Kaynak Elektrik Dergisi (Haziran 2015) by Kaynak Elektrik Dergisi

Yıl

www.elektrikdergisi.com

Sayı 313 6 TL Haziran 2015

E n e r j i , E l e k t r i k , A y d ı n l a t m a , E l e k t r o n i k v e O t o m a s y o n M ü h e n d i s l i ğ i D E R G İSİ

MÜHENDİS BAKIŞIYLA

SÜLEYMAN DEMİREL MÜHENDİSLİK VE ENERJİ PROF. DR. GÜLSÜN SAĞLAMER • İDRİS YAMANTÜRK • SÜREYYA YÜCEL ÖZDEN • DR. HALUK DİRESKENELİ • TUNCAY DERMAN • HÜSEYİN ARABUL

22 52 78 96 100 102

EMO: “AKP İKTİDARINDA ENERJİMİZ TÜKENDİ” VİKO 35. YILINI KUTLADI EMILE LOCAINE’IN ELEKTRİK TARİHİMİZDEKİ YERİ TRANSFORMATÖR SERVİSİNDE MÜHENDİSLİK ÇÖZÜMLERİ SİON SERİSİ VAKUM KESİCİLER VALENCİA ALGORİTMASI

ÖZEL 21 ENERJİ

“… hep başbakan”

BÖLÜMLER TAŞIMA SİSTEMLERİ KOMPANZASYON ÖLÇME, TEST, KALİBRASYON

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

YENİLENEN ARAYÜZÜYLE HİZMETİNİZDE...

KWWS ZZZ JHUVDQ FRP WU H PDLO LQIR#JHUVDQ FRP WU

“TÜRKİYE’nin İLK ve TEK YERLİ ÜRETİM ELEKTRİKLİ ARAÇ ŞARJ İSTASYONU”

MERKEZ HEAD OFFICE

FABRİKA FACTORY

FABRİKA RUSYA FACTORY RUSSIA

ORTA DOĞU OFİS MIDDLE EAST OFFICE

ANKARA OFİS ANKARA OFFICE

İZMİR OFİS İZMİR OFFICE

İstanbul Anadolu Yakası OSB Gazi Bulvarı No:39-41 34953 TUZLA - ISTANBUL - TR T: +90 216 593 00 50 (10) F: +90 216 593 00 60 info@gersan.com.tr

Çaycuma OSB 1 Nolu Meydan 6. ve 7. Sk. Çaycuma - ZONGULDAK T: +90 (372) 638 55 88 / 99 F: +90 (372) 638 55 99

238440,Russia, Kaliningradskaya obl., Bagrationovskii r-n.,pos. Razdolnoe, Papenburgskaya ul. 2. T: +7 4015 666 358 F: +7 4012 341 242 http://www.gersan-r.ru gersan-r@gersan.com.tr

Box No: 9677 P6-93, SAIF ZONE SHARJAH, U. A. E. T: +971 6 5574060 F: +971 6 5574020

Mertebe sok. 26/2 Beştepe Ankara – TURKEY T: +90 312 222 62 94 F: +90 312 222 62 95

Karahasan Atlı İşmrk. 1203/9 Sokak no:3/B YENİŞEHİR-İZMİR T: +90 232 449 88 08 GSM: +90 530 976 99 77

IEC 61.439-1’ye göre TİP TEST’li Pano Üretimi Kumanda Panosu, Röle Panosu, LCC, SDK Üretimi TEİAŞ ve ITM Şartnamelerine Uygun (380/154/36 kV) AG, Kompanzasyon, MCC, PLC Pano Üretimleri Y.G. ve O.G. Trafo Merkezleri için Destek Hizmetleri PLC-SCADA-RTU Yazılım Hizmetleri Enerji İzleme Yazılımları ve Proses Otomasyonları Endüstriyel Tesislerin Elektrik ve Otomasyon İşleri Montaj, Test ve Devreye Alma Hizmetleri Saç Köşk, Kompanent ve Özel Kabin İmalatları

Hızla büyüyen ve Hızla sürekli bir gelişme büyüyen içerisinde bulunan Enerji ve Sektörünün sürekli ve Sanayi Tesislerinin bir gel elektrik, elektromekanikelektrik, ve otomasyon ihtiyaçlarına elektromekanik “ çözüm mühendisliği ” sunuyoruz. ve

VERA VERA ELEKTROMEKANİK ELEKTROMEKANİK PANO SİSTEMLERİ PANO SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİK MÜHENDİSLİK ve MAKİNE SAN. TİC. A.Ş. ve MAKİNE SAN. TİC. A.Ş. 9001

14001

İvedik İvedik OSB. 1468. Cad. OSB. 2239/1. Sok.1468. No:1 Cad. 2239/1. Sok. No:1 06378 06378 Ostim - Ankara /Ostim TÜRKİYE - Ankara / TÜRKİYE Tel: T +90 el: 312 394 +90 54 64 (pbx) 312 Fax: +90394 312 394 77 97 54 64 (pbx) Fax: +90 312 394 77 97

info@veraelektromekanik.com i n f o @ v e r a e l e k t r o m e k a n www.veraelektromekanik.com i k. co m

PROTECTION AUTOMATION & CONTROL

NR ELECTRIC, Global Solution Provider for Electrical Power Industry FACTS & HVDC

RENEWABLE ENERGY GENERATION

PROTECTION, AUTOMATION & CONTROL (PAC) Built upon decades of research, development, and leveraging numerous operational experiences in secondary power systems, NR Electric has developed a unified and integrative Protection, Automation and Control (PAC) solution for power system; from the station level to the grid level, including communication infrastructure. At a network level, the solution includes: Energy Management System (EMS) Distributed Management System (DMS) Auto-Meter Reading System (AMR) Power Stability Control System (PSCS) Wide Area Measurement System (WAMS) Disturbance & Fault Management System (DFMS) Relay Management System

FACTS & HVDC

RENEWABLE ENERGY GENERATION

Innovative FACTS & HVDC are cost effective solutions for the next generation smart grid.

NR Electric values environmentally friendly and renewable energy projects. NR Electric is committed to the protection of the environment. Our integrated renewable energy offerings include major solar/wind farm equipment and systems such as photovoltaic inverters, wind energy converters, SVC/STATCOM, protection, automation, SCADA, and renewable generation management systems.

NR Electricâ&#x20AC;&#x2122;s FACTS solutions are built upon in-depth acknowledge of existing transmission systems, providing power companies with fast voltage regulation, effective active power control and load flow control to improve the reliability and quality of power supply.

PV Grid-Connection Inverter Battery Energy Storage Solution

For HVDC transmission, NR Electric can provide VSC-HVDC converter valve, DC instrument transformers, control and protection of both VSC-HVDC and LCC-HVDC. NR Electric provides turnkey VSC-HVDC solution including system study, schematic design, product delivery, site commissioning and operation support.

Volt-Var Control VSC-HVDC SuperConTM Transmission Renewable Generation Forecast Renewable Energy Central Control and Management System

CCTV Management System

NR Electric Co., Ltd.

NR Electric Co., Ltd. (Turkey Liaison Office)

69 Suyuan Avenue, Nanjing 211102, China Tel: +86 25 8717 8888 Fax: +86 25 8717 8999 E-mail: NRsales@nrec.com NRservices@nrec.com

BatÄą Sitesi Mahallesi Gersan Sanayi Sitesi 2310. Sok. k. No:20 Yenimahalle Ankara Tel: +90 (0)312 256 77 11 Fax: +90 (0)312 256 77 71 E-mail: turkey@nrec.com

İÇİNDEKİLER 22

EMO’DAN AÇIKLAMA: AKP İKTİDARINDA ENERJİMİZ TÜKENDİ 24 EEMKON 2015 DÜZENLEME KURULU 3. TOPLANTISI YAPILDI 26 SÜT-D’DEN ÇEVRE GÜNÜ UYARISI: BU KAFA SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL 28 SOLUNABİLİR KENTLER İÇİN DOĞAL GAZ YAYGINLAŞTIRILMALI 30

DOSYA

ABB, AMERİKA’DA SANAYİ ROBOTU ÜRETECEK

“SÜLEYMAN DEMİREL: MÜHENDİSLİK VE ENERJİ”

32 OKULLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ İÇİN YARIŞTILAR 34 TMMOB, ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NA YAPI DENETİMİ GÖRÜŞÜ GÖNDERDİ 36 ÜÇ RES DAHA ÜRETİME GEÇTİ TOPLAM 158.4 MW 38 GENERAL ELECTRIC’TEN RÜZGAR SANTRALİ 14 Haziran

2015

36 38

40 TURKCELL’DEN 11 MİLYON KİLOVAT saat TASARRUF 42 VESTEL, LED DÖNÜŞÜMÜNE KATKI SAĞLIYOR 44 AVRUPA’DAN CENGİZ ENERJİ’YE “EN VERİMLİ VE EN ÇEVRECİ” BÜYÜK ÖDÜLÜ

SAYI 313 • Haziran (2015 - 06)

103

ÖZEL BÖLÜMLER:

ENERJİ TAŞIMA SİSTEMLERİ KOMPANZASYON ÖLÇME, TEST, KALİBRASYON

46 ENTES SEMİNERLERi DEVAM EDİYOR 48 SCHNEIDER ELECTRIC VE ER YATIRIM: ENERJİ TASARRUFUNDA İŞBİRLİĞİ 52 94

VİKO 35. YILINI KUTLADI 54 MAKEL’DEN UMRE ZİYARETİ 74 ANKARA MEKTUBU: ELEKTRİK KEDİSİ, ELEKTRİK KERİZİ 78 ELEKTRİK TARİHİNDE YOLCULUK: EMILE LACOINE’IN ELEKTRİK TARİHİMİZDEKİ YERİ 80 BİLİRKİŞİ RAPORu: EDAŞ, HAKSIZ TAHSİL ETTİĞİ PERAKENDE SATIŞ HİZMET BEDELİNİ GERİ ÖDEMELİ

Elektrikgüncesi ENERJİ DÜNYASINDAN

96 TRANSFORMATÖR SERVİSİNDE MÜHENDİSLİK ÇÖZÜMLERİ

100 SIEMENS SİON SERİSİ VAKUM KESİCİLERİ 7,2 KV – 24 KV

139

102 VALENCİA ALGORİTMASI 15 Haziran

2015

We put the we in Empower

'REOH LOH JÂ¾FÂ¾QÂ¾]H JÂ¾Â© NDWÃ³Q /LIH RI D 7UDQVIRUPHUÉ 6HPLQDU 2FDN _ 'XEDL %LUOHÄ¡LN $UDS (PLUOLÃ¡L _ ZZZ GREOH FRP ORDWGXEDL %Â¾\Â¾N *Â¾Â© 7UDQVIRUPDWÂ¸UOHUL Â&#x2DC;PÂ¾U <Â¸QHWLPOHULQGH GÂ¾Q\DFD ELOLQHQ X]PDQODUÃ³Q WHFUÂ¾EHOHULQL LÂ©HUHQ HÃ¡LWLP 7UDQVIRUPDWÂ¸UOHUGH DQLGHQ ROXÄ¡DELOHFHN SUREOHPOHULQ GHÃ¡HQGLULOPHVLQGH NXOODQÃ³ODFDN SUDWLN ELOJLOHUL HQGÂ¾VWULQLQ LOHUL JHOHQ X]PDQODUÃ³QGDQ Â¸Ã¡UHQLQL] 7DNULEHQ ELU DVÃ³UGÃ³U 'REOH HÄ¡VL] ELOJL YH WHFUÂ¾EHOHUL EÂ¾Q\HVLQGH WRSODPDNWDGÃ³U 'REOH EX ELOJLOHUL 'REOH WHVW FLKD]ODUÃ³ NXOODQÃ³FÃ³ODUÃ³ YHUGLÃ¡L VHUYLV KL]PHWOHUL YH /LIH RI D 7UDQVIRUPHUÉ YH EHQ]HUL VHPLQHUOHUOH PÂ¾Ä¡WHULOHUL\OH SD\ODÄ¡PDNWDGÃ³U

(QGÂ¾VWUL\L VHUYLV KL]PHWOHULPL]OH Â©Â¸]Â¾POHULPL]OH YH HÄ¡VL] ELOJL ELULNLPLPL]OH JÂ¾Â©OHQGLUL\RUX]

9$(67 6Ăľ/Ăľ.21 9( .2032=Ăľ7 8<*8/$0$/$5,

D 550 kVâ&#x20AC;&#x2122;a kadar Silikon Kompozit; Â&#x161; 7iaĂ&#x203A; l[ =[h]_ ĂŞpebWjÂ?hb[h_ Â&#x161; C[id[j ĂŞpebWjÂ?hb[h_ Â&#x161; 9_^Wp Eoka ĂŞpebWjÂ?hb[h_ D :[c_hoebk ĂŞpebWjÂ?hb[h_ D ;feai_ H[Â&#x201A;_d[Z[d ZW^_b_ l[oW ^Wh_Y_ ĂŞpebWjÂ?h" I<, =WpbĂ&#x203A; WoĂ&#x203A;hĂ&#x203A;YĂ&#x203A;" a[i_Y_ jÂ&#x201D;f ]Â?lZ[b[h_ D E= 7oĂ&#x203A;hĂ&#x203A;YĂ&#x203A; % LWakc JÂ&#x201D;fbÂ&#x201D; OÂ&#x201D;a 7oĂ&#x203A;hĂ&#x203A;YĂ&#x203A;

9$(67 6LOLNRQ YH .RPSR]LW 8\JXODPDODUĂł Ă˛PDODW YH 7LF $ Ä 7HO )D[ ( PDLO LQIR#YDHVW FRP WU :HE ZZZ YDHVW FRP WU

YAY IN DAN IŞMA KURULU Elektromekanik Sanayii Hüseyin ARABUL Barmek Holding Yönetim Kurulu Başkan› Muzaffer AVCI Elimsan fiirketler Grubu Kurucu orta¤› Mustafa NURDO⁄AN Federal Elektrik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan› Bülent DAMAR Pelka Yön. Kur. Başkan› Dr. Arnold HORNFELD Siemens Türkiye eski Başkan› Trafo ve Şalt CihazlarI Refik Can ERKÖK ABB Elektrik Transformatör Genel Müdür Yrd. Ergin D‹KMEN TEKON Enerji A.Ş. Teoman ÇET‹N TEKON Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan› Süleyman KASIRGA EAE Kabin Dan›şman› Kondansatörler Hakk› ONAT TOKAY Elektrik Ltd. Şti. • VISHAY-ESTA Türkiye Temsilcisi Ahmet BAŞARAN KONDAŞ Genel Müdürü Elektrik MakinalarI Prof. Dr. Kemal SARIO⁄LU ‹TÜ Elek.-Elektronik Fak. Emekli Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. H. Bülent ERTAN ODTÜ Elektrik Müh. Bölümü Elektrik ‹letim ve DaĞItIm Sistemleri Dr. T. Tunçay ÇAYLI Yusuf H. KAYA EAE Yönetim Kurulu Başkan› A.G. Tesisat, Şalt CihazlarI Cem BAŞ Legrand-‹malat ve Endüstri Md. Salih Öztekin Elektrik Yüksek Mühendisi Cihan Elektrik Sat›ş Müdürü

ENERJ‹, ELEKTR‹K, AYDINLATMA, ELEKTRON‹K VE OTOMASYON MÜHEND‹SL‹⁄‹ DERG‹S‹ Yerel Süreli Yay›n Avrupa Bak›r Enstitüsü Türkiye Medya Partneri Say›: 313 - Haziran 2015 Kaynak Yay›n Tan›t›m Reklam San. ve Tic. Ltd. Şti. ad›na Sahibi, Yay›n Yönetmeni Sorumlu Yaz› ‹şleri Müdürü Ersin KAYA ersin@kaynakelektrik.com Genel Yay›n Koordinatörü Ekim N. KAYA ekim.kaya@botego.com Haber Sorumlusu Can Cengiz can@kaynakelektrik.com

Elektrikli UlaŞIm Prof. Dr. At›f URAL Kocaeli Üniv. Kurucu Rektörü Rıza Akçan Elektrik Yüksek Mühendisi

Reklam Koordinatörü Ayhan ÜSTÜNER ayhan@kaynakelektrik.com

Güç ElektroniĞi Prof. Dr. Nejat TUNÇAY Okan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Hac› BODUR YT Üniversitesi Ö¤r. Üyesi

Reklam Müdürü Ziya ALKAN ziya@kaynakelektrik.com

Güvenlik U¤ur YERTUT Yestaş Güvenlik Sist. Ltd. Şti.

Tasarım 1001 Ajans

Otomasyon Enstrümantasyon Burak CEDETAŞ ABC Cedetaş Otom.Kont.Gn.Md. Levent SÖKMEN Allen-Bradley - Türkiye Ertan SÖYLEMEZ ENELSAN End. Elekt. Gn. Müd. Prof.Dr.Do¤an ‹BRAH‹M Yak›n Do¤u Üniversitesi

Ayda bir ç›kar Sayı fiyat›: 6 TL. Y›ll›k (12 say›) abone bedeli 70 TL. Ö¤renciler için 40 TL.

Ölçü ve Kont. Cihz. Ahmet T. UZUNKAYA ENTES Yön. Kurulu Üyesi Ça¤atay KÖKSALO⁄LU DKE Genel Müdürü Ali MANSUR‹ DEMA Yönetim Kurulu Başkanı Halis Erdal GÜREL GEMTA Genel Müdürü O¤uzhan ‹LBAY TERRA Ltd. Şti. Genel Müd. YIldIrImdan Korunma Çetin TEK‹N Radsan Ltd. Şti. Gn.Müd. Harun SIRMABIYIK Amper A.Ş. Yön. Kur. Bşk. AydInlatma Prof. Dr. Mehmet Ş. KÜÇÜKDO⁄U Kültür Üni. Mühendislik ve Mimarl›k Bölümü Başkan› Prof.Dr. Sermin ONAYG‹L ‹TÜ Enerji Enstitüsü Elektrik Müh. EĞt. Prof. Dr. Ahmet DERV‹ŞO⁄LU İTÜ Emekli Öğretim Üyesi Kalite ve Standartlar Dr. Sait SAMLI SIEMENS- Kalite Yön. Direktörü Anahtar Teslimi Sistemler ve Fabrika Elektrifikasyonu Ömer OydaIşIk SIEMENS - Endüstriyel Hiz. ve Çözümler Bölüm Direktörü Mühendis Örgütleri Teoman ALPTÜRK TMMOB ve EMO eski Bşk.

Yönetim Yeri Eski Osmanl› Sk. Ar›kan İş Mrk. No:30 K:2 D:10 34387 Mecidiyeköy-‹ST. Tel: (0 212) 272 59 59 (pbx) Faks: (0 212) 272 33 90 web: http://www.elektrikdergisi.com Ankara Bölge Temsilcisi Ramazan PEKTAŞ JUPİTEK Elk. Elo. Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti. Tel: 312-433 74 76 Fax: 312-438 74 77 Bask›: G.M. Matbaac›l›k ve Tic. A.Ş. 100 Y›l Mah. MASS‹T 1. Cad. No: 88 Ba¤c›lar/‹ST. Tel: (0212) 629 00 24-25 Faks: (0212) 629 20 13. ‹mzal› yaz›lar›n düşünsel sorumlulu¤u yazarlar›na, reklam içeri¤inin sorumlulu¤u ilgili firmaya aittir. Dergimizdeki haber ve yaz›lardan izinsiz al›nt› yap›lamaz. Son Bask› Tarihi: Haziran 2015

YAYINCIDAN

www.elektrikdergisi.com

Akkuyu Kıbrıs’a "Hep Mersin’den Başbakan.." daha yakın... ERSİN KAYA ersin@kaynakelektrik.com

M Ü

üziğimizin ustalarından Fikret Kızılok yıllar lkemizde ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde önce ironik mısralarla döşediği vesile bestesiolacak” ile ölyaşanan son seçimler, “hayırlara ölümsüzleştirmişti gibimeden görünüyor. Yıkılan vesayet9.veCumhurbaşkanı barajlar birer Süleyman Demirel’i. Kızılok’un mısralarında, umudun habercisi sayılabilir. Şimdi, her iki ülkede, Süleyman Demirel’in bir dönem başbarış, demokratik hak ve uzunca özgürlükler, halkların çıbakan ozanın yaşamvar öyküsünden ve yakın karları, olması, ‘demokrasi ile birlikte olacak istikrar’ adınatarihin iyimakıllarda kalan olaylarından aktarmalarla, kronolojileştiriliser olma zamanı. Dileyelim, umutlarımız boşa çıkmasın… yordu: Kıbrıs’ta “güven artırıcı önlemler” kapsamında gerçekleş“…Sonra biraz büyüdük/ Alfabeyi bitirdik/ikiAzıkesim dişim arasında çıkmıştı/ tirilen görüşmeleri basından izlerken, Sünnet olmuştum…gündeme gelmesi dikkatimizi çekti. elektrikbile bağlantısının Kennedy öldürülmüş / MigrosTürkiye’dekinin açılmamıştı / Beatles ortada Öteden beri, devletle ilişkileri aksine, iyi olan yokken / Ekonomi bomboktu… KKTC EMO yöneticilerine bir soralım, ayrıntıları öğrenmeye Zeki Müren ortada / Bülent Ersoy erkekti / Vietnam savaşını / çalışalım dedik. Kendisi ile başlattı… KKTC EMO’nun deneyimli başkanı Mert Gürgen, devlet ile Süleyman hep başbakan Başbakan hep Süleyman.”. EMO’nun ilişiklerine dair /sorularımıza, özenle seçilmiş keliSon iki kullanarak, mısra aynı zamanda nakaratı idi.diplomatik Nakaratla, meler adeta bir şarkının büyükelçi edası ile Süleyman Demirel’in üslupta yanıtlar verdi.uzun yıllar boyunca süren başbakanlığına çekiliyordu. Kendisinin yeni de altıCumhurbaşkanı’nın defa gidip yedi kez Mert dikkat Gürgen’in yanıtlarından, devralmakla övündüğü başbakanlıkta uzun süre görevde izlemesi beklenen politikanın, adanın kuzeyindeki mühendisler ileaçısından, güneyindeki mühendisler yakınlaşma, kalması Demirel hesabına arasında pek de eleştirilecek bir diyalog, işbirliği ve giderek ortakdarbelerle, çalışma zeminini geliştiyan yoktu. Sonuçta kimi zaman kimi zaman ise receği anlaşılıyor. seçmenin genel isteği ile şapkasını alıp gitmek durumunda Toplam nüfusuülkede 500 bin olanile küçük bir adakuralülkekalan Demirel, vardolayında olduğu kadarı demokratik sinde, iki taraftabaşbakanlık bulunan benzer meslek sahipleri ile onları lar çerçevesinde koltuğuna yeniden oturabilmiştemsil eden örgütlerin birbirlerine yabancı durmaları zaten tir. Bu açıdan bakıldığında, şarkıdaki iğnelemeler bir yana, “ açıklanması mümkün olmayan bir ilkellik idi. Bu geçtekerlekalmış Süleyman hep başbakan, başbakan hep Süleyman” ortaklığın nihayet olması sevindiricidir. mesi ince bir öznelkuruluyor eleştiri çizgisinde kalmaktadır. Bu konuBenzer bir yaklaşımı kuzey ve Kızılok, güneydeki elektrik üretim daki hükmü şöyle bağlayabiliriz; yıllarca değişmeyen şirketlerinin konumları için de dile getirmek geçerlidir. bir başbakana olan tepkiyi terennüm ettiği ezgisi ile politik Güneş yergisine, ve rüzgarefsaneleşen enerjisi dışında birincil enerji kaynaklamizah bir katkıda bulunurken, sahnerından yoksun bulunandaadanın her iki cephesinde enerji ye çıkardığı muhatabını müzik arşivlerine kaydettirmiştir. işbirliğinin geçekleşmemiş olması ancak, ilkel bir düşmanlık içgüdüsünün ürünü olabilirdi. Geçmişte bu düşmanlığın örnekleri yaşanmıştır. Kuzeyde elektrik kesildiğinde, güneyin insanlık duyarlılığından yoksun yönetimleri, bu fırsatı,

dostluğu geliştirmek yerine *** düşmanlığı körüklemek amacı Süleyman Demirel için, ölümünden sonra çok söz söylendi, ile kullanmışlardır. hakkında yazılar yazıldı.ülkesi, eşitlik temeli üzerinde yürüŞimdi adanın iki küçük Ülkemiz siyaset sahnesinde yıl yıl boyunca süreklibiren tülen görüşmelerde, dostluk, 38 dayanışma, kaynakların önemli konumlarda bulunan, ortak 41 yaşında Türkiye’nin en likte, verimli ve ada halklarının yararına dönük kullagenç başbakanı olarak göreve gelen ve aralıklarla on yıl beş nılması doğrultusunda çaba içindeler. Attıkları adımlarda ay başbakanlık bir desteklemek şahsiyet için bir bu görevdir. ilgi elbette olaKuzey ve Güney yapan ülkelerini ğandır.Kıbrıs Bununla sorumluaynı mevkilerde bu kadar uzun Kuzey Türkbirlikte, Cumhuriyeti, adada bulunduğu için süre bulunup da hata yapmamak da mümkün geGüney ile ilişkidedir. Ama bir de ‘büyük ağabey’olmasa konumunrektir.Türkiye Cumhuriyeti ile vesayet ilişkisi söz konudur. daki Süleyman Demirel’e en önemli eleştirilerden biri Vesayet ilişkisi KKTCyöneltilen Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın Deniz Gezmiş ve sonrasında arkadaşlarının oynadığı rol verdiği ilk demeç aparidamlarında topar Türkiye’ye daveti bu konudakiVesayet eleştirilere karşı, “benim ile ilgilidir. bir kez Kendisini daha hatırlatılmıştır. ilişkisinin, tarihsel,o olaydakiaskeri rolüm,birçok milli iradenin bir parçası olarak verdiğim bir siyasal, nedeni sıralanabilir. Ama tabii en başoydan ibarettir” savunmuştur. (Radikal Gazetesi) ta gelen neden şeklinde ekonomik vesayettir. Nitekim bu vesayet Mecliste ile birer oylardan oluşan milli irade Türkiye KKTC arasında döşenen su bu ve oyların elektriksahipleiletimi rini sorumluluktan hangi ölçüde kurtarabilir ki? hatlarında da somutlaşmaktadır. Demirel’in yaşamı kasıp boyunca sorumluluğunu taşıdığı KKTC EMO,siyasal ülkeyi yıllardır kavuran elektrik sorunlarının çözümünü bu hattan elektriğin hatalar tarihe sağlayan mal olmuştur ve bugelecek yargılamayı tarihkamu muteli ileyapacaktır. yönetilmesini laka Biz talep dergi etmektedir. olarak Kaynak ELEKTRİK’e büyük Kuzey Kıbrıs ve elektrik denildiğinde gündemin ilk sıralarınteveccüh gösteren Süleyman Demirel’i, mühendislik yönü da yerçok alan bir sorunun Akkuyu Nükleer katkıları Santralı olduğunu ile ve önem verdiği enerji sektörüne açısından gördük. KKTC EMO, Akkuyu Nükleer Santralını çok zaman önemanarak uğurlayalım istedik ve sayfalarımızı, zaman siyor, organı olan EMOBİLİM Dergisi’nin sayısı birlikteyayın çalıştığı mühendis arkadaşlarına ayırdık.son Böylelikle tümü ile nükleer konusuna ayrılmış. Dergide dergimizde, başkasantral hiçbir yerde rastlanamayacak özgünnükSüleer santralların dünya uygulamaları, Çernobil ve Fukişima leyman Demirel metinleri yer almış oldu. kazaları ile ilgili ayrıntılıve incelemeler yer alıyor. Mühendislik mesleğine mühendislere olduğu kadar, müParalel Akkuyu ve Nükleer Santralı protesto etkinlikleri hendislikolarak kurumlarına yurttaşların bireysel taleplerine de de Kuzey Kıbrıs Mühendis ve Mimar Odalarının programına sahip çıkmanın sayısız örneklerini yaşatan Süleyman Demigirmiş durumda. ki, Akkuyu’daki santral Kurel ile ilgili anıları, Nasıl kendigirmesin ölçeğimizde tarihin yargısına doküzey manKıbrıs’a olarak Mersin’den sunuyoruz. daha yakın..

23 Haziran

2015

HABER

www.elektrikdergisi.com

Türkiye`nin Enerji Endeksi 12 Yıl 4 Ayda Yüzde 223.6 Artarken; Yalnızca Elektrik Fiyatları ise Yüzde 149 Zamlandı…

EMO’DAN AÇIKLAMA: AKP İKTİDARINDA ENERJİMİZ TÜKENDİ Türkiye`nin Enerji Endeksi 12 Yıl 4 Ayda Yüzde 223.6 Artarken; Yalnızca Elektrik Fiyatları ise Yüzde 149 Zamlandı.

MO gerçekleştirdiği basın açıklamasında oldukça ilginç noktalara dikkat çekti. Açıklamada Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü`nün (OECD) Enerji Endeksi`ne göre Türkiye’nin AKP iktidarları döneminde enerjide zam şampiyonu olduğu belirtilirken, AKP`nin 12 yıl 4 aylık iktidarları döneminde enerji endeksine tüketici fiyatları bazında yapılan zam oranının yüzde 223.6`ya ulaştığının, Türkiye`yi zam oranı yüksekliği açısından ikinci sırada takip eden iflas etmiş bir ülke olan İzlanda`nın bile enerji endeksi artış oranının yüzde 134`de kaldığının altını çizdi. Açıklamada şu konulara dikkat çekildi: OECD`nin tüketicilere sunulan tüm enerji kaynaklarındaki ortalama fiyat değişikliklerini gösteren Enerji Endeksi, Türkiye`nin 12 yıl 4 aylık sürede açık ara zam şampiyonu olduğunu gösterdi.

24 Haziran

2015

AKP`nin iktidara geldiği 2002 yılında 41.9`luk endeks değeriyle en ucuz ülke konumunda olan Türkiye, Nisan 2015 itibarıyla 135.6`lık endeks değeriyle, Meksika`dan (136.7) sonra en pahalı ülke konumuna geldi. Türkiye, Nisan 2015 itibarıyla 117.7 olan OECD ortalama endeksinin 17.9, 107.3`lük OECD`nin Avrupa ülkelerinin ise 28.3 puan üzerinde kaldı. OECD ortalamasının AKP`nin iktidara geldiği 2002 yılında 63 endeks değerine sahip olduğu dikkate alındığında ise; Türkiye`nin enerji endeksinin 12 yıl 4 aylık zaman içinde tüketici fiyatlarıyla yüzde 223.6 zamlanırken, OECD ortalama endeks değerinin aynı dönemde yalnızca yüzde 86.8 artış gösterdiği görülüyor. Bu verileri görmezden gelen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ise elektriğin asgari ücret içindeki payının azaldığını söyleyebilmiştir. Ayrıca elektrik fiyatlarına ilişkin olarak da 3`er aylık

dedikoduları yayılıp; ardından bazı gazetecilere tarifenin belirlenmesine daha 1 ay varken seçim talimatlı sorular sordurulup zam yapılmayacağı bile öncesinde propaganda amaçlı olarak elektriğe “müjde”lendi. zam yapılmayacağını açıkladı. Ancak son 2 AKP AKP`nin 3. Hükümet döneminde dağıtım Hükümeti döneminde toplamda yüzde 149à özelleştirmelerinin tamamlanmasıyla; zamlardan ulaşan oranda elektriğe zam yapıldı. Böylece 230 kayıp ve kaçak tahsilatlarına, şirketlere kilovat saatlik asgari tüketim için 2007 yılında 36.4 yapılan aktarımlardan halka kesilen faturaların TL ödeyen 4 kişilik aile bütçesinden 2015 yılına ağırlaştırılmasına, elektrik kesintilerinin yol açtığı gelindiğinde 90.5 TL gidiyor. isyanlardan çiftçilerin destekleme ödemelerine AKP iktidara gelmeden hemen önce 2001 elektrik şirketlerine kriziyle gerçekleştirilen olan borçları adına el devalüasyon doğrudan konulmasına, yatırım elektrik fiyatlarına plansızlığından 31 aylık zamlar halinde Mart`ta 10 saatlik tüm ÜLKELER 2002 NİSAN ‘15 ZAM yansıtılmıştı. TEDAŞ ENDEKS ENDEKS ORANI ülke çapındaki elektrik verilerine göre, kilovat DEĞERİ DEĞERİ YÜZDE kesintisiyle sistem saat başına 2000 yılında Türkiye 41.9 135.6 223.6 çöküşüne varıncaya ortalama 4.4 kuruşluk İzlanda 51.5 120.6 134.2 kadar enerji alanında tam Yunanistan 54.6 127 132.6 fiyat; 2001 yılında önce Estonya 50.5 115.9 129.5 anlamıyla “iflas bayrağı” 9.5 kuruşa çıkarılmış, Meksika 63.2 136.7 116.3 çekildi. 3. Hükümet Büyük Britanya 55 114.1 107.5 2002 yılında ise 13 Slovak Cumhuriyeti 55.3 110.9 100.5 Dönemi`nde elektriğe kuruşu aşmıştı. Yani AKP Macaristan 51.9 97.4 87.7 yüzde 45.7`lik zam Şili 60.3 112.6 86.7 iktidara taşınmadan önce Slovenya 60 111.1 85.2 yapılmasıyla Temmuz elektrik fiyatları 2 yıl İrlanda 63.3 112.5 77.7 2011`de 62.1 TL olan 4 içinde 2 kat artırılmıştı. OECD-Avrupa Ort. 64.7 114 76.2 Portekiz 68.6 118 72.0 kişilik ailenin asgari aylık Kemal Dervişìn İspanya 68.2 117.3 72.0 elektrik gideri 90 lirayı ekonomi politikalarıyla Polonya 64.9 110.6 70.4 OECD-Ortalaması 63 107.3 70.3 aştı. Böylece 2007`den krizin faturasının halka Birleşik Devletler 57.5 96.3 67.5 bu yana elektriğe yapılan kesildiği bu dönemde G7 Ülkeleri 63.4 104.2 64.4 Çek Cumhuriyeti 67.9 110.7 63.0 zamlar, kümülatif olarak yapılan zamlarla 5 Lüksemburg 65.2 105 61.0 yüzde 149à ulaştı. Kayıp yılını geçiren AKP Finlandiya 69.4 111.6 60.8 İsrail 67.6 107.2 58.6 ve kaçak bedellerinde iktidarı, ikinci seçimine Fransa 73 115.1 57.7 öngörülen hedefler de “zam yapmadık” Almanya 69.7 109.8 57.5 Norveç 59.6 93.3 56.5 doğrultusunda azaltılması propagandasıyla İsveç 65.4 99.5 52.1 gereken bedeller diğer girebilmişti. Hollanda 73.1 110.9 51.7 İtalya 76.3 115.3 51.1 kalemlere aktarılarak İkinci kez iktidara Belçika 69.3 104 50.1 faturalara ayrıca gizli geldiğinde ise elektrik Avusturya 71.4 107 49.9 Kanada 72.6 107.5 48.1 zamlar yapıldı. dağıtım özelleştirmelerine Kore 69.1 99.6 44.1 “Elektriğe zam yapmadık” yönelik olarak yüklü Danimarka 76.2 105.9 39.0 Japonya 89 118.2 32.8 kandırmacası, “Elektrikte zamlara başladı. AKP İsviçre 75.8 96.3 27.0 12.7 milyar dolarlık Hükümeti, yapılan özelleştirme yaptık” zamların sorumluluğunu güzellemesi boşa çıkan üzerinden atabilmek için AKP`nin bugün de elektriğe zam yapılmayacağı de maliyet esaslı mekanizma adı altında otomatik açıklamasına sarılmaya çalıştığı görülmektedir. zam dönemini başlattı. Bir ailenin asgari tüketimi Ancak vatandaş zammı cebinde hissetmektedir. üzerinden aylık elektrik faturası işte bu dönemde Günümüzde temel bir insan hakkı olan elektriğin 36.4 TL`den Temmuz 2011 itibarıyla 62.1 TL`ye kamu hizmeti anlayışıyla yurttaşlara ucuz, kaliteli yükseltildi. Yani ikinci AKP iktidarında elektrik ve kesintisiz sunulabilmesi için kamunun yeniden tarifesi yüzde 70.6 zamlandırıldı. Bu dönemde inisiyatifi ele alması gerekmektedir. Bunun için de mekanizma öyle işletildi ki, maliyetler arttığı AKP döneminde tam gaz uygulanan özelleştirme, zaman fiyatlar yükseltildi, ama maliyetler azaldığı piyasalaştırma, enerji alanını kar hırsına terk eden zaman fiyatlar indirilmedi. Yine bu maliyet esaslı politikalara son verilmelidir. mekanizma gerekçesiyle önce zam yapılacağı

OECD Enerji Endeksi

25 Haziran

2015

HABER

www.elektrikdergisi.com

EEMKON 2015 DÜZENLEME KURULU 3. TOPLANTISI YAPILDI 19-21 Kasım tarihinde CNR Kongre ve Fuar Merkezinde sanayi, üniversite, kamu kurum ve kuruluş temsilcileri ile bu alanda çalışan mühendisleri bir araya getirecek olan, Elektrik Elektronik Mühendisliği Kongresi 2015 (EEMKON 2015) için yapılan hazırlık çalışmaları kapsamında 3. Düzenleme Kurulu Toplantısı 27 Haziran günü İstanbul Teknik Üniversitesi, Maslak Kampüsü, Elektrik Elektronik Fakültesi’nde yapıldı.

EMKON 2015 Düzenleme Kurulu Başkanı Hakkı Ocakaçan toplantının açılış konuşmasını yaparak, kongre ile ilgili çalışmaları ve yine fuar ilgili gelişmeleri sunum eşliğinde katılımcılara anlattı. Açılış konuşmasının ardından düzenlenecek yedi sempozyumun çalışma grup sözcüleri yürüttükleri çalışmaları sunmak için söz aldılar. Her bir sunumdan sonra, üniversiteleri ve sektörü temsil eden çok sayıda Düzenleme Kurulu Üyesi söz alarak öneri ve görüşlerini paylaştılar, farklı ve yeni görüşler ifade edildi; sempozyum programlarının oluşması ve netleşmesine katkıda bulundular. Toplantıya dergimizin yayın yönetmeni Ersin Kaya da Düzenleme Kurulu Üyesi olarak katıldı. Kongre bütçesi başlığında, kongre sponsorlukları ve fuar tanıtım çalışmaları hakkında verilen bilgiden sonra kongre delegeliği görüşüldü; yaz döneminde kongre ve fuar çalışmalarının hız kesmeden devam edeceği vurgulandı.

26 Haziran

2015

BAĞLAN

57535p

HABER

www.elektrikdergisi.com

SÜT-D’den Çevre Günü Uyarısı: Bu Kafa Sürdürülebilir Değil! “Türkiye’de 2014 yılında 762,2 milyon ton atık ortaya çıktı. Bu miktar yaklaşık 122 bin adet olimpik yüzme havuzunu dolduracak hacimde. Çevreye duyarlı, atık yönetimini ve sürdürülebilirliği sağlayan projeler geliştirmez ve bu duyarlılığı yaratacak kamuoyunu oluşturmazsak, 35 yıl sonra yaşayabilmek için iki gezegene daha ihtiyacımız olacak!”

Haziran günü, Stockholm’de 1972’de gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı’nda Dünya Çevre Günü ilan edildi. Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) tarafından Dünya Çevre Günü kapsamında yapılan açıklamada, çevrenin, toplumun bütün kesimleri tarafından emek verilmesi gereken hayati bir konu olduğu hatırlatıldı. Özellikle ülkemizde toplumsal çevre bilincinin artırılması için yapılması gereken çok sayıda çalışma olduğunun belirtildiği açıklamada, konunun çevre dengesinin korunmasından atık yönetimine, enerji verimliliğinden yeşil ekonomiye birçok açıdan ele alınması gerektiği bildirildi. Türkiye’de özellikle büyük şehirlerdeki tüketim alışkanlıklarının sadece kişisel bütçeyi değil de, gezegenin narin dengesini de zorladığını ifade eden SÜT-D Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu, bu konuda ev kadınından iş adamına toplumun her kesimine büyük görevler düştüğünü söyledi.

“Çevrecilere iyi davranın”

Hem üretirken hem de tüketirken verdiğimiz kararların, sadece bizim ve yakın çevremizdekilerin değil tüm gezegenin bugününe ve yarınına dokunduğunu söyleyerek herkesi çevre konusunda bilinçli hareket etmeye,çevre seferberliğine çağıran İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Karaosmanoğlu, “Hayatınızdaki çevrecilere çok iyi davranın, çünkü bu güzelim gezegenimizi onlar kurtaracak” dedi. Prof. Dr. Karaosmanoğlu, bu konuda duyarlılık sahibi olan herkesi çevreyle ilgili en az bir sivil toplum kuruluşuna üye olmaya ve çevre gönüllülerinin arasına katılmaya davet etti.

28 Haziran

2015

Rakamlarla atık sorunu •

Her yıl, Türkiye’deki evlerden kaynaklanan toplam atık miktarı yaklaşık 25,28 milyon ton civarındadır. Bu da kişi başına günlük 1,15 kg. atığa karşılık gelmektedir. Yalnızca İstanbul’da her yıl 5.5 milyon ton evsel atık açığa çıkmaktadır.

•

Türkiye’de yılda 1,2 milyon ton endüstriyel atık, 100 bin ton tıbbi atık ve 539 bin ton e-atık ortaya çıkmaktadır.

•

Ülkemizde bir yılda üretilen evsel atıklar 3,5 milyon adet çift katlı otobüsü doldurmaya yetecek miktardadır. Bu otobüsleri arka arkaya koyduğunuzda Londra’dan Avustralya’nın Sydney kentine kadar uzanan ve sonra geri dönen bir kuyruk oluşturmuş olursunuz.

•

Türkiye’deki her insan yıllık olarak kendi vücut ağırlığının yedi katı atık ortaya çıkarmaktadır.

•

Bir kişinin bir yılda ürettiği e-atık miktarı 6.5 kg’dır.

•

Türkiye’de her yıl 1.5 milyon ton bitkisel ve hayvansal yağ tüketiliyor. Bunun 350 bin ton kadarı atık olarak açığa çıkıyor. Atık yağın sadece 1.5 bin tonu toplanabilmektedir.

•

1 litre yağ, 1 milyon litre suyu kullanılamaz, 5 milyon litre suyu içilemez hale getirmektedir.

•

Geri dönüştürülen atıkların yüzde43’ünü kağıt, yüzde27’sini plastik, yüzde12’sini cam, yüzde8’ini tekstil ürünleri ve yüzde4’ünü metaller oluşturmaktadır.

