Οδηγός Vision Zero για τον κατασκευαστικό κλάδο

Τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες δεν καθορίζονται από τη μοίρα ούτε είναι αναπόφευκτα – έχουν πάντα αιτίες. Με την οικοδόμηση μιας ισχυρής κουλτούρας πρόληψης, αυτές οι αιτίες μπορούν να εξαλειφθούν και να προληφθούν τα εργατικά ατυχήματα, οι σωματικές ή ψυχικές βλάβες και οι επαγγελματικές ασθένειες. Οι ασφαλείς και υγιείς συνθήκες εργασίας δεν αποτελούν μόνο νομική και ηθική υποχρέωση – αποδίδουν και οικονομικά. Οι υγιείς συνθήκες εργασίας συμβάλλουν σε μια υγιή επιχείρηση. Το Vision Zero βασίζεται στην πεποίθηση ότι όλα τα εργατικά ατυχήματα μπορούν να προληφθούν.

Η στρατηγική Vision Zero, η οποία αναπτύχθηκε από τον Διεθνή Σύνδεσμο Κοινωνικής Ασφάλισης (ISSA) και την Ειδική Επιτροπή Πρόληψης του ISSA, αποτελεί μια μετασχηματιστική προσέγγιση στην πρόληψη που ενσωματώνει τις τρεις διαστάσεις της Ασφάλειας, της Υγείας και της Ευημερίας (ΑΥΕ) σε όλα τα επίπεδα εργασίας. Η έννοια του Vision Zero είναι ευέλικτη και μπορεί να προσαρμοστεί σε συγκεκριμένες ανάγκες και προτεραιότητες σε οποιοδήποτε εργασιακό πλαίσιο.

Η στρατηγική Vision Zero βασίζεται σε επτά «Χρυσούς Κανόνες» που καθοδηγούν τους οργανισμούς στη δημιουργία ασφαλών και υγιών εργασιακών χώρων.

Οι 7 Χρυσοί Κανόνες του Vision Zero

1. Να αναλάβεις την ηγεσία - Απόδειξε τη δέσμευσή σου

2. Επισήμανε τους κινδύνους - Έλεγξε τους κινδύνους

3. Καθόρισε στόχους - Ανάπτυξε προγράμματα

4. Εξασφάλισε ένα ασφαλές και υγιές σύστημα - Να έχεις καλή οργάνωση

5. Εξασφάλισε υγεία και ασφάλεια στα μηχανήματα, στον εξοπλισμό και στους χώρους εργασίας

6. Βελτίωσε τα επαγγελματικά προσόντα - Ανάπτυξε τις ικανότητες

7. Επένδυσε στους ανθρώπους - Δώσε κίνητρα με τη δική σου συμμετοχή

Προκειμένου να βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη (ιδιοκτήτες / πελάτες, σχεδιαστές, εργολάβους / εργοδότες, εργαζομένους) στον Κατασκευαστικό Κλάδο να εφαρμόσουν τη στρατηγική Vision Zero, το Διεθνές Τμήμα του ISSA για την Πρόληψη στον Κατασκευαστικό Κλάδο ανέπτυξε τον «Οδηγό Vision Zero για τον Κατασκευαστικό Κλάδο». Αυτός ο Οδηγός λαμβάνει υπόψη τα κύρια χαρακτηριστικά του κατασκευαστικού κλάδου, όπως η προσωρινή και μοναδική φύση των κατασκευών, η πολλαπλότητα και η ποικιλομορφία των ενδιαφερόμενων μερών, τα ζητήματα πολυπολιτισμικής εργασίας και συν-δραστηριότητας, η εξωτερική ανάθεση καθώς και η διαχείριση και η σύναψη συμβάσεων στα κατασκευαστικά έργα.

Πρέπει να δοθεί έμφαση στον ρόλο κάθε εμπλεκόμενου φορέα, αρχικά στον πελάτη / αγοραστή ή στον κατασκευαστή, ο οποίος πρέπει να επενδύσει στην πρόληψη των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία για όλους τους εργαζόμενους σε ένα εργοτάξιο. Ο αρχιτέκτονας ή ο διευθυντής έργου, υπεύθυνος για ένα έργο, πρέπει επίσης να συμπεριλάβει την πρόληψη τέτοιων κινδύνων στην ανάπτυξη και στον σχεδιασμό του προϊόντος, προκειμένου να μειωθούν οι μελλοντικοί κίνδυνοι στο πλαίσιο της κατασκευής, του καθαρισμού, της συντήρησης ή της κατεδάφισης.

