De marktwerking faciliteren

De netten van de Elia groep maken deel uit van het geïnterconnecteerde Europese continentale net, dat zich uitstrekt van Portugal tot Bulgarije en van Noorwegen tot Italië. De Groep werkt dan ook actief met de Europese marktactoren samen voor de ontwikkeling van projecten die de integratie van de Europese markt bevorderen. Elia toont hiermee dat het verder kijkt dan de grenzen. 2015 werd gekenmerkt door belangrijke ontwikkelingen voor de integratie van de Europese markten.

4.500 MW

GEÏMPORTEERD IN BELGIË TIJDENS DE ZONSVERDUISTERING (TUSSEN 18U EN 19U) OP 22 JUNI

IMPORTCAPACITEIT TIJDENS HET JAARLIJKSE PIEKVERBRUIK DANKZIJ FLOW-BASED MARKTKOPPELING

+ 35%

We moeten het gemeenschappelijke regelpakket voor de interne markt voltooien, om de resterende barrières voor een goed geïntegreerde markt weg te nemen. Dat vereist een samenwerking met de regelgevende instanties en stakeholders op nationaal en Europees niveau, om het bestaande wettelijke kader volledig te implementeren en waar nodig uit te breiden, met inbegrip van een snelle goedkeuring van de belangrijkste netcodes.

Miguel Arias Cañete - Commissaris voor Klimaat en Energie - Brussel, Conferentie over het Europese energiebeleid en concurrentievermogen - 17 november 2014

NAAR EEN GEÏNTEGREERDE MARKT

Dat de marktactoren kunnen beschikken over transmissiecapaciteit tussen de verschillende landen schept een economische meerwaarde voor de hele samenleving. Het maakt de energiemarkten toegankelijker en dus competitiever, omdat ze minder op de eigen nationale markt geconcentreerd zijn. De consument krijgt toegang tot de goedkoopste energie waar die beschikbaar is.

EUROPESE HARMONISATIE VAN DE REGELS VOOR DE ELEKTRICITEITSMARKT

In 2015 werden verscheidene Europese netcodes goedgekeurd, die werden opgesteld volgens de voorstellen van de Europese transmissienetbeheerders. Deze codes gaan uit van de Europese Commissie, die een gemeenschappelijk wetgevend kader voor de energiemarkt van de lidstaten wil scheppen. Europa wil op deze manier de initiatieven voor een betrouwbare, competitieve en koolstofarme pan-Europese energiemarkt bevorderen. Daarnaast vormt elke netcode een integraal onderdeel van de dynamiek voor de totstandbrenging van een interne energiemarkt en het bereiken van de energiedoelstellingen 20-20-20 van de Europese Unie. In België is Elia van start gegaan met het project ENCODE, dat deze netcodes op nationaal vlak moet implementeren. Elia is op verzoek van de Federale Algemene Directie Energie een overleg met de marktactoren gestart in de Users’ Group van Elia, over de belangrijkste aspecten van de implementatie van de codes.

MEER INFO

op http://networkcodes.entsoe.eu. Een Europese geïntegreerde markt waarbij de consument toegang heeft tot de goedkoopste energie waar die beschikbaar is.

LANCERING VAN EEN NIEUW EUROPEES TRANSPARANTIEPLATFORM

Op 5 januari 2015 lanceerde ENTSO-E in samenwerking met Elia en de veertig andere transmissienetbeheerders het nieuwe transparantieplatform over de Europese elektriciteitsmarkt. Dankzij dit platform beschikken de marktactoren en het grote publiek over drie keer meer marktgegevens dan met het vorige platform. De nieuwe tool is het gevolg van de verplichtingen van de Europese verordening nr. 543/2013 over de toezending en publicatie van gegevens over de elektriciteitsmarkten. Het nieuwe portaal stelt gegevens over het Europese elektriciteitsnet, zoals de belasting per land, de elektriciteitsproductie, de evenwichtsgegevens van de elektriciteitszones en het congestiebeheer, ter beschikking van iedereen. De gegevens zijn afkomstig van de transmissienetbeheerders en andere marktactoren, van producenten tot grote verbruikers.

