Πολιτικό Τμήμα του Γαλλικού Ακυρωτικού αναγνώρισε την ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ των ιατρικών σφαλμάτων και της ζημίας του Nicolas Perruche, αναιρώντας την απόφαση ως προς το δικαίωμα αποζημίωσης του τέκνου και παρέπεμψε την υπόθεση για εκ νέου εκδίκαση στο Εφετείο Ορλεάνης. Με την από 2 Φεβρουαρίου 1999 στασιαστική απόφασή του το Εφετείο Ορλεάνης αρνήθηκε την επιδίκαση αποζημίωσης στο τέκνο, με την αιτιολογία ότι «ο Nicolas Perruche δεν υπέστη αποκαταστέα ζημία τελούσα εν αιτιώδη συνάφεια προς τα σφάλματα του βιολογικού εργαστηρίου και του ιατρού Χ» και διέταξε την επιστροφή του επιδικασθέντος από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Evry ποσού. Στις 14 Απριλίου 1999 το ζεύγος Perruche άσκησε αναίρεση κατά της απόφασης αυτής. Με την από 17 Νοεμβρίου 2000 απόφασή της, η Ολομέλεια του γαλλικού Ακυρωτικού επικαλούμενη ως νόμιμες βάσεις τις διατάξεις του γαλλικού Αστικού Κώδικα περί ενδοσυμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνη επιδίκασε αντιστοίχως αποζημίωση στους γονείς όσο και στο παιδί αυτοτελώς διακηρύττοντας ότι: «…από τη στιγμή που τα σφάλματα στα οποία υπέπεσε ο ιατρός και το εργαστήριο κατά την εκτέλεση των συμβάσεων που συνήψαν με την κ. Perruche εμπόδισαν την τελευταία να ασκήσει την επιλογή διακοπής της κύησης προκειμένου να αποφύγει τη γέννηση προσβεβλημένου από αναπηρία παιδιού, το τελευταίο μπορεί να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που επήλθε συνεπεία αυτής της αναπηρίας και προκλήθηκε από τα αποδεδειγμένα σφάλματα»32
5. Οι αξιώσεις της “wrongful 32
«…que dès lors que les fautes commises par le médicin et le laboratoire dans l’exécution des contrats forms avec Mme Perruche…avaient empêché celle-ci d’ exercer son choiz d’ interrompre sa grossesse afin d’éviter la naissance d’ un enfant attaint d’ un handicap, ce dernier peut demander la reparation du prejudice resultant de ce handicap et cause par les fautes retenues.»
life” (vie préjudiciable) στο αποτελέσει ζημία για τους γονείς, (και άρα να αποζημιωθούν), δεν δέχονταν γαλλικό δίκαιο
Παραδοσιακά, η γαλλική νομολογία απέρριπτε την αξίωση αποζημίωσης “wrongful life”33. Το 1989 το Πολυμελές Πρωτοδικείο του Montpellier ασχολήθηκε με την αγωγή αποζημίωσης μιας γυναίκας, που παρά τη διενέργεια προγεννητικού ελέγχου, έφερε στον κόσμο ένα παιδί με τρισωμία 21, καταλήγοντας ότι «η γέννηση ενός μη φυσιολογικού παιδιού δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ζημιογόνο γεγονός» και απορρίπτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αγωγή που είχε ασκήσει το τέκνο εκπροσωπούμενο από τη μητέρα του. Το Εφετείο του Παρισιού, ομοίως στην από 17 Φεβρουαρίου απόφασή του, απέρριψε παρόμοιο αίτημα των γονέων, επικαλούμενο έλλειψη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της κατάστασης του παιδιού