•

Ambalaj malzemeleri, yüzde20 geri dönüşüm oranı ile tüm atıklar içinde ilk sırayı alırken, diğer atıkların geri dönüşüm oranı ortalama yüzde7 civarındadır.

Yeni Tmax XT eXTra sadelik

ABB, 250 ampere kadar yeni Tmax XT kompakt tip devre kesici ailesini sunar. Tmax XT, her türlü tesisteki tüm ihtiyaçlarnz karşlar ve bunu standart olan gelişmiş teknoloji ve çok yüksek ksa devre kesme kapasitesine sahip serileri ile gerçekleştirir. Tmax XT, yeni nesil açma üniteleri ve eXTra montaj kolaylğ sağlayan hzl montaj sistemine sahip yeni aksesuarlar ile donatlmştr. Tmax XT, eXTra sadeliğin olduğu, mükemmelliğin dünyasna hoşgeldiniz... www.abb.com.tr

ABB Elektrik Sanayi A.. Tel : 0.216.528 22 00 Faks : 0.216.365 29 44 E-mail : hakan.guney@tr.abb.com

HABER

www.elektrikdergisi.com

“SOLUNABİLİR KENTLER İÇİN DOĞAL GAZ YAYGINLAŞTIRILMALI” Enerya, 5 Haziran Çevre Günü dolayısıyla hava kirliliğine karşı, özellikle Türkiye genelinde doğal gaz kullanımının yaygılaşmasının önemine dikkat çekti. Enerya Genel Müdürü Aslan Uzun, büyük şehirlerde zorunlu olan doğal gaz kullanımının Anadolu’da isteğe bağlı tutulduğuna ve tam olarak yaygınlaşmadığına dikkat çekerek, “Halen kömür ile ısınan Anadolu’da hava kirliliği insan hayatını tehdit eder boyutlara ulaşıyor. 2014-2015 kışında en az 20 il için hassas hava kirliliği uyarısı yapıldı” dedi.

nerya Genel Müdürü Aslan Uzun, yaptığı açıklamada, Türkiye’de Ankara ve İstanbul dışındaki şehirlerde doğal gazın halen zorunlu olmadığını ve yaygınlaşmasında sıkıntı yaşandığını belirterek, “ Türkiye’de Avrupa Hava Kalitesini İzleme İstasyonları ölçümlerine göre, 20 ilde havanın hassas düzeyde kirli olduğu uyarısı yapıldı. Bu illerin merkezlerindeki havayı yaşlılar, çocuklar ve solunum rahatsızlığı olanların solumaması gerektiği açıklandı” dedi. Türkiye’de Anadolu’da halen ısınmada kömürün kullanıldığını belirten Uzun, şu bilgileri verdi: “Ülkemizde kömürün yerine daha temiz ve daha tasarruflu

ikame edilebilecek en temel enerji kaynağı doğal gazdır. Doğal gaz, yanması kolay ayarlanabilen, verimliliği en yüksek yakıttır. Tam yanma gerçekleştiren doğal gaz; duman, is, kurum ve kül oluşturmaz. Kullanım kolaylığı ve ekonomisinin yanında karbon içeriğinin düşüklüğü, diğer katı ve sıvı yakıtlara göre çok daha çevreci bir yakıt olmasını sağlar. Bu nedenle tüm kentlerde doğal gaz kullanımının yaygınlaştırılması için halkın bilinçlendirilmesi ve bu konuda çalışma yapılması gerekmektedir.” Enerya Genel Müdürü Aslan Uzun

ATMK, AYDINLATMA EĞİTİM SEMİNERLERİ’NİN ÜÇÜNCÜSÜNÜ GERÇEKLEŞTİRİYOR

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte hızla büyüme gösteren aydınlatma sektöründeki kişileri ve sektör ile ilgilenenleri bilgilendirmek amacı ile ATMK, 2014 yılında birincisi 2015 yılının Mart ayında da ikincisi düzenlenen seminerin üçüncüsünü 7 Kasım – 5 Aralık 2015 tarihleri arasında gerçekleştireceğini duyurdu. Planlanan “ATMK AYDINLATMA SEMİNERİ 2015-2” için aydınlatmanın temel ilkeleri ve kavramlarının yanı sıra, ışık kaynakları, doğal ışık, iç ve dış aydınlatma kurgularını içeren detaylı bir ders programı hazırlandı. Dersler konu üzerinde çalışan akademisyenler ve sektör uzmanları tarafından verilecek olup aydınlatma konusuna ilgi duyanlar için kılavuz niteliği taşıyor.

30 Haziran

2015

Ö Z G E N

Üretim

E L E K T R Ý K

V E

T Ý C A R E T

Ta a h h ü t

A . Þ .

Müþavirlik

Bus-Bar Sistemleri • Ana Daðýtým Panolarý • Çekmeceli Panolar • MCC Panolar • Aydýnlatma ve Priz Panolarý Mimik Kumanda Panolarý • Metal Clad Hücreler • Metal Köþkler • Mobil Köþkler Fiberoptik Altyapýlar Havaalanlarý • Raylý Sistemler • Otoyol ve Tüneller • Pompa Ýstasyonlarý • Hidroelektrik Santraller Trafo Merkezleri • Silo Tesisleri • Endüstriyel Tesisler

1. Organize Sanayi Bölgesi Göktürk Caddesi No:8 06935 Sincan - Ankara 0(312) 267 10 25 0(312) 267 10 28 info@ozgen.com

w w w . oz g e n . co m

HABER

www.elektrikdergisi.com

ABB, amerika’da SANAYİ ROBOTU ÜRETECEK ABB yaptığı açıklamada Amerika Birleşik Devletleri’nde robot üretmeye başlayacağını duyurdu. Böylelikle ABB, Kuzey Amerika’da robot teknolojileri üretim tesis kurmak için yatırım yapan ilk küresel robot üreticisi konumuna geldi. Açıklama firmanın 500 kalifiye elemanının çalıştığı Auburn Hills, Michigan’daki tesisinde yeni robot fabrikasının açılışı sırasında yapıldı. Üretimin kısa sürede başlayacağı öğrenildi.

eni tesis ABB’nin Şangay (Çin), ve Västerås’tan (İsveç) sonra üçüncü robot üretim tesisi olacak ve Kuzey Amerika Pazarı için ABB robotları ile yan ürünlerinin üretimini yapacak. ABD yıllık 7.5 milyar dolarlık satış hacmiyle ABB’nin en büyük pazarı konumunda bulunuyor. Firma 2010 yılından bu yana yerel Ar-Ge faaliyetleri, sermaye harcamaları ve şirket satın almalar için 10 milyar dolar üzerinde yatırım yaptı, yerel personel sayısını 11.500’den 26.300’e çıkardı. Kuzey Amerika değer zincirindeki üretim alanlarına yatırımın sürekliliği, ABB’nin büyüme planlarının önemli bir kısmını oluşturuyor ve firmanın Next Level Stratejisini yansıtıyor. ABB CEO’su Ulrich Spiesshofer yeni tesis hakkındaki görüşlerini şöyle dile getirdi: “Auburn Hills’deki yeni robot üretim tesisimizin açılışını kutlarken, Kuzey Amerika’da büyüme konusundaki kararlılığımızı da bir kez daha vurgulamış oluyoruz. ABB Kuzey Amerika’da robot üretimi yapacak olan ilk global otomasyon firmasıdır. Robotik, artan rekabet dünyasında Kuzey Amerika’nın endüstriyel büyümesini bir üst seviyeye taşıyacak temel unsurlardan biridir. Bu konudaki kararlılığımız ve verdiğimiz yatırım desteğini arkasına alan yerel ekiplerimiz,

32 Haziran

2015

Amerika’daki müşterilerimizi Amerika’da üretilmiş robot çözümleri ile desteklemek üzere iyi bir noktaya gelmiştir. Web tabanlı, ortak çalışma temelli ve güvenli robotlarımız iş güvenliği ve üretimin kalitesi üzerinde çok olumlu etki yapacaktır.” ABB Robotics Genel Müdürü Per Vegard Nerseth ise görüşlerini şu sözlerle ifade etti: “ Kuzey Amerika’da üretime başlayarak ABD, Meksika ve Kanada’da bulunan robotik müşterilerimize sunduğumuz ürün ve servis yelpazemizi bir üst seviyeye çıkartmak, Kuzey Amerika’da bu alanda en iyi teslimat sürelerini ve teknik desteği sunmamızı sağlayacaktır. Bu genişleme, robot teknolojilerinin büyüdüğü kilit pazarlarda yerelleşerek öncü teknolojilerimizi müşterilerimize sunma stratejimizle uyumludur. Güçlü robotik pazarı sayesinde, eminim fazla uzak olmayan bir gelecekte buradaki çalışanlarımızı 1,000 nitelikli bir işgücüne çıkaracağız.” Yeni tesiste üretilecek ürün yelpazesi kademeler halinde genişletilerek, ABD, Kanada ve Meksika’da en yoğun kullanılan robotların ve robot kontrolörlerinin Auburn Hills tesisinde üretilmesi amacına hizmet edecektir. Yerel üretim teslimat sürecini kolaylaştırarak müşteriye teslim sürelerini önemli derece azaltmaktadır.

HABER

www.elektrikdergisi.com

OKULLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ İÇİN YARIŞTI Doğal kaynaklar hızla tükeniyor, çevre kirliliği her geçen gün artıyor ve ülkemiz enerji için yüksek bedeller ödüyor. VİKO bu kapsamda enerji verimliliği ve doğal kaynakların korunması konularında sürdürülebilirliği sağlamak, ayrıca çocuklarımızı bilinçlendirmek üzere yaklaşık 3 yıldır devam eden ‘Aydınlık Bir Gelecek İçin Okullarda Enerji Verimliliği’ projesini yürütmekte. Proje çerçevesinde Viko, enerji verimliliğinde yılın en başarılı okullarını ve eğitimcilerini ödüllendirdi. Yılın örnek okulları yarışmasında dereceye giren okullar, 17 Haziran günü Adile Sultan Sarayı’nda gerçekleşen törenle ödüllerini aldı.

İKO’nun İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü iş birliği ile yürüttüğü “Aydınlık Bir Gelecek İçin Okullarda Enerji Verimliliği” projesi ödül süreci kapsamında, enerji verimliliğinde örnek okullar ve eğitimcilerinin ödülleri gerçekleştirilen törenle sahiplerine verildi. Projenin ödül süreci için bu yılki jüri üyeleri arasında EVD Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ergin Kaya, Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Görevlileri Doç. Dr. Nur Bekiroğlu ve Dr. Engin Ayçiçek, Doç. Dr. Mustafa Gürkan Aydeniz ile İstanbul MEM AR-GE Üyeleri Abdullah Taşkıran, Derviş Çelik ve Orhan Ayyıldız yer aldı. Jüri üyeleri, enerji verimliliğinde örnek çalışmalar gerçekleştiren İstanbul’un 39 İlçe 1.sini değerlendirdi ve sonunda 5 okul finale kaldı. Enerji Verimliliğinde Yılın Örnek Okulu Yarışması’nın 1.si olan Zeytinburnu Fatma Süslügil İlkokulu, 1.lik ödülü olan 5000 TL’lik ödül çekini, enerji verimli okul bayrağını, notebook ve başarı plaketini almaya hak kazandı. 2. olan Esenler Ressam Şevket Dağ İlkokulu, 3.000 TL’lik ödül çekinin ve başarı plaketinin, 3.lüğü kazanan Maltepe Atatürk İlkokulu ise 2.000 TL’lik ödül çekinin ve başarı plaketinin sahibi oldu. Jüri Özel Ödülü, Tuzla Tapduk Emre İlkokuluna giderken Ataşehir Cemile Besler İlkokulu da mansiyon ödülü almayı başardı. Ödül töreninin ardından sahneye çıkan öğrencilerin geri dönüşümlü malzemelerden oluşturdukları kıyafetlerle gerçekleştirdikleri defile izleyicilerin büyük beğenisini topladı. Finale kalan okullara ait değerlendirme sürecinde okulların gerçekleştirdiği çalışmalardan çok etkilendiklerini belirten Jüri Üyesi Ergin Kaya “Enerji verimliliğinin önemi

34 Haziran

2015

konulu konuşmasında, ülke olarak enerjimizin yüzde 70’ini ithal eder durumdayız. Yapılan araştırmalara göre sanayide ve konutlarda yüzde 40’a varan bir enerji tasarrufu potansiyeli olduğu bilinmektedir. VİKO’nun gerçekleştirdiği bu proje, özellikle öğrencilerimiz üzerinde farkındalık oluşturmak adına çok anlamlıdır.” şeklinde konuştu.

“Hepimiz Sorumluyuz”

Ödül töreninin açılış konuşmasını gerçekleştiren VİKO İnsan Kaynakları ve Kurumsal Gelişim Direktörü Mutlu Kutlu “İçinde bulunduğumuz dönemde, gelecek kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya bırakmak hepimizin ortak sorumluluğu. Hepinizin bildiği gibi doğal kaynaklarımız hızla tükeniyor, çevre kirleniyor, ülke olarak enerji için yüksek bedeller ödüyoruz. Tüm bu hayati derecede önem arz eden gerekçeler nedeni ile enerji verimliliği ve doğal kaynakların bilinçli tüketimi konularında ‘Hepimiz Sorumluyuz’ anlayışı ile yaşam faaliyetlerimizi yürütmek zorundayız.” dedi.

HABER

www.elektrikdergisi.com

TMMOB, ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NA YAPI DENETİMİ GÖRÜŞÜ GÖNDERDİ

MMOB 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve uygulama sorunları ile çözüm önerilerine ilişkin raporunu, Proje ve Yapı Denetçileri ile yapılacak Tip Sözleşme Örneği önerisiyle birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderdi. Raporda, yapı denetim sistemindeki yozlaşma, yapı denetim sistemi içerisinde görev alan mühendis ve mimarların yaşadıkları hak kayıpları başta olmak üzere sorunlar ele alınırken, mevzuat ve uygulamada değişiklikler yapılmak üzere meslek örgütlerinin içinde yer alacağı komisyonların kurulması önerildi. TMMOB`un yapı denetimine ilişkin sorunlar konusunda hazırladığı raporun ilk maddesini, yasaya karşı uygulanan hile yöntemlerinin engellenerek mühendis ve mimarların uğradığı sosyal güvenlik kayıplarının da giderilmesine yönelik öneri aldı. Yapı denetim şirketlerinin mal sahibinden alacakları hizmet bedelinin yasayla belirlendiği ve bu bedel içerisinde denetçi mimar ve mühendisler ile kontrol elemanı mimar ve mühendislerin ücretlerinin de dahil olduğu; ancak mühendis ve mimarlara tam zamanlı çalışmaları gerekmesine karşın kısmi zamanlı iş tanımı üzerinden düşük ücret ödemeleri yapıldığı anlatıldı. Sorunun bir komisyon kurularak konunun ele alınıp, tarafların uzlaşacakları maliyetleri karşılayacak bir düzeye getirilmesi önerildi. İkinci olarak yapı denetim sistemindeki yozlaşmaya dikkat çekilerek, yasal düzenlemelerin acilen yeniden düzenleme ihtiyacı olduğu belirtildi.

36 Haziran

2015

TÜRKİYE’NİN YENİLENEBİLİR ENERJİ TÜKETİMİ artıyor BP 2015 Dünya Enerji İstatistik Görünümü raporunda, yenilenebilir enerji tüketimine ilişkin ilginç verileri de ortaya koymaktadır. Rapora göre Türkiye’nin petrol eşdeğeri yenilenebilir enerji tüketimi, 5 yılda yaklaşık 3 katına çıkarak geçen yıl sonu itibarıyla 2,8 milyon tona ulaştı. Dünya genelinde toplam yenilenebilir enerji tüketimi, geçen yıl 316,9 milyon ton petrol eşdeğeri olarak gerçekleşti. Türkiye ise 2,8 milyon ton petrol eşdeğeri yenilenebilir enerji tüketti. Geçtiğimiz yıl yenilenebilir enerjinin en çok tüketildiği ülke, 65 milyon ton petrol eşdeğeriyle ABD olurken, onu 53,1 milyon ton petrol eşdeğeri tüketimle Çin ve 31,7 milyon ton petrol eşdeğeri ile Almanya izledi. ABD’nin söz konusu tüketimi, 1930’lardan bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

Kusursuz Güvenlik, Veri Toplama ve Otomasyon

Verilerinizden Daha Fazla Bilgi Edinirken, Onları Toplamak İçin Daha Az Zaman Harcayın.

Yüksek Hızlı Otomasyon— Enerjiyi ve kesintileri iyi yönetmek için güvenilir ve çok hızlı gerçek zamanlı kontrol . Benzersiz Veri Toplama— Güç sistemi arıza bilgileri için otomatik veri toplama, arşivleme, filtreleme ve raporlama. Hassas Güvenlik— Veri güvenlik politikalarını, endüstri standardında işler ve bu teknolojileri uygulama olanakları sağlar. SEL’in gelişmiş enerji çözümlerini, sıra dışı müşteri hizmetlerini, benzersiz uluslararası 10 yıl garantisini ve daha fazlasını öğrenmek için www.selinc.com adresini ziyaret edin.

SEL -2240 Axion™ Kontrol ve Entegrasyon Platformu

Tel: +90 (216) 366 60 45 Faks: +90 (216) 367 30 45 Web: www.koztek.com E-posta : info@koztek.com

HABER

www.elektrikdergisi.com

TOPLAM 158.4 MW’LIK 3 RES DAHA ÜRETİME GEÇTİ

Borusan EnBW Enerji’nin yatırımını tamamladığı, toplam 158.4 MW’lIk üç önemli rüzgâr enerjisi santrali (RES) daha faaliyete geçti. Söz konusu RES’lerden ikisi yüzde 100, biri de kısmen üretimde. geçici kabulleri tamamlanan Harmanlık RES toplam 50 MWe’lık kurulu gücüyle 6 Mayıs 2015’te resmi olarak ticari işletmeye alındı.

oru RES’in bakanlık geçici kabulleri de 22 Mayıs 2015’te tamamlanarak tesisler 23 Mayıs 2015 itibariyle toplam 50 MWe’lık kurulu gücüyle resmi olarak ticari işletmeye geçti. Toplam 50 MW kurulu güce sahip Mut RES’in ilk 6 türbini kapsayan 19.8 MWe’lik kısmı da bakanlık geçici kabulünün ardından 23 Mayıs 2015’te ticari üretime başladı. Kısa zamanda tesisin tamamının (50 MWe) devreye alınması planlanıyor.

Her yıl 6 milyon ağacı kurtaracak

Borusan EnBW’nin, her biri 52.8’er MW kurulu güce sahip üç yeni rüzgar santrali, kömür ve doğalgaz yakarak çalışan santrallerin yerine üretim yaptığı için toplam 260 bin ton karbondioksit salımı ortadan kalkacak. Bu sayede santrallerin her biri doğaya 2 milyon ağaca eşdeğer katkı yapacak. Hizmete giren 3 RES tesisi Borusan Enerji EnBW’nin geçen yıl başlattığı yeni ve ilave rüzgar enerjisi yatırımlarının bir parçası. Harmanlık RES, Koru RES, Mut RES ve Fuatres RES’in yapımını, Bandırma RES’te ise kapasite artırımını hedefleyen yatırımın toplam maliyeti yaklaşık 330 milyon dolar.

38 Haziran

2015

Avrupa’nın en büyük karasal rüzgâr enerji yatırımlarından birini oluşturan bu projeler tamamlandığında Borusan EnBW Enerji, kurulu güç açısından Türkiye’nin lider rüzgâr enerjisi üreticilerinden biri olmayı hedefliyor. Mut RES’in de tam kapasite devreye alınmasıyla Borusan EnBW Enerji’nin işletmedeki toplam rüzgar enerjisi kurulu gücü 331 MW’a, toplam kurulu gücü ise 381 MW’a ulaşacak. Borusan EnBW Enerji Genel Müdürü Mehmet Acarla, başta yenilenebilir ve çevreyi olumsuz etkilemeyen kaynaklar olmak üzere, Türkiye’nin enerji potansiyelini 21. yüzyılda en iyi şekilde değerlendirebilmek için çalışmaya ve yatırım yapmaya devam edeceklerini söyledi. Üç yeni tesisin hizmete girmesiyle Borusan EnBW Enerji’nin rüzgâr enerjisinde Türkiye’nin lideri olma yolunda önemli bir mesafe kat ettiğini ifade eden Mehmet Acarla, “Bu alandaki diğer yatırımlarımızın da tamamlanmasıyla liderlik hedefimize ulaşacağımıza inanıyoruz” dedi. Acarla, üç yeni RES ile enerji üretimini artırıp enerjideki dışa bağımlılığı azaltmanın yanı sıra doğanın korunmasına da güçlü bir katkı yapacaklarını vurguladı.

HABER

www.elektrikdergisi.com

General ElectrIc’ten Dijital Rüzgar Santrali General Electric, dünya standartlarındaki rüzgar türbinlerini, rüzgar endüstrisine yönelik dijital altyapıyla eşleştiren dinamik, bağlantılı ve uyarlanabilir Dijital Rüzgar Santrali teknolojisini duyurdu. Bu teknoloji, bir rüzgar santralinin enerji üretimini yüzde 20’ye kadar artırıyor ve rüzgar endüstrisi için yaklaşık 50 milyar dolarlık bir değer üretilmesine olanak tanıyor.

ijital Rüzgar Santrali, yenilenebilir enerjide uzun süredir duyulan daha fazla esneklik ihtiyacını karşılamak için endüstriyel internet olarak adlandırılan etkileşimli dijital teknolojiyi kullanıyor. Bu teknoloji, yenilenebilir enerjinin mevcut enerji şebekesine daha etkin bir şekilde entegre olmasına yardımcı oluyor. GE Power & Water Başkan ve CEO’su Steve Bolze, “GE sahaları dahil her işletme ve her endüstri daha akıllı dijital teknolojiler tarafından dönüştürülmekte ve en büyük fırsat enerji alanında. Önemli olan bu yeni dijital dönüşümden en iyi şekilde nasıl yararlanabileceğinizi bilmek. Endüstri liderlerini, geride kalanlardan ayıracak olan da budur” dedi. GE, dünyanın ilk Dijital Rüzgar Santrali girişimi ile rüzgar enerjisi endüstrisinin dönüşümüne liderlik ediyor. Bu yeni rüzgar ekosistemi, üretimi artırmak, maliyetleri azaltmak ve rüzgar santralinin işletme verimliliğini kullanım ömrü boyunca yükseltmek için dünya standartlarında bir türbini, dijital bir altyapıyla eşleştiriyor. Dijital Rüzgar Santrali ekosisteminin çalışma sistemi Dijital Rüzgar Santrali ekosistemi, önce türbinlerin üretimiyle başlıyor. Gelecek nesil akıllı rüzgar türbinleriyle, GE’nin yeni modelleri, en yüksek verimlilikte enerji üretebilmek için bir rüzgar santralindeki her bir türbin tabanı yerleşiminde, çevre koşullarına bağlı olarak, 20 adede kadar farklı türbin konfigürasyonu inşa etmek için bir dijital ikiz modelleme sistemi kullanıyor. Ayrıca, her türbin, gerçek zamanlı olarak türbin işleyişini analiz edebilen ve çalışma verimliliklerini artırmak için ayarlamalar yapabilen gelişmiş ağlara bağlı şekilde çalışıyor. Türbinler inşa edildikten sonra, üzerlerindeki

40 Haziran

2015

sensörlerin bağlantıları kuruluyor. Operatörlerin türbinlerden, santrallerden hatta bütün endüstri filosundan gelen verilerle performans izlemelerine olanak sağlayan GE’nin Predix yazılımıyla, bu sensörlerden toplanan veriler gerçek zamanlı olarak analiz ediliyor. Veriler, performansı etkileyebilecek sıcaklık, türbin hizasızlıkları veya titreşimler hakkında bilgi sağlıyor. Öğrenen sistem sorunları öngörebiliyor Daha fazla veri toplandıkça, maksimum performansı sürdürmek ve türbin yaşlandıkça ortaya çıkan tipik bakım sorunlarından kaçınmak olanaklı hale geliyor. Böylece daha yüksek öngörüye sahip ve gelecekte ortaya çıkabilecek değişikliklerden etkilenmeyen rüzgar santrallerine dönüşen sistem zaman içinde gerçekten öğreniyor. Önleyici bakımın sadece gerektiğinde yapıldığından emin olmak için bakım programlarını ihtiyaca göre düzenleyerek bakım maliyetlerini de azaltıyor. Invenergy’nin Başkanı ve CEO’su Michael Polsky, “GE’nin yaşam boyu işletim üzerine odaklı olması, bizim kendi rüzgar türbinlerimizi işletme şeklimizle uyum içindedir. Kendi filomuzda daha da uzun vadeli değerler açığa çıkarmak için GE’nin Dijital Rüzgar Santraliyle birlikte çalışmayı büyük bir heyecan ile bekliyoruz” dedi.

HABER

www.elektrikdergisi.com

Turkcell’den “büyük tasarruf” Turkcell uyguladığı verimlilik ve tasarruf çözümleri sayesinde, 2014 yılında, 30,7 milyon TL’ye karşılık gelen 111 milyon kilovat saatlik enerji tasarrufu sağladığını açıkladı. Turkcell ve iş ortaklarının Makineler Arası İletişim (M2M) çözümlerini daha fazla kullanmasıyla ülke ekonomisine 1 yılda 2 milyar TL’den fazla katkıda bulunuldu.

urkcell ve grup şirketlerinden Turkcell Superonline tarafından uygulanan verimlilik ve tasarruf çözümleri sayesinde, 2014 yılında, 30,7 milyon TL’ye karşılık gelen 111 milyon kilovat saatlik enerji tasarrufu sağlandı. Ortaya çıkan tasarruf miktarı, 41 bin hanenin 1 yıllık toplam elektrik tüketimine karşılık geliyor. Turkcell’in, 2014’te kendi şebekesinde çevre dostu sistemlere yaptığı yatırımın toplam miktarı da 25,8 milyon TL’ye ulaştı.

Yiğit Kulabaş, “Son 3 yılda ülke ekonomisine 4,5 milyar TL katkı sağladık”

Turkcell M2M hatlarıyla hizmet vererek 1,6 milyon Turkcell SİM kartlı makineyi konuşturduk. Böylece ülke ekonomisine yalnızca 2014’te 2 milyar TL’den fazla katkı sağladık. Son 3 yıla bakarsak bu rakam toplamda 4,5 milyar TL’ye ulaşıyor. Bugünün Dünya Çevre Günü olması dolayısıyla sürdürülebilir bir dünya için herkesi çevreye karşı daha duyarlı, doğayla dost olmaya davet ediyorum.” dedi.

Turkcell Pazarlama Ürün, Servis ve İşbirliklerinden Sorumlu Grup Başkanı Yiğit Kulabaş

Turkcell Pazarlama Ürün, Servis ve İşbirliklerinden Sorumlu Grup Başkanı Yiğit Kulabaş, Dünya Çevre Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, “Turkcell olarak çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim alanlarında üzerimize düşeni en iyi şekilde yerine getirmek ve hepimiz için daha iyi bir gelecek yaratmak için çalışıyoruz. Türkiye’de geçtiğimiz yıl elektrik tüketimi, önceki yıla göre yüzde 3,7 artarak 255 milyar 490 milyon kilovatsaate (kWh) ulaştı. Ceplerden çıkan para toplam 94 milyar TL’yi buldu. Enerji tüketiminin tamamının akıllı şebekelerle ölçülerek yönetilmesi ile bu miktarın 15 milyar TL’sinin tasarruf edilme potansiyeli var. Ülkemizde faaliyet gösteren toplam 21 elektrik dağıtım şirketinin tümü Turkcell ile çalışıyor. Ayrıca bu şirketlerin yüzde 75’inin tek tercihi Turkcell. Bugün toplam 200 bin akıllı sayaçtan 150 bini Turkcell M2M hatları ile çalışıyor. Biz makineler arası iletişimi ekonomik verimliliği artıracak bir çözümler bütünü olarak görüyoruz. 2014’te Türkiye’deki yaklaşık her 3 makineden 2’sine

42 Haziran

2015

M2M çözümleriyle yakıt tüketiminde 1,3 milyar TL tasarruf

2014 yılında Turkcell Makineler Arası İletişim (M2M) çözümlerinin daha fazla kullanılmasıyla, birçok alanda da enerji tasarrufu ve ülke ekonomisine fayda sağlandı. Turkcell, lojistikten tarıma, su ve elektrik sayaçlarından beyaz eşya sektörüne ve konutlara kadar kullanım alanı çok geniş olan teknoloji sayesinde bir yılda ülke ekonomisine, 2 milyar TL’den fazla katkıda bulundu. Turkcell M2M Akıllı Araç çözümleri sayesinde ise sadece trafikteki araçların yakıt tüketiminin azalmasıyla 1,3 milyar TL tasarruf sağlanmış oldu.

Yılda 5 bin 712 ağaç e-fatura ile kesilmekten kurtuluyor

Turkcell, enerji tasarrufu bilincini şirketle sınırlamayarak abonelerine de yaymayı amaçlıyor. Bu kapsamda hem kâğıt tüketimini hem karbon salınımını azaltan çevre dostu bir uygulama olarak e-fatura kullanımını teşvik eden Turkcell’de, e-fatura kullanımı ile sadece 1 ayda 28 ton daha az kâğıt kullanılarak 476 ağaç kesilmekten kurtarılıyor. Bu da yılda 5 bin 712 ağacın varlığının korunması anlamına geliyor.

HABER

www.elektrikdergisi.com

Vestel, LED aydınlatma projelerine devam ediyor Vestel, endüstriyel alanların aydınlatılmasında Türkiye’nin LED dönüşümüne katkı sağlamaya devam ediyor. Yüksek enerji verimliliği ile enerji tasarrufu sağlayan Yüksek Tavan Armatürü Sirius, endüstriyel alanların aydınlatmasına yeni bir bakış açısı kazandırmayı amaçlıyor.

estel’in 2015 yılındaki hedefinin, LED aydınlatmanın ülkemizde yaygınlaşmasını sağlamak ve pazar liderliğini koruyarak payını daha da büyütmek olduğunu ifade eden Vestel LED Aydınlatma Satış Pazarlama Müdürü Tunç Göz şunları söyledi: “Ürün gamımızı genişleterek hem iç hem de dış mekân aydınlatmalarda başarılı projeler gerçekleştirdiğimiz 2014 yılı, Vestel LED Aydınlatma için çok başarılı geçti. İngiltere, Almanya, Türki Cumhuriyetler ve Ortadoğu’da da ürünlerimiz kullanılıyor. Böylelikle aydınlatma Vestel’de ana iş kollarından biri haline geliyor ve bu sayede ülkemizin LED’e dönüşümünde hız kesmeden ilerliyoruz.” Vestel’in son dönemdeki yeni nesil LED aydınlatma ürünleriyle endüstriyel alanları da aydınlatmak üzere Türkiye’nin önde gelen işletmeleriyle çalışmaya başladığına dikkat çeken Göz: “Yüksek tavanlı mekanların aydınlatılması amacıyla kullanılan armatürlerimiz, ortamın yüksekliğine ve ışık ihtiyacına göre modüler olarak yönlendirilebiliyor. Bu alanda öne çıkan ürünümüz Yüksek Tavan Armatürü Sirius, 6 metre üzeri yüksek tavan uygulamalarında yüksek verimlilik sağlıyor ve zor saha şartlarında dayanıklılığıyla ön plana çıkıyor. Ayarlanabilir modüler yapısı ve 50 ve 70 derece simetrik veya asimetrik ayarlanabilen ışık akısıyla Sirius, üretim tesislerinin en

44 Haziran

2015

çok tercih edilen ürünü haline geliyor.” dedi.

Şirketler tasarruf için LED aydınlatmayı tercih ediyorlar

Çilek Mobilya, Bursa İnegöl’de Nisan ayında açtığı 6720 metrekarelik depo alanının aydınlatmasında LED Sirius yüksek tavan armatürlerini tercih etti. 10,5 metre tavan yüksekliğine sahip depoda ışıksal verimliliği minimum 105 lm/W olan126 adet 120W ve 12 adet 95W LED Sirius ürünlerinin uygulaması sonucunda, çalışma düzleminde talep edilmiş olan 166 lux aydınlık düzeyi sağlandı. Vestel’in Yüksek Tavan Armatürü Sirius’un estetik olarak da göz doldurarak fonksiyonellik ve şıklığı bir arada sunduğuna dikkat çeken Çilek Mobilya Yönetim Kurulu Üyesi Talha Çilek sözlerine şöyle devam etti: “Yeni ürün depomuzun aydınlatmasının tamamında Vestel LED aydınlatma sistemleri kullanıldı. 6000 M2 kapalı alana ve 10.5 metre tavan yüksekliğine sahip olan depomuzda, aydınlatma otomasyonu kurulumuyla enerji verimliliği en üst düzeyde tutuldu.” Vestel’in diğer bir büyük projesi de Şişecam A.Ş iştiraki olan Camiş Madencilik’in Karabük’te bulunan yeni üretim tesisinin aydınlatma çalışması oldu. Üretim alanında 250 adet 2x18W Etanj LED Tube, 105 adet endüstriyel tip 95W LED Sirius Yüksek Tavan ve 10 adet 120W ürünün yanı sıra tesisin dış mekan aydınlatmasında 40 adet 47W LED Ephesus sokak aydınlatması kullanıldı.

HABER

www.elektrikdergisi.com

Avrupa’dan Cengiz Enerji’ye ‘En Verimli ve En Çevreci’ Büyük Ödülü Ocak ayında üretime başlayan ve 400 milyon dolar yatırım gerçekleştirilen Samsun Doğal Gaz Çevrim Santrali Cengiz Enerji’ye, Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi’nin enerji alanındaki büyük ödülünü getirdi.

Amsterdam’da düzenlenen POWERGEN Avrupa Fuar ve Konferansı kapsamında verilen ödüllerde, Cengiz Enerji, “En Verimli Büyük Ölçekli Gaz Türbini” kategorisinde büyük ödüle layık görüldü. Samsun Santrali’nin, verimlilikte yüzde 61 ile dünya rekorunu elinde bulundurması, 23 ay gibi kısa sürede tamamlanması ve gaz salınımı konusunda sıfır değerlere sahip olması ödülü getiren en önemli unsurlar oldu. Düzenlenen törende Cengiz Enerji’nin büyük ödülünü alan Cengiz Enerji Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Cengiz, “Samsun santralimiz, doğal gaz çevrim santralleri arasında dünya verimlilik rekoruna sahip. Bu ödülle taçlandırdığımız santralimiz, ikinci rekoru ise en kısa sürede tamamlanmasıyla kırdı. Bize iki rekor ve bir de ödül getiren Türk mühendislerimiz ve Türk işçilerimiz adına bu

46 Haziran

2015

ödülü almaktan mutluluk duyuyorum” dedi. Santralin kükürtdioksit, karbonmonoksit ve toz salınımında sıfır (0) değerlere sahip çevre dostu teknoloji ile kurulduğunu da söyleyen Ahmet Cengiz, “Santralimiz verimlilikte ise yüzde 61 ile dünya rekorunu elinde bulunduruyor. Sözleşme tarihinden itibaren 23 ay gibi kısa sürede tamamlanarak en kısa sürede tamamlanma rekoru da kırdı” açıklamasını yaptı. Enerji alanında en son teknolojilerin tanıtıldığı ve sektörün dev oyuncularının yer aldığı fuar kapsamında düzenlenen konferanslarda, esnek üretim modelleri, akıllı enerji sistemleri, enerji depolama, temiz kömür teknolojileri, kentsel enerji entegrasyonu, yenilenebilir enerji, tesisleri modernize etme ve modern işletme konuları konuşuldu.

EN İYİSİ ... EN HIZLISI ... DIN ve VDE Testlerince Onaylanmıştır

E30 - E90 Yangın Esnasında Fonksiyon Devamlılığı

EMV ve EMC Manyetik Alan Koruması Yüksek Dayanıma Sahip Formlu Yapı

Ek Elemanı Kullanmaksızın Hızlı Montaj

Ek Bileşen Gerektirmeyen Topraklama Özelliği

Çerkeşli OSB Mahallesi İmes OSB 5. Cadde No : 9 41455 DİLOVASI - KOCAELİ Tel : + 90 262 290 90 29 Fax: + 90 262 290 90 49 www.obo.com.tr / info@obo.com.tr

HABER

www.elektrikdergisi.com

Entes Seminerleri Devam Ediyor Entes Elektronik’in kompanzasyan alanındaki eğitimleri merkez bina ve yerel ofisler olmak üzere birden fazla BÖLGEDE gerçekleştirilmeye devam ediyor. Düzenlenen eğitim çalışmaları, Entes elektronik partnerleri, iş ortakları ve elektrik sektörü çalışanlarına değer katmayı amaçlıyor.

2 Mayıs ve 12 Haziran tarihlerinde Entes merkez binasında “Harmonik Filtreli, Statik Kontaktörlü Kompanzasyon” eğitimi ve “Enerji İzleme Uygulamaları ve Projelendirilmesi” konulu seminer düzenlendi. Seminer, İstanbul ve şehir dışından gelen Mühendisler, Taahhüt Firmaları ve ENTES Çözüm Ortaklarından oluşan toplam 250 kişinin katılımı ile gerçekleşti. Seminerlerin ilk bölümünde kompanzasyon problemleri ve çözüm önerileri ile birlikte Harmonikler ve zararları, Harmonik Filtreli, Statik Kontaktörlü Kompanzasyon sistemlerinin tesislere sağladığı faydalar anlatıldı. Bunun yanında

filtre hesapları konusunda ENTES yetkilileri tecrübelerini ve çözüm önerilerini paylaştı. Seminerlerin ikinci bölümünde; “Enerji Analizörleri, Enerji Yönetimi ve Enerji Verimliliği’’ ile ilgili bilgiler verilerek ENTBUS Enerji İzleme Yazılımı anlatıldı. ENTES’in yeni ürünleri ve aynı zamanda Türkiye’de bir ilk olan Plug&Meter Teknolojisi hakkında ve Yeni Nesil Şebeke Analizörleri MPR- 2 /3 / 4 Serisi uygulama alanları hakkında bilgiler verildi. Seminerler sonunda fabrika gezisi düzenlendi. Ayrıca izleme odasından Türkiye’nin çeşitli illerine ENTBUS yazılımı üzerinden canlı bağlanılarak katılımcılar bilgilendirildi.

BİNALARIN ALIM-SATIM VE KİRALANMASINDA “ENERJİ KİMLİK BELGESİ” ZORUNLU OLACAK Türkiye enerji temini için doğalgaz ithal ediyor, tüketimin artmasıyla her yıl dışa bağımlılık artırıyor. Bundan dolayı milli servetin ve tüketicilerin korunması için enerji tasarrufunun önemi de artıyor. Bu çerçevede evlerde enerji tasarrufunun teşvik edilmesi için birçok yasa gündeme geliyor. 1 Ocak 2011 tarihinde yeni yapılan binalarda zorunlu hale getirilen EKB uygulaması 2017 yılına kadar mevcut binaları da kapsar hale gelecek. 02 Mayıs 2017 tarihinden sonra tüm bina alım - satım ve kiralamalarında EKB’nin ibraz edilmesi zorunlu olacak. Böylece satın alan veya kiralayan tüketici aldığı yapının Enerji Sınıfı’nın ne olduğunu bilecek ve tercihini buna göre yapabilecek, bu da talebe ve yapı fiyatlarına yansıyacak.

48 Haziran

2015

HABER

www.elektrikdergisi.com

SchneIder ElectrIc ve Er Yatırım’dan enerji tasarrufu konusunda işbirliği Schneider Electric, Er Yatırım’ın önümüzdeki 10 yılda Türkiye çapında inşa edeceği 20 iş otelinde kullanılacak elektriksel ekipmanın ve sistemlerin dizaynı, devreye alınması ve enerji yönetimi konusunda danışmanlık hizmeti verecek.

chneider Electric çözümleri sayesinde, her otel yılda 50 bin Euro düzeyinde enerji tasarrufu yapacak. Böylece tüm oteller işletmeye alındığında yıllık toplam 1 milyon euro parasal tasarruf sağlanmış olacak. Yılda yüzde 30 oranında enerji tasarrufu yapacak otellerin karbon salımları da aynı oranda azalacak. Schneider Electric Türkiye Ülke Başkanı Bora Tuncer, işbirliğinin enerji danışmanlığı ve yönetimi konusunda Türkiye’de bu ölçekte yapılan ilk proje olduğunu vurgulayarak, “Bir şirket olarak, küresel tecrübemizi, bilgi birikimimizi Türkiye’ye taşıyoruz” dedi.

Tuncer: “Daha yaşanabilir dünya, ortak hedefimiz… Küresel tecrübemizi Türkiye’ye taşıyoruz…” Schneider Electric Türkiye Ülke Başkanı Bora Tuncer, enerji tüketimini düşürmek amacıyla enerji ve altyapı, endüstri, bina, konut ve veri merkezi pazarlarına yönelik çözümler sunduklarını, aynı zamanda binalarda ve sanayide yetkilendirilmiş Enerji Verimliliği Danışmanı unvanına sahip olduklarını söyledi. Tuncer, “Enerji yönetiminde global uzman bir şirket olarak, küresel tecrübemizi, bilgi birikimimizi Türkiye’ye taşıyoruz. Bir anlamda müşterilerimizi, iş ortaklarımızı, daha yaşanabilir geleceğe hazırlıyoruz. Ülkemizin önde gelen turizm yatırımcılarından Er Yatırım, gelecek 10 yılda kuracağı 20 iş otelinin elektriksel altyapı ekipmanları, aydınlatma kontrol sistemleri, ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin otomasyonu, bina yönetim sistemleri gibi son derece önemli ihtiyaçları için tedarikçi olarak Schneider Electric’i seçti. Bu işbirliği, Türkiye’de bugüne kadar enerji danışmanlığı ve yönetimi konusunda yapılan en büyük ölçekli proje olma özelliği taşıyor” diye konuştu. Konvansiyonel çözümler yerine enerji verimli

50 Haziran

2015

Schneider Electric Türkiye Ülke Başkanı Bora Tuncer ve Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat

çözümler kullanıldığında oluşacak ilave maliyetin inşaat aşamasında çok küçük değerlerde kalacağını vurgulayan Tuncer, “Örneğin; yüzde 10 fazla ödeyerek yapılacak bir enerji verimli otel için oluşacak ilave maliyet, yapılacak tasarruflarla 2-3 yıllık bir sürede geri dönecektir” dedi. Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat ise “Yatırımcı bunu ilave maliyet olarak görmemeli, aksine bir kültür olarak benimsemeli. Er Yatırım ve Schneider Electric, geleceğe saygılı bu yatırımlarla, turizm sektöründe öncü olacak bir işbirliğine imza atıyor” diye konuştu.