MEER INFO

Het platform is toegankelijk via de volgende link: https://transparency.entsoe.eu

ALS MARKTFACILITATOR LEVERT ELIA INTERCONNECTIECAPACITEIT MET DRIE VERSCHILLENDE TIJDSHORIZONTEN: 49%

AANDEEL VAN DE HOLDING HGRT IN DE EPEX SPOT-BEURS

1. LANGETERMIJN

MARKT (JAAR +MAAND)

Schaal: jaar - maand 2. DAYAHEAD MARKT

Schaal: dag 3. INTRADAY MARKT

Schaal: binnen de dag

17%

AANDEEL VAN ELIA IN DE HOLDING HGRT

DRIE MARKTEN MET EEN VERSCHILLENDE TIJDSHORIZON

De Europese visie voor een geïntegreerde elektriciteitsmarkt impliceert dat de stakeholders op verschillende vlakken samenwerken om methodes en diensten te ontwikkelen die de realisatie ervan bevorderen. Elia treedt hier op als marktfacilitator en levert interconnectiecapaciteit met drie verschillende tijdshorizonten:

1. LANGETERMIJNMARKT Nieuwe toekenningsregels voor grensoverschrijdende transmissiecapaciteit op lange termijn

Na een proefproject met de implementatie van de netcodes werden er nieuwe regels opgesteld voor de toewijzing van grensoverschrijdende capaciteitsrechten op lange termijn (EU HAR1). Ze zijn gebaseerd op de versie van de netcode voor de toewijzing van grensoverschrijdende capaciteitsrechten (NC FCA2) van 2 april 2014. De regels zijn goedgekeurd door de nationale regelgevende instanties van de regio Centraal-West-Europa en zijn van kracht sinds 1 januari 2016. De vervanging van de ‘Fysieke Transmissierechten’ door de ‘Financiële Transmissierechten Opties’ (FTR-opties) betekent een belangrijke aanpassing van de nieuwe toewijzingsregels voor de Belgische grenzen. De fysieke transmissierechten geven de marktactoren de keuze om de transmissiecapaciteit zelf te gebruiken, terwijl met de FTR-opties de transmissiecapaciteit wordt toegewezen via de marktkoppeling op dag D-1. De FTR-opties met een positief prijsverschil tussen de importerende en exporterende elektriciteitsbeurs zullen een compensatie ontvangen die gebaseerd is op dit prijsverschil en het toegewezen volume aan grensoverschrijdende capaciteit. De liquiditeit en de transparantie van de day-aheadmarkt zouden beter moeten worden.

1 European Harmonized Allocation Rules. 2 Network Code on Forward Capacity Allocation. Nieuwe fase in de oprichting van veilingbureaus

In 2015 fuseerden de veilingbureaus CASC.EU en CAO (Central Allocation Office), die tot dan waren belast met de toewijzing van de jaarlijkse, maandelijkse en dagelijkse capaciteitsrechten aan heel wat Europese grenzen. De twee entiteiten zijn op 1 september 2015 samengesmolten tot het JAO (Joint Allocation Office). Sinds het begin van 2016 treedt het JAO op als veilingbureau voor onder meer de toewijzing van de capaciteitsrechten, in het bijzonder aan alle grenzen van de regio’s Centraal-West-Europa en Centraal-Oost-Europa. Het JAO levert diensten aan 20 Europese transmissienetbeheerders in 17 landen, waaronder Elia en 50Hertz.

2. DAY-AHEADMARKT Go live van de flow-based marktkoppeling

Op 20 mei 2015 kondigde Elia samen met zeven andere projectpartners de succesvolle lancering aan van de nieuwe flowbased methodologie die de efficiëntie van de grensoverschrijdende elektriciteitsmarkt van Centraal-West-Europa (CWE) moet optimaliseren. Deze belangrijke stap in de richting van een geïntegreerde elektriciteitsmarkt past in de benadering van de Network Code on Capacity Allocation and Congestion Management die in augustus 2015 van kracht werd. Tot dan toe werd de internationale uitwisseling van elektriciteit in Centraal-West-Europa (CWE) bepaald op basis van de aan elke grens beschikbare transmissiecapaciteit. Het nieuwe flow-based model is gebaseerd op een meer gedetailleerde modellering van de netelementen, zodat men capaciteiten kan toewijzen per hoogspanningsverbinding in plaats van per grens. Dit complexer maar nauwkeuriger systeem geeft de marktactoren toegang tot meer gedetailleerde informatie en creëert meer import- en exportmogelijkheden.