Οι περισσότερες κατασκευαστικές εταιρείες δίνουν προσοχή στην Ασφάλεια και ξεχνούν την Υγεία και την Ευημερία. Πρέπει να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις τρεις πτυχές με ολοκληρωμένο τρόπο και, ει δυνατόν, πρέπει να τις ενσωματώσουμε από κοινού στις κατασκευαστικές διαδικασίες. Κάθε ένας από τους 7 Χρυσούς Κανόνες είναι σχετικός και για τις τρεις πτυχές και κατά συνέπεια η συντομογραφία ΑΥΕ χρησιμοποιείται σε αυτόν τον Οδηγό και στις Επτά Λίστες Ελέγχου.

Η χρήση του Οδηγού είναι απλή. Κάθε ένας από τους Επτά Χρυσούς Κανόνες εξηγείται με απλά στοιχεία δράσης και εργαλεία για την εφαρμογή τους. Κάθε στοιχείο δράσης έχει έναν «δείκτη φαναριού», ώστε να μπορείτε εύκολα να προσδιορίσετε εάν ένας τομέας ευθύνης είναι ήδη καλός, εάν υπάρχει περιθώριο βελτίωσης ή εάν θα πρέπει να εισαγάγετε νέα μέτρα που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι στιγμής. Πρέπει να αξιολογήσετε την εταιρεία ή τον χώρο εργασίας σας για καθένα από τα στοιχεία στις Λίστες Ελέγχου:

O (πράσινο) Δεν απαιτείται καμία ενέργεια προς το παρόν.

O (κίτρινο) Απαιτείται δράση.

O (κόκκινο) Απαιτείται επείγουσα δράση.

O (γκρίζο) Το στοιχείο δεν ισχύει.

Ο Οδηγός δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2023 και προς το παρόν διατίθεται μόνο στα αγγλικά και τα δανέζικα (μπορείτε να τον κατεβάσετε από τη διεύθυνση www.visionzero.global).

Παρακάτω παρουσιάζεται μια επιλογή από τα θέματα που περιλαμβάνονται στις Λίστες Ελέγχου του Οδηγού.

Λίστα Ελέγχου 1: Να αναλάβεις την ηγεσία - απόδειξε τη δέσμευσή σου:

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο ιδιοκτήτης/πελάτης:

• «Διασφαλίζει ότι η πρόληψη είναι ενσωματωμένη στον σχεδιασμό από την αρχή έως το τέλος του έργου. Οι σχεδιαστές υποχρεούνται από τον πελάτη/ιδιοκτήτη να εντοπίζουν τους κινδύνους που ενδέχεται να δημιουργήσουν σημαντικούς κινδύνους για τους εργολάβους, τους χρήστες και το προσωπικό συντήρησης και να επιδιώκουν τη μείωσή τους.»

• «Επιλέγει γενικούς εργολάβους και υπεργολάβους με βάση το πρόγραμμα ΑΥΕ, τις πρακτικές και το κλίμα και όχι με βάση τη χαμηλή προσφορά.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, οι διευθυντές:

• «Επιβεβαιώνονται ότι η ασφάλεια, η υγεία και η ευημερία είναι πάντα τα πρώτα θέματα στην ημερήσια διάταξη σε όλες τις συναντήσεις.»

• «Ακολουθούν τους κανόνες.»

• «Επιβεβαιώνονται ότι οι εργαζόμενοι έχουν επαρκή χρόνο για να κάνουν την εργασία τους προσεκτικά και με ασφάλεια.»

Λίστα Ελέγχου 2: Επισήμανε τους κινδύνους - έλεγξε τους κινδύνους:

Στο κατασκευαστικό μου έργο:

• «Ένας αφοσιωμένος Συντονιστής Ασφάλειας και Υγείας ή ένα αρμόδιο άτομο επιβλέπει την αξιολόγηση κινδύνου και την αναφέρει απευθείας στην ανώτατη διοίκηση.»

• «Οι διευθυντές γνωρίζουν ότι είναι υπεύθυνοι για τον προγραμματισμό κάθε εργασίας που πρόκειται να εκτελεστεί.»

