων από τη μέση επιχείρηση. Αυτή η πρόκληση μπορεί να αντιμετωπιστεί με την πληρέστερη μόχλευση των ελέγχων προστασίας δεδομένων και τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών ασφαλείας. Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αναφέρουν ότι τα πάνε καλύτερα από τον μέσο όρο στην προστασία αυτών των κρίσιμων «περιουσιακών» στοιχείων με ορισμένους βασικούς τρόπους, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά στην ασφάλειά τους στα περιβάλλοντα αυτά. Η αυξημένη χρήση υποδομής που βασίζεται σε cloud επεκτείνει τις παλαιού τύπου προσεγγίσεις ασφάλειας. Οι ρυθμιστικές αρχές θα συνεχίσουν να επεκτείνουν τις εντολές προστασίας δεδομένων και αυτό θα πρέπει να δίνει αρκετά κίνητρα για βελτιώσεις. Για να βελτιωθεί η ασφάλεια, η προστασία των δεδομένων πρέπει να γίνει απλούστερη, για τη μείωση της πιθανότητας ανθρώπινου λάθους ή για ζητήματα εσφαλμένης διαμόρφωσης. Η παροχή αποτελεσματικής και αποδοτικής ασφάλειας απαιτεί καλύτερο αυτοματισμό και ενοποιημένη διαχείριση, δυνατότητες που θα βοηθήσουν επίσης τις ομάδες ασφαλείας να αντιμετωπίσουν σε ευρύτερη κλίμακα ένα μεγαλύτερο cloud.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Για ασθενείς με καρκίνο του μαστού

Το πρώτο ιατρείο υποστήριξης καρκινοπαθών Πρόοδος για την ογκολογική φροντίδα στη χώρα μας

ο πρώτο Ιατρείο Υποστήριξης του Τρόπου Ζωής για ασθενείς με καρκίνο του μαστού, το λεγόμενο Survivorship Clinic, ανακοινώθηκε παρουσία του υπουργού Υγείας. Το ιατρείο θα λειτουργεί στο νοσοκομείο «Αττικόν». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της καθηγήτριας Ογκολογίας, διευ-

θύντριας της ΒΠΠΚ, Αμάντας Ψυρρή, και του καθηγητή Χειρουργικής, προέδρου της Ιατρικής Σχολής, Νικολάου Αρκαδόπουλου, σε συνεργασία με

την ακαδημαϊκή υπότροφο Καλλιόπη Καλαϊτζή, ιατρό Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Ο υπουργός Υγείας δεσμεύθηκε να στηρίξει την προσπάθεια τόσο οικονο-

μικά όσο και με εξοπλισμό.

Υπεύθυνοι του Ιατρείου είναι οι εξής: Α μάντα Ψυρρή, καθηγήτρια Παθολογίας-Ογκολογίας του ΕΚΠΑ, διευθύντρια Β’ Παθολογικής Προπαιδευτικής Κλινικής «Αττικόν» νοσοκομείο. Ν ικόλαος Αρκαδόπουλος, καθηγητής Χειρουργικής, διευθυντής Δ’ Χειρουργικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Κ αλλιόπη Καλαϊτζή, Ιατρό Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης Lifestyle Medi-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

cine & Culinary Coaching, ακαδημαϊκή υπ. Ιατρικής Σχολής Αθηνών.  Σπύρος Αποστολόπουλος, διοικητής στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Αναφερόμενος στη λειτουργία του, ο υπουργός εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρωτοβουλία, την οποία και στηρίζει, διότι αποτελεί σημαντική βοήθεια για τον ασθενή με καρκίνο, και όχι μόνο. Όπως ανέφερε, χαρακτηριστικά, «είναι μεγάλη πρόκληση να μπορεί αυτός ο άνθρωπος που νοσεί με καρκίνο να έχει συνεχή και διά βίου παρακολούθηση με ολιστικό τρόπο». Σχετικά με τη διαχείριση της νόσου σε επίπεδο Πολιτείας, ο υπουργός υποστήριξε ότι το Υπουργείο Υγείας και η κυβέρνηση δίνουν προβάδισμα στη σύσταση ενός εθνικού σχεδίου για τον καρκίνο, καθώς και στο κέντρο αναφοράς για καρκινοπαθείς, για το οποίο θα είναι σε θέση να επανέλθει σύντομα με λεπτομέρειες. Σύμφωνα με την καθηγήτρια ΠαθολογίαςΟγκολογίας κ. Ψυρρή: «Τα δύο τρίτα των καρκινοπαθών επιζούν για τουλάχιστον 5 έτη μετά τη διάγνωση και πολλοί για δεκαετίες μετά τη θεραπεία. Ο αριθμός των νέων διαγνώσεων αυξάνεται, λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Επιπλέον, ο αριθμός των ασθενών που επιβιώνουν από την ασθένεια αυξάνεται, λόγω των εξελίξεων στη θεραπεία. Η παρακολούθηση των ασθενών αυτών –και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής τους–, που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της ογκολογικής φροντίδας, αλλά δεν έχει εδραιωθεί στο βαθμό που συνιστάται από τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Ο σκοπός αυτού του ιατρείου είναι η δευτερογενής πρόληψη, η συμβουλευτική στον τρόπο ζωής και η μακροχρόνια παρακολούθηση για την ανίχνευση πρώιμων και όψιμων ψυχοκοινωνικών επιπλοκών της νόσου και της θεραπείας».•••

αφιέρωμα σακχαρώδης διαβήτης 32 Ρεπορτάζ

πρώτη μελέτη για Η τα προβλήματα των διαβητικών

40 Ρεπορτάζ

άπνισμα και διαβήτης: Ο Κ συνδυασμός που σκοτώνει

44 Ρεπορτάζ

τυτική δυσλειτουργία: Σ «Προάγγελος» διαβήτη στους νέους;

50 Ρεπορτάζ

ιαβήτης και στοματική Δ υγεία

52 Άρθρο

ιαβήτης: Πώς Δ αντιμετωπίζονται τα ψυχολογικά προβλήματα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Έρευνα για τη διαχείριση της νόσου

Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του διαβήτη

πρόσφατη έρευνα για τον διαβήτη Ινσουλίνη, συσκευές περιλαμβάνει προόδους στη θεραπεία αιχμής και πολλά με ινσουλίνη, συσκευές αιχμής για τη διαχείριση της νόσου και πολλά υποσχόμενες υποσχόμενες θεραπείες, όπως η ανοσοθεθεραπείες ραπεία και η αναγέννηση των β-κυττάρων.

Πάνω από 1,31 δισ. άτομα παγκοσμίως μπορεί να έχουν διαβήτη, μια ασθένεια που συνδέεται με σημαντική νοσηρότητα, θνησιμότητα και συννοσηρότητες.

Μέχρι το 2050, υπολογίζεται ότι πάνω από 1,31 δισ. άτομα παγκοσμίως μπορεί να έχουν διαβήτη, μια ασθένεια που συνδέεται με σημαντική νοσηρότητα, θνησιμότητα και συννοσηρότητες. Το Lancet ανέφερε ότι η σημαντική αύξηση του επιπολασμού –από 529 εκατ. άτομα το 2021– οφείλεται κυρίως σε παράγοντες όπως η παχυσαρκία και οι δημογραφικές αλλαγές. Ο διαβήτης τύπου 2 ευθύνεται για το 90% όλων των περιπτώσεων διαβήτη, με κοινωνικούς παράγοντες κινδύνου, όπως ο υψηλός ΔΜΣ, η κακή διατροφή, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και η χαμηλή σωματική δραστηριότητα, να συμβάλλουν στην επιβάρυνση. Η συνεχιζόμενη έρευνα και καινοτομία στον διαβήτη στοχεύει στη βελτίωση της διαχείρισης και της θεραπείας και, ενδεχομένως, στην ανακάλυψη μιας πλήρους θεραπείας για αυτήν την ασθένεια.

Η εξέλιξη στην ινσουλινοθεραπεία Η ινσουλινοθεραπεία έχει μια πλούσια ιστορία, που έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. Η ανακάλυψη της ινσουλίνης στις αρχές της δεκαετίας του 1920 έφερε επανάσταση στη θεραπεία του διαβήτη, επιτρέποντας στα άτομα με την πάθηση να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Αρχικά, η ινσουλίνη προερχόταν από ζωικές πηγές (χοίρους και αγελάδες). Ωστόσο, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και την έρευνα έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ανασυνδυασμένης και συνθετικής ανθρώπινης ινσουλίνης, που μιμείται άριστα την ινσουλίνη που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

Με τα χρόνια, υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις στα σκευάσματα ινσουλίνης και στους τρόπους χορήγησης. Αυτές περιλαμβάνουν ινσουλίνη ταχείας δράσης, βραχείας δράσης, ενδιάμεσης δράσης και μακράς δράσης. Κάθε τύπος έχει μοναδική φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική, καθορίζοντας τον χρόνο και τη διάρκεια της επίδρασής του στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί αξιοσημείωτες εξελίξεις στην ινσουλινοθεραπεία. Ένας τομέας εστίασης ήταν η ανάπτυξη αντλιών ινσουλίνης. Επιπλέον, η έρευνα έχει διερευνήσει νέες προσεγγίσεις για τη χορήγηση ινσουλίνης, όπως η χρήση νανοϋλικών για χορήγηση από το στόμα. Το 2023, σημειώθηκαν πρόοδοι στα σκευάσματα ινσουλίνης και στην προσιτή τιμή. Νέα βιοομοειδή έχουν εγκριθεί, παρέχοντας πιο προσιτές επιλογές για τους ασθενείς, π.χ. Admelog (ινσουλίνη lispro), ένα εγκεκριμένο βιοομοειδές της Humalog).

Καινοτόμες τεχνολογικές εξελίξεις Οι φορητές και εμφυτεύσιμες συσκευές για την απελευθέρωση ινσουλίνης έχουν αναδειχθεί σε πολλά υποσχόμενες εξελίξεις στη διαχείριση του διαβήτη, προσφέροντας ευκολία και βελτιωμένο έλεγχο στα άτομα με την πάθηση. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι οι αντλίες ινσουλίνης. Πρόκειται για μικρές συσκευές, που παρέχουν συνεχή παροχή ινσουλίνης ταχείας δράσης μέσω ενός καθετήρα, που τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Η αντλία είναι προγραμματισμένη να χορηγεί ακριβείς δόσεις ινσουλίνης κατά τη διάρκεια της ημέρας, μιμούμενη τη φυσική απελευθέρωση ινσουλίνης ενός υγιούς παγκρέατος. Ορισμένες αντλίες ινσουλίνης προσφέρουν επίσης πρόσθετες λειτουργίες, όπως η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης (CGM), η οποία παρέχει δεδομένα σε πραγματικό

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

χρόνο για τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Οι εμφυτεύσιμες συσκευές, όπως τα συστήματα χορήγησης ινσουλίνης κλειστού βρόχου, έχουν σχεδιαστεί για να αυτοματοποιούν την παροχή ινσουλίνης με βάση τα επίπεδα γλυκόζης. Αυτές οι συσκευές συνδυάζουν έναν αισθητήρα CGM, μια αντλία ινσουλίνης και έναν αλγόριθμο ελέγχου για να παρακολουθούν συνεχώς τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να προσαρμόζουν ανάλογα την παροχή ινσουλίνης. Μερικοί από τους αλγόριθμους που αναπτύχθηκαν για αυτές τις συσκευές είναι: ο αλγόριθμος PID, ο αλγόριθμος Model Predictive Controller (MPC), οι Hypoglycemic Predictive Algorithms (HPA), ο αλγόριθμος Fuzzy Logic που χρησιμοποιείται από την DreaMed (MD logic) και τα νευρωνικά δίκτυα. Αναλύοντας τάσεις και μοτίβα, αυτοί οι αλγόριθμοι μπορούν να προβλέψουν μελλοντικά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να παρέχουν εξατομικευμένες συστάσεις για προσαρμογές της δόσης ινσουλίνης ή τροποποιήσεις του τρόπου ζωής.

Ανακάλυψη του ρόλου των νέων γονιδίων Σε πρόσφατες μελέτες, έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές σε γονίδια που σχετίζονται με την ανάπτυξη διαβήτη. Για παράδειγμα, στο σύνδρομο Wolfram, μια σπάνια νευροεκφυλιστική διαταραχή που μπορεί να παρουσιάσει σακχαρώδη διαβήτη, σε έναν ασθενή που φέρει το μητρικά κληρονομικό c.1369A > G; βρέθηκε παραλλαγή p.Arg457Gly του γονιδίου WSF1, διευρύνοντας το φάσμα των γενετικών παραλλαγών που σχετίζονται με αυτές τις ασθένειες. Επιπλέον, οι Massarenti et al. (2022) βρήκαν συσχετίσεις μεταξύ των µονονουκλεοτιδικών πολυµορφισµών στα γονίδια ινσουλίνης και των υποδοχέων ινσουλίνης και τη μειωμένη σύνθεση αντισωμάτων κατά της ινσουλίνης, αλλά ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο. Αν και ο εντοπισμός πρόσφατων γενετικών παραλλαγών που σχετίζονται με τον διαβήτη μπορεί να συμβάλει στην πρόβλεψη του κινδύνου εμφάνισης της νόσου ενός ατόμου, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι συσχετίσεις είναι συχνά συγκεκριμένες, για ορισμένους πληθυσμούς. Επομένως, αυτά τα κριτήρια δεν μπορούν να εφαρμοστούν καθολικά.

Καινοτομίες στις εναλλακτικές θεραπείες Δύο νέες θεραπείες ανεξάρτητες από την

ινσουλίνη έχουν αποδειχθεί πολλά υποσχόμενες για τη θεραπεία του διαβήτη. Η πρώτη θεραπεία περιλαμβάνει τη στόχευση του ηπατικού άξονα S100A9-TLR4-mTORC1 σε μη παρεγχυματικά κύτταρα για την καταστολή της κετογένεσης, μια διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει σε απειλητική για τη ζωή κετοξέωση σε διαβητικούς ασθενείς. Με τη χορήγηση του ανασυνδυασμένου S100A9, η κετογένεση μπορεί να περιοριστεί, βελτιώνοντας την υπεργλυκαιμία χωρίς να προκαλείται υπογλυκαιμία σε διαβητικούς ποντικούς. Αυτή η οδός παρουσιάζει έναν πιθανό θεραπευτικό στόχο για τη διαχείριση της διαβητικής κετογένεσης. Η δεύτερη θεραπεία είναι η τεπλιζουμάμπη, ένα εξανθρωπισμένο μονοκλωνικό αντίσωμα που καθυστερεί την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1. Η τεπλιζουμάμπη στοχεύει τα Τ κύτταρα προσδενόμενη στο CD3. Αν και ο ακριβής μηχανισμός δράσης δεν είναι πλήρως κατανοητός, το teplizumab μπορεί να ενεργοποιήσει εν μέρει τη σηματοδότηση και να απενεργοποιήσει τα αυτοαντιδραστικά Τ λεμφοκύτταρα που στοχεύουν τα παγκρεατικά βήτα κύτταρα. Τον Νοέμβριο του 2022, το teplizumab έγινε το πρώτο εγκεκριμένο από τον FDA φάρμακο για την καθυστέρηση της προόδου του διαβήτη τύπου 1.

Ο δρόμος προς την ίαση Η αναγέννηση των βήτα κυττάρων και η ανοσοθεραπεία είναι οι πιο υποσχόμενες προσπάθειες πλήρους ίασης του διαβήτη. Η αποκατάσταση τόσο του αριθμού όσο και της λειτουργίας των βήτα κυττάρων είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική θεραπεία της νόσου. Ενώ ο αυτοδιπλασιασμός και η αναγέννηση από βλαστοκύτταρα έχουν δείξει δυνατότητες για αναγέννηση βήτα κυττάρων, έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην ανάπτυξη στρατηγικών in vitro για τον πολλαπλασιασμό και τη διαφοροποίηση των λειτουργικών βήτα κυττάρων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια που εμποδίζουν τη μετάφραση της αναγέννησης των βήτα κυττάρων στην κλινική πράξη. Από την άλλη πλευρά, η ανοσοθεραπεία στοχεύει στη ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης και στην πρόληψη της καταστροφής των βήτα κυττάρων που παρατηρείται συνήθως στον διαβήτη τύπου 1. Μέσω της αναστολής της αυτοανοσίας και της ενίσχυσης της ανοχής στα βήτα κύτταρα, η ανοσοθεραπεία προσφέρει μεγάλες δυνατότητες στην αναζήτηση λύσης για τον διαβήτη.•••

Σε πρόσφατες μελέτες, έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές σε γονίδια που σχετίζονται με την ανάπτυξη διαβήτη.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Πώς βοηθούν τους ασθενείς

Οι νέες θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2 Ποια μειονεκτήματα έχουν οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1

Η παρασκευάστρια εταιρεία, Novo Nordisk, πέτυχε κάποια στιγμή την κεφαλαιοποίησή της στα διεθνή χρηματιστήρια, που ξεπέρασε το ΑΕΠ της Δανίας (418 δισ. δολ., έναντι 405 δισ. δολ.)!

α τελευταία χρόνια, έχει επιτευχθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στις νέες φαρμακευτικές θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, η πικρή αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία των ασθενών δεν καταφέρνουν να θέσουν υπό έλεγχο το σάκχαρό τους και η ανάγκη για ανακάλυψη νέων θεραπειών παραμένει. Δύο είναι οι πιο σημαντικές κατηγορίες νέων φαρμάκων: αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 και αναστολείς SGLT-2. Αυτές οι δύο κατηγορίες φαρμάκων όχι μόνο βοηθούν στη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα, αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία της καρδιάς, των νεφρών και του συκωτιού, καθώς και να συμβάλουν στην απώλεια βάρους. «Την παράσταση έχουν κλέψει» οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1. Ένα από τα φάρμακα αυτά με την ονομασία Ozempic (semaglutide) έχει προκαλέσει φρενίτιδα στο εξωτερικό, και ειδικά στις ΗΠΑ, όπου χρησιμοποιήθηκε εκτός ενδείξεων από μη διαβητικούς, με στόχο να χάσουν σωματικό βάρος. Γεγονός που προκάλεσε ελλείψεις, καθώς η παρασκευάστρια εταιρεία, η δανέζικη Novo Nordisk, δεν μπορούσε να καλύψει την αυξημένη ζήτηση. Το φαινόμενο επεκτάθηκε στην Ευρώπη και στη χώρα μας, αναβιβάζοντας την παρασκευάστρια εταιρεία, τη Novo Nordisk, σε μία από τις ισχυρότερες παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, κάποια στιγμή, η κεφαλαιοποίησή της στα διεθνή χρηματιστήρια ξεπέρασε το ΑΕΠ της Δανίας (418 δισ. δολ. έναντι 405 δισ. δολ.)! Μάλιστα, πρόσφατα, το περιοδικό Science ανέδειξε τα φάρμακα αυτού του τύπου (αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1) ως επι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

στημονικό επίτευγμα για το 2023! Ήδη δε βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικές δοκιμές που διερευνούν τη χρήση τους στη θεραπεία του εθισμού στα ναρκωτικά, του Αλτσχάιμερ και της νόσου του Πάρκινσον. Να σημειώσουμε ότι η Novo Nordisk έχει θέσει σε κυκλοφορία ειδικό σκεύασμα για την παχυσαρκία με την ίδια δραστική, με την ονομασία Wegovy. Παράλ-

ληλα, παρόμοια θεραπεία διαθέτει και η Eli Lilly με την ονομασία Zepbound (tirzepatide), ενώ η αντίστοιχη θεραπεία στον διαβήτη ονομάζεται Mounjaro. Και οι δύο εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει μεγάλες επενδύσεις, για να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα και να ικανοποιήσουν την αυξημένη ζήτηση, ειδικά στις ΗΠΑ.

Το ινκρετινικό φαινόμενο Η ορμόνη GLP-1, που εκκρίνεται από τα κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα κάθε φορά που τρώμε, επικοινωνεί με τα βκύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, ευοδώνοντας την έκλυσή της, με τελικό στόχο να απορροφηθούν τα σάκχαρα της τροφής εντός των κυττάρων και να μην παραμείνουν ανεβασμένα και ανεκμετάλλευτα στο αίμα, δημιουργώντας υπεργλυκαιμία. Στα άτομα με ΣΔ τύπου 2 το φαινόμενο αυτό είναι διαταραγμένο, με συνέπεια την επιδείνωση της υπεργλυκαιμίας. Με τους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1, στην ουσία, αποκαθιστούμε την ενδογενή έλλειψη αυτών των ορμονών –και μάλιστα σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με το «φυσιολογικό»–, οπότε «διορθώνεται» το διαταραγμένο ινκρετινικό φαινόμενο και, άρα, βελτιώνεται ο μεταβολισμός της γλυκόζης και αποκαθίσταται η ευγλυκαιμία.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ Μειονεκτήματα Από την άλλη, το κύριο μειονέκτημα των φαρμάκων αυτών είναι οι γαστρεντερικές παρενέργειες που μπορεί να παρουσιάσουν: ναυτία με τάση προς έμετο, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, κοιλιακό πόνο, μετεωρισμό. Τα φαινόμενα αυτά αμβλύνονται συνήθως με την πάροδο του χρόνου, όπως λένε οι ειδικοί.

Όσον αφορά το κόστος, στην αμερικανική αγορά το Zepbound θα στοιχίζει 1.060 δολάρια τον μήνα, ενώ η αντίστοιχη του Mounjaro 1.023 δολάρια.

Οι αντίστοιχες τιμές είναι για το Ozempic 936 δολάρια και 1.349 δολάρια για το Wegovy. Η Lilly προβάλλει ιδιαίτερα

το γεγονός ότι το Zepbound είναι κατά 20% φθηνότερο από τον ανταγωνισμό.

Οι αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους ασθενείς να έχουν ασφαλιστική κάλυψη για αυτές τις θεραπείες. Επίσης, τα κρατικά προγράμματα Medicare και Medicaid απαγορεύεται να καλύπτουν φάρμακα για την παχυσαρκία. Πάντως, υπάρχουν και προσφορές: Η Lilly είπε ότι θα προσφέρει μια ειδική κάρτα σε ασθενείς με ασφάλιση, ώστε να μπορούν να λάβουν το φάρμακο με 25 δολάρια για μια συνταγή ενός ή τριών μηνών, εάν το ασφαλιστικό πλάνο τους καλύψει το φάρμακο. Εάν όμως το πλάνο δεν καλύψει το Zepbound, η κάρτα αποταμίευσης θα τους επέτρεπε να πληρώσουν 550 δολάρια για μια συνταγή ενός μήνα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το Ozempic και το Mounjaro Τ ο Ozempic περιέχει τη δραστική ουσία σεμαγλουτίδη, ενώ το Mounjaro περιέχει τη δραστική ουσία τιρζεπατίδη. Ε ίναι αντιδιαβητικά φάρμακα, τα οποία χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση για τη θεραπεία ενηλίκων των οποίων ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 δεν ελέγχεται ικανοποιητικά.  Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μονοθεραπεία σε ασθενείς οι οποίοι δεν μπορούν να λάβουν μετφορμίνη (άλλο αντιδιαβητικό φάρμακο). Μπορούν επίσης να χορηγούνται ως συμπληρωματική αγωγή σε άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

 Η δόση έναρξης του Mounjaro είναι 2,5 mg μία φορά την εβδομάδα. Μετά από τέσσερις εβδομάδες, η δόση θα πρέπει να αυξηθεί σε 5 mg. Εάν χρειαστεί, η δόση μπορεί να αυξάνεται περαιτέρω κατά 2,5 mg κάθε τέσσερις εβδομάδες, με μέγιστη δόση τα 15 mg μία φορά την εβδομάδα. Το Mounjaro πρέπει να χορηγείται την ίδια ημέρα κάθε εβδομάδα.

 Διατίθενται υπό μορφή διαλύματος για ένεση σε προγεμισμένες συσκευές τύπου πένας και μόνο με ιατρική συνταγή. Χορηγούνται με υποδόρια ένεση στην κοιλιά, τον μηρό ή τον βραχίονα.

 Όταν το Mounjaro προστίθεται σε υφιστάμενη θεραπεία για τον διαβήτη τύπου 2 η οποία περιέχει μετφορμίνη ή αναστολέα του συμμεταφορέα νατρίου-γλυκόζης 2 (SGLT2i), οι δόσεις αυτών των φαρμάκων δεν χρειάζεται να αλλάξουν. Όταν το Mounjaro προστίθεται σε αγωγή με σουλφονυλουρία ή ινσουλίνη, ο γιατρός πρέπει να εξετάζει το ενδεχόμενο μείωσης της δόσης του άλλου φαρμάκου, για τη μείωση του κινδύνου υπογλυκαιμίας (χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα).

 Η δόση έναρξης χορήγησης του Ozempic είναι 0,25 mg μία φορά την εβδομάδα. Μετά από τέσσερις εβδομάδες, αυτή η δόση θα πρέπει να αυξηθεί σε 0,5 mg. Εφόσον χρειάζεται, η δόση μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω, έως μέγιστη δόση 1 mg μία φορά την εβδομάδα.