Het flow-based model heeft het voordeel dat er rekening wordt gehouden met de fysieke spreiding van de stromen uit de internationale uitwisselingen en hun impact op de netelementen. Op die manier kan men meer energie op dagelijkse basis uitwisselen. De prijs van de elektriciteit op de Belgische groothandelsmarkt is sinds mei 2015 gedaald. Bovendien hebben de prijzen in de CWEregio de neiging om samen te vallen. Elia en de andere partners in het project blijven zich inspannen om het huidige systeem voortdurend te verbeteren.

Importrecord dankzij flow-based marktkoppeling

Op 22 juni importeerde België tussen 18 en 19 uur 4.500 MW, ongeveer 42% van de op dat ogenblik waargenomen totale belasting - een nieuw record. Dit uitzonderlijke importniveau werd mogelijk gemaakt door het nieuwe flow-based marktkoppelingsmechanisme. Hoewel de maximale netcapaciteit bijna werd bereikt, bleef de situatie onder controle dankzij de uitstekende voorbereiding en coördinatie door het nationaal controlecentrum van Elia, door Coreso – het technische coördinatiecentrum van de stroomnetten in Centraal-West-Europa – en de netbeheerders van de buurlanden. Sinds de lancering van de flow-based marktkoppeling in de CWE-zone is België regelmatig in staat om 4.500 MW te importeren wanneer de toestand in de buurlanden dit toelaat. Een capaciteit van 4.500 MW komt overeen met 35% van de jaarlijkse verbruikspiek, die op ongeveer 13.000 MW wordt geschat. 3. INTRADAYMARKT

De intradaymarkten winnen aan belang, vooral omwille van het groeiende aandeel van de variabele energiebronnen (wind en zon). Ze stellen de leveranciers in staat om hun portefeuille in real time zo scherp mogelijk af te stemmen op de reëel vastgestelde wijzigingen. De Europese Commissie heeft voor de intradaymarkt een streefdoel bepaald, dat gebaseerd is op de continue energiehandel wanneer de transmissiecapaciteit tussen de zones impliciet wordt toegewezen.

Cross border intraday

De energiebeurzen en de netbeheerders werken samen aan de invoering van een gemeenschappelijk systeem dat zal deelnemen aan de geïntegreerde intradaymarkt. Het is de bedoeling om de marktactoren een transparante en efficiënte omgeving voor de intradaymarkt te bieden, waar ze hun intradayposities vlot kunnen verhandelen. Zo zal de markt voordeel halen uit de beschikbare liquiditeit op zowel de nationale als de buitenlandse markt. Om dit te realiseren, moeten de netbeheerders hun interconnectiecapaciteit beschikbaar stellen en de mechanismen aan de verschillende grenzen op elkaar afstemmen.

Integratie van de Europese energiebeurzen

De activiteiten van de groep APX (waarvan de Belgische elektriciteitsbeurs Belpex deel uitmaakt) en van EPEX Spot werden in 2015 onderling geïntegreerd. Zo is een elektriciteitsbeurs ontstaan die actief is in de volledige regio van Centraal-WestEuropa en het Verenigd Koninkrijk. De marktactoren beschikken nu over een geharmoniseerd geheel van regels en tools die transacties in de gehele regio vergemakkelijken. De holding HGRT, waarvan Elia 17% in handen heeft, heeft voortaan een aandeel van 49% in de EPEX Spot-beurs.

De nieuwe flow-based methodologie moet de efficiëntie van de grensoverschrijdende elektriciteitsmarkt optimaliseren in de Centraal-West-Europese regio (CWE).