13 υποχρεώσεις για τα κτήρια

Η επαναδιατύπωση της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση Κτηρίων αναθεωρεί ριζικά το πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση, με τελικό στόχο απόθεμα κτηρίων μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Αφορά τόσο τα νέα όσο και τα υφιστάμενα κτήρια, συνδέοντας την εξοικονόμηση με την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ιδίως ηλιακής). EUR-Lex

Με βάση τις πρόνοιες της Οδηγίας, η Κύπρος έχει τις 13 πιο κάτω υποχρεώσεις:

1) Νέα κτήρια – «Κτήρια Μηδενικών Εκπομπών» (ZEB)

• Από 01.01.2028: όλα τα νέα κτήρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς πρέπει να είναι Zero Emission Buildings (ZEB). Έχουμε ακόμη δύο χρόνια για να αποκτήσουμε την τεχνογνωσία.

• Από 01.01.2030: όλα τα νέα κτήρια πρέπει να είναι ZEB.

• Υποχρέωση υπολογισμού/δημοσιοποίησης του life-cycle GWP (ολικού αποτυπώματος κύκλου ζωής) στα EPC: από 01.01.2028 για νέα >1.000 m², και από 01.01.2030 για όλα τα νέα κτήρια.

• Έως 01.01.2027: δημοσίευση/κοινοποίηση οδικού χάρτη ορίων για GWP νέων κτηρίων (μείωση με την πάροδο του χρόνου). EUR-Lex

2) Ηλιακή ενέργεια σε κτήρια – υποχρεωτικές εγκαταστάσεις

Η Κύπρος οφείλει να θεσπίσει και να εφαρμόσει κριτήρια και υποχρεώσεις για «κατάλληλες» εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας (τεχνικά / οικονομικά / λειτουργικά εφικτές) ως εξής:

• Έως 31.12.2026: σε όλα τα νέα δημόσια και μη οικιστικά >250 m².

• Έως 31.12.2027: σε υφιστάμενα μη οικιστικά >500 m² όταν γίνεται μεγάλη ανακαίνιση ή έργο που θέλει άδεια (έργα στέγης/σύστημα).

• Σε υφιστάμενα δημόσια: >2.000 m² έως 31.12.2027, >750 m² έως 31.12.2028, >250 m² έως 31.12.2030.

• Έως 31.12.2029: σε όλα τα νέα οικιστικά και σε νέους στεγασμένους χώρους στάθμευσης προσκείμενους σε κτήρια.Επιπλέον: δημοσιοποίηση εθνικών κριτηρίων και πλαισίου στήριξης· καταγραφή πολιτικών στο Εθνικό Σχέδιο Ανακαίνισης Κτηρίων. EUR-Lex

3) Υφιστάμενα κτήρια – ελάχιστα πρότυπα και πορείες ανακαίνισης

• Μη οικιστικά (MEPS): Θέσπιση μέγιστων ορίων ενεργειακής απόδοσης (kWh/(m²·y)) ώστε:

  • έως 2030 όλα τα μη οικιστικά να είναι κάτω από το «κατώφλι 16%»,

  • έως 2033 όλα να είναι κάτω από το «κατώφλι 26%» (τα κατώφλια ορίζονται με βάση το απόθεμα της 01.01.2020).Δυνατές αυστηρές αλλά σαφείς εξαιρέσεις με αντιστάθμιση ισοδύναμων βελτιώσεων. EUR-Lex

• Οικιστικά: Θέσπιση εθνικής πορείας με ορόσημα 2030 και 2035 σε μείωση μέσης πρωτογενούς ενέργειας (kWh/(m²·y)) του συνόλου του οικιστικού αποθέματος, με ρητή αναφορά στο 43% των ενεργειακά χειρότερων κατοικιών. Η πορεία ενσωματώνεται στο Σχέδιο Ανακαίνισης. EUR-Lex

4) Εθνικό Σχέδιο Ανακαίνισης Κτηρίων (NBRP)

• Κάθε 5 έτη: σύνταξη/υποβολή Εθνικού Σχεδίου Ανακαίνισης με πρότυπο του Παραρτήματος ΙΙ, ως μέρος του ΕΣΕΚ (NECP) και των επικαιροποιήσεών του. Περιλαμβάνει: οδικό χάρτη 2030-2040-2050, MEPS μη οικιστικών, πορεία οικιστικών (2030 /2035), μέτρα για ευάλωτους, χρηματοδοτήσεις, ηλιακές εγκαταστάσεις κ.ά. EUR-Lex+1

5) Ελάχιστες απαιτήσεις και «cost-optimal»

• Θέσπιση/αναθεώρηση ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης (κτήρια/στοιχεία κελύφους) τουλάχιστον στα cost-optimal επίπεδα· αναθεώρηση ανά ≤5 έτη.

• Η Επιτροπή αναθεωρεί το πλαίσιο συγκριτικής μεθοδολογίας έως 30.06.2025· η πρώτη εθνική έκθεση cost-optimal με τη νέα μεθοδολογία υποβάλλεται έως 30.06.2028· αν οι εθνικές απαιτήσεις υπολείπονται >15% των cost-optimal, αναπροσαρμογή εντός 24 μηνών. EUR-Lex

6) Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης (EPC), εμφάνιση και ποιότητα

• Υποχρεωτική ψηφιακή έκδοση EPC στις περιπτώσεις του άρθρου 20 (πώληση/μίσθωση, νέα και μείζονος ανακαίνισης, κ.λπ.).

