MAGAZINE
Nr. 5 2020
Wat is beter:
boter of margarine?
Aandeel duurzame palmolie in Nederland stabiliseert: EU-wetgeving nodig MVO Academy: online leren over oliĂŤn en vetten 20
MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
1
Accepteren en meebewegen De coronacrisis zorgt voor veel onzekerheid en frustraties. De tweede golf kwam eerder dan verwacht en het einde is nog lang niet in zicht. Met name het wederom wegvallen van de afzet aan de horeca en foodservice is voor diverse bedrijven uit onze sector een zware dobber. Daarnaast maken we ons zorgen dat veel werknemers in thuisisolatie zitten als gevolg van oplopende positieve tests, waardoor de continuïteit van de productie onder druk staat. Werk en privé komen meer samen doordat we veel thuiswerken en daarmee duurt ook in ons persoonlijke leven de onzekerheid voort: velen vragen zich af hoelang het thuiswerken nog zal duren en zien, nu de dagen korter worden, op tegen een lange winter zonder direct contact met collega’s of externe relaties. We missen elkaar om ideeën mee te bespreken, inspiratie op te doen, nieuwe contacten op te doen en af en toe stoom af te blazen. Deze onzekerheid over gezondheid en werk, het verlies aan sociale contacten en het gedwongen thuiszitten, is zwaar. Hoe houden we de komende maanden de moed erin? Gelukkig zijn ondernemers goed in het meebewegen met veranderende tijden. Ondernemen komt vaak neer op nieuwe kansen zien en deze benutten. Vooral in tijden van crisis en onzekerheid kun je het fundament leggen voor een andere en betere toekomst. In plaats van te kijken naar wat niet meer kan, focussen op wat wél mogelijk is en innoveren.
Inhoud DUURZAME ONTWIKKELING
Aandeel duurzame palmolie in Nederland stabiliseert
4-5
Wat is beter: boter of margarine?
8 -9
Nieuw platform voor ontbossingsvrije soja
12 - 13
VOEDSEL- EN DIERVOEDERVEILIGHEID
Nieuwe MVO-medewerker Voedsel- en diervoederveiligheid
14
ALGEMEEN
MVO Academy: online leren over oliën en vetten Special Refining Company (SRC)
6-7 10 - 11
Kort nieuws: MVO op sociale media
15
Dat geldt ook voor MVO. Gelukkig stelt de techniek ons in staat om veel op afstand te doen. We trotseren het soms opkomende gevoel van Teams- of Zoom-moeheid en organiseren onze werkgroepvergaderingen en contacten met onze leden en externe stakeholders digitaal. We hebben de cursus van de MVO Academy omgezet naar een volledige online variant en focussen ons in onze communicatie op verschillende sociale media platforms. We accepteren wat we niet kunnen veranderen en doen wat kan: luisteren, verbinden en het zijn van een spreekbuis voor de gehele keten. In dit MVO Magazine leest u daar weer een aantal mooie voorbeelden van. Samen houden we het vol en blijven we bouwen aan een toekomstbestendige keten. Frans Claassen, directeur MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten
2
Louis Braillelaan 80 2719 EK Zoetermeer info@mvo.nl MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
MVO Magazine is een digitale uitgave van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten en is bestemd voor leden en externe relaties. Voor meer informatie zie: www.mvo.nl 3
DUURZAME ONTWIKKELING
Aandeel duurzame palmolie in Nederland stabiliseert: EU-wetgeving nodig
Steun voor Europese wetgeving Evenals de Europese palmolie-industrie is de DASPO voorstander van EU-wet- en regelgeving voor de import van duurzame palmolie. Ook minister Kaag voor Buitenlandse Handel heeft de afgelopen maand aangegeven dat het kabinet een sterke voorkeur heeft voor een due diligence-verplichting op EU-niveau.