Ο ι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες του Ozempic (μπορούν να επηρεάσουν περισσότερα από 1 στα 10 άτομα) περιλαμβάνουν διαταραχές του πεπτικού συστήματος, όπως διάρροια, έμετο και ναυτία (τάση για έμετο). Αυτές είναι ήπιας ή μέτριας σοβαρότη-

τας και μικρής διάρκειας. Η σοβαρή επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας (βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, τη φωτοευαίσθητη μεμβράνη στο πίσω μέρος του οφθαλμού) είναι συχνή (μπορεί να επηρεάσει έως 1 στα 10 άτομα).  Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Mounjaro (ενδέχεται να εμφανιστούν σε περισσότερους από 1 στους 10 ασθενείς) περιλαμβάνουν προβλήματα στο πεπτικό σύστημα, όπως ναυτία (αίσθημα αδιαθεσίας), διάρροια και έμετο. Οι ανεπιθύμητες αυτές ενέργειες ήταν γενικά ήπιας ή μέτριας σοβαρότητας και εμφανίστηκαν συχνότερα κατά την αλλαγή της δόσης του Mounjaro.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τι έδειξε μελέτη της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ

Η πρώτη μελέτη για τα προβλήματα των διαβητικών Ποια ποσά δαπανούν οι διαβητικοί για τη διαχείριση της νόσου

α προβλήματα και το κόστος που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη αναδεικνύονται από μια ενδιαφέρουσα μελέτη, που διενεργήθηκε από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ). Η μελέτη πραγματοποιήθηκε την περίοδο από τις 5 έως τις 25 Οκτωβρίου 2022 σε συνεργασία με τον κ. Κ. Αθανασάκη, επίκουρο καθηγητή Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

Τα βασικά στοιχεία της μελέτης παρουσιάστηκαν στο 1ο Diabetes Empowerment Forum, που πραγματοποιήθηκε στο Ναύπλιο. «Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ για το 2023, το πλήθος των μοναδικών πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη είναι 1.193.003 άτομα», επεσήμανε ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, κ. Χρήστος Δαραμήλας. «Γίνεται, λοιπόν, ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη ενίσχυσης, ενδυνάμωσης και εκπαίδευσης των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, και αυτός είναι ο λόγος που αναλάβαμε την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση του 1ου Diabetes Empowerment Forum». Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν συνολικά 843. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο, αντιπροσωπευτικό και γεωγραφικά κατανεμημένο δείγμα για το σύνολο της χώρας. Τα άτομα που συμμετέχουν στην έρευνα είναι άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και είναι μέλη συλλόγων ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, μέλη της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Σκοπός της μελέτης είναι να διερευνήσει τις συνήθειες των πασχόντων από ΣΔ τύπου 1 και τύπου 2 αναφορικά με τη συνταγογράφηση φαρμάκων και αναλωσίμων υγειονομικών και ιατροτεχνολογικών υλικών, τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν σχετικά με την επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό τους, τη συνταγογράφηση, την εκτέλεση συνταγών (πλήρη ή μερική), τα ποσά που δαπανούν για τη φαρμακευτική τους αγωγή κτλ. Το πιο αξιοσημείωτο εύρημα είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι με διαβήτη τον περισσότερο καιρό (σε ποσοστό 41%) και μερικές φορές (40%) αντιμετωπίζουν πρόβλημα στο να αντεπεξέρχονται στους λογαριασμούς τους. Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσοστά του γενικού πληθυσμού που παρατηρούνται στην επόμενη ερώτηση:

Εδώ παρατηρούμε ότι στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, η οικονομική δυσκολία είναι πιο συχνή από ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία μιας χρόνιας πάθησης μπορεί να επιβαρύνει περισσότερο. Στην παρακάτω εικόνα, το δείγμα χωρίζεται σε ασφαλισμένους και μη, πάσχοντες με ΣΔ τύπου 1 και πάσχοντες με ΣΔ τύπου 2. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι υπάρχει ένα 6% του πληθυσμού που δεν έχει ασφάλιση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επόμενη εικόνα, η οποία αναφέρεται σε ασφαλισμένους πάσχοντες με ΣΔ τύπου 1. Το 40,1% δηλώνει ότι χρησιμοποιεί αντλία έναντι του 59,9% που χρησιμοποιεί πένα. Το 27% συνταγογράφησε τον τελευταίο μήνα αναλώσιμα, έναντι ποσοστού 70% που συνταγογράφησε εντός του τελευταίου τριμήνου, ενώ η πλειονότητα δηλώνει ότι χρησιμοποιεί εξάμηνες ή τρίμηνες συνταγές. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ένα ποσοστό 7% δηλώνει ότι πληρώνει στο φαρμακείο για την εκτέλεση της συνταγής των αναλωσίμων, κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει, καθώς, βάσει του κανονισμού παροχών υγείας του άρθρου 62, απαγορεύεται η μετακύλιση του κόστους στον πάσχοντα.

Ένα μικρό, αλλά όχι αμελητέο, ποσοστό των ερωτωμένων αναφέρει πως δεν γνωρίζει τον αριθμό των ταινιών μέτρησης κετονών που δικαιούται.

Στην επόμενη εικόνα εντοπίζουμε ότι ένα μικρό, αλλά όχι αμελητέο, ποσοστό των ερωτωμένων που αναφέρει πως δεν γνωρίζει τον αριθμό των ταινιών μέτρησης κετονών που δικαιούται (η κετόνη είναι μια κατάσταση την οποία παρατηρεί το άτομο με ΣΔ όταν ανεβαίνει πάρα πολύ υψηλά το σάκχαρο). Άρα, το να μη γνωρίζει ότι έχει δικαίωμα να λάβει αυτό το προϊόν σημαίνει ότι δεν γνωρίζει και να το χρησιμοποιεί. Υπάρχει, λοιπόν, κενό γνώσης όχι μόνο στο κομμάτι της ποσότητας ή της ειδικής εξέτασης, αλλά και στο κομμάτι της γνώσης σε σχέση με τη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη.

Στα επόμενα ερωτήματα, 1 στα 4 άτομα δηλώνει ότι συνταγογράφησε αναλώσιμα για αντλία ινσουλίνης τον τελευταίο μήνα, ενώ 6 στους 10 το τελευταίο τρίμηνο. Τα αναλώσιμα διατίθενται όλα από εταιρείες παρόχους του ΕΟΠΥΥ (καθεμία τα δικά της προϊόντα) εγκαίρως σε ποσοστό 85%, όμως ένα ποσοστό 15% αναφέρει κάποια καθυστέρηση σε ορισμένα αναλώσιμα. Σοβαρό πρόβλημα παρατηρείται με τη διαθεσιμότητα των αναλωσίμων, ειδικά από τον Σεπτέμβριο του 2023 και έπειτα. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που είναι χρήστες αντλιών ινσουλίνης δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλο προϊόν, λόγω δέσμευσης πενταετίας από τον ΕΚΠΥ του ΕΟΠΥΥ και δεν μπορούν να προμηθευτούν από αλλού τα αναγκαία αναλώσιμα για τη λειτουργία των ιατροτεχνολογικών αυτών συσκευών. Το αποτέλεσμα είναι να κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς τα απαραίτητα για την υποστήριξη της υγείας τους.

Στο ερώτημα για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 «Πόσα χρήματα πληρώσατε στο φαρμακείο;» συναντάμε πάλι το θέμα της πληρωμής στο φαρμακείο για την εκτέλεση συνταγής που περιλαμβάνει αναλώσιμα, όπου ένα ποσοστό 38% έδωσε έστω και κάτι στο φαρμακείο (οι πιο πολλοί έδωσαν από 5 έως και 10 ευρώ). Στην αντίστοιχη ερώτηση στον διαβήτη τύπου 1, το ποσοστό ήταν 25%. Άρα παρατηρείται ότι υπάρχει μεγαλύτερη εκμετάλλευση στον διαβήτη τύπου 2, επειδή είναι κυρίως άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας. Σύμφωνα με καταγγελίες που στάλθηκαν στην ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, η υπερχρέωση στις ταινίες μέτρησης γλυκόζης αίματος αφορά κυρίως άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με το άρθρο 62 του ΕΚΠΥ, απαγορεύεται η μετακύλιση οποιουδήποτε κόστους στον ασθενή.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Στο παρακάτω ερώτημα που αφορά τους ανασφάλιστους, ένα ποσοστό 55%, δηλαδή σχεδόν 6 στους 10, δεν βρίσκει αναλώσιμα στα φαρμακεία του νοσοκομείου της περιοχής διαμονής του. Οι άνθρωποι αυτοί είναι ανασφάλιστοι και ο μόνος τρόπος να προμηθευτούν τα αναλώσιμά τους είναι είτε από ιδιωτικό φαρμακείο (49%), είτε από συλλόγους ατόμων με διαβήτη, ομάδες του Διαδικτύου, φίλους κτλ. Αυτό συνεπάγεται κακό έλεγχο, κακή ρύθμιση, οικονομική επιβάρυνση, καθώς και οικονομική επιβάρυνση όλου του ΕΣΥ. Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ ως λύση προτείνει, ακολουθώντας τον ΕΚΠΥ, να διατίθενται τα αναλώσιμα σακχαρώδους διαβήτη μέσω των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ, δεδομένου του ότι ο ΕΟΠΥΥ δεν έχει διαγωνισμούς και τα αποζημιώνει βάσει ποιότητας. Οπότε αποζημιώνει ποιοτικά προϊόντα τα οποία θα μπορούσαν να λαμβάνουν από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ απευθείας.

Ένα ποσοστό 55%, δηλαδή σχεδόν 6 στους 10, δεν βρίσκουν αναλώσιμα στα φαρμακεία του νοσοκομείου της περιοχής διαμονής τους.

Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε πως το 60% δηλώνει ότι πρακτικά ενίοτε είναι σε έλλειψη όλα τα αναλώσιμα υλικά (ταινίες μέτρησης γλυκόζης, βελόνες ινσουλίνης, σκαρφιστήρες κτλ.).

Στο ερώτημα αν βρίσκουν οι ανασφάλιστοι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αναλώσιμα στο νοσοκομείο της περιοχής τους, το 73% απαντά αρνητικά. Παρατηρείται ότι το ποσοστό είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, καθώς στα φαρμακεία των νοσοκομείων επιλέγουν να μη δίνουν αναλώσιμα στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, διότι επικρατεί η άποψη ότι τα αναλώσιμα είναι πιο αναγκαία για τους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.

Γενικά, σε ό,τι αφορά τη συχνότητα παρακολούθησης από τον θεράποντα ιατρό, οι περισσότεροι απάντησαν στον μήνα ή στο τρίμηνο, το 15,9% απάντησε στο εξάμηνο, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 6%-7% απάντησε πως έχει πάνω από 6 μήνες να δει τον θεράποντα ιατρό του. Αξίζει να παρατηρηθεί πως αφορά άτομα μέλη συλλόγων, που σημαίνει ότι είναι συνειδητοποιημένοι και ενημερωμένοι, ενώ το ποσοστό αυτό θα ήταν μάλλον πολύ υψηλότερο στον γενικό πληθυσμό. Το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι, λόγω της καθυστερημένης πρόσβασης στον γιατρό, μπορεί να έχουν αποκτήσει επιπλοκές, που αυξάνουν το κόστος και την επιβάρυνση στη διαχείριση της υγείας τους, αλλά και του ΕΣΥ.

Παρακάτω αποτυπώνεται το ζήτημα των καθυστερήσεων στα ραντεβού των διαβητολογικών κέντρων και ιατρείων: 1 στα 5 ραντεβού γίνονται με καθυστέρηση. Οι λόγοι σχετίζονται κυρίως με τον έντονο συνωστισμό στους χώρους αναμονής των ιατρείων. Το πρόβλημα έχει ενταθεί ακόμη περισσότερο, έναν χρόνο μετά τη μελέτη, καθώς έχουν κλείσει συνολικά σε όλη την Ελλάδα 5 διαβητολογικά ιατρεία και ειδικά στην Περιφέρεια. Η τελευταία ενότητα αφορά το ζήτημα της προσήλωσης στη θεραπευτική οδηγία, δηλαδή της συμμόρφωσης και της συνεργασίας με τον θεράποντα ιατρό. Ένα ποσοστό 40% απαντά ότι δίνει χρήματα για συμμετοχές σε φάρμακα που κυμαίνονται από 10 έως 60 ευρώ στην πλειονότητά τους.

Αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Για τους ανθρώπους που έχουν οικονομικές δυσκολίες, τα χρήματα που δίνονται ξεπερνούν κατά μέσο όρο τα 250 ευρώ τον χρόνο. Ένα ακόμη πρόβλημα που προκύπτει είναι το γεγονός ότι ο σακχαρώδης διαβήτης είναι από τα νοσήματα στα οποία υπάρχουν σοβαρά προβλήματα προσήλωσης ή συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή. Ειδικά ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι ένα νόσημα που δεν πονάει. Οπότε όταν κάποιος έχει οικονομικό πρόβλημα, δεν είναι πολύ μακριά από το να μην παίρνει τα φάρμακα, κι αυτό είναι ένα ζήτημα που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Στην παρακάτω εικόνα παρατηρούμε ένα ποσοστό γύρω στο 15% των ερωτηθέντων που είτε εμφανίζονται αμελείς είτε τροποποιούν τις θεραπευτικές οδηγίες. Δεν είναι πάρα πολύ υψηλό, αλλά δεν είναι και αμελητέο.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Η επαναληψιμότητα των συνταγών που εξετάζεται παρακάτω αφορά τις μέρες που μεσολαβούν από την τελευταία δόση του φαρμάκου της προηγούμενης συνταγής έως και τη δόση του φαρμάκου της επόμενης συνταγής. Το 70% απάντησε ότι είναι on time (1-3 μέρες), ενώ ένα μικρό ποσοστό, το οποίο είναι περίπου 20%-22% αναφέρει μία εβδομάδα και παραπάνω. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε σε έλλειψη του φαρμάκου, είτε σε αμέλεια, είτε σε απόσταση, είτε σε οικονομικούς λόγους. Εξετάζοντας την πρώτη υπόθεση, δηλαδή την έλλειψη του φαρμάκου, αξίζει να αναφερθεί ότι στις υπουργικές αποφάσεις της απαγόρευσης των παράλληλων εξαγωγών για φάρμακα, ο μεγαλύτερος όγκος φαρμάκων είναι φάρμακα που αφορούν τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και, ουσιαστικά, ποτέ δεν καλύπτεται η εγχώρια ανάγκη. Αξίζει να αναφερθεί ότι, εξαιτίας όσων έχουν συμβεί με τα GLP-1 ανάλογα και τη μία εκ των τριών δράσεών τους, τη διαδικασία της απώλειας βάρους, αλλά και τη μη ύπαρξη ασφαλιστικών δικλίδων (μπορεί οποιοσδήποτε να τα πάρει), η έλλειψη αυτή καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι εδώ τίθεται πολύ σοβαρά το ζήτημα της απορρύθμισης του σακχαρώδους διαβήτη, αλλά και της πρόκλησης επιπλοκών. Έτσι, δημιουργούνται ακόμη περισσότερες δαπάνες στη διαχείριση τόσο της υγείας όσο και της οικονομίας.

Εστιάζοντας και στη διάρκεια των συνταγών, παρατηρούνται αρκετές εξάμηνες και τρίμηνες συνταγές σε ποσοστό περίπου 70% μαζί. Υπάρχουν λίγες μηνιαίες, το οποίο είναι ένα θετικό βήμα, που καταρχάς δείχνει χρονιότητα και κατά δεύτερον δείχνει ότι το «εργαλείο» των τρίμηνων και των εξάμηνων τουλάχιστον οι γιατροί το εκμεταλλεύονται. Σημαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι ο πάσχων δεν ταλαιπωρείται και εξασφαλίζει ότι έχει τα φάρμακά του διαθέσιμα από το φαρμακείο εμπρόθεσμα, τηρώντας επαναληψιμότητα στη λήψη τους. Συνεπώς, υπάρχει καλύτερη διαχείριση της θεραπείας και βελτίωση της ποιότητας της υγείας, όταν έχουμε μεγάλης διάρκειας συνταγές. Ίσως, στο επόμενο βήμα, θα μπορούσαμε να συζητήσουμε για ετήσιας διάρκειας συνταγή. Ειδικά, τώρα, με τα νέα φάρμακα, με τα οποία ο θεράπων ιατρός μπορεί να κρίνει την εικόνα του ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη που παρακολουθεί κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου ή ακόμη και τριμήνου, ότι δηλαδή έχει αποτελεσματικότητα το φάρμακο και σταθεροποιεί την κατάσταση, εκεί θα μπορούσε να βάλει την επανάληψη της συνταγογράφησης στο έτος. «Συμπερασματικά, τα προβλήματα που αναδείχθηκαν πανελλαδικά μπορούν να βρουν λύση, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσα από ένα σωστά δομημένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ έχει δουλέψει και προτείνει προς εφαρμογή στον υπουργό Υγείας» σημείωσε ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, κ. Χρήστος Δαραμήλας. •••

ΑΡΘΡΟ

Σακχαρώδης διαβήτης, λοιμώξεις και ανοσοποιητικό σύστημα

Ο του Αντώνιου Π. Λέπουρα, Ειδικού παθολόγου-Διαβητολόγου, Διευθυντή της ΠαθολογικήςΔιαβητολογικής Κλινικής και του Διαβητολογικού Κέντρου του Metropolitan General

διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά, τα νεφρά και τον εγκέφαλο, αλλά έχει παρατεταμένη και καταστροφική επίδραση και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο αρρύθμιστος, μακροχρόνιος διαβήτης αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό και αυξάνει την προδιάθεση για ασθένειες και λοιμώξεις. Είναι αποδεδειγμένο, και το ζήσαμε κατά την πρόσφατη εμπειρία μας με την Covid-19, ότι τόσο η μακροχρόνια καλή ρύθμιση του σακχάρου (ευγλυκαιμία) όσο και, κυρίως, η καλή ρύθμιση στις πρώτες ημέρες της λοίμωξης παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ευνοϊκή έκβαση της νόσησης. Ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα καθιστά επικίνδυνες τις λοιμώξεις για τα άτομα με διαβήτη και δυστυχώς η παραμικρή μόλυνση τούς επηρεάζει δυσμενώς, αυξάνοντας τα ποσοστά νοσηλείας-θνητότητας, ενώ παρατείνει τον χρόνο αποθεραπείας τους. Οι πέντε μηχανισμοί με τους οποίους ο διαβήτης επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και οδηγεί σε σχετική ανοσοκαταστολή είναι: 1. Ο σακχαρώδης διαβήτης μειώνει την ικανότητα του αμυντικού μηχανισμού και των λευκών αιμοσφαιρίων να φτάσουν γρήγορα και σε ικανοποιητικό βαθμό στο σημείο της μόλυνσης. Είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο για αθηροσκλήρωση, μια ασθένεια στην οποία μια φλεγμονή εντός των αιμοφόρων αγγείων και των αρτηριών δημιουργεί βλάβες γνωστές ως «αθηρωματική πλάκα», που με τη σειρά της οδηγεί στη σκλήρυνση και τη στένωση των αιμοφόρων αγγείων. Επηρεάζει έτσι σημαντικά την αμυντική ικανότητα του οργανισμού και την προσπάθεια των λευκών αιμοσφαιρίων (τα

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

κύτταρα που καταπολεμούν την ασθένεια) να φτάσουν στο σημείο της μόλυνσης και να παραμείνουν εκεί. Αυτό οδηγεί σε καθυστερημένη επούλωση πληγών ή αυξημένη ευπάθεια σε επακόλουθες λοιμώξεις. 2. Η χρόνια υπεργλυκαιμία επιβραδύνει, επιπλέον, τη διάχυση του αίματος μέσω των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών σε τραυματισμούς και μολύνσεις. Λόγω της πάχυνσης-γήρανσης των αιμοφόρων αγγείων, παρατηρείται μείωση της ροής του αίματος στο σημείο της μόλυνσης. Εν συνεχεία, η μειωμένη ροή του αίματος οδηγεί μικρότερες ποσότητες θρεπτικών ουσιών και άλλων υγιών κυττάρων στο σημείο του τραύματος από τις απαιτούμενες για την επιδιόρθωσή του. Το δέρμα, βασικό εμπόδιο στην παροχή έμφυτης ανοσίας, χάνει την ελαστικότητά του και δεν είναι αρκετά ικανό να παρέχει προστασία από μικροτραυματισμούς, φλεγμονές και λοιμώξεις. Δημιουργείται επιπλέον καθυστέρηση στην επούλωση των πληγών, αποτελώντας έναν «βολικό» τρόπο για τα βακτήρια να εισέλθουν στο σώμα και να προκαλέσουν μόλυνση. 3. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορρυθμίζουν τη σύνθεση ουδετερόφιλων. Τα λευκά ουδετερόφιλα αιμοσφαίρια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση της ανοσολογικής απόκρισης του ξενιστή σε βακτηριακές λοιμώξεις. Είναι τα πρώτα λευκοκύτταρα που φτάνουν στη μολυσμένη περιοχή και καταπολεμούν τη μόλυνση. Όμως, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορρυθμίζουν τη σύνθεση των ουδετερόφιλων στο σώμα. Ο αρρύθμιστος διαβήτης βλάπτει την παραγωγή και την ωρίμανση των ουδετερόφιλων στο μυελό των οστών, οδηγώντας σε μείωση του αριθμού τους στο αί-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

μα. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα εμποδίζει επίσης την ικανότητα των λευκοκυττάρων να κινητοποιηθούν και να φτάσουν στο σημείο της μόλυνσης, ώστε να διεγείρουν την απόπτωση και τη διαδικασία απομάκρυνσης ανεπιθύμητων κυττάρων μέσω προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. 4. Ο σακχαρώδης διαβήτης οδηγεί σε μειωμένη ανταπόκριση του συμπληρώματος, σημαντικού παράγοντα του αμυντικού μηχανισμού στον οργανισμό. Το σύστημα του συμπληρώματος είναι αναπόσπαστο μέρος του ανοσοποιητικού μας, ενισχύει την ικανότητα των αντισωμάτων και των φαγοκυτταρικών κυττάρων να καταπολεμούν και να εξαλείφουν από το σώμα μας μικρόβια και ιούς που προκαλούν ασθένειες. Η υπεργλυκαιμία ή το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προκαλεί ελαττώματα στους υποδοχείς του συμπληρώματος και βλάπτει την ικανότητά τους να προκαλούν φαγοκυττάρωση. Αυτή η διαταραχή της φαγοκυττάρωσης, με τη σειρά της, οδηγεί σε αυξημένη μικροβιακή δραστηριότητα στο σώμα και ενισχύει την ευαισθησία στις λοιμώξεις. 5. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προσφέρει στα βακτήρια το τέλειο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν και να αναπτυχθούν. Η υπεργλυκαιμία προάγει την παραγωγή καταστροφικών μορίων (AGEs) στο σώμα, τα οποία παρεμβαίνουν στον φυσικό αμυντικό μηχανισμό του σώματος και περιορίζουν την ικανότητά του να καταπολεμά τις λοιμώξεις και τις φλεγμονές. Ο εξασθενημένος αμυντικός μηχανισμός ανοίγει χώρο για πιο σοβαρές βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις όταν αυτές βρουν πύλη εισόδου στο σώμα (π.χ. τραυματισμοί-πληγές, αναπνευστικό σύστημα από εισπνοή, πεπτικό σύστημα με κατάποση, ουροποιογεννητικό κ.λπ.). Το αυξημένο σάκχαρο προάγει αυξημένα επίπεδα κετονικών σωμάτων στο σώμα, οδηγώντας σε αυξημένη οξύτητα το αίμα, ένα περιβάλλον τέλειο για να ευδοκιμούν ανεξέλεγκτα τα μικρόβια».

Τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί το ανοσοποιητικό; Για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ο καλύτερος τρόπος να παραμείνουν προστατευμένοι είναι η ευγλυκαιμία, δηλαδή ο έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και η διατήρησή τους εντός των ορίων. Πολύ σημαντική είναι επίσης η καλή ρύθμιση του σακχάρου, ιδίως στην αρχή αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια μιας λοίμωξης,

ώστε να αποτραπούν σοβαρές επιπλοκές και προβλήματα. Εξίσου απαραίτητα, βέβαια, είναι: Δ ιακοπή καπνίσματος.  Προσοχή στο βάρος: Η παχυσαρκία ή το υπερβολικό σωματικό βάρος θέτει σε υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (ο συχνότερος τύπος), ενώ βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τη φλεγμονή και επιδεινώνει τη βαρύτητα των λοιμώξεων, όπως και άλλες χρόνιες παθήσεις. Τα παχύσαρκα άτομα χωρίς προβλήματα υγείας, κατά την πανδημία της Covid-19, είχαν τον ίδιο ή και υψηλότερο κίνδυνο να διασωληνωθούν και να πεθάνουν με την ομάδα υψηλού κινδύνου, όπως τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.  Τακτική άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη, βοηθώντας την καλή ρύθμιση, μειώνοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και βελτιώνοντας σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Η καλή φυσική κατάσταση (fitness), εκτός του ότι είναι απαραίτητο συστατικό μακροζωίας και ευζωίας, έχει αποδειχθεί σε πολλές μελέτες πως βελτιώνει το ανοσοποιητικό όπως και τις εκβάσεις αλλά και τον χρόνο νόσησης σε όλες τις λοιμώξεις. Σ ωστή διατροφή: Μια σωστή μεσογειακή διατροφή με φρούτα, μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες, π.χ. ολικής αλέσεως τρόφιμα (χωρίς υπερβολές, αλλά με μέτρο), λαχανικά, πρωτεΐνες με χαμηλά λιπαρά, π.χ. γαλακτοκομικά, ψάρι, κρέας (κατσίκι, μοσχάρι, πουλερικά κ.λπ.) μαγειρεμένα σε χαμηλές θερμοκρασίες, βοηθά αποδεδειγμένα, σύμφωνα με μελέτες. Προσοχή, δεν βοηθούν η υπερκατανάλωση βιταμινών, π.χ. βιταμίνη C ή D, ή διαφόρων συμπληρωμάτων που διαφημίζονται ως ενισχυτικά του ανοσοποιητικού ενώ, αντιθέτως, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές και βλάβες στον οργανισμό. Να μη λησμονούμε ότι η σωματική ευεξία είναι, μαζί με την ψυχική ευεξία και τη θετική στάση ζωής, οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, αποτελεσματική, απλή και ταυτόχρονα πολύ δύσκολη «συνταγή» για τη βελτίωση όχι μόνο του ανοσοποιητικού μας συστήματος, αλλά και της ποιότητας της ζωής μας.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης κατά 30%-40%

Κάπνισμα και διαβήτης: Ο συνδυασμός που σκοτώνει Τα οφέλη από τη διακοπή της κακής συνήθειας

O Υπάρχει ένας σταθερά αυξανόμενος αριθμός στοιχείων από κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες που υπογραμμίζουν τον ρόλο του καπνού στην ανάπτυξη και επιδείνωση του διαβήτη τύπου 2.

κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 συνδέεται με προσωπικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, αλλά επίσης και με παράγοντες κινδύνου όπως η χρήση καπνού, η ανθυγιεινή διατροφή και η σωματική αδράνεια. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 76,5% των DALYs που σχετίζονται με διαβήτη τύπου 2 αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες κινδύνου, με τη χρήση καπνού να αντιπροσωπεύει το 12,1% εξ αυτών. Ένα DALY αντιπροσωπεύει την απώλεια του ισοδύναμου ενός έτους πλήρους υγείας. Τα DALYs για μια ασθένεια ή κατάσταση υγείας είναι το άθροισμα των ετών ζωής που χάθηκαν λόγω πρόωρης θνησιμότητας (YLL) και των ετών ζωής με αναπηρία (YLDs) λόγω της νόσου ή της κατάστασης υγείας σε έναν πληθυσμό. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο διαβήτης τύπου 2 είναι ένας σημαντικός αιτιολογικός παράγοντας για πολλές εξουθενωτικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της τύφλωσης, της νεφρικής ανεπάρκειας, των καρδιακών προσβολών, του εγκεφαλικού και του ακρωτηριασμού των κάτω άκρων.

Παθοφυσιολογία της χρήσης καπνού και ανάπτυξη διαβήτη Υπάρχει ένας σταθερά αυξανόμενος αριθμός στοιχείων από κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες που υπογραμμίζουν τον ρόλο του καπνού στην ανάπτυξη και επιδείνωση του διαβήτη τύπου 2 και των επιπλοκών υγείας που σχετίζονται με τον διαβήτη. Εκτεταμένα στοιχεία δείχνουν ότι το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνει σημαντικά τον

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, κατά 30%-40% σε σύγκριση με άτομα που δεν καπνίζουν. Η έρευνα δείχνει ότι η νικοτίνη, ένα από τα εξαιρετικά τοξικά συστατικά του καπνού του τσιγάρου, βλάπτει τη λειτουργία και τη μάζα των β κυττάρων, τα οποία, με τη σειρά τους, επηρεάζουν την παραγωγή ινσουλίνης και τη ρύθμιση της παραγωγής γλυκόζης, παίζοντας σημαντικό ρόλο στην έναρξη του διαβήτη τύπου 2. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η νικοτίνη προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη μέσω της ενεργοποίησης του οξειδωτικού στρες.

Κάπνισμα και επιπλοκές διαβήτη Η ένταση του καπνίσματος (που ορίζεται ως ο αριθμός των τσιγάρων/ημέρα) και ο τρόπος καπνίσματος (δηλαδή ενεργός ή εκτεθειμένος σε παθητικό κάπνισμα) παίζουν ρόλο στον κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών υγείας που σχετίζονται με τον διαβήτη. Η χρήση καπνού είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, η οποία είναι μια κρίσιμη επιπλοκή του διαβήτη τύπου 2, συνδέεται με την πρώιμη έναρξη των μικροαγγειακών επιπλοκών και μπορεί να επιδεινώσει τις επιπλοκές που οφείλονται στον διαβήτη τύπου 2. Η νεφροπάθεια είναι μια άλλη σοβαρή επιπλοκή και κύρια αιτία νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου. Η χρήση καπνού έχει επιβεβαιωθεί ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση και την εξέλιξη της διαβητικής νεφροπάθειας και της νεφρικής ανεπάρκειας σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Η χρήση καπνού μπορεί να συμβάλει σε νευρική βλάβη, οδηγώντας σε διαβητική νευροπάθεια. Μπορεί επίσης να οδηγή-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

σει σε κακή κυκλοφορία του αίματος και βλάβη στα νεύρα στα πόδια, αυξάνοντας τον κίνδυνο για έλκη στα πόδια, λοιμώξεις και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ακρωτηριασμούς. Τόσο η χρήση καπνού όσο και ο διαβήτης τύπου 2 μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη στοματική υγεία και να βλάψουν την ικανότητα του σώματος να επουλώνει πληγές. Όταν συνδυάζονται, μπορούν να καθυστερήσουν σημαντικά τη διαδικασία επούλωσης, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο λοιμώξεων και άλλων επιπλοκών. Επιπλέον, το κάπνισμα μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία στον αμφιβληστροειδή, οδηγώντας δυνητικά σε διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και, ως εκ τούτου, προκαλώντας απώλεια όρασης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Παθητικό κάπνισμα Υπάρχουν περισσότερα από 7.000 χημικά συστατικά του καπνού του τσιγάρου, από τα οποία τουλάχιστον 69 είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο και εκατοντάδες είναι επιβλαβή για την υγεία ακόμη και εκείνων που δεν καπνίζουν ενεργά. Περίπου 1,3 εκατ. από τους πάνω από 8,7 εκατ. θανάτους από το κάπνισμα κάθε χρόνο αποδίδονται στο παθητικό κάπνισμα. Διάφορες συστηματικές ανασκοπήσεις δείχνουν μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης σε παθητικό κάπνισμα και του αυξημένου κινδύνου διαβήτη τύπου 2. Πολλές από τις επιπλοκές που σχετίζονται με τον διαβήτη τύπου 2 έχει επίσης βρεθεί ότι αναπτύσσονται μέσω της εισπνοής του καπνού από παθητικό κάπνισμα.

Διακοπή καπνίσματος Υπάρχουν πλέον άφθονα δεδομένα σχε-

τικά με την επίδραση της διακοπής του καπνίσματος στον διαβήτη τύπου 2 και τις επιπλοκές του. Συνολικά, η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι η διακοπή του καπνίσματος σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας μεταξύ των καπνιστών με διαβήτη τύπου 2 και επίσης μειώνει τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, αρχικά, παρά τη βραχυπρόθεσμη αύξηση βάρους. Τα οφέλη για την υγεία αυξάνονται όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια διακοπής του καπνίσματος. Η ποιοτική έρευνα που διεξήχθη μεταξύ καπνιστών με διαβήτη τύπου 2 έχει αποκαλύψει ότι οι εσφαλμένες αντιλήψεις σχετικά με τη διακοπή του καπνίσματος, συμπεριλαμβανομένων των ανησυχιών σχετικά με την αύξηση βάρους μετά τη διακοπή, την επιρροή των συνομηλίκων που καπνίζουν και την ψυχολογική πτυχή του εθισμού, έχουν οδηγήσει σε αρνητικές στάσεις απέναντι στη διακοπή του καπνίσματος. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν έντονα την επιτακτική ανάγκη για ολοκληρωμένες, εξατομικευμένες παρεμβάσεις, που να περιλαμβάνουν συμπεριφορικές και φαρμακολογικές παρεμβάσεις, ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά επιτυχίας της διακοπής του καπνίσματος. Η έρευνα δείχνει μια αξιοσημείωτη αύξηση στον κίνδυνο μη βέλτιστου γλυκαιμικού ελέγχου μεταξύ των χρηστών καπνού, τονίζοντας τη θετική επίδραση της διακοπής του καπνίσματος στη διαχείριση της γλυκόζης. Η ευαισθητοποίηση είναι πρωταρχικής σημασίας για την εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 σχετικά με τη βαρύτητα και τις επιπτώσεις του καπνίσματος, ιδιαίτερα τις δυσμενείς επιπτώσεις του στη γλυκαιμική τους κατάσταση.•••

Η διακοπή του καπνίσματος σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας μεταξύ των καπνιστών με διαβήτη τύπου 2.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Με ποιους τρόπους θα προστατέψετε τα οστά σας

Γιατί οι διαβητικοί κινδυνεύουν από αρθρίτιδα και οστεοπόρωση Το υψηλό σάκχαρο επηρεάζει αρνητικά την υγεία των οστών

Ο διαβήτης δρα αρνητικά στην παραγωγή των ορμονών που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της υγείας των οστών.

διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο τον έλεγχο της γλυκόζης, αλλά έχει και σημαντικές επιπτώσεις στο μυϊκό και οστικό σύστημα. Οι διαβητικοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα και οστεοπόρωση, παθήσεις που οδηγούν σε εκφύλιση των αρθρώσεων και επομένως ενδέχεται να υποβληθούν σε αρθροπλαστική. Η αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση που επηρεάζει τις αρθρώσεις και μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκαμψία και απώλεια λειτουργίας. Η οστεοπόρωση, μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από τη μείωση της οστικής πυκνότητας και την αύξηση του κινδύνου καταγμάτων, φαίνεται να εμφανίζεται συ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

χνότερα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2. Και οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνες και να περιορίζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής.

Γιατί όμως οι διαβητικοί κινδυνεύουν περισσότερο; Οι επιστημονικές έρευνες έχουν αναδείξει πολλούς λόγους για αυτό το φαινόμενο. Καταρχάς, η υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα, που χαρακτηρίζει τον διαβητικό οργανισμό, φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την υγεία των οστών. Η υπερβολική γλυκόζη μπορεί να προκαλέσει φλεγμονές στα αγγεία και τους ιστούς, που επηρεάζουν αρνητικά την οστική υγεία. Επιπλέον, ο διαβήτης δρα αρνητικά στην

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

παραγωγή των ορμονών που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της υγείας των οστών. Αυτή η αλλοίωση της ισορροπίας των ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη οστική πυκνότητα και αύξηση του κινδύνου οστεοπόρωσης. Επίσης, οι διαβητικοί είναι συχνά υποχρεωμένοι να τηρούν διατροφικούς περιορισμούς που μπορεί να επηρεάσουν την υγεία των οστών. Η περιορισμένη πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών ουσιών, όπως ασβέστιο και βιταμίνη D, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην οστική υγεία και να αυξήσει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Η συνδυασμένη επίδραση αυτών των παραγόντων καθιστά σαφές ότι οι διαβητικοί βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως η οστεοπόρωση. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος με πρόληψη και κατάλληλη φροντίδα της υγείας των οστών και των μυών σε αυτήν την πληθυσμιακή ομάδα.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατέψετε τα οστά σας; Οι συνέπειες του διαβήτη, συμπεριλαμβανομένης της οστεοπόρωσης και των καταγμάτων, μπορούν να προληφθούν ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα, για να αποκτήσετε ισχυρά οστά για μια ζωή: Π ροσπαθήστε να φτάσετε και να διατηρήσετε το ιδανικό σωματικό σας βάρος. Κ αταναλώστε μια ποικίλη, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή. Σ υμπεριλάβετε μια τροφή πλούσια σε ασβέστιο σε κάθε γεύμα ή σνακ και μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τη λήψη της σωστής ποσότητας βιταμίνης D. Μπορεί να συνιστάται συμπλήρωμα βιταμίνης D. Σ υμμετέχετε σε τακτική φόρτιση των οστών για την οικοδόμησή τους στη νεαρή ηλικία, την επιβράδυνση της οστικής απώλειας στην ενήλικη ζωή και τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και οστικής πυκνότητας, της στάσης του σώματος και ισορροπίας σε όλες τις ηλικίες. Α ποφύγετε το κάπνισμα και περιορίστε τα αλκοολούχα ποτά. Λ άβετε μέτρα για την αποφυγή πτώσεων. Παραδείγματα περιλαμβάνουν: τοποθέτηση φώτων στο σπίτι σας για την πρόληψη του κινδύνου πτώσεων κατά τη διάρκεια της νύχτας, αφαίρεση αντικειμένων πάνω στα οποία μπορεί να σκοντάψετε, όπως χαλιά, και τακτικές εξετάσεις ματιών και ακοής.

Ε άν έχετε διαβήτη και είστε μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα ή άνδρας άνω των 50 ετών, μιλήστε με τον γιατρό σας για να μάθετε πότε θα πρέπει να υποβληθείτε σε εξέταση οστικής πυκνότητας (DXA). Μια εξέταση οστικής πυκνότητας μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση πριν σπάσει ένα οστό.

Η μέθοδος OsteoStrong Για να προστατευθείτε από τους κινδύνους που συνδέονται με την οστεοπόρωση, μπορείτε να εξετάσετε τη μέθοδο OsteoStrong. Είναι μια μοναδική μέθοδος για την ενίσχυση της μυοσκελετικής δύναμης, κατάλληλη για άτομα κάθε ηλικίας και φυσικής κατάστασης, και συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της υγείας, εστιάζοντας στο σκελετικό σύστημα. Αξιοποιώντας τη διαδικασία της οστεογoνικής φόρτισης, επηρεάζει θετικά ολόκληρο το σώμα, με πολλαπλά οφέλη. Η οστεογονική φόρτιση είναι η πιο αποτελεσματική στο κομμάτι της αύξησης της οστικής δύναμης και της καλής οστικής υγείας. Αυτό το γεγονός έχει επιβεβαιωθεί από εκατοντάδες μελέτες, οι οποίες έχουν καταδείξει ότι το ελάχιστο φορτίο που είναι απαραίτητο για την αύξηση της οστικής πυκνότητας στο μηριαίο οστό ισούται με 4 πολλαπλάσια του σωματικού βάρους κάθε ανθρώπου. Στους ενήλικες, τέτοια φορτία μπορεί να συνοδευτούν από τραυματισμό. Αυτός είναι ένας λόγος που παγκοσμίως οι ενήλικες αποφεύγουν την άσκηση τέτοιων φορτίων ή ακόμα και αυτοί που αθλούνται συχνά αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την οστική τους υγεία, διότι πολύ απλά δεν μπορούν να τα προσεγγίσουν. Για την εφαρμογή της μεθόδου χρησιμοποιείται ένα πρωτοποριακό σετ από 4 ρομποτικά μηχανήματα μυοσκελετικής ενδυνάμωσης προηγμένης τεχνολογίας (σύστημα SPECTRUM), καθένα από τα οποία, μέσω της οστεογονικής φόρτισης, επιτυγχάνει την ενδυνάμωση διαφορετικών σημείων του ανθρώπινου σώματος, με αποτέλεσμα την απόκτηση ενός γερού οστικού και μυϊκού συστήματος. Πρόκειται για το μοναδικό σύστημα στον κόσμο που χωρίς γυμναστική και συμπληρώματα διατροφής συμβάλλει δραστικά στην ενδυνάμωση του σκελετικού συστήματος, ενεργοποιώντας τη φυσική λειτουργία αύξησης της οστικής πυκνότητας και της μυϊκής μάζας. •••

Η μέθοδος OsteoStrong για την ενίσχυση της μυοσκελετικής δύναμης αξιοποιεί τη διαδικασία της οστεογoνικής φόρτισης.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τι έδειξε μελέτη

Στυτική δυσλειτουργία: «Προάγγελος» διαβήτη στους νέους; Δεν αποτελεί μόνο επίπτωση, αλλά και παράγοντα κινδύνου

ρογνωστικός παράγοντας εμφάνισης διαβήτη στο κοντινό μέλλον, αλλά και ένδειξη ύπαρξης της νόσου ή της κατάστασης που προηγείται αυτής (προδιαβήτης), είναι η στυτική δυσλειτουργία σε νέους άνδρες. Νέα μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Saint Louis των ΗΠΑ, έδειξε ότι το 75% των ασθενών ανέπτυξαν προδιαβήτη ή διαβήτη εντός ενός έτους από τη διάγνωσή της. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η στυτική δυσλειτουργία δεν αποτελεί μόνο επίπτωση του διαβήτη, αλλά και παράγοντα κινδύνου. Εδώ και πολλά χρόνια, είναι γνωστό ότι ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Μια παλαιότερη ανασκόπηση 145 μελετών έδειξε ότι ο συνολικός επιπολασμός της σε άνδρες με διαβήτη ήταν 52,5%. «Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η περιορισμένη ροή του αίματος, η βλάβη των νεύρων και τα κατεστραμμένα αιμοφόρα αγγεία. Γι’ αυτό, ο έλεγχος και η πρόληψη της στυτικής δυσλειτουργίας σε άνδρες με διαβήτη βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής» επισημαίνει ο χειρουργός ανδρολόγος ουρολόγος δρ Αναστάσιος Λιβάνιος. Από διαβήτη τύπου 2 πάσχουν κυρίως άνδρες άνω των 45 ετών. Τι συμβαίνει όμως με τους νεότερους; Για να το ανακαλύψουν, οι Αμερικανοί ερευνητές επέλεξαν άνδρες ηλικίας 18 έως 40 ετών που είχαν στυτική δυσλειτουργία, αλλά δεν έπασχαν από προδιαβήτη, υπεργλυκαιμία ή διαβήτη τύπου 2. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών ήταν 28,3, το 81,7% ήταν λευκοί και το 14,0% Αφροαμερικανοί. Αφού έλαβαν υπόψη τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρε-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

άσουν τα αποτελέσματα, διαπίστωσαν ότι η αδυναμία επίτευξης στύσης και επιτυχούς και ολοκληρωμένης σεξουαλικής πράξης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για προδιαβήτη και διαβήτη. Σε ποσοστό περίπου 30% η διάγνωση της στυτικής δυσλειτουργίας και του προδιαβήτη/διαβήτη έγινε την ίδια ημέρα, ενώ στο 75% σχεδόν των συμμετεχόντων εντός ενός έτους. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αποτελεί δείκτη για μη διαγνωσμένο προδιαβήτη/διαβήτη και παράγοντα κινδύνου για βραχυπρόθεσμη εμφάνιση των δύο διαταραχών. Η εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας, επομένως, μπορεί να προσφέρει την ευκαιρία για έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση του διαβήτη, ιδίως σε νεότερους άνδρες, αφού διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας μακροπρόθεσμα. Το αρχικό, ωστόσο, ζητούμενο είναι να υποψιαστούν ότι τα περιστατικά ανικανότητας επίτευξης στύσης μπορεί να μην είναι τόσο αθώα και να επιδιώξουν τη διάγνωση, δεδομένης της συστολής που νιώθουν εξαιτίας της ντροπής. «Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων ο διαβήτης επηρεάζει τη στυτική λειτουργία είναι πολλοί. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα καταστρέφει τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα, με αποτέλεσμα την αδυναμία επίτευξης και διατήρησης της στύσης. Ακόμη κι αν τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών είναι φυσιολογικά, είναι αδύνατη η επιτυχής και σταθερή στύση εάν δεν υπάρχουν υγιή αγγεία. Όταν η στυτική δυσλειτουργία προηγείται του διαβήτη, είναι πιθανό να παίζει ρόλο το κοιλιακό λίπος, αφού επηρεάζονται αρνητικά τα επί-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

πεδα κάποιων ανδρογόνων. Ενδεχομένως, δηλαδή, τόσο ο διαβήτης όσο και η στυτική δυσλειτουργία να έχουν έναν κοινό παράγοντα κινδύνου» εξηγεί ο δρ. Α. Λιβάνιος. Στις περιπτώσεις που ο λόγος της στυτικής δυσλειτουργίας είναι το υπερβολικό βάρος, η αλλαγή της διατροφής και η τακτική άσκηση ίσως αρκούν για την αναστροφή της κατάστασης. Η μείωση του βάρους βοηθά και στις δύο παθήσεις. Εάν ήδη ο διαβήτης έχει καταστρέψει αγγεία, η θεραπεία με κρουστικά κύματα μπορεί να χαρίσει ξανά σε αυτούς τους άνδρες τη σεξουαλική ζωή τους, αποκαθιστώντας επίσης και τα ψυχολογικά προβλήματα που προκύπτουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας, αλλά και των σχέσεων με τους σεξουαλικούς συντρόφους, που συχνά διαταράσσονται. Τα κρουστικά κύματα είναι μια ανώδυνη μέθοδος που βοηθά στη δημιουργία καινούργιων αγγείων, αυξάνοντας έτσι τη ροή του αίματος προς το πέος. Η συγκεκριμένη θεραπεία συνιστάται, συνήθως, σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται καλά στη φαρμακευτική αγωγή ή δεν επιθυμούν πιο επεμβατικούς τρόπους αποκατάστασης της δυσλειτουργίας. Για την υποβολή σε αυτήν δεν απαιτείται προετοιμασία για το ραντεβού στο ιατρείο, ούτε αναισθησία. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, η οποία διαρκεί περίπου 15 λεπτά, μια μικρή συσκευή χρησιμοποιεί στοχευμένα ηχητικά κύματα για να διεγείρει τον ιστό του πέους και να ενθαρρύνει τη ροή του αίματος. Ο ασθενής αισθάνεται μόνο ελαφριές δονήσεις. Απαιτούνται 8 συνεδρίες για την ολοκλήρωση της θεραπείας, οι οποίες πραγματοποιούνται ανά μία εβδομάδα, μετά την οποία 8 στους 10 ασθενείς έχουν φυσιολογικές

Η εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να προσφέρει την ευκαιρία για έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση του διαβήτη. Εάν ήδη ο διαβήτης έχει καταστρέψει αγγεία, η θεραπεία με κρουστικά κύματα μπορεί να χαρίσει ξανά σε αυτούς τους άνδρες τη σεξουαλική ζωή τους.

σεξουαλικές επαφές χωρίς να χρειάζονται φάρμακα ή ενέσεις. Εκτός από τα κρουστικά κύματα, όταν η στυτική δυσλειτουργία είναι αγγειακής αιτιολογίας, υπάρχει η επιλογή των ενδοπεϊκών ενέσεων, αλλά και της χειρουργικής επέμβασης. «Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια αύξηση του αριθμού των ανδρών που πάσχουν από στυτική δυσλειτουργία. Το ποσοστό εκείνων που είναι κάτω των 40 υπολογίζεται στο 30%. Εκτός από την παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, που συνήθως συνυπάρχει, άλλοι οργανικοί λόγοι πρόκλησής της είναι ορμονικές διαταραχές, παθήσεις του πέους, πολλαπλή σκλήρυνση, τραυματισμοί και δισκοκήλη. Στους ψυχολογικούς παράγοντες περιλαμβάνεται η κατάθλιψη και το στρες, ενώ στον τρόπο ζωής το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Η θεραπεία πάντοτε εξαρτάται από την αιτία» καταλήγει ο δρ Α. Λιβάνιος.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ποιες οφθαλμικές παθήσεις μπορεί να εμφανιστούν

Δραματικές οι συνέπειες του διαβήτη στην όραση Όσο περισσότερα χρόνια πάσχουν από διαβήτη τόσο περισσότερο κινδυνεύουν οι ασθενείς

Τουλάχιστον το 45% των πασχόντων από διαβήτη έχουν κάποιου βαθμού διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.

διαβήτης, με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες όχι μόνο στην καρδιά και τους νεφρούς, αλλά και στην όραση. O διαβήτης μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στα μάτια, όπως διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας, καταρράκτη και γλαύκωμα.

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια Οι πάσχοντες από οποιαδήποτε μορφή διαβήτη (τύπου 1, τύπου 2 ή και διαβήτη κυήσεως) έχουν αυξημένο κίνδυνο αμφιβληστροειδοπάθειας. Όσο περισσότερα χρόνια πάσχουν από διαβήτη τόσο περισσότερο κινδυνεύουν. Είναι μια προοδευτική κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα. Διαφορετικά, οι συνέπειες για την όραση είναι σοβαρές και μπορεί να αποδειχθούν μη αναστρέψιμες. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αναπτύσσεται όταν διογκώνονται, αναπτύσσουν διαρροή (διαφυγή) ή αποφράσσονται

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Μπορεί, επίσης, να αναπτυχθούν μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια του χιτώνα. Μάλιστα, εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 45% των πασχόντων από διαβήτη έχουν κάποιου βαθμού διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά μόνο οι μισοί το γνωρίζουν. Δυστυχώς, γι’ αυτό, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί τη συχνότερη αιτία νέων περιπτώσεων τύφλωσης στα άτομα ηλικίας 20-74 ετών. Τα βασικά συμπτώματα της νόσου είναι: θάμβος και διακυμάνσεις όρασης, διπλωπία, μυωψίες (μυγάκια), φωταψίες (ενοχλητικές λάμψεις), παράξενες μαύρες κηλίδες (σκοτώματα και σκιές) σε σημεία του οπτικού μας πεδίου. Η έκταση και το στάδιο της βλάβης, ουσιαστικά, ορίζουν και τη θεραπευτική προσέγγιση. Οι σύγχρονες μέθοδοι αντιμετώπισης και θεραπείας είναι: φωτοπηξία με laser, ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις (ενέσεις με χρήση φαρμάκων που ονομάζονται αντιαγγειογενετικοί παράγοντες anti-VEGF),

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

κρυοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση με την τεχνική της οπίσθιας υαλοϋδεκτομής (βιτρεκτομής).

Διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας Η ωχρά κηλίδα είναι ένας σχηματισμός κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς και είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση, για την ευκρινή όραση και την αντίληψη των χρωμάτων. Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας αναπτύσσεται όταν συσσωρεύεται υγρό στον αμφιβληστροειδή, το οποίο προκαλεί διόγκωση στην ωχρά κηλίδα. Το οίδημα της ωχράς μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης. Στην πραγματικότητα, αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία απώλειας της όρασης στους πάσχοντες από διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί ασθενείς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια θα αναπτύξουν οίδημα της ωχράς. Αν και το οίδημα εμφανίζεται συχνότερα στις προχωρημένες μορφές της νόσου, μπορεί να εμφανιστεί και σε πρωιμότερα στάδιά της.

Καταρράκτης Οι πάσχοντες από διαβήτη έχουν έως και πενταπλάσιες πιθανότητες εκδήλωσης καταρράκτη σε σύγκριση με όσους έχουν φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου. Επιπλέον, συχνά, παρουσιάζουν τη νόσο νωρίτερα απ’ ό,τι οι υγιείς συνομήλικοί τους. Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φακού του ματιού, το οποίο μπορεί να προκληθεί (και) από τα επίμονα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν αναπτυχθεί καταρράκτης, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για να αντικατασταθεί ο θολωμένος φακός. Εάν ο σακχαρώδης διαβήτης δεν έχει προκαλέσει αλλοιώσεις στον βυθό του ματιού, η επέμβαση του καταρράκτη μπορεί να εκτελεστεί με ασφάλεια, χωρίς τη λήψη επιπλέον μέτρων. Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά αν, κατά τη βυθοσκόπηση, εντοπιστούν αλλοιώσεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει πρώτα να τεθεί υπό έλεγχο η αμφιβληστροειδοπάθεια, πράγμα που επιτυγχάνεται με ακτίνες laser ή ειδικούς βιολογικούς παράγοντες, που εγχέονται εντός του ματιού. Αν προχωρήσετε στην εγχείρηση του κα-

ταρράκτη πριν από την κατάλληλη αντιμετώπιση της αμφιβληστροειδοπάθειας, αυτή θα επιδεινωθεί και η όραση θα χειροτερέψει, αντί να βελτιωθεί.

Γλαύκωμα Υπολογίζεται ότι ο διαβήτης διπλασιάζει τις πιθανότητες ανάπτυξης γλαυκώματος. Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα οφθαλμικών παθήσεων που προξενούν βλάβη στο οπτικό νεύρο. Η πάθηση εμφανίζεται, κατά κανόνα, και στα δύο μάτια ταυτόχρονα ή με χρονική διαφορά. Αν μείνει αδιάγνωστο και χωρίς θεραπεία, τις περισσότερες φορές χωρίς εμφανή συμπτώματα στον ασθενή, οδηγεί προοδευτικά σε μη αναστρέψιμες βλάβες του οπτικού νεύρου και μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τύφλωση. Δυστυχώς, η απώλεια όρασης σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμη. Τις περισσότερες φορές, το γλαύκωμα δεν δίνει κανένα σύμπτωμα και διαγιγνώσκεται τυχαία σε οφθαλμολογικό έλεγχο. Συνήθως, ο ασθενής επισκέπτεται τον οφθαλμίατρο στο τελευταίο στάδιο της νόσου, όπου και παρατηρεί πλέον σημαντική απώλεια όρασης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό άτομα με διαβήτη να υποβάλλονται σε ετήσιο έλεγχο της όρασης. Στη συνήθη εξέταση, ο οφθαλμίατρος θα λάβει το ιστορικό σας και θα μετρήσει την οπτική οξύτητα. Η βιομικροσκόπηση και η τονομέτρηση καθώς και ο έλεγχος του οπτικού νεύρου με βυθοσκόπηση είναι απαραίτητες εξετάσεις. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η απλή μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης δε αρκεί για την ανίχνευση όλων των γλαυκωματικών ματιών, καθότι το 15% περίπου δεν παρουσιάζει αυξημένη πίεση (γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως). Αποτελεσματική θεραπεία για την εξάλειψη του γλαυκώματος δεν υπάρχει. Αλλά, με τις κατάλληλες μεθόδους, προλαμβάνεται η παγίωση της πάθησης και προστατεύεται επαρκώς το οπτικό νεύρο. Επιπλέον, μειώνεται η ενδοφθάλμια πίεση, σε περίπτωση που είναι υψηλή. Σε περίπτωση που η πίεση δεν μπορεί να ρυθμιστεί με φάρμακα ή laser και υπάρχει προοδευτική καταστροφή του οπτικού νεύρου, κάτι που επιβεβαιώνεται από την επιδείνωση των οπτικών πεδίων και τη λέπτυνση του οπτικού νεύρου στις εξετάσεις (οπτικά πεδία, HRT ή OCT), θα πρέπει ο ασθενής να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.•••

Οι πάσχοντες από διαβήτη έχουν έως και πενταπλάσιες πιθανότητες εκδήλωσης καταρράκτη σε σύγκριση με όσους έχουν φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Οι διαγνώσεις όγκων στο πάγκρεας αυξάνονται παγκοσμίως

Διαβήτης: Πώς συνδέεται με τον καρκίνο του παγκρέατος

α άτομα με υψηλά επίπεδα γλυκό- Οι διαγνώσεις καρκίνου του παγκρέατος H καταστροφική ζης, ακόμα και σε προδιαβητικό αυξάνονται παγκοσμίως και γι’ αυτό ευθύεύρος, ή με σακχαρώδη διαβήτη νεται τόσο η πρόοδος της απεικονιστικής σχέση τους είναι αντιμετωπίζουν πολλές πιθανότητες τεχνολογίας όσο και η γήρανση του πληαμφίδρομη ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος. Και θυσμού, το κάπνισμα και η επιδημία της οι δύο αυτές ιατρικές καταστάσεις συνδέονται συχνά με την παχυσαρκία, έναν από τους λίγους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου της κακοήθειας, η επίπτωση της οποίας καταγράφει αύξηση τα τελευταία χρόνια, όπως άλλωστε και ο πληθυσμός που δεν έχει φυσιολογικό βάρος. Όμως, η σχέση του διαβήτη και του καρκίνου του παγκρέατος είναι αμφίδρομη. Δεν περιορίζεται μόνο στον κίνδυνο που ενέχει η ύπαρξη του διαβήτη στην εμφάνιση του καρκίνου, αλλά και η ύπαρξη καρκίνου στο ζωτικό αυτό όργανο μπορεί να γίνει αιτία χρόνιας υπεργλυκαιμίας. «Το πάγκρεας είναι ένας μεγάλος αδένας 15 εκατοστών, που βρίσκεται στην άνω κοιλία και συγκεκριμένα στο σημείο που τελειώνει το στομάχι και ξεκινά το λεπτό έντερο. Αποτελεί τμήμα του πεπτικού συστήματος και ο ρόλος του είναι η έκκριση ενζύμων για τη χώνευση της τροφής, καθώς και γλυκαγόνης και ινσουλίνης για τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα. Η εμφάνιση καρκίνου σε αυτό είναι μια πιθανότητα που αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας, όπως και σε ανθρώπους που έχουν συγκεκριμένες παθήσεις, για παράδειγμα χρόνια παγκρεατίτιδα ή οικογενειακό ιστορικό της κακοήθειας» μάς εξηγεί ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ, κ. Δημήτρης Λινός.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

παχυσαρκίας, που μαστίζει τον κόσμο. Η σχέση βάρους και καρκίνου του παγκρέατος φαίνεται και από τα διαφορετικά ποσοστά εμφάνισής του ανά την υφήλιο: στη Βόρεια Αμερική και στη Δυτική Ευρώπη τα ποσοστά επίπτωσης είναι υψηλότερα σε σύγκριση με τη Κεντρική Αφρική και τη Νότια και Κεντρική Ασία, όπου η παχυσαρκία απασχολεί μικρότερο μέρος του πληθυσμού. «Παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί, η ανίχνευσή του σε αρχικό στάδιο αποτελεί ακόμα πρόκληση, αφού σε πρώιμο στάδιο δεν προκαλεί συμπτώματα. Αυτός είναι ο λόγος που έχει υψηλή θνησιμότητα, ακόμα και στις προηγμένες ιατρικά χώρες της Δύσης. Ο δεύτερος λόγος είναι ο ιδιαίτερα μεταστατικός χαρακτήρας του» προσθέτει ο καθηγητής. Οι μελέτες που ασχολήθηκαν με την ανακάλυψη των παραγόντων που επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος και ενοχοποίησαν την παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο είναι πολλές. Τα ευρήματα αρκετών έδειξαν ότι όχι μόνο ο σακχαρώδης διαβήτης, αλλά και η αυξημένη γλυκόζη αίματος νηστείας επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισής του, ακόμη κι αν το επίπεδο είναι χαμηλότερο από εκείνο που έχει οριστεί ως όριο για τη διάγνωση του διαβήτη. Ο λόγος είναι ότι η υπεργλυκαιμία προκαλεί βλάβες στο DNA, μεταβολές στη μεταγραφή του RNA και έχει ογκογόνες επιδράσεις στις πρωτεΐνες.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLoS One μια κορεατική μελέτη η οποία επιβεβαίωσε τη σημαντική αυτή σχέση μεταξύ της γλυκόζης αίματος νηστείας και της επίπτωσης του καρκίνου του παγκρέατος. Αφού οι ερευνητές εξέτασαν στοιχεία 19.050 ατόμων χωρίς την κακοήθεια και έλαβαν υπόψη τους ποικίλες παραμέτρους, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος είναι σημαντικά μεγαλύτερος όταν το επίπεδο γλυκόζης νηστείας βρίσκεται σε προδιαβητικά επίπεδα συγκριτικά με τα φυσιολογικά. Στη βιβλιογραφία υπάρχουν καταγραφές που δείχνουν ότι ο κίνδυνος είναι ανάλογος με τα επίπεδα γλυκόζης. Επιπλέον, η γλυκόζη είναι το αγαπημένο θρεπτικό συστατικό των καρκινικών κυττάρων του παγκρέατος, οπότε όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδά της τόσο πιο ευνοϊκό είναι το περιβάλλον για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Η αύξηση των επιπέδων της μπορεί να αποτελεί, μάλιστα, ένδειξη ύπαρξης καρκίνου στον αδένα. Τότε ο διαβήτης θεωρείται παγκρεατογενής. Περίπου το 25%-50% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος αναπτύσσουν διαβήτη 6-36 μήνες πριν από τη διάγνωση του καρκίνου. Γι’ αυτό υπάρχει ο ισχυρισμός ότι η διάγνωση του διαβήτη θα μπορούσε να παροτρύνει για εξέταση του παγκρέατος, προκειμένου να γίνεται πιο έγκαιρα η ανίχνευση και η έναρξη της θεραπείας και να αυξηθούν τα χρόνια επιβίωσης των ασθενών. «Και η χειρουργική επέμβαση, όμως, για την αφαίρεση ενός καρκινικού όγκου από το πάγκρεας οδηγεί σε διαβήτη ή σε διαφοροποίησή του, αφού γίνεται εκτομή εξωκρινών και ενδοκρινών αδένων. Το δε μέγεθος της επιβάρυνσης εξαρτάται από το ποσοστό του αδένα που έχει αφαιρεθεί. Σημειωτέον ότι δεν είναι όλοι οι παγκρεατικοί όγκοι χειρουργήσιμοι. Η εφαρμογή αυτής της θεραπευτικής επιλογής εξαρτάται από τη θέση τους και το στάδιό τους. Εάν είναι εξαιρέσιμοι και βρίσκονται στην κεφαλή του παγκρέατος, τότε γίνεται παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή, μια τεχνικά δύσκολη επέμβαση, που απαιτεί εμπειρία του χειρουργού, καθώς πρέπει να είναι άριστος γνώστης των προεγχειρητικών διαγνωστικών μεθόδων, των χειρουργικών τεχνικών, της ανατομίας του παγκρέατος και της μετεγχειρητικής διαχείρισης. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης, αφαιρείται η κεφαλή του παγκρέατος, το δωδεκαδάκτυλο, η χοληδόχος κύστη, τμήμα

του χοληδόχου πόρου και κοντινοί λεμφαδένες. Όταν ο όγκος βρίσκεται στο σώμα ή την ουρά του οργάνου, γίνεται περιφερική παγκρεατεκτομή με ή χωρίς σπληνεκτομή. Για κάποιους ασθενείς είναι απαραίτητη η αφαίρεση όλου του παγκρέατος» σημειώνει ο πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων, καθηγητής κ. Δ. Λινός. Ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος δεν προκαλεί μόνο προδιαβήτη ή διαβήτη και πιθανώς καρκίνο, αλλά αυξάνει και τον κίνδυνο αυτών μέσω ποικίλων μηχανισμών. Για παράδειγμα, η νόσος μπορεί να οδηγήσει σε λιπώδη διήθηση του παγκρέατος, η οποία έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη παγκρεατικής ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας, προδρόμου του αδενοκαρκινώματος του παγκρεατικού πόρου. «Επομένως, παρότι ο καρκίνος του παγκρέατος δεν μπορεί να αποφευχθεί απολύτως, η επιλογή ενός υγιούς προτύπου ζωής μπορεί να περιορίσει τις πιθανότητες ανάπτυξής του. Ο έλεγχος της παχυσαρκίας, που μειώνει τις πιθανότητες διαβήτη και άλλων παθήσεων που συνδέονται με αυτήν, η διακοπή του καπνίσματος και η υιοθέτηση εφ’ όρου ζωής μιας διατροφής υψηλής σε χρωματιστά φρούτα και λαχανικά, αλλά και σπόρους, είναι οι καλύτερες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψή του» καταλήγει ο καθηγητής κ. Δημήτρης Λινός.•••

Όχι μόνο ο σακχαρώδης διαβήτης, αλλά και η αυξημένη γλυκόζη αίματος νηστείας επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισής του.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Οι επιπλοκές και τα συμπτώματα

Διαβήτης και στοματική υγεία Γιατί συνιστάται ο τακτικός οδοντιατρικός έλεγχος

Ο σακχαρώδης διαβήτης προδιαθέτει στην ανάπτυξη της περιοδοντικής νόσου και επιταχύνει την πρόκληση βλαβών από αυτήν.

α άτομα με σακχαρώδη διαβήτη συνήθως γνωρίζουν τις επιπτώσεις που αυτός έχει στην υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος, τους νεφρούς και τους οφθαλμούς τους, ελάχιστοι όμως είναι ενήμεροι για την εμφάνιση πληθώρας στοματικών εκδηλώσεων ως αποτέλεσμα της νόσου. «Αντιμετωπίζουμε πολλά προβλήματα στοματικής υγείας σε διαβητικούς ασθενείς, η βαρύτητα των οποίων εξαρτάται από την ηλικία εμφάνισης της νόσου, τη χρονιότητα και τον βαθμό γλυκαιμικού ελέγχου. Τέτοια προβλήματα είναι η περιοδοντική νόσος, η ξηροστομία, οι λοιμώξεις των ιστών του στόματος, η στοματοδυνία και ο ομαλός λειχήνας» επισημαίνει η κ. Πελαγία Ασημάκη, χειρουργός-οδοντίατρος. Η πιο σημαντική επιπλοκή είναι η ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου. Ο όρος «περιοδοντική νόσος» ή «περιοδοντίτιδα» χρησιμοποιείται για λοιμώξεις που οφείλονται σε μικρόβια της χλωρίδας του στόματος και προσβάλλουν τους ιστούς που περιβάλλουν και στηρίζουν τα δόντια. Στην αρχή, η φλεγμονή περιορίζεται μόνο στα ούλα και ονομάζεται ουλίτιδα. Εάν η ουλίτιδα μείνει αθεράπευτη, τότε πιθανόν να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα, όπου η φλεγμονή προχωράει σε μεγαλύτερο βάθος κάτω από τα ούλα, καταστρέφει τα οστά των γνάθων και οδηγεί προοδευτικά σε απώλεια στήριξης των δοντιών. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα δόντια γίνονται ευκίνητα και μπορεί να χαθούν» τονίζει η ειδικός. Ο σακχαρώδης διαβήτης προδιαθέτει στην ανάπτυξη της περιοδοντικής νόσου και επιταχύνει την πρόκληση βλαβών από αυτήν. Γι’ αυτό και τα άτομα με ΣΔ εμφανίζουν μεγαλύτερη απώλεια δοντιών. Μάλιστα, η περιοδοντίτιδα αναπτύσσεται ταχύτερα και σε βαρύτερη μορφή σε κακώς ή μη ρυθμισμένους ασθενείς, ενώ οι καλά ρυθμισμένοι δεν διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξής της από ό,τι τα υγιή άτομα χωρίς ΣΔ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ξηροστομία, δηλαδή η ενοχλητική αίσθηση της ξηρότητας του στόματος που προκαλείται από την ελάττωση της ροής του σάλιου μέσα σε αυτό. Ο ΣΔ μπορεί να προκαλέσει μείωση της έκκρισης του σάλιου καθώς και μεταβολές στη σύστασή του. Αποτέλεσμα της ξηροστομίας είναι η ελλιπής εφύγρανση και λίπανση του στοματοφάρυγγα, οι δυσκολίες στη μάσηση και στην πέψη των τροφών, καθώς και διαταραχές στη γεύση και κακοσμία του στόματος. Επιπρόσθετα, η συνεχής ξηρότητα αυξάνει τις πιθανότητες μολύνσεων του στόματος καθώς και τον κίνδυνο τερηδονισμού των δοντιών, διότι τα βακτήρια της οδοντικής πλάκας δρουν σε ένα περιβάλλον όπου λείπει η αντιμικροβιακή προστασία του σάλιου και τα επίπεδα της γλυκόζης είναι αυξημένα. Η κατάσταση αυτή, μάλιστα, μπορεί να επιδεινωθεί με την ηλικία αλλά και με την ταυτόχρονη λήψη κάποιων φαρμάκων, όπως αντιυπερτασικά, διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντιισταμινικά και άλλα». «Επιπλέον», τονίζει η κ. Ασημάκη, «οι ασθενείς με αρρύθμιστο ΣΔ είναι ευάλωτοι στην ανάπτυξη λοιμώξεων και εμφανίζουν μειωμένη ικανότητα των ιστών για επούλωση. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη μικροαγγειοπάθεια του διαβήτη, τις διαταραχές του ανοσοποιητικού και τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καθώς και στα σωματικά υγρά που ευνοούν την ανάπτυξη των μικροβίων. Έτσι, συχνά, συναντούμε, στο ιατρείο, σε διαβητικούς ασθενείς, λοιμώξεις μικροβιακής, ιογενούς ή μυκητιασικής αιτιολογίας». Στις μικροβιακές λοιμώξεις της στοματικής κοιλότητας συγκαταλέγονται τα περιοδοντικά αποστήματα, τα οδοντοφατνιακά αποστήματα, τα αποστήματα των μαλακών μορίων και η ελκονεκρωτική ουλίτιδα. Στις λοιμώξεις ιογενούς αιτιολογίας περιλαμβάνεται η ερπητική ουλοστοματίτιδα, που προκαλείται από τον ιό του απλού έρπητα και προσβάλλει τον στοματικό βλεννογόνο με γενικευμένο πόνο, φυσαλιδοποίηση,

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

λεμφαδενοπάθεια και πυρετό. Μια άλλη εκδήλωση που συναντάται στα στόματα των διαβητικών είναι οι μυκητιασικές λοιμώξεις, για τις οποίες συνήθως ευθύνεται ο μύκητας Candida Albicans. Η αποίκηση του στοματικού βλεννογόνου από την Candida ονομάζεται καντιντίαση. Η καντιντίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε επιφάνεια του στόματος και χαρακτηρίζεται από λευκωπές βλάβες που σχηματίζουν πλάκες, καλύπτονται από κρεμώδες επίχρισμα ή από επώδυνες ερυθηματώδεις βλάβες στις γωνίες των χειλιών και πολύ συχνά κάτω από τις τεχνητές κινητές οδοντοστοιχίες, εξαιτίας κακής εφαρμογής και πλημμελούς υγιεινής της οδοντοστοιχίας. Στον σακχαρώδη διαβήτη, η καντιντίαση ευνοείται από την αυξημένη συγκέντρωση γλυκόζης στο σάλιο. «Στην επούλωση των ιστών, σημαντικό ρόλο παίζει ο γλυκαιμικός έλεγχος», σημειώνει η κ. Ασημάκη, «καθώς σε κακώς ρυθμισμένους διαβητικούς ασθενείς η επούλωση των χειρουργικών τραυμάτων παρατείνεται επί μακρύτερο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς διαβήτη και έχει δυσμενή αποτελέσματα στην αποκατάσταση του οστού μετά από εξαγωγές. Ένα άλλο πρόβλημα της στοματικής υγείας που εμφανίζεται σε σακχαροδιαβητικούς ασθενείς είναι η γλωσσοδυνία και η στοματοδυνία, δηλαδή επώδυνες καταστάσεις που εντοπίζονται στα ούλα, τα χείλη και τη γλώσσα και χαρακτηρίζονται από έντονο αίσθημα καύσου. Ο ΣΔ εμπλέκεται σε τέτοιου είδους καταστάσεις λόγω της περιφερικής νευροπάθειας που προκαλεί. Στις περιπτώσεις αυτές, η έναρξη του πόνου είναι αιφνίδια, εμφανίζεται κατά τις πρωινές ώρες και εντείνεται στη διάρκεια της ημέρας. Ο πόνος αυτός μπορεί να διαρκέσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Εκτός από τις καυσαλγίες, η περιφερική νευροπάθεια του ΣΔ μπορεί να εκδηλωθεί και με διαφόρου βαθμού παραισθησίες, μούδιασμα στην κορυφή της γλώσσας και διαταραχές της γεύσης. Υπάρχει συσχέτιση του ομαλού λειχήνα με τον σακχαρώδη διαβήτη. Πρόκειται για μια χρόνια νόσο που προσβάλλει το δέρμα και τους βλεννογόνους. Στο στόμα, εμφανίζεται πιο συχνά στις παρειές, στα ούλα και στη γλώσσα. Ο ομαλός λειχήνας χαρακτηρίζεται από ένα δίκτυο λευκών γραμμών που δίνουν την εντύπωση δαντέλας (δικτυωτή μορφή) ή από πολύ επώδυνες διαβρώσεις και έλκη (διαβρωτική μορφή). Οι βλάβες αυτές παρουσιάζουν διαστήματα με υφέσεις

και εξάρσεις και παραμένουν άγνωστης αιτιολογίας». Ο τακτικός οδοντιατρικός έλεγχος μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων της στοματικής κοιλότητας από τον σακχαρώδη διαβήτη. Πολλές φορές δε, οι παρατηρήσεις του οδοντιάτρου μπορούν να βοηθήσουν και στη διάγνωση της ίδιας της νόσου, σε κάποιες περιπτώσεις, οδηγώντας τον ασθενή σε περαιτέρω έλεγχο της υγείας του. Η καλή στοματική υγεία θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο για κάθε διαβητικό ασθενή, διότι οι παθολογικές εκδηλώσεις στη στοματική κοιλότητα είναι δυνατόν να επηρεάσουν και να επιδεινώσουν τη ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε φλεγμονή μέσα στο στόμα έχει ως αποτέλεσμα να απελευθερώνονται ουσίες που μειώνουν την ικανότητα δέσμευσης της ινσουλίνης από τους υποδοχείς στην επιφάνεια των κυττάρων. Έτσι, αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και απορρυθμίζεται ο διαβήτης. Επιπλέον, όταν έχουμε χρόνιες παθήσεις στο στόμα λόγω του διαβήτη, προκαλείται δυσφαγία, που επηρεάζει δυσμενώς τη δίαιτα και τους διατροφικούς στόχους του διαβητικού ασθενούς. Από την άλλη, η δυσμορφία των ούλων εξαιτίας της περιοδοντίτιδας και η αντιαισθητική εικόνα των δοντιών εξαιτίας της τερηδόνας έχουν συναισθηματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς. «Ο οδοντιατρικός έλεγχος συστήνεται δύο φορές τον χρόνο για τους ενόδοντες ασθενείς και τουλάχιστον μία φορά για όσους έχουν χάσει τα δόντια τους. Ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος σε συνδυασμό με τον τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο καθώς και οι σωστές συνήθεις στοματικής υγιεινής και φροντίδας αποτελούν ασπίδα για την υγεία του διαβητικού» καταλήγει η κ. Ασημάκη.•••

Η καλή στοματική υγεία θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο για κάθε διαβητικό ασθενή, διότι οι παθολογικές εκδηλώσεις στη στοματική κοιλότητα είναι δυνατόν να επηρεάσουν και να επιδεινώσουν τη ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη.