και του πταίσματος περί τον προγεννητικό έλεγχο. Το Εφετείο της Bordeaux με την από 26 Ιανουαρίου 1995 είχε κρίνει ότι «το ανάπηρο τέκνο, όσο βαριά κι αν ασθενεί, δεν μπορεί να επικαλεστεί τη γέννηση του ως ζημία». Το Conseil d’etat στην περίφημη απόφαση Quarez της 14 Φεβρουαρίου 1997, επανέλαβε το σκεπτικό της προηγούμενης, διακηρύττοντας ότι «εάν μια ανθρώπινη ύπαρξη είναι από τη σύλληψή της φορέας δικαιωμάτων, δεν είναι (εντούτοις) δικαιούχος του δικαιώματος της γέννησης ή μη γέννησης και η γέννηση ή η ακύρωση της ζωής δεν μπορούν να θεωρηθούν ως καλή η κακή περίσταση από τις οποίες μπορεί να εξαγάγει κανείς νομικές συνέπειες». Έτσι τα γαλλικά δικαστήρια, μέχρι την απόφαση της 17 Νοεμβρίου 2000, όταν αναγνώριζαν το ιατρικό σφάλμα στη διάγνωση και την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ του σφάλματος και της γέννησης του παιδιού, δέχονταν ότι η γέννηση ενός παιδιού ανάπηρου, θα μπορούσε να 33 Βλ. ΟμπέσηΣαραϊδάρη Φιλομήλα, Ο προγεννητικός έλεγχος στο γαλλικό δίκαιο, Αρμενόπουλος 1999, σελ.480 επ.
όμως να ερμηνεύσουν τη γέννηση ως ζημία και για το ίδιο το παιδί. Με άλλα λόγια, ένα λάθος αποτέλεσμα μιας προγεννητικής εξέτασης οδηγεί στην απώλεια μιας ευκαιρίας για τους γονείς, με το να τους στερεί τη δυνατότητα να διακόψουν την κύηση, όμως η ύπαρξη μιας αναπηρίας δεν μπορεί να αποδοθεί ούτε στο νοσοκομείο, ούτε στα εργαστήρια.34 Η απόφαση της 17 Νοεμβρίου 2000 προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και θεωρήθηκε ως στροφή στη μέχρι πρότινος νομολογία, καθώς πλέον αναγνώριζε το δικαίωμα στο ανάπηρο τέκνο να λάβει αποζημίωση από το γιατρό. Για να κατανοήσουμε καλύτερα, ποια ακριβώς ήταν η καινοτομία της απόφασης, και γενικότερα πώς το γαλλικό δίκαιο μπορεί να υποστηρίξει την αξίωση της wrongful life, θα αναπτύξουμε στη συνέχεια τις προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται για την κατάφαση της ευθύνης του γιατρού, και τις τυχόν ιδιαιτερότητες που προκύπτουν λόγω της φύσης της αξίωσης “wrongful life”. - Το είδος της ευθύνης Δεδομένης της αρχής της σχετικότητας των ενοχών, όπως αυτή αποτυπώνεται στο α. 1165 του γαλλικού ΑΚ, η αξίωση του παιδιού για αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη δε θα μπορούσε παρά να θεμελιωθεί στην αδικοπρακτική ευθύνη του γιατρού. Κι αυτό γιατί η σύμβαση που έχει συναφθεί μεταξύ της μητέρας και του γιατρού, δημιουργεί αξιώσεις μόνο υπέρ και κατά των προσώπων που συμμετέχουν στην ενοχική σχέση, με αποτέλεσμα το παιδί να θεωρείται τρίτος ως προς τη συμβατική σχέση ιατρού-μητέρας. Ωστόσο, αξίζει να σημειώσουμε ότι, νωρίτερα, το Πρώτο Πολιτικό Τμήμα του Γαλλικού Ακυρωτικού στην από 26 Μαρτίου 1996 απόφαση του, στο πλαίσιο της υπόθεσης Per 34 Βλ. Μάλλιου Ευάγγελου, Οι προγεννητικές εξετάσεις και ο κίνδυνος ευγονικής. Σχόλιο στην υπόθεση Perruche, Το Σύνταγμα, σελ.