Het gebruik van duurzame palmolie in Nederland stabiliseert. Dit blijkt uit de rapportage van de ‘Dutch Alliance for Sustainable Palm Oil’ (DASPO*). In 2019 was 87% van de in Nederland verwerkte palmolie voor de binnenlandse en exportmarkten duurzaam gecertificeerd. De rapportage laat daarnaast zien dat het volume fysiek gescheiden (‘segregated’) duurzame palmolie in 2019 met 4% is toegenomen. Om tot 100% ontbossingsvrije palmolie in heel Europa te komen, is de DASPO voorstander van EU-wetgeving. Meer ‘segregated’ volumes in Nederland Steeds meer palmolie die in Nederland wordt verwerkt wordt gekocht als ‘segregated’. Dit is duurzame palmolie van verschillende gecertificeerde bronnen die door de hele keten gescheiden wordt gehouden van conventionele palmolie. De toename van ‘segregated’ palmolie is gedeeltelijk ten koste gegaan van de ‘Book & Claim’-certificaten. Frans Claassen, directeur van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten en initiatiefnemer van de DASPO: “De cijfers maken wederom duidelijk dat de bedrijven die aangesloten zijn bij de DASPO 100% duurzame palmolie gebruiken voor de Nederlandse markt. De stabilisatie die we zien is deels te verklaren door de achterblijvende vraag uit landen buiten Europa. Het is dus belangrijk dat we ons blijven inzetten voor de mondiale vraag naar duurzame palmolie.” Meer vraag nodig Hoe mee vraag naar duurzame palmolie, hoe meer 4
MVO heeft, samen met andere partijen, vooral het belang van Europese wetgeving benadrukt. Dit om te voorkomen dat Nederlandse bedrijven in diverse landen met andere typen en potentieel tegenstrijdige IMVO-wetgeving te maken krijgen. Voor informatie over duurzame palmolie of over de DASPO kunt u contact opnemen met Stephania Rivera via rivera@mvo.nl.
boeren, overheden en bedrijven werk zullen maken van verduurzaming. Verschillende Europese landen, waaronder Nederland, zetten zich daarom in voor de inkoop van 100% ontbossingsvrije en duurzame palmolie. En niet zonder succes: Europa is de belangrijkste markt voor gecertificeerde duurzame palmolie ter wereld. Ongeveer 86% van de palmolie die in Europa binnenkomt is RSPO gecertificeerd. Meer bewustzijn creëren Om de vraag naar duurzame palmolie te vergroten, is het daarnaast van belang om actief te communiceren over het bestaan van en het belang van duurzame palmolie. Helaas worden palmolievrije producten vaak als oplossing gezien voor de problemen binnen de keten. Deze ontwikkeling draagt echter niet bij aan de verduurzaming van de palmolie-industrie. Daarnaast zorgt het vervangen van palmolie voor het verschuiven van bestaande problemen op het gebied van duurzaamheid naar andere gewassen.
*De DASPO is een samenwerkingsverband van negen brancheverenigingen, ondersteund door IDH-The Sustainable Trade Initiative. De DASPO is een initiatief van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten.
Nieuwe website Om meer bewustzijn te creëren over dit onderwerp heeft de DASPO dit jaar een nieuwe website gelanceerd. Bezoekers kunnen op deze website informatie vinden over de duurzaamheidsaspecten van de productie van palmolie. Ook is er aandacht voor de inspanningen van de keten om tot 100% ontbossingsvrije palmolie te komen. MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
Het nieuwe IMVO-beleid van het kabinet richt zich o.a. op: • Brede due diligence-wetgeving in Europa • De oprichting van een IMVO-steunpunt • IMVO-criteria voor rijksinkopers • Sectorale samenwerking
5
ALGEMEEN
MVO Academy: online leren over oliën en vetten In de maand oktober vond het eerste deel plaats van de MVO-cursus ‘Oils and Fats: Basics Technology, Applications and Food Safety’. 