Çelikkanat: “Turizm sektöründe örnek olacak bir projeye imza atıyoruz”

Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat ise şöyle konuştu: “Günümüz iş otellerinde konaklayacak misafirlerin temel beklentisi, enerji ve su kullanımlarında sadece kullanıldığı miktar kadar ödeme yapmak. Ayrıca konfor, güvenlik ve dijital ağ bağlantısının maksimum düzeyde olmasını talep ediyorlar. Schneider Electric’in tedarik edeceği sistemlerle misafirlerimizin bu konfora ulaşmasını sağlayacağız. Misafirlerimiz oda içi sıcaklık ve havalandırma sistemlerini kolayca kendi istediği seviyelere ayarlayabilecek, aydınlatma kontrolü ile kendisine uygun ışık seviyesini seçecek. Benzer şekilde genel mahallerdeki iklimlendirme ve aydınlatma ile konfor en üst seviyede olacak. Bu işbirliğiyle kurumsal karımızı artırırken aynı zamanda Türkiye ekonomisine de katkı sağlamayı hedefliyoruz. Yatırımcı bunu bir ilave maliyet olarak görmemeli, aksine bir kültür olarak benimsemeli. Er Yatırım ve Schneider Electric, geleceğe saygılı bu yatırımlarla, turizm sektöründe öncü olacak bir işbirliğine imza atıyor. Bu işbirliğini özel kılan ise sadece projelerin geliştirilmesi ve hayata geçiirlmesi aşamasında değil, işletme aşamasında da devam edecek olmasıdır.”

Iberdrola Teknoloji Platformu SchneIder ElectrIc’ten Schneider Electric, İspanyol enerji şirketi Iberdrola için bir teknoloji platformu kuracak ve şirketin 11 milyon akıllı ölçüm cihazından alınacak verileri yönetip kontrol etmesine olanak sağlayacak. Enerji şirketi Iberdrola, 2019 yılına kadar alçak gerilim ağına takılacak olan yaklaşık 11 milyon akıllı ölçüm cihazı ve gelişmiş izleme cihazlarından her gün alınacak verileri yönetmesi ve kontrol etmesine olanak tanıyacak teknoloji platformunun tasarımı ve uygulaması için Schneider Electric’i tercih etti. Schneider Electric’in Titanium teknolojisini temel alan platform, alçak gerilim ağındaki akıllı ölçüm cihazları ve gelişmiş denetim altyapısından gelen bilgileri toplayan tek bir merkezi çözüme entegre edilerek; Iberdrola’ya, ağın verimli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli bilgilere anında ve güvenilir erişim olanağı sağlayacak.

Tüm saha cihazları için merkezi bir haberleşme sistemi kurulacak

Bu uzak yönetim sistemi, gelişmiş denetim cihazları ve akıllı ölçüm cihazlarını içeren alçak gerilim altyapısından bilgi toplayan tüm saha cihazları için merkezi bir haberleşme sistemi olacak. Platform, güvenli haberleşme proseslerinde kullanılan güvenlik anahtarlarının yönetimi de dahil olmak üzere, yönetilecek büyük miktarda bilgiyi dikkate alarak toplama süreçlerinde yüksek performans sağlayacak. Platform aynı zamanda, uzaktan yönetimin uygun bir şekilde gerçekleşmesi ve sürekli olarak geliştirilmesi için gerekli işlevlerin yanı sıra ölçüm işlemleri, varlık yönetimi ve daha birçok işlemi sağlamak için gerekli özellikleri içerecek. Bu nedenle platform, saha cihazlarının uzaktan yapılandırılmasına, olayların kısa sürede algılanmasına, izlenmesine ve ilgili raporların hazırlanmasına imkan verecek.

51 Haziran

2015

HABER

www.elektrikdergisi.com

Viko, 35. yılını kutladı VİKO, 35. kuruluş yıl dönümü ve “Bizden Bize Paylaşım Toplantısı” kapsamında tüm çalışanlarının katılımı ile bir organizasyon gerçekleştirdi.

utlamalar VİKO CEO’su Nusret Kayhan Apaydın’ın açılış konuşması ile başladı, Apaydın konuşmasında “VİKO, her biri kuruluş DNA’mıza işlenmiş değerleri ile ülkemizin uzun yıllardır başarı ile varlığını sürdüren en güzide kuruluşlarından birisi olmuştur. PANASONIC’e bağlı bir kuruluş olarak faaliyet gösteren VİKO; istihdamda, rekabette ve pazardaki konumlanmasında çok daha güçlü olacak ve büyük başarılara imza atmaya devam edecektir. Bu başarıyı ve sektörümüzün lider markası kimliğimizi daimi kılmak için hepinizin görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getireceğine gönülden inanıyorum. 35. yılımız kutlu olsun.” dedi. Daha sonra söz alan VİKO Yönetim Kurulu Başkanı Toshihide Arii “Uzun ömürlü olmak, tüm şirketlerin en önemli hedeflerinden biridir. Ve bu hedefin vazgeçilmez kriteri ise hiç kuşkusuz sürdürülebilir büyümedir.

Köklü yapısı ve sektöründeki vazgeçilmez yeri ile 35. yılını dolduran VİKO, daha başarılı bir geleceğe emin adımlarla ilerlemektedir. Bu yolculuktaki önemli duraklarımızdan birisi olarak da PANASONIC’in 100. yılını kutlayacağı 2018 yılında sektörümüzde dünyanın 1 numarası olmak hedefi karşımızda durmaktadır ve dileğim; bu hedefi siz değerli çalışanlarımızla birlikte gerçekleştirmektir.” şeklinde sözlerini tamamladı. “VİKO Tanıma Takdir Ödüllendirme Sistemi”ne göre belirlenen kıdem - teşvik kapsamındaki 109 ödül 35. kuruluş yıl dönümü kutlamalarında sahiplerini buldu. VİKO’da 5, 10, 15 ve 25. yılını dolduran çalışanlara, üst yöneticiler tarafından birer plaket takdim edildi. Aileleri ile birlikte sahneye çıkan VİKO çalışanlarının yaşadığı gurur ve mutluluk ise görülmeye değerdi. Zeynep Dizdar’ın sahne aldığı organizasyonda, gün boyu çeşitli animasyon ve aktiviteler gerçekleşti.

KORE ile YENİLENEBİLİR ENERJİde işbirliği Türkiye ile Kore’nin yenilenebilir enerji kümeleri arasında bilgi paylaşımı ve iş birliğinin geliştirilmesini teminen “Yenilenebilir Enerji Sektöründe Türk Endüstri Kümelerinin İhracat Potansiyelinin Geliştirilmesi” başlığı altında proje yürüttüğü bakanlık yetkililerince açıklandı. Finansmanı Kore tarafınca karşılanan proje kapsamında, Ocak ayında Türkiye’de, Nisan’da ise Kore’de çeşitli ziyaretler gerçekleştirildiği aktarılan açıklamada, çeşitli kurum, sektör kuruluşları, araştırma merkezleri ve firmalarla görüşmeler yapıldığı ifade edildi.

54 Haziran

2015

“Üretimde, Yönetimde Kalite”

HABER

www.elektrikdergisi.com

müşterilere

TAYLAND GEZİSİ

MAKEL’DEN UMRE ZİYARETİ Makel, Mayıs ayında geniş katılımlı bir Umre organizasyonuna imza attı. Makel Şirketler Grubu, bu kez 630 misafiri ile kutsal toprakları ramazan öncesi ziyaret etti.

akel Şirketler Grubu, 2015 yılının birinci dönemini kapsayan kampanya çalışmaları neticesinde katılım gösteren 630 misafirini kutsal topraklarda ağırladı. Etkinlikler 25 Mayıs - 3 Haziran ve 28 Mayıs - 6 Haziran tarihlerinde gerçekleştirildi. Medine gezisi sırasında 10.000’in üzerinde sahabenin yattığı Cennet-ül Baki kabristanlığı ziyaret edildi. Daha sonra Uhud dağı ve Uhud şehitliği, Mescidi Kıbleteyn ve Hendek Savaşı’nın yapıldığı yedi mescitler ve Kuba Mescidi ziyaret edildi. Makel misafirleri, Medine ziyaretleri ve konaklama günlerinin tamamlanmasının ardından Medine’nin 12 km dışında yer alan Zulhuleyfe Mescidi’nde ihram namazlarını kılıp topluca Umre’ye niyet ettiler. Makel misafirleri topluca yapılan tavaf ve say’dan sonra ihramdan çıkılarak umre ibadetlerini tamamladılar. Mekke’nin çevresinde bulunan ve hac güzergahı olan Arafat, Müzdelife, Mina parkuru, Cennet-i Mualla kabristanlığı, Cin Mescidi, Sevr Dağı, Nur Dağı, Hira Mağarası ziyaret edildi. Ziyaretler esnasında değerli hocalar tarafından Kuran-ı Kerimler okundu, Mukaddes bölgeler hakkında konuşmalar yapılarak bilgiler verilerek dualar edildi. Araştırmacı yazar Ömer Döngeloğlu hoca tarafından yapılan sohbet ise büyük beğeni topladı. Programın sonunda Beraat gecesine ve Makel misafirlerine özel Kabe örtüsü çekilişi yapıldı. Çekilişte 3 Makel Misafirine Kabe örtüsü hediye edildi.

56 Haziran

2015

akel Şirketler Grubu, 2015 yılının birinci dönemini kapsayan kampanyasına gösterdikleri katılım sonucunda 130 misafirini Tayland’ın Pattaya şehrinde ağırladı. Makel bu yıl da geleneğini devam ettirerek Tayland’ın turizm başkenti Pattaya’ya bir seyahat organize etti. Yoğun talep alan kampanya sonunda Taylan gezisine bu yıl 130 kişi katıldı. Toplamda 3 ayrı grup olarak gerçekleşen gezi boyunca Makel müşterileri sunulan programdan, otelden ve kendilerine gösterilen ilgiden çok memnun kaldılar. 13-21 Mayıs, 18-26 Mayıs ve 25 Mayıs-02 Haziran tarihlerinde düzenlenen seyahatlerde hedef ise mutlak müşteri memnuniyetiydi. Tayland’a gerçekleştirilen uçuş sonrasında ilk gece konaklama ve akşam yemeğinin ardından sonra ilk gün Pattaya açıklarında yer alan Mercan Adasına gidildi. Tayland’ın efsane Alcazar Cabaret Show’una katılan misafirler burada gösterilen performansları izlediler. Pattaya’nın Sattahip bölgesinde bulunan dünyacı ünlü Nong Nooch Botanik Bahçesi de ziyaret edilen önemli noktalar arasında yer aldı. Tayland seyahatinde Bangkok günübirlik ziyaret edilen yerler arasındaydı.

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

“Süleyman Demirel; Mühendislik ve Enerji”

“Yeniden Dünyaya Gelsem Yine Mühendis Olurdum” Beni mühendisliğe sevk eden sebep; otuzlu yıllarda, bizim aklımız ermeye başladığı zamanlarda Türk köylüsünün içinde bulunduğu sıkıntılardır. Susuzluk sorunu en başta. Ben susuzluktan kuruyan toprakları gördüm ve insanların nasıl sıkıntıya düştüklerini gördüm, insanların bu ızdıraplarına yardımcı olabilmenin mühendislikten geçebileceği gibi bir kanaat vardı çocuk kafamda.

58 Haziran

2015

emirel, kendi hikayesinin başlangıcı bu sözlerle anlatıyor. Onun, Anadolu’da bir köyden başlayarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin zirvesine uzanan hikayesine baktığımızda kimi zaman ülkesine borcunu ödemek isteyen bir mühendis kimi zaman mezun olduğu üniversiteye çağ atlatan bir devlet adamı kimi zamansa deneyimli ve hoşgörülü bir siyasetçi karşımıza çıkıyor. Demirel’in kendi hikayesini anlatırken ‘devlet okutmasaydı’ diye bahsettiği devlet katkısı, o zamanlar başarılı çocuklara uygulanan ‘leyli meccani’(parasız yatılı) usulü... Ve bunu Demirel ‘cumhuriyetin faziletlerinden faydalanmak’ diye ifade ediyor ve şöyle diyor: “Biz, bu minnet ve şükran vesilesi olan hizmetlerin karşılığında borcumuzu ödemeliydik.” Askeri müdahaleler, siyasi yasaklar, seçimler atlatmış Demirel bu dönemlerde birçok insanın hayatında büyük rol oynadı, kurumların içinde bulundukları çağa ayak uydurmalarına öncülük etti. Kendisi dergimize de 35 yıllık yolculuğu süresince tebriklerini iletmiş, birden fazla kez özel röportaj vermiş, gerçekleştirdiğimiz etkinlikleri bizzat ziyaret etmiştir. Biz de şimdi bu birkaç on yıla , olumlu ya da eleştirilen karar ve çalışmaları ile damgasını basmış devlet adamı ve mühendisi onu bizzat tanıma ve birlikte çalışma fırsatı bulmuş mühendis dostlarının anlatımları ile sayfalarımızda anıyoruz.

“Mamafih siyasetin içinde yine mühendis olarak Türkiye’nin imarına, inşasına, ümranına, mamur ve müreffeh bir Türkiye yapmaya olan hevesimi, şevkimi ve tutkumu gerçekleştirecek pek çok fırsat elime geçti.”

59 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, dergimizi ilk kez Ekim 1993’te Çankaya Köşkü’nde kabul etti. Demirel bu görüşmede,”Türkiye’de bugün uygarlık eseri olarak ne varsa bunda Türk mühendisinin silinmez izi vardır” diyerek mühendislerimize verdiği önemi ifade ettİ

Sayın Demirel ve Kaynak Elektrik Dergisi “Böyle teknik bir dergiyi, bu mükemmeliyette çıkarmak fevkalade büyük bir başarıdır”

erhum Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve Kaynak Elektrik Dergisi’nin ilişkisi uzun yıllar öncesine dayanmakta. Kendisi, dergimiz Yayın Yönetmeni Ersin Kaya’yı Cumhurbaşkanı olduğu dönemde Çankaya Köşkü’nde ağırlamışve sonraki dönemde söyleşi isteğimizi kırmayıp Ankara Güniz Sokak’taki evine davet etmiştir. 2006 yılında gerçekleştirdiğimiz Elekon ve Otomasyon Fuarı’na bizzat gelen ve tebriklerini ileten Süleyman Demirel, bunun yanında 1997 yılında yayınlanan 100. Sayımız içinse özel bir yazı kaleme almıştır. 1997 yılında dergimiz için kaleme aldığı yazıda Süleyman Demirel şu ifadeleri kullanmıştı: “…Elektrik enerjisi tüketimi bakımından hala dünya ortalamasının altındayız. 2000’li yıllarda ciddi bir enerji sorunuyla karşı karşıya kalacağımız göz ardı edilmeyecek bir gerçektir. Ülkemiz tüm hidrolik potansiyeli, özellikle Dicle’nin geriye kalan kısmı ve Çoruh üzerindeki potansiyel, elektrik enerjisine dönüştürülmelidir. Türkiye, Güneydoğu Anadolu Projesi’ni tamamlamaya devam etmelidir. Enerji ihtiyacını daha az imkan kullanarak karşılamak için alternatif kaynak ve teknolojiler de değerlendirilmelidir. Türkiye örneğin, güneş enerjisi imkanlarından daha çok alanda yararlanmalıdır…” Bu açıdan bakıldığında Süleyman Demirel’in bugün dünyada enerji alanında en önemli konuların başında olan alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarının önemine yaklaşık 20 yıl öncesinden işaret ettiğini görebiliyoruz. 93 yılında Çankaya’da Yayın Yönetmenimiz Ersin Kaya’ya bizzat tebriklerini şu ifadelerle iletmişti: “Mühendislik benim için bir iftihar vesilesidir. Beni heyecanlandırdın. Böyle teknik bir dergiyi, bu mükemmeliyette 13 yıl çıkarmak fevkalade büyük bir başarıdır. Sizi kutlarım.”

60 Haziran

2015

2006 yılında Süleyman Demirel ile uzun bir söyleşi yapma fırsatı yakaladık ve Ankara Güniz Sokak’taki evini ziyaret ettik. O dönem Türkiye’nin de gündemini oldukça meşgul eden özelleştirmelerle ilgili Süleyman Demirel şunları söylemişti: “ Dağıtımın özelleştirilmesi ihalelerinde önceliği yabancılara vermek suçtur! Devletin ihalelerde yerli-yabancı firma yapması düşünülemez. Bu makul değildir. Devlet, ehliyet sahibi firmaların karşısına gelmesi için gerekli şartları koyar. Yerli firmaların önünü kapatsın, yabancıları getirsin… Bu suç olur.” Aynı yıl gerçekleştirdiğimiz Elekon ve Otomasyon Fuarı’nı da ziyaret eden Süleyman Demirel burada basına “Bu fuar Türkiye’nin nereden nereye geldiğini gösteriyor.” diyerek beğenisini dile getirmişti. Süleyman Demirel yazdıkları yazılarla, verdikleri röportajlarla dergimizi önemsediğini birçok kez göstermiştir. Bu gerçekleri art arda sıralamamızdaki amaç dergimize paye çıkarmaktan çok bir devlet adamının ülkesinin pek çok sorunu ile uğraşırken aynı zamanda mütevazi bir sektörel yayına da zaman ayırma inceliğini göstermesi. Bu davranışıyla hem bir zarafet örneği olmuş hem de ülkesinin olumlu ve kaliteli işler yapan vatandaşlarına verdiği desteği göstermiştir. Benzer yaklaşımı katıldığı fuarımızda stantları ziyaret ederken karşılaştığı teknoloji üreten, geliştiren, dış satım yetkililerine “sen benim aradığım” adamsın sözleriyle onurlandırarak da sergilemiştir. Çeşitli alanlardaki başarıları nedeniyle dergimiz tarafından ödüllendirilen firma yetkililerine de “sizin faaliyetleriniz benim için gurur kaynağıdır” şeklinde seslenmiştir. 35 yıllık yayın hayatımız süresince yaptığımız işin kalitesini takdir eden, bize desteklerini veren Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’i saygı ile anıyoruz.

“Elektrik uygarlığın nefesidir”

okuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, dergimizin 2006’da Ankara’da düzenlediği Elekon ve Otomasyon Fuarının açılışında kordelayı Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu ile birlikte kesmişti.(En üstte solda). Demirel’in yaptığı açılış konuşması basının yoğun ilgisi çekmişti. Demirel, dergimizin 25. Yayın yıldönümü nedeni ile düzenlediğimiz “Türkiye Elektrik Elektronik Sektörünün Önderleri ”ödüllerini kazanan sektör firmaları yetkilileri Dokuzuncu Cumhurbaşkanı ile bir anı fotoğrafında bir araya geldiler ( üstte). Elektriğin önemini vurguladığı açılış konuşmasını dergimizde aşağıdaki cümlelerle haberleştirmişiz: 1950’lerde böyle bir fuar tertiplenseydi, ne konurdu içine? Bütün meslektaşlarıma sesleniyorum, ne koyardınız? Sanayicilere sesleniyorum, bilim adamlarına sesleniyorum, ne koyardınız? Neyiniz vardı? 789 milyon kilovatsaat elektrik. Yani, bugün 165 milyar kilovatsaat olduğuna göre, bugün de çok değil, bugünkü elektriğin iki yüzde biri. Koyacak hiçbir şeyiniz yoktu. Onun için Türkiye, diğer ülkelerle olan mesafeyi kapatabilmek için sarf ettiği çabayı artırmak zorunda kalmış. Ama bu gayretleri artırmak yetmiyor. Elektrik olmazsa bugün ne olurdu? Elektrik olmazsa, telefon olmaz, buzdolabı olmaz,fabrika olmaz,elektrikle işleyen aletler olmaz. İnternet olmaz. Ne olur? Dünya Ortaçağ köyü olur. Sözlerini ‘’elektrik uygarlığın nefesidir. Nefes olmazsa uygarlık olmazdı’’ diyerek sürdüren Demirel, Katma değer

üretmenin önemine dikkat çekti. ‘’Elektrik uygarlığın nefesidir. Nefes olmazsa elektrik olmaz. Elektriğe geldiğiniz zaman, üreteceksiniz, taşıyacaksınız, dağıtacaksınız,kullanacaksınız. Bunların hepsi araç-gereç ister. Bu araç ve gereçleri yapan ülkeler, uygar ülkelerdir.Bu sanayidir. Aslında refahı yapan sanayidir. Zenginlik mi istiyorsunuz? Ekip biçmekle zenginlik olmaz, katma değer üreteceksiniz.Katma değerin miktarı aslında zenginliğin kaynağıdır. Eğer dünyada demiri işleyen, madeni işleyen bir sanayiye sahipseniz,orada katma değer vardır. Bir kilo demiri 5 dolara da satarsınız 5 bin dolara da. Aradaki fark medeniyettir. Teknik ve teknoloji dediğiniz de demire,metale bu şekli verebilmektir. İlim ve teknoloji bunun için lazımdır.’’ Geçmişte Türkiye’nin bulunduğu durumla şu an geldiği yeri karşılaştıran Demirel,şunları söyledi: ‘’Türkiyemiz, iğneden ipliğe kadar her şeyi ürettiği gibi elektrikelektronik sanayisinde de ilerlemiştir. başka ülkelere elektrikelektronik satar hale gelmiştir.Benim gibi, yapacağımız elektrik santralı için, ‘’jeneratörü nereden alalım, türbini nereden alalım,transformatörü nereden alalım, kesicileri nereden alalım, direkleri nereden alalım,telini nereden alalım, fincanını nereden alalım? diye önüme bir liste koyup da ‘bunun parasını nereden bulalım? diye uğraşmış bir insan için bunların yapıldığını, dışarı satıldığını görmek mutluluk vericidir. Ülkemizi hiç küçük görmeyelim. Bu fuarlar Türkiye’nin nereden nereye geldiğinin işaretidir.

61 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

“Bağışın mezunlar için bir fırsat olarak algılanabileceğini ilk defa o zaman duymuş ve biraz da hayret etmiştim. Ne kastettiğini daha sonra olayları yaşadıkça anlayacaktım.” Prof. DR. Gülsün Sağlamer / (İTÜ eski Rektörü)

““Projelerimiz hakkında bilgi almış ve sormuştu: Bu projeleri gerçekleştirmek için ne kadar kaynak lazım?” Ben de en az 20 Milyon USD demiştim. O zaman ufkumuz daha dar, cesaretimiz daha azdı. Ortak projemiz işte böyle başlamış ve 2004 yılını bitirdiğimizde ayni ve nakdi bağış projemiz 80 Milyon USD’ı aşmıştı.

stanbul Teknik Üniversitesine kol kanat geren, İlk Başbakanlığı döneminde Maslak Kampüs arazisinin kamulaştırılarak İTÜ’ye verilmesini, son Başbakanlığı döneminde ise 1990’ların başında tahsisleri kaldırılan İTÜ Taşkışla, Gümüşsuyu ve Maçka Kampüslerinin tekrar İTÜ’ye tahsislerini sağlayan, Cumhurbaşkanlığı döneminde ise yalnız İstanbul Teknik Üniversitesinin tarihinde değil Türkiye Üniversiteler tarihinde gerçekleştirilen en büyük bağış projelerinden birini başlatan ve sonuna kadar izleyen Sayın Süleyman Demirel’i biz İstanbul Teknik Üniversiteliler nasıl unutabiliriz ki? İTÜ Maslak Kampüsünü Cumhurbaşkanlığı döneminde İTÜ Mezunlar Gününde her yıl onurlandıran Sayın Demirel’in yaşadığı mutluluğa o törenlere katılan mezunlarımız şahittir. Sayın Demirel her zaman Cumhuriyet’in kendilerine sunduğu olanakları anlatmayı, İslamköy’den Cumhurbaşkanlığı’na uzanan yaşamında İstanbul Teknik Üniversitesi’nin rolünü ve TC Devletinin İTÜ’ de mühendislik öğrenimini görürken öğrencilere sağladığı yatılı ve parasız okuma olanaklarının önemini vurgular ve üniversitesine olan sevgisini ve şükran hislerini bizimle paylaşırdı. Beni atadığı 6 Ağustos 1996 tarihinde Sayın Demirel’in kendisi bizzat telefonla aramış, kutlamış ve üniversiteyi 2 hafta içinde ziyaret etmek ve projelerimizi dinlemek istediğini söylemişti. Gerçekten de kendileri 10 gün sonra İTÜ Maslak Kampüsünü onurlandırmış ve projelerimiz hakkında bilgi almış ve sormuştu; “Bu projeleri gerçekleştirmek için ne kadar kaynak lazım?” Ben de en az 20 Milyon USD demiştim. O zaman ufkumuz daha dar, cesaretimiz daha azdı. Ancak 20 Milyon USD diyebilmiştim. Ortak projemiz işte böyle başlamış ve 2004 yılını bitirdiğimizde ayni ve nakdi bağış projemiz 80 Milyon USD’ı aşmıştı. Bu bağışlar altyapı, yurt, burs, laboratuar, öğrenci merkezi, derslik, kitap, ekipman, akademik ödül, yurtdışı görevlendirme ödeneği, yabancı öğretim elemanlarının daveti için kaynak olmuş ve reformlar bu sayede hayata geçirilebilmiştir. Sayın Demirel, İTÜ 2001 Atılım Projesini başlattığımız 1997 yılında tüm mezunları İTÜ’ye yardıma davet ederken aynen şunları söylemişti; “Değerli Mezunlar, İstanbul Teknik Üniversitesi’ni yeniden en başta tercih edilen üniversite yapabilmemiz için önemli

62 Haziran

2015

Süleyman Demirel İTÜ ziyareti sırasında Gülsün Sağlamer ile...

reformlara ve bu reformları da gerçekleştirebilmek için yeni finans kaynaklarına ihtiyacımız var. Rektörümüz Gülsün hanımın başlattığı bağış programı sizin için büyük fırsattır bunu fırsatı kaçırmayıp değerlendirmelisiniz.” Bağışın mezunlar için bir fırsat olarak algılanabileceğini ilk defa o zaman duymuş ve biraz da hayret etmiştim. Ne kastettiğini daha sonra olayları yaşadıkça anlayacaktım. Bir kuruma, bir insana yardım etme olasılığını fırsat olarak gören Sayın Demirel’in bu cümlesi benim hayata bakış açıma da yeni bir boyut kazandırmıştı. Karşılıklı güvenin ne kadar önemli olduğunu ve bu güvenin nasıl aşılamaz zorlukları aşmamızı sağladığını gördüm ve yaşadım.

Bu bağış projesi sürecinde Üniversitelerine gönülden bağlı değerli İTÜ mezunlarının, tüm İTÜ akademik ve idari kadroları ve öğrencilerinin katkıları ile hayaller gerçek oldu Bu yazıyı Sayın Demirel’in vefatı dolayısıyla verdiğim ilandaki sözlerle bitirmek istiyorum; 1980 sonrasında Üniversitelere ve kurulduğu 1773 yılından beri İstanbul Teknik Üniversitesi’ne 1996 yılında ilk defa kadın rektör atayan, İTÜ’ye verdiği büyük destek, gösterdiği güven ve sevgi ile çağ atlatan, Cumhurbaşkanımız olarak Cumhuriyetimizin Üniversiteler Projesine öncelik veren, Türk üniversitelerinin dertlerini dinleyen ve çözen, üstün zeka ve belleği ile bizleri herzaman kendisine hayran bırakan, kendilerini dinleme fırsatı bulduğumuzda, bizi geleceğin parlak olduğuna inandıran ve mücadele gücü veren büyük insan Sayın Demirel’i İTÜ camiası her zaman büyük bir sevgi ve saygı ile anacak ve anıları İTÜ Kampüsleri’nde yaşayacaktır. Sayın Süleyman Demirel’i rahmetle anıyor, kederli ailesine ve İTÜ camiasına başsağlığı diliyorum.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in önderliğinde gerçekleştirilen bağış projesi ile İTÜ’ye kazandırılan tesislerden bazıları.

63 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve İdris Yamantürk

Bir gün gelecek, “Zengin kaynakların fakir bekçileri olmak istemiyoruz” diyerek, fukaralığa isyan edecekti. İDRİS YAMANTÜRK / GÜRİŞ HOLDİNG A.Ş. ONURSAL BAŞKANI

Demirel, çalışkan, zeki, güçlü hafızası ve halk adamı oluşu sebebiyle benim için “vazgeçilmez” olmuştu.

üleyman Demirel ile tanışmamız 15.06.1960 tarihine rastlar. DSİ Genel Müdürü iken Büyük Barajlar Kongresi dolayısı ile gittiği İspanya’dan yeni dönmüştü. O tarihte kendileri 36, ben ise 34 yaşında idim. 27 Mayıs ihtilalini Cumhuriyet Türkiye’sine yakıştıramayan biri olarak çıkış yolu arıyordum. Başarılı bir Genel Müdürün ikna edilmesi halinde, silahların REY ile yenilebileceğini düşünüyordum. Makamında yaptığımız ilk görüşmeyi takiben sık sık buluştuk. Benim gibi düşünen arkadaşlarımla da kendisini bir araya gelmesinde vazife aldım. 15 Haziran 1960 tarihinde başlayan görüşme ömür boyu sürecek bir dostluğa dönüştü. Demirel, çalışkan, zeki, güçlü hafızası ve halk adamı oluşu sebebiyle benim için “vazgeçilmez” olmuştu. Yorulmadan koşan bir yurtsever idi. Adalet Partisi’nin 1964 kongresinde, Orgeneral Ragıp Gümüşpala’nın ölümünden son-

64 Haziran

2015

ra, Genel Başkan oldu. Artık hizmet için önü daha açıktı. Bir gün gelecek, “Zengin kaynakların fakir bekçileri olmak istemiyoruz” diyerek, fukaralığa isyan edecekti. Parti yönetimindeki gel-git’lere temas etmek istemiyorum. O dönemde yapılan her bayındırlık eserinde Sn. Demirel’in iradesi ve alın teri vardır. Demirel, “Altı defa gittim yedi defa geldim” diyordu. Bunlardan iki tanesi (12 Mart 1971) ve (12 Eylül 1980) Askeri darbe ile olmasına rağmen Türk ordusuna düşmanlık telkin etmedi. Kendisini gönderenleri seçimlerle yendiğini, söylemekle yetindi. Demirel, devlet parası ile okuyup, hizmet imkânı bulan bir köy çocuğu idi ve sayısız hizmet ve eser bırakarak ömrünü tamamladı. Süleyman Demirel’in kendi hayatını ve dünya görüşlerini anlatan birçok eseri vardır. Genç nesiller Demirelleri iyi tanımalıdırlar. Onu rahmetle ve saygıyla anmaya devam edeceğim.

“Mühendislik ve ülke kalkınması arasındaki yakın ilişki hakkında ilk kavramları ve bu ilişkinin önemini Demirel’den öğrendim.” SÜREYYA YÜCEL ÖZDEN / DEİK Enerji İş Konseyi Başkanı

Hepimiz kendisini ilgiyle izliyor, sorular soruyorduk. Sorularımızı güler yüzle ve daha da artan bir şevkle cevaplandırıyordu.

umhuriyetimizin 9.Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’i anlatmak konusunda, şimdiye kadar çok yazılar yazılmış olup, bundan sonra da birçok görüş ve düşünceler dile getirilecektir. Bunun nedeni, aramızdan ebedîyen ayrılmış olan Sayın Süleyman Demirel’in, toplumumuzun her kesimindeki insanlar için çok ilginç mesajlarla dolu bir hayat çizgisi gerçekleştirmiş olmasıdır. Bir köy çocukluğundan sonra, öğrenciliği, mühendisliği, siyaset ve devlet adamlığı dönemleri ilginç örneklerle dolu olarak tarih sayfalarındaki yerlerini alacaklardır. Ben, Sayın Süleyman Demirel’i, değişik dönemlerinde yakından izlemek şansını elde ettim. Bu dönemlerin ilki, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ndeki 1961, 1962 ve 1963 yıllarıdır. O dönemlerde, ODTÜ Öğrenci Birliği ( o günlerdeki adıyla Talebe Cemiyeti)’indeki görevim nedeniyle Sayın Rektör Kemal Kurdaş ile sık sık görüşüyordum. Bu görüşmelerden birinde, Sayın K.Kurdaş, “ Seni çok takdir ettiğim bir mühendis büyüğünle tanıştıracağım” dedi ve bana Sayın Demirel’i, gelecekte ülkeye büyük hizmetleri olacağına inandığını belirterek anlattı. Sonra Rektörlük makamının yan odasına geçtiğimizde Sayın Demirel bizi ayakta karşıladı. Ben etkilenmiş ve de heyecanlanmış olarak kendisini selâmladım, tanışmaktan gurur duyduğumu söyledim, tokalaştık ve ben her ikisini yapacakları görüşmede yalnız bırakmak üzere izin istedim ve ayrıldım. İnşaat Mühendisliğ Bölümü öğrencileri olarak, o günlerde bazı seçmeli dersler hakkında karar vermemiz gerekiyordu. Baktım ki, Sayın Demirel, bizim bölümde bir ders vermek üzere programa alınmış. Hemen o derse kaydımı yaptırdım. Dersin adı “Water Resources and Development” idi. ODTÜ Tarihinde “Barakalı Dönem” olarak anılan o yıllarda, sınıflarımız 20 kişiyi aşmazdı ve derslerimizi o günlerde inşa halinde olan bugünkü TBMM alanındaki barakalarda yapardık. Sayın Demirel’in dersleri, biz öğrenciler için çok heyecanlı geçen dersler oldu. Kendisine özgü konuşma tarzıyla, enerji konusunu çok güzel anlatıyor, güzel örnekler veriyordu. Suyun önemini, akarsuların havza plânlamasını, enerjinin bir ülkenin sosyal ve ekonomik kalkınmasındaki rolülünü, elektrik enerjisinin üretim iletim ve dağıtım konularını ve bu konulardaki Türkiye’nin durumunu, biz gençlere bizim anlayabileceğimiz şekilde anlatıyordu. Hepimiz kendisini ilgiyle izliyor, sorular soruyorduk. Sorularımızı güler yüzle ve daha da artan bir şevkle cevaplandırıyordu. Ben, mühendislik ve ülke kalkınması arasındaki yakın ilişki hakkında ilk kavramları

ve bu ilişkinin önemini o derslerde Sayın Demirel’den öğrendim. Öğrendiklerimi uygulama aşaması getirmek konusunda ise yine kendisinin rolü oldu. ODTÜ’den mezun olduğum ilk aylarda iş arayışına başlamıştım ve DSİ adına çalışan bir yabancı şirkette sınava girdim. Şirket Berdan ve Amik Havzaları’nda istikşaf etütleri yapma işini almıştı. Sınav sonucu kazandığım söylendi, ama, anladım ki Sayın DEMİREL sınava katılanların listesindeki isimler arasından, beni, karar vericilere özellikle önermiş... Bu durumu, Şirekette çalışmaya başladığım günlerde kendisinin beni ziyarete geldiğinde anladım. Masamın üzeri proje paftalarıyle dolu olarak çalışırken, başımı kaldırdığımda, karşımda kendisini gördüm. Çok sevecen bir tavırla, “Beni sınıfta çok sıkıştırıyordun, şimdi, önündeki işleri yapabiliyor musun bakalım” dedi. Kendisini ayakta karşıladım, heyecanlı idim, hocam olarak elini öpmek istedim, izin vermedi, oturdu, “hadi bakalım birlikte bir kahve içelim” dedi. O şirketteki çalışmalarımda, kendisini mahçup etmemek için çok dikkat ve özen gösterdim. Gerek ofis içindeki ve gerekse de arazideki çalışmalarımız çok verimli oldu, Berdan ve Amik Havzalarını, karış karış diyebileceğim şekilde inceledik ve etütlerimizi Soldan sağa : Cumhurbaşkanı Süleyman DEMİREL, GAMA Holding Başkanı Erol ÜÇER, GAMA Holding ortaklarından Engin İNANÇ ve Müsteşar Süreyya Yücel ÖZDEN. Tarih : 19 Aralık 1998, Yer : Marmaraereğlisi, Trakya Elektrik Santrali Genel Müdür Odası.

65 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

zamanında DSİ’ye sunduk. O dönemden sonra ben askerlik hizmeti için ayrıldım. Askerlik dönüşü Devlet Plânlama Teşkilatı (DPT)’ndaki sınavı kazanarak orada göreve başladım. 1967 – 1978 yılları arasında DPT’de çalıştım. O yıllarda, Sayın Demireli, değişik dönemlerdeki Hükûmetlerde Başbakan olarak yakından izlemek şansım oldu. Biz Plâncılar bu şansı Yüksek Plânlama Kurulu toplantılarında elde ederiz... Yıllık Programların hazırlanması amacıyla, Türkiye’nin sosyal ve ekonomik kalkınmasının her sektörünün ele alındığı ve ilgili Bakanlar ile üst düzey bürokratlar ve DPT yetkililerinin katıldığı bu Yüksek Plânlama Kurulu toplantıları, Sayın Demirel başkanlığında çok ciddi bir seminer halinde, geç saatlere kadar ve günlerce sürerdi. Sayın Demirel toplantılarda, siysetçiler ile plâncıları karşılıklı konuşturur, hatta tartıştırır, görüşlerin rahatça ifade edilmesini sağlar, ama, hiç kimsenin kırılmasına meydan vermezdi. Görüşmelere müdahale ettiği zaman, konuların ve rakamların ayrıntılarına olan hakimiyeti eşsizdi. Bu toplantılara önce altyapı sektörleri uzmanı, sonra da İktisadi Plânlama Dairesi Sektörler Şubesi Müdürü olarak katıldım ve kendisinden çok şey öğrendim. Sayın S. Demirel, “Devlet” denilen sistemi çok iyi tanıyan, o sistemin nasıl aksamadan işleyebileceğini, darboğazların neler olabileceğini, bürokrasinin nasıl yönetilebileceğini iyi bilen bir siyaset ve devlet adamı idi. Üstün hafızası konuların ayrıntılarına olan hakimiyetini arttırıyor, önüne konulan bir metni veya bir rakamsal tabloyu, bir anda, en ince ayrıntısına kadar anlıyor ve değerlendirmeler yapabiliyordu. Ayrıca uygulamayı da yakından izliyor ve ilgililere hesap soruyordu. Enerji projeleri, madencilik, ulaştırma, haberleşme, tarım, hayvancılık ve eğitim gibi tüm konuları, her düzeyde, herkesle rahatlıkla tartışabiliyor, uygulama açısından da gerekli emirleri verebiliyordu. Kendisinin Cumhurbaşkanlığı döneminde, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yaptım. Şu gerçeği rahatlıkla ifade ederim: Günümüzde, barajlardan, su ve sulama konularından, enerji ve elektrikten, yol ve deniz ve hava liman ve alanlarından, haberleşme tesislerinden, rafineriler ve petrokimya tesisleri ile boru hatlarından, genel olarak sanayiden ve bunların ekonomiye olan katkılarından söz edebiliyorsak, tüm bu olayların temelinde, siyaset ve devlet adamı olarak Sayın Süleyman Demirel’in akılcı yönlendirmesi, değerli fikirleri ve yılmadan sürdürdüğü mücadelesi vardır. Derin ve içten saygıyla yadediyor, Allah’tan rahmet diliyorum. Nur içinde yatsın.

66 Haziran

2015

Bir Süleyman Demirel Hikayesi Haluk DİRESKENELİ / MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji Komisyonları Üyesi

Biz 1968 kuşağı ODTÜ mezunlarının o dönem etkin siyasilerine epey mesafeli bakışı vardır. Bu hikayem çok sonralarını anlatıyor…

0 Temmuz 2003 günü sabah 11.00’de siyah takım elbisemi, beyaz, ütülü gömleğimi, en güzel kırmızı kravatımı takıp Ankara Güniz Sokak’ta 9. Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel’in çalışma ofisine gittim. Girişte en az on tane yapılı, uzun boylu siyah takım elbiseli koruma vardı. İsmimi verdim, nüfus cüzdanımı gösterdim, “Isparta’lıyım”, dedim. Hemşeri olunca bana öncelik verdiler, içeri aldılar. Geniş bir salona girdik. Geniş, üç kişilik koltukta Süleyman Demirel oturuyordu. Üstünde sarı / kahverengi ekose yazlık ceket, uyumlu gömlek, kravat ve kumaş pantolon vardı. Kalkıp elini uzattı. Elini sıktım. Daha sonra fark ettim herkes elini öpüyor. Solunda tek berjer koltuklarda eski partili iyi takım elbise giyimli yurdun çeşitli yörelerinden partili yerel politikacılar, solunda iki sıra halktan insanlar vardı, toplam yirmi kişi kadardık. Ben oturacak yer olmadığı için ayakta kaldım. Politikacılardan biri on dakika hamasi nutuk attı. Süleyman beyi tekrar politikaya davet etti. Süleyman bey sessizce bütün konuşmaları dinledi. Teşekkür etti. Önündeki sehpada üst üste çok sayıda kalın

kapaklı, ciltli, İngilizce kitap vardı. Etrafta değişik biblolar, küçük heykelcikler. Duvarlarda değişik belgeler, dokümanlar, resimler. Sonra ayağa kalktı, “Bana tek tek anlatacakları olanlar beni takip etsin” dedi. Arka odaya geçti. Tek tek sıra olduk. İlk giden bir dosya sundu, bir proje anlattı, destek istedi. İkinci giden hanım, bir yakını için hastane konusunda yardım istedi. Üçüncü adam yanında getirdiği çocuğuna Anadolu Lisesi imtihanı sonrası destek istedi. Sıra bana geldi. Bana elini yine yumuşak verdi, “hadi öp” der gibi. Ben yine elini sıktım. “Ispartalı hemşerim, Direskene’densin demek” dedi. “Biliyor musunuz bizim köyü?”, dedim. “Nasıl bilmem” diye cevapladı. Bizim ilçe onun girdiği seçimlerde hep muhalefete oy verirdi. Bizi anlattım, kardeşlerimi, ailemi, işlerimizi, fotoğraflarımızı, kartlarımızı gösterdim. Kartları alıkoydu. Sonra birkaç ay önce köyümüz Direskene’ye giderken yol boyu çektiğimiz fotoğrafları gösterdim. Köyümüzü anlattım. Önceden hazırladığım, “Son yıllarda her yaşta artan kanser vakalarının çokluğu “ konusundaki yazı metnini sundum. Baştan sona dikkatle okudu. “Hayret, bundan neden bu güne kadar kimsenin haberi olmamış?” dedi. “İlgileneceğim” dedi, ve ayağa kalktı. Beni uğurlarken sırtıma vurup, “Yine gel hemşerim!” dedi. Dışarı çıktım. Ertesi günü iş adresimde aşağıdaki yazı iki koruma ile elden bana teslim edildi.