ΑΡΘΡΟ

Διαβήτης: Πώς αντιμετωπίζονται τα ψυχολογικά προβλήματα

Τ της Άννας Χατζηδημητρίου, Ψυχολόγου Υγείας, Διευθύντριας του Τμήματος Ψυχολογίας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Ιδρύτριας του Κέντρου Ψυχολογίας και Προαγωγής της Υγείας “Live Well-Be Well”

ο να ανακαλύψετε ότι έχετε διαβήτη μπορεί να είναι συναισθηματικά οδυνηρό. Όχι μόνο αντιμετωπίζει κανείς μια διάγνωση χρόνιας ασθένειας, αλλά παράλληλα έχει να κάνει και με την προσαρμογή του τρόπου ζωής και των καθημερινών συνηθειών του για να διαχειριστεί μια τέτοια πάθηση. Σε αντίθεση με τον διαβήτη τύπου 1, ο τύπος 2 μπορεί να μην απαιτεί ενέσεις ινσουλίνης και συχνά μπορεί να ελεγχθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, με φάρμακα από το στόμα ή και με τα δύο. Η συμμετοχή του ψυχολόγου, για τους παραπάνω λόγους, είναι πολύ ουσιαστική από νωρίς στη διάγνωση. Οι ψυχολόγοι μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του διαβήτη, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας για το άγχος, την παχυσαρκία και τη συμμόρφωση σε ένα ολιστικό σχέδιο θεραπείας. Μεταξύ άλλων, η επίδραση του σακχαρώδους διαβήτη είναι σημαντική στην ψυχο-

Η επίδραση του σακχαρώδους διαβήτη είναι σημαντική στην ψυχολογία, στην προσωπικότητα, αλλά και στις συναισθηματικές αντιδράσεις του πάσχοντα, καθώς μπορεί να επηρεάσουν και την εξέλιξη της νόσου.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

λογία, στην προσωπικότητα, αλλά και στις συναισθηματικές αντιδράσεις του πάσχοντα, καθώς μπορεί να επηρεάσουν και την εξέλιξη της νόσου. Το «κλειδί» για να ζήσει κάποιος καλά με τον διαβήτη είναι να αποφεύγονται προβλήματα που προκύπτουν από την παρατεταμένη υπεργλυκαιμία ή από τα επεισόδια υπογλυκαιμίας. Και για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι διαβητικοί πρέπει να συμμορφώνονται με ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς, όμως αυτό δεν είναι πάντοτε εύκολο. Παρότι οι οριστικές αλλαγές που πρέπει να συντελεστούν, και αφορούν τη βελτίωση της διατροφής, τη μείωση του καπνίσματος, την αύξηση της αερόβιας άσκησης και της διαχείρισης του άγχους και της κατάθλιψης, είναι γνωστές στους πάσχοντες από διαβήτη, συχνά τους είναι αδύνατο να τις ακολουθήσουν. Σε αυτήν την περίπτωση, κρίνεται αναγκαία η βοήθεια από έναν ειδικό, γιατί, πολύ απλά, πολλές από αυτές τις συμπεριφορές είναι συνήθειες ετών που δίνουν στους ανθρώπους απόλαυση. Συνεπώς, απαιτούνται ειδικές τεχνικές, ώστε να μπορέσει κάποιος να αλλάξει τις συμπεριφορές αυτές χωρίς να αισθάνεται μειονεκτικά, να νιώθει ψυχολογική δυσφορία ή να έχει αίσθημα διαφορετικότητας.

Το στρες Ειδικά το άγχος έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Όταν υπάρχει άγχος, το σώμα σας δίνει σήμα στο νευρικό του σύστημα και στην υπόφυση να παράγει επινεφρίνη και κορτιζόλη, γνωστές ως «ορμόνες του στρες». Όταν α-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

πελευθερώνονται η κορτιζόλη και η επινεφρίνη, το συκώτι παράγει περισσότερη γλυκόζη, ένα σάκχαρο στο αίμα. Για άτομα που είναι ήδη διαβητικά ή διατρέχουν κίνδυνο για διαβήτη, το επιπλέον σάκχαρο στο αίμα μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία τους. Μελέτες δείχνουν ότι εάν μάθετε πώς να διαχειρίζεστε το στρες, μπορείτε να ελέγξετε καλύτερα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Η ρύθμιση των επιπέδων του στρες είναι ένα σημαντικό συστατικό της θεραπείας του διαβήτη. Πολλοί ασθενείς με διαβήτη θεωρούν ότι είναι δύσκολο να κάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής τους που είναι απαραίτητες για να παραμείνουν υγιείς, περιλαμβανομένης και της αλλαγής της διατροφής τους. Η υιοθέτηση υγιεινών επιλογών τρόπου ζωής είναι σημαντική για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2. Οι ψυχολόγοι μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους για να βελτιώσουν σταδιακά τις διατροφικές τους συνήθειες, τα επίπεδα δραστηριότητας και τη συνολική τους προοπτική. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ασθενείς να μάθουν αποτελεσματικές στρατηγικές, για να διασφαλίσουν ότι ελέγχουν τακτικά τη γλυκόζη του αίματος, ότι λαμβάνουν τη φαρ-

μακευτική τους αγωγή και ότι φέρνουν εις πέρας και άλλες δραστηριότητες αυτοδιαχείρισης του διαβήτη. Συχνά, τα άτομα που έχουν πρόσφατα διαγνωστεί με διαβήτη δυσκολεύονται να αποδεχτούν τη διάγνωση, ειδικά αν αισθάνονται σωματικά υγιή και δεν παρουσιάζουν συμπτώματα της νόσου. Οι ψυχολόγοι μπορούν να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν συναισθηματικές αντιδράσεις όπως είναι η δυσπιστία, η ενοχή και το άγχος και να μάθουν πώς να αποδέχονται την κατάστασή τους.

Κατάθλιψη Επιπλέον, τα άτομα με διαβήτη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη από τα άτομα που δεν πάσχουν. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως η κούραση και το αίσθημα αναξιότητας, μπορούν να αναγκάσουν τους ανθρώπους να αγνοήσουν τη θεραπεία τους και να εμπλακούν σε ανθυγιεινές συμπεριφορές, όπως η υπερκατανάλωση τροφής ή η άρνηση λήψης της φαρμακευτικής τους αγωγής. Μελέτες για την κατάθλιψη και τον διαβήτη δείχνουν ότι όταν αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη, τόσο τα επίπεδα της διάθεσης όσο και τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα βελτιώνονται. Οι εξειδικευμένοι ψυχο-

ΑΡΘΡΟ

λόγοι έχουν την επαγγελματική κατάρτιση και τις δεξιότητες για τη θεραπεία ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη. Σε μια συνεργασία με ψυχολόγο, θα συζητήσετε για τη συνολική σωματική και συναισθηματική σας υγεία, καθώς και τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές σας για την υγεία. Θ α μιλήσετε επίσης για το πόσα καταλαβαίνετε για τον διαβήτη, αλλά και για τη δική σας προσωπική διάγνωση. Θ α κουβεντιάσετε για διάφορες πτυχές της ζωής σας, όπως η εργασία, το σπίτι, η οικογένεια και οι κοινωνικοί σας άξονες, για να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε συγκεκριμένες προκλήσεις που ενδέχεται να αντιμετωπίσετε. Για παράδειγμα, τα μέλη της οικογένειάς σας προτιμούν να έχουν ανθυγιεινά τρόφιμα στο σπίτι ή να υπάρχει ένα δελεαστικό βαζάκι με ζαχαρωτά στον χώρο της εργασίας σας.

Ο ψυχολόγος θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε αυτά που ήδη κάνετε σωστά και θα σας υποδείξει ποιες

Ο διαβήτης θεωρείται συχνά ένα μεγάλο ψυχολογικό φορτίο, που βαραίνει τη ζωή του πάσχοντα και χαλάει την ποιότητά της.

είναι οι συμπεριφορές που μπορείτε να βελτιώσετε σε σχέση με τη διαχείριση του διαβήτη. Μπορεί να σας ζητήσει να κρατήσετε ημερολόγιο με διατροφικές συμπεριφορές, δραστηριότητες, συναισθηματικές αντιδράσεις ή σκέψεις. Μετά την αρχική επίσκεψη, μαζί με τον ψυχολόγο θα αρχίσετε να δημιουργείτε ένα σχέδιο θεραπείας. Ο ρόλος του ψυχολόγου υγείας είναι πολύτιμος σε αυτήν την προσπάθεια, αφού μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του διαβητικού. Με την υποστήριξή του, μετά από μερικές συνεδρίες, είναι σε θέση να συμμορφωθεί στις επιβεβλημένες αλλαγές που θα τον βοηθήσουν να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του διαβήτη.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

Εξάλλου, ο διαβήτης θεωρείται συχνά ένα μεγάλο ψυχολογικό φορτίο, που βαραίνει τη ζωή του πάσχοντα και χαλάει την ποιότητά της. Συναισθήματα όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, ανησυχία και απογοήτευση για τη ζωή είναι πολύ συχνά αιτήματα για βοήθεια από ψυχολόγο υγείας. Ο συνδυασμός της ιατρικής, ψυχολογικής και διατροφικής υποστήριξης έχει ως βασικό στόχο την αντιμετώπιση του διαβήτη σφαιρικά, σε νου και σώμα μαζί, σαν δύο παράγοντες που αλληλοεπιδρούν. Ο συνδυασμός αυτός αποτελεί µια σύγχρονη ιατρική υπηρεσία, η οποία εντάσσεται στο πεδίο της Συμπεριφορικής Ιατρικής και θεωρείται η βασικότερη και η πιο σύγχρονη εξέλιξη στην ολιστική αντιμετώπιση του διαβήτη. Οι στόχοι της ψυχολογικής υποστήριξης είναι:  Η αξιολόγηση διατροφικών ή ψυχολογικών παραγόντων που συμβάλλουν στην εξέλιξη του διαβήτη. Η εκπαίδευση και η πλήρης ενημέρωση του πάσχοντος για τα αίτια αλλά και για την αντιμετώπιση της νόσου. Η υποστήριξη του θεραπευοµένου ψυχολογικά, ώστε να ακολουθήσει την αγωγή και να αλλάξει τη συμπεριφορά του αναφορικά με τη διατροφή, το κάπνισμα, την άσκηση και γενικότερα τον τρόπο ζωής του.  Η εξατομικευμένη αντιμετώπιση των ψυχολογικών αντιδράσεων που μπορεί να έφερε ο διαβήτης στη ζωή του θεραπευομένου: ψυχολογική αντιμετώπιση στην άρνηση, στην παθητικότητα γι’ αλλαγή, στην κατάθλιψη, στο άγχος, στη χαμηλή αυτοπεποίθηση, στην παχυσαρκία, στις διατροφικές διαταραχές, αλλά και στα οικογενειακά και σεξουαλικά προβλήματα.

Ο διαβήτης είναι μια ύπουλη νόσος, που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και απειλητικά για τη ζωή προβλήματα υγείας εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά. Μεταξύ αυτών των προβλημάτων είναι η τύφλωση, η καρδιακή προσβολή, τα εγκεφαλικά επεισόδια, η νεφρική ανεπάρκεια και οι ακρωτηριασμοί. Σημαντικές, λοιπόν, είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η σωστή και σφαιρική αντιμετώπισή του με την υποστήριξη των ειδικών.•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ Η Anne Sofie Weekes Hald και οι κόρες της Οδηγούμε την αλλαγή Η Anne Sofie έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 σε όλες τις γενιές

Οδηγούμε την αλλαγή σε όλεσ τισ γενιέσ GR23NNG00002

Καθώς η Novo Nordisk συμπληρώνει 100 χρόνια, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας να οδηγούμε την αλλαγή για έναν υγιή κόσμο, τώρα και για τις επόμενες γενιές. Ανακαλύψτε περισσότερα στο novonordisk.gr 55

Το λογότυπο του ταύρου Άπις είναι κατατεθέν εμπορικό σήμα της Novo Nordisk A/S

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Σκοπός η δημιουργία Πολυχώρου

Ένα κόσμημα«καραμέλα» για τον διαβήτη τύπου 1 Περίπου 150 παιδιά διαγιγνώσκονται ετησίως στην Ελλάδα

Πανελλήνια Ένωση Αγώνα κατά του Νεανικού Διαβήτη (ΠΕΑΝΔ), συμπληρώνοντας φέτος 40 χρόνια προσφοράς, δημιουργεί και κυκλοφορεί το 2ο συλλεκτικό της κόσμημα, ένα πρωτότυπο, unisex, χειροποίητο και ιδιαίτερα όμορφο βραχιόλι. Σκοπός είναι να φορεθεί από όλους μας, συμβάλλοντας σημαντικά στη στήριξη των ατόμων με ΣΔτ1, ενώ παράλληλα τα έσοδα από την πώλησή του θα ενισχύσουν το σπουδαίο έργο της ΠΕΑΝΔ για τη δημιουργία ενός Πολυχώρου, που θα αποτελεί το πρώτο σημείο αναφοράς για τα παιδιά με ΣΔτ1 και τις οικογένειές τους. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1) είναι μια αυτοάνοση, χρόνια πάθηση, που

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

πλήττει, κατά κύριο λόγο, παιδιά και εφήβους. Στην Ελλάδα, περισσότερα από 150 παιδιά ετησίως διαγιγνώσκονται με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, ενώ παγκοσμίως ο αριθμός των διαγνωσμένων παιδιών και εφήβων υπερβαίνει το 1,1 εκατομμύριο! Φέτος, η εμβληματική «καραμέλα» του βραχιολιού –ισχυρό σύμβολο του ΣΔτ1– κυκλοφορεί σε χρυσή και ασημένια επιλογή. Είναι κατάλληλο για άντρες, γυναίκες και παιδιά, ενώ πλαισιώνεται από πολλές και διαφορετικές σε μέγεθος λωρίδες οικολογικού δέρματος, που αγκαλιάζουν τον καρπό και συμβολίζουν τη μοναδικότητα κάθε παιδιού. Φέρει δε εσώγλυφα το νούμερο 40, σηματοδοτώντας τα 40 χρόνια της Ένωσης.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ Πώς δημιουργήθηκε Το κόσμημα-«καραμέλα» της ΠΕΑΝΔ σχεδιάστηκε από την Power of Symbol και τη συνεργάτιδά της, Νατάσα Πιτσά, αφιλοκερδώς. Χαρακτηριστικά του κοσμήματος: Η χρυσή καραμέλα είναι κατασκευασμένη από ατσάλι επιχρυσωμένο 24Κ και η ασημένια καραμέλα από ατσάλι επιασημωμένο. Τα λεπτά λουράκια και στα δύο σχέδια είναι από οικολογικό δέρμα. H ελληνική εταιρεία κοσμημάτων Power of Symbol εξειδικεύεται στην κατασκευή ιδιαίτερων κοσμημάτων εμπνευσμένων από σύμβολα. Η συλλογή της από μενταγιόν, βραχιόλια, σκουλαρίκια και βραχιόλια στηρίζεται στη λογική ότι τα σύμβολα μας υπενθυμίζουν αυτό που θέλουμε να γίνουμε, να επιτύχουμε, να μεταδώσουμε. Είναι κοσμήματα-σύμβολα, με ιδιαίτερο σχεδιασμό, ιδανικά για δώρο στον εαυτό μας ή για κάποιον αγαπημένο μας. Όλα τα κοσμήματα της συλλογής είναι χειροποίητα, κατασκευασμένα με υποαλλεργικά υλικά.

ΠΕΑΝΔ για τη δημιουργία Πολυχώρου. Η Ελένη Τσολάκη, δημοσιογράφος και παρουσιάστρια, είναι για δεύτερη συνεχή χρονιά το πρόσωπο που πρωταγωνιστεί στην καμπάνια του κοσμήματος ως Πρέσβειρα της ΠΕΑΝΔ για τον Σακχα-

Πού πωλείται Το συλλεκτικό κόσμημα κυκλοφορεί τον Νοέμβριο, μήνα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον διαβήτη, ενώ θα διατίθεται προς πώληση, από τις 20 Νοεμβρίου 2023, στη συμβολική τιμή των 14 ευρώ, από την αλυσίδα καταστημάτων της Galerie de Beauté σε όλη την Ελλάδα και από το ηλεκτρονικό κατάστημα www. galeriedebeaute.gr.

Ο Πολυχώρος Στον Πολυχώρο της ΠΕΑΝΔ θα υπάρχει ιατρείο, το οποίο θα στελεχώνεται από εξειδικευμένη ομάδα ιατρών, νοσηλευτών, διαιτολόγων και ψυχολόγων, που θα συμβουλεύουν και θα υποστηρίζουν τα παιδιά κυρίως σε κρίσιμα θέματα καθημερινής ρύθμισης του διαβήτη. Στον χώρο θα πραγματοποιούνται επίσης ενημερωτικές εκδηλώσεις, εκπαιδεύσεις και δράσεις του συλλόγου για τα μέλη και μη της ΠΕΑΝΔ, για όλα τα νεοδιαγνωσμένα παιδιά με ΣΔτ1 και τις οικογένειές τους, επιστημονικές διαλέξεις, επιμορφωτικά σεμινάρια, συναντήσεις των παιδιών, καθώς και ψυχαγωγικές δράσεις. Αποκτήστε το 2ο συλλεκτικό κόσμημα της ΠΕΑΝΔ για εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα και φορέστε την πιο όμορφη καραμέλα, συμβάλλοντας σημαντικά στη στήριξη των ατόμων με ΣΔτ1 και ενισχύοντας παράλληλα το σπουδαίο έργο της

ρώδη Διαβήτη τύπου 1. Με την ευγενική αφιλοκερδή συμμετοχή της, επικοινωνεί με ιδιαίτερη ευαισθησία τη σημαντικότητα του σκοπού, ενισχύοντας δυναμικά το μήνυμα της καμπάνιας. Η καμπάνια τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ).•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Νέο πρόγραμμα ενημέρωσης από τη Novo Nordisk Hellas

Εκπαίδευση των παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 Σειρά κινουμένων σχεδίων «Οι Κολλητοί του Διαβήτη»

ρεμιέρα κάνει το πρόγραμμα ενημέρωσης για παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 της Novo Nordisk Hellas. Η ξεχωριστή αυτή πρωτοβουλία, με τίτλο «Οι Κολλητοί του Διαβήτη», απευθύνεται στους μικρότερους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη στη χώρα μας και έρχεται να καλύψει μια μεγάλη ανάγκη: την εκπαίδευση των παιδιών γύρω από τη νόσο και τη διαχείρισή της. Είναι η πρώτη σειρά κινουμένων σχεδίων στην Ελλάδα που μιλάει στη γλώσσα αυτών των παιδιών, προσαρμοσμένη για ηλικίες προσχολικής ηλικίας έως και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Πρωταγωνίστρια της ιστορίας είναι η Μπέτυ με τους κολλητούς της. Η Μπέτυ έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Μέσα σε τέσσερα επεισόδια, η Μπέτυ εξηγεί στους θεατές πώς μπορεί να διαχειρίζεται τον διαβήτη και ταυτόχρονα να περνάει καλά με τους φίλους της. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

Στην Μπέτυ δανείζει τη φωνή της η Βανέσα Μπουλά, η κορασίδα πρωταθλήτρια επιτραπέζιας αντισφαίρισης.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

και της Πανελλήνιας Ένωσης Αγώνος κατά του Νεανικού Διαβήτη (ΠΕΑΝΔ). Πώς γίνεται να αναγνωρίζουν τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ότι έχουν χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα; Αυτή, είναι μία από τις πολλές ερωτήσεις που απαντάει η Μπέτυ στη σειρά κινουμένων σχεδίων, ώστε ένα παιδί να μπορεί να ενημερώσει κάποιον ενήλικα όταν δεν αισθάνεται καλά. Η σειρά «Οι Κολλητοί του Διαβήτη» απευθύνεται στα παιδιά αλλά και στους γονείς, τους φροντιστές, αλλά και στους επαγγελματίες υγείας. Πρόκειται για ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο για την ομάδα φροντιστών του διαβήτη, για να διδάξουν στα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και στις οικογένειές τους πώς να διαχειρίζονται τις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Στην Μπέτυ δανείζει τη φωνή της η Βανέσα Μπουλά, η κορασίδα πρωταθλήτρια επιτραπέζιας αντισφαίρισης, γεννημένη το 2009 στη Χίο, με μια ήδη σπουδαία πορεία στον χώρο του αθλητισμού. Η Βανέσα, από πολύ μικρή, δείχνει την αγάπη της για το άθλημα του πινγκ πονγκ και, μέχρι σήμερα, έχει κατακτήσει 15 χρυσά, 8 ασημένια και 9 χάλκινα μετάλλια. Σε ηλικία μόλις 12 ετών καταφέρνει να μπει στην ελίτ των Under12 της Ευρώπης. Η Βανέσα έχει αποδείξει ότι είναι αγωνίστρια, τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδων, καθώς, από πολύ μικρή, σε ηλικία 20 μηνών, διαγνώστηκε με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Στο πρόσωπο της Βανέσας η Novo Nordisk είδε την καλύτερη πρέσβειρα για αυτήν την πρωτοβουλία, με τα δύο κορίτσια, την Μπέτυ και τη Βανέσα, να αποδεικνύουν έμπρακτα, μέσα από την ιστορία τους, ότι, με την κατάλληλη φροντίδα και επιμόρφωση, ο σακχαρώδη διαβήτης δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο για ένα παιδί ώστε να απολαύσει τη ζωή του στο μέγιστο.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Βρείτε τα πρώτα 4 επεισόδια της σειράς στη σελίδα μας https://www.diabeteswhatsnext. com/gr/el/diabetes-besties.html και ακολουθήστε τη σελίδα μας Novo Nordisk Greece στο Facebook (Facebook.com/ Novo Nordisk Greece). Γνωρίστε τα επεισόδια της σειράς:

Επεισόδιο 1

Επεισόδιο 3

Γιατί χρειάζομαι ινσουλίνη;

Πόση ινσουλίνη πρέπει να λαμβάνω;

Γιατί χρειάζεται ινσουλίνη κάποιος με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1; Παρακολουθήστε την Μπέτυ να εξηγεί τι σημαίνει να έχεις διαβήτη και πώς το αντιμετωπίζει σε καθημερινή βάση.

Επεισόδιο 2 Πώς γίνεται η ένεση ινσουλίνης με σύριγγα; Η Μπέτυ έχει διαβήτη τύπου 1, που σημαίνει ότι πρέπει να κάνει ενέσεις ινσουλίνης κάθε μέρα. Σε αυτό το επεισόδιο, η Μπέτυ δείχνει πώς προετοιμάζει και κάνει την ένεση ινσουλίνης με ασφάλεια, χρησιμοποιώντας σύριγγα.

Επεισόδιο 2.1 Πώς γίνεται η ένεση ινσουλίνης με πένα; (σύντομα διαθέσιμο)

Είναι δύσκολο για τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 να γνωρίζουν την ακριβή ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζονται. Μάθετε για αυτό, καθώς η Μπέτυ μιλάει για την εξισορρόπηση ινσουλίνης με τις καθημερινές της δραστηριότητες.