34 cursisten, waarvan 5 van buiten Nederland en 2 van niet-MVO-leden volgden de cursus op afstand. In verband met de coronamaatregelen wordt de hele cursus dit jaar online gegeven. De cursisten zijn voor het grootste deel pas kort werkzaam in de sector. Ze krijgen in tien dagdelen (6 keer 2 uur in oktober en 4 keer 2 uur in november) een grote hoeveelheid informatie te verwerken, die varieert van inzicht in de supply chain en de basisbeginselen van raffinage tot kennis over de functionaliteit van vetten in voedingsmiddelen en het belang van voedselveiligheid en duurzaamheid. Voorbereiding Normaal gesproken vindt de cursus op verschillende locaties plaats. Dit jaar is dat anders. De docenten en cursisten ontmoeten elkaar deze keer online, in een Zoom meeting. De cursusmap, samples van diverse typen olie- en vetproducten, zaden en pitten, samples van olie in verschillende stadia van raffinage en achtergrondinformatie over de sector werden voorafgaand aan de eerste cursusdag in een grote doos bij de deelnemers thuis afgeleverd. Tijdens de online instructies, opdrachten en presentaties ging iedereen daarmee aan de slag. 6
Opdrachten De groep ging geregeld uit elkaar in digitale breakout rooms waar deelnemers aan een case of vragen werkten. Dat zorgde voor leuk (online) contact, kansen om te netwerken en mogelijkheden om specifieke kennis uit te wisselen. De cursisten moesten zelf olie uit zonnebloempitten, sojabonen, lijnzaad en pinda’s hameren, en ze moesten beoordelen of een olie vermengd was met bijvoorbeeld diesel. Ook bespraken ze een case waarbij ze discussieerden over de duurzaamheidsaspecten van een margarine met RSPOgecertificeerde palmolie en een margarine
met sheaboter. Een case over logistiek en opslag resulteerde in fraaie tekeningen tot semi-professionele stroomfiguren. Oliemolen Voorheen bezochten de deelnemers aan de cursus een oude (nog in bedrijf zijnde) oliemolen in Zaandam. Ook dat was dit jaar helaas niet mogelijk. Toch werden de cursisten meegenomen in de geschiedenis van onze industrie door via hun computerscherm een film te bekijken van één van de vele door wind aangedreven oliemolens die in de 16e en 17e eeuw met name in de Zaanstreek verrezen. MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
Afwisseling Online thuisonderwijs vraagt nogal wat van cursisten. Variatie aan presentaties met cases, video’s en leeswerk zorgde voor afwisseling en het stellen van vragen over en weer leidde tot interactie, wat het zowel voor cursisten als voor de docenten levendig maakte. Tijdens de laatste twee cursusdagen (5 en 6 november) staan wederom een aantal interessante onderwerpen op het programma en komen weer andere experts uit de sector aan het woord om hun kennis van en uit de industrie te delen. Voor vragen over de MVO-cursus ‘Oils and Fats’ kunt u contact opnemen met Jolanda van Roon via roon@mvo.nl. 7
DUURZAME ONTWIKKELING
Wat is beter: boter of margarine?
Consumenten kijken bij de keuze van hun voedingsmiddelen niet alleen naar het effect op de gezondheid, maar steeds vaker ook naar duurzaamheid. Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van boter versus die van margarine. Nu zijn ook de effecten van beide producten voor natuur en milieu onderzocht. 8
In een wetenschappelijk artikel dat eerder dit jaar verscheen in The International Journal of Life C ycle Assessment komt bij een vergelijking tussen de ecologische voetafdruk van plantaardige margarine en die van boter, margarine als winnaar uit de bus. De studie maakt duidelijk dat margarines een minder grote impact hebben op zowel het klimaat, als het landgebruik en het gebruik van water. Levenscyclusanalyse De studie is uitgevoerd met in het achterhoofd de vraag wat een duurzaam dieet eigenlijk is. De onderzoekers hebben daarvoor een grootschalig zogeheten Life Cycle Analysis, een levenscyclusanalyse uitgevoerd. Een dergelijke analyse vergelijkt de milieu¬impact van verschillende producten vanaf de teelt tot het uiteindelijke eindproduct. In dit onderzoek keken de wetenschappers naar specifieke regionale verschillen, bijvoorbeeld in de ingrediëntensamenstelling van de onderzochte producten en de gebruikte ver-
Gezondheid Behalve voordelen voor natuur en milieu h ebben zachte margarines en vloeibare plantaardige oliën ook een gunstige uitwerking op onze gezondheid in vergelijking met die van roomboter. Zachte margarines en plantaardige oliën bevatten in verhouding meer onverzadigde vetzuren. Het vervangen van verzadigde vetzuren door onverzadigde vetzuren verlaagt het LDL cholesterolgehalte en verkleint daarmee het risico op hart- en vaatziekten.
MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
pakkingen. Ook zijn landspecifieke landbouwpraktijken zoals bemesting, grondbewerking en irrigatie, en variaties in opbrengst, klimaat en bodemeigenschappen in kaart gebracht. Tot slot keken de onderzoekers naar watergebruik en het risico op watertekort. Lagere impact margarines In totaal zijn in het onderzoek 228 plantaardige margarines en 40 roomboterproducten uit 21 verschillende landen, waaronder Nederland, met elkaar vergeleken. De algemene conclusie is dat margarines beter voor de natuur en het milieu zijn dan boter. Zelfs in een zogeheten worstcasescenario waarbij alle plantaardige oliën afkomstig zouden zijn uit gebieden waar de klimaatimpact het grootst is, hebben deze ‘hypothetische margarines’ een lagere milieu-impact dan boter. Transparantie De regionale benadering waarvoor de onderzoekers hebben gekozen brengt de verschillen tussen de producten beter aan het licht. Dit vergroot de transparantie van de productieketens op het gebied van duurzaamheid. Het onderzoek maakt duidelijk dat er verschillen zijn tussen (regionale) producten vanwege het verschil in receptuur en het gebruik van lokale ingrediënten. Voor de margarines is de productie van de plantaardige olie de belangrijkste variabele bij het effect op het klimaat (68%). Voor boter is dat de productie van de melk (92%). Voor wat betreft de verpakkingen wordt duidelijk dat wanneer papier en aluminium wordt gebruikt er sprake is van een geringere impact dan bij plastic kuipjes.
9
ALGEMEEN Special Refining Company (SRC)
Onafhankelijk en klaar voor de toekomst
Loonraffinaderij SRC is een loonbedrijf. Kees Loos, Sales Manager bij SRC legt uit wat dat betekent: “We hebben geen handel. We kopen niets en we verkopen niets. We leveren een dienst. Je zou ons kunnen vergelijken met een stomerij waar je je kleding brengt en schoon weer ophaalt. Wij doen dat met oliën en vetten. Onze klanten brengen de ruwe olie en halen die geraffineerd weer op. Op het moment dat de olie bij ons wordt opgehaald is het klaar voor gebruik in de levensmiddelenindustrie. We zijn er trots op dat we onafhankelijk zijn en niet bij een groter levensmiddelenconcern horen. Daardoor kunnen we ons helemaal richten op loonraffinage en de belangen van onze klanten.” Plaats in de keten SRC krijgt de ruwe olie aangeleverd vanuit de hele wereld. Van raapzaadolie en zonnebloemolie van oliemolens uit Frankrijk of het Zwarte Zeegebied tot palmolie uit ZuidAmerika of Afrika. Kees Loos: “Vaak heeft de klant de olie doorverkocht aan een levensmiddelenproducent, dan leveren we het na raffinage daar af. Maar het gebeurt ook dat we de olie terugleveren aan de klant, waarna deze de olie in consumentenverpakkingen bottelt. We zitten midden in de keten, voelen ons verbonden met de sector en hebben een grote verantwoordelijkheid als het gaat om duurzaamheid en voedselveiligheid.”
Al bijna 25 jaar is het Zaanse bedrijf Special Refining Company (SRC) gespecialiseerd in het raffineren van plantaardige oliën en vetten voor de levensmiddelenindustrie. Daarvoor beschikt het bedrijf sinds twee jaar over een nieuwe moderne raffinaderij. Met de laatste technologie is het bedrijf klaar voor de huidige én toekomstige eisen op het gebied van duurzaamheid, kwaliteit en voedselveiligheid.
Flexibel SRC raffineert verschillende soorten oliën en vetten en kan daarbij snel schakelen. Kees Loos: “Onze raffinaderij is zo ontworpen dat we meteen nadat we bijvoorbeeld een levering palmolie hebben geraffineerd, een partij zonnebloemolie of een andere olie kunnen raffineren zonder
10
MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
dat er vermenging plaatsvindt. Daarin onderscheiden we ons van de grote raffinaderijen die in het Westelijk Havengebied in Amsterdam of op de Maasvlakte staan. SRC richt zich op een nichemarkt: 60% van de oliën en vetten is biologisch. Daarnaast doen we speciale oliën als walnotenolie, hazelnootolie, cacaoboter en sheaboter. Die laatste vooral voor de cosmetica-industrie.” Nieuwe techniek Het raffineren van oliën en vetten gebeurt door deze te verhitten. De nieuwe raffinaderij in Zaandam heeft de techniek om op laag-vacuüm te raffineren. Dat wil zeggen dat alle onzuiverheden uit de olie worden verwijderd terwijl het verhitten van de olie kan worden beperkt. Kees Loos: “Deze manier van raffineren geeft ons de mogelijkheid om op een lagere temperatuur te raffineren, wat de kwaliteit en voedselveiligheid van het eindproduct ten goede komt. Daarmee kunnen we het uiterste doen voor onze klanten en bijvoorbeeld tijdig inspelen op veranderende regelgeving.” Corona Gelukkig draait de fabriek in coronatijd door. Kees Loos: “Als toeleveringsbedrijf voor de levensmiddelenindustrie behoren we tot een cruciale beroepsgroep. We hebben protocollen opgesteld en maatregelen genomen om ons werk veilig te kunnen doen. In het begin van de coronatijd hebben we te maken gehad met logistieke uitdagingen die verband hielden met verscherpte grensformaliteiten, maar inmiddels heeft de markt dat goed opgelost en kunnen we onze klanten de service en kwaliteit bieden die ze van ons gewend zijn.” Voor meer informatie: www.refinery.nl. 11
DUURZAME ONTWIKKELING
Nieuw platform voor ontbossingsvrije soja
De verschillende stakeholders die zich wereldwijd inzetten voor duurzame soja, functioneren nog niet als een community van experts. Elk van de initiatieven, projecten en strategieën draagt bij aan een duurzame toeleveringsketen van soja, maar sommige initiatieven overlappen elkaar gedeeltelijk, synergieën worden over het hoofd gezien of acties ontbreken. Ontbossingsvrij Om die reden is onlangs het ‘Collaborative Soy Initiative’ opgericht. Het nieuwe platform zet zich in om krachten te bundelen, kennis en expertise te delen en strategieën af te stemmen om die te bereiken. Doel is het versnellen van de inspanningen om duurzamere toeleveringsketens voor soja op te bouwen en op die manier bij te dragen aan het bereiken van 100% ontbossingsvrije duurzame soja op wereldschaal. Stuurgroep Het nieuwe platform brengt vertegenwoordigers van soja certificeringsstandaards, milieuorganisaties, bedrijven en overheden bijeen. Een structuur van werkgroepen zorgt voor acties en een stuurgroep is verantwoordelijk voor de strategie. Daarnaast is er een projectbureau. MVO is in de stuurgroep vertegenwoordigd. Communicatie Het nieuwe initiatief richt zich met name op communicatie. De website biedt een overzicht van de activiteiten. Zo worden regelmatig webinars georganiseerd. Een belangrijk onderdeel van de website is de ‘Information Hub’, een databank van informatie over soja, variërend van beleidsstukken van overheden, benchmarks en sourcingrichtlijnen, studies en rapporten, tot ontbossingscijfers, tools en overzichten
12
MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
van bestaande initiatieven. Voor meer informatie over het ‘Collaborative Soy Initiative’ kunt u contact opnemen met Eddy Esselink via esselink@mvo.nl. 13
VOEDSEL- EN DIERVOEDERVEILIGHEID
KORT NIEUWS: MVO OP SOCIALE MEDIA
Nieuwe MVO-medewerker Voedsel- en diervoederveiligheid
Volgt u ons al?
Per 1 oktober ben ik, Astrid klein Breteler, gestart als beleidsmedewerker Voedsel- en diervoederveiligheid bij MVO en Het ComitĂŠ van Graanhandelaren. Een nieuwe uitdaging die aansluit bij mijn achtergrond in de diervoeding. Vanuit interesse in diervoeding heb ik na mijn hboopleiding Dier- en Veehouderij de Master Dierwetenschappen aan Wageningen University & Research afgerond, waar ik de specialisatie Animal Nutrition heb gevolgd en mijn twee thesissen gericht heb op diervoeding. Met deze specialisatie heb ik mezelf ontwikkeld binnen de diervoeding, met de wens een bijdrage te leveren aan diervoeding en diergezondheid. Zowel tijdens als na mijn opleidingen heb ik verschillende ervaringen opgedaan in de diersector, o.a. als voedingsadviseur, daarnaast heb ik ervaring opgedaan in cursusontwikkeling en als instructeur op een middelbare school. Voedsel- en diervoederveiligheid is voor mij een nieuwe uitdaging, maar wel een uitdaging waar ik met veel enthousiasme aan begonnen ben. Ik kijk ernaar uit om deze sector te leren kennen en te ontdekken waar ik mijn bijdrage kan leveren. U kunt me bereiken via breteler@mvo.nl of 06 53 85 07 23
14
MVO MAGAZINE NR 5 - 2020
15