Süleyman Demirel- Kişiye Özel Ankara, 30 Temmuz 2003 Sayın İsa PARLAK VALİ - ISPARTA Sayın Prof. Dr. M. Lütfü Çakmakçı- Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörü ISPARTA

Sayın Haluk Direskeneli, bugün ziyaretime geldi. Bana “Kendisinin Eğirdir’in Direskene Köyünden olduğunu söyledi. Ailesi hakkında bilgi verdi. Kendisinin makina mühendisi, bir kardeşinin Prof Dr.-Romatoloji, diğer kardeşinin ABD’de Dr. Mühendis olduğunu” ifade etti. Direskene köyü ziyaretleri esnasında, köyde, “Kanser hastalığının yaygın”, olduğunu tespit ettiğini beyan etti. Bir de not bıraktı. Bu şikayeti ve notu “TIP Fakültesinin dikkatine getirilmek “ üzere, size gönderiyorum. İlginizi rica ederim. Saygılarımla Süleyman Demirel

Bir aya kalmadan Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp fakültesinden bir otobüs dolusu tıp uzmanı, halk sağlığı uzmanı, doktor, akademisyen, bilim insanları köyümüze geldiler. İnsanlarımızı, aileleri, hayvanlarımızı, elma bahçelerimizi, içtiğimiz suyu, halı tezgahlarımızı, çalışma koşullarımızı, tarım arazilerimizi, evleri, ortamı, havayı, çevreyi incelediler, kan örnekleri aldılar.

Uzun süreli bir çalışmanın Sonunda ne buldular? dersiniz. Sel engellemek için bir baraj yapmıştık. Hafriyat yaparken beyaz bir toprak çıkmış, insanımız kireç sanmış, evlerinin iç sıvası olarak kullanmışlar. “Asbest” imiş, yani kanserojen madde. Tüm evlerin iç sıvası söküldü, yeniden bildiğimiz kanserojen olmayan bir başka sıva ile kaplandı. Asbest toprağın kullanma suyuna karışması önlendi. Aradan 10 yıl geçti. Bir anda kanser olayları bitti diyemem.

Ancak o günden sonra bu tatsız vakalar göreceli azaldı, umarım ilerde tamamen biter. İnsanlarımız köyümüzde yine eskisi gibi iyi, sağlıklı, uzun, mutlu yaşarlar. Araştırmayı yapan Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi bilim insanlarına ve 9. Cumhurbaşkanım Sayın Süleyman Demirel’e minnet borçluyum. Bu makaleyi onlara olan şükranlarımı ifade etmek için yazdım. Direskene köyü resmi olarak artık yok. 1964’te ismi değişti. Yeni ismi Yuvalı oldu. Süleyman bey için hala vardı, çünkü seçimlerde bir türlü oylarını nedense tümden alamadığı kendi seçim bölgesiydi, benim için hep var, çünkü soyadımda var.

67 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

Demirel’in Enerji’si TUNCAY DERMAN

Demirel’in özellikle Köy Elektrifikasyonu faaliyetlerine ilgisi ve desteği barajlara olan ilgisi ve desteğinden daha az olmamıştır. Baraj su kotları gibi köy isimlerini, muhtarlarının isimleri dahil yıllarca sonra dahi eksiksiz anımsayacak şaşırtıcı bir belleğe sahipti.

aziran’ın (2015) ikinci yarısında sonsuzluğa uğurladığımız 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in, halkımız tarafından “Barajlar Kralı” olarak anıldığını biliyoruz. Buradaki “barajlar”ın, seçim barajı filan değil, belli başlı büyük akarsularımız üzerinde her biri birer mühendislik abidesi olan özellikle elektrik üretimi yapılan Baraj ve Hidroelektrik Santral tesisleri olduğu biliniyor. Ne var ki, Demirel’e atfedilen bu tanım eksiktir. Enerji ve özellikle Elektrik Sektörü’nün özellikle kamu kesimine benim gibi meslek yaşamı boyunca emek verenler, Demirel’in ilgi ve faaliyet alanının, bir açıdan başta gelen tutkusunun salt “barajlar”la sınırlı kalmadığını, Elektrik Enerjisi önde olmak üzere tüm Enerji etkinliklerini kapsadığını iyi bilirler. O, tanım yerinde, barajların da ötesinde “Enerji’nin kralı”dır. Merhum Süleyman Demirel’in, İstanbul Teknik Üniversitesi

68 Haziran

2015

(İTÜ)’nin inşaat mühendisliği bölümünün ilk mezunlarından biri olarak meslek yaşamının henüz başlarında ABD Denver’de Bureau Reclamation’daki çalışmasından başlayarak Sulama ve Hidroelektrik üzerinde uzmanlığı seçtiğini görüyoruz. ABD’den dönüşünde Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE)’nde mühendis olarak çalıştı. ATATÜRK’ün emri ile 1935 yılında kuruluşundan 75 yıl sonra günümüz siyasal iktidarınca faaliyetine son verilen EİE teknik arşivinde Demirel imzalı teknik etüt raporları yakın zamana kadar korunmuştu. Demirel, ABD’ye Eisenhower bursuyla ikinci kez gitti. Dönüşünde Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’ne getirildi. Böylece “Enerji krallığı”na ilk adımlarını atmış oldu. Demirel’in “Enerji krallığı”nın başta gelen kanıtı, Türkiye’de büyüklü küçüklü tüm barajları inşa eden DSİ Genel Müdürlü-

Süleyman Demirel öğrencilik yıllarında... ğü’nden ibaret sanılmasın. Asıl kanıt, siyasal yaşamında gizlidir. Öncelikle Türkiye Elektrik Kurumu (TEK)’nun kurulması konusundaki siyasal kararlılığıdır. Onun büyük desteğiyle 1970 yılında kurulup faaliyete geçen TEK, mucize sayılabilecek 20 yıl gibi kısa bir sürede Türkiye Enterkonnekte Sistemi’ni oluşturarak Ulusal Elektrik Enerjisi ağ şebekesinin ülkemizin en uç noktalarına kadar ulaşmasını sağlamış, bu kapsamda çoğumuzun farkında bile olmadığı, aynı ağ sistemine bağlı tüm Köylerimizin Elektriklendirilmesi’nin gerçekleştirilmesinde başrolü üstlenmiştir. Demirel’in Enerjisi’nin yoğunlaştığı başta gelen projenin, Güneydoğu Anadolu (bölge kalkınma) Projesi (GAP) olduğu biliniyor. Özellikle bu bölgede Fırat üzerinde membadan mansaba kaskat olarak sıralanan Keban’la başlayıp, Karakaya, ATATÜRK, Birecik ve Karkamış’la tamamlanan, Türkiye Hidroelektrik Enerji potansiyelinin oldukça büyük bir dilimini karşılayan 5 büyük Baraj ve Hidroelektrik Santralı’nı Demirel, “Fırat’ın Gerdanlıkları” diye tanımlar. Demirel’in özellikle Köy Elektrifikasyonu faaliyetlerine ilgisi ve desteği barajlara olan ilgisi ve desteğinden daha az olmamıştır. Baraj su kotları gibi köy isimlerini, muhtarlarının isimleri dahil yıllarca sonra dahi eksiksiz anımsayacak şaşırtıcı bir belleğe sahipti. Ülkemizin muhtarlıklar itibarıyla elektriğe kavuşturulan köy sayısı 36 bin dolayındadır. Bu köylerin en az yarısı Demirel’in Başbakanlığı döneminde elektriğe kavuşturulmuştur. TEK kurulmadan önce 60’lı yılların ortalarından başlayarak her yıl giderek artan sayıda Köyün Elektriklendirilmesi hedefini veren Demirel’dir. O dönemde TEK’in Köy Elektrifikasyonu grubunda yönetim görevindeydim. Başbakan Demirel’in sonunda yılda 5 bin köy hedefini verdiğini anımsıyorum. O dönemin koşullarında bu denli büyük bir hedefe ulaşmamız olanaksızdı. Ancak büyük hedefler, hizmette ivmenin gözle görülür biçimde artmasını sağlamıştır. 36 bin köyün 20 yılda elektriğe kavuşturulması sonucuna bakılırsa, yılda ortalama 1.800 köy hedefinin yakalandığı görülür ki, dönemin ve hizmetin teknik ve finansal koşullarında bu da, unutulmayacak kadar büyük bir başarıdır. Demirel’in siyasal nedenlerle de olsa tartışmasız desteklediği ve dolayısıyla sahip çıktığı Köy Elektrifikasyonu faaliyetleri ilginç espri yoğun anekdotlara da yol açmıştır. Gazeteci -Yazar Güneri Cıvaoğlu, 9 Eylül 1986’da Güneş gazetesindeki köşesinde ilgimizi çeken şunları yazmıştı:

“Süleyman Demirel’i dinliyorum…Diyor ki: ‘1973’de Nevşehir’in 209 köyünün tamamına Elektrik götürmüştük… Seçimi kaybettik. Esat’a (Esat Kıratlıoğlu, DYP milletvekili, 19. Enerji Bakanı), git bakalım ne iştir bir sor bakalım, dedim. Esat’a, Al istersen direkleri sök Elektriği geri götür, demiş köylüler… İyi mi?’ Demirel’de anılar tükenmez. Bunları anlattıktan sonra bir kahkaha atıyor, şöyle sürdürüyor konuşmasını: Bakalım bu defa n’olacak? Ara seçimlerde buldozerlere mi, telefon direklerine mi oy verilecek, yoksa vicdanlara mı?” Türkiye Köy Elektrifikasyonu Büyük Projesi, TEK’in kuruluşunu izleyen istikrarlı, planlı, dolayısıyla başarılı ilk on yıllık dönemden (1970-80) sonra, bir bölümü 12 Eylül 1980 askeri darbe yönetimine, devamı Turgut Özal’ın ANAP hükümeti dönemine rastlayan ikinci on yıllık dönemde, sektörde o tarihe kadar örneğine rastlanmayan, çok sık üst yönetim değişikliklerinin yaşandığı, Kurum üst yönetimine siyasal nedenlerle alışılmışın dışında Elektrik Sektörü ve Kurum ihtisas dallarından değil, Kurum dışından genellikle meslekleri ve deneyimleri Elektrik’le ilgili olmayan yöneticilerin ve bürokratların getirildiği ve yine siyasal nedenlerle Elektrik konularının duyarlılıklarının farkında olmayan, ortaya attıkları ve adına ‘reorganizasyon’ ya da Türkçesi ‘yeniden yapılanma’ dedikleri girişimlerinde kendilerine göre iyi niyetli olsalar da, özellikle yılların deneyimine sahip kadroların tasfiye edilmesiyle Kurum’a sadece verimsizlik ve yıkım getiren yöneticiler tarafından da durdurulamadı. Çünkü bu büyük proje, başına hangi bürokratik yönetim getirilirse getirilsin, artık siyasal iktidarların vazgeçilmezi olduğundan geriletilmesi düşünülemezdi. Nitekim, Kurum’da reorganizasyon bahane edilerek toplu personel kıyımları döneminin açıldığı ve sürdürüldüğü ikinci on yılda (1980-90) Kurum’un istikrarlı yapısının önemli oranda bozulmasına karşın kalan 18 bin Köy’ün Elektrik Tesisleri’nin gerçekleştirilmesi aşamasında da hız kesilmez ve bu Büyük Kamu Projesi 90’lı yılların hemen başında tamamlanır. Köy Elektriklendirmesi’nde birinci on yıllık dönemin sonları ve ikinci dönemin başları, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yaşandığı ve bu darbeye neden olan sağ sol çatışmalarının yoğunlaştığı, sokak güvenliğinin kalmadığı, yatırımları büyük çapta aksatan olaylarla anılır. Ancak Köylerin Elektriklendirilmesi faaliyetleri her şeye rağmen yatırım hızı azalmadan devam etmiştir.

69 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

Barajlar kralı Süleyman Demirel’in imzasını taşıyan en büyük yapıtlardan biri de Keban barajı idi şehirler, aydınlık köyler sağlandı. Türkiye çağ atladı’. ANAP’ın tecrübesiz milletvekillerinden ‘Bravo, doğru’ diye destek geldi. Demirel, gülerek karşılık verdi: Ben de doğru demenizi bekliyordum. Demek ki 1983’e kadar çeşmelerden su akmadı, tek Aydınlık Köy yoktu, millet cahildi, her şeyi siz yaptınız. Yaşayın, yaşayın! Şimdi dinleyin bakalım… Türkiye’de şu anda otoban falan yoktur. Üstelik Cumhuriyet’in ilk yıllarında 13, 1965’de 300 Köyde Elektrik vardı. 1983’de köylerde yaşayan nüfusun % 80’ine Elektrik götürülmüştü. Siz % 20’ye Elektrik götürüp, % 100’e sahip çıkamazsınız. Bu inkârcılık olur.” Demirel’in bu ders veren, espri yüklü sözleri günümüz siyasal yönetimi için de yüzde yüz geçerli olmuyor mu? Süleyman Demirel, yaşamının her aşamasında kendi eseri olduğuna inandığı projeleri cansiperane savunmuştur. Isparta şivesiyle “GAP’ı gaptırmam” sözü tarihe geçmiştir. Görüldüğü gibi bu savunma dürtüsü “Enerji “ konularında, biraz yukarıdaki rakip parti milletvekillerine “çıkış”ında olduğu gibi esprili olduğu kadar akılcı bir politik “vuruş” içermektedir. Çünkü “Enerji” O’nun olmazsa olmazıdır. Böyle olduğu içindir ki “Baraj”ına , “Hidroelektriği”ne, “Elektrifikasyon”una ve “Köy Elektrifikasyonu”na lâf söyletmemiş, onları nereye koyacağını bilememiştir. Buna karşılık Demirel’in Başbakanlığının, günümüzde dillere pelesenk olan, çıraklık demeyelim ama kalfalık döneminde “Enerji”nin azizliğine uğramaktan kurtulamadığını görüyoruz. Geçen yüzyılın 70’li yıllarında TEK henüz kuruluşunun ilk faaliyet yıllarını yaşarken, henüz kurulma aşamasının başında olan Türkiye Ulusal Elektrik Şebekesi (Enterkonnekte Sistem)’nde gün geçmiyor, arıza yaşanıyor, elektrikler kısa ya da uzunca süreler

Süleyman Demirel, yaşamının her aşamasında kendi eseri olduğuna inandığı projeleri cansiperane savunmuştur. Isparta şivesiyle “GAP’ı gaptırmam” sözü tarihe geçmiştir. Görüldüğü gibi bu savunma dürtüsü “Enerji “konularında, biraz yukarıdaki rakip parti milletvekillerine “çıkış”ında olduğu gibi esprili olduğu kadar akılcı bir politik “vuruş” içermektedir. Çünkü “Enerji” O’nun olmazsa olmazıdır. Süleyman Demirel’in, Türkiye Elektrik Kurumu’nun seçkin bir Kamu Kurumu olarak ülkemize kazandırılması başta olmak üzere, Türkiye Elektrifikasyonu ve bu kapsamda Köy Elektrifikasyonu Büyük Projesi’ne özellikle Başbakan olarak açık desteği bu nedenle unutulamaz. Bilindiği gibi, Demirel 1980 darbesinde siyaset dışı bırakıldı ve yıllar sonra bu hak bir grup siyasetçiyle birlikte kendisine iade edildiğinde TBMM kürsüsünde dönemin Turgut Özal iktidarını kendisine özgü siyasetçi biçemine espri katarak eleştirirken seçtiği başat konu Enerji, bu kapsamda Elektrik Enerjisi ve Köy Elektriklendirmesi’ydi. Hürriyet gazetesinin 29 Aralık 1987 günkü baskısında bu eleştirel konuşma “Meclis’in Yıldızı Demirel’di” manşetiyle verilmişti. TEK’in 197078 döneminde Genel Müdür yardımcılığı ve Genel Müdürlük görevlerinde bulunan F. Behçet Yücel’in, baskıya hazırlanan “Köylerimizin Elektriklendirilmesi” kitabından alıntıladığım haber özetle şöyle: “Yedi yıl aradan sonra TBMM kürsüsüne çıkan DYP lideri Süleyman Demirel, hükümet programı ve Özal’ın uygulamalarını rakamlarla eleştirdi. Her zamanki gibi yine rakam sihirbazıydı. Verdiği rakamları ANAP sıralarında oturanlara bile kabul ettirmeyi başardı. Cümlelerinin arasına sık sık sorular sokan Demirel, ANAP’lıları yine tuzağa düşürüyordu. ‘Deniyor ki programda, ANAP döneminde otoyollar, yollar, pırıl pırıl

70 Haziran

2015

kesilip yeniden geliyordu. Türkiye Elektrik Sistemi’ni kuran ve işletenlerin tanımıyla “Enterkonnekte Sistem’in, dolayısıyla bu sistemi besleyen az sayıda santralın henüz ‘oturmadığı’ bir dönem” yaşıyorduk. Bu arızalı durum basında uzunca bir süre yoğun eleştiri konusu oldu. Eleştirilerin hedefine de “Barajlar kralı olmakla övünen” tanımıyla Başbakan Süleyman Demirel oturtulmakta gecikilmedi. “Sistem’in oturması” yaşanır ve tartışılırken Başbakan da “eleştiri sistemi”nin odağına oturtuluyor’du. Dönemin isimleri Basın Tarihi’mize kazınmış olan tanınmış gazetecileri, 70’li yılların elektrik kesinti ve kısıntılarını dillerine doladılar, sayfalarca acımasızca eleştirdiler. Eleştiren yazarlar arasında, günümüz genç kuşağının sadece isimlerini duyduğu duayen yazar Burhan Felek, Haziran (2015)’in ortalarında ebediyete uğurladığımız Bedii Faik, Cumhuriyet gazetesinin unutulmaz başyazarı İlhan Selçuk, bir dönem TRT Genel Müdürlüğü yapıp bu yazarlardan övgü alan, örnek gösterilen İsmail Cem başı çekiyor. Bu değerli yazarlarımızın hiçbiri bugün hayatta değil. Bu eleştiriler, F. Behçet Yücel’in 1994 yılı basımı “Yüksek Gerilimli Yıllar, 70’li Yıllar, Anılar” kitabında ayrıntılı olarak yer alıyor. Bunlardan örnek olarak sadece merhum Bedii Faik’in Son Havadis gazetesinin 24 Şubat 1977 tarihli basımında yer alan “Sensin Sebep Berbadıma” başlıklı “Demirel’i hem öven, hem de ona yüklenen” köşe yazısından alıntı yapacağım. “Türkiye’nin büyük, hatta korkunç bir enerji (elektrik) açığı olduğu saklanamaz. Demirel Başbakan oluncaya kadar,elektriğin önemini dahi doğru dürüst kavramamış bir memleketin bu alanda açık vermesi pek o kadar anormal de değildir!.. Ben ETİBANK Genel Müdürleri bilirim ki, on yıl önce İstanbul’un çekmeye başladığı elektrik sıkıntısını üretim eksikliğine değil de, şehir şebekesinin bozukluğuna bağlarlardı!.. Enerji konusu ETİBANK’tan TEK’e aktarılırken aynı anlayışsızlığı ve körlüğü de birlikte sürüklemiştir. DEMIREL, önemi bir türlü kavranmamış enerji konusunu kendi yönetiminde de işte bu şartlar içinde yürüttü. Zaman zaman kendi Enerji Bakanları ile didişecek kadar… Çoğu zaman kendi arkadaşlarının dış etkilerle yoğrulmuş tersliklerini, yanlışlarını sabırla düzeltecek kadar.” Bu aşamada inanılmaz bir olay oluyor. Özellikle büyük kentlerde oldukça uzun süreli bu elektrik kesintisi olayını, yine F. Behçet Yücel’in kitabından alıntılıyorum. Olay, 25 Eylül 1977 tarihli Hürriyet gazetesinde Oktay Ekşi’nin ‘Tılsım Tutmadı’ başlığı altındaki köşe yazısında şöyle yorumlanıyor: “Sayın Demirel, ‘Bu sözlerimin altını çizin… Bir ay sonra elektrik kısıntısı ya da kesintisi kalmayacak’ dediği zaman doğrusu hepimiz şaşırmıştık. Önce, eğer bu sorunun çözümü öyle bir aylık çabayla mümkün idiyse, neden şimdiye kadar bu çabayı gösteren çıkmadı, sorusuna cevap bulamamıştık. Bizi hayrete düşüren nokta, bir ülkenin Başbakanı ‘Vallahi billahi doğru söylüyorum’ der gibi konuşmalı mıydı? Yoksa ‘Bu sözlerimin altını çizin’ ibaresinin bizim anladığımızdan başka bir anlamı mı vardı? Meğer sayın Demirel, ‘Vallahi, billahi…li bir yaklaşıma ihtiyaç duymakta haklı imiş. Nedeni basit: Başbakan Türk kamuoyuna söz vereli bir ayı doldurduğu halde, hiçbir şey değişmedi. Yani ne elektrik kısıtlaması kaldırıldı, ne de sayın Demirel’e pek parlak geldiği anlaşılan plan uygulanıp Seydişehir (Alüminyum)

Kompleksi’ne verilen elektriğin bir kısmı kesildi. Eee, böyle gerçeğin tersi çıkacak bir tabloya karşınızdakileri inandırmak ihtiyacını duyarsanız, siz de söze ‘Vallahi billahi…’ ile başlamaz mısınız?” F. Behçet Yücel kitabında, ‘Sol basın, bu konuyu abartarak şiddetli bir eleştiri bombardımanına tutarken sağ basın Başbakan’ın savunucusu olmuştu’ diyerek Ahmet Kabaklı’nın 29 Eylül 1977 tarihli Tercüman gazetesindeki köşe yazısını örnek gösteriyor. “Şimdi Başbakan Demirel, 26 Ağustos’ta gazetecilerin ‘Enerji kısıntısı ne zaman bitecek?’ sorusuna ayak üzeri: ‘Bir ay içinde Türkiye’de elektrik kısıntısı kalmayacak’ demiş. Bazı gazeteciler, sırf yalanlama dürtüsüyle, 25 Eylül’de yaylık ateşe geçtiler: ‘Demirel, verdiği sözü tutmadı. Elektrik kısıntısı bir ay geçtiği halde devam ediyor’ Tabii bu arada terbiye ve cibilliyetlerini göstererek: ‘Demirel yine yalan söyledi!’ diye manşet atanlar oldu. Sözde aydınlarca sulandırılmış ham demokrasilerde, gerçi ‘terbiyesizlik’ yapıp yapmamak serbesttir ama bunu yapmakla kişiler sadece kendi tıynet ve seviyelerini göstermiş olurlar…

Başbakan Demirel, belki ‘Bir ay içinde…’ dememeliydi. ‘Yakın bir zamanda…’ demeliydi. Fakat böyle demiş olsa bile, bu sözden ille ‘26 Eylül günü bütün elektrik kısıntıları bitecek’ anlamını çıkarmak zordur.”

Elektrik kesilmesi olaylarını, kesinti/kısıntı süresinin uzunluğu olarak değil de, ilk kez ülke çapında günümüzde de yaşadık, yaşıyoruz. 31 Mart (2015) Türkiye karanlığında medyamız 1970’lerdeki gibi eleştiri bombardımanına tutma ihtiyacını hissetmediği için olmalı kısa sürede geçiştirildi ve olay çabucak unutuldu, daha doğrusu siyasetçilerin bilinen stratejisiyle kolayca unutturuldu. Daha tam gün elektriksiz kalmamızın resmi bir açıklamasını görmüş değiliz. Bu görüntünün yadırganacak tarafı, günümüzde kesinlikle Türkiye’nin uzun yıllar boyunca “oturmuş” bir Ulusal Elektrik Sistemi’nin mevcut olduğu, Enerji Serbest Piyasası ortamında Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği’nin tavan yaptığı (kurulu gücümüz 70 bin MW, kullanımımız yıllık puant gücümüz 40 bin MW dolayında)’ dır. Bu sınırsız emre amade Elektrik Enerjisi olanaklarına rağmen Türkiye 1970’lerin emekleme çağındaki Enterkonnekte Sistemi’ndeki gibi arızalara gebe ise, bunun çok daha önemli teknikten de öte siyasal nedenleri var demektir. Türkiye, özellikle Elektrik Enerjisi’nde bugün elde edebildiği sınırsız olanakları Enerji’ye aşk düzeyinde bağlı Süleyman Demirel’ler ve özellikle TEK’le başlayan dönemde onların izinde yürüyen fedakâr Enerji çalışanlarına borçludur. Enerjinin ve özellikle Elektrik Enerjisi’nin yarım yüzyıl geride kalan start ve emekleme dönemlerinin tüm sıkıntılarını onlar göğüslemiştir. Enerji Tarihi elbette bu “Enerji aşıkları”nı sayfalarının baş köşesine oturtmuştur. Tümünü sevgi, saygı ve rahmetle anıyoruz.

71 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, DEK Türk Milli Komitesi Başkanı Hüseyin Arabul’u kabul ediyor.

Süleyman Demirel: “Barış ve refah beraber giden bir şeydir. Refah yoksa barış olmaz, barış yoksa refah olmaz” Hüseyin ARABUL / Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi ve Dünya Enerji Konseyi Onursal Üyesi

Süleyman Demirel önce projeler yapan mühendis, sonra uygulamaları yapan Genel Müdür ve daha sonra stratejileri ve politikaları oluşturan Başbakan veya Cumhurbaşkanı olarak sürekli katkıda bulundu. DÜNYA ENERJİ KONSEYİ TÜRK MİLLİ KOMİTESİ VE SÜLEYMAN DEMİREL

ünya Enerji Konseyi, ticari amacı olmayan bir sivil toplum örgütü olarak 1923 yılında kuruldu. Dünya Enerji Konsey’nin amacına paralel çalışmalar yapmak üzere, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi 1949 yılında kuruldu ve Bakanlar Kurulu kararı ile onaylandı. Türk Milli komitesi ilk ulusal enerji kongresini 1953 yılında gerçekleştirdi. Bugüne kadar 12 ulusal enerji kongresi düzenlenirken son altı kongresi 3 yılda bir toplanmakta ve ülkenin enerji sorunlarını irdeleyip gelecek için öneriler sunmakta. Aradan geçen 66 yıl içerisinde enerji sektörüne yön ve yol gösteren ulusal toplantılar ile amacına yönelik çalışmalar yapıldı. Ülke için çok yararlı sonuçlar doğuran bu toplantıların hemen hemen hepsinde 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel mühendis, Genel Müdür, Başbakan, Cumhurbaşkanı ve Onursal Üye

72 Haziran

2015

olarak katıldı. Türk Milli Komitesi 66 yıllık çalışmalarında Süleyman Demirel önce projeler yapan mühendis, sonra uygulamaları yapan Genel Müdür ve daha sonra stratejileri ve politikaları oluşturan Başbakan veya Cumhurbaşkanı olarak sürekli katkıda bulundu. Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi ise 2016 yılında İSTANBUL 2016- 23. Dünya Enerji Kongresini gerçekleştirme çalışmalarını yürütmekte.

Türk Milli Komitesinin ve Süleyman Demirel’in 50. Görev Yılı Süleyman Demirel Şubat 1949 yılında İTÜ İnşaat Bölümünden diplomasını aldı. Yine aynı yılda DEK Türk Milli Komitesi, Bakanlar Kurulu kararı ile kuruldu. DEK Türk Milli Komitesinin gerçekleştirdiği Kongre ve Konferanslarının tamamında, Mühendis, Genel Müdür, Başbakan, Cumhurbaşkanı veya Onur üyesi olarak Süleyman Demirel değişmez katılımcı oldu. 10 yılı aşkın başkanlığını yaptığım Dünya Enerji Konseyi Türk

şan bir mühendis olarak katılmıştır. 1968 yılında yapılan İkinci Milli Komitesi ve iki yıl Orta Doğu ile Orta Asya Ülkelerinden Enerji Kongresine Başbakan olarak katılan Süleyman Demirel’in sorumlu Başkan Yardımcılığını yaptığım Dünya Enerji Konseyinkonuşmaları ile Devlet Su İşlerinin 40. yılında Cumhurbaşkanı deki görevim süresince, Türkiye’de yaptığımız onlarca ulusal ve Süleyman Demirel’in konuşmalarını her yatırımcı ve bürokratın uluslararası toplantıların tamamına katılmış olan Süleyman Deokumasını öneririz. mirel’in destek ve teşviki Türk Milli Komitesinin aktif ve saygın Sayın Demirel’ iki gün süren söyleşideki ilk sözü “ Barış ve refah olmasını sağladı. beraber giden bir şeydir. Refah yoksa barış olmaz, barış yoksa Milli Komitenin, Cumhurbaşkanlığı Köşkünde yapılan 50. Yıl refah olmaz” sözleri olmuştur. “1923 ile 1949 yılları arasında Kutlamasında Dünya Enerji Konseyi Genel Sekreteri Bay Gerald Türkiye kendi imkanları ile çok DOUCET’in “ Türk Milli Komiteşeyler yapmaya çalışmıştır. Fakat sinin ulusal ve uluslararası organiMarshal Planı, Truman Doktrini zasyonlardaki başarılı çalışmaları ve Süleyman Demirel, çoğunlukla kalkınmış ve savaşta özellikle Hükümet ve Cumhurbaş1999 yılındaki tahrip olunmuş ülkelere yönelik idi. kanı ile enerji konusundaki yakın 1923’de Türkiye’de adam başına ilişkisi Dünyada benzeri kuruluşlar görüşmemizde 50 dolar gayri safi hasıla var idi. için iyi bir örnek oluşturmaktadır” sorduğumuz, 2020 Türkiye yoksul idi. Sanayi yoktu. diye belirtmesi ülkemiz için gurur yılında nasıl bir Biz daima kalkınmışlığın ölçüsü vericiydi. Türkiye hayal olarak enerji üretim ve tüketimi Milli Komite, kuruluşunun 50.Yılını ediyorsunuz sorusuna: gördük. O sırada adam başına 38 ülkemizde meydana gelen deprem “Dünyadaki ilk on kWh elektrik düşüyordu. Sadece nedeniyle erteleyerek bir yıl sonra şehir merkezlerinde olan elektrik 23-25 Şubat 2000 tarihlerinde çok ülkeden biri ve gece yarısından sonra kesiliyordu.” önemli etkinliklerle kutlamıştır. Etfert başına 20.000 $ Demirel, EİE İdaresine girdikten kinlikler, enerji sektörünün temsilciseviyesinde geliri olan sonra ilk görevi altı Amerikalı ile leri ile Çankaya Köşkünde, 9.Cumbir Türkiye” diye cevap Gediz Nehrinin amenaje edilmesi hurbaşkanı Süleyman Demirel’in vermiştir. için çalışmak olmuştur. Uzman himayelerinde gerçekleştirilmişti. olarak gelen altı Amerikalı ile Süleyman Demirel, periyodik olaManisa’ya gittiler. Birlikte çalıştığını rak Türk Milli Komitesinin Yönetim söylediği “Amerikalı mühendisler Kurulundan, ulusal ve uluslararası güngörmüş deneyimli insanlardı. enerji gelişmeleri hakkında bilgi alır, Dağlara, boğazlara, ovalara, yollara sorular sorar, yorumlar yapar ve bu ve insanlara baktıkları zaman mana vesile ile enerji konularında ulusa çıkarabiliyorlardı”. Bizim tecrübemesajlar verirdi. Türkiye’de enerji miz yoktu demiştir. “Manisa’ya gittiile ilgili ülkeye yaptığı katkı ve DEK ğimizde Amerikalıların kalacağı otel TMK ‘ya sağladığı yararlar nedeniyle yok idi. Bir Müteşebbis vatandaş Nisan 1997 tarihinde Dünya Enerji altı odalı evine altı yatak koydu ve Konseyi Türk Milli Komitesi tarafınadına Ege Palas diyerek misafirlerin dan ONURSAL Üye olarak seçildi. otel ihtiyacı karşılandı.”. “İşimiz Salihli’de idi. Manisa’dan Salihli’ye Süleyman Demirel’in otoray ile gidiyorduk. Manisa’da Amerikalılarla çalışırken, DenEnerji Dünyası ver’e Amerika’ya 3000 mühendisin çalıştığı firmaya gönderilmiş. Süleyman Demirel 1949 yılında İTÜ İnşaat Fakültesi’nden meSoru sorulacak ve cevap alınacak insanlar ve okunacak mesleki zun olmuş ve aldığı burs gereği mecburi hizmetine, enerji proje kitapların bolluğu mutlu etmiş Süleyman Demirel’i. 3 aylık çaçalışmalarına Elektrik İşleri Etüd İdaresinde başlamıştır. lışmaktan çok mutlu olarak ülkeye döndüğünü ve çok yararlı Milli Komitemizin 50. kuruluş yılı ile kendisinin 50. mühendislik bilgiler edindiğini söyleyen Süleyman Bey Türkiye’ye döndüyılı örtüştü. Bu nedenle, 28 Eylül 1999 günü makamında özel ve ğünde öğrendiklerinin dışında bir görev ile Adana ‘da Seyhan uzun bir söyleşi yapma imkanı oldu. Bu görüşme iki ayrı günde Barajının sondajına nezaret etmek için görevlendirilmesine çok ve 13 Ekim 1999 tarihinde tamamlanabildi. Bu söyleşinin tamaüzülmüş. Neyse ki iki ay sonra bilgi sahibi olduğu santral projemı, Türkiye 2.Genel Enerji Kongresi açılış konuşması, DSİ’nin leri yapmak üzere Ankara’ya çağrılmış, 40.Yıldönümü açılış konuşmasının tam metni, DEK TMK Aralık İlk projesi, Elazığ’daki Hazer Gölünün kot farkından elektrik ve 1999 yılı 27 sayılı Enerji Dünyası dergisinde yayınlandı. sulama projesi olmuştur. Altı bin kW asıl altı bin kW yedek . pelton çarkı proje hesaplarını, tünelin projesini çizmiş. Rahmetli Cumhurbaşkanı ile yapılan söyleşiden Turgut Özal ayni yerin türbinleri ve jeneratörlerinin hesabını aktaracağımız özet bilgiler aşağıdaki gibidir: yapmış. Önceleri, projeyi Su işleri Reisliği tasdik etmemiş. Sebe27 Nisan 1949’da devlet yönetimine Elektrik İdaresinde 270 bi 3 bin kW elektriği nereye koyacaksınız diye sormuşlar. Turgut lira aylık ile ve mecburi hizmet ile işe başlamıştır. 1953 yılında Özal Bey ve Süleyman Demirel Bey önceleri cevap verememişAnkara’da Birinci Enerji Kongresine Devlet Su İşlerinde Çalı-

73 Haziran

2015

DOSYA

www.elektrikdergisi.com

ler. Daha sonra ısıtmada kullanacağız deyince proje onaylanmış. Eğridir gölü Süleyman Demirel’in en çok sevdiği projelerden biri. Bir taraftan kendi memleketinde olması ve diğer taraftan suyun 130 km mesafede deniz seviyesine iniyor olması onu çok mutlu etmiş. Arada toprak üstüne beyaz köpüklü su çıkmasını elektrik enerjisi göstergesi olduğunu öğrenmiş olmasını keyifle anlatıyordu. 42700kW enerji bu bölgenin ihtiyacını karşıladı diyordu. Konya’nın Göksu’su, Emet’te Kayaköy, Antalya’da Kepez, Erzurumda Tortum gibi takriben 15 kadar santral projesi hazırlamış. Birinci enerji Kongresinde elde 15 proje vardı fakat para yok idi. 10.000kW elektrik enerjisi çıkartılacak. Aynı zamanda Soma ve Çatalağzı’nda kömür santralları çalışmasına başlamış olacaktı diyordu Cumhurbaşkanı bizlere. 1955 yılından sonra Seyhan Barajı, Demirköprü, Kemer Barajları yapılmaya başladı. Barajlar yapıldı ve buralardan şehirlere enerji nakil hatları çekildi. 1950’li yıllarda 789 milyon kWh tüketim 1960’lı yıllarda 2 milyar 815milyon kWh seviyesine çıktı. Bugün 300 milyar kWh seviyesindeyiz. Süleyman Demirel’i 1949 ve 1960 yılları arasında çok ciddi projelere mühendis olarak imza attığını dinliyoruz. Yaptığı projeleri, üzerinde çalıştığı santralları, 1960 yılından sonra hayata geçirme imkanına sahip oluşunu ve karar verici konumunda olmasını anlatırken duyduğu mutluluğu 9. Cumhurbaşkanı Süleymen Demirel’in gözlerinden okunuyordu.

Sanayide ve Elektrikte Hızlı Gelişme Süleyman Demirel’in Celal Bayar’dan duyduğunu bizlere aktardığına göre: “Atatürk sanayileşmenin elektrik ile mümkün olduğunu bilerek çok ciddi elektrik üretim arayışı içerisine girmiştir. Bu konuda yurt dışındaki çözümlerin araştırılması talimatını Başbakanına, Sanayi Bakanına vermiş fakat bir türlü çözüm önerisi gelmemiş. Atatürk, 1934 ve 1935 yıllarında Rus sefiri Karahan’dan, Dinyeper nehri üzerindeki kademelerden elektrik enerji elde edildiğini öğrenmiştir, Sanayi Bakanı olarak atadığı Celal Bayar’a Rusya’da uygulanan teknolojiye benzer usulle ülkemizdeki nehirlerdeki sudan elektrik elde edilmesi talimatını vermiştir. Elektrik Etüd, Etibank ve Maden Tetkik Arama bu şekilde doğmuştur. Bu üç kuruluş Türkiye’nin enerji profilini şekillendirmiştir.” Bu konular, Birinci Enerji Kongresinde tartışılan ve hayata geçirilen konulardı. Bir taraftan Hirfanlı Barajı, Sarıyar Barajı ve Çatalağzı Santralı, Anbarlı Santralı yapılırken diğer taraftan enterkonnekte şebekenin yapılması zorunlu kılınmıştır. Enterkonnekte şebeke o sıralar en çok 154 kV idi. 70’li yılların sonunda tüm şehirler enterkonnekte sisteme bağlanarak şehirlerin elektriklenmesi ve 40.000 köy ile mezranın elektriğe kavuşması sağlandı. Türkiye 1980’li yıllarda, Fırat, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya ve Ceyhan üzerinde tesisler yaparken bunlara ilaveten büyük kömür santralları da kuruldu. Demirel’in yedi küpeli gelin gibi duruyor dediği Fırat nehri üzerinde, Keban, Karakaya, Atatürk, Birecik ve Karkamış barajları. Dicle nehri üzerinde, Kıralkızı, Dicle, Ilısu ve Cizre barajları, Yeşilırmak üzerinde yedi adet baraj, Sakarya nehri üzerinde yedi adet baraj, Seyhan nehri üzerinde yedi adet baraj, Ceyhan nehri üzerinde altı adet baraj Kızılırmak nehri üzerinde on dört adet baraj ve Çoruh nehri üzerinde on bir adet barajın özel

74 Haziran

2015

Demirel, DEK TMK Genel Kurullarına sürekli katılırdı hazırlanmış teknik şemalarını tez sınavına girmiş öğrenci heyecanı ile, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’i çalışma odasında dinledik. Bunlar, baktıkça gözlerinin parladığı panolar idi. Bu tablo ve panolara bakarak “Cumhuriyetin en büyük eseri nedir?” diye kendinin sorduğu ve verdiği cevap; “ Birincisi Cumhuriyetin bizzat kendisidir. Ankara’nın Başkent olması Cumhuriyetin eseridir. İkinci ve önemli eser, Atatürk’ün 1930’lu yıllarda elektrik enerji ihtiyacını, hidrolik santralların kaskat çözümle gerçekleşmesini istemesidir. Bunlar Atatürk’ün ve yapılan çalışmaların büyüklüğünün göstergesidir. Ülke için yapılmış en önemli eserlerdir” diyen 9. Cumhurbaşkanı, 50.yılda verilecek en önemli mesajıysa: “Darboğaza girmeyelim. Darboğaz sadece karanlık değildir. Hem karanlıkta kalmayalım, hem de kaliteli devamlı, güvenilir elektriksiz kalmayalım. Unutmayın, Dünya, enerji tüketiminde yüzde 1 civarında gelişme kaydederken bizim yüzde 10larda kaydetmemiz çok önemli bir şey. Yani, ekonomi eğer yüzde 5 kalkınma hızını devam edebilirse, bizim enerji kullanımımızdaki yüzde 7-8 artış devam edecektir. “ oldu. Süleyman Demirel, 1999 yılında ki görüşmemizde sorduğumuz, 2020 yılında nasıl bir Türkiye hayal ediyorsunuz sorusuna: “Dünyadaki ilk on ülkeden biri ve fert başına 20.000 $ seviyesinde geliri olan bir Türkiye” diye cevap vermiştir.

Süleyman Demirel ile Özel Süleyman Demirel ile görüşmelerim daima Ülke ve Dünya Enerji konularında olmuştur. Politik veya kendi yaptığım işlerle ilgili Azerbaycan’da uğranılan mağduriyet hariç konuşmam olmadı. Sivil toplum Örgüt Başkanı olarak yaptığım telefon konuşmaları nedeniyle 8 Ocak 2000 tarihinde, Beyaz enerji ile ilgili sorgulanmamı yakından takip eden Süleyman Demirel, özür dilenilerek serbest bırakıldığım 3 günün sonunda beni telefon ile arayıp “Geçmiş olsun” diyen ilk kişi Süleyman Bey oldu. 1969 yılında fabrika arsasını aldığımız ve fabrika imalat çalışmalarında insan gücünden yararlandığımız Balıkhisar köyünde 3 derslikli okul vardı. Bu bizi çok üzüyordu. Bu yörede kurduğumuz fabrikalardan kazandığımız artı değer ile çevre köylerin ihtiyacını karşılayacak 24 derslikli modern BARMEK ilköğretim okulunu yapıp devlete devrettik. Okulun açılışını kendi isteği ile 9.Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel yapmıştır. Daha sonra benzeri işleri yapanlara verildiği gibi bir plaket BARMEK Şirketine vermiştir.. Azerbaycan’da, Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in 2002 yılı Ekim ayında İstanbul Çırağan Sarayında TürkAzerbaycan iş adamları ile yaptığı toplantıda devlet yetkilileri ve Süleyman Demirel’de vardı. Haydar Aliyev konuşmasında elektrik dağıtımını yapan Türk Şirketi BARMEK’i yaptığı çalışmalardan ve dürüstlüğünden dolayı övmüş ve BARMEK’in şeffaf çalışmasını devam ettirmesini istemişti. Süleyman Demirel bu konuşmaya tanık olduğu için çalışmalarımızı sürekli izliyordu. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in ölümünden sonra şeffaflık Azerbaycan’da sorunlar yaşamamıza neden oldu. Süleyman Bey bir seferinde beni telefon ile arayarak yaşanılan olaylara üzüldüğünü ifade etmişti. Birkaç kez Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e yapılanların doğru olmadığını söylediğini bana telefon ile bildirmiştir. Fakat yapılmakta olan davranışlar Süleyman Bey ve diğerlerine rağman devam etti. Son Söz Birçok sivil toplum örgütlerinde Başkan, Yardımcısı veya Üye olarak bulundum. Karşılaştığım Devlet Adamları içerisinde, zamana, sözüne ve enerji konusunda bilgisine, etik değerlere verdiği öneme sadık kalanın en iyilerinden birinin, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel olduğunu gördüm. ENERJİ DÜNYASI ONURSAL ÜYESİ 9.CUMHURBAŞKANI SÜLEYMAN DEMİREL 17.06.2015 TARİHİNDE YAŞAMINI YİTİRDİ. BAŞIMIZ SAĞOLSUN, MEKANI CENNET OLSUN.

