Nederlandse letterkunde i begrippenlijst

levensbeschrijvingen van Britse koningen, getiteld Historia regum Britanniae.

- Chrétien de Troyes: dichter uit Noord-Frankrijk afkomstig, in de tweede helft van de twaalfde eeuw werkzaam. Hij schreef vijf Arthurromans. Niet weinig elementen moet hij uit de orale traditie hebben overgenomen, maar de ware held in zijn romans, de ridder Lancelot, zou hij zelf in het leven hebben geroepen. De verboden liefde tussen de held en diens koningin maakt het mogelijk om de hoofse cultuur met de Arthurstof te verbinden. Vooral in zijn laatste, onvoltooide roman Perceval koppelde hij de Arthurmaterie aan de christelijke religie. Hij kreeg navolging over heel Europa.

• Kenmerken Arthurroman • Belangrijkste Middelnederlandse vertegenwoordigers - Robert de Boron: schreef een eerste cyclus van Graalromans, en diepte de religieuze dimensie van de Arthurromans nog uit.

- Wrake van Ragistel: (1200-1225). Oudste vertegenwoordiger van de Arthurepiek in het Middelnederlands. Vertaling van het Oudfranse La vengeance Raguidel van Raoul de Houdenc.

Waarschijnlijk ongeveer 6200 verzen, alleen fragmenten (900 verzen) overgeleverd. Niet geheel duidelijk waar ontstaan. Een verkortende bewerking is opgenomen in de Haagse Lancelotcompilatie.

- Ferguut: (1225-1250). Gebaseerd op de Fergus, een destijds wellicht minder bekend verhaal binnen de Oudfranse Arthurtraditie. De stof van de Ferguut wordt gevormd door het succesvolle streven van het titelpersonage om als buitenstaander ridder aan het hof van koning Arthur te worden. De Ferguut wordt vooral gekenmerkt door actie, humor en nadruk op de hoofse liefde. Het verhaal telt zo’n 5600 verzen, en is in slechts één handschrift overgeleverd.

- Perchevael: (voor 1250). Kennen we vooral via een verkortende bewerking in de Haagse Lancelotcompilatie, maar een zelfstandige versie zou al in de eerste helft van de dertiende eeuw tot stand kunnen zijn gekomen. Gebaseerd op het Oudfranse Perceval of Le conte del Graal van Chrétien de Troyes. Die schreef het verhaal omstreeks 1181 op vraag van Filips van de Elzas. Hij kreeg het nooit voltooid. De Perchevael is alleen fragmentarisch overgeleverd.

- Historie van den Grale/ Merlijns boec: (ca. 1260). Geschreven door Jacob van Maerlant. Na zijn eerste geschrift, Alexanders geesten, richtte van Maerlant zich op de Arthurliteratuur. Hij beschreef in navolging van de Franse auteur Robert de Boron de voorgeschiedenis van de Tafelronde: over hoe de graal uit het Heilig Land in Brittannië, en Arthur met de hulp van de magiër Merlijn op de troon terechtkwam. Wellicht was deze dubbelroman, zo’n 10 000 verzen, bedoeld als educatieve tekst voor edellieden.

- Torec: (ca.1260): Geschreven door Jacob van Maerlant. Kennen we uit de Haagse Lancelotcompilatie. Buitenbeentje in het werk van Maerlant: over het algemeen heeft hij heel veel aandacht voor historische feiten, maar Torec is bijna sprookjesachtig. Ook dit werk is op een Oudfranse bron gebaseerd, Torrez, maar die is niet bewaard.

- Walewein: (ca. 1260). Niet op een Franse bron gebaseerd. Werd geschreven door Penninc en Pieter Vostaert, over wie we verder niets weten. Mogelijk zijn ze in het Graafschap Vlaanderen te situeren. Inhoud: vliegend schaakbord, Walewein op queeste en vindt ondertussen Ysabele. Een belangrijk nevenpersonage in de Walewein wordt gevorm door de sprekende vos Roges, eigenlijk een betoverde prins. De aanwezigheid van die figuur geeft al de nauwe relatie aan die er tussen dit verhaal en het genre van de sprookjes bestaat. Overdrijving blijkt een belangrijk element te zijn , gecombineerd met serieuze porties humor. Slechts in één handschrift volledig overgeleverd, en bijzonder omvangrijk voor een Arthurroman, meer dan 11000 verzen.

- Vertalingen van de Lancelot en prose: (ca. 1260-1320). De Oudfranse Lancelot en prose geldt als een van de monumenten van de middeleeuwse literatuur, en vertelt aan de hand van het 6