Επεισόδιο 4 Χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και πώς να το αναγνωρίσετε. Πώς γίνεται να αναγνωρίζουν τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ότι έχουν χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα; Παρακολουθήστε την Μπέτυ να εξηγεί τα συμπτώματα του χαμηλού σακχάρου, ώστε ένα παιδί να μπορεί να ενημερώσει κάποιον ενήλικα όταν δεν αισθάνεται καλά.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Αναγκαία η υψηλού επιπέδου ιατρική φροντίδα

Η Ελλάδα χρειάζεται καλά εκπαιδευμένους γιατρούς για τη διαχείριση του διαβήτη Άμεσα πρέπει να επαναξιολογηθούν τα διαβητολογικά κέντρα

ναγκαία είναι η άρτια εκπαίδευση των γιατρών για τον διαβήτη, σε όποιο σημείο της χώρα μας κι αν υπηρετούν, σύμφωνα με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, που υλοποιεί εκστρατεία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου). Στέλνοντας το μήνυμα «Ενημερώσου για τους κινδύνους του Σακχαρώδους Διαβήτη, δράσε έγκαιρα», η ΕΔΕ αποσκοπεί στην αφύπνιση για την αναγνώριση του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2. «Σήμα κινδύνου» εκπέμπει η ΕΔΕ επισημαίνοντας: «Χρειαζόμαστε γιατρούς άρτια εκπαιδευμένους, όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στην Περιφέρεια, ώστε να προσφέρεται στους πολίτες υψηλού επιπέδου ιατρική φροντίδα. Άμεσα πρέπει να επαναξιολογηθούν τα διαβητολογικά κέντρα, να συσταθούν θέσεις εξειδικευομένων στον σακχαρώδη διαβήτη και να ξεκινήσει η εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη». Σήμερα, τα διαβητολογικά κέντρα και ιατρεία συνεχώς χάνουν ανθρώπινους πόρους και υπολειτουργούν, λόγω έλλειψης εξειδικευμένων λειτουργών υγείας. Τις συνέπειες από την καθυστερημένη διάγνωση του διαβήτη τύπου 2, με αποτέλεσμα τις επιπλοκές, τονίζει η πρόεδρος της ΕΔΕ, κ. Αναστασία Μαυρογιαννάκη, παθολόγος-διαβητολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, διευθύντρια της Β’ Παθολογικής Κλινικής & υπεύθυνη του Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «ΝΙΜΤΣ». Ακριβά πληρώνει η χώρα μας την κακοδιαχείριση της ασθένειας αναφέρει, χαρακτηριστικά, η

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

κ. Μαυρογιάννη: «Στην Ελλάδα, το συνολικό μέσο ετήσιο κόστος για κάθε άτομο με διαβήτη και επιπλοκές υπολογίζεται σε 7.000 ευρώ, ενώ το 12% του προϋπολογισμού για την Υγεία αναλώνεται για την αντιμετώπιση της νόσου και των επιπλοκών της. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο προσυμπτωματικός είναι οικονομικά αποδοτικός και κρίνεται αναγκαίος». Τη δυσκολία αναγνώρισης των σημαδιών του σακχαρώδη διαβήτη επισημαίνει και ο γενικός γραμματέας της ΕΔΕ, κ. Κωνσταντίνος Μακρυλάκης, καθηγητής Παθολογίας-Μεταβολικών Νοσημάτων στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό», μέλος του ΔΣ της International Diabetes Federation (IDF) Europe. Όσο για τη διαχείριση της κατάστασης, ο καθηγητής υποστηρίζει πως «είναι ζωτικής σημασίας οι επαγγελματίες του χώρου της υγείας να είναι εκπαιδευμένοι και ενήμεροι όσον αφορά την έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση του διαβήτη, προκειμένου να παρέχουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα στους πάσχοντες από τη νόσο. Πραγματικά, η επιστημονική εξειδίκευση στον τομέα του διαβήτη πρέπει να ανανεωθεί και να ενισχυθεί, καθώς αυτός ο τομέας έχει αδικηθεί για περισσότερα από τέσσερα χρόνια, λόγω της έλλειψης εξειδικευμένων γιατρών και της έλλειψης προσωπικού. Αυτή η κατάσταση, αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει τα διαβητολογικά κέντρα και τα διαβητολογικά ιατρεία στη χώρα μας σε αποδυνάμωση και εκθέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών με διαβήτη».•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

9th MedTech Conference

Ποιες αλλαγές έρχονται στο σύστημα προμηθειών του ΕΣΥ Η ιατρική τεχνολογία ως καταλύτης εξελίξεων στον τομέα της υγείας

Απαραίτητο το «νοικοκύρεμα» στο σύστημα προμηθειών ©Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος/PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι των νοσοκομείων

ις εξελίξεις στον δυναμικό κλάδο των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, παρά τα δομικά προβλήματα και Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη τις χρόνιες στρεβλώσεις, ανέδειξε th το 9 MedTech Conference. Η κεντρικοποίηση των διαγωνισμών, η θέσπιση επιτροπής αξιολόγησης ιατροτεχνολογικών προϊόντων, η αναγκαιότητα επιβολής φραγμού στις αυτόματες επιστροφές, τα ατιμολόγητα και τα χρέη εν γένει των νοσοκομείων, η αναγκαία προτεραιότητα στο μητρώο προμηθευτών ήταν μερικά από τα θέματα που απασχόλησαν τους συνέδρους. Κατά τις εργασίες, προέκυψαν στο τραπέζι του διαλόγου οι θετικές πτυχές με την αναπτυξιακή πορεία του κλάδου, που καταδεικνύεται από την κερδοφορία αλλά και από τις θετικές επιδράσεις της αξιοποί-

ησης της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας. Ακόμη κι αν οι νέες τεχνολογίες μπαίνουν «ασθμαίνοντας» στην ελληνική αγορά, υπάρχουν «νησίδες» αισιοδοξίας για το σύστημα υγείας, όπως είναι οι ενέργειες ορισμού διαγωνιστικών προδιαγραφών για κάποια είδη, η κεντρικοποίηση διαγωνιστικών διαδικασιών, καθώς και η εξέλιξη της ενιαίας κωδικοποίησης των ειδών. Στο πλαίσιο του διαλόγου, θίχτηκαν τα θέματα πλατφορμών παραγγελιών στα νοσοκομεία, το ζήτημα ορθής ενημέρωσης με δεδομένα νοσοκομειακής κατανάλωσης, οι ανοιχτές διαδικασίες στην παραγγελία ιατροτεχνολογικών προϊόντων κ.ά. Παράδειγμα προς μίμηση από το ελληνικό γίγνεσθαι αποτελεί και η συμμετοχή της 5ης ΥΠΕ Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και

του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Procure4Health, που ενθαρρύνει την ανταλλαγή καλών πρακτικών διαδικασιών προμήθειας καινοτομίας. Θετικά μηνύματα στάλθηκαν για τη βιωσιμότητα από την υιοθέτηση της πιο σύγχρονης ιατροτεχνολογίας, τη μείωση του κόπου των ασθενών και την εξασφάλιση πόρων για το σύστημα υγείας, όπως έχει διαπιστωθεί στον τομέα του διαβήτη. Επιπλέον, ούριος άνεμος πνέει με την είσοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης στους τομείς της μαστογραφίας και της Καρδιολογίας. Το 9th MedTech Conference (#mtco23) διοργανώθηκε από την ethosEVENTS, τον ενημερωτικό ιστότοπο υγείας virus.com. gr και το περιοδικό πολιτικής της υγείας Pharma & Health Business.

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ETHOSGROUP

Στην προσφώνησή του, ο κ. Ουζούνης επεσήμανε την καταλληλόλητα των συγκυριών για νέα βήματα: «Έχουμε ξεπεράσει, πλέον, πρωτόγνωρες εμπειρίες και είναι καιρός, με νέα κυβέρνηση, να δούμε προς τα πού πηγαίνει αυτός ο κλάδος και πώς θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις οι οποίες βρίσκονται μπροστά μας». Ο κ. Ουζούνης υπογράμμισε, στα λεγόμενά του, πως «η τεχνολογία είναι ένας μοχλός παγκόσμι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ας ανάπτυξης και οφείλουμε να τον χρησιμοποιήσουμε προς όφελος του ασθενή, του συστήματος υγείας και των ίδιων των εταιρειών μας». Μεταξύ άλλων, ο κ. Ουζούνης τόνισε ότι «το Medical Technology Conference, εδώ και 9 χρόνια, προσπαθεί να φέρει κοντά τον κλάδο, να επιδείξει τις δυνατότητες, τους ανθρώπους και τις προοπτικές στην εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και στους γιατρούς».

Κώστας Μαριάκης

ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΣ, ΣΕΙΒ, ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, ΝΕΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕ

Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο κ. Μαριάκης έκανε λόγο για έναν κατεξοχήν κλάδο καινοτομίας. Όσο για τα προβλήματα, ο κ. Μαριάκης υπενθύμισε ότι «τα νοσοκομεία χρωστάνε πάνω από 1,3 δισ. ευρώ, χωρίς να ληφθούν υπόψη και τα τιμολόγια που δεν έχουν χρεωθεί για τους γνωστούς λόγους, όπως καρδιολογικά, ορθοπαιδικά, χρέη τα οποία και αυτά έχουν ανέλθει σε ποσά άνω των 100 εκατομμυρίων», ζητώντας να γίνουν προσπάθειες από το Υπουργείο Υγείας για την αποπληρωμή νομίμως και σε φυσιολογικούς χρόνους.

Στην ομιλία του, με τίτλο «Ο κλάδος των ιατροτεχνολογικών προϊόντων και η συμβολή του στη βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης», ο κ. Καλαφατάς επεσήμανε τη σημασία του κλάδου για την οικονομία, αφού «αναπτύσσεται συνεχώς, καθώς το 2022 η αξία της αγοράς εκτιμήθηκε περίπου στο 1,3 δισ. και το 2024 αναμένεται ο τζίρος των εταιρειών του κλάδου να φτάσει το 1,4 δισ.». Ωστόσο, ο κ. Καλαφατάς υποστήριξε ότι ο κλάδος πρέπει να αντιμετωπίσει τρία ζητήματα: τις πληρωμές από τα νοσοκομεία, τη δυσκολία στην πρόσβαση στην καινοτομία, λόγω χρονοβόρων διαδικασιών να οριστεί τιμή, και την αδυναμία ιχνηλασιμότητας των ιατροτεχνολογικών προϊόντων.

νά διαγωνισμό. Σε ανοικτή διαδικασία δόθηκαν 447 εκατ. ευρώ και σε απευθείας αναθέσεις 411 εκατ. ευρώ (χωρίς τις αναθέσεις της πανδημίας), ενώ έγιναν 35 χιλιάδες αναθέσεις έναντι 15 χιλιάδων διαγωνισμών.

Γεώργιος Ε. Δαφούλας

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, INNOVATION SPRINT

Θανάσης Πετμεζάς

ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, COSMOONE

Δρ. Παναγιώτης Καλαφατάς ΠΡΟΕΔΡΟΣ & ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, KALTEQ SA

Σε μια διαφωτιστική ομιλία, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία από το ΕΣΗΔΗΣ και το ΚΗΔΜΗΣ, αναφορικά με θέματα συμβάσεων για το χρονικό διάστημα 202223, ο κ. Πετμεζάς επεσήμανε πως έχουν πραγματοποιηθεί 3.000 διαγωνισμοί και 65 χιλιάδες συμβάσεις και αναλογούν σε κάθε διαγωνισμό 20 συμβάσεις ή γίνονται συμβάσεις χωρίς διαγωνισμούς. Όσο για τις προσφορές και τους διαγωνισμούς, κατά μέσο όρο, ο βαθμός ανταγωνισμού είναι τρεις προσφορές α-

Στην ομιλία του, με θέμα «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Procure4Health: Χρηματοδότηση τεχνογνωσίας για υποστήριξη συμβάσεων καινοτομίας, προμηθειών ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού», ο κ. Δαφούλας επεσήμανε πως, στη χώρα μας, το ΕΣΥ δεν έχει διασυνδεθεί με την καινοτομία, σχολιάζοντας ότι «απλά, κάνει προμήθειες και δεν χρησιμοποιεί τις νέες μεθοδολογίες της ΕΕ (PCP/PPI κτλ.) για προσαρμογή της διαδικασίας προμήθειας σε εξειδικευμένες ανάγκες του φορέα, π.χ. νοσοκομείου ή καινοτόμες υπηρεσίες και προϊόντα από νεοφυείς επιχειρήσεις κτλ.». Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Procure4Health προωθεί την ανταλλαγή (twinnings) τέτοιων «καλών πρακτικών διαδικασιών προμήθειας καινοτομίας από ΕΣΥ και ΥΠΕ της ΕΕ, καθώς και τη δημιουργία ενός σχετικού δικτύου επαφών (community) και διαδικτυακών σεμιναρίων».

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Δημήτρης Νίκας

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ, ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ), ΠΡΟΕΔΡΟΣ & ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, MEDTRONIC HELLAS

Στην καίρια ομιλία του, ο κ. Νίκας αναφέρθηκε στη μελέτη του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας, στην οποία καταγράφεται η δυναμική του κλάδου, με αξία 2,3 δισ. και με τον ΣΕΙΒ να έχει το 65% του

μεριδίου της αγοράς. Στα μεγάλα προβλήματα του κλάδου ο κ. Νίκας ενέταξε τις πληρωμές των νοσοκομείων, τα ατιμολόγητα, τη συνέχιση της οριζόντιας εφαρμογής του clawback. Σχολίασε δε πως «εάν το κουβαλάμε και αύριο, δεν μπορούμε να μιλάμε για μια αγορά που θα αναπτυχθεί και θα δώσει λύσεις, αλλά θα μείνει στα ίδια νούμερα». Επί των αυτόματων επιστροφών, ο κ. Νίκας πρόσθεσε πως εμποδίζουν την εισαγωγή της καινοτομίας και την αξιολόγησή της.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ I

«Προμήθειες ιατροτεχνολογικών προϊόντων στο ΕΣΥ - Εμπόδια - Προκλήσεις»

τη διάρκεια του πρώτου Στρογγυλού Τραπεζιού, συζητήθηκε η πρόθεση υιοθέτησης ενός συστήματος παραγγελίας, μέσω πλατφόρμας της ΕΚΑΠΥ, παρεμφερούς με του φαρμάκου, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) του Υπουργείου Υγείας, κ. Άρης Απόστολου. Σε αυτό το εγχείρημα θα ενταχθούν τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα των οποίων η προμήθεια μπορεί να σχεδιαστεί και όχι όσα θα καλύψουν έκτακτες ανάγκες. Ένα θετικό παράδειγμα αποτέλεσε ο διαγωνισμός βαλβίδων, που βασίστηκε σε στοιχεία που συνέλεξε η Επιτροπή Καρδιολόγων, λαμβάνοντας υπόψη και μετεγχειρητικά δεδομένα, πλην του κόστους. Όπως ανέφερε ο κ. Αποστόλου, νέα επικαιροποίηση των προδιαγραφών θα εκδοθεί για προϊόντα όπως είναι οι βηματοδότες και οι απινιδωτές. Για το μέλλον, προβλέπονται οι προμήθειες να γίνουν κεντρικά για το 2024 στο 30%-35%, γενικά για φάρμακα και ιατροτεχνολογικά και εξ αυτών για τα ιατροτεχνολογικά στο 15%-20%, ενώ η διαδικασία θα προχωρά για τα υπόλοιπα προϊόντα, ώστε να ενταχθούν στο σύστημα κεντρικών διαγωνισμών. Για την κεντρική διαδικασία μέσω συστήματος ο διοικητής και πρόεδρος του ΔΣ

του ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», κ. Σωκράτης Μητσιάδης, σχολίασε πως σίγουρα αυτή θα επιταχύνει τις διαδικασίες, καθώς αποτελούν μεγάλο πρόβλημα οι χρόνοι, αφού, για παράδειγμα, για έναν διαγωνισμό 15 χιλ. ευρώ χρειάζονται 40-50 ημέρες. Φυσικά, για να λειτουργήσουν τέτοιες προσπάθειες, σύμφωνα με τον κ. Μητσιάδη, χρειάζεται αλλαγή σε νοοτροπίες. Θετικά έκρινε την κίνηση αυτή και ο κ. Νίκας, με δεδομένο το ότι ο κλάδος θα μπορεί να πληρωθεί νωρίτερα και θα πάψουν να δημιουργούνται ατιμολόγητες αγορές. Ωστόσο, εξέφρασε τις επιφυλάξεις του για την ορθότητα της διαδικασίας δήλωσης αναγκών στην πλατφόρμα της ΕΚΑΠΥ, στοιχείων από τα ίδια τα νοσοκομεία, σχολιάζοντας ότι δεν μετρούν την τωρινή κατανάλωση, αλλά έχουν ως βάση τα περσινά στοιχεία. Με τη σειρά του, ο γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Προμηθευτών Ιατρικών Ειδών (ΠΑΣΥΠΙΕ), κ. Δημήτρης Κανελλόπουλος, σχολιάζοντας τις προδιαγραφές που προβλέπουν οι διακηρύξεις, υποστήριξε πως πρέπει να γίνονται με μια προσέγγιση από το γενικό στο ειδικό και όχι όπως συνέβη έως τώρα από το άκρως εξειδικευμένο στο γενικό. Επεσήμανε ακόμη ότι θα πρέπει να υπάρξει στις προδιαγραφές τεκμηρίωση, να είναι σαφής και να γνωστοποιηθεί σε όλους. Αναγκαία

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

είναι, ακόμη, όπως υπογράμμισε στα λεγόμενά του ο κ. Κανελλόπουλος, η κωδικοποίηση των ειδών για την επικοινωνία με τα νοσοκομεία, αλλά και για τον έλεγχο από την ΕΚΑΠΥ. Σχετικά με το μητρώο, ο κ. Αποστόλου επεξήγησε ότι στο σημερινό ΔΣ του Οργανισμού κατακυρώνεται ο διαγωνισμός για την ενιαία κωδικοποίηση και στο επόμενο διάστημα θα παραδοθεί, ενώ εκεί θα «δέσουν» όλα τα νοσοκομεία τα υλικά τους. Όσο για τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες που χρησιμοποιούν τα νοσοκομεία για την προμήθεια των υλικών (για απευθείας ανάθεση), ο κ. Αποστόλου τις χαρακτήρισε χρήσιμο εργαλείο στα χέρια της διοίκησης, αλλά σημείωσε ότι δεν μπορεί να κρίνει εάν είναι σύννομες, αυτό θα πρέπει να ελεγχθεί από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου. Επί του θέματος, ο κ. Κανελλόπουλος σχολίασε ότι, με τη χρήση πλατφορμών, υπήρξαν οικονομίες κλίμακος και μειώθηκαν οι δαπάνες που λειτούργησαν ως τροχοπέδη για να προχωρήσουν στη φάση των διαγωνισμών. Από τη μεριά του, ο κ. Νίκας υποστήριξε ότι δεν πρέπει να γίνονται για όλα τα είδη κεντρικές προμήθειες, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στο μητρώο προμηθευτών για την αξιολόγηση των εταιρειών και να μειωθεί η γραφειοκρατία. Από την πλευρά του, ο κ. Γεώργιος Ε.

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Άρης Αποστόλου, Πρόεδρος, Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), Υπουργείο Υγείας, Σωκράτης Μητσιάδης, Διοικητής και Πρόεδρος ΔΣ, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Δημήτρης Νίκας, Πρόεδρος ΔΣ, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Medtronic Hellas, Δημήτρης Κανελλόπουλος, Γραμματέας, Πανελλήνιος Σύλλογος Προμηθευτών Ιατρικών Ειδών (ΠΑΣΥΠΙΕ), Γεώργιος Ε. Δαφούλας, Ακαδημαϊκός Υπότροφος Ψηφιακής Διαγνωστικής και Θεραπευτικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ιατρικός Διευθυντής, Innovation Sprint.

Δαφούλας, ακαδημαϊκός υπότροφος Ψηφιακής Διαγνωστικής και Θεραπευτικής στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ιατρικός διευθυντής της Innovation Sprint, υπενθύμισε πως πολλοί

στη χώρα μας εκφράζουν την αγωνία για το αν η Ελλάδα μπορεί να καταφέρει το RRF και το νέο ΕΣΠΑ μέχρι το 2026, καθώς το έργο θα καταγράψει πρώτα τις ανάγκες των νοσοκομείων και μετά θα τις

καλύψει. Η Ελλάδα έχει να κάνει ψηφιοποίηση νοσοκομείων από το Γ’ ΚΠΣ, σχολίασε ο κ. Δαφούλας, ενώ επεσήμανε ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε το «τρένο» της ψηφιακής διαγνωστικής.

Παρουσιάσεις νέων λύσεων που προσφέρει η ιατρική τεχνολογία Δρ. Αθανάσιος Ν. Χαλαζωνίτης

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ»

Στην ομιλία του οι «Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης στη Μαστογραφία» ο Δρ. Αθ. Χαλαζωνίτης εξήγησε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη συμβάλλει στην ανίχνευση του καρκίνου, την υποστήριξη ιατρικών γνωματεύσεων, την ανταπόκριση νεο-επικουρικής χημειοθεραπείας, την εκτίμηση βαθ-

μού κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου κ.ά. Ο Δρ. Αθ. Χαλαζωνίτης υποστήριξε ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να αντικατασταθεί ο ακτινολόγος από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Μείζονος σημασίας είναι, όπως διευκρίνισε ο ειδικός, το γεγονός ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη βοηθά τον ακτινολόγο να εκτιμήσει τον κίνδυνο εάν κάποτε στη ζωή μιας γυναίκας θα αναπτύξει καρκίνο μαστού, ακόμη βοηθά να επιλέξει ποια περιστατικά θα εξεταστούν πρώτα, ενώ παρέχει καλύτερη εικόνα ώστε οι γιατροί να κάνουν καλύτερη διάγνωση.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Νίκος Κουρεντζής

γραφημάτων σε μεγάλες βάσεις δεδομένων είναι δυνατόν να προβλεφθεί η καρδιακή ανεπάρκεια, η κολπική μαρμαρυγή κ.ά. και να προληφθούν καρδιομεταβολικές παθήσεις. Αλγόριθμοι μπορούν ακόμη να εντοπίζουν μεταλλάξεις. Η Τεχνητή Νοημοσύνη συνιστά ένα ισχυρό εργαλείο, που βοηθά να πιστοποιηθεί η πρόληψη, να ταξινομηθούν δεδομένα, να συμπληρωθεί η κλινική εμπειρία και, με μοντέλα, να εξηγηθούν μηχανισμοί καρδιακών παθήσεων.

COUNTRY HEAD RADIOLOGY ΤΗΣ BAYER ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ, ΚΥΠΡΟ, ΙΣΡΑΗΛ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, ΜΑΛΤΑ ΚΑΙ ΜΟΛΔΑΒΙΑ

Δέρκος Καλογρίδης

Με τη σειρά του, ο κ. Κουρεντζής, εξηγώντας πώς η καινοτομία συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη, ισχυρίστηκε ότι «η βιώσιμη ανάπτυξη στην Ακτινολογία είναι μονόδρομος», αποσαφηνίζοντας πως βελτιώνει τα έσοδα μέσω της χρήσης καινοτόμων λύσεων, αλλά και την κερδοφορία με τη μείωση του λειτουργικού κόστους. Ακόμη, διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τους όλο και πιο αυστηρούς κανόνες που θεσπίζονται από την EU και την εθνική νομοθεσία. Ήδη, ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού είναι ευαισθητοποιημένο σε θέματα που αφορούν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Στο πνεύμα αυτό, ο κ. Κουρεντζής αναφέρθηκε στο πρόγραμμα re:contrast, που έχει ξεκινήσει η Bayer, για την ανάκτηση υπολειμμάτων σκιαγραφικών μέσων.

ασθενών, ενώ επιτρέπει την καλύτερη συμμόρφωσή τους και εξασφαλίζει τη μείωση του συνολικού κόστους όχι μόνο στην παροχή μιας θεραπείας, αλλά και στη διαχείριση ενός ασθενούς, με όφελος και για την κοινωνία. Συμπλήρωσε ακόμη ότι η Εξατομικευμένη Ιατρική προχωρά γρήγορα, με αποτέλεσμα η Δημόσια Υγεία να γίνεται καλύτερη.

Πολυχρόνης Δηλαβέρης

MD, PHD, FESC, FEHRA, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΣΥ, ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Γιώργος Κλέτσας

PRINCIPAL, EAST EUROPE, RUSSIA & GREECE, IQVIA TECHNOLOGY SOLUTIONS

Με θέμα ομιλίας «Εξατομικευμένη Ιατρική συνδυάζοντας MedTech, Pharma και τεχνολογία», ο κ. Κλέτσας τόνισε πως, τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό ολοένα και μεγαλύτερης ταχύτητας, βλέπουμε τη σύγκλιση του Med Tech, του Pharma και του Health Τech. O συνδυασμός τους βελτιώνει όλο και περισσότερο τα αποτελέσματα των θεραπειών και την υγεία των

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ, ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ), COUNTRY MANAGER, ΑΒΒΟΤΤ DIABETES CARE ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟ

Αναφορικά με τις «Εφαρμογές της Τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στην Καρδιολογία», ο κ. Δηλαβέρης υποστήριξε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη πρέπει να θεωρηθεί ορόσημο στην εξέλιξη των διαγνωστικών πράξεων στην Καρδιολογία. Από ανάλυση εκατοντάδων χιλιάδων καρδιο-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

Στην ομιλία του «Διαβήτης: Νέες τεχνολογίες παρακολούθησης γλυκόζης και αντιμετώπισης της νόσου», ο κ. Καλογρίδης παρουσίασε μελέτη που κατέδειξε πως το 80% των κρατικών πόρων για τον διαβήτη κατευθύνονται στη διαχείριση επιπλοκών (καρδιακές παθήσεις, νοσηλείες, νεφροπάθεια κ.ά.). Επίσης, η μελέτη-ορόσημο UKPS κατέδειξε, όπως επεσήμανε ο ίδιος, ότι η εφαρμογή του συστήματος μείωσε τις επιπλοκές, «ρίχνοντας» κατά μία μονάδα τη γλυκοζυλιωμένη. Με τα παραπάνω δεδομένα, ο σύνδεσμος έχει καταθέσει προτάσεις ώστε η σύγχρονη τεχνολογία να ενσωματωθεί στις αποζημιώνεις, με επενδύσεις του ΕΟΠΥΥ και του Υπουργείου Υγείας στις νέες τεχνολογίες και προσαρμογές των προϋπολογισμών για νέα προϊόντα.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ II

«Αξιολόγηση και ορθολογική διαχείριση των νέων τεχνολογιών στον διαβήτη»

το πλαίσιο του δεύτερου Στρογγυλού Τραπεζιού, συζητήθηκε η πρόσβαση των διαβητικών στην Ελλάδα στα σύγχρονα ψηφιακά συστήματα καταγραφής. Ο κ. Χρήστος Δαραμήλας, βιολόγος, MSc: «Κλινική και Βιομηχανική Φαρμακολογία και Τοξικολογία», «Φροντίδα στον Σακχαρώδη Διαβήτη», πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), υποστήριξε πως η τεχνολογία θα έπρεπε να προσφέρεται σε όλους, αλλά επειδή δεν είναι απόλυτα εφικτό αυτό, θα μπορούσαν να ενταχθούν στα νέα συστήματα οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και ασθενείς σε προχωρημένο στάδιο. Ο γιατρός θα μπορούσε να προεκτείνει την εφαρμογή σύγχρονου προϊόντος σε κάποιον πάσχοντα, γιατί πιστεύει πως θα είναι καλύτερη η παρακολούθηση. Όσο για το ποιοι θα μπορούσαν να λάβουν τα νέα συστήματα, η κ. Βάια Λαμπαδιάρη, MD, PhD, καθηγήτρια ΠαθολογίαςΕνδοκρινολογίας στο ΕΚΠΑ, συμφώνησε ότι θα πρέπει να είναι αυτοί οι ασθενείς που έχουν μεγάλη διακύμανση του ζαχάρου μέσα στην ημέρα, που μοιάζει με διαβήτη τύπου 1, αυτοί που έχουν αναπτύξει επιπλοκές, καθώς και οι ασθενείς που είναι πιο νέοι και έχουν πιο δύσκολο τρόπο ζωής, που πρέπει να μετριούνται αλλά δεν μπορούν, λόγω της καθημερινότητάς τους. Όσο για τις αντλίες ινσουλίνης που χορηγούνται στον διαβήτη τύπου 1, η κ. Λαμπαδιάρη επεσήμανε πως υπάρχουν ελληνικές δημοσιεύσεις που καταμαρτυρούν ότι δεν ενδείκνυνται για όλους, αλλά σε ένα μεγάλο ποσοστό οι ασθενείς ωφελούνται και αλλάζει η ζωή τους. Ο κ. Κωνσταντίνος Δ. Ζαχαρόπουλος, ορθοπαιδικός χειρουργός, προϊστάμενος του Τμήματος Σχεδιασμού Παροχών, Κοστολόγησης-Τιμολόγησης Ιατροτεχνολογικού, Υγειονομικού Υλικού και ΣΕΔ, Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού, ΕΟΠΥΥ, εξήγησε πως για να προχωρήσει η πρόταση εφαρμογής τους πρέπει να γίνει μια πιο μεγάλη συζήτηση «για να δούμε πού θα βρεθούν χρήματα». Οι προϋπολογισμοί του ΕΟΠΥΥ είναι

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Κωνσταντίνος Δ. Ζαχαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Προϊστάμενος Τμήματος Σχεδιασμού Παροχών, Κοστολόγησης-Τιμολόγησης Ιατροτεχνολογικού, Υγειονομικού Υλικού και ΣΕΔ, Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού, ΕΟΠΥΥ, Δέρκος Καλογρίδης, Αντιπρόεδρος ΔΣ, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), Country Manager, Abbott Diabetes Care για Ελλάδα και Κύπρο, Βάια Λαμπαδιάρη MD, PhD, Καθηγήτρια Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας, ΕΚΠΑ, Χρήστος Δαραμήλας, Βιολόγος, MSc: «Κλινική και Βιομηχανική Φαρμακολογία και Τοξικολογία», «Φροντίδα στον Σακχαρώδη Διαβήτη», Πρόεδρος, Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ).

