to keeping an industrial building of this size standing could not but prompt sometimes tough arguments about the use of the space. These then would be rediscussed by a client body (that also changed over the years) and by its users’. 85 Een transformatieplan voor een industrieel symbool als de Lingotto was niet denkbaar zonder inmenging van de Italiaanse overheid, vooral van de Soprintendenza. Terwijl Piano zijn cliënten op één lijn probeerde te krijgen en de eerste toekomstplannen aan het uitdenken was, zou de Soprintendenza Torino op 17 maart 1986 voor het eerst een beschermde status aan de Lingotto toekennen.86 Hiermee werd de symbolische waarde erkend van de twee schroefvormige opritten (zie afbeelding 8), de testbaan, de façade, de torens tussen de binnenplaatsen en de Palazzina, het naast de Lingotto gelegen kantoorgebouw. Op 30 september 1994 legde het Ministero per i Beni Culturali e Ambientali voor de eerste maal in de geschiedenis een beschermende vincolo (restrictie) op aan een industrieel gebouw, tevens om de industriële waarde van het gebouw te waarborgen. 87 Volgens Alfio Bilotta, vanaf het begin van het project betrokken bij het project als medewerker van Lingotto Fiere, dient de Soprintendenza tot op de dag van vandaag geraadpleegd te worden als de globale perceptie van het gebouw in het geding is: ‘They are still asking that any modification will allow to understand the original destination of the ancient industrial site and to ‘read’ the original architectural frame. Following my opinion, this has to be considered as the most important goal the Soprintendenza achieved during her long acting in defence of the ancient building’.88 Afb. 8: De noordelijke oprit in de
Economische, symbolische en stedenbouwkundige significantie Lingotto, tegenwoordig onderdeel van het Renzo Piano heeft zijn renovatieplan opgetekend en winkelcentrum 8 Gallery (2010). Bron: uitgevoerd terwijl er een debat gaande was tussen lokale www.flickr.com. instituties (Fondazione Agnelli, Ires Piemonte, Sao Paolo Piemonte) over de vraag of de ontwikkeling van Turijn vrijwel volledig afhankelijk moest blijven van Fiat.89 De laatste jaren heeft ook de lokale overheid Turijn willen profileren als creatieve stad, in plaats van enkel een industrieel centrum of ‘one company town’. 90 Hoewel voor Fiat het historische en iconische belang zeker heeft meegespeeld, lijkt het economische belang van de Olmo, Il Lingotto, 35. Minimum Documentation Fiche. DOCOMOMO Italia (Turijn 2008) 2. 87 DOCOMOMO Italia, Minimum, 3. 88 Vraaggesprek Alfio Bilotta. 89 A. Vanolo, ‘The image of the creative city: some reflections on urban branding in Turin’, Cities 25 (2008) 370-382, aldaar 374. 90 Ibidem, 370. 85 86
38