75 Haziran

2015

Tuncay Derman, Haziran 2015

ELEKTRİK KEDİSİ, ELEKTRİK KERİZİ

nerji/Elektrik sektörümüzde bu ülkenin Enerji Bakanı’nın ağzından çıkan sözde mazeretin sembolü haline gelen “Trafo Kedisi” ile tarih yazılan geçen 2014 yerel seçimlerini unutmamız olanaksız. Bu kedilere “Seçim Kedileri”, hatta daha da genelleştirilerek “Enerji/Elektrik Kedileri” denilmesi belki daha uygun olur. Trafo kedisi, Seçim Kedisi ya da en iyisi “Elektrik Kedisi” yakın tarihimize olduğu kadar edebiyatımıza da mal olmuş bulunuyor. Öyle ki, kamuoyuna tebessümlere yol açarak ilk yansımasından sonra günler, haftalar, aylar boyunca haberlere, köşe yazılarına, karikatürlere konu olmakla kalmadı, üzerinden yıl geçse de kitaplarda yer almaya başladı. Bir yıl önce Dergimizin Nisan 2014 (s. 299) sayısında bu konuyu detaylı olarak işlemiştim. O dönemde medyadaki, sosyal medyadaki “Trafo kedileri” yansımalarının önemli bir bölümüne bu ‘Ankara Mektubu’mda değinmiştim. Trafo kabinlerine girme meraklısı kedilerin medya ve edebiyatımıza yansıması konusunda yinelemelere girmeden bu kez kitaplardaki güncel yansımasından sadece yeni iki örnek vereceğim. Örneklerden ilki Yılmaz Özdil’in ilk baskısı Ocak 2015 tarihli “Beraber Yürüttük Biz bu Yollarda” kitabından: “(30 Mart 2014 yerel seçimi) tarihin en şaibeli seçimiydi. Oylar çalınmıştı. Oyların çalındığının kanıtı da bizzat AKP idi. Çünkü sadece CHP ve MHP adayları değil, AKP adayları da pek çok şehir ve ilçede oyların çalındığı iddiasıyla itirazda bulunmuştu. Yalova ve Ağrı’da seçimler komple iptal edildi ve tekrarlandı. Sayım sırasında pek çok şehirde elektrikler kesilmişti. Enerji Bakanı Taner Yıldız ‘Trafoya kedi girdi, o yüzden elektrikler kesildi’ dedi. Halbuki, Keban Barajı’na bile kedi girse, bu kadar çok sayıda şehirde aynı anda elektrik kesilmezdi!” İkinci örnek Mustafa Hoş’un 7. baskısı Ocak 2015 tarihli

76 Haziran Mart

2015

“Big Boss” kitabından: “25 Mart 2014. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız: ‘Bu yerel seçimlerde pek çok dedikodu çıkabilir, bunlara vatandaşımız aldırış etmesin. Elektrikle, enerjiyle alakalı herhangi bir kesinti hamdolsun öngörmüyoruz. 1 Nisan 2014. Enerji Bakanı Taner Yıldız: ‘Arkadaşlar espri olarak kabul etmeyin lütfen. Bir trafo merkezine kedi girdi ve kısa devre yaptı. Yaklaşık 3,5-4 metreden atlayan bir kedi bunu yapabiliyor. Bu geçen ay da seçim öncesinde de olmuştu. Bunu seçime bağlamak yanlış.’ Seçim günü ve sonrasında medyada tam anlamıyla ‘karanlık seçim’in karartması vardı. Kesintilerin nerede nasıl olduğu (trafo kedisinin marifeti dışında) medyada neredeyse hiç yer almıyordu. Sosyal medya da yasaklıydı. YouTube, Twitter yasaklanmış olsa da merkez medyanın ‘karartması’ biraz aydınlanabiliyordu. İstanbul’da en az 14 ayrı yerde, Gaziantep, Bitlis, Mardin, Şanlıurfa, Eskişehir, Ankara, Antakya ve Aksaray’da da elektrikler (özellikle geceye isabet eden seçim sonu sayım aşamasında) kesilmişti.” 1 Nisan’da (2015) “1 Nisan şakası” gibi Sözcü gazetesinin kapağında ampul patlatan minik kedi karikatüründen söz etmeden geçemeyeceğim. Karikatürün alt yazısı “Kedi, antreman yaptı”. “Trafo Kedimiz” konusunda söz etmeden geçemeyeceğim bir haber yine aynı gazetede. Haberin başlığı “Yüksek Seçim Kurulu’ndan Ciddiyetsiz Açıklama: TRAFOLARDAKİ TÜM KEDİLERİ TOPLADIK.” Ve “Trafo Kedimiz” sonunda seçim aşamasında bu kez ana muhalefet partisinin “Reklam Kedisi” olup çıktı. Haber yine aynı gazeteden (14 Nisan 2015): “Seçimde trafoya giren kedi CHP’nin reklam yıldızı

SEÇİMLERDE OYLARDA HİLE YAPILMASINA MÜSAİT ORTAM HAZIRLAYAN EŞZAMANLI ELEKTRİK KESİNTİLERİ İÇİN EN BAŞTA ENERJİ BAKANI OLMAK ÜZERE YETKİLİLER TRAFO KEDİSİ DIŞINDA KABAHATLİ GÖSTERMEDİLERİNE/GÖSTEREMEDİKLERİNE GÖRE TÜM ÜLKEYE YAYILAN BU MARİFETİ, TRAFO KEDİLERİ YA DA ELEKTRİK KEDİLERİ’NİN İŞLEDİĞİNE BİZ VATANDAŞLAR İNANMAK, BU HİLEYİ GÖZÜMÜZÜN İÇİNE BAKARAK PERVASIZCA YAPANLARIN YAPTIRIMSIZ KALMASINA YİNE BİZ VATANDAŞLAR KATLANMAK ZORUNDA MIYIZ? oldu”. Reklam afişinde ‘Milletçe Alkışlıyoruz!’ sloganı altında alkışlarla trafo kabinine yürüyen sarman kedi. 2015 Milletvekili Genel Seçiminden üç gün önce veterinerlerin kedilere “Trafolara girmeyin” çağrısı da esprili olduğu kadar anlamlıydı. Veterinerler kedilere, “Sizi çok sevdiğimiz için bu mesleği seçtik. Gece gündüz demeden her ihtiyaç duyduğunuzda yanınızda olduk. Sizi uyarıyoruz. Bu ülkenin geleceğini belirleyecek bu önemli seçimde kardeşçe, birlikte yaşam ve refah umuduyla oy kullanacak milyonları hayal kırıklığına uğratacak, yurttaşları karanlığa gömecek işler yapmayın. Trafolardan uzak durun… Yarın, aşı vaktim geldi, hastalandım, yavrulayacağım diyerek miyav miyav kapımıza geldiğinizde mahcup olmayın” mesajını göndermekten kendilerini alamıyor.1 Aynı gazetenin magazin ekindeki köşesinde Rahşan Gülşan tarafından da aynı konu “Ayağınızı denk alın minnoşlar!” başlığında işlenmiş bulunuyor. 6 Haziran’da Gırgır mizah dergisinin kapağını “Ee?! Görüşmeyeli nasılsınız bakalım?!” diyerek trafo kapısı önünden bakan üç “hain bakışlı” kedi karikatürü süslüyordu. 7 Haziran seçim günü Sözcü gazetesi ilk sayfasını oluşturan da, seçim 2015 seçim sandığı etrafında toplanmış 10’dan fazla kedi karikatürü ile birlikte ilginç esprili “Kedilere çağrı” manşetiydi. Daha neler neler, ne kediler… Evimizin sevimli aile ferdi sarman, beyaz, duman ya da tekir kedimiz, işi enerjiyi yönetmekten ibaret olan bakanın seçim geceleri elektrik kesilmelerine bahane üretmek adına içine farenin zor gireceği kilitli trafo kabinlerine kendisini sokmasıyla medya ve edebiyat dünyamızın vazgeçilmezleri arasına girerek tarih yazıyor. 7 Haziran (2015) seçimlerinde medyada kedilerle ilgili bir habere rastlamamamız sevindirici olduğu kadar düşündürücüdür. Kedilerimizin, YSK’nu bilemem ama özellikle veterinerlerin uyarısını dikkate aldıkları ve “harakiri kedileri”ni uyardıkları anlaşılıyor. 31 Mart Türkiye Elektrik Sistemi çökmesinde Enerji toplumu ile ilgisi olmayan bir apartman komşum, Ankara’da gün boyu tam sekiz saat karanlıkta kaldığımız olayda kedilerin rolünün olup olmadığını esprili biçimde bana sormuştu. Aynı espriyle yanıtlamıştım: “Kedilerimiz trafolara girmekle sevenlerini üzdükleri için çok mahcuplar, daha büyük elektrik kesilmesine yol açan son olayda elektrik kablolarından bile uzak durduklarını sanıyorum”. Kedilerimizin yaşamımıza bir de bu yönden ne denli girdiklerini görebiliyor musunuz? Keşke masumiyetlerinin zedelenmesine yol açan 1 Sözcü gazetesi, 4 Haziran 2015

böyle bir olayla girmeselerdi, daha doğrusu böyle sokulmasalardı. ENERJİ’Yİ KEDİLER Mİ YÖNETİYOR? Mustafa Hoş’un kitabındaki bilgiyi, İstanbul dışındaki illerde seçimlerin sayım gecesi elektriğin sadece birer yerde kesildiğini varsayarak doğru kabul edersek o gece 20 küsur yerde neredeyse aynı anda elektriklerin kesildiği gerçeği ile karşılaşıyoruz. Oylarda tartışmasız iktidar partisi yandaşları tarafından hile yapılmasına “müsait” ortam hazırlayan bu önemli eşzamanlı elektrik kesintileri için en başta Enerji Bakanı olmak üzere yetkililer “Trafo Kedisi” dışında kabahatli göstermediklerine/ gösteremediklerine göre tüm ülkeye yayılan bu marifeti “Trafo Kedileri” ya da “Elektrik Kedileri”nin işlediğine biz vatandaşların elinden inanmaktan, bu hileyi gözümüzün içine baka baka pervasızca yapanların yaptırımsız kalmasına yine biz vatandaşların elinden katlanmaktan başka başka bir şey gelmemesi mi gerekiyor? O zaman şu yaşamsal sorular yanıtsız kalıyor: Bir: Türkiye’deki sokak ya da ev kedileri, seçimin geceye isabet eden sayım aşamasını nasıl bildiler ki, 20’si, 30’u, 40’ı üstelik farklı yörelerde yaklaşık aynı zamanlama ile kilit altında olması gereken trafo kabinlerine girmeyi, enerjili baralara intihar tırmanması yapmayı becerebildiler? Bu kadar rastlantı olabilir mi? İki: Aynı evcil ve evcil olmayan kediler seçim yapılmayan yılın kalan 364 gününde aynı trafo kabinlerine girmeyi neden düşünmezler ya da ille de seçim gününün sayım saatlerinde canlarına kıymayı kafalarına koymuşlarsa, yılın seçim yapılan gününü ve sayım saatini kimden nasıl öğrenirler? Üçüncü ve en yaşamsal sorumuz: Çok sevdiğimiz kedilerimiz farklı yerlerde oldukları halde yaklaşık aynı zaman diliminde niçin durduk yerde toplu olarak intihar etmek isterler. Bunlar ABD’deki birtakım tarikat mensuplarının yaptığına özeniyorlarsa, genellikle geçmişte kalmış bu tür haberleri nereden alıyorlar, medyayı mı takip ediyorlar, ansiklopedi mi karıştırıyorlar, internete mi giriyorlar? Bu denli akıl ve beceri isteyen işleri başaracak kapasiteleri söz konusu iken, durduk yerde canlarına kıyacak kadar (argo tabiriyle) keriz mi bu kediler? * Ve sonuncusu, ben komşuma esprisini yapmıştım ama gerçekten kedilerimiz trafolara girmekle bizi, kedisevenleri üzdükleri, sevgimizi, desteğimizi yitirmekten korktukları için mi bu seçimlerde ortalıkta gözükmediler?

77 Haziran Mart

2015

KEDİYLE KANDIRILAN KERİZLER yetkilisi ve sorumlusu olduğunu açıklayan sözleriyle Konuyu bu denli esprili, aslında acıklı hale getirenler ortaya koymuş bulunuyor. öte yandan milleti kolayca kandırılabildiklerini sanan ÇALINANIN BEDELİNİ ÖDEYEN KERİZLER kimileri, tanım yerinde hepimizi “keriz” yerine koymuş Enerji’nin ve özellikle elektriğin yönetilemediğine tek olmadılar mı? Doğrudan ülkemizde Enerji Sektörü’nü örnek “Elektrik Kedisi” olsa iyi. Gündemde bir değil yönetme görevlilerinin, sırf seçim dönemindeki şaibeleri birçok yazıya konu olacak kadar kötü örnek var. Şu örtbas etmek adına bu ciddiyetten uzak durumun Güneydoğu ve Doğu yörelerimizde yaygın Elektrik sorumluları olduklarını unutmamız olanaklı değil. Zaten Kaçak kullanım bedelinin, daha açık anlatımla “çalınan oy sayım aşamasında elektriklerin bu şekilde yaygın elektrik” bedelinin yıllardır diğer yörelerdeki biz olarak kesilmesinin oy hilelerine ortam hazırlayan vatandaşlara metazori (rızamız olmadan) ödetilmesi eylemlerden sadece biri olduğu çok açık. Daha pek çok konusuna gelelim. Yıllardır sürdürülen bu çarpık, fiili ve sanal hile yönteminin olduğunu ve uygulandığını haksız, adaletsiz, insan haklarına aykırı uygulamanın işin uzmanları sayıp döküyor. Konunun bu bölümü tez elden kaldırılması gerekir değil mi? Ne gezer? mektubumuz konusuna girmediği için geçiyorum. Medyada yeterince yer bulan bir konu olduğu için İşin esprisi bir yana konuya, aykırı amacın kendisini ele bilgilenmek adına güncel basılı yayınlara başvuralım. verdiği yönden bakılırsa ülkemizde Enerji’nin (iyiden Bu yılın başlarında medyada yeniden gündem vazgeçtik) yönetilmediği ortaya çıkıyor. Kedilerin oluşturan konuyla ilgili olarak hiç çaba sarf etmeden rol çaldığı seçim öncesi Enerji bakanı: “Elektrikle, bir çırpıda 10’un üzerinde haber ve köşe yazısı elime enerjiyle alakalı herhangi bir kesinti öngörmediğini, geçebildi. Bu konuda en kapsamlı köşe yazılarını bunun ötesinin dedikodu olduğunu, dedikodulara itibar Sözcü gazetesi köşe yazarlarının yazdığını görüyoruz. edilmemesini” biz vatandaşlarına Bu haber ve köşe yazılarının tavsiye ve telkin ediyor. Birkaç gün bir bölümünü kronolojik sıra ile DİCLE BÖLGESİNDE DIŞ sonra seçim sürecinde ise “Daha mektubumuza yansıtırsak Necati YÜZEYİ ARI PETEĞİNİ ANDIRAN önce de olduğu gibi trafolara kedi Doğru’nun daha 4 Ocak’ta ONLARCA KLİMAYLA SARILMIŞ girerek intihar ederken elektrikleri “Kayıp Kaçak” başlıklı köşe APARTMANLAR MI İSTERSİNİZ? de kesiyor” diyebiliyor. O zaman yazısında “Adana’da bir vatandaş GECEKONDUDA BİLE BİRDEN insanın aklına ister istemez şu çıktı. Dava açtı. Kazandı. Üst FAZLA KLİMA GÖRÜNTÜSÜ geliyor: “Enerjimizi/ Elektriğimizi mahkeme onayladı. ‘Elektrik MÜ İSTERSİNİZ? TOPRAK kediler mi yönetip yönlendiriyor?” kayıp ve kaçak bedelleri AĞALARININ BİNLERCE Bu soruyu sormakta çok haklıyız. faturalara yansıtılamaz. DÖNÜM TARLALARINI Çünkü daha önce de değerli Prof. Son 10 yıl yansıtılıp haksız SULAMAK İÇİN KURDUKLARI Dr. Osman Sevaioğlu’dan (ODTÜ) ve hukuksuz alınan paralar GÜÇLÜ ELEKTROPOMPALAR MI ufak tefek eklentiler yaparak soygun sayılır. Vatandaşa geri İSTERSİNİZ? HEPSİ DE KAÇAK alıntıladığım gibi: “34,5/0,4 kV ödenir’ kararı çıktı. ELEKTRİK‘LE ÇALIŞIYOR trafo kabinin her tarafı kapalıdır. Şimdi ne yapıyorlar? Vatandaş Çatısında kedi girecek delik dilekçe yazacakmış. Dava olmayan, çatısı akmayan, kapıları açacakmış. Aracı avukatlar kilitli, bu kapılarda kedilerin giremeyeceği iki santimetre türeyecek. Yüz binlerce dilekçe. Yüz binlerce dava. açıklıkta havalandırma jaluzileri bulunan bir yerdir. Yaşlı, genç, ev kadını, emekli, zamanı olan olmayan Bu kabine ancak kilitli kapısı açılıp içeri bir kedi mahkemelere koşacak. Dilekçe yağdıracak. Dava takip bırakılmadıysa kedi filan giremez. Eğer böyle yapılırsa edecek. Mahkeme kovalayacak. içeri bırakılan kedi, enerjili olduğunu bilemeyeceği Bu dürüst iktidar(!) iki satır yasa çıkartmıyor. baralara tırmanır ve olan kediye olur. Kedi telef olurken Milletin A..a koyan özel şirket sahibine ve diğer 17’sine kabinde ve bu kabinden elektrik alan tüm şebekede dönüp ‘Mahkemeye gerek yok. Dilekçenin önemi enerji sıfır olur. Dolayısıyla o yörede yaşayanlar bir süre var. Ödeyin vatandaşın parasını!’ diyemiyor. Size karanlıkta kalırken olayımızda oy hilekârlarının istediği haber vereyim. Ankara’da kayıp-kaçak bedelini yeniden ortam oluşur.” vatandaşa yükleyecek hazırlık yapılıyor” dediğini Özellikle seçimlerin oy sayımı gibi en kritik görüyoruz. durumlarında elektriğin kesilmesinin, bunun çok Yazar Doğru duyumunda haklı çıkıyor ve bu haklılığını yerde yaklaşık aynı zamanlama ile yaşanmasının, 31 Ocak’ta köşesinde “Kayıp Kaçak! Donsuz Bacak” son seçimde yinelenmese de, bundan sonra başlıklı yazısına taşıyor. yinelenmeyeceğinin garantisi olmayan bu tür olayların “Enerji Bakanı 15 maddelik tasarı hazırlattı. Başbakan sorumlusu kim ya da kimlerdir? Birinci derecede Enerji tasarıyı Meclis’e gönderdi. Yeniden milletvekili Bakanlığı ve Bakanı değil midir? Elektrik dağıtım seçilme listelerine girebilmek için partili milletvekilleri şebekelerinin yönetimi kamuda da olsa özel sektörde parmaklarını kaldıracaklar. Tasarı oylanacak. Yasa de olsa bu değişmiyor. Zaten bu sorumluluğu taşıdığını çıkacak. Yasa Ak-saray’a gelecek. Saray Onaylayacak. Enerji Bakanı seçim öncesi ve sonrası konunun sahibi, Yargıcın ‘Elektrik abonesi vatandaşlardan haksızca

78 Haziran Şubat

2015

alınan kayıp-kaçak bedelleri geri ödenmelidir’ kararı karartılacak, sulandırılacak. Kayıp-kaçak bedeli Elektrik tüketicisi vatandaşa yeniden fatura edilecek. 2006-2014 yılları arasında vatandaşın faturasına yansıtılarak ondan kayıp-kaçak bedeli olarak alınan para 33 milyar TL tutuyor. Dava açıldı. Yargıç karar verdi. Bu para haksızdır. Gasptır. Hırsızlıktır. Geri ödenmelidir. ‘Bu kadar parayı vatandaşa geri öderlerse Elektrik dağıtım şirketleri iflas eder. Hizmet aksar’ gerekçesiyle tasarı hazırlandı. Oysa Elektrik dağıtımı devlet imtiyazından alınıp özel sektör şirketine verilirken ihale dosyalarına ‘Kayıp-kaçak bedeli Elektrik abonesi vatandaştan tahsil edilemez’ maddesi konmuştu. Bu koşulla özelleştirme yapılmıştı. Ankara’da saray var. Hukuk, adalet yok. Vatandaş sahipsiz. Arkasız, çıplak. Kayıp-kaçak, donsuz bacak.” 20 Mart’ta konuyu Emin Çölaşan “Uyanıkların parasını ödeyen biz kerizler” başlığı ile köşesine aldı. “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da hemen herkes bol kepçe Elektrik kullanıyor. Evler ve işyerleri Elektrik’le ısıtılıyor ve serinletiliyor. Sıcak su için elektrikli ısıtıcılar kullanılıyor. Yataklara Elektrik’li battaniyeler seriliyor. Ampuller sabaha kadar yanık bırakılıyor. Mutfaklarda tüp gazlı değil Elektrik’li fırın tercih ediliyor. Tarlalar büyük güçte Elektrikli pompalarla sulanıyor. Türkiye’de yaklaşık 37 milyon Elektrik abonesi var. Nüfusumuzun yarısı. Bunların çoğu Elektrik faturalarını düzenli olarak ödeyen ‘kerizler!’. Tahminlere göre içlerinde 5 milyona yakın ‘uyanık’ var. Meclis’e yeni bir yasa tasarısı gönderildi. Bu tasarı önümüzdeki günlerde AKP’li kelle çoğunluğu tarafından kabul edildikten sonra şunlar olacak. Yargı kararları geçersiz sayılacak. Vatandaşın dava açma hakkı elinden alınmış olacak. Kayıp-kaçak bedeli yasal hale getirilmiş olacak ve faturalara yansıtılacak. Hükümet işin kolayını bulmuş, uyanıkların ve hırsızların üzerine gitmek yerine onların tüm yükünü biz kerizlere bindiriyor. Hırsızların ödemediğini gözümüzün yaşına bakmadan yasa zoruyla bizden tahsil edecekler. İşin ilginç yanı bizim gibi kerizlerin çoğu da seçim zamanı gidip oylarını bu haksızlığı yapanlara vermeye devam edecek.” Yazar Rahmi Turan Sözcü’de 25 Mart’ta köşesinde “Dürüst Vatandaşa Ceza!” başlığı ile yeni yasa müjdesini(!) veriyordu. “Vatandaşın Elektrik faturaları her geçen gün büyüyor. Kazık üstüne kazık geliyor! Nedir bu milletin günahı? Elektrik Piyasası Yasası’nda değişiklik yapılmasına ilişkin Yasa Meclis’te. AKP’lilerin oylarıyla kabul edilecek. Kayıp-kaçak elektriğin bedeli dürüst abonelerin faturalarına yansıyacak. İktidardaki partinin adı Adalet ve Kalkınma Partisi. Hani, nerede adalet?” Konumuza son noktayı 26 Mart’taki “Kayıp-kaçak davasının gerçeği” başlıklı köşe yazısı ile Ege Cansen şimdilik koymuş bulunuyor. “Bugüne kadar yapılan 18 Elektrik Dağıtım şirketi özelleştirmesinden

devletin kasasına 12,7 milyar dolar (ortalama 1 dolar=1,7 TL kuru ile) 22 milyar TL girmiş. Dağıtım şirketlerine açılabilecek ‘haksız tahsilatın iadesi’ davalarının toplamı kabaca 35 milyar TL. Bu meblağı özel şirketler gerçekten ödeyemez. Çünkü ihaleyi almak için devlete ‘nasıl olsa bunu halkın sırtından çıkarırız’ diye büyük bedeller ödemişlerdi. Nitekim çıkarmışlardır da. AKP Bakanları da ihaleler sonuçlandıkça ‘Hazinenin kasası para doldu, böylece iç borç azaldı’ diye halka fos müjdeler vermişlerdi. Meğer iç borçları müteahhide satmışlar.” Sözcü gazetesinin 22 Mart tarihli basımında “Bu savurganlığı vatandaş ödeyecek. İşte Can Yakan Fotoğraflar” başlıklı haber, posta kutusuna bırakılan Elektrik faturasını, üzerinde yasal dahil ne kadar manipülasyon yapılırsa yapılsın dürüstçe ödeyen vatandaşımıza ne denli haksızlık yapıldığının en açık fotoğrafını oluşturuyor. Dicle bölgesinde dış yüzeyi arı peteğini andıran onlarca klimayla sarılmış apartmanlar mı istersiniz? Gecekonduda bile birden fazla klima görüntüsü mü istersiniz? Toprak ağalarının binlerce dönüm tarlalarını sulamak için kurdukları güçlü elektropompalar mı istersiniz? Hepsi kaçak elektrikle çalışıyor. “Türkiye genelinde konutlara aylık ortalama 43 TL Elektrik faturası geldiği, kaçak kullananlar dışındaki abonelerin bu meblağın 42 TL’nı ödediği, buna karşılık kaçağın yoğun olduğu Dicle Elektrik bölgesinde faturaların 222 TL ortalamaya geldiği, bunun da oradaki aboneler tarafından ödenmediği, bu ödemenin faturasının elektrik faturasını dürüstçe ödeyen halk çoğunluğuna, mahkemeye başvurmalarının önü de kesilerek yasayla yüklenmek istendiği” haberde yer alıyor. Türkiye’de hemen tüm hizmet sektörleri gibi Enerji/ Elektrik Sektörü de son 13 yılda işte böyle yönetilmek istenmiş ve yönetilmiş bulunuyor. Son seçimde oranı yüzde ellinin altına düşmüşse de halkımızın bir bölümünün, yenilen çok sayıda kazık arasında elektrikte çok bariz hale gelen keriz yerine konulduğunun hâlâ farkında olmadığı gerçeğini yaşamakta olduğumuz sizi de şaşırtmıyor mu? * Keriz’in Türkçe Sözlük’te argo bir kelime olarak verilen anlamı: Kolayca kandırılabilen, aptal, saf kimse. Kerize getirmek: Hileyle kandırmak, aldatmak.

79 Haziran

2015

ELEKTRİKTARİHİNdEYOLCULUK OSMAN BAHADIR

Emile Lacoine’ın Elektrik Tarihimizdeki Yeri Osmanlı ülkesinde elektriğe ilişkin bilgiler ilk kez 19. yüzyılın ilk yarısında yayınlanma imkanı bulmuştu. Başhoca İshak Efendi 1934 yılında Mecmua-i Ulum-i Riyaziye adlı eserinde elektrik hakkında bilgiler vermişti. Elektriğin ülkemizdeki ilk teknolojik uygulamaları ise telgrafın gelişiyle olmuştur. İlk telgraf 1854 yılında çekildi. İlk telgraf hattı İstanbul ile Edirne arasında çekilmişti. 19. yüzyılın ikinci yarısında özellikle de bu yüzyılın son çeyreğinde elektrikle ilgili birçok gelişme yaşandı. Osmanlılarda 19. yüzyılın son çeyreğinde elektrikle ilgili bilgilerin gerek eğitim konusu olmasında, gerekse elektriğin pratikteki kullanımının yaygınlaşmasında Fransız elektrik mühendisi Emile Lacoine’ın çok büyük bir rolü olmuştur. Emile Lacoine (1835 - 1899), Süveyş Kanalı’nda bir görev alarak Mısır’a gitmek için geldiği İstanbul’da aldığı bir teklif nedeniyle bu şehirde kalmış ve uzun süre Telgraf Fen İşleri’ni idare etmiştir. Bu çalışmaları sırasında hükümete elektrik konusunda danışmanlık yapmış ve ayrıca Nazır İzzet Efendi’nin de teşvikiyle Darüşşafaka Lisesi’nin eğitim programına 1880 yılında telgrafçılık dersini koydurtmuştur. Böylece bu gelişmeden hem Darüşşafaka mezunlarının, hem de Telgraf Nezareti’nin ve hükümetin yararlanmasını sağlamıştır. Kendisi de Darüşşafaka Cemiyeti üyelerinden olan Telgraf ve Posta Nazırı İzzet Efendi, Darüşşafaka mezunlarını telgrafhaneye almaya teşvik etmiş ve telgraf işlerine gereken fen memurluğu için bu mezunlardan bir kontenjan ayırtmıştır. Emile Lacoine, telgrafçılık bilgisiyle alet ve teçhizatının tariflerini içeren Fransızca kaleme aldığı bir kitap yazmış ve satışından elde edilen geliri okula bağışladığı bu kitabı derslerinde temel almıştır (Lacoine’ın bu kitabını, Mehmed Raif Efendi, Mebahis-i Telgraf adıyla Türkçeye tercüme etmiştir. Bu tercümeden dolayı da

80 Haziran

2015

hükümet tarafından nişanla taltif edilmiştir. Mehmed Raif Efendi’nin tercüme etmiş olduğu eser, bir mukaddime (giriş) ile başlamakta ve telgrafın kısa bir tarihi, elektrik kuvvetinin meydana gelişi, volta pilinde hasıl olan kimyevi tesirler, çeşitli piller, pillerin tanzim şekillerine dair kaideler, basit cisimler, pillerin kullanımları, mıknatıs, mıknatıs elektriği, gram makinesi, kablolar, telgraf direkleri, direklerin seçimi, hatların muhafazası konularını işlemektedir. 1883’te basılan bu çeviri eser 482 sayfadır). Lacoine, 1895 yılında da “Elektriğin Memleketimizdeki Tatbikatı” başlıklı bir makale yayınladı. Bu makale, Tercüman-ı Hakikat ve Musavver Servet-i Fünun gazetelerinin özel sayısı olarak yayınlanan dergide (s.38-40) yer aldı. A. Haydar’ın Fransızcadan Osmanlıcaya çevirdiği bu önemli yazı, Osmanlı ülkesindeki erken dönem elektrik uygulamaları hakkında bilgi veren ender kaynaklardan biridir (Bu makaleyi dergimizin Nisan 2013 tarihli 287. sayısında yayınlamıştık). 1880 yılında denizaltı kablolarının korunması ve diğer genel elektrik işleri konusunda Paris’te toplanan uluslararası kongreye Lacoine delege olarak tayin edildi. Emile Lacoine, resimlerin telgraf aracılığıyla nakledilmesi meselesiyle ilk uğraşanlardan biridir. Fen kalemi Müdürü iken icat ettiği birçok yeni alet, 1883 yılında Viyana’da toplanan Umumi Sergi’de teşhir olunmuş ve bu yenilikleri sağlayan telgraf idaresi ile fabrikası bu yüzden iftihar verici bir diploma elde etmiştir. Viyana Umumi Sergisi’nde teşhir edilen Dersaadet (istanbul) elektrik ürünleri büyük bir takdir toplamış ve Osmanlı delegesi Emile Lacoine, Fen Komisyonu ikinci başkanlığına ve daha sonra da Beşinci Şube başkanlığına seçilerek Avusturya Hükümeti tarafından François-Joseph Nişanı’nın ikinci derecesine layık görülmüştür (Mehmed Raif Efendi de aynı nişanın

üçüncü derecesiyle onurlandırılmıştı). Emile Lacoine, 1886 yılında Raif Efendiyle beraber ve telgrafhane işçilerinin çalışmasıyla Saray için bir elektrikli sandal yaptırdı. Ayrıca Saray’ın birçok salonu elektrikle aydınlatıldı. Lacoine 1877’de kendisinin yaptığı telefon makinesini, çektiği kısa hat üzerinde başarıyla kullanmıştı. Ancak daha sonra bu konuda destek görmemiş ve girişimi yarım kalmıştır. E. Lacoine, daha sonra Osmanlı Telgraf Fabrikası’nın kurulmasına da katkıda bulunmuş olmakla birlikte burada geliştirdiği elektrikli cihazlar hiçbir zaman ilgililerin dikkatini çekmemişti. Geliştirdiği elektrikli deniz fenerini de İstanbul Boğazı’na yerleştirmek istemiş, ancak “yeterli düzenleme yok” denilerek buna karşı çıkılmıştır. Bu girişiminin sonuçsuz kalması üzerine Lacoine bu icadının lisansını Fransızlara satmak zorunda kalmıştır. 1892 yılında Posta ve Telgraf nezareti Fen Müşavirliği görevinde bulunan Lacoine, 1897 yılında da aynı görevini sürdürüyordu. Bahr-i Sefid (Çanakkale) Boğazı’nda kurulacak torpidoların mevkilerini aydınlatacak fenerlerin yerlerini tespit için bir heyetle birlikte (Mehmed Raif Efendi de bu heyette yer alıyordu) Çanakkale’ye gönderilmişti (Lacoine, astronomiye olan ilgisi nedeniyle, Beyoğlu’nda Mösyö Coumbary’nin yönetimindeki Rasathanei Amire’de gökyüzü incelemeleriyle de meşgul olmuştu. Daha sonraki yıllarda Salih Zeki Bey’in Rasathane-i Amire müdürlüğünden Darülfünun Umum Müdürlüğü’ne atanması üzerine, Katip Bedii Bey, Rasathaneyi, Maçka’daki Topçu Okulu karşısındaki Telgrafhane’de Emile Lacoine’ın sismograflarının bulunduğu odaya nakletmişti). Emile Lacoine, 1899 yılında geçirdiği bir apandisit ameliyatı sonucunda vefat etti. Emile Lacoine, sadece teknoloji yaratma ve yönetme etkinlikleriyle yetinmemiş, yetenekli öğrencilerin elektrik alanında eğitilmeleri konusuyla da yakından ilgilenmiştir. Darüşşafaka Lisesi’nin yetenekli öğrencileri mezun olduktan sonra Fransa’ya burslu olarak gönderiliyorlar ve bu öğrenciler iki yıl öğrenim gördükten sonra telgraf mühendisliği diplomasını almış olarak ülkelerine dönüyorlardı. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılın son çeyreğindeki elektrik eğitimi ve teknolojisi tarihi, Emile Lacoine’ın parlak öncü çalışmalarından ayrı olarak düşünülemez. Onun bu alandaki kalıcı katkıları olmasaydı, Cumhuriyet’in ilk elektrifikasyon çalışmalarını yürüten mühendisler kadrosunun varlığı da düşünülemezdi. Yararlanılan Kaynaklar:

Osmanlı Tabii ve Tatbiki Bilimler Literatürü Tarihi (Ed: E. İhsanoğlu), I. Cilt, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul, 2006. “Rasathane-i Amire”, Prof. Dr. Muammer Dizer, Bilim Tarihi, Sayı 16, Şubat 1993, s. 10.

81 Mayıs

2015

BİLİRKİŞİ RAPORLARI prof. dr. OSMAN SEVAİOĞLU’nun arşivinden

EDAŞ, haksız tahsil ettiği, Perakende Satış Hizmet Bedelini geri ödemeli BİLİRKİŞİ KURULU RAPORU ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE DAVACI: GIDA SAN A.Ş DAVALI: ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş T. KONUSU: ALACAK DAVANIN ÖZETİ : I- İDDİA : Davacı taraf vekili, müvekkilinin, , İzmir yolu üzerinde TTK hükümlerine göre kurulu bir ticari işletme, davalının ise elektrik dağıtım şirketi olduğunu; davalının, yaptığı hizmetlere karşılık yasa ve yönetmeliklere göre tahakkuk ettirilen enerji bedeli yanında hizmet bedelleri aldığını; taraflar arasında buna ilişkin abonelik sözleşmesi bulunduğunu; davalının, EPDK’nın 875 sayılı kararına göre, 01.09.2006 ile 31.12.2010 dönemi içinde PSHB (Perakende satış hizmet bedeli-sayaç okuma bedeli) tüketilen kWh başına nispi olarak tahakkuk ettirerek tahsil ettiğini; oysa Danıştay 13. Dairesi’nin, davalı idarenin dayanak gösterdiği EPDK’nın 875 sayılı kararının, 06.04.2011 tarih ve 2008/2695 E. 2011/1368 K. sayılı ilamı ile, sayaç okuma ve faturalama hizmetlerine ilişkin maliyetlerin, abone grubuna ve tüketilen enerji miktarına göre değişiklik gösterecek maliyetler olmadığı ve bu nedenle abone başına sabit ücret uygulanması gerektiği gerekçesi ile iptaline karar verdiğini; sonuçta davalının tahsil ettiği sayaç okuma bedelinin dayanağı kalmadığını; bu nedenle davalının haksız olarak aldığı paraların iadesi için işbu davanın ikamesinin zorunlu olduğunu belirterek, -fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla- PSHB olarak fazladan ödenen 10.000 TL ile bu nedenle ödenen KDV’nin, ödeme tarihlerinden itibaren ticari avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemektedir. II- SAVUNMA: Davalı vekilinin cevap dilekçesinde; müvekkili şirketin, diğer tüm ülke çapındaki elektrik dağıtım şirketleri gibi EPDK tarafından belirlenen

82 Haziran

2015

Tarife ve Yönetmelikler kapsamında iş gördüğünü ve EPDK kararları dışına çıkamadığını; söz konusu durumla ilgili 24.08.2006 tarih ve 875 sayılı EPDK kararı ile “20 Dağıtım Şirketi için Gelir Gereksinimi ve Tarife Metodolojisi” ve “20 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulama Usul ve Esasları”nın belirlendiğini; Tarife Metodolojisi I. Bölüm D bendinde Perakende Satış Hizmeti Tarifesi “Perakende Satış Hizmeti tarifesinin belirlenmesinde mevcut aktif enerji kullanımı yerine abone başına fiyatlandırmanın, Perakende Satış Hizmeti ile ilgili endeks okuma faturalandırma vb. abone hizmetleri gibi faaliyetlerin maliyetinin ilgili mevzuatta da belirtildiği üzere abone başına sabit bir ücret olarak yansıtılması kabul edilmiştir” denildiğini; ancak 24.05.2006 tarih, 26177 sayılı RG’de yayımlanan 10.05.2006 tarihli 5496 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na eklenen geçici 9. maddesi çerçevesinde geçiş dönemi tarifelerinin belirlendiğini; bu kapsamda 01.01.2007-31.12.2010 tarihleri arası geçiş dönemi belirleneceği 20 Dağıtım Şirketi için Gelir Gereksinimi Hesaplanması ve Tarife Metodolojisi’nin II. Bölümünde ayrıca açıklandığını; tarife Metodolojisi’nin 2-B maddesinde “Perakende Satış Hizmeti Tarifesinin Hesaplanması Değişikliği : Geçiş dönemi süresince perakende hizmetler bedeli iletime doğrudan bağlı aboneler haricindeki tüm abone grupları için aşağıdaki şekilde uygulanacaktır. I. Bölümde olduğu gibi verimlilik uygulanmamış PSH İşletme giderleri direkt olarak PSH Gelir Tavanı olarak belirlenmektedir. 1. Bölümde abone başına sabit bir ücret olarak belirlenen PSH tarifesi, geçiş döneminde tüketici tarifelerinin dengelenmesi bakımından kWh

bazında belirlenmiştir” denildiğini; bu esaslar dahilinde geçiş döneminde esas alınacak olan PSH bedeli “21 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulama Usul ve esasları’nda ayrıca tanımlandığını; 21 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulama Usul ve Esasları madde 14’de “14) Perakende Satış Hizmet Bedeli: Perakende Satış Hizmeti verilen tüm kullanıcılara, kWh bazında belirlenen perakende satış hizmet bedeli uygulanır” hükmünün yer aldığını; 09.07.2008 tarihli ve 5784 sayılı Kanun ile Kanun’un geçici 9. maddesinin değiştirildiğini, bu değişiklikle, 01.01.2011 (dahil) ile 31.12.2012 (dahil) arasında dağıtım şirketlerince subvansiyon uygulanacağı ve ulusal tarifenin EPDK tarafından hazırlanacağı hususunun hüküm altına alındığını; müvekkili şirket EDAŞ’ın bu EPDK tarafından belirlenen mevzuat kapsamının dışına çıkma gibi bir durumu söz konusu olamayacağını; kaldı ki tüm ülke genelinde bu uygulamanın, bu kapsamda yapılmakta olup söz konusu uygulamanın da yasal dayanağı mevcut ve hukuka uygun olduğunu belirterek, davanın reddini istemektedir. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME 1-) Davalı tarafın kWh bazında belirlenen perakende satış hizmeti bedeli uygulamasının dayanağı olarak gösterilen EPDK’nın 875 sayılı Kurul Kararı’nın Danıştay 13. Dairesi tarafından iptali üzerine, davacı taraf bu uygulamanın dayanaksız kaldığını ileri sürerek, söz konusu uygulama dolayısıyla fazladan ödemiş olduğu bedelin davalıdan faiziyle birlikte tahsili talebiyle işbu davayı açmıştır. Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından, kWh bazında belirlenen perakende satış hizmeti bedeli uygulamasının sona erdirilmesi ve perakende satış hizmet bedelinin mevzuata uygun olarak belirlenerek uygulama yapılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 2073 sayılı işlemin ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 875 sayılı kararı ile belirlenen Geçiş Dönemi Tarife Uygulamaları başlıklı II. Bölümün (B) bendinin iptali istemiyle açtığı davada; Danıştay 13. Dairesi 06.04.2001 tarih ve 2008/2695 E., 2011/1368 K. sayılı kararı ile, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 875 sayılı kararı ile belirlenen Geçiş Dönemi Tarife Uygulamaları başlıklı II. Bölümün (B) bendinin ve başvurunun reddine ilişkin 2073 sayılı işlemin iptaline karar vermiştir. Danıştay 13. Dairesi’nin kararının gerekçesinde; sayaç okuma ve faturalama hizmetlerine ilişkin maliyetlerin, abone grubuna ve tüketilen enerji miktarına göre değişiklik gösterecek maliyetler olmadığı ve bu nedenle abone başına sabit bir ücret olarak uygulanması gerektiğinin ortada olduğu ifade edilmiştir. İptal edilen karar, davacıdan başka kişileri de ilgilendirecek nitelikte ise, davada taraf olmayan,

fakat iptal edilen kararla ilgisi bulunan üçüncü kişileri de etkiler. İptal kararı ile, genel nitelikteki idari karar ortadan kalkmış olacağından, bu durum iptal edilen karar ile ilgisi olan herkesi etkiler (Gözübüyük/Tan, İdare Hukuku, Cilt 2, İdari Yargılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 5.Bası, Ankara 2012, s.571). Dolayısıyla EPDK’nın 875 sayılı kurul kararının iptalinden davacı Gıda Şirketi de yararlanacaktır. İptal kararları, iptal edilen işlemin yapıldığı tarihe kadar geriye yürür (Gözübüyük/Tan, s.564). Davalı taraf cevap dilekçesinde, “müvekkil şirket EDAŞ’ın bu EPDK tarafından belirlenen mevzuat kapsamının dışına çıkma gibi bir durumu söz konusu olamaz” demektedir. Fakat EPDK’nın 875 sayılı Kurul kararı iptal edildiğine göre, yapılan uygulamanın bir dayanağı kalmamıştır. İptal kararları, yalnız davalı idareyi değil, tüm olarak devleti –yargı organı,yani bütün mahkemeler de dahil- tekmil organlarını ve yine bir bütün olarak idareyi ve kişileri de bağlar. Nitekim EPDK da, Danıştay kararını yerine getirmek için, 28.12.2011 tarihli, 3607 ve 3612 sayılı kararları almıştır. 2-) 4628 sayılı Kanun’un Geçici 9. maddesi, “Düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri …” kapsamaktadır. Elektrik Piyasası Kanunu’nun 13. maddesinde düzenlemeye bağlı tarifeler tek tek sayılmıştır. Danıştay 13. Dairesi’nin EPDK’nın 875 sayılı Kurul kararını iptal eden kararının gerekçesinde de “kaldı ki buna ilişkin maliyetlerin metodolojinin I. Bölümünde abone başına sabit bir ücret olarak belirlendiği açık bir şekilde ifade edilmiştir” denilmektedir. Tüm bu hususlar dikkate alındığında, davacının fazladan ödediği PSHB’yi (perakende satış hizmet bedelini) davalıdan talep edebileceği açıkca ortaya çıkmaktadır. Aksi yöndeki uygulamanın dayanağı, Danıştay 13. Dairesi’nin kararı ile iptal edilmiştir. 3-) Davacı şirket, 01.09.2006 ile 31.12.2010 tarihleri arasındaki dönem içinde ödediği PSHB’nin şimdilik 10.000 TL’lık kısmının (bu nedenle ödenen KDV ile birlikte) ödeme tarihlerinden itibaren avans faiz ile birlikte tahsilini talep etmektedir. Dosya ekinde sunulan ödeme listesinde, 19.03.2007 tarihi ile 10.01.2011 tarihleri arasında PSHB olarak toplam 75.442,06 TL ödeme görülmektedir. Davacı taraf şimdilik 10.000 TL talep etmektedir. Davacı taraf, ödeme tarihlerinden itibaren ticari avans faizi yürütülmesini talep etmektedir. 6098 sayılı TBK m.117’ye göre; “Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarıyla temerrüde düşer./ Borcun ifa edileceği gün, birlikte belirlenmiş veya sözleşmede saklı tutulan bir hakka dayanarak taraflardan biri usulüne uygun bir bildirimde bulunmak suretiyle belirlenmişse, bu günün

83 Haziran

2015

KONTROL

geçmesiyle; haksız fiilde fiilin işlendiği, sebepsiz zenginleşmede ise zenginleşmenin gerçekleştiği tarihte borçlu temerrüdüne düşmüş olur. Ancak sebepsiz zenginleşenin iyi niyetli olduğu hallerde temerrüt için bildirim şarttır”. Ancak Türk Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü ve Schneider Electric’in, evde giderek artan dijital yaşam Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 1. maddesine kontrol altna alabilmek amacyla geliştirdiği U.Motion, bir göre; “ anlamda Türk Borçlar Kanununun yaşam alanlar yönetimiyürürlüğe sunuyor. girdiği tarihtenU.Motion, öncekikullanclara fiil ve işlemlere, bunlarınenerji hukuken tek bir kaynaktan verimliliği ve bağlayıcı olup olmadıklarına ve sonuçlarına, mobil bina kontrolü çözümü frsat yaratrken, ayn zamanda bu fiil ve işlemler birtakm hangi kanun yürürlükte iken kullanclarn isteklerini de karşlayabiliyor. Mobil cihaza ya da tablete dokunuşla; bütün gerçekleşmişse, kural olarakteko bir kanun hükümleri aydnlatmalarn ve stand-by cihazlarnn kapal olduğunu, uygulanır. Ancak, Türk Borçlar Kanununun stmann enerjiden tasarruf bir ve seviyede olduğunu ve yürürlüğe girmesinden sonraeden bu fiil işlemlere izleme fonksiyonlarnn aktiftemerrüt, olduğunu görme imkan sağlyor. ilişkin olarak gerçekleşecek sona erme U.Motion’la bütün cihazlar tek bir tuşla kapal konuma ve tasfiye, Türk Borçlar Kanunu hükümlerine getirilebiliyor. U.Motion uygulamalar, internet erişimi olan tabidir”. herhangi bir akll telefon veya tablette de kullanlabiliyor. Dava, 6098 sayılı TBK’nun yürürlüğe girmesinden önce açılmıştır. Dosyakullanc içinde,ara Danıştay Standartlaştrlmş yüzü; 7, 1013. ve 15 inç Dairesi’nin EPDKpanellerle Kurul kararını iptalinden önce dokunmatik ve akll telefonlar ve tabletlerde davacıkullanlabilen şirketin mevcut uygulamaya ettiği U.Motion, sahip olduğu itiraz uygulamalaryla binadaki bütün cihazlar etmetalep imkann sağlyor. veya fazla ödenen bedelinkontrol iadesini ettiği bir U.Motion sayesindeBu binanedenle, kap giriş sistemleri ekipmanlar belge sunulmamıştır. dava tarihinden arasndaki iletişim ve video itibarenbirleştirilerek, avans faizikapyla tatbikevedilebileceği kanaati interkomu gibi özellikler de gerçekleştirilebiliyor. hasıl olmuştur.

q Schneider U.Motion

U.MOTİON İLE AKLINIZ EVDE KALMASIN!