κλειστοί και αφορούν όλο το υγειονομικό υλικό, αλλά σε όλα τα σημεία υπάρχουν ελλείμματα, οπότε δεν είναι εύκολο να μεταφερθούν κονδύλια για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης ομάδας. Για αρχή, πρέπει να καθοριστούν οι ομάδες ασθενών στις οποίες θα μπορούσε να επεκταθεί η αποζημίωση, καθώς και να βρεθούν τα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

κονδύλια, και από εκεί να μεταφερθούν στον προϋπολογισμό για τον διαβήτη. Η διαφορά με την παλαιά τεχνολογία είναι μεγάλη, παραδέχθηκε ο κ. Ζαχαρόπουλος, προσθέτοντας πως μέχρι πέρυσι υπήρχε αποζημίωση των συστημάτων καταγραφής, η οποία ήταν ισόποση με τα χρήματα που σπαταλούσαμε για τον παραδοσιακό τρόπο μέτρησης, ακόμη και για τους ασθενείς με ΣΔ1. «Πετύχαμε από τον Αύγουστο του 2022 να διπλασιάσουμε σχεδόν τα χρήματα που δίνουμε ανά ασθενή για συστήματα καταγραφής γλυκόζης» σημείωσε ο κ. Ζαχαρόπουλος. Οι ασθενείς με ΣΔ2 παίρνουν ακόμη λιγότερες ταινίες μέτρησης από ό,τι ένας διαβητικός τύπου 1, άρα αυτή τη στιγμή η διαφορά είναι στο τετραπλάσιο. «Οπότε δεν είναι εύκολο να

διαβούμε αυτό το σκαλοπάτι από πλευράς πόρων» εξήγησε ο κ. Ζαχαρόπουλος. Σχετικά με την παρακολούθηση του «κέρδους» από την εφαρμογή των νέων συστημάτων, ο κ. Καλογρίδης ανέφερε ότι υπάρχουν διαθέσιμα ελληνικά στοιχεία που δείχνουν τη βελτίωση που είχαν με τη χρήση της τεχνολογίας φλας. Από τον ΣΕΙΒ έχουν καταθέσει real data για τη βελτίωση της χρήσης τεχνολογίας φλας και αυτά μπορούν να είναι διασυνδεδεμένα με τον ΕΟΠΥΥ, ώστε να είναι εφικτός ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο για την εξέλιξη της θεραπείας. Από τη μεριά του, και ο κ. Δαραμήλας διαβεβαίωσε ότι υπάρχουν δεδομένα από την ΗΔΙΚΑ και θα μπορούσε το Υπουργείο Υγείας να τα διαθέσει σε φορείς του, όπως

ο ΕΟΠΥΥ, για την αξιοποίησή τους. Με την υιοθέτηση των συστημάτων παρακολούθησης, πρόσθεσε ο κ. Καλογρίδης, «υπάρχουν οφέλη άμεσα, όπως είναι η μείωση ημερών νοσηλείας, που πάλι ο ΕΟΠΥΥ θα πλήρωνε και από το κονδύλι των νοσηλειών». Όπως πρότεινε ο κ. Καλογρίδης, θα μπορούσαν να διεκδικηθούν πόροι και να μετακινηθούν από το κονδύλι των νοσηλειών, γιατί με τέτοιες επενδύσεις σε συστήματα παρακολούθησης θα μειωθεί το κόστος νοσηλείας. Με την αξιολόγηση στα κλινικά οφέλη, θα μπορούσε ακόμη και για τους ασθενείς με ΣΔ2 να βρεθεί ένα σχήμα, ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών στις οποίες εφαρμόζεται η ανταπόδοση, ανάλογα με την αποτελεσματικότητα που έχει.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ IΙI

«Αξιολόγηση και αποζημίωση νέων ιατροτεχνολογικών προϊόντων από τον ΕΟΠΥΥ»

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Θεανώ Καρποδίνη, Διοικήτρια & Πρόεδρος ΔΣ, Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), Γιώργος Καλαμίτσης, Πρόεδρος ΔΣ, Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», Νίκος Μανιαδάκης, Καθηγητής Αξιολόγησης, Διοίκησης και Πολιτικής Υπηρεσιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Παναγιώτης Στραβόλαιμος, Βιολόγος-Βιοχημικός, Διευθύνων Σύμβουλος, Menarini Diagnostics SA, Μέλος ΔΣ, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), Νίκη Ραμοπούλου, Βιολόγος-Βιοϊατρικός Επιστήμονας MSC, Γενική Διευθύντρια, GNP Diagnostics.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

το τρίτο Στρογγυλό Τραπέζι συζητήθηκε το θέμα τη δημιουργίας Επιτροπής Αξιολόγησης σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και συλλόγους ασθενών. Η κ. Θεανώ Καρποδίνη, διοικήτρια και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), υποστήριξε ότι ο Οργανισμός αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις στο πεδίο των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αξιολόγηση. Η δημιουργία Επιτροπής Αξιολόγησης θεωρείται πρόκληση, αλλά πλέον υπάρχει η κατάλληλη συγκυρία για να προχωρήσει, σύμφωνα με την κ. Καρποδίνη. Η πρόκληση έχει τέσσερα βήματα, καθώς ήδη ο Οργανισμός «τρέχει» τεράστια έργα ψηφιοποίησης, όπως και τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, για να συνδεθούν όλες οι πληροφορίες που είναι διάχυτες σε μητρώα, καθώς και ο ψηφιακός φάκελος. Η επιτροπή θα συνεργάζεται με επιστημονικούς φορείς και συλλόγους ασθενών για να ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις και να προχω-

ρήσουν οι σωστές διαδικασίες και μέχρι να φτιαχτεί ένας ανεξάρτητος φορέας αξιολόγησης, θα λειτουργήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα σε βασικά είδη. Σχετικά με τη συμμετοχή των ασθενών στο εγχείρημα, ο κ. Γιώργος Καλαμίτσης, πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», υποστήριξε πως «η δημοκρατία στην Υγεία πρέπει να είναι πάγιο αίτημα όλων των πολιτών». Η συμμετοχή των ασθενών θα βοηθήσει στον γόνιμο διάλογο και στην αξιοκρατία. Για τη δε μετάβαση σε οργανισμό αξιολόγησης, ο κ. Νίκος Μανιαδάκης, καθηγητής Αξιολόγησης, Διοίκησης και Πολιτικής Υπηρεσιών Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, συμφώνησε με τη διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ ότι μια επιτροπή δεν αρκεί, αλλά χρειάζεται ένας Οργανισμός με ανθρώπους με κατάλληλες γνώσεις, κατάλληλα εργαλεία και δεδομένα, για να συντάξουν τις αναγκαίες επιστημονικές αναλύσεις και μετά να διαπραγματευτούν. «Πρέπει να φτιάξουμε φορέα», υποστήριξε χαρακτηριστικά

ο καθηγητής, τονίζοντας ότι αυτός μπορεί να εξοικονομήσει πόρους για την Πολιτεία. Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία, δεν χρειάζεται κάποια μακροχρόνια διαδικασία, αλλά μια πρώτη διαπραγμάτευση, με την εισαγωγή της τεχνολογίας στην αγορά, και στον βαθμό που υπάρχουν δεδομένα (real data evidence) αρχίζει η αποζημίωση με βάση την αποτελεσματικότητα της θεραπείας και την επίπτωση στη ζωή των ασθενών. Από τη μεριά του, ο κ. Παναγιώτης Στραβόλαιμος, βιολόγος-βιοχημικός, διευθύνων σύμβουλος της MENARINI Diagnostics SA και μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), υποστήριξε ότι σε όλη την προσπάθεια υπάρχει δυσκολία με την ένταξη εξειδικευμένου επιστημονικού κεφαλαίου, λόγω του “brain drain”, αλλά ο ΣΕΙΒ έχει κρατήσει μια υποδομή ανθρώπων με μεγάλη τεχνογνωσία. Επίσης, δυσκολία αντιμετωπίζει ο κλάδος με το clawback, το οποίο αποτελεί «μια διπλή φορολόγηση χωρίς αντικείμενο». Σε ό,τι αφορά τις υποδομές, ο κ. Στραβό-

λαιμος ανέφερε ως παράδειγμα το εξής: υπολογίζεται ότι διατίθενται παγκοσμίως 600 χιλιάδες ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αλλά ο ΕΟΦ διαθέτει ένα τμήμα που αποτελείται από δύο άτομα… Αναφορικά με τα εμπόδια που συναντά ο κλάδος, η κ. Νίκη Ραμοπούλου, βιολόγος-βιοϊατρικός επιστήμονας MSC, γενική διευθύντρια της GNP Diagnostics, στάθηκε στις στρεβλώσεις που δημιουργούνται με το μέτρο του clawback και τους προϋπoλογισμούς του ΕΟΠΥΥ, που «δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και τον πληθυσμό». Οι εταιρείες δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν, όπως τόνισε η κ. Ραμοπούλου, σχολιάζοντας ότι η προείσπραξη του clawback και ο τρόπος που γίνεται δημιουργούν τεράστιο λογιστικό πρόβλημα. Ανέφερε δε, χαρακτηριστικά, «εμείς παίρνουμε βεβαίωση για ποσά που μας προκρατούνται σήμερα, ενάμιση μήνα μετά, χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα να κόψουμε πιστωτικό τιμολόγιο» και πρόσθεσε ότι, στην πραγματικότητα, οι εταιρείες «δανείζουν» και ΦΠΑ στην εφορία.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

12th Clinical Research Conference

Γραφεία κλινικών μελετών στα νοσοκομεία Στις αρχές του έτους η υπουργική απόφαση για τη λειτουργία τους ©Ελένη Παπαδάκη/PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι

ντός Ιανουαρίου θα εκδοθεί η υπουργική απόφαση που θα καθορίζει τη στελέχωση και τη λειτουργία των νέων γραφείων κλινικών μελετών που θα δημιουργηθούν στα μεγάλα νοσοκομεία, όπως ανακοινώθηκε στο 12th Clinical Conference. Χάρη στα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται αύξηση κατά 70% του αριθμού αιτήσεων διεξαγωγής κλινικών μελετών στην Ελλάδα. Θα εφαρμοστούν ευνοϊκές πολιτικές για την άνθηση των κλινικών μελετών, όπως διαβεβαίωσε ο υπουργός Υγείας, κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, χαιρετίζοντας το συνέδριο. Ο υπουργός πρόσθεσε ότι χρειάζεται και η

βοήθεια της φαρμακοβιομηχανίας, με στόχο την αύξηση του ποσοστού των επενδύσεων σε κλινικές μελέτες από το RRF. Επίσης, θα δημιουργηθεί «εύφορο έδαφος» και για επενδύσεις από εταιρείες που δεν έχουν έδρα στη χώρα μας, πρόσθεσε, μεταξύ άλλων, ο κ. Χρυσοχοΐδης. Έμπειροι ομιλητές κατέθεσαν τις προτάσεις τους, κατά τις εργασίες του συνεδρίου, και αποσαφήνισαν ποια πρέπει να είναι τα προσόντα των στελεχών των γραφείων κλινικών μελετών που θα αποτελέσουν το επίκεντρο του πολυπόθητου κατάλληλου οικοσυστήματος στα νοσοκομεία. Σαφώς, χρειάζεται η ενσωμάτωση της τεχνολογίας για την οργάνωση των δεδομένων

καθώς και η διασύνδεση των νοσοκομείων, όπως τονίστηκε από τους συνέδρους. Ευκαιρία αποτελεί για τη χώρα μας να αναδειχθεί πρωτοπόρα η διεξαγωγή αποκεντρωμένων μελετών, αρκεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες και να έχει προβλέψει τις γόνιμες συνθήκες με νομοθετικές αλλαγές. Το 12th Clinical Research Conference (#crco23) διοργανώθηκε από την ethosEVENTS, τον ενημερωτικό ιστότοπο υγείας virus. com.gr και το περιοδικό πολιτικής της υγείας Pharma & Health Business. Το συνέδριο διεξήχθη με φυσική παρουσία στο ξενοδοχείο Divani Caravel και με παράλληλη online μετάδοση των εργασιών του μέσα από το LiveOn Expo Complex.

Μιχάλης Χρυσοχοΐδης

Υπουργείου Υγείας υποσχέθηκε ότι θα επιλύσει θέματα που σχετίζονται με σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών και ρυθμίσεων, όπως είναι η υλοποίηση του Εθνικού Μητρώου Βιοϊατρικής Έρευνας και η δημιουργία ενός οικοσυστήματος στα νοσοκομεία που θα ιδρύσουν γραφεία κλινικών μελετών, τα οποία θα αποτελέσουν τον πυρήνα για την πραγματοποίηση των σχετικών διαδικασιών, η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων με τη συμμετοχή των εμπλεκομένων στη διεξαγωγή των κλινικών μελετών. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνεται η περαιτέρω ενίσχυση των οικονομικών κινήτρων για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία αλλά και των επενδυτικών κινήτρων για φαρμακευτικές εταιρείες που δεν έχουν παρουσία στην Ελλάδα.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ Στον θεσμικό του χαιρετισμό, ο υπουργός Υγείας, αναγνωρίζοντας την πολύπλευρη αξία των κλινικών μελετών, δεσμεύτηκε να δημιουργηθούν κίνητρα και να βελτιωθούν οι δείκτες δραστηριοποίησης στην κλινική έρευνα που θα οδηγήσουν στην επένδυση σημαντικών κεφαλαίων. Ήδη, με το επενδυτικό clawback, στο οποίο παρελήφθησαν και κλινικές μελέτες, από τα 250 εκατ. ευρώ από το RRF ένα ποσοστό 5%, 12,5 εκατ. ευρώ, έχει διατεθεί για κλινικές μελέτες, αλλά ο υπουργός σημείωσε χαρακτηριστικά πως είναι «ευχής έργον να μεγαλώσει (το ποσοστό) μέσω πολιτικών που θα ασκήσουμε και της προσπάθειας της φαρμακοβιομηχανίας». Η ηγεσία του

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ I

«Μέτρα και κίνητρα για την προώθηση των κλινικών μελετών στην Ελλάδα»

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Λίλιαν Βιλδιρίδη, Γενική Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Υπουργείο Υγείας, Ευαγγελία Κοράκη, Πρόεδρος HACRO (Hellenic Association of CROs), Πρόεδρος & Διευθύνουσα Σύμβουλος, Coronis Research ΑΕ, Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Διευθυντής, PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), Νίκος Κωστάρας, Γενικός Διευθυντής Ελλάδας, IQVIA, Γιάννης Χονδρέλης, Διευθυντής Ιατρικού Τμήματος, Φαρμασέρβ-Λίλλυ, Συντονιστής Ομάδας Κλινικών Μελετών ΣΦΕΕ.

ατά το πρώτο Στρογγυλό Τραπέζι, η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας, κ. Λίλιαν Βιλδιρίδη, επεσήμανε ότι μέσα σε δύο έτη έχει σημειωθεί αύξηση κατά 70% των φακέλων που υποβάλλονται στον ΕΟΦ. «Το 2022 είχαμε 274 φακέλους, το 2019 είχαμε 174 και το 2018 είχαμε 134. Το 2022 είχαμε αύξηση 56% σε σχέση με το 2019». Όσο για το τρέχον έτος, έχουν κατατεθεί 227 φάκελοι για φάρμακα (έως αρχές Νοεμβρίου), ήδη έχουν εγκριθεί 129, ενώ σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι ο αριθμός είναι αυξημένος. Προτεραιότητα δίνεται, όπως εξήγησε η κ. Βιλιδιρίδη, στην προτυποποίηση των συμβάσεων ανά κατηγορία, ενώ, κατόπιν της συνάντησης της ομάδας εργασίας του υπουργείου για τις κλινικές μελέτες, πριν τα Χριστούγεννα, όπως ανακοίνωσε η γενική γραμματέας, αρχές Ιανουαρίου θα είναι έτοιμη η υπουργική απόφαση για τη θεσμοθέτηση των γραφείων κλινικών μελετών στα νοσοκομεία. Στα ενθαρρυντικά στοιχεία αύξησης των κλινικών μελετών στη χώρα στάθηκε και η πρόεδρος της HACRO (Hellenic Association of CROs), πρόεδρος και διευθύνουσα

σύμβουλος της Coronis Research ΑΕ, κ. Ευαγγελία Κοράκη, προσθέτοντας ότι χρειάζονται περαιτέρω ενίσχυση και σταθερό προσωπικό οι αρμόδιοι φορείς για να διασφαλιστεί η ταχύτερη έγκριση των κλινικών μελετών. Επίσης, η κ. Κοράκη υποστήριξε ότι είναι αναγκαία η καλλιέργεια μιας κουλτούρας αλλαγών και προσαρμογής σε αυτές, ενώ χαιρέτισε την πρόθεση της ηγεσίας του υπουργείου για ενίσχυση επενδύσεων φαρμακευτικών εταιρειών που δεν έχουν έδρα στην Ελλάδα. Από τη μεριά του, ο γενικός διευθυντής του PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), κ. Ιωάννης Κωτσιόπουλος, τόνισε ότι υπήρξαν βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο, αλλά χρειάζονται τα οικονομικά κινητήρια στις εταιρείες, γιατί δραστηριοποιούνται σε παγκόσμιο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Στην αύξηση των κλινικών μελετών στα νοσοκομεία θα συνέβαλλε η μεγέθυνση του ποσοστού των εσόδων τους από τις έρευνες, ώστε μέρος τους να αποδίδεται όχι μόνο για την αγορά και τη βελτίωση εξοπλισμών και υποδομών, αλλά και για να ενισχυθούν οι επιστήμονες και το προσωπικό που συμμετέχει σε αυτές. Την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών

πρόβαλε ο κ. Νίκος Κωστάρας, γενικός διευθυντής Ελλάδας της IQVIA, με την παράλληλη υποβολή στα νοσοκομεία και στον ΕΟΦ για την εξοικονόμηση χρόνου. Ο κ. Κωστάρας υπογράμμισε, στα λεγόμενά του, ότι θα πρέπει να υπάρχει στο Υπουργείο Υγείας πρόσωπο επιφορτισμένο με τις κλινικές μελέτες και να προχωρήσει άμεσα η θεσμοθέτηση του γραφείου κλινικών μελετών στα νοσοκομεία, που έχει καθυστερήσει εδώ και έναν χρόνο. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο διευθυντής του Ιατρικού Τμήματος της Φαρμασέρβ-Λίλλυ, συντονιστής της Ομάδας Κλινικών Μελετών του ΣΦΕΕ, κ. Γιάννης Χονδρέλης, δήλωσε: «Δεν είμαστε ευχαριστημένοι από την εξέλιξη και την πορεία των κλινικών μελετών στην Ελλάδα», αφού, όπως εξήγησε, για 12 χρόνια η χώρα μας εξακολουθεί να είναι ουραγός στην Ευρώπη. Για να περάσουμε σε μια θέση πιο ανταγωνιστική παίζει ρόλο το επενδυτικό πλαίσιο, η σταθερότητα και η κατάσταση της οικονομίας». Οι υψηλές εισφορές, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση εισαγωγής νέων προϊόντων, είναι χαρακτηριστικά μιας χώρας που δεν αγαπά την καινοτομία, συμπλήρωσε ο κ. Χονδρέλης.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΙI

«Ίδρυση και λειτουργία γραφείων κλινικών μελετών στο ΕΣΥ: Αρμοδιότητες-Στελέχωση-Εμπόδια»

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Όλγα Μπαλαούρα, Πρόεδρος ΔΣ & Διοικήτρια ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Σπύρος Αποστολόπουλος, Διοικητής, ΠΓΝ «Αττικόν», Δρ Βαρβάρα Μπαρούτσου, Εσωτερικός Παθολόγος, Εμπειρογνώμων Φαρμακευτικής Ιατρικής, Σύμβουλος Έρευνας & Πειραματικής Ανάπτυξης στις Ιατρικές Επιστήμες, Επίτιμο Μέλος-τέως Πρόεδρος ΕΛΕΦΙ, Πρόεδρος Διεθνούς Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής IFAPP, Κάλλια Αναστασοπούλου, Προϊσταμένη Τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης, Μέλος Επιτροπής Λογαριασμού, 7η ΥΠΕ Κρήτης, Κατερίνα Μαντοπούλου, Γραμματέας HACRO (Hellenic Association of CROs), Head of Clinical Operations, Creative Pharma & HR Services, Αγγελίνα Μαυράκη, Clinical Studies’ Unit Head, Greece, Sanofi.

το δεύτερο Στρογγυλό Τραπέζι, η πρόεδρος του ΔΣ και διοικήτρια του ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», κ. Όλγα Μπαλαούρα, περιέγραψε το υβριδικό μοντέλο του τμήματος κλινικών μελετών που δημιουργήθηκε στο νοσοκομείο μετά τη στρατηγική συμφωνία συνεργασίας με την HACRO. Η κ. Μπαλαούρα εκτίμησε ότι η υπουργική απόφαση θα λύσει τα θέματα αυτονομίας του τμήματος, ακόμη και της οικονομικής αυτοτέλειας, καθώς, σήμερα, οι διοικήσεις των νοσοκομείων που διεξάγουν μελέτες δεν μπορούν να έχουν εικόνα για τα οικονομικά των κλινικών μελετών εντός του υγειονομικού ιδρύματος. Την εμπειρία του μετέφερε και ο διοικητής του ΠΓΝ «Αττικόν», κ. Σπύρος Αποστολόπουλος, καθώς, σήμερα, πλέον, «τρέχουν» 124 κλινικές μελέτες στο νοσοκομείο. Ο κ. Αποστολόπουλος έκρινε ως θετικό το νέο νομοθέτημα και επεσήμανε πως η στελέχωση των γραφείων θα πρέπει να απαρτίζεται από βασικές ειδικότητες, ενώ σημείωσε ότι υπάρχουν δυνατότητες για συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα με ανάθεση έργου. Στη διαφορά της Ελλάδας με την Ευρώπη

και τις ΗΠΑ στη διαχείριση των οικονομικών των κλινικών μελετών από φορείς εκτός νοσοκομείου στάθηκε και η δρ. Βαρβάρα Μπαρούτσου, εσωτερική παθολόγος, εμπειρογνώμων Φαρμακευτικής Ιατρικής, σύμβουλος Έρευνας & Πειραματικής Ανάπτυξης στις Ιατρικές Επιστήμες, επίτιμος μέλος-τέως πρόεδρος της ΕΛΕΦΙ, πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής IFAPP. Η κ. Μπαρούτσου περιέγραψε την αναγκαιότητα πολυπληθούς στελέχωσης από διαφορετικές ειδικότητες και τις διοικητικές θέσεις για την υποστήριξη του ερευνητικού έργου και επεσήμανε τον ζωτικό ρόλο που θα έχει η εκπαίδευση των στελεχών στα good clinical practices. Από τη μεριά της, η κ. Κάλλια Αναστασοπούλου, προϊσταμένη του τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης, μέλος της Επιτροπής Λογαριασμού της 7ης ΥΠΕ Κρήτης, εξήγησε ότι 4 από 7 νοσοκομεία της Κρήτης είναι αρκετά ενεργά και όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν μεγάλο ενδιαφέρον να εκπαιδευτούν στο πώς να ελέγχουν τις διαδικασίες. Σημαντικό είναι να υπάρχει ενιαία διαδικασία σε όλα τα νοσοκομεία, σύμφωνα με την κ. Αναστασοπούλου, «που

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

θα προέρχεται από υπουργείο και θα διαχέεται προς όλους τους φορείς», καθώς και να υπάρχει ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο, για να λύσει κενά και παραλείψεις. Σε ό,τι αφορά τη στελέχωση των γραφείων, η κ. Κατερίνα Μαντοπούλου, γραμματέας της HACRO (Hellenic Association of CROs), Head of Clinical Operations, Creative Pharma & HR Services, υποστήριξε πως ένα γραφείο δεν θα πρέπει να στελεχώνεται από ένα άτομο που να ασχολείται μόνο με τη γραφειοκρατία. Ο Νόμος έχει επιγραμματικά ορίσει τρεις αρμοδιότητες: την ομαλή διεξαγωγή με συμμόρφωση στους νόμους, την παρακολούθηση του φακέλου των μελετών, την επιτήρηση διοικητικών διαδικασιών, αρμοδιότητες που χρειάζονται εκπαίδευση αλλά και στρατηγικό στόχο. Επί του θέματος, η κ. Αγγελίνα Μαυράκη, Clinical Studies’ Unit Head, Greece, Sanofi, υπενθύμισε πως ο ΣΦΕΕ έχει στείλει πρόταση για job description σχετικά με τις αρμοδιότητες των στελεχών και τα προτεινόμενα προσόντα. Τα στελέχη θα έχουν θέση κομβικής σημασίας, γιατί αποτελούν «άνθρωπο-κρίκο μιας αλυσίδας (…)» υπενθύμισε η κ. Μαυράκη.