Λίστα Ελέγχου 3: Καθόρισε στόχους - ανάπτυξε προγράμματα:

Στο κατασκευαστικό μου έργο:

• «Υπάρχει ένα σαφές όραμα για μια στοχοκεντρική και προγραμματισμένη προσέγγιση σε όλα τα στάδια του κατασκευαστικού έργου, με στόχο τη συνεχή βελτίωση της ασφάλειας, της υγείας και της ευημερίας και τη μείωση των ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και των προβλημάτων ψυχικής υγείας.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο κυρίως εργολάβος:

• «Διασφαλίζει ότι οι προσφορές από τους υπεργολάβους συμμορφώνονται με τις προδιαγραφές του σχεδιαστή και του πελάτη/ιδιοκτήτη και με τις νομικές απαιτήσεις, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία.»

Λίστα Ελέγχου 4: Εξασφάλισε ένα ασφαλές και υγιές σύστημα - να έχεις καλή οργάνωση:

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο σχεδιαστής:

• «Διασφαλίζει ότι η ασφάλεια, η υγεία και η ευημερία αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας των προδιαγραφών του έργου που αναφέρουν όλους τους ισχύοντες κανονισμούς και απαιτήσεις που καθορίζονται από τον ιδιοκτήτη και της ενσωμάτωσής τους στα έγγραφα προσφορών.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο κυρίως εργολάβος:

• «Εφαρμόζει το σύστημα ασφάλειας, υγείας και ευημερίας, συμπεριλαμβανομένου του εκ των προτέρων εντοπισμού πιθανών κινδύνων, της προετοιμασίας για αυτούς και της διασφάλισης ότι οι εν λόγω εργασίες επιβλέπονται από αρμόδιο άτομο.»

Λίστα Ελέγχου 5: Εξασφάλιση ασφάλειας και υγείας στα μηχανήματα, στον εξοπλισμό και στους χώρους εργασίας:

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο ιδιοκτήτης/πελάτης:

• «Απαιτεί κατάλληλες συνθήκες εργοταξίου, συμπεριλαμβανομένης μιας καλά οργανωμένης λειτουργίας με καλή καθαριότητα, η οποία επίσης αποτρέπει γλιστρήματα, σκοντάμματα και πτώσεις.»

• «Απαιτεί τη χρήση σύγχρονων και καλά συντηρημένων εργαλείων και εξοπλισμού.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο κυρίως εργολάβος:

• «Εφαρμόζει ένα σχέδιο λειτουργίας του εργοταξίου που περιλαμβάνει διαδικασίες εργασίας για κρίσιμες εργασίες, όπως εκσκαφές και εργασίες σε ύψος.»

Λίστα Ελέγχου 6: Βελτίωσε τα επαγγελματικά προσόντα - ανάπτυξε τις ικανότητες:

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο ιδιοκτήτης/πελάτης:

• «Έχει συμμετάσχει σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικά με την ΑΥΕ. Απαιτεί όλο το εποπτικό προσωπικό και οι εργοδοτούμενοι που εργάζονται στο έργο να διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες, εκπαίδευση και ικανότητες που σχετίζονται με την ΑΥΕ.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο σχεδιαστής:

• «Διαθέτει τις απαραίτητες δεξιότητες για να δημιουργεί σχέδια που μπορούν να κατασκευαστούν, να αξιοποιηθούν και να συντηρηθούν με ασφάλεια και χωρίς κινδύνους για την υγεία.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο κυρίως εργολάβος:

• «Διασφαλίζει ότι όλα τα άτομα που απασχολούνται στο έργο έχουν την απαιτούμενη εκπαίδευση για να εκτελούν την απαιτούμενη εργασία με επαγγελματισμό και ασφάλεια.»

Λίστα Ελέγχου 7: Επένδυσε στους ανθρώπους - δώσε κίνητρα με τη δική σου συμμετοχή:

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο ιδιοκτήτης/πελάτης:

• «Έχει εκφράσει ένα σαφές όραμα σχετικά με τη συμμετοχή όλων στη διαχείριση της ΑΥΕ, συμπεριλαμβανομένων των εξής: ένας ανοιχτός διάλογος σχετικά με τους κινδύνους, τα ρίσκα και την πρόληψη μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών είναι ζωτικής σημασίας κατά το στάδιο του σχεδιασμού, της κατασκευής και της συντήρησης.»

Στο κατασκευαστικό μου έργο, ο κυρίως εργολάβος:

• «Ενθαρρύνει την ανοιχτή αντιμετώπιση των προβλημάτων. Όλοι έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να λένε ΣΤΟΠ σε περίπτωση κινδύνου και επικίνδυνων συνθηκών εργασίας.»

Κώστας Μαραγκός

Πολιτικός Μηχανικός

BSc(Eng) MSc DIC CEng MICE