λας». Ένα παράδειγμα, φαινομενικά άσχετο, αλλά στην πραγματικότητα πολύ σχετικό: αναρωτιόμαστε πού πήγε η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας; Πολύ απλά, την έφαγε τη μαρμάγκα της «ευγενούς άμιλλας» και του «συναγωνισμού». Μαζί με πολλά άλλα πράγματα –και στο επίπεδο αυτό ο Πόλεμος των Λέξεων εντείνεται πλέον όχι χρόνο με το χρόνο, ούτε μήνα με το μήνα, αλλά κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα. Ν.Α. Σύγχρονη εποχή, εποχή της τεχνολογίας, εποχή των «ebooks». Ποια είναι η γνώμη σας γι΄ αυτή τη νέα τάση των βιβλίων; Πιστεύετε πως τα «e-books» θα αντικαταστήσουν τα απλά βιβλία, καταστρέφοντας έτσι το παραδοσιακό διάβασμα; Όμως είναι και κάτι καινούριο, μήπως το e-book βοηθήσει τους νέους να έρθουν πιο κοντά στο βιβλίο; Θ.Β. Θεωρώ ότι ο αριθμός των αναγνωστών βιβλίων στην Ελλάδα, είναι λίγο πολύ σταθερός. Όποιος θέλει να διαβάσει, θα διαβάσει, ανεξαρτήτως e-books. Και δεν νομίζω ότι το ebook θα αντικαταστήσει, ούτε θα καταστρέψει το παραδοσιακό βιβλίο. Εξ άλλου, αυτό δείχνουν και τα τελευταία νούμερα. Το διάβασμα – όπως και το κάπνισμα! - είναι μια διαδικασία που εμπλέκει πολλές αισθήσεις: όραση, αφή, όσφρηση. Το e-book είναι αφάνταστα βολικό, αλλά όχι πάντα. Ν.Α. Υπάρχει κάποιο βιβλίο που δεν έχετε γράψει εσείς και θα θέλατε να το είχατε γράψει; Θ.Β. Κατά καιρούς θαύμαζα κάποιους συγγραφείς, και θα ήθελα να είχα γράψει τα βιβλία τους, αλλά με την πάροδο των ετών κατάλαβα ότι αυτό που αξίζει είναι να έχεις ανακαλύψει το πραγματικά (για σένα) γνήσιο μέσα σου, τους πραγματικά αυθεντικούς (για σένα) συλλογισμούς και να καταφέρεις να τους εκφράσεις με συνάφεια, ειρμό και πρωτοτυπία. Ν.Α. Γιατί οι άνθρωποι γοητεύονται τόσο από τα ανεξήγητα και τα παραφυσικά φαινόμενα; Θ.Β. Επειδή ανέκαθεν το μυστήριο και το άγνωστο ασκούσαν ακατανίκητη γοητεία στην ανθρώπινη ψυχή. Το μυστήριο και το άγνωστο ήταν αυτά που συντέλεσαν αποφασιστικά στις μεγάλες εξερευνήσεις, τόσο στο έξω όσο και στο έσω διάστημα. Ν.Α. Υπήρξε μια εποχή που οι εφημερίδες δεν ήταν εχθρικές ή αδιάφορες απέναντι στα ανεξήγητα φαινόμενα. Εσείς έχετε ένα τεράστιο αρχείο με αποκόμματα παλαιών εφημερίδων, και η έρευνα αυτή στις εφημερίδες είχε ιδιαίτερη σημασία, όπως είχατε δηλώσει σε μια παλαιότερη συνέντευξη, επειδή δεν ήταν μόνο συλλογή υλικού αλλά και ένα πραγματικό χρονοτάξιδο. Μιλήστε μας λίγο για αυτό το χρονοτάξιδο, αλλά