Καλές πρακτικές στον χώρο των κλινικών μελετών Γεώργιος Βαρδαμίδης

Αθανασία Μανδάλου

Cagatay M. Culcuoglu

Στην παρουσίασή του, με τίτλο «Ανάπτυξη και Παραγωγή Μονοκλωνικών Αντισωμάτων-H DEMO επενδύει στη Βιοτεχνολογία», ο κ. Βαρδαμίδης τόνισε ότι η DEMO είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία που θα μπει στον χώρο της βιοτεχνολογίας και ανέλυσε το πολυσχιδές επενδυτικό πλάνο, αξίας 356 εκατ. ευρώ, «με τη δημιουργία μιας πρότυπης μονάδας παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων στον Άγιο Στέφανο Αττικής». Από αυτήν την επένδυση θα προκύψουν κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ και ήδη η DEMO βρίσκεται σε επαφή με εταιρείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στις πρώτες μελέτες θα ενταχθούν 100 άτομα και στην επόμενη φάση μερικοί χιλιάδες ασθενείς, σε μελέτες που ιδανικά θα μπορούσαν να εξελιχθούν στην Ελλάδα και, εάν είναι δυνατόν, η εταιρεία θα στηρίξει τη χώρα μας, όπου είναι εφικτό.

Στην παρουσίαση με τίτλο «Καλές πρακτικές στη διεξαγωγή κλινικών μελετών στο Νοσοκομείο: ΓΝ Παπαγεωργίου», η κ. Μανδάλου παρουσίασε τη συνεργατική ηλεκτρονική πλατφόρμα που δημιουργήθηκε από υπαλλήλους διαφορετικών κλινικών του νοσοκομείου, διευκολύνοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό το έργο των κλινικών μελετών. Με αναφορά στην πρωτοπόρο και καινοτόμο Μονάδα Κλινικών Ερευνών του νοσοκομείου, καθώς είναι η πρώτη φορά που λειτουργεί στη χώρα μας, η κ. Μανδάλου ανέφερε ότι διεξάγονται κλινικές μελέτες φάσης Ι σε υγιείς ανθρώπους, μελέτες βιοϊσοδυναμίας καθώς και μελέτες φαρμακοεπαγρύπνησης και φαρμακοεπιδημιολογίας. Συνολικά, όπως περιέγραψε η κ. Μανδάλου, κάθε έτος, πραγματοποιούνται 70 νέες και τροποποιημένες μελέτες, είτε παρεμβατικές, με χορήγηση ερευνητικού φαρμάκου, είτε μη παρεμβατικές, χωρίς τη χορήγηση ερευνητικού φαρμάκου, καθώς και τρεις βασικές πειραματικές μελέτες από μονάδα πειραματικής έρευνας.

Στην παρουσίασή του, με τίτλο “AI in Clinical Trials”, ο κ. Culcuoglu σημείωσε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να επεξεργαστεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων, οδηγώντας σε αποτελεσματική αντιστοίχιση ασθενών για κλινικές δοκιμές με υψηλό ποσοστό ακρίβειας. Η λύση που πρότεινε παρείχε τη δυνατότητα ελέγχου σε μόλις 7 λεπτά, διασταυρώνοντας την «καταλληλότητα» ενός ασθενή να ενταχθεί σε μια μελέτη. Με την αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι δυνατή η μείωση του χειροκίνητου φόρτου εργασίας και η ελαχιστοποίηση του ανθρώπινου σφάλματος. Επίσης, μπορεί να συμβάλει στη συμπερίληψη υποεκπροσωπούμενων πληθυσμών, αποτελώντας ένα ισχυρό εργαλείο που ενισχύει την αποτελεσματικότητα της λήψης αποφάσεων.

QA DIRECTOR BIOTECHNOLOGY OPERATIONS, DEMO SA

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ, ΓΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

CO-FOUNDER, COO & CTO

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σπύρος Παζιάνας

CHIEF EXECUTIVE OFFICER, COMPUTER SOLUTIONS

Στην παρουσίασή του, με τίτλο «Αναβάθμιση ποιότητας και εξοικονόμηση κόστους νοσοκομειακού έργου μέσα από εφαρμογές μηχανικής μάθησης», ο κ. Παζιάνας έφερε ως παράδειγμα το Model Health, μια ερευνητική δουλειά που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την 5η ΥΠΕ και το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, δηλαδή μια πλατφόρμα συλλογής κλινικών δεδομένων και big data, ενσωματώνοντας αυτοματοποιημένες διαδικασίες (που ήταν πριν χρονοβόρες και

επίπονες), δίδοντας άμεσα επεξεργάσιμη μορφή δεδομένων, ώστε οι επιστήμονες να εντρυφήσουν πλέον στα ερωτήματα της έρευνας. Το δεύτερο παράδειγμα του κ. Παζιάνα αφορούσε μια εφαρμογή που υιοθετήθηκε από τρία νοσοκομεία στην Ελλάδα για συλλογή δεδομένων με massive learning. Όπως εξήγησε, αναλύθηκαν δεδομένα και παράχθηκε αλγόριθμος για την επανεισαγωγή ασθενών, τάση που αποφέρει κόστος στο ΕΣΥ και στο ασφαλιστικό σύστημα.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ III

«Νέες τάσεις στον τομέα των κλινικών μελετών: Ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα»

Συντονιστής: Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr. Ομιλητές: Γρηγόρης Ρομπόπουλος, Ιατρός Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος, Πρόεδρος, Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικής Ιατρικής (ΕΛΕΦΙ), Σταύρος Πιτόγλου, Chief Technical Officer, Computer Solutions, Ανδρέας Καρατζάς, MPharm, MSci, Clinical Site & Resource Manager-Line Manager, IQVIA, Ιωάννα Τσιάμη, MSc, Medical Affairs Enterprise Accounts Greece & Israel, Medtronic.

το τρίτο Στρογγυλό Τραπέζι, ο κ. Γρηγόρης Ρομπόπουλος, ιατρός ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής (ΕΛΕΦΙ), έθιξε το θέμα της ψηφιοποίησης των δεδομένων, τονίζοντας πως στη χώρα μας «δεν έχουμε registries, ούτε ψηφιοποιημένα δεδομένα, αποσπασματικά λίγα νοσοκομεία έχουν τα δικά τους ψηφιακά συστή-

ματα, τα οποία δεν δένουν με άλλα ψηφιακά συστήματα, δεν τα βλέπουν άλλα νοσοκομεία». Είναι τεράστιο το ζήτημα της διασύνδεσης των νοσοκομείων, όπως τόνισε ο κ. Ρομπόπουλος. «Πρώτα από όλα, η ψηφιοποίηση και η διασύνδεση των ψηφιακών συστημάτων με όλα τα νοσοκομεία, με όλες τις υγειονομικές περιφέρειες, με το σύστημα του ΕΟΠΥΥ, με την ΗΔΙΚΑ» σχολίασε ο κ. Ρομπόπουλος περιγράφοντας

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

τη δυσκολία να μπορέσεις να εντοπίσεις έναν ασθενή με μια σπάνια πάθηση για μια αποκεντρωμένη μελέτη. Επί του θέματος, ο κ. Ρομπόπουλος υποστήριξε ότι για τη χώρα μας αποτελούν πρόκληση οι αποκεντρωμένες μελέτες, λόγω της γεωγραφίας, και ανέδειξε τα οφέλη από την εξ αποστάσεως παρακολούθηση και τη νοσηλεία κατ’ οίκον. Προς αυτήν την κατεύθυνση της συγκέντρωσης

δεδομένων βήματα έχουν γίνει με τα ασφαλιστικά ταμεία και την ΗΔΙΚΑ και, εφόσον συνεργαστούν και τα εργαστήρια και τα νοσοκομεία σε ενιαίο σύστημα με ίδιο λογισμικό, τότε μπορεί να επιτευχθεί να «είμαστε ανταγωνιστική χώρα για ανάλογες μελέτες». Στην κατεύθυνση της ανάπτυξης, ο κ. Σταύρος Πιτόγλου, Chief Technical Officer, Computer Solutions, συμπλήρωσε σχετικά με τη γραφειοκρατία πως μπορεί να λυθεί, ενώ μεγαλύτερος βαθμός δυσκολίας υπάρχει στο τεχνικό ζήτημα. Στην Ελλάδα έχουμε «εν υπνώσει δύο βαριές τεχνολογίες, η μία είναι η έρευνα και η άλλη η παραγωγή λογισμικού, την οποία πρέπει κάποια στιγμή να την εκτιμήσουμε και να την αξιοποιήσουμε» και θα μας δώσει πλεονεκτήματα και προβάδισμα, όπως υποστήριξε ο κ. Πιτόγλου. Πλέον, αναπτύσσεται μια νέα κουλτούρα, κατά τον κ. Πιτόγλου, με την αποδοχή πως αναπόσπαστο κομμάτι των μελετών είναι η τεχνολογία και η πληροφορική, ενώ στο μέλλον οι κλινικές έρευνες θα είναι ένα διεπιστημονικό πρόβλημα. Ο κ. Ανδρέας Καρατζάς, MPharm, MSci, Clinical Site & Resource Manager-Line

Manager, IQVIA, υποστήριξε για την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας πως «η εμπειρία μάς δείχνει ότι εμείς είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε με νέο τρόπο καταθέσεων, είμαστε εναρμονισμένοι». Θετικά είναι τα δείγματα που μαρτυρούν ότι μπορούμε να προσαρμοστούμε και ότι είμαστε έτοιμοι. Θέμα παραμένει η ελλιπής στήριξη από το νομοθετικό πλαίσιο, οπότε έχουμε επιπλέον καθυστερήσει ως Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες χώρες, ακόμη και εάν δεν υπάρχουν ψηφιοποιημένα δεδομένα. Εμπόδιο αποτελεί και για την Ελλάδα το γεγονός ότι πολύ σπάνια διατίθενται ψηφιοποιημένα δεδομένα ή τα big data είναι άναρχα. Ο κ. Καρατζάς, επικαλούμενος το παράδειγμα του νοσοκομείου Παπαγεωργίου, υποστήριξε πως όλες οι δομές έχουν τη δυναμική να οργανωθούν σε αυτόν τον τομέα. Θα μπορούσε η χώρα μας να αξιοποιήσει τις αποκεντρωμένες μελέτες, συμφώνησε και ο κ. Καρατζάς, τονίζοντας ότι έχουν το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους, αλλά και της εξυπηρέτησης των ασθενών σε απομακρυσμένες περιοχές. Όμως θα πρέπει να επιλυθούν νομοθετικά ζήτημα και να γίνουν νομοθετικές αλλαγές, τόνισε

ο κ. Καρατζάς, ώστε να αρχίζει η έρευνα πριν την έγκριση, καθώς και να είναι δυνατή η επιβεβαίωση των δεδομένων απομακρυσμένα. Κατάλληλα εργαλεία χρειάζονται για τις αποκεντρωμένες μελέτες, «τα οποία θα αποζημιώνονται από το ελληνικό κράτος, το οποίο δεν ισχύει αυτή τη στιγμή» πρόσθεσε η κ. Ιωάννα Τσιάμη, Medical Affairs Enterprise Accounts Greece & Israel, Medtronic, σχολιάζοντας πως είναι ευτυχές το γεγονός ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για τηλεϊατρική. Επιπλέον, στα νοσοκομεία «βλέπουμε δεν υπάρχει επαρκές προσωπικό και η τηλεπαρακολούθηση θα λύσει τα χέρια ερευνητών, ιατρών και νοσηλευτών. Απαραίτητο κομμάτι και συνδετικός κρίκος σε όλο αυτό είναι να υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό που θα μπορεί να διαβάζει τις απομακρυσμένες παρακολουθήσεις, να κάνει screening για να μπορεί ο ιατρός να επέμβει». Πολλαπλά οφέλη θα αποφέρει με τη μείωση του χρόνου νοσηλείας και του κόστους για τα νοσοκομεία, ενώ έχει παρατηρηθεί πως όταν οι ασθενείς παρακολουθούνται απομακρυσμένα, είναι και οι ίδιοι πιο πιστοί στη θεραπεία τους.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Έρευνα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Κενό γνώσεων του κοινού για τον καρκίνο του πνεύμονα Άγνοια και για τον προσυμπτωματικό έλεγχο

Μείζονος σημασίας είναι να υλοποιηθούν παρεμβάσεις δημόσιας υγείας για την κινητοποίηση του κοινού.

αρά την πρόβλεψη ότι το 2035 θα φθάσουν τα 3 εκατομμύρια οι θάνατοι παγκοσμίως από τον καρκίνο του πνεύμονα, η πλειονότητα των ανθρώπων διαθέτει ένα μέτριο επίπεδο γνώσεων για τον καρκίνο αυτό, σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η μέση συνολική βαθμολογία γνώσεων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα ήταν 4,1 στα 8. Μείζονος σημασίας είναι να υλοποιηθούν παρεμβάσεις δημόσιας υγείας για την κινητοποίηση του κοινού αναφορικά με τους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα και τα οφέλη του ελέγχου και της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα, αλλά και η ανάγκη μέτρων πολιτικής, για να καταστεί ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πιο προσιτός στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Ειδικότερα, η μελέτη σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από Ερευνητική Ομάδα του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα, με επιστημονικά υπεύθυνη την κ. Γεωργία Κουρλαμπά (g.kourlaba@uop.gr), επίκουρη καθηγήτρια Μεθοδολογίας Έρευνας και Τεκμηριωμένης Νοσηλευτικής Πρακτικής και τακτικό μέλος του ΔΣ του ΕΟΔΥ.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ Γνώσεις των συμμετεχόντων  Σ χεδόν οι μισοί συμμετέχοντες (53,2%) ανέφεραν σωστά όλους τους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Τ ο ενεργητικό κάπνισμα και το πα-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

θητικό κάπνισμα είναι από τους πιο αναγνωρισμένους παράγοντες κινδύνου (90,9% και 80,9%, αντίστοιχα). Τ α τρία πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα ήταν ο βήχας που επιδεινώνεται ή δεν υποχωρεί (76,2%), η δύσπνοια (72,5%) και η αιμόπτυση (68,6%), ενώ μόνο 1 στους 4 συμμετέχοντες (24,4%) έδωσε συνολικά σωστή απάντηση σχετικά με τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα. Π ερίπου το 80,0% του γενικού πληθυσμού φαίνεται να γνωρίζει τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος και σχεδόν το 70% από αυτούς αναφέρει σωστά την χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος (low dose chest CT-LDCT), ως μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα.

Συνεπώς, προκύπτει ένα σημαντικό κενό γνώσεων μεταξύ των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο αυτού. Αναγκαίες είναι πιο αποτελεσματικές στρατηγικές εκπαίδευσης και εκστρατείες δημόσιας υγείας για τη βελτίωση των συνολικών γνώσεων, προωθώντας έτσι καλύτερες πρακτικές πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου στον πληθυσμό που διατρέχει κίνδυνο.

Προσυμπτωματικός έλεγχος Ο ι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες συμφώνησαν/συμφώνησαν απόλυτα ότι ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να ανιχνευθεί πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα μέσω του κατάλληλου ελέγχου (75,7%) και ότι εάν συμβουλευτούν τον γιατρό τους αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, μπορεί να ζήσουν περισσότερο

ακόμα κι αν διαγνωστούν με καρκίνο του πνεύμονα (77,9%).

πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδο ελέγχου να είναι η ακτινογραφία θώρακα.

Τ ο 87,7% πίστευε ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος και ότι ο έλεγχος αυτός πρέπει να προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους πολίτες (91,1%).

 Το 84,2% των ερωτηθέντων ήταν πρόθυμοι να υποβληθούν σε εξέταση LDCT εάν τους το συνιστούσε ο γιατρός τους.

Μ όνο το 22,2% συμφώνησε ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα θα πρέπει να συνιστάται μόνο σε καπνιστές ή/και πρώην καπνιστές ηλικίας άνω των 50 ετών και όχι σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών. Τ ο 47,6% πίστευε ότι το κόστος του προσυμπτωματικού ελέγχου επηρεάζει το ποσοστό συμμετοχής στην εξέταση LDCT.  Σχεδόν το 70% των συμμετεχόντων πιστεύουν ότι είναι γενική ανάγκη να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για το τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος, τις συνθήκες για τις οποίες χρησιμοποιείται ο προσυμπτωματικός έλεγχος, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του προσυμπτωματικού ελέγχου και ποιος, πού και πότε μπορεί να υποβληθεί σε προσυμπτωματικό έλεγχο.

Πρακτικές των συμμετεχόντων Μ όνο το 13,3% αυτών ανέφεραν ότι έχουν υποβληθεί σε έλεγχο για τον καρκίνο του πνεύμονα στο παρελθόν, με την

Τ ο 81,7% αυτών θα το έκαναν εάν λάμβαναν ένα γραπτό μήνυμα στο κινητό τους που θα τους ενημέρωνε ότι είναι επιλέξιμοι να υποβληθούν σε LDCT δωρεάν.

Το 87,7% πίστευε ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος.

Μ όνο το 6,8% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι κάποιος γιατρός τούς συνέστησε να υποβληθούν σε έλεγχο με LDCT τους τελευταίους 18 μήνες και μεταξύ αυτών μόνο το 47,1% ανέφερε ότι το έκαναν. Τ ο 79,0% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι δεν θα φοβόντουσαν να υποβληθούν σε LDCT λόγω της έκθεσης σε ακτινοβολία. Οι συμμετέχοντες με υψηλότερη συνολική βαθμολογία γνώσεων, όσοι πίστευαν ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να παρατείνει τη ζωή τους, όσοι πίστευαν ότι το να ζητούν ιατρική συμβουλή αμέσως μετά την εμφάνιση του πρώτου συμπτώματος μπορεί να παρατείνει τη ζωή τους και όσοι πίστευαν ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να προσφέρεται δωρεάν ήταν πιο πιθανό να υποβληθούν σε LDCT εάν τους το συνιστούσε ο γιατρός τους ή εάν λάμβαναν ένα γραπτό μήνυμα από το κράτος.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Δυσοίωνες οι δημογραφικές εξελίξεις

Γήρανση και Υγεία Σημαντική η αξία της σωματικής δραστηριότητας

αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω έχει τριπλασιαστεί από περίπου 260 εκατομμύρια το 1980 σε 761 εκατομμύρια το 2021. Μάλιστα, μέχρι το 2050, το ποσοστό του γηραιότερου πληθυσμού παγκοσμίως προβλέπεται να αυξηθεί από το 10% που είναι σήμερα στο 17%! Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία αφιέρωσε φέτος την Παγκόσμια Ημέρα των Μεγαλύτερων Ηλικιακά Ανθρώπων (1η Οκτωβρίου) στη σημασία της σωματικής δραστηριότητας και της πνευματικής ευεξίας. Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η σωματική άσκηση: β οηθά στην πρόληψη της οστικής απώλειας (μείωση του κινδύνου καταγμάτων),  αυξάνει τη μυϊκή μάζα, την ευκινησία των αρθρώσεων και την αντοχή των μυών και των οστών, μ πορεί να βελτιώσει την ισορροπία και

Η πνευματική ευεξία και οι δραστηριότητες που διεγείρουν τις νοητικές λειτουργίες μπορούν να έχουν προστατευτικό ρόλο στην άνοια και τις συναφείς γνωστικές διαταραχές.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023

τον συντονισμό των κινήσεων, με αποτέλεσμα να μειωθεί η πιθανότητα πτώσης,  συμβάλλει στο να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση η όραση και η ακοή, το καρδιαγγειακό και το αναπνευστικό σύστημα, καθώς επίσης και το μυοσκελετικό σύστημα και  μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης δεκάδων ασθενειών που συνδέονται με τη γήρανση. Παράλληλα, η πνευματική ευεξία και οι δραστηριότητες που διεγείρουν τις νοητικές λειτουργίες μπορούν να έχουν προστατευτικό ρόλο στην άνοια και τις συναφείς γνωστικές διαταραχές. Η ταχεία αύξηση του αριθμού των ατόμων μεγαλύτερων ηλικιών υπογραμμίζει τη σημασία της προαγωγής της υγείας, της πρόληψης και της θεραπείας ασθενειών σε όλη τη διάρκεια της ζωής και φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για την αντιμετώπιση της οργανικής και ψυχικής ευαλωτότητας που συνεπάγεται το γήρας. Η ανησυχία των ειδικών επικεντρώνεται στον τρόπο ζωής και ειδικότερα στη σωματική δραστηριότητα και την πνευματική ευεξία ως οδηγών υγείας και μακροζωίας για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σε συνδυασμό προφανώς με την ορθή διατροφή και το καθαρό περιβάλλον. Εξάλλου, η «Δεκαετία Υγιούς Γήρανσης» 2021-2030, που έχει θεσπιστεί από τον ΟΗΕ, έχει στόχο τη βελτιστοποίηση της «λειτουργικής ικανότητας» των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και τη μακροζωία, αλλά με υγιή και ευχάριστο τρόπο.

Συστάσεις Οι υπάρχουσες συστάσεις για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω υποδεικνύουν 150 λεπτά την εβδομάδα (για παράδειγμα, 30 λεπτά την ημέρα, 5 ημέρες την εβδομάδα) μέτριας έντασης δραστηριότητα, όπως γρήγορο περπάτημα ή κολύμβηση, ή 75 λεπτά την εβδομάδα έντονης δραστηριότητας, όπως πεζοπορία, τζόκινγκ ή τρέξιμο.

Οι συστάσεις περιλαμβάνουν τόσο αερόβια άσκηση και άσκηση ενδυνάμωσης όσο και ασκήσεις ισορροπίας για τη μείωση του κινδύνου πτώσεων. Εάν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις οδηγίες λόγω χρόνιων παθήσεων, θα πρέπει να είναι όσο δραστήρια το επιτρέπουν οι ικανότητές τους και οι συνθήκες. Από την άλλη, η σωματική αδράνεια σχετίζεται με αλλαγές στη σύσταση του σώματος, με αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού του σωματικού λίπους και την ταυτόχρονη μείωση της άλιπης μάζας σώματος. Έτσι, παρατηρείται σημαντική απώλεια στην παραγωγή μέγιστης δύναμης. Η ατροφία των σκελετικών μυών θεωρείται συχνά χαρακτηριστικό της γήρανσης και της σωματικής αδράνειας. Η σαρκοπενία ορίζεται ως η χαμηλή μυϊκή μάζα σε συνδυασμό με χαμηλή μυϊκή δύναμη και/ή χαμηλή σωματική απόδοση. Κατά συνέπεια, η χαμηλή σωματική απόδοση και η εξάρτηση στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής είναι πιο συχνή μεταξύ των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, οι ασκήσεις ενδυνάμωσης έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν την άλιπη μάζα σώματος, βελτιώνουν τη σωματική απόδοση και σε μικρότερο βαθμό έχουν θετική επίδραση στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Παράλληλα με την άσκηση βελτιώνεται και η ψυχική διάθεση, μειώνεται το άγχος και απομακρύνεται ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης. Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι, κατά τη διάρκεια της πανδη-

μίας, μειώθηκε έτι περαιτέρω η σωματική δραστηριότητα των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, για προφανείς λόγους, με αύξηση της αδράνειας και της καθιστικής ζωής.

Διατροφή Η σωστή διατροφή, όπως είναι η μεσογειακή, επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΓΓΕ, καθηγητής κ. Ιωάννης Καραϊτιανός, είναι ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, αφού θα πρέπει να λειτουργεί ως «φάρμακο» για το σώμα, χωρίς να το καταπονεί ή να το επιβαρύνει. Η δυσθρεψία, η κατάσταση κατά την οποία το σώμα δεν λαμβάνει τις απαραίτητες ποσότητες σε θερμίδες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μέσω της διατροφής, αφορά 1 στους 3 άνω των 65 ετών και σχετίζεται με πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Είναι αποτέλεσμα ελαττωμένης πρόσληψης τροφής και θρεπτικών συστατικών ή διαταραχών στην απορρόφηση και στον μεταβολισμό και προκαλεί διαταραχές στη σωματική και νοητική λειτουργία. Εκτός των σωματικών αιτιών, η δυσθρεψία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Η δυσθρεψία, σταδιακά, οδηγεί σε απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης, που με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε σαρκοπενία (σοβαρή απώλεια μυϊκής μάζας), αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, αναιμία, οστεοπόρωση κ.ά. Ανεξήγητη απώλεια βάρους, εξάντληση, αδυναμία ή δυσκολία στην κίνηση αποτελούν κάποια από τα αναγνωρίσιμα «σημάδια» της δυσθρεψίας. •••

Η σωματική αδράνεια σχετίζεται με αλλαγές στη σύσταση του σώματος, με αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού του σωματικού λίπους και την ταυτόχρονη μείωση της άλιπης μάζας σώματος.

CMY

ISSN: 2241-0961

035

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

// ##081 035 //Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2023

/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 38 51

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 63

ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο πιο καλόςτων ο διοικητής Tα οικονομικά δημόσιων νοσοκομείων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ Πασχάλης Αποστολίδης

Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα

Εµβόλια Εµβόλια Αφιέρωµα

Αφιέρωμα

Σακχαρώδης Διαβήτης