• Εμφάνιση EPC σε δημόσια κτήρια και όλα τα μη οικιστικά με EPC.

• Ανεξάρτητος μηχανισμός ελέγχου με ελάχιστα κριτήρια ποιότητας (Παράρτημα VI) και ανάρτηση όλων των EPC στην εθνική βάση δεδομένων (βλ. επόμενο). EUR-Lex

7) Εθνική Βάση Δεδομένων Απόδοσης Κτηρίων

• Δημιουργία εθνικής βάσης δεδομένων που συλλέγει δεδομένα από EPC, ελέγχους, renovation passports, SRI, μετρούμενη/υπολογισμένη κατανάλωση· δωρεάν πρόσβαση στους ιδιοκτήτες/ενοικιαστές/τράπεζες για τα κτήριά τους και δημόσια συγκεντρωτικά στοιχεία τουλάχιστον 2×/έτος· πρόσβαση στους ΟΤΑ για θέρμανση/ψύξη. EUR-Lex

8) «Renovation Passports» (διαβατήρια ανακαίνισης)

• Έως 29.05.2026: εισαγωγή εθνικού σχήματος (προαιρετικής χρήσης εκτός αν αποφασιστεί υποχρεωτικό), ψηφιακή μορφή, επιτόπια επίσκεψη, δυνατότητα συνεκπόνησης με EPC, ανάρτηση στη βάση δεδομένων. Περιεχόμενο ανά Παράρτημα VIII. EUR-Lex

9) Τεχνικά Συστήματα, Αυτοματισμοί, Δεδομένα, Επιθεωρήσεις

• Θέσπιση απαιτήσεων συστημάτων (θέρμανση/ψύξη/ΖΝΧ/αερισμός/φωτισμός, σωστή εγκατάσταση/ρύθμιση/υδροστατική εξισορρόπηση, όπου αρμόζει). EUR-Lex

• Δεδομένα κτηριακών συστημάτων: πρόσβαση ιδιοκτητών/ενοικιαστών/διαχειριστών και, με συναίνεση, τρίτων· διαλειτουργικότητα υπηρεσιών/ανταλλαγής (Άρθρο 16). EUR-Lex

• Επιθεωρήσεις θέρμανσης/αερισμού/κλιματισμού και αναρτήσεις αναφορών στη βάση· ανεξαρτησία/προσόντα εμπειρογνωμόνων· σύστημα ελέγχου ποιότητας. EUR-Lex

10) «Smart Readiness Indicator» (SRI)

• Η Επιτροπή θεσπίζει το εθελοντικό ενωσιακό σχήμα SRI· έως 30.06.2026 έκθεση δοκιμών και έως 30.06.2027 δυνατότητα κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για υποχρεωτική εφαρμογή SRI σε μη οικιστικά με ισχύ συστημάτων >290 kW· στη συνέχεια τεχνικές ρυθμίσεις με εκτελεστική πράξη. (Η απαίτηση για εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο θα εξαρτηθεί από την πράξη της Επιτροπής.) EUR-Lex

11) Υποδομές βιώσιμης κινητικότητας (φορτιστές / σταθμοί ποδηλάτων)

• Νέα και μείζονος ανακαίνισης μη οικιστικά (>5 θέσεις): τουλάχιστον 1 σημείο φόρτισης/5 θέσεις (για γραφεία: 1/2), προδιαγραφές «έξυπνης» και (όπου αρμόζει) bidirectional φόρτισης.

• Όλα τα μη οικιστικά >20 θέσεις: υποχρεώσεις έως 01.01.2027· δημόσια κτήρια: προ-καλωδίωση ≥50% έως 01.01.2033 (με δυνατότητα μετάθεσης για ορισμένες περιπτώσεις έως 01.01.2029).

• Ελάχιστα ποσοστά στάθμευσης ποδηλάτων. EUR-Lex

12) Χρηματοοικονομικά – απαγόρευση κινήτρων για αυτόνομους λέβητες ορυκτών

• Από 01.01.2025: μη χορήγηση οικονομικών κινήτρων για εγκατάσταση αυτόνομων λεβήτων που τροφοδοτούνται από ορυκτά καύσιμα (με ρητές εξαιρέσεις για ήδη επιλεγμένα έργα RRF/συνοχής/ΚΓΠ πριν το 2025). (Αυτό έπρεπε να ενσωματωθεί ήδη με ξεχωριστή εθνική πράξη.) EUR-Lex

13) Ημερομηνίες ενσωμάτωσης, ποινές και διαδικαστικά

• Ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο: έως 29.05.2026 για τα άρθρα 1-3, 5-29, 32 και Παραρτήματα I-III, V-X.

• Άμεση ενσωμάτωση για το Άρθρο 17(15) (λέβητες): έως 01.01.2025.

• Ποινές: θέσπιση αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων και γνωστοποίηση στην Επιτροπή.

• Κατάργηση της παλαιάς 2010/31/ΕΕ από 30.05.2026. EUR-Lex+1

Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ηλεκτρολόγος μηχανικός