Άρθρο: Βιωσιμότητα στη μηχανική

EDITORIAL

Βιωσιμότητα στη μηχανική

Η βιωσιμότητα ή η βιώσιμη ανάπτυξη είναι από τις σχετικά πρόσφατες buzz words, και ακούγεται σε διάφορους τομείς, όπως η οικονομία, η πολιτική, η εκπαίδευση, η τεχνολογία κ.λπ. Σύμφωνα με τον ορισμό της Επιτροπής Brudtland (των Ηνωμένων Εθνών) είναι η ανάπτυξη που εξασφαλίζει την ικανοποίηση των αναγκών των γενιών του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο το δικαίωμα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιήσουν τις δικές τους. Παράλληλα σύμφωνα με την UNESCO, βιώσιμη μηχανική είναι η διαδικασία αξιοποίησης πόρων με τρόπο ώστε να είναι συμβατός με το περιβάλλον και να μην είναι παρεμβατικός ως προς τις μελλοντικές γενιές. Συναρτήσει αυτών, η βιώσιμη ανάπτυξη υπαγορεύει την ορθολογική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων με τη βασική προϋπόθεση να διατηρείται ισορροπία στις πολύπλοκες σχέσεις των ειδών του φυσικού κόσμου, έμβιων και μη, έμβιων και του βιοτόπου (habitat) τους. Αυτές οι σχέσεις με τον φυσικό κόσμο περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, σχέσεις του ανθρώπινου βιότοπου, κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές. Κύριοι πυλώνες της βιωσιμότητας είναι η οικονομική αποτελεσματικότητα, η περιβαλλοντική προστασία και η κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ προϋποθέτει την ενσωμάτωση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών πολιτικών. Κύρια ζητήματα που αφορούν τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι η προώθηση χρήσης «ενεργειακά καθαρών» μορφών μετακίνησης (π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα), η «βιωσιμότερη» αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ο οικολογικός χαρακτηρισμός καταναλωτικών προϊόντων, η βιοτεχνολογία, η εξάλειψη φυλετικών και σεξιστικών διακρίσεων στον εργασιακό τομέα κ.λπ. Συναφείς όροι, οι οποίοι συνήθως χρησιμοποιούνται με σχεδόν ταυτόσημη έννοια, είναι η πράσινη ανάπτυξη και η πράσινη οικονομία.

Σε φιλοσοφικό και πολιτικό επίπεδο, το ζήτημα της βιωσιμότητας αποτελεί αντικείμενο αέναων συζητήσεων στρογγυλής τράπεζας. Ως έννοια είναι αμφισβητήσιμη σε έναν κόσμο ανισόρροπης ανάπτυξης που χαρακτηρίζεται από υπερκαταναλωτισμό, ειδικά στον Δυτικό Κόσμο, σε ανεπτυγμένες χώρες των οποίων οι οικονομίες ρυθμίζουν τις παγκόσμιες αγορές. Άρα, σε ποιους χώρους θα κατοικούμε και πώς διαμορφώνεται η οικονομία όταν στόχος είναι η καλλιέργεια αντί η εξόρυξη ορυκτών και μεταλλευμάτων; Ποια υλικά και ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται για πρώτες ύλες στην παραγωγή προϊόντων, στη βιομηχανία, στις οικοδομές; Πώς θα χτίζουμε τις πόλεις όπου κατοικούμε και τους χώρους όπου εργαζόμαστε όταν δεν έχουν στόχο τη χρηματοοικονομική συσσώρευση; Η βιωσιμότητα, η παραγωγή, η κυκλική οικονομία είναι ζητήματα μείζονος σημασίας που επηρεάζουν τον σχεδιασμό των αστικών συνθηκών, του εργασιακού περιβάλλοντος, της εκπαίδευσης και της «ανάπτυξης».

Συναρτήσει αυτού η βιωσιμότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με διάφορους τομείς της μηχανικής, όπως η αρχιτεκτονική με βιοκλιματική προσέγγιση, η χημική μηχανική, κ.λπ. και δεν παραμένει αποκλειστικά συνδεδεμένη με τους μηχανικούς περιβάλλοντος. Κύριο γνώρισμα της μηχανικής επιστήμης είναι η επίλυση προβλημάτων, άρα αποκτώντας μια «πράσινη κουλτούρα» μπορούν να επιφέρουν πραγματική αλλαγή και να αποτελέσουν αρωγό για πραγματική πρόοδο και ανάπτυξη στην κοινωνία. Η αλλαγή μπορεί να επέλθει από τον σχεδιασμό προϊόντων και διαδικασιών με ενεργειακή απόδοση, βέλτιστη χρήση και αξιοποίηση φυσικών πόρων, όταν οι μηχανικοί εφαρμόζουν πρακτικές και πολιτικές με γνώμονα την ελάχιστη επίδραση στο περιβάλλον, αξιοποιώντας επιχειρησιακές ευκαιρίες, μειώνοντας το κόστος (μακροπρόθεσμα κυρίως).

Παράλληλα παραμένει μεγαλύτερη πρόκληση για τις κυβερνήσεις, οι οποίες για να επιτύχουν μια «Πράσινη Οικονομία» χρειάζεται να βελτιώσουντη νομοθεσία που αφορά περιβαλλοντικά θέματα, να ενισχύσουν τη χρήση νέων τεχνολογιών που εξυπηρετούν βιώσιμες τεχνικές, να δώσουν κίνητρα ή πόρους για την εφαρμογή έρευνας ή πρακτικών που αποσκοπούν σε πιο «ηθική» παραγωγή.

Μέσα από τα δεδομένα, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, διάφορες τακτικές και προϊόντα έχουν επαναπροσδιοριστεί λόγω της γνώσης που αποκτήθηκε εκ των υστέρων. Αντίστοιχα για να αναπτυχθεί μια «Πράσινη Κουλτούρα» με στόχο τη βιωσιμότητα, η προσέγγιση στον σχεδιασμό πρέπει να γίνεται με την απαραίτητη αξιολόγηση πέρα από τον παρόντα χώρο και χρόνο, με σεβασμό στο περιβάλλον που θα κληρονομήσουν οι επόμενες γενιές. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν οι σύγχρονοι μηχανικοί να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν με παραγωγικό και δημιουργικό τρόπο εξυπηρετώντας το Περιβάλλον και την Κοινωνία.

Μαρία Θεοδούλου

Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Συντακτική Επιτροπή

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Έλενα Χριστοδούλου - Αρχιτέκτονας • ΜΕΛΗ: Μαρία Θεοδούλου - Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Δρ Γεώργιος Παναγή - Ηλεκτρονικός Μηχανικός, Ανδρέας Λοΐζου - Μηχανολόγος Μηχανικός, Σωτήρης Πολυδώρου - Αρχιτέκτονας • YΠΕΎΘΥΝH ΎΛΗΣ: Αντριάνα Μιλτιάδου - Γραμματειακή Λειτουργός ΕΤΕΚ • ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ: Χάρης Σταυρινού - Επιστημονικός Λειτουργός ΕΤΕΚ