SONUÇ VE KANAAT Evinizden ne kadar uzakta olursanz olun, U.Motion kontrol Yukarıda belirtilen nedenlerle; uygulamas işlerin yolunda olduğunu kontrol etmek için Danıştay Dairesi’nin EPDK’nın sayılı ya da size13. gerekli desteği sunuyor. Güvenlik875 kameralarna Kurul kararını iptal etmesi nedeniyle, davalı diğer fonksiyonlara göz gezdirebilir, evinizi dilediğiniz zaman kontrol edebilirsiniz. EDAŞ’ın perakende satış hizmet bedelini (PSHB) Eğer biri kapnz iletişim uygulamas tüketilen kWh başınaçalarsa, nisbi U.Motion olarak tahakkuk sayesinde interkom,yolundaki mobil cihaznza yönlendirilebilir. ettirerek tahsil etmesi uygulamanın Evinizden kilometrelerce uzaktan bile ziyaretçilerinizle dayanaksız kaldığı, konuşma imkanna sahip olursunuz. İptal kararının genel nitelikte olması ve geçmişe U.Motion sistemi; bütün odalarn, cihazlarn ve senaryolarn etkili olması nedeniyle davacı şirketin de iptal genel görünümünü net bir şekilde gösterme özelliğiyle kararının sonuçlarından yararlanacağı, interaktif oda planlar, kullanşl bir kontroldolayısıyla imkan sunuyor. 01.09.2006 31.12.2010 dönemi içinde Yeşil veile krmz noktalar, hangi yüklerin çalşrfazla veya kapal ödenendurumda perakende satış bedelinin davalıdan olduğunu gösteriyor ve böylece gereksiz yere enerji tahsiliniharcayan talep edebileceği, davacının talebiyle tüm uygulamalar kontrol edilebiliyor. bağlı olarak şimdilik 10.000 TL’nın tahsilini talep edebileceği, bu miktara dava tarihinden itibaren SCHNEIDER ELECTRIC sonuç ve kanaatine avans faizi hesaplanabileceği vardığımızı sayın Mahkemenin takdirlerine saygılarımızla arz ederiz. Prof.Dr. Arif Kocaman Prof.Dr. Osman Sevaioğlu Ankara Üniversitesi ODTÜ Mühendislik Fakültesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Elektrik-Elektronik Bölümü Borçlar Hukuku Öğretim Üyesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Berna Kocaman Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi

84 Haziran

2015

Elektrikgüncesi basından seçilmiş haberler

Enerji • Elektrik • Ekonomi • Politika • Olaylar

Atatürk Barajı’nda su sıkıntısı yok

Sİ’nin yaptığı açıklamaya göre Atatürk Barajı’nda yaklaşık üç ay önce 532 metre civarında olan su kotu 536 metreye ulaştı, doluluk oranı ise yüzde 15 artışla yüzde 58 oldu. Son verilere göre ihtiyaç duyulan su konusunda herhangi bir sıkıntı bulunmuyor. Özellikle nisan ayındaki yağışlara paralel olarak barajın su seviyesi yükseldi. Atatürk Barajı’nda üç ayda rezerv edilen yaklaşık 4 milyar metreküp su, Türkiye’nin en yüksek barajı konumundaki Deriner Barajı’nın toplam rezerv

kapasitesini ise ikiye katladı. Toplam suyunun üçte biri sulamada kullanılmak üzere ayrılan barajın kullanılabilir su kapasitesi 7 milyar metreküpe yaklaştı. DSİ 15. Bölge Müdürü Oğuz Kasap, yaptığı açıklamada, barajın su seviyesinin bölgedeki yağışlara göre normal olduğunu söyledi. İlkbahar yağışlarıyla seviyenin arttığını vurgulayan Kasap, mevcut su kotunun maksimum seviyeye ulaşabilmesi için 6 metreye daha ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Barajda su sıkıntısının olmadığına dikkat çekti. DSİ

85 Haziran

2015

TEİAŞ’ın yeni genel müdürü Mehmet Sinan Yıldırım oldu

Baca şapkasından elektrik ürettiler

alıkesir’de bir grup lise öğrencisi, geliştirdikleri sistemle apartmanlardaki döner baca şapkasından elektrik elde etti. Sokak aralarındaki havanın enerjiye dönüştürülmesi esasına dayalı bu sistemle binaların merdiven boşluklarının aydınlatılması sağlanabilecek. Balıkesir İMKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Elektrik-Elektronik Teknolojisi Alanı 11’inci sınıf öğrencisi Yaren Filiz Atik, sınıf arkadaşlarıyla sokaklardaki havayı değerlendirmek amacıyla bir proje geliştirdiklerini söyledi. “Baca Jeneratörü Projesi”nde, hava akımlarından yararlanarak enerji üretimini esas aldıklarını belirten Atik, bunun için döner baca şapkasını kullandıklarını anlattı. Apartmanların bacalarına takılan ve rüzgarın etkisiyle dönen sıradan bir şapkayı, üzerine yerleştirdikleri aparatla enerji üretir hale getirdiklerini aktaran Atik, “Dik sistemle çalışıyor. Sokak aralarındaki havayı enerjiye çevirmeye yarıyor. Şapka döndükçe sisteme bağlı aküler enerjiyle doluyor. Bir apartman boşluğunu aydınlatacak kadar enerji elde edilebiliyor” diye konuştu. Atik, sistemin maliyetinin 500 lira olduğu bilgisini verdi. Öğrencilerden Batuhan Karakoç ise rüzgar güllerinin tek yönden gelen akımla çalıştığını belirterek, tasarladıkları baca sisteminde ise akımın yönünün hangi taraf olursa olsun fark etmediğini söyledi. Binaların, fabrikaların çatılarındaki bacalarda her yönden gelen hava akımıyla dönen şapkaların ülkede enerji tasarrufu adına önemli bir işlevi olabileceğini vurgulayan Karakoç, “Beş katlı binanın merdiven boşluğundaki aydınlatmayı sağlayabilir. Akünün kapasitesi var. Aküler dolduktan sonra aydınlatmayı sağlıyor. Sonuçta gece gündüz baca döndükçe elektrik üretimi aralıksız olacak. Türkiye ‘de yüz binlerce bina bulunduğu düşünüldüğünde, elde edilecek tasarrufun boyutu yüksek olur” ifadelerini kullandı. Radikal

86 Haziran

2015

ürkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığına yeni atama yapıldı. Kemal Yıldır’dan boşalan koltuğa, genel müdür yardımcısı Mehmet Sinan Yıldırım atandı. Türkiye genelinde 31 Mart’ta yaşanan elektrik kesintisinin ardından istifayla boşalan Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığına yeni atama yapıldı. Kemal Yıldır’dan boşalan koltuğa, genel müdür yardımcısı Mehmet Sinan Yıldırım atandı. Kemal Yıldır, istifasının ardından “Otobüs devrildikten sonra, otobüsü deviren şoförü müydü, muavin miydi. Her ikisi de suçludur gibi bir şey düşünebilir. İstifa etmeyi ben de istiyordum, onlar da istediler” yorumunu yapmıştı.

YILDIRIM KİMDİR? 1958 Kırşehir doğumlu olan Yıldırım, 1981 yılında Ankara Devlet Mimarlık Mühendislik Akademisi Elektrik Mühendisliği Bölümü’nü bitirdi. 1983 yılından itibaren sırasıyla TEK Genel Müdürlüğü Keban İşletme Grup Müdürlüğü’ nde Test Mühendisi, Orta Anadolu Bölgesi İşletme Grup Müdürlüğü, İletim Şebekeleri İşletme ve Bakım Daire Başkanlığı İletim Hatları İşletme ve Bakım Koordinasyon Müdürlüğü’ nde Şube Müdürü, Sistem Etüt Koruma Kumanda Müdürlüğü’nde Şube Müdürü, Başuzman ve İletim Şebekeleri İşletme Bakım Dairesi Başkanı olarak görev yaptı. Eylül 2010’da TEİAŞ Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak atandı. Hürriyet

İran doğalgazında ithalat artışı fiyatları etkileyebilir İran’ın Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli, Türkiye’nin İran’dan aldığı doğalgaz fiyatında indirim olabileceğini belirtti.

ran’ın Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli, Türkiye’nin İran’dan aldığı doğalgaz fiyatında indirim olabileceği mesajı verirken, bunun gerçekleşmesi için yeni bir anlaşmaya ihtiyaç olduğunu belirtti. Türkiye’nin İran’dan aldığı doğalgaz fiyatındaki indirim beklentilerine değinen Bikdeli, “Türkiye, İran’dan daha fazla doğalgaz alımı gerçekleştirecek. İran da bunu göz önünde bulundurarak fiyatta belli bir indirime gidecek. Ancak bunun gerçekleşmesi için yeni bir anlaşmaya ihtiyaç var. Formül bizim tarafımızdan kabul edilmiştir” dedi. İki ülke arasındaki doğalgaz fiyatlandırmasının ele alındığı Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin gerçek anlamda bir mahkeme olmadığının altını çizen Büyükelçi, “Tahkim, Türkiye ve İran arasında karar mercidir. Dolayısıyla aramızdaki Doğalgaz İhracat Anlaşması’nın maddelerine göre her iki ülke de fiyat belirlemek adına Tahkim’e başvurma hakkına sahiptir” değerlendirmesinde bulundu. Bikdeli, iki ülke arasındaki doğalgaz fiyat anlaşmazlığı konusunda İran’ın tavrının yapıcı olduğunu savundu.

“Yeni bir anlaşma imzalanmalı” Türkiye ile İran arasında imzalanan Doğalgaz İthalatı Anlaşması’na atıfta bulunan Büyükelçi Bikdeli, “Fiyat indiriminin de içerisinde olduğu yeni bir anlaşma imzalanmalı. Bu anlaşma, iki ülkenin parlamentolarında onaylanmalı

88 Haziran

2015

ve kanunlaşmalı” dedi. İran ve Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada ekonomik kalkınmanın zor olduğuna dikkati çeken Bikdeli, bölge ülkelerinin kalkınma programlarının dış güçlerin baskısı olmadan belirlenip ilerletilmesi gerektiğini kaydetti.

“Nükleer müzakerelerde sona yaklaşıldı” Büyükelçi, İran’a yönelik ambargoların kaldırılmasıyla ilgili görüşmelerin Lüksemburg’da devam edeceğini anımsatarak, “P5+1 görüşmelerinin genel çerçevesini Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) oluşturuyor. İran, bu anlaşmayı onaylamıştır. İran bu anlaşmalar çerçevesinde bazı haklara ve sorumluluklara sahiptir” diye konuştu. Bikdeli, son bir yılda yaşanan gelişmelerin, müzakerelerde öngörülen amaçlara doğru atılan adımların göstergesi olduğunu belirtti. İran’ın amacının, memnun edici bir mutabakata ulaşmak olduğunu kaydeden Bikdeli, “Bu da İran halkının menfaatlerini onaylayacak mutabakat olmalıdır. İran aleyhinde uygulanan zalimce yaptırımların tamamen kalkması İran tarafının en önemli koşullarından birisidir. Müzakerelerde ilerleme sağlandı. Ancak bu ilerleme istenilen hızda gerçekleşmedi. Bunun nedeni, müzakere edilen nükleer anlaşma metninin çok karmaşık ve zor olması” ifadelerini kullandı. Anadolu Ajansı

Örnek Köy Projesi İle Elektrik Kaçağı Sıfıra Düştü Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. şirketi tarafından başlatılan Örnek Köy Projesi’nin pilot uygulamasında önemli sonuçlar alındı.

icle Elektrik Dağıtım’ın internet sitesinde yer alan açıklamaya göre köylerde elektrik kullanımının tamamının kayıt altına alınması hedefi ile geliştirilen projenin ilk olarak Diyarbakır’a bağlı 49 haneli ve yaklaşık 500 nüfuslu Gözeli köyünde uygulamaya geçirildi. Açıklamaya göre bu yılın Şubat ayında başlatılan çalışmalar kapsamında köydeki eski demir ve ahşap direkler sökülürken, bunların yerlerine 12 metrelik beton direkler yerleştirildi, köyün trafosu yenilendi, evlerin içerisinde bulunan elektrik sayaçları sökülerek, OSOS adı verilen uzaktan okuma sistemleri içeren direk üzeri panolara yerleştirildi. Aynı zamanda direkler arasına gerili olan eski kablolar söküldü ve bunların yerine, rüzgarlı havalarda birbirine temas edince elektrik kesintisine yol açmayan, kıvılcım çıkararak tarla yangınlarına neden olmayacak özel alaşımlı kablolar gerildi, köy meydanı ile köydeki tüm sokaklar ise yeni takılan sokak lambaları ile aydınlatıldı. Toplamda iki ay süren ve 121 bin TL’ye mal olan yatırımlar köyde kaçak elektrik kullanımını sona erdirirken aynı zamanda köye sağlanan elektrik hizmet kalitesinin de yükselmesini sağladı. Açıklamada görüşleri yer alan Gözeli köyü muhtarı Ahmet Bakan şunları kaydetti; ‘’Köyümüzde zaten herkes kullandığı elektriğin parasını ödüyordu. Kaçak pek yoktu. Biz de DEDAŞ’ın Örnek Köy Projesini uygulama teklifini kabul ettik. Eskiden rüzgarlı, fırtınalı havalarda ya da yazın sulama zamanı elektriklerimiz kesilirken, bu sistem kurulduktan sonra tek bir defa bile elektriklerimiz kesilmedi. Bırakın elektrik kesilmesini voltaj dahi düşmüyor. Kaçak diye bir şey de artık kalmadı. Sayaçlar uzaktan okunduğu için DEDAŞ görevlileri bile artık gelmiyor. Bu sayede köy halkı olarak hem biz rahatladık, hem DEDAŞ rahatladı. Allah DEDAŞ’tan razı olsun. Diğer köylerin de bu projeye dahil olmalarını istiyorum.’’ Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin hizmet verdiği Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illerinde kaçak elektrik kullanımı yüzde 75 düzeyinde bulunuyor. Anadolu Ajansı

90 Haziran

2015

Türk Akımı için mühendislik çalışmalarına izin verildi Gazprom, Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin Türk Akımı’nın deniz altından ilerleyecek kesimine ilişkin mühendislik çalışmalarının yürütülmesine izin verdi.

azprom’dan yapılan resmi açıklamaya göre, izin belgesi, boru hattını oluşturacak hatlardan ilki için Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinde ve karasularında mühendislik çalışması yapılmasını öngörüyor. Türk Akımı’nın deniz altından ilerleyecek kesiminin her birinin 15,75 milyar metreküp kapasiteli dört hattan oluşacağı ifade edildi. Açıklamada, boru hattının 660 kilometre boyunca Güney Akım için öngörülen güzergahı takip edeceği, daha sonra da 250 kilometre boyunca Türkiye’nin Avrupa kıtasındaki topraklarına doğru ilerleyeceği bildirildi. İlk hattan sağlanacak doğalgazın ise bütünüyle büyümekte olan Türkiye piyasasının kullanımına sunulması öngörülüyor. Gazprom, ayrıca, Türk tarafının Güney Akım projesinin Türkiye kesimi için elde edilen Çevresel Etki Değerlendirmesi sonuçlarının yeni boru hattı için de kullanılabileceğini teyit ettiğini açıkladı. Rus gazını Avrupa’ya taşıyacak Güney Akım Projesi’nin iptal edilmesinin ardından, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus gazını Avrupa’ya Türkiye üzerinden taşıyacak bir boru hattı yapılacağını geçen aralık ayında açıklamıştı. Türk Akımı Projesi’nin 63 milyar metreküp kapasiteli olacağı duyurulmuştu. Bu miktarın 47 milyar metreküplük kısmı Avrupa’ya iletilirken geri kalan 16 milyar metreküpün Türkiye’nin iç piyasasında tüketilmesi öngörülüyor. Anadolu Ajansı

KONTROL

Artık elektrik, su q Schneider U.Motion ve doğalgazınız kesilmeyebilir ama...

Schneider Electric’in, evde giderek artan dijital yaşam kontrol altna alabilmek amacyla geliştirdiği U.Motion, bir anlamda yaşam alanlar yönetimi sunuyor. U.Motion, kullanclara tek bir kaynaktan enerji verimliliği ve mobil bina kontrolü çözümü frsat yaratrken, ayn zamanda kullanclarn birtakm isteklerini de karşlayabiliyor. Mobil cihaza ya da tablete tek bir dokunuşla; bütün aydnlatmalarn ve stand-by cihazlarnn kapal olduğunu, stmann tasarruffaturalara eden bir seviyede Artıkenerjiden “ödemediğiniz” rağmenolduğunu ve izlemeelektriğiniz, fonksiyonlarnn aktif doğalgazınız, olduğunu görme imkan sağlyor. suyunuz, U.Motion’la bütün cihazlar tek bir tuşla kapal konuma telefonunuz kesilmeyebilir. getirilebiliyor. U.Motion uygulamalar, internet erişimi olan herhangi bir akll telefon veya tablette de kullanlabiliyor.

argıtay’ın yeni aldığı karara göre şirketler 3300

Standartlaştrlmş kullanc araiçin yüzü; 7, icra 10 ve 15 inç TL’nin altındaki alacakları hemen takibi dokunmatikbaşlatamayacak, panellerle veönce akll telefonlar ve tabletlerde tüketici hakem heyetlerine kullanlabilen U.Motion, sahip olduğu uygulamalaryla başvuracak. Oradan çıkacak karara göre hareket binadaki bütün cihazlar kontrol etme imkann sağlyor. edilecek. Avukat bu durumda yüzbinlerce U.Motion sayesindeCevat binaKazma, kap giriş sistemleri ekipmanlar abonesi olan elektrik,evsu,arasndaki doğalgaz, telefon hizmeti birleştirilerek, kapyla iletişim ve video interkomu özellikler bedelin de gerçekleştirilebiliyor. sunangibi şirketlerin de bu altındaki gecikmiş

alacaklarını tahsil edebilmek için hemen icra takibi

U.MOTİON İLE AKLINIZ EVDE KALMASIN! başlatamayacağını, önce hakem heyetlerine başvurmak Evinizden ne kadar uzakta olursanz olun, U.Motion kontrol durumunda kalacağını söyledi. Yargıtaykontrol 13. Hukuketmek Dairesi’nin uygulamas işlerin yolunda olduğunu için aldığı kararı (2015/8738) yorumlayan Avukat Cevat size gerekli desteği sunuyor. Güvenlik kameralarna ya da diğer fonksiyonlara gezdirebilir, evinizi dilediğiniz zaman Kazma, şirketlerin,göz halihazırda tüketicilerin sorunlarına kontrol edebilirsiniz. yetişemeyen tüketici hakem heyetlerine başvurmayı Eğer biri kapnz çalarsa, U.Motion iletişim uygulamas tercih etmeyeceğini söyledi. Hal böyle olunca, özellikle sayesinde interkom, mobil cihaznza yönlendirilebilir. çok aboneli ve küçük alacaklı şirketlerin, verdikleri hizmeti Evinizden kilometrelerce uzaktan bile ziyaretçilerinizle dondurmayı tercihsahip etmeyeceğini, tüketicinin borcunun 3300 konuşma imkanna olursunuz. U.Motion sistemi; bütün odalarn, cihazlarn ve senaryolarn TL limitine ulaşmasının bekleneceğini söyleyen Cevat genel Kazma, şirketlerin ancak görünümünü net birbu şekilde özelliğiyle bedelingösterme üzerindeki alacaklar interaktif oda planlar, kullanşl bir kontrol imkan sunuyor. için icra takibine başvurabileceklerini belirtti. Yeşil ve krmz noktalar, hangi yüklerin çalşr veya kapal Alınan kararın çokgösteriyor genel olduğunun da altını çizen durumda olduğunu ve böylece gereksiz yere enerji Avukat Cevat Kazma, konu kontrol hakkında edilebiliyor. tüketicilere harcayan tüm uygulamalar

uyarıda bulundu: “Tüketiciler nasıl olsa hizmet almaya devam ediyorum düşüncesiyle hareket ederse daha fazla SCHNEIDER ELECTRIC borçlanacak, borçlarını faiziyle ödeyeceklerdir.” Şirketlerin yaşayabileceği sıkıntılara da değinen Cevat Kazma, tüm şirketlerin küçük alacaklarını tahsil etme sürelerinin uzayabileceğini bazı firmalarınsa bu durumdan olumsuz etkilenebileceğini söyledi. Enerji Port

Sinop’taki nükleer santralin maliyeti 16.3 milyar dolar Nikkei gazetesi, Sinop’ta inşa edilecek nükleer santralin maliyetinin 16.3 milyar dolar olacağının tahmin edildiğini yazdı.

aponya’da yayımlanan Nikkei gazetesi, Sinop’ta inşa edilecek nükleer santralin 16.3 milyar dolar olacağının tahmin edildiğini ve inşaatta Japon ve Fransız şirketlerin yanı sıra iki veya üç tane Türk şirketinin yer alacağını belirtti. Türkiye’nin ikinci nükleer santrali olacak Sinop Santrali’nin maliyeti daha önce 22 milyar dolar olarak öngörülmüştü. Santrali yapacak konsorsiyum Japonya, Fransa ve Türkiye’den oluşuyor. Türkiye’den kamu adına Elektrik Üretim

AŞ hissedar olacak. Haberde, santralin 2 trilyon yen, yani yaklaşık 16.3 milyar dolarlık maliyetinin yüzde 20-25’inin inşaattan oluştuğu tahmin edildi. Habere göre kısa süre içinde kurulması beklenen proje yönetim şirketinde Mitsubishi Heavy Industries hissedar olacak. İnşaatta ise Japonya’da Taisei ve Obayashi şirketleri rol alacak. Fransız inşaat şirketi Bouygues ve iki veya üç Türk şirket Japon şirketlerle ortaklık kuracak. Nikkei

Madenci patronun hasılatı arttı

anayi Ciro Endeksi, Nisan 2015 verileri belli oldu. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış toplam sanayi ciro endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,9 oranında artış gösterdi. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde 2015 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi yüzde 5,0, imalat sanayi sektörü endeksi ise yüzde 1,8 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış toplam sanayi ciro endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,0 arttı. Sanayinin alt sektörleri 2015 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi yüzde 0,6 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi ise yüzde 9,3 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek artış dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. Ana sanayi grupları (MIGs) sınıflamasına göre, 2015 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre en yüksek artış yüzde 8,3 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. Enerji Port

92 Haziran

2015

Hazırlayan: Cem Özkan

www.elektrikdergisi.com

ENERJİ DÜNYASINDAN

Finlandiya’da 77 bin at 20 bin evi ısıtacak

Finlandiya hükümeti at gübresinden enerji üretmeye hazırlanıyor. 19 Nisan’daki genel seçimlerden sonra işbaşına gelen koalisyon hükümetinin programında yenilenebilir enerji kaynağı olarak büyük ölçüde at gübresinden yararlanılması öngörülüyor. Finlandiya’nın ulusal yayın kurumu YLE’nin haberine göre, bunun için daha şimdiden at gübresini talaşla karıştırılarak yapılan bir biyolojik yakıtın denemelerine başlandı. Bu karışım yakılarak elde edilen enerjinin fosil yakıt kullanımını azaltması, zamanla da yok etmesi hedefleniyor. Yakıt denemelerini yapan Fortnum grubu, üç atın bir yılda çıkardığı atıkla bir evin yıllık enerji ihtiyacını karşılamanın mümkün olduğunu bildirdi. Finlandiya’da yaklaşık 77 bin at olduğu dikkate alınırsa, 20 binden fazla ev tamamen at gübresiyle ısıtılabilecek. Finlandiya hükümeti gelecek on yıl içinde kömür kullanımına son vermeyi ve ithal edilen enerji miktarını yarıya indirmeyi amaçlıyor. At gübresinin enerji üretiminde kullanılması, hayvan sahiplerinin bu dışkılardan kurtulma sorununu da çözecek. Zira Finlandiya’da su yollarına sızması ihtimali olan tarlalarda at gübresi kullanılması yasak. At gübresinin organik atık olarak gömülmesi de 2016 yılından itibaren yasak olacak. Kaynak: BBC

Baltık Ülkeleri AB elektrik piyasasına dahil oluyor

Litvanya, Letonya, Estonya ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan mutabakat anlaşmasıyla Baltık bölgesindeki enerji sistemlerinin AB iç pazarına dahil edilmesi karar altına alındı. Baltık ülkelerinin Avrupa piyasasına uyum sağlanması için büyük bir adım olarak görülen anlaşmasının devreye girmesiyle Litvanya, Letonya ve Estonya’nın Rus enerji kaynaklarına bağımlılıktan büyük ölçüde kurtulması bekleniyor. AB enerji planı Danimarka, Almanya, Polonya, Letonya, Litvanya, Estonya, Finlandiya ve İsveç tarafından 17 Haziran 2009’da kabul edilmişti. Norveç ise gözlemci olarak yer almıştı. Kaynak: Euronews

BAKTERİLERDEN ENERJİ ALAN ORİGAMİ PİL Bakterilerin basit sensörlerle kontrol edilebilmesini ve enerjiye dönüştürülebilmesini mümkün kılan Binghamton Üniversitesi’nde görevli Sekheun Choi, kirli su içerisinde bol sayıda organik maddelerin bulunduğu ve bu kirli sudaki bakterilerin enerji üretebileceğini belirtti. Katlanabilir özelliğe sahip ve boyutu oldukça küçük pilde kağıt, nikel, balmumu ve karbon maddeleri kullanılmış. Cent’e kadar maliyeti düşürülen özel pilin, pis su içine bırakıldığı ve kullanılan kağıt maddesi sayesinde pis suyu herhangi bir pompaya gerek kalmadan emilim yoluyla içe alabildiği paylaşıldı. Kaynak: Discovere Binghamton

94 Mayıs

2015

Tokyo Electric ve Mitsubishi, Katar’da enerji santrali kuruyor Japon enerji şirketi Tokyo Electric Power ve mühendislik şirketi Mitsubishi Corp, Katar’da 2.400 megawatt büyüklüğünde enerji santrali ve suyu tuzdan arıtma tesisi inşa edilmesi ve işletilmesi için açılan ihaleyi kazandılar. Japon şirketleri, Katar Genel Enerji ve Şu Şirketi (Kahramaa) ile 25 yıllık su ve enerji alım anlaşmasına vardılar. İnşa edilecek suyu tuzdan arıtma tesisinin günlük kapasitesi 590 bin metreküp olacak. Tesisler Doha’nın 20 km güneyinde inşa edilecek ve 2017 yılında faaliyete geçecekler. Kaynak: Mitsubishi Corp.

Kazakistan’da Uranyum Bankası Kurulacak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA),

Kazakistan’da bir uranyum bankası kurulmasına ilişkin anlaşmayı onayladı. UAEA Olağan Yönetim Kurulu Toplantısı’nın ardından yayımlanan açıklamaya göre, Kazakistan, Ajans’ın düşük zenginlikli uranyum geliştirme programı (LEU) çerçevesinde kurulacak uranyum bankasına ev sahipliği yapacak. Uranyum bankası, Doğu Kazakistan’daki Öskemen şehrinde faaliyetlerine devam eden Ulba Metalürji Santrali içinde yer alacak. Düşük zenginlikli uranyum geliştirme mevzuatı çerçevesinde ülkelerin yapacağı barışcıl nükleer programlar için oluşturulan banka ile UAEA, üye ülkeler için öteki kaynak arzlarındaki bozulmalara karşı enerji güvenliği ve yatırım istikrarı öngörülebilirliğinde bir alternatif sunacak. UAEA’nın açıklamasında bankanın uranyum ticari pazarında rekabet ortamını etkilemeyeceği, UAEA’ye üye ülkelerin kendi nükleer yakıt çevrim tesislerini kurma haklarının devam edeceğini bildirdi. Kaynak: Sputniknews

Rusya ile Çin, 30 yıl boyunca doğalgaz sevkiyatı konusunda anlaştı

Rusya ve Çin’in, Sibirya’nın Gücü Doğalgaz Boru Hattı Projesi ile 30 yıl boyunca senelik yaklaşık 30 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatı konusunda mutabakata vardıkları bildirildi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Gazprom Başkanı Aleksey Miller ile görüştü. Alınan bilgiye göre görüşmede, Sibirya’nın Gücü Doğalgaz Boru Hattı Projesi ele alındı. Proje hakkında Putin’e bilgi veren Miller, boru hattı inşaatının plana uygun şekilde devam ettiğini, ay sonunda boru hattının Çin sınırları içindeki bölümünün inşaatına başlanacağını bildirdi. Kaynak: Enerji Enstitüsü

95 Mayıs

2015

www.elektrikdergisi.com

ENERJİ DÜNYASINDAN

Küresel doğalgaz talebinin, 2020 yılında 3,9 trilyon metreküp olacağı öngörülüyor

96 Mayıs

2015

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) “2015 Orta Vadeli Doğalgaz Piyasası Raporu”na göre, geçen 10 yılda yüzde 2,3 olan küresel doğalgaz talebi artış hızı, 20142020 yıllarında yüzde 2’ye gerileyecek. 2014’te 3,5 trilyon metreküp olan küresel doğalgaz talebi 2020 yılında 3,9 trilyon metreküpe çıkacak. Söz konusu dönemde, doğalgaz talebinin en fazla yıllık yüzde 10 ile Çin’de, en az yıllık yüzde 0,1 ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi olmayan Avrupa ülkelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Tahminlere göre, toplamda 431 milyar metreküplük talep artışının yüzde 48’ini güç sektörü oluşturacak. Talebin en hızlı arttığı sektör ise 47 milyar metreküple ulaştırma olacak. Geçen on yılda yıllık yüzde 2,4 artan küresel doğalgaz arzı ise bu dönemde yavaşlayarak her yıl ortalama yüzde 1,9’a inecek. 2014’te 3,5 trilyon metreküp olan küresel arz, 2020’de 3,9 trilyon metreküp olacak. Arzda en fazla artış yıllık yüzde 12,6 ile Asya’da beklenirken, en yavaş büyümenin Latin Amerika’da olması öngörülüyor. Doğalgaz arzı OECD Avrupa’sında ise 254 milyar metreküpten 227 milyar metreküpe gerileyecek. Raporda, “Şirketlerin 2015 bütçeleri düşen petrol fiyatlarıyla azaldı ve bu da geri dönüşü yüksek, maliyeti düşük projelere yönelimi daha da artırmaya devam edecek. Bu nedenle küresel doğalgaz üretimi yavaşlayacak” değerlendirmesine yer verildi. Kaynak: IEA

SOCAR’dan Irak hamlesi

Azerbaycanlı yetkililer, Devlet Petrol Şirketi’nin (SOCAR) Irak’taki ticari faaliyetini genişletmenin yanı sıra bazı petrol kuyularının işletmesini almak, burada tesisler kurmak gibi planlar yapıyor. Bu amaçla iki ülke arasında anlaşma imzalandı. 22. Hazar Petrol ve Doğalgaz Fuarı’na katılmak için Bakü’ye gelen Irak Petrol Bakanı Adil Abdul-Mahdi’nin söz konusu anlaşmayı imzaladığını belirten Aliyev, “Irak’a yatırım yapacağız. Projeler alarak onların üzerinde çalışacağız. Petrol yataklarını işleteceğiz. Aynı zamanda Irak’ı da bizim projelere katılmaya davet ettik. İşbirliğimizin başarılı olacağına inanıyorum” dedi. SOCAR Başkanı Rövnak Abdullayev de Irak hükümeti ile sıkı işbirliği içerisinde olduklarını ve Irak’taki birkaç yatağın işletilmesi konusuyla ilgilendiklerini bildirdi. “Irak’ta çalışmak istiyoruz. Ayrıca Irak şirketleriyle üçüncü ülkelerde de iş yapabiliriz” diye konuşan Abdullayev, Irak’ın Türkiye ve Azerbaycan’ın ortaklaşa gerçekleştirdiği enerji projelerine, özellikle de Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’na (TANAP) katılma olasılığıyla ilgili, “Her şey mümkündür. Hayatta mümkün olmayan bir şey yok” değerlendirmesinde bulundu. Kaynak: Enerji Haber

Kaliforniya’da petrol sızıntısı nedeniyle acil durum ilan edildi Kaliforniya’da “Plains All American Pipeline” şirketine ait petrol boru hattında başlayan sızıntı, Santa Barbara kıyılarındaki doğal yaşamı tehdit edince eyalette acil durum ilan edildi. Yetkililer yaklaşık 21.000 galon petrolün okyanusa sızdığını belirtirken, şirket adına konuşan Rick McMichael ise sızıntı nedeniyle yaklaşık 80 ton petrolün okyanusa sızdığını söyledi. McMichael, toplam sızıntının ne kadar olduğuna ilişkin kesin rakamın, boru hattının toprak altından geçmesi nedeniyle ancak birkaç gün sonra netleşeceğini belirtti. Las Flores’deki depodan Gaviota tesislerine petrol taşıyan ve 1987’de kurulduğu belirtilen 18 kilometrelik boru hattında meydana gelen çatlakla ilgili şirket yetkilileri, yakın zamanda rutin kontrollerin yapıldığını ve bir sorunla karşılaşmadıklarını ifade etti. Sızıntı nedeniyle Kaliforniya’nın gözde tatil bölgelerinden Santa Barbara’da balık avı yasaklandı. Petrol tabakasıyla kaplanan Refugio sahil şeridinin temizlenmesi için 130 kişi görevlendirildi. Üç gün sürmesi beklenen arıtma işlemi için ayrıca 2010 yılında Meksika Körfezi’ndeki petrol sızıntısında görev alan Patriot Environmental Services şirketinin de çalışmalara destek verdiği kaydedildi. Kaynak: CNN

Deniz suyuyla ısınan kent

Norveç’in Drammen kenti ısınma ihtiyacına sıra dışı bir çözüm buldu. Deniz suyunu yer altından pompalarla taşıyarak işlemden geçiren sistem, hem ucuza ısıtıyor hem de karbon salınımını azaltıyor. Sistemin çalışma prensibi sabit sıcaklıktaki su akışına dayanıyor. Borulardan yüksek basınçla pompalanan deniz suyu, eksi 33 santigrat derecede kaynayan kimyasal bileşik amonyağı ısıtıyor. Projenin başındaki Jon Ivar Bakk işlemi şöyle anlatıyor: “Gaza dönüşen amonyaktaki fazla basıncı iki aşamada kaldırıyoruz. Amonyak yoğuştuğunda, açığa çıkan ısıyı yeniden suya aktarıyoruz. Sıcaklığı 60 – 90 derece arası kontrol edebiliyoruz ve döngüyü sürdürüyoruz. Sıcaklığın bu kadar arttırılabilmesi, sistemin evlerdeki doğalgaz veya kömürle çalışan eski düzeneklere de uyumlu olmasını sağlıyor. Avrupa’nın her yerinde aynı teknoloji kullanılabilir. Tek koşul, yakınlarda sabit sıcaklıkta bir su kaynağının bulunması. +6 santigrat derece ve üstü yeterli.” Kaynak: Reuters

97 Mayıs

2015

MAKALE

www.elektrikdergisi.com

Transformatör Servisinde Mühendislik Çözümleri

Kaan SARIOĞLU, Ürün Grup Müdürü - Transformatör Servis - ABB Elektrik Sanayi A.Ş

30 yıl önce yaşanan teknik devrim modern toplumun gelişmesinde önemli bir adım oldu. O zamanlarda Thomas Edison ve George Westinghouse’un iletim sisteminin doğru akım mı (DC), yoksa alternatif akım mı (AC) olması konusundaki fikirleri yarışıyordu. İlk zamanlarda yöresel olarak kullanılan ve buhar veya su gücü ile üretilen elektrik, doğrudan kullanıcılara iletiliyordu. Zaman içerisinde artan ve yeterli olmayan, nominal akım değerlerini sağlayabilmek için, ortaya çıkan gerilim seviyelerinin yükseltilmesi gereksinimi, güç hatlarının modernizasyonu ihtiyacını ortaya çıkartı. Bu durum kabaca birinci sargıya akan akımdan dolayı oluşan manyetik alanın diğer sargıda başka bir gerilim indüklemesi esasına dayanan ve sadece alternatif akım (AC) sisteminde çalışması mümkün olan “Güç Transformatörü” dediğimiz elektrik makinalarının üretilmesine sebep oldu. Dünyadaki gelişmeler, yaşam standartlarının artması, zaman içerisinde kesintisiz elektrik ihtiyacını hızlı şekilde artırarak, elektriğin üretim, dağıtım ve kullanımına kadar olan safhalarda önemli bir yer tutan transformatörleri kilit elemanlar haline getirdi. Artık insanların yaşam süreçleri içerisinde olmazsa olmaz olan elektriğin, onun vazgeçilmez bir parçası olan transformatörlerin kesintisiz, düzenli, yüksek performansla çalışmasını sağlayan iş kolu da trafo servis birimleri olmaktadır.

İyi bir transformatör servis biriminin hizmetleri ne olmalıdır?

İyi bir servis birimi müşterilerinin beklentileri, kurulu gücü veya gücünün büyüklüğü ne olursa olsun, kendi uzmanlık kolunda komple ürün yelpazesiyle, yüksek kaliteli ve en uygun servis çözümlerini sunmalıdır. Uygun donanım, yeniden tasarım, analiz, uzmanlık önerileri, eylem planları ve eğitim uygulamaları ile karmaşık müşteri sorunlarına çözüm gerektiğinde deneyimli, uzman ve yetkilendirilmiş ekipleriyle hizmet vermelidir. Profesyonel servis yaklaşımı içerisinde, iyi bir servis biriminin, transformatörlerini sorunsuz ve en iyi şartlarda kullanabilmeleri için müşterilerine sunabilecekleri çözüm önerilerinden bazıları şunlardır: Önleyici Bakım: Ekipmanın periyodik kontrolü,

98 Mayıs

2015

kurulumundan geri dönüşüme kadar olan süreçte yerinde yenileme, orijinal yedek parça, kademe değiştirici bakım tamir ve temini, lojistik, ulaşım ve 24/7 hizmetleriyle transformatörler için maksimum kullanılabilirlik garantisi. Tamir ve yenileme: Komple yenileme ile donanım ömrünü uzatarak performans artırma. Servis biriminin transformatör tasarımı ve imalatı konusundaki uzmanlığını kullanarak transformatörleri ister sahada; atölyeyi sahaya götürerek, istenirse yerleşik kendi atölyesinde tamir etmek yerine yeni teknolojilere ve uygulamalara göre yeniden üretebilme. Hizmet sözleşmesi: Durum tespiti, izleme, periyodik durum değerlendirmesi, duruma göre, bakım, onarım ve performans iyileştirme, varlık optimizasyonu, yeni trafo temini, montaj ve devreye alma, eski ekipmanın geri dönüşümü ve operatör eğitimi gibi hizmetleri sunma.

Küresel deneyim - Yerel çözümler: Kendi bünyesindeki AR-GE ve iyileştirme programlarından sağladığı faydalı sonuçları müşterilerilerinin hizmetine sunma. Dünyanın neresinde olursa olsun 7/24 servis anlayışı ile müşterileri için en iyi çözümü en kısa sürede sağlamak üzere bütün uzmanların hazır olması. Durum Değerlendirmesi: Transformatörlerde oluşabilecek sorunlarla ilgili önleyici tedbirlerin ne olabileceğinin ve gelecekteki muhtemel arızalarla ilgili en iyi değerlendirmesini o transformatöre ait tasarım bilgisi, geçmiş çalışma koşullarını inceleyerek yapabilme. Bu tespiti yapmak kullanıcılara daha verimli ve beklenmedik duruşları olmayan bir enerji şebekesi sağlayabilmektedir. Durum değerlendirmesi işletmeye: • Transformatörlerinin durumunu bilmesini, • En uygun kullanma koşullarını, • Beklenmedik sorunlarla karşılaşma riskinin önlenmesini, • İstenmeyen durumların en kısa zamanda bertaraf edilip sisteminizin süratle normal çalışma koşullarına getirilmesini, • Bakım periyodlarının ayarlanması, imkânlarını sunar.

On-line İzleme Sistemi

İzleme ve operasyon verilerinin sürekli değerlendirilmesi, yorumlanmasıyla hata ve yaşlanma sebepleri ortaya çıkarılmakta, transformatörler sürekli yüksek verimlilikle çalışması için gerekli bütün imkânlar zorlanabilmektedir. On-line izleme sisteminden elde edilecek faydalardan bir kaçı yalıtım yaşlanması, köpürme sıcaklığı, yüksek gerilim izolatörlerinin durumu, arıza gazlarındaki artış trendi, kademe değiştiricinin durumu gibi kritik bilgilerin sürekli ve doğru olarak sağlanmasıdır. Gelecekte

olacakları görmek demek, mevcut doğru bilgilere dayanarak doğru zamanda doğru kararlar almak demektir.

Transformatör kullanan işletmeler için profesyonel servis yaklaşımı neden önemlidir?

Profesyonel servis yaklaşımı; farklı müşterilerin farklı bakım stratejilerini tamamlayıcı bir unsur olarak ilave katkıda bulunmak amacıyla tasarlanmıştır. İşletmeler için önemli olan ana işlerini sorunsuz ve kesintisiz yapmaktır. Bu yaklaşım ve uzman ekiplerle iş birliği işletmelere: • Kendi asıl işlerine odaklanma, • Ekipman güvenirliğini artırarak şirket performansını artırma, • Bünyesinde tam profesyonel olmayan, yenilikleri takip edemeyen fazla personel bulundurma yerine kaynak verimliği sağlayarak uzman ekiplerle çalışma, • Yeni teknoloji ve uygulamalara erişim ve uygulamadan faydalanma imkânı, • Operasyonların etkinliğini artırmak, maliyet kontrolü ve esnek çalışma imkânı, • Beklenmedik ilave maliyet risklerini azaltma, • Bakım onarım masraflarının azalmasına katıda bulunma, • Verimlilik, hizmet performansı ve en iyi uygulamaları ölçülebilme ve sistematik yaklaşımın bir sonucu olarak başkalarıyla paylaşabilme, • Beklenmedik, zamansız, ani duruşları önleme veya azaltma, operasyonal mükemmelliğe ulaşma, • Sorunsuz üretim, iletim, dağıtım sistemi, • Eski ekipmanların durumunu iyileştirme, • Planlı ve en uyun yatırım şartlarını elde etme, • Çalışan sağlığı ve güvenliği, çevresel şartları koruma imkânı gibi avantajlar sağlar.

99 Haziran

2015

Mühendislik Çözümleri

Mühendislik çözümleri; performansı, verimliliği ve kullanılabilirliği iyileştirmek için akıllı çözümler bulunmasıdır. Yukarıda belirtilen bütün hizmetlerin birkaçı veya tamamının uygulandığı çözümler mühendislik çözümleridir. Olacaklar karşısında bir adım önde olmak akıllı mühendislik çözümlerinin, bilgi ve tecrübe ile birleştirilerek uygulanmasından elde edilecek sonuçtur. ABB transformatör servis grubu ABB’nin 100 yıldan fazla transformatör tecrübesine dayanarak bütün dünyada, 5 kıtada, 50’den fazla transformatör üretim tesisi, 30’dan fazla servis merkezi, 1200’den fazla servis uzmanı ile transformatör servisi konusunda dünya lideri olarak, müşterilerine hizmet vermektedir. Dünyada kurulu gücü en büyük transformatör üreticisi olan ABB, kurulumdan, geri dönüşüme kadar olan bütün süreçte servisler sağlar. Bu bizim “her durum için bir çözüm “ misyonumuzun sonucudur. Uygun donanım, yeniden tasarımı, analiz ve uzmanlık önerileri eylem planları ve eğitim uygulamaları ile karmaşık sorunlarınıza çözüm gerekliliği duyduğunuzda ABB ekiplerinin toplam deneyim hizmetinizdedir. Bu bizim “Mühendislik ve danışmanlık” misyonumuzdur. ABB mükemmel servis hizmetleri için gelişmiş araçlar, eğitim ve yöntemleri dünya çapındaki tecrübesiyle geliştirir. Yerel servis birimleri küresel hizmet altyapı ve uzmanların desteği ile bulundukları bölgede dil, kültür farkı olmadan en hızlı şekilde bu gelişmeleri uygularlar.

ABB Transformatör Servis Çözümleri

ABB Transformatör Servis grubunun marka bağımsız (her hangi bir üretici markası) olarak, kuru veya yağlı, dağıtım, güç ya da özel tip transformatörlere sertifikalı, ürünlerle ilgili üreticiler tarafından yetkilendirilmiş uzman servis kadrosuyla, 7/24 servis

anlayışıyla, Türkiye ve sorumlu olduğu yurtdışı pazarlarda, donanımlı gezici servis ekipleriyle verebildiği hizmetler ana hatlarıyla şunlardır;

Sahada koruyucu bakım ve servis

Genel kontrol ve izleme, Standart kimyasal & elektriksel yağ testleri, Gaz analizi(DGA),YAKD kontrol ve test işlemleri, termal kamera ölçümleri, standart test işlemleri, izolasyon direnci testi, sargı DC direnç testini içeren Temel Teşhis Yöntemleri veya bu testlere ilave , Korozif Sülfür (Cu2S), Furan analizi, transformatör ve izolatörler için güç faktörü (% pF), Tan δ ve kapasitans ölçümleri, İkaz akımı testi, mekanik bütünlük testi (SFRA)..vb testleri içeren İleri Teşhis Yöntemleri olarak uygulanmaktadır. Bunun yanında yağ filtrasyonu işlemleri, termal kamera ölçümleri, transformatör ömür değerlendirmesi, yük altında kademe değiştirici bakımı, onarımı, kontak veya parça değişimi, diverter swich değişimi, soğutma sistemi fan seçimi ve montajı, sargı oran testi, İkaz akımı testi sahada koruyucu bakım kapsamı içindedir. Transformatörlerin geniş frekans aralıklarında (10 Hz-2 MHz arası veya daha üstü ) aktif kısımda oluşabilecek potansiyel problemleri önceden tespit edebilmek amacıyla uygulanan FRA Testi (Frekans Tepki Testi), izolasyon kâğıdı içinde bulunan nem oranı ve yağ yalıtım değerini ölçmek amacıyla

uygulanan DFR Testi (Dielektrik Frekans Tepki Testi) de bu kapsam içerisinde istek ve gerekliliğe göre uygulamaktadır.

Transformatör Atölye Servis Aktiviteleri

Fabrika ortamında, transformatörlere uygulanan işlemler ise kabaca giriş testleri, durum raporu verilmesi, bakım ve onarım işlemlerinin yapılması, aktif kısmın temizlenmesi ve kurutulması, yağ kaçaklarının giderilmesi, gerilim seviyesi değişikliği, kumlama, boyama işlemleri, yük altında kademe değiştirici bakım, yenileme işlemleri, aksesuarlarının yenilenmesi, yağın yenilenmesi, yağ filtrasyonu, sargı yenileme, IEC 60076 standardına göre elektriksel testilerin uygulanması, transformatör ömrünün uzatılması işlemleridir. Ayrıca Transformatör Güçlendirme (Retrofit) başlığı altında sargı yenileme, mekanik aksam yenileme, modifikasyonu ve bakımı. Y.A.K.D. (Yük Altında Kademe Değiştirici) yenileme, transformatör aksesuarlarının güncel teknolojiye göre yenilenmesi işleri de atölye servis aktiviteleri kapsamındadır.

Yedek Parça Temini

Yedek parça olarak teklif edilen tüm transformatör aksesuarlarını, dünya çapındaki depolardan marka bağımsız ve orijinal olarak temin edilmektedir. Komple YAKD ve aksesuarları, tanklar, radyatörler, contalar ve diğer parçalar garantili yedek parça temini kapsamındadır.

Montaj ve Devreye Alma

Her tip transformatör ve reaktör montajı, yer değiştirmesi ve devreye alınması hizmetleri montaj ve devreye alma kapsamı içinde sunulmaktadır. Deneyimli ve sertifikalı personellerle montaj süpervizörlüğü ve kurulum hizmetleri, proje yönetimi ve mühendislik hizmetleri, tüm marka transformatörler için montaj / demontaj, yer değiştirme ve devreye alma hizmetlerini kapsamaktadır.

Laboratuvar Hizmetleri

Son teknoloji test ekipmanlarımızla ve uzun yıllar boyunca müşteriler nezdinde kazandığımız güvenle sunduğumuz servis hizmetleri; kimyasal test işlemleri, yağda çözünmüş gaz analizi (DGA), elektriksel

Test İşlemleri, Furan analizi, korozif Sülfür testi (Cu2S),PCB içerik analizi testleridir. Bunlardan Furan Analizi, transformatör içindeki ısınma, nem, asidite ve oksijen azalımı etkilerinden dolayı selülozik (kâğıt) yalıtımda oluşan bozulmaların tespit ve değerlendirmesinde kullanılan bir test yöntemidir. Furan analizi transformatörden alınan standart yağ numunesi ile gerçekleştirilmektedir.

Bakım Anlaşmaları

Transformatörlerin etkin ve yüksek performansta çalışır durumda kalmasını sağlamak amacıyla oluşturulan kullanıcılar açısından büyük önem taşıyan bakım anlaşmaları; • Periyodik uygulanan bakım faaliyetleri ile muhtemel transformatör arızalarının azaltılması. • Koruyucu ve önleyici bakım ile arızaların oluşmadan engellenmesi.. • Kritik yedek parçaların belirlenmesi ve temin edilmesi. • Acil durumlar için 24 saat telefonla destek hizmeti verilmesi. • 24 Saat Acil servis hizmeti verilmesi gibi sebeplerden dolayı ciddiyetle değerlendirilmesi gereken önemli ve gerekli uygulamalardır.

Transformatör Servis Eğitimi

ABB Transformatör Servis, genel teori, uygulama, test, bakım, sorun giderme, yeni teknolojiler konularını kapsayan müşteri eğitimlerini ABB Üniversite’sinde geliştirilen küresel metotlarla ve en yeni tekniklerle uygulamaktadır.

Transformatör On-line İzleme Sistemleri

Güç transformatörleri yüksek güvenilirlik ihtiyacı olan kritik ekipmanlardır. Elektriğin kesintisiz ve sorunsuz kullanımı için aşırı yükleme söz konusu olup olmadığı, yağ ve gaz analizlerinin online takibi işletmelere maliyetlerin azaltılması, güç kesintisinin engellenmesi, düşük sigorta giderleri gibi konularda oldukça katkıda bulunmaktadır. TEC on-line izleme sistemleri, sıcaklık dengesi, YAKD Fonksiyonlarının takibi, soğutma sistemi kontrolü, aşırı yüklenme tahminleri, YAKD sıcaklığı, YAKD pozisyon uyarısı, YAKD bakım zamanının bildirilmesi, gaz ölçümü, yağ nem miktarı ölçümü gibi fonksiyonlarıyla kullanıcıların enerjilerini sürekli kontrol altında tutmasını sağlar.

101 Haziran

2015

MAKALE

www.elektrikdergisi.com

SIemens Sion Serisi Vakum Kesiciler 7,2kV – 24kV

Levent Ünsal, Orta Gerilim Komponentler / Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.

nerji dağıtımının verimli, kesintisiz sağlanması ve gerektiğinde sorunsuz bir şekilde akımın kesilebilmesi için güvenilir şekilde açma kapama yapan anahtarlama ekipmanlarına ihtiyaç vardır. Orta gerilim vakum kesiciler bu anahtarlama ekipmanlarının başında gelirler. Kesicilerin içinde bulunan kontakların birbirinden ayrılması esnasında oluşan arkın vakum teknolojisi ile söndürülmesi en güvenilir yöntemlerden biridir. Siemens, geliştirerek üretmekte olduğu hermetic vakum tüpleri ile son kırk yılda vakum anahtarlama teknolojisinde öncü olmuştur. SION 3AE1 ve SION M 3AE5 serisi orta gerilim vakum kesicileri Siemens vakum tüpleri kullanılarak farklı kutuplar arası ve farklı alt, üst kontak arası

102 Mayıs

2015

mesafe değerlerinde, 7,2kV - 24kV aralığında, maksimum 40kA – 3.150 A ‘e kadar üretilmektedir. Önden mekanizmalı sabit ve çekmeceli tipleri ile hava izoleli orta gerilim pano imalatında, mevcut panoların yenilenmesinde, enerji dağıtım hatlarında, endüstride, kablo, trafo ve jeneratör uygulamalarında kullanılmak üzere geliştirilmiştir. SION vakum kesicileri çok çeşitli aksesuarlara sahiptir. Standart bir kesicide açma ve kapama bobini, trip ihbar sinyali, 12NA+12NK kontağı, 64 pin fiş-priz bağlantısı, mekanik kilitleme mevcut olup ihtiyaca bağlı olarak düşük gerilim bobini, çekmece ünitesi, kontak kolları ve kontaklar ayrıca ilave edilebilmektedir. Ayrıca AC veya DC olarak farklı yardımcı gerilim değerleri uygulanabilmektedir.

Kompakt yapısı, uzun işletme ömrü ve bakım gerektirmeyen özelliği sayesinde orta gerilim panolarının tasarımında önemli avantajlar sağlamaktadır. IEC 62271-1 (IEC 62271-100) standardını gerekliliği olan 10.000 açma kapama sayısına sahiptir. Mekaniksel dayanım, elektriksel dayanım ve kapasitif akım kesme ile ilgili darbe olasılığını tanımlayan Dayanım Sınıfı C2, E2, M2 dir. Teknik avantajlarının yanı sıra SION vakum kesicilerin karbon ayakizi azaltılmış olup, ekolojik denge göz önünde bulundurularak çevreye daha da duyarlı bir haline getirilmiştir.

AKIM TAŞIMA KAPASİTESİ

• Ön kapak 9- Montaj plakası • Kontrol bölümü 10- Yardımcı kontak • Separatör 11- 1. Açtırma • Üst bağlantı 12- Klemensler • Vakum Tüp 13- Motor • Kutup koruyucu 14- Kapama Bobini • Alt Bağlantı 15- Kapama yayı • İzolasyon parçası 16- Dişli mekanizması 17Açma yayı

Hava izolasyonunun dielektrik dayanımı montaj yapılacak yerin denizden yüksekliğinin artışı ile azalmaktadır. IEC62271-1 standartına göre tanımlanmış olan yıldırım darbe dayanım değerleri deniz seviyesinden 1000 metre ve üzeri için aşağıdaki tabloda verilmektedir. Projelendirme sırasında bu değerleri göz önünde bulundurmak gerekmektedir.

Kesicilerin panoya monte edilmeksizin +40 C ortam sıcaklığındaki akım taşıma kapasitesi IEC 62271-100 standartına göre yukarıdaki Grafik -1 ‘de gösterilmektedir. Eğri 1 = Nominal akım 800 A Eğri 2 = Nominal akım 1250 A Eğri 3 = Nominal akım 2000 A Eğri 4 = Nominal akım 2500 A Eğri 5 = Nominal akım 3150 A

DİELEKTRİK DAYANIMI

Örnek vermek gerekirse (Grafik-2); U >= U0 x Ka U : Normal şartlarda nominal dayanım gerilimi. U0 : Montaj yapılacak yerdeki nominal dayanım gerilimi. Ka : Yükseklik düzeltme katsayısı İhtiyaç duyulan yıldırım darbe dayanım gerilimi 75 kV ise yükseklik 2.500m. olması halinde gerekli olan minimum gerilim değeri: 90 kV >= 75 kV x 1.2

103 Haziran

2015

MAKALE

www.elektrikdergisi.com

Valencia algoritması: Düşük güç kalitesine bağlı enerji kaybının maliyetini hesaplama Netes Mühendislik

spanya’nın Valencia şehrindeki Polytechnic Üniversitesi’nde yapılan bir buluş sayesinde, güç kalitesi analiz cihazları artık verimsiz elektrik sistemlerinden kaynaklanan enerji kaybı maliyetlerini hesaplayabiliyor.

Güç kalitesi tam olarak nedir?

Güç kalitesi genel olarak, bir güç kaynağına bağlı olan ekipmanın kesintisiz ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayan gerilim olarak tanımlanmaktadır. Çoğunlukla normal çalışma gerilim seviyesi etrafında bir tolerans olarak ifade edilir. Gerilim, normal seviyenin altına inebilir veya düşebilir ya da tam tersine, yükselebilir veya dalgalanabilir. Birincisi, ekipmanın sıfırlanmasına veya anlık olarak gücün kesilmesine neden olabilir; ikincisi ise ekipmana hasar verebilir, sigortaların atmasına veya kesicilerin açma yapmasına neden olabilir. Jeneratör. Bağlantı kutusu. İletim hatları. Bir elektrik devresinde problem çıkabilecek birden fazla yer bulunur. Ancak, güç kalitesi sorunlarının % 80’i, kullanıcının kendi tesisinden kaynaklanır. Problemlerin nedeni, dengesizlik veya harmonikler, kötü elektrik tesisatı, bozulan kablolama veya uygun olmayan

104 Mayıs

2015

topraklama gibi güç kalitesi sorunlarıdır. Bir tesisteki büyük başlangıç yükleri, çekilen yüksek akım besleme geriliminin düşmesine neden olduğundan yakında bulunan ekipmanları da bozabilir. Belirtiler arasında, ekipmanın sıfırlanması veya devre kesicinin suni şekilde açma yapması bulunmaktadır. Programlanabilir mantık kontrolleri (PCL’ler) ve değişken hızlı tahrikler, kontrol sinyallerinin kesilmesinden etkilenebilir. Motorlar ve transformatörler ısınabilir veya gürültülü çalışabilir. Bilgisayarlar kilitlenerek veri kaybına neden olabilir. İster düşme veya yükselme isterse titreşme veya geçici akım olsun güç bozuklukları, enerji de dahil olmak üzere, işletme maliyetlerini artırır ve zamansız ekipman arızalarına neden olur.

Mükemmel ölçüm arayışı

1940’lardan bu yana güç kalitesini ölçmeye yönelik formüller; bozulma olmayan gerilimlere ve dengeli motor sistemlerine, aydınlatmaya ve diğer günlük doğrusal yüklere dayandırılmıştır. Bilgisayarlar ve değişken hızlı motor tahrikleri gibi güçlü elektronik ekipmanların gelişiyle yükler, doğrusal olmayan ve harmonikler üreten yükler haline geldi ve bu sonuç olarak, çoğunlukla dağıtılan güç ve bunun beslenmesi için gereken sistem kapasitesinin karakteristiklerini etkileyen, bozulma olan gerilimler ve akımlar ortaya çıkardı. Yıllar içinde, güç kalitesinin evrensel olarak kabul edilen bir ölçümünü sağlamak amacıyla modern güç ekipmanlarını hesaba katan girişimlerde bulunuldu. 2000 yılında Elektrik Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE), 1459 Standardı›nı oluşturdu. Tanımlara ve formüllere ilişkin bu standart, ölçüm ve diğer izleme ekipmanı üreticilerinin önemli ölçüde bozulma olan ortamlarda doğru güç ölçümü yapmasına imkan tanıdı. Güç ölçümü tanımları 1459 ile sağlanmakla birlikte güç kalitesi, formüller tarafından somut olmaktan ziyade oransal olan değerlerle ifade edildi. Bir başka deyişle değerler, pratik olmaktan çok akademiktiler.

Özel Bölüm ENERJİ TAŞIMA SİSTEMLERİ

KOMPANZASYON

ÖLÇME, TEST, KALİBRASYON

•

ARDIÇ

•

GRUP ARGE

•

TEKON

•

DLX ELECTRIC

•

SIEMENS

•

OBO BETTERMAN

•

VERA

NETES MÜHENDİSLİK

•

GERSAN

•

BÜSTYAL

•

EUROTRAY

•

ENTES

•

KIRAÇ METAL

•

SPARK

105 Mayıs

2015

Enerji taşıma sistemleri • TANITICI SÖYLEŞİ

EUROTRAY

Metin KAYA / EuroTray Genel Müdürü

tecrübemİzİ, kalİte İLE bİrleştİrerek uygun çözümlerİ sunmaktayız Firmamız 1989 yılında Ürettiğiniz ürünler ve teknik metal sektöründe özellikleri ile ilgili bilgi verir faaliyet göstermek misiniz? üzere Çemesan şirketler grubunun bünyesinde Yapıların enerji dağıtımı veya kurulmuş olup 2010 haberleşme için kullanılan yılından itibaren tesisatlar, izole elektrik Eurotray markasıyla kablolarının güvenli bir şekilde müşterilerine hizmet vermektedir. Ekip olarak taşınması, sabitlenmesi ve müşteri memnuniyetini desteklenmesini sağlayan başlıca ilke olarak birbiriyle uyumlu birimlerden benimsemekteyiz. oluşan sistemlerdir. Kablo kanalı sistemleri genellikle ticari ve endüstriyel yapılarda kablo yönetimi için kullanılan sistemler olup kullanım yerine göre farklı tipleri mevcuttur. Türkçe’de yaygın olarak kablo kanalı olarak bilinse de tiplerine göre kablo tavası, kablo taşıyıcısı, kablo tepsisi, kablo merdiveni isimlendirmelerine de rastlanır. Sistemi oluşturan elemanlar tek tek ele alındığında fiziksel özellikleri ve üretim teknikleri açısında çok karmaşık ürünler değildir. Fakat parçası olacakları tesisatın güvenlik riskleri ve çok uzun yıllar kullanılma hedefleri göz önüne alınırsa hammaddeden montaj hizmetine kadar titiz ve kaliteli bir üretim sürecine sahip olması gereken ve ciddi mühendislik gerektiren ürünlerdir.

Sahip bulunduğunuz yerli ve uluslararası standart belgeleri ve kalite sertifikalarına ilişkin bilgi verir misiniz? • TSE (Kablo Tava ve Merdiven sistemleri ürün sertifikamız TS EN 61537/2007) • ISO 9001/2008 Kalite Yönetim Sistemi • CE (işareti, tüketicilerin Topluluk tarafından emniyetli olarak sınıflandırılan ürünleri tespit etmesini kolaylaştırmakta ve bu işareti taşıyan ürünler, tüketicilere yüksek kaliteli ürünler sunulmasını

106 Şubat

2015

•

sağlamak için, ambalaj, etiket ve emniyetle ilgili standartlara uygunluğunu göstermektedir. GOST(Rusya ihracatlarında gerekli Ülke sertifikasıdır.)

Ürünlerinizin uluslararası pazarlardaki kullanımına ilişkin açıklamalar yapar mısınız? Ürünlerimiz özellikle Orta Doğu ve Afrika’da birçok önemli projede kullanılmıştır. Fakat, bizim için asıl sevindirici olan 2014 yılı içerisinde birçok çok uluslu taahhüt şirketinin tedarikçi listesine girmeyi başarmış olmamızdır. Son birkaç senede yaptığımız yoğun pazarlama ve akreditasyon çalışmalarımızı tatmin edici somut karşılığını bu seneden itibaren almaya başlayacağız. Sektörün sorunlarına ilişkin düşünceleriniz? Bizlere göre üzücü olan ürün kalitesinin göz ardı edilerek sadece fiyata endeksli bir pazar oluşturulmaya çalışılmasıdır. Piyasada kalite problemlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Bu durum, dünyada örnek gösterilen ve birçok başarılı işe imza atmış Türk inşaat ve elektrik sektörünün kesinlikle hak etmediği bir durumdur. Müşterilerimiz de çok iyi biliyor ki, enerji ve elektrik sektörü hatayı affetmez. Bize göre, her şey standartlara uygun ve belirli kalitede olmalıdır. Bu sebeple, Eurotray ailesi olarak, kaliteden ödün vermeden fakat aynı kalitedeki ürünü en iyi fiyatla müşterilerimize sunmaktayız. Kurumsal tecrübemizi, kalite anlayışıyla birleştirerek müşterilerimize en uygun çözümleri sunmaktayız. Kullanıcılara önerileriniz... Kablo taşıyıcı sisteminin seçimine baz oluşturacak uygulama alanı, kullanılacak kablolar, ortamın korozif direnci, tesisatta oluşacak ısı gibi bilgilerin doğru tespiti, ürünlerin kullanım verimliliğini doğrudan etkilemektir. Bu sebeple, projenin ihtiyacına en üst düzeyde cevap verebilecek sistemin tasarımı ve üretimi için, kullanıcılarımızdan teklif aşamasında teknik ekibimizle istişare halinde kalmalarını rica ediyoruz.

Eurotray olarak, metal sektöründe faaliyet gösteren şirketler grubumuzun biriktirdiği kurumsal tecrübeyi uzun süredir elektrik sektörüne aktarmaktayz. Kablo taşma sistemlerine yönelik geniş ürün yelpazemizle ve konusunda uzman ekibimizle ülkemiz dahil olmak üzere Afrika, Asya ve Avrupa’nn gelişen pazarlarnda yer alan değerli müşterilerimizin spesifik ihtiyaçlarna uygun en doğru çözümü en hzl şekilde sağlamaktayz.

KABLOLAR DOĞRU YOLDA Eurotray Metal Kablo Taş. ve Elekt. San. Tic. Ltd. Şti. Merkez Şekerpnar Mh. Ece Sk. No : 3 Çayrova, Gebze, Kocaeli

Fabrika İmes Organize Sanayi Bölgesi Çerkeşli OSB Mh. İmes Bulvar No:22 401 Ada 4. Parsel Dilovas Kocaeli, Türkiye

Ankara Bölge Müdürlüğü Çetin Emeç Bulvar 6.Cadde No:46/6 Aşağ Öveçler Ankara, Türkiye

Tel. +90 262 658 01 00 Fax. +90 262 658 87 97

Tel. +90 262 290 14/15/16/17/18/19 Fax. +90 262 290 26 19

Tel. +90 312 472 8670 Fax. +90 312 472 8674

info@eurotray.com / www.eurotray.com info@

Enerji taşıma sistemleri • TANITICI REKLAM

DLX ELECTRIC

DLX ELECTRIC KABLO KANAL SİSTEMLERİ / Yapısal Kablolama Ürünlerİ

DLX ELECTRIC, yönetim kurulu başkanı Metin Azuz, DLX ELECTRIC ile ilgili bilgiler verdi. Metin Azuz sektördeki 30 yılı aşkın tecrübesini genç DLX Electric firmasına yansıtmıştır. DLX ELECTRIC , müşteri ihtiyaçlarını ve taleplerini Türk ve Dünya standartlarında karşılamaya devam etmektedir. DLX ELECTRIC, Istanbul Kırac Esenyurt ‘taki tesislerinde teknolojik altyapısı, inavatif yeni ürün tasarımları, eğitimli personeli ile müşteri odaklı faaliyetlerine devam etmektedir. 108 Haziran

2015

Üretiminin %35’ini dört kıtada mevcut 40 ‘ın üzerindeki ülkeye ihraç etmektedir. Genç DLX electric kuruldugundan bu yana her yıl %100 büyüme gerçekleştirmiştir. Yurtiçinde bayi ağı sisteminde müşterilerine ulaşmaktadır. Ürün gamı içinde Kablo Kanal Sistemleri ve Aksesuarları, Elektrik Tesisat Boruları (Halojen free ve yanmaz plastik spiral ve aksesuarları, Düz Rijid Borular ve aksesuarları , Celik izoleli spiraller) , ups, şebeke, data ve telefon prizleri, delikli pano içi kablo kanalları, döşeme üstü kablo kanal sistemleri, Döşeme şap altı dağıtım buatları, aliminyum burotik/ ofismatik sistemleri yer almaktadır. DLX ELECTRIC, ISO 9001-2008 kalite yönetim sistemine , TSE, VDE, VDE ROHS, CE gibi kalite standart sertifikalrına hazidir. ARGE faaliyetlerimizle beraber yeni ürün gruplarını geliştirmeye devam ediyoruz. Bunların neticesi olarak

2015 yılı içinde yeni seri ve ebatlarda kablo kanal sistemlerini üretim planına alınmıştır. 2023 yılına kadar planlarımız hazır olup , %100 milli bir şirket olarak , müşterilerimizin talepleri doğrultusunda ürün gamımızı geliştirerek ülkemize, müşterilerimize çalışanlarımıza, tedarikçilerimize kısacası tüm çözüm ortaklarımıza fayda sağlamaya devam edeceğiz. Efsane devam ediyor…

ENERJI TAŞIMA SISTEMLERI • TANITICI RÖPORTAJ

KIRAÇ METAL

KIRAÇ METAL “INNOVATRAY” İLE PAZARDA SÖZ SAHİPLİĞİNİ ARTIRIYOR Kıraç Metal, yeni nesil kablo taşıma kanalları konusunda, geliştirdiği innovasyon ile hayatımızı kolaylaştıracak teknoloji çözümlerine bir yenisini ekledi. Innovatray markası ile üretilmekte olan bu yeni kablo taşıma kanalları, geleneksel yöntemlere göre, ek bağlantı elemanları gerektirmeden daha hızlı, daha ucuz, daha güvenilir, daha hafif ve doğaya saygılı montaj imkanı sunuyor.

Günümüzde, birçok teknoloji, pazara ilk çıkışlarında, hep daha pahalı olmasına rağmen, ek bağlantı elemanlarının yer almadığı, uluslar arası patente sahip, yeni nesil kablo taşıma teknolojisi Innovatray, geleneksel sistemlere göre minimum %30 fiyat avantajı ile çözüm ortaklarına ticarette rekabet avantajı sunuyor. Innovatray, form yapısı sayesinde, normal bir kablo kanalının çok daha üzerinde taşıma kapasitesine ve estetik görünüme sahip bir kablo kanalı ailesi olarak müşterilerin karşısına çıkıyor. Innovatray, montaj ve yerleştirmede zaman tasarrufu sağladığı gibi ergonomiyi de optimize ediyor. Uygulamacı, uygulama sırasında, ek bağlantı ekipmanlarına ihtiyaç duymadığı için, birleştirme için gereken her şeyi uygulama sırasında, kablo kanalının üzerinde bulabiliyor ve bu durum ciddi bir

işgücü tasarrufunu oluşturuyor. Görüldüğü gibi birçok teknolojik innovasyon, bir en fazla iki fayda sağlarken, Innovatray aşağıda inceleyebileceğiniz birçok faydayı bünyesinde barındırmaktadır. Ekonomik çözümler sunar. • Hızlı montaj ve zamandan tasarruf sağlar. • Ek elemanı gerektirmez. • Eşsiz tasarım yapısı ile yüksek mukavemet sağlar. • Üzerinde montajlı somunu sayesinde ilave somun gerektirmez. • Sıkı, sağlam ve güvenilir montaj sağlar. • Form yapısı sayesinde kolay ve dengeli montaj sağlar. • Kilitleme tırnakları ile güvenli montaj sağlar. • Kıvrık uçları, keskin uçların olmaması güvenliği sağlar. • Form yapısı ve tasarımı sayesinde uygun hava sirkülasyonu sağlar. • Hafif, kolay taşınabilir. Bu sayede işgücünde kazanç sağlar. • Daha az hammadde tüketimi ile doğaya katkı sağlar. Ar-Ge konusunda gerçekleştirdiği çalışmalar ile Türk Enerji Sektörü’nün gelişiminde son 15 yıldır güçlü rol üstlenen Kıraç Group’un bünyesinde yer alan Kıraç Metal; St. Petersburg Stadyumu’ndan, Londra Chelsea Stadyumu’na, Iskoçya New South Glasgow Hospital Project’den, Paris

109

Haziran

2015

hizmetleri arasında evsel ve endüstriyel elektrik malzemesi satışı, yüksek gerilim E.N.H. kabloları, topraklama elemanları, telekomünikasyon direkleri, sanayi tesisleri otomasyon ürünleri, trafo vs. satışı, A.G / O.G şebeke malzemeleri bulunmaktadır. Ayrıca satış sonrası servis hizmetlerini de başarıyla gerçekleştirmektedir. Kıraç Elektrik, 2014 yılında Siemens’in Sıvacon Pano Partneri olmuştur.

Orly Havalimanı’na kadar birçok kurumsal projenin ana tedarikçisi konumunda yer almıştır. Ürünlerimizde, TS 822’ye uygun DIN EN 10327 normunda Pre-Galvaniz ve TS 914’e uygun EN ISO 1461 normunda sıcak daldırma galvaniz kaplamalı çelikler kullanılmaktadır. Innovatray’in üretiminde, ISO 9001-2008 Kalite Yönetim Sistemi çerçevesinde TS EN 61537, TS EN ISO 1461 standartlarına uygun üretim yapmaktadır. Bünyesinde bulunduğumuz Kıraç Group, ana faaliyetleriyle birbirlerine katma değer üreten farklı şirketlerden oluşmaktadır.

KIRAÇ OTOMASYON 2002 Ekim ayında faaliyetlerine başlayan Kıraç Otomasyon, Kıraç Group’un proje ve otomasyon sektöründe uzmanlaşma hedefinden doğmuştur. Firma Eskişehir bölgesinde ve Türkmenistan’da anahtar teslim elektrik projelerine imza atmaktadır.

KIRAÇ METAL Ürettiği kablo kanalları, taşıma sistemleri ve aksesuarlarıyla enerji taşıma sistemlerinde kalitenin adı olmuştur. Üretim tesisleri 6.500 m²’lik kapalı alanda konumlanmıştır . Üretim konusunda kaliteden taviz vermeyen Kıraç Metal, genç ve uzman kadrosuyla her geçen gün büyüyerek yoluna devam etmektedir. Kıraç Metal 2006 yılı itibariyle kapasitesini arttırarak pano üretimine başlamıştır. Alçak gerilim dağıtım, kontrol, kumanda, MCC panolarında çeşitli ürünler üretmektedir. Yaptığımız telekomünikasyon projelerinde kullanılmak üzere kullanılan bilişim kabinetleri üretimine 2014 başlamıştır. Kıraç Metal’in ürünleri; kablo kanalları, kablo merdivenleri, döşeme altı kablo kanalları, taşıma sistemleri, bağlantı elemanları, konsol sistemleri, güç dağıtım panoları, alçak gerilim panoları,

motor kontrol panoları, endüstriyel otomasyon panoları, modüler tip pano, harici tip panolarıdır. KIRAÇ ELEKTRİK Kıraç Elektrik, geniş ürün yelpazesi ve güçlü stoğu sayesinde alçak gerilim şalt malzemesi, kontrol ve otomasyon ürünlerinde yurt çapına yayılmış satış ağı sayesinde satış hizmeti sunmaktadır. Müşteri beklentilerine uygun olarak hizmet kalitemizde sürekli iyileştirme çalışmalarımız devam etmektedir. Bayisi olduğu Siemens, Schneider, Legrand, Prysmian, Philips firmalarında Türkiye’nin en iyi ve en büyük dağıtıcı firması olma hedefinde sağlam adımlarla ilerlemektedir. Kıraç Elektrik’in

KIRAÇ GALVANİZ Kıraç Group iştiraki olan Kıraç Galvaniz sıcak daldırma galvaniz tesisi, Bursa/Barakfaki Sanayi Bölgesi’nde Bursa’nın ilk ve tek sıcak daldırma galvanizleme tesisidir. Aylık daldırma kapasitesi 2.500 tondur. Türkiye’nin en modern galvanizleme tesislerinden biri olan tesisimiz, son teknoloji makinelerle donatılmış olup özel alaşımlı çinko kullanılarak bölgenin kaliteli sıcak daldırma kaplama ihtiyacını karşılamaktadır. Firma ulaştırma sektörüne yönelik üretilen oto korkuluk sistemleri konusunda uzman hizmet vermekle beraber çeliğe dayalı imalat yapan her türlü metal işleme sektörü firmalarına fason galvaniz hizmeti sağlamaktadır.

110

Haziran

2015

“Kablo Taşıma Sistemleri” Enerji yükünüz, bizimle hafifler.

Kıraç Metal Fabrika: Organize Sanayi Bölgesi, Şehitler Bulvarı, No:21 Eskişehir Telefon: 0.222.236 15 00 Faks: 0.222.236 21 08 www.kiracmetal.com metal@kiracmetal.com www.innovatray.com info@ innovatray.com

Enerji taşıma sistemleri • TANITICI REKLAM

OBO BETTERMANN

HER FORMLU KANAL OBO DEĞİLDİR Obo Bettermann’ın sektöre girişiyle birlikte yeniden biçimlenen ürün gruplarının en önemlisi kablo taşıyıcı saç kanal şüphesiz. Avrupa’nın en büyük malzeme üretici ve satıcı firmalarından biri olma konumunu her geçen yıl geliştiren Obo Bettermann’ın bu özelliğinin yanına teknoloji üreten yanını da ekliyor olması Türkiye’de de kısa sürede gerekli yankıyı buldu ve uygulamalardaki yerini aldı.

112 Haziran

2015

Sektöre giriş yapan her ürünün önce olumsuz yönleri üzerinden geliştirilen tüm savunmaların kısa sürede çürüdüğü görülse de, estirilen rüzgardan geriye kalan tek ayrıntı fiyat olarak kaldı. Evet, saç kanal konusunda Obo Bettermann’ın magic serisi ürünü fiyat dezavantajı bulunan bir malzemeydi. Başta “formlu kanal olmaz” ya da “farklı kalınlıktaki iki ürün nasıl olur da aynı mekanik mukavemeti sağlayabilir” şeklinde savunmalar ortaya çıksa da kısa sürede pek çok şartnamede ürüne ait tanımların kabul edilmeye başlanmasıyla beraber pek çok üreticinin de benzer ürünler üretmeye başladığı görüldü. Ancak bir ürünün kendisi için ödenen bedelin karşılığını verirken, hangi yeterlilik kriterleriyle bunu sağlamaya çalıştığı da oldukça önemli. Dolayısıyla bu ayrıntıları zaman zaman incelemenin faydalı olduğu da yadsınamaz bir gerçektir.

