Emekçi Hareket Partisi Programı
9
lan finans alanındaki kriz ile en aşırı şekline bürünen dönem ise kapitalizmin üçüncü bunalım dönemidir. Bugün olan bitenler üçüncü bunalım döneminde cereyan edenlerdir. 2008 yılında ABD’de patlak veren kriz üçüncü bunalım döneminin en büyük volkanik patlaması olarak kabul edilebilir. Aslına bakacak olursak 1970’lerle başlayan son uzun bunalım döneminin sürdüğü ayan beyan ortaya çıktı. 2. Paylaşım Savaşı’nın yıkımı üzerine kurulan “saadet devri” 1960’ların sonlarına doğru ömrünü tamamlamıştı. O zaman dilimi kapitalizm açısından tartışmasız bir düzeyde genişlemeydi. 70’lerle başlayan zaman dilimi ise dramatik bir farkla krizi işaret ediyordu. Bu başlangıçtan itibaren dönemi izleyecek olursak dünya kapitalizminin kendisini başka bir “saadet devrine” taşıyamadığını görebiliriz. Mevcut ağır ve hasta cüsse dereden atlayamadı.
Finansal Spekülasyon / Karıncanın Kanatlanması Kar oranlarındaki düşüş kapitalistleri o kadar irrite etti ki çok keskin bir viraj aldılar. Bankalar o güne kadar Hispaniklerin ya da siyahların oturduğu mahallelere şube bile açmazken kapılarını çalıp, ya telefon edip yüksek faizle ev kredisi vereceklerini söylediler. O yoksul insanlar bir ev sahibi olabilmeyi düşündüler ilk defa ve elbette ki kabul ettiler. Irkçı dışlama sona erdi, ırkçı sömürü başladı. Kapitalistler için onların ırkının, gelir düzeylerinin ve geri ödeme kapasitelerinin önemi yoktu. İnsanı insan olmaktan, emekçiyi emekçi olmaktan ve en sonunda tüketiciyi dahi gerçek bir tüketici olmaktan kopardılar. Tüketici kabul ettiklerinin artık gerçek bir tüketici vasfında bile olması gerekmiyordu. Onlar için artık tüketici bile bir nominal değerdi. Nominal tüketicilere kağıtları imzalatmak yeterliydi. Aslına bakacak olursanız artık kâğıtlar dünyası ile evler dünyasının hiçbir alakası yoktu. Zaten bankacılar da bunu biliyor ve bilmek ne kelime buna güvenerek iş yapıyorlardı. Bu şekilde üreyen kâğıtların değeri 1.000 trilyon dolar değerine ulaştı. Bu rakam dünyanın son 20 yıllık toplam üretimin değerine eşittir. ABD Merkez Bankası başkanı Greenspan bunu “bankaların sorumsuzluğu” olarak açıkladı ama tabi bu da bankaların etik ya da duygusal yönlerinden yola çıkan idealist bir açıklamaydı. Finans dünyasındaki aktör, nakit veya nakde dönmesi çok hızlı olan parasal sermayedir. Tüm değerlerin büyük bir hızla paraya çevrildiği yer olan borsa bütün değerlerin emek gibi herhangi bir dışsal referansı yoktur. Finansal piyasa değerin değerinin olmadığı bir yerdir. Değer burada istikrar, süreklilik, nesnellik üzerine değil; istikrarsızlık, uçuculuk ve öznellik üzerine kuruludur. Sermayenin gerçek her türlü üretim ilişkisinden koparak finansallaşması 2008 kriz patlamasını karakterize etmektedir. Ekonomik hareketlilik asıl olarak hisse senetlerinin, tahvillerin, kredi vermenin, borçlandırmanın, faaliyet dışı gelirlerin ve borsanın alanına kaymıştır.
SSCB’nin Çöküşünden Sonra Azgınlaşan Emperyalizm 1917 Ekim Devrimi’yle birlikte sosyalizme adım atarak insanlık tarihine yeni bir sayfa açılmıştı. Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa’da yaşanan çözülmeyle bir-
EHP Program Tüzük.indd 9
27.03.2014 08:00:14