και για την εποχή που ο τύπος κατακλυζόταν από χιλιάδες άρθρα και πρωτοσέλιδα που αφορούσαν το παραφυσικό. Θ.Β. Όντως, ήταν κάτι που υποψιαζόμουν, αλλά εξακρίβωσα και τεκμηρίωσα στη διάρκεια μιας κοπιαστικής αλλά συναρπαστικής έρευνας στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και αλλού. Εξακρίβωσα ότι υπήρξαν εποχές που τα ΜΜΕ (και κατ’ επέκταση η ελληνική κοινωνία) δεν ήταν τόσο εχθρικά ή αδιάφορα απέναντι στο Παραφυσικό. Πχ την εποχή του Μεσοπολέμου (κυρίως χάρη στη δουλειά του Άγγελου Τανάγρα) τα παραψυχικά φαινόμενα ήταν πολύ δημοφιλή και αποδεκτά. Το ίδιο και το φαινόμενο των ΑΤΙΑ στη δεκαετία του 1950. Τώρα, όσον αφορά τη «χρονομηχανή» των εφημερίδων, το βιβλίο μου «Το Πνεύμα του Χρόνου» (http://vembos.gr/Genius_Tempori.htm) γράφτηκε χάρη σε αυτή! Και δεν μιλώ μεταφορικά. Ξεφυλλίζοντας τα κιτρινισμένα φύλλα, διαβάζοντας κείμενα αλλοτινών εποχών, σε αλλοτινή γλώσσα, με αλλοτινές εκφράσεις, μυρίζοντας την χαρακτηριστική οσμή του πολυκαιρισμένου χαρτιού, όλα αυτά ήταν μια ιδιαίτερη τελετουργία με ακέραιο μαγικό περιεχόμενο. Πέρασαν χρόνια για να το συνειδητοποιήσω – ας είναι καλά η Συναίνεση που σε «διδάσκει» εξ απαλών ονύχων ότι η μαγεία και τα ταξίδια στο χρόνο είναι ανύπαρκτα πράγματα. Όταν όμως το συνειδητοποίησα, το εκμεταλλεύτηκα δεόντως. Απορροφούμενος όσο το δυνατόν περισσότερο στη μελέτη και το ξεφύλλισμα παλιών εφημερίδων δεμένων σε «σώματα», σε συνθήκες απομόνωσης, μπορεί κανείς να ταξιδέψει στο παρελθόν. Όταν έκανα την έρευνα για το «Πνεύμα του Χρόνου» (και όχι μόνο) βρισκόμουν επί τέσσερις με πέντε ώρες (πολλές φορές περισσότερο) σχεδόν καθημερινά στο ήσυχο περιβάλλον της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Αθηναίων –και κατόπιν περνούσα άλλες τόσες μπροστά στον υπολογιστή ταξινομώντας, αρχειοθετώντας, επεξεργαζόμενος και εκτυπώνοντας πολλές φορές τα άρθρα ή τις ειδήσεις που είχα φωτογραφίσει με την ψηφιακή μου κάμερα. Κι αυτό δεν έγινε επί μερικές μέρες, ούτε επί μερικές βδομάδες αλλά επί δυο συνεχή χρόνια. Οι οπτικοί συνειρμοί, η διαρκής βύθιση στο αλλοτινό περιβάλλον, η διαρκής ανάγνωση μιας αλλοτινής γλώσσας, η μυρωδιά του παλιού χαρτιού, το ζωντάνεμα πολύ παλιών αναμνήσεων, όλα αυτά λειτουργούσαν ανοίγοντας πύλες στην αντίληψη. Η παλιά εφημερίδα, οι ειδήσεις της, τα κείμενά της, οι τίτλοι και οι φωτογραφίες της, γίνονταν δίνες που με μετέφεραν σε ένα άλλο σύμπαν. Επί μήνες ολόκληρους βίωνα μια συνεχή χρονολίσθηση. Ένα διαρκές timeslip. Αλλά πώς νομίζετε ότι προέκυψε το όνομα του ομώνυμου φωτογραφικού μου project; (http://vembos.gr/Project_Timeslip_intro.htm)