Biçimsel olarak belirli bir form verilerek üretilen pek çok ürüne karşın üretilen ürünlerin Obo’nun ortaya koyduğu performansa yaklaşamadığı görüldü. En önemlisi formlu kanalın dezavantajı olarak anlatılan ne varsa üretilen diğer kanallarda özellik olarak bulunuyordu. İddiaları ve ortaya çıkan ürünleri şöyle bir anımsayalım: • Mekanik Dayanım: Formlu kanalın mekanik mukavemet olarak gerekli özellikleri karşılayamayacağı söylenmişti. Hakikaten bakıldığında Obo Bettermann dışında kalan ürünlerin mekanik mukavemet açısından büyük bir hayal kırıklığı taşıdığı söylenebilir. oysa Obo Bettermann hem uluslararası pazarda hem de Türkiye’de uygulamasını yaptığı projelerde oldukça başarılı performanslar verdiğini defalarca kanıtlamıştır. Maliyetleri Azaltan Etki: Piyasada bulunan hiçbir formlu kanalın hızlı montaj özelliği bulunmamaktadır. Oysa Obo Bettermann, Magic teknolojisi sayesinde hiçbir kanalda bulunmayan klipsli hızlı montaj özelliğine sahiptir. Bu özelliği sayesinde vidalı bağlantıya gerek kalmaksızın kanalların birleştirilmesi mümkün olmaktadır. Dolayısıyla zaman kayıplarını en aza indirmesiyle de benzersiz bir avantaj sunuyor. • Yaralanmaları Önleyici Etkisi: İnce kanalın doğru uygulamalarla üretilmediği

İSMAİL CEM DOĞRU / Satış ve Pazarlama Müdürü

•

durumlarda kesildiği noktalarda bıçak etkisi yaratması söz konusu olabilir. Ayrıca çapak gibi sorunlar yüzünden yaralanmalara açık bir durum ortaya çıkabilmektedir. Obo Bettermann kanallarında bu tür bir etkinin ortaya çıkması söz konusu değildir. Dış Etmenlere karşı Yüksek Dayanım: Korozyona, oksitlenmeye ve her türlü dış ortama daha dayanıklı bir saçtan üretilmektedir. Biçimsel Devamlılık: Pregalvaniz, sıcak daldırma ve paslanmaz olarak biçimsel devamlılık söz konusudur. Dolayısıyla Obo Bettermann’ın herhangi bir kanalının sahip olduğu bir özellik diğer kanallarında da bulunduğundan müşteri açısından sürprizlere açık durumların yaşanması söz konusu olmaz. Modüler Aksesuarlar: Modüler bir malzeme olmanın tüm avantajlarını içerdiğinden kullanım kolaylığı da söz konusudur. Özellikle dönüşlerin özel üretilme zorunluluğunu ortadan akldırmasıyla kullanıcıya stoklama konusunda kolaylıklar sağladığı gibi yanlış siparişlerden kaynaklı karşılıklı mağduriyetleri de ortadan kaldırmaktadır. Estetik: Sac kanal uygulamalarında en önemli

sorunun montajın istenen görsel niteliklere uygun yapılabilmesidir. Bu anlamda kişinin inisiyatifine bırakılmaksızın kablo hatlarının estetik bir görüntü elde edilerek monte edilmesi çok daha kolay olmaktadır. Yukarıda sözü edilen avantajlarıyla Obo Bettermann, formlu kanal uygulamasını sektörel bir alternatife dönüştürmenin önemine dikkat çekmektedir. Birim malzemeye ödenen bedellerin azaltılarak teknolojiye ödenen bedellerin artmasının uygulamalarda niteliği yükseltmekten farklı işlevleri de vardır. Binanın mekanik ömrünü arttıran, dinamik etkilerin ortaya çıkaracağı sıkıntıları azaltmanın ürün seçimiyle doğrudan ilgisi olduğunu da unutmamak önemlidir. Binaya yüklenecek aşırı yüklerin yönetmeliklerle kontrol altına alınması bir gereksinim olarak göze çarpsa da üretici firmaların bunu özendiren ve teknik olanak sağlayan ürünler üretiyor olmaları da kuşkusuz oldukça önemli. Her formlu kanalın Obo Bettermann ürünlerinin sağladığı avantajları sağlamadığını söyleyebiliriz. Bu anlamda ezberleri bozmak için formlu kanal ve Magic teknolojisiyle zaman kaybetmeden buluşmanın yararları konusunda uzlaşmak zor görünmüyor.

113 Haziran

2015

Enerji taşıma sistemleri • TANITICI RÖPORTAJ

ARDIÇ

“2015 yılını ARDIÇ için zirve yılı olarak görüyoruz” Ardıç Elektrik 1987 yılından beri faaliyetlerini sürekli yenilenerek ve büyüyerek devam ettirmekte olup, Türkiye’de “Metal Kablo Taşıma Sistemleri” yapan en iyi firmalar arasında yerini almaktadır.

Ürün yelpazemiz tüm metal kablo taşıma sistemlerini kapsamaktadır. Bu ürünler 3 ana başlık altında toplamamız mümkündür. •

Sac tava diye de adlandırılan, kablo kanalları • Tel örgü kablo kanalları • Kablo merdivenleri Bu 3 ana gruba dördüncü grup olarak her türlü askı sistemleri, bağlantı aparatları ve aksesuarlarını da ekleyebiliriz. 2014 yılı firmanız açısından nasıl geçti. Belirlediğiniz hedeflere ulaşabildiniz mi? 2015 yılından beklentileriniz neler? Bizler firma olarak her yılın sonunda toplanarak gelecek yıl için kendimize hedefler belirliyoruz. Bunları unutmamak adına not olarak

toplantıya iştirak eden herkese ulaştırıyoruz böylece hedefler aklımızdan çıkmıyor. Bildiğiniz gibi her şey her zaman kağıt üzerindeki gibi olmuyor ama elimizdeki notlarımıza baktığımda açıkça söyleyebilirim ki neredeyse tüm hedeflerimize ulaştık gibi, ama hala 1-2 tane küçük madde daha var, sanırım bunlar 2015’e uzayacak. 2015 yılını ARDIÇ için zirve yılı olarak görüyoruz. Uzun yıllardır alt yapıya ve insana yaptığımız yatırımlarımızın meyvelerini toplama zamanı geldi diyebiliriz. Kalitemiz ve hizmetimiz neredeyse Avrupa’lı rakiplerimizin seviyesine ulaştı ve her kulvarda onlarla rekabet edebilecek durumda olduğumuzu görüyoruz, hal böyle olunca başarında gelmesi kaçınılmaz oluyor ve beklentilerde büyük oluyor. 2014 yılına baktığımızda ve başardığımız işleri göz önüne alırsak ve halen devam etmekte olan birkaç büyük projemizi düşünürsek 2015 yılına fazlasıyla iyimser bakıyoruz ve beklentilerimizi en üst seviyede tutmak durumunda kalıyoruz. Her sektörün olduğu gibi bizim sektörümüzün de sorunları var. Kısaca bize bu sorunlardan ve sizin çözüm önerilerinizden bahseder misiniz? Bana göre temel sorun kaliteyi unutarak sadece fiyata endeksli bir pazar ve müşteri kitlesinin

114 Haziran

2015

Sektörümüzü yakından bilen birisi olarak bize sektörümüzle ilgili kısa bir değerlendirmede bulunur musunuz? Dünya ile karşılaştırdığımızda sektörümüz olması gereken yerde mi? Eğer değilse dünya ölçeğinde bir sektör olabilmek için neler yapmalıyız?

oluşması. Sektörümüzde standart ve kalite problemlerinin olduğunu söyleyebilirim. Çünkü genel olarak hem çoğu müşterilerde hem de bazı imalatçılarda yanlış bir algı var. Kablo kanalını sadece sacı “delip bükmek” olarak görüyorlar, ama bu algı çok yanlış. Enerji ve elektrik sektörü hata kabul etmez, her şey standartlara uygun ve belirli kalitede olmalıdır. Fakat genel gidişat gösteriyor ki piyasadaki rekabet kaliteyi getireceğine bunun tam aksine kaliteyi düşürüp fiyatları daha aşağıya çekmeye çalışmak yönünde ilerliyor. Mesela yanınızda çalışan ama sacdan ve üründen hiç anlamayan birisi sizden ayrılıp 1-2 tane ilkel veya çok eski makine alıp aynı ürünü üretmeye çalışıyor, ama sonuçta oluşan tablo sadece kalitesizlik ve problemler. Ve daha kötüsü müşteriler belirli standartları kaliteleri ve yatırımları olan firmaları bu tip firmalarla kıyaslamaya çalışıyor. Bize göre tek çözüm kaliteden ödün vermemek ve tabi bunu yaparken de rekabetçi bir ortamda uygun

fiyatlar sunabilmekte. Ayrıca tüm uygulamacı ve son kullanıcıları kalite ve standartların önemi hakkında bilinçlendirmek gerek. Son zamanlarda ülkemizin değişik şehirlerinde kentsel dönüşümle ilgili ciddi projelere İmza atılıyor. Buradan hareketle Kentsel Dönüşüm sektörümüzü nasıl etkileyecek ve sektörümüze getirileri ne yönde olacak öğrenebilir miyiz?

Uzun süredir sektörde olan öncü firmalardan olduğumuzdan ve sürekli fuarlara katıldığımızdan ve yurt dışı seyahatlerimiz sebebiyle hem Türkiye hem de dünya piyasalarını yakından incelme şansımız oluyor. Şu açıkça söyleyebiliriz ki kablo kanalı sektörü maalesef istenilen seviyede değil ve bu şartlarda dünya piyasasında yer edinmek çok zor. Dünya ölçeğinde bir sektör olabilmek için ARDIÇ Elektrik firmasının yaptığı gibi makineleşme ve otomasyona büyük önem verilmeli ve her türlü yatırım yapılmalı. Zaten siz makineleşmeyi gerçekleştirdiğinizde hem kaliteli ürün ortaya çıkıyor ,hem de fiyatlar daha az işçilik kullanıldığından daha uygun hale geliyor. Bizler firma olarak sadece ve her zaman otomasyona ve insana yatırım yapıyoruz.

Kentsel dönüşüm hem modern Türkiye için hem de dünyanın göz bebeği İstanbul’umuz için çok önemli ve gerekli, kentsel dönüşümün Türkiye’nin başka şehir ve bölgelerinde de olması çok daha güzel. Ayrıca kentsel dönüşüm sayesinde ayrı bir ivme kazanan inşaat sektörünün hareketli olması tüm sektörleri her zaman olumlu yönde etkilemiştir. Yapılan birçok binanın pek çok yerlerinde kablo kanallarına ihtiyaç duyulacaktır ve bu da pazarı daha hareketli bir hale getirecektir.

115 Haziran

2015

Enerji taşıma sistemleri • TANITICI SÖYLEŞİ

GERSAN

ŞİARIMIZ, KALİTELİ ÜRÜN VE HİZMETİ EKONOMİK FİYATLA SUNMAKTIR Firmanızı tanıtır mısınız? GERSAN A.Ş, üretimlerine 1980 yılında başlamış ve bugüne dek 35 yıllık bir deneyime sahip olmuştur. Kalite politikamız, müşterilerimizin isteklerini karşılayacak kaliteli ürün ve hizmetleri en ekonomik şekilde sunmak, zamanında teslim etmek, hizmetin ve kalitenin sürekliliğini sağlamaktır. Hedefimiz kaliteli ve iyi malzemeyi sürekli olarak üretmektir. GERSAN A.Ş. yüzde 100 yerli sermayeli ve yüzde 60 oranında BIST’e kote olmuş bir şirkettir. Bugün itibariyle, Tuzla-İstanbul merkezli yönetimimizle Dubai-BAE bünyesinde kendi ofisimiz yer almaktadır ve üretimlerimizi 50.000 metrekare kapalı alana sahip Çaycuma-Zonguldak fabrikamızda, 350 personel ile “sürekli kaliteyi” temin edecek şekilde yapmaktayız. Rusya ve çevresindeki ülkeler ile Türki Cumhuriyetlere hizmet vermek adına faaliyete geçirdiğimiz Kaliningrad - Rusya fabrikamız da ilgili pazar için çok avantajlı bir konuma sahip olmuştur.

116 Haziran

2015

Gerek ürünlerimizde kullandığımız üretim prosesleri ve kullanılması gerekli hammadde esasları, gerekse ürün özelliklerinin en son teknik ve teknolojik gelişmelere paralel olması ile üretilen malzemelerin mükemmeliyete ulaşmasını sağlamıştır. Bunu sürekli kılmak için de onlarca AR-GE faaliyeti gerçekleştirmekte ve gerekli ulusaluluslararası kalite belgelendirmelerine eksiksiz sahip olmayı prensip edinmiştir. Bu sayede üretimlerinin yüzde 75’ini uluslararası firma ve projelere ihraç eden bir firma konumuna gelmiştir. Ürettiğiniz ürünler ve teknik özellikleri ile ilgili bilgi verir misiniz? ALÇAK GERİLİM (A.G.) BUSBAR sistemlerindeki ürünlerimizle Dünya’daki en etkili üretimlerden birisine sahibiz. A.G. sistemlerimizin 25A’den 6000A’e kadar tamamı eloksal kaplı Alüminyum dış gövdeye sahiptir. Alüminyum kasa, paslanmaya karşı pregalvaniz gövdeye uygulanması zorunlu olan boya maliyetini de ortadan kaldırarak kurulum maliyetlerini en aza indirger. Kullandığımız iletkenler kalay kaplı

Mustafa Serdar ŞALCI / GERSAN A.Ş. Ürün ve Pazarlama Müdürü

Bakır veya Alüminyum olaraktır. Sistem 160A ve üzeri akım gruplarında 4 metre olarak üretilmektedir. Busbar sisteminin 4 metre olması daha az ek ve buna bağlı olarak da daha az gerilim düşümü ve daha az işçilik oluşturacağından kullanıldığı yerlerde büyük ekonomik kazanımları da beraberinde getirmektedir. Ek noktalarında renk değiştiren ve tekrar kullanılabilen tork cıvatamız tork anahtarı olmadan montajı ve sonrasında gözle kontrolü sağlayabilen standart bir özeliktir. Her bir parça üzerinde yer alan termal etiketimiz ile çalışan sistemin termal kamera olmaksızın gözle kontrolünü sağlayabilen standart bir özelliktir. Firmamız ürettiği tüm mamuller, Busbar ile ilgili istenen uluslararası en güncel IEC/TS EN 61439-6 standardındaki tüm tip testlerine ayrı ayrı sahiptir. ORTA GERİLİM (O.G.) BUSBAR sistemlerinde yeni reçine izolasyonlu GR serisi IP68 O.G. Busbar, Türkiye’nin İLK ve TEK Orta Gerilim (12kV) Reçine Busbar Sistemidir. GERSAN A.Ş. tarafından geliştirilen ve yerli olarak imal edilebilen ürün reçine izolasyona, gerekli elektriksel ve mekanik dayanıma sahip olacak şekilde tasarlanmış tamamı reçine gövdeye ve ilgili tüm aksesuarlara sahiptir. Ek noktalarındaki birleşme detayı da dahil tamamı IP68 korumalı bir yapıya sahip sistem, diğer reçine sistemlerde kullanılan hammadde yapısından çok daha dayanıklı ve ekonomik bir tasarıma sahiptir. Sistem, yüksek izolasyon dayanımı sayesinde 12kV’a kadar olan anma çalışma gerilimlerinde kullanılabilme, yüksek ısı dayanım kapasitesine ve alev iletmeyen bir yapıya sahip benzersiz bir üründür ve aynı zamanda A.G. (1kV) 5 baralı sistemlerin yerine

de kullanılabilen Türkiye’nin İLK ve TEK yerli ürünüdür. G-BUS OTOMASYON sistemi, yerli tasarım ve uluslararası patentli teknolojisi ile elektrik hattı üzerinden çift yönlü haberleşme yapılarak, herhangi bir ilave data / kontrol kablosuna ihtiyaç duyulmadan, busbar sistemine bağlı tüm yüklerin on / off / dim yapılabildiği ve enerji okumaizleme yapılmasına imkan vermektedir. Sistemin en önemli özellikleri, düşük maliyetli olması, data / kontrol kablosu gerektirmemesi ve kolay kurulumdur. Kablolu bir otomasyon sisteminde her bir cihazın kontrolü için bu cihazlara ulaşan kablonun döşenmesi ve gruplar oluşturmak için çeşitli ek elemanlar gerekmektedir. Kablosuz sistemlerde ise modemlerin ve modüllerin maliyeti oldukça fazladır. LED-BUS AYDINLATMA sistemi ileGBusOtomasyon sistemi ve LED Aydınlatma sistemi bir arada kullanılarak aydınlatma otomasyon ve kontrol sistemlerinde en son teknolojiler bir arada kullanılmış olmaktadır. GERSAN A.Ş. nin üretimi olan LED-BUS, aydınlatma Busbar sistemi, G-BUS otomasyon sistemi ve LED aydınlatma ekipmanı ile entegre çalışan ve Aydınlatma otomasyonu için olmazsa olmaz özellikleritoplu olarak kullanabilme olanağı sağlayan bir sistemdir. Yüksek tavan, alçak tavan, otopark ve yol-cadde-sokak aydınlatmaları için ayrı ayrı seçenekler sunmakta olup, gereksiz malzeme kullanımı ile ciddi bir ekonomi sağlarken, enerji verimliliğine olan katkısı ile yıllarca boşa harcanacak enerjiyi sisteme geri kazandıracaktır. G-CHARGE ARAÇ ŞARJ sistemi ve is-

tasyonlarımız uluslararası standartlara haiz olarak akredite test laboratuvarından tip test belgelidir. TÜBİTAK destekli bir proje ile tüm yönetim sistemi tasarımı ve yazılımı tarafımızdan yapılan ürünlerimizde projeye uygun olarak her çeşit kombinasyon gerçekleştirilerek tüm araç ve yapılara uygun üretilebilmektedir. Son yaptığımız çalışmalarla istasyonların bünyesine DC kaynak ilaveleri ile hızlı şarj konusunda da netice alınarak istasyonların yaygınlaşmasının yanında şarj sürelerinin de kısalması adına önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.Bundan sonraki aşamada şarj istasyonlarının uzaktan izlenmesi ve akıllı şebekeye uyumlu olarak kontrol edilebilmesi konusunda denemelerimizin neticesini alarak geleceğe uygun olarak şekillendirmeye devam edeceğiz. KABLO KANALLARI, merdivenleri, askı sistemleri ve aksesuarlarında kalitesi ve geniş üretim portföyü ile GERSAN A.Ş. ulusal ve uluslararası boyutta aranan rakipsiz bir marka olmuştur. 35 yıllık bu konudaki üretim ve pazarlama tecrübesi, hammadde seçimindeki titizlik, kaplama tekniklerindeki üretim kalitesi ve bu proseslerin tamamını tek çatı altında uygulaması nedeniyle sevkiyatı yapılan malzeme son kullanıcıya tam bir mükemmeli-

117 Haziran

2015

amacına ve bu konuda olması gerekli TS EN 50164 standardında anlatılan spektlere uygunluk esas alınmaktadır.

yet içerisinde ulaşmaktadır. Sıcak daldırma sistemi, özel plastik kaplamalı kablo kanal imali için gerekli kaplama fırını ve elektrostatik fırın boya imalatını kendi sistemimiz içinde yapmaktayız. GERSAN A.Ş. ürünleri istek üzerine, sıcak daldırma galvanizli, elektro galvanizli, TSE 822’ye göre pregalvanizli, paslanmaz çelik (304-316 kalite), Poly-etilen kaplamalı ve elektrostatik fırın boyalı olarak imal edilerek kullanım yerine göre bir seçim yapma imkanı vermektedir. DÖŞEME ALTI sistemlerinde yeni ürettiğimiz buatımız ve yeni şekillendirdiğimiz döşeme altı kanal sistemi ile yeniliklerimiz hiç durmadan devam etmektedir. 18 ayrı noktadan yükseklik ayarı ayrı-ayrı yapılabilen, tek bir malzeme ile betonda, mermerde, yükseltilmiş döşemede kullanılabilen, kapağı açık kalmamak üzere dizayn edilmiş, kilit mekanizması ile açması ve kapaması kolayca yapılabilen, 8 adet monofaze priz, 8 adet RJ45 priz ve 3 adet GH tip sigortayı aynı anda içinde barındırabilen ve istenen renkte sipariş verebileceğiniz bir malzemeyi tek bir gövdede oluşturduk. Bu konuda çalışmaları yaparken normları göz ardı etmedik. TS EN 50085 ve BS 4568 standardındaki atıfları baz alarak çalışmalarımızı yaptık. Bunun yanı sıra Dünya üzerinde BS standartlarını ve İngiliz normunu kullanan ülkelere satış yapmak amacı ile buatımızı bu ülkelerde kullanılan BS tipi prizlere uygun hale getirerek revize ettik. TOPRAKLAMA ve yıldırımdan korunma sistemlerinde kabul edilen yeni standartlara uygun olarak imal edilen bakır ve galvaniz topraklama malzemelerini, teknik detaylara sahip deneyimli kadromuz denetiminde üretmekteyiz. Gerek Faraday kafesini, gerekse paratoner sistemlerini oluşturmak için gerekli binlerce standart veya özel malzemeyi firmamızda üretmekteyiz. Bu üretimlerde malzemenin kullanım

Sahip bulunduğunuz yerli ve uluslararası standart belgeleri ve kalite sertifikalarına ilişkinbilgi verir misiniz? Kalite sisteminde ISO 9001, ISO 14001 ve ISO 18001 sertifikalarına sahip yapımız ile birlikte, üretilen tüm ürünler kendine has en son geçerli ulusal ve uluslararası test ve sertifikalara sahip olarak sürekli gelişmektedir. Bunun yanında ilgili yabancı pazarların gerektirdiği yerel belgelendirme ve onayların da alınması ile marka ve ürün çeşitliliğimiz Dünya çapında geçerliliğini kabul ettirmiştir. Ürünlerinizin uluslararası pazarlardaki kullanımına ilişkin açıklamalar yapar mısınız? A.G. Busbar Sistemlerimiz Latin Amerika pazarında 3M markası altında kullanılmaktadır, ALSTOM, AREVA, NEXANS, SIEMENS, ABB, MITSUBISHI, SKENGINEERING gibi dünyaca ünlü firmaların projelerinde yer almaktayız. Üretimlerimizin kalitesi nedeniyle ihracatımız toplam üretimlerimizin yüzde 75’ini geçmektedir. Sektörün sorunlarına ilişkin düşünceleriniz? Ulusal ve uluslararası pazarda kaliteli ve sürekli hizmet verebilmek, uzun soluklu bir çalışmadır. Kısa vadede gerçekleşmesi zor olan bu çalışmaların kazanımları uzun vadede son derece kalıcı olacaktır ve bu da markalarımızın uzun süreler kalıcı olmasını sağlayacaktır. İnsan olarak çok pratik olduğumuz bir gerçektir ve bu avantajımızı kısa vadeli, bencil amaçlar uğruna kullanmak yerine uzun vadeli ve etkileşimli bir şekilde kullanmak çok etkili olacaktır. Bu amaçla sektör içerinde yıkıcı bir rekabet yerine yapıcı bir rekabet ile ulusal ve uluslararası pazarlara ürün ve hizmetler sunmak tüm tarafların kazanımlar elde ettiği bir yaşam sürmemizi sağlayacaktır.

Kullanıcılara yönelik önerileriniz var mı ? Enerji ve zamanımızın çoğunu daha verimli, daha ekonomik ve daha teknolojik ürün ve çözümlere ayırarak fayda sağlamaya ve üretmeye çalıştığımız bu süreçte, kullanıcılarımızın biz üreticilerle sürekli etkileşimde olmalarını da sağlamaya çalışıyoruz. Kullanıcılarımızın da bizleri kendi üretim ortakları olarak görerek yönlendirmeleri ve birlikte yol alabilmemiz daha dinamik ve etkili olmamızı karşılıklı olarak sağlayacaktır.

118 Haziran

2015

Türkİye’nİn İLK ve TEK Orta Gerİlİm (12kV) Reçİne Busbar Sİstemİ: “GR”

Yaygın olarak kullanılan ve alçak/orta gerilim güç dağıtım ve iletim sistemi türü olan busbar sistemi, yüksek kısa devre dayanımı (50kA den 150kA e kadar), yarım asırlık mekanik ömür ve düşük elektriksel kayıpları, yüksek elektriksel verimlilik özellikleri ile diğerlerinden ayrılmaktadır.

Gersan Elektrik’in yeni reçine izolasyonlu GR serisi IP68 OG Busbar, Gersan Busbar sistemlerinin bir parçasıdır ve Türkiye’nin İLK ve TEK Orta Gerilim (12kV) Reçine Busbar Sistemidir. TÜBİTAK Projesi aracılığıyla geliştirilen ve yerli olarak imal edilebilen ürün reçine izolasyona, gerekli elektriksel ve mekanik dayanıma sahip olacak şekilde tasarlanmış tamamı reçine gövdeye ve ilgili tüm aksesuarlara sahiptir. Ek noktalarındaki birleşme

detayı da dahil tamamı IP68 korumalı bir yapıya sahip sistem, diğer reçine sistemlerde kullanılan hammadde yapısından çok daha dayanıklı ve ekonomik bir tasarıma sahiptir. Sistem, yüksek izolasyon dayanımı sayesinde 12kV’a kadar olan anma çalışma gerilimlerinde kullanılabilme, yüksek ısı dayanım kapasitesine ve alev iletmeyen bir yapıya sahiptir. Özel imalat tekniği ile üretilen ve parçasız, eksiz yekpare bir yapıya sahip olarak 3mt boyunda imal edilen gövdesi sayesinde “GR IP68 OG Busbar sistemi”, aynı zaman AG (1kV) 5 baralı sistemlerin yerine de kullanılabilen Türkiye’nin İLK ve TEK yerli ürünüdür. 32kV şebeke frekanslı izolasyon dayanımına sahip olarak güvenilirliğini kanıtlamış ve projelerde rahatlıkla uygulanabilecek ekonomik ve yapısal tasarıma sahip olarak dizayn edilmiştir.

119 Haziran

2015

Kompanzasyon • TANITICI RÖPORTAJ

SIEMENS

Kompanzasyon sistemlerinde verimliliğin anahtarı: Kondansatörler Tesislerde kaliteli ve düzenli elektrik enerjisi sağlamanın en kolay ve iyi yolu bir kompanzasyon sistemi kurmaktan geçiyor. Bu sistemler tesiste bulunan ekipmanların korunmasını sağlarken, kesintilerden kaynaklanan zararları ortadan kaldırıyor ve enerji verimliliği sağlıyor. Kompanzasyon sistemleri, kullanılan şebekeyi de koruyarak tüm sisteme katkı vermeyi başarıyor. 250 yıllık geçmişiyle faydasını kanıtlayan kondansatörler, kompanzasyon sistemlerinin olmazsa olmaz parçalarından biri olarak öne çıkıyor.

120 Haziran

2015

Geçmişten bugüne kondansatörler İcat edildiği günden bu yana enerji sektörünün yapı taşları arasında kendine yer bulan kondansatörler, yüzyılları bulan geçmişlerinin günümüz teknolojileriyle birleşimiyle kullanıldığı alanlarda katkı vermeye devam ediyor. İmalat sürecinde kullanılan teknikler ve yardımcı ürünler dışında kapsamlı değişimlere uğramayan kondansatörlerde önemli bir değişim de güvenlik penceresinde gerçekleşmiş durumda. Eski örneklerde güvenlik unsurları giriş seviyesinde bulunurken, günümüz kondansatörlerinde aşırı basınç ya da farklı sebeplerle tehlike oluşması

durumunda devrenin ayrılmasını sağlayan sistemler gibi güvenlik unsurları bulunuyor. Tüm alçak gerilim ürünleri ve panolarda yaşanan ebat küçülmesine de yine küçülerek katkı veren kondansatörler, bu sayede metrekarelerin bile çok değerli olduğu günümüzde teknolojiye uyum sağlamayı başarıyor. Kondansatörlerde önemli olanın işlevini sorunsuz yerine getirmesi olduğu için, küçülme diğer ekipmanlara oranla fazla olmasa da teknolojik yenilikler ve yüksek mühendislik kabiliyeti sayesinde bu bir eksiklik olmaktan çıkıyor.

İlke Kider / Siemens A.Ş. Enerji Yönetim Bölümü Alçak Gerilim Panolar Satış ve Pazarlama Yöneticisi

ya da askeri tesisin elektriğinin birkaç saniye bile kesilmesi kabul edilemez bir durum olarak nitelendiriliyor. Benzer bir durum, kesinti nedeniyle duran sanayi tesislerinde de kendini gösteriyor. Kompanzasyon sistemleri, kondansatörlerle birlikte bu ihtiyacı gidermede kritik bir rol oynuyor. Siemens, kondansatör ihtiyaçlarına zengin portföyüyle hizmet veriyor

Kompanzasyon sistemleri ve kondansatörlerin birlikteliği enerji kalitesini yükseltiyor İşletmelerin düzenli ve kaliteli enerji kullanabilmesi, bunu yaparken de şebekeyi koruması üzerine kurulmuş yapılar olarak tanımlanabilecek kompanzasyon sistemlerinde 2008 yılında yürürlüğe giren yönetmeliğin kritik bir rolü bulunuyor. Bu yönetmelik, reaktif enerji bedelinin kullanıcılardan tahsiline yönelik önemli bir adımı içeriyor. Reaktif enerji kullanımının aktif güce oranının belli bir oranı geçmesi durumunda, kullanılan reaktif enerjinin tamamının fatura edilmesinin yolunu açan bu yönetmelik ve giderek artan tesisin enerji kalitesi ve sürekliliğine dair bilinç, kompanzasyon sistemlerinin yaygınlaşmasını sağlıyor. Kondansatörler, bu noktada, kompanzasyon sistemlerinin olmazsa olmaz parçalarından biri olarak devreye giriyor.

Kondansatörlere daha çok önem verilmeli Alçak gerilim şalt tesislerinin en hassas ürünlerinden biri olan kondansatörler, yapıları gereği gerilim yükselmeleri, şebeke kirliliği, aşırı anahtarlama gibi konularda çıkabilecek sorunlara karşı duyarlı bir konumda bulunuyor. Bugün, Türkiye’deki tesislerin durumuna bakıldığında işletmelerin yeterince önem vermediğinin görüldüğü kondansatörler, kompanzasyon sistemlerinin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunarak reaktif bedel ödenmesinin önüne geçiyor. Bu şekilde işletme maliyetlerinin düşmesine de yardımcı olan kondansatörler, sistemde elektronik devrelerin bulunmadığı ortamlarda kullanılan en hassas elemanlar olma niteliğini de barındırıyor. Kondansatör ve kompanzasyon birlikteliğinin sağladığı enerji kalitesi ve süreklilik, modern hayatın vazgeçilmezleri arasında yerini çoktan aldı. Bir hastane, havalimanı

Enerji sektörüne yönelik kapsamlı ürün portföyüyle tüm dünyada tercih edilen Siemens’in kondansatör portföyündeki en önemli ilgi alanını kompanzasyonda kullanılan AG güç kondansatörleri oluşturuyor. 220 V’tan 1000 V’a kadar geniş bir yelpazede kondansatör çeşidi sunan Siemens’in ürün gamında 0,1 kVAr’dan 35 kVAr’a kadar her türlü kondansatör yer alıyor. Farklı izolasyon tipleri bulunan kondansatörlerde en büyük talebi, yüksek güvenlik standartlarıyla dikkat çeken gaz izoleli ürünler oluşturuyor. Siemens, talep doğrultusunda reçine izoleli ve yaplı tip ürünleri de müşterilerine sunuyor. Çeşitli sektörlerden farklı ölçeklerde referansları bulunan Siemens’in gerçekleştirdiği örnekler arasında, üç fazlı elektrik kullanan bir lokantadan büyük çimento fabrikalarına, havalimanlarından demir çelik tesislerine kadar çok sayıda uygulama bulunuyor. Bu referanslar arasında sektörlerinin en büyükleri arasında yer alan Nuh Çimento, Asaş Alüminyum, İsdemir ve Erdemir gibi sanayi tesislerinin haricinde Zorlu Center gibi yine büyük ölçekli yaşam merkezleri de bulunuyor.

121 Haziran

2015

Kompanzasyon • TANITICI REKLAM

GRUP ARGE

Smart SVC - COM Haberleşmeli Röle Smart SVC yeni nesil kompanzasyon sistemi sayesinde klasik kompanzasyon rölelerinin zorlandığı ve yetersiz kaldığı isletmelerde reaktif yükleri rahatlıkla kompanze edebilir, uzaktan erişim sayesinde işletmenizi internetten takip edebilirsiniz.

Smart SVC Sistemi Nedir? Smart SVC sistemi, kondansatör kademeleri ile yapılan klasik kompanzasyon sistemlerinin, kapasitif karakteristikli yüklerin ve hızlı değişen reaktif yüklerin yaygınlaştığı günümüz işletmelerine tam cevap verememesi üzerine geliştirilmiş yeni bir sistemdir. Sistem; hem kondansatörleri hem de şönt reaktörlerini devreye alabilen Smart SCV röle, şönt reaktörleri ve bu şönt reaktörlerini devreye alan tristörlü sürücüden oluşmaktadır. Smart SVC röle, tristör kontrollü sürücü üzerinden şönt reaktörlerini istenen değerde devreye alabilmektedir. Bu sayede Smart SVC, klasik rölelere göre çok daha hızlı ve tam olarak cevap

122 Haziran

2015

üretebilmektedir. Bilindiği üzere klasik röleler belirli büyüklüklerde, sınırlı sayıda kondansatör ve/ veya reaktör kademelerine sahip olduklarından işletmenin ihtiyaç duyduğu reaktif güçleri tam olarak karşılayamaz. Ancak mümkün olan en yakın reaktif değeri elde edebilir. Kompanzasyondan artık kalan reaktif enerjileri aşağıya çekmek için küçük değerli monofaze kademelerin panoya ilave edilmesi gerekmektedir. Bu yöntem kademe sayısının çoğalmasına, pano boyutlarının büyümesine, bakım maliyetlerin artmasına sebep olmasına rağmen işletmelerde tam çözümü üretememektedir. Ayrıca klasik sistemlerde anahtarlama, mekanik kontaktörler vasıtası ile yapıldığı için

hızlı girip çıkan yüklere cevap verme yeteneği de sınırlı kalmaktadır. Smart SVC sisteminde ise şönt reaktörler (endüktif bobinler) her bir faz için istenen güçte devreye alınarak sistemin reaktif ihtiyacı tam olarak karşılanır. Smart SVC sisteminde anahtarlama işlemi tristörler ile yapıldığı için 20 ms’de cevap üretilebilmektedir. Bu sayede klasik kompanzasyon rölelerinin zorlandığı ve yetersiz kaldığı işletmelerde reaktif yükleri rahatlıkla kompanze etmek mümkündür. Smart SVC Sisteminin Farklılıkları

Sekil 1 - Smart SVC sisteminin genel şeması

• 3 adet tek fazlı ayarlanabilir şönt reaktör kademesi(*), • 24-bit çözünürlükle yüksek hassasiyette güç ölçümü • TCR teknolojisi ile 1/1000 adımlık hassasiyet (**) • 12 adet kapasitif/endüktif kademe (***) • 3 mA algılama akımı, 20 ms cevap süresi • Kolay kullanımlı Türkçe menü • Reaktif güç profilini kaydeden güç akış grafiği * Güçler, sisteminizin ihtiyacına göre belirlenir. ** Thyristör Controlled Reactor (Tristör Kontrollü Reaktör) *** Kademeler monofaze, difaze veya trifaze olarak bağlanabilir.

Sekil 2 - Klasik rölelerin sisteme cevabı

Sekil 3 - Smart SVC sisteminin çalışması Smart SVC sistemi

Smart SVC Sistemi Nasıl çalışır? Smart SVC röle, 24-bit çözünürlüğe sahip güç ölçüm entegresi ile sistemin bütün elektriksel parametrelerini çok hızlı ve hassas bir şekilde ölçerek analizini yapar. Her bir fazın ihtiyaç duyduğu reaktif (endüktif/kapasitif) gücü tam olarak tespit edip ilgili faza bağlı olan endüktif bobinin gücünü ona göre ayarlar. Bu sayede sistemin reaktif güç ihtiyacı tam olarak dengelenmiş

olur. Şekil-2’de görüleceği üzere klasik röleler mevcut kondansatörler ile en iyi cevabı verdiği zaman bile sistemin ihtiyacı ile toplam kademe gücü arasında yine de farklar kalmaktadır. Bu farklar, özellikle hızlı sistemlerde, zamanla birikerek ceza oranlarının aşılmasına neden olabilmektedir. Buna çözüm olarak Smart SVC röle, sistemin kapasitif yük ihtiyacını kendi kondansatör kademelerini kullanarak elde eder. Kalan kapasitif farkları ise endüktif bobinlerinin güçlerini ayarlayarak kompanze eder. Şekil-3’de Smart SVC sisteminin çalışması gösterilmiştir.

123 Haziran

2015

Smart SVC Sisteminin Faydaları • Fazla sayıda monofaze kademe (kondansatör/reaktör, kontaktör, sigorta vs) kullanmanıza gerek kalmaz. • Hızlı girip çıkan yüklerde işletme rahatlıkla kompanze edilir. • Tasarruflu aydınlatma, kesintisiz güç kaynakları, invertörlü klima ve soğutucuların vs. kullanılmasından dolayı ortaya çıkabilecek kapasitif kompanzasyona tam olarak cevap verir. • Yarı iletken kontrollü olduğundan güç katlarının ömürleri kontaktörlere göre çok uzundur. • Klasik kontaktörlü kompanzasyon çözümüne göre, kademe sayısı az olduğundan, montaj işçiliği azdır. • Algılama akımı 3 mA olduğundan küçük güçlü işletmelerde veya çevrim oranı büyük akım trafolarının olduğu büyük güçlü işletmelerde bile küçük kademeleri otomatik ölçerek doğru kompanzasyon cevabını üretebilmektedir. • İşletme, reaktif ceza sınırlarında gelecekte oluşabilecek düşüşe karşı önceden hazırlanmış olur. • Yaşlanmış veya hatalı kondansatörlerle bile tam kompanzasyon. • Sigortası atmış kademe varlığında dahi diğer kademelerle çözüm üretebilme yeteneği. • Güç akış grafiği yardımı ile işletmenin analizi kolaylıkla yapılabilir. Her faz için ihtiyaç duyulan maksimum kondansatör/reaktör büyüklükleri ve faz dengesizlikleri belirlenebilir. • Kademe, aşırı endüktif/kapasitif, yüksek sıcaklık, faz, bağlantı hatası vb hataların tespiti. • Otomatik kademe testiyle kademe değerleri sürekli güncellenir. • Akım trafo bağlantı değişikliklerini otomatik algılama ve düzeltme. • Kompanzasyon bakım periyodunu uzatırken bakım maliyetlerini de düşürür. • Smart SVC endüktif yük sürücüsü ile SVC kademelerine bağlı şönt reaktörleri kullanılmadığında klasik röle olarak da çalışabilir, ihtiyaç halinde ise yine SVC sistemine dönüşebilir. Smart SVC Sistemi Kullanım Alanları Yakıt istasyonları; fazla sayıda monofaze kondansatör

124 Haziran

2015

eklemek yerine Smart SVC ile 5-6 kademe trifaze kondansatör kullanarak reaktif oranlar yüzde 2-3 seviyelerinde kalır. Banka şubeleri; fazlar dengesiz, kapasitif yük ağırlıklı, az kademe ile yine kesintisiz çözüm sağlanır. Yüksek kapasiteli UPS’ler nedeni ile kapasitif etki büyük ise kademelerine sabit değerli şönt reaktör bağlayarak da kapasitif kompanzasyon yapılır. Marketler; fazlar mevsimsel ve dönemsel olarak dengesiz. Bu tür işletmelerde de az sayıda kademe ile kesintisiz çözüm sağlanır. Reaktörler mevsimlik dengesizliklere çözüm üretmekte esneklik kazandırır. Asansör ve vinçler; yükler devreye hızlı girip çıkıyor, Smart SVC - Fast’ in sisteme cevabı 20 ms olduğundan bu tip işletmelerde de kesintisiz çözüm sağlanır. Kaynak atölyeler, presler; yükler devreye hızlı ve dengesiz girip çıkıyor, Smart SVC - Fast kesintisiz sorunu çözer ve az kademe kullanarak tam kompanzasyon sağlanır. Okullar, ofis ve bürolar; aktif tüketimin düşük, fazların dengesiz olduğu, kapasitif yüklerin gözlenebileceği işletmeler, az sayıda kademe kullanarak Smart SVC ile çözülür. Hastane, aile sağlığı merkezleri; fazların dengesiz olduğu işletmeler, Smart SVC ile kolaylıkla çözülür. Smart SVC - COM Röle Haberleşme Sistemi Smart SVC - COM haberleşmeli rölelerinizi online olarak, SmartPower Enerji yönetim sistemi üzerinden www. enerjitakibi.com sitesi aracılığıyla kontrol edebilirsiniz. Kompanzasyon, kullanılan malzemelerin doğası gereği sürekli takip edilmesi gereken bir konudur. İşletmelerde kompanzasyon sistemleri tesis edildikten sonra, kurulan bu sistemin işlevini eksiksiz olarak yerine getirip getirmediği düzenli olarak takip edilmesi gerekmektedir. Kontaktör yapışmaları, kondansatörlerin zamanla değer kaybına uğraması ve işletmenin reaktif yük profilinin değişmesi gibi sorunlar yüzünden işletme reaktif ceza sınırlarını aşıp reaktif enerji bedeli ödemeye başlayabilir. Bu gibi durumların önceden fark edilmesinde uzaktan enerji izleme sistemlerinin önemli bir rolü vardır. SmartPower Enerji İzleme Sistemi sayesinde kompanzasyon sisteminden sorumlu olduğunuz tüm

işletmelerin enerji değerlerini ve cezaya girip girmediğini on-line olarak takip edebilir, rölenize müdahale edebilirsiniz. Bu sayede her bir işletmeye gitmekten kaynaklanan zaman ve para kaybından kurtulmuş olursunuz. Sistem Nasıl Çalışır Takip etmek istediğiniz işletmeye kuracağınız ethernet veya gprs modem, röle ile haberleşerek verileri merkez sunucuya gönderir. Siz de web sitesi üzerinden SmartPower sistemine giriş yaparak sorumlu olduğunuz işletmelerinizin aktif/reaktif durumunu takip edebilirsiniz. Sisteme giriş yapmasanız bile tanımladığınız alarm durumlarında e-posta ve SMS aracılığı ile haberdar edilirsiniz. SmartPower Enerji İzleme Sistemi sayesinde kompanzasyon sisteminden sorumlu olduğunuz tüm işletmelerin enerji değerlerini ve cezaya girip girmediğini on-line olarak takip edebilirsiniz. Bu sayede her bir işletmeye gitmekten kaynaklanan zaman ve para kaybından kurtulmuş olursunuz.

Böylece işletmenin genel durumu hakkında daha kolay bir izlenim edinirsiniz. • Uzun süreli kayıt Son 1 yılın bütün enerji değerleri sistemde kaydedilir. • E-mail ve SMS uyarıları Belirlenen endüktif/kapasitif oran aşıldığında ilgili kişilere e-mail ve SMS uyarıları gönderilir. • Veri güvenliği İnternet bağlantısındaki kesintilere önlem olarak verileri depolar ve tekrar bağlantı kurulduğunda bu verileri sunucuya gönderir.

Smart SVC Röle Takip Sisteminin Özellikleri • Ölçülen parametreler Gerilim, ekım, ektif füç, reaktif füç, görünür güç, endüktif ve kapasitif oranlar. • Kademe testi İşletmedeki mevcut kademelerin güncel değerlerini görebilir, istediğiniz zaman uzaktan kademe testi yaptırabilirsiniz. Kademeleri isterseniz bütün olarak, isterseniz tek tek seçebilirsiniz. • Raporlama İstenen tarihler arasındaki bütün enerji parametreleri ve endüktif/kapasitif oranlar raporlanabilir. Bu raporları bilgisayarınıza kaydedebilir, çıktılarını alabilirsiniz. • Güç akış grafiği İşletmenizin kullandığı reaktif enerji süreleriyle birlikte kaydedilir. Güç Akış Grafiği sayesinde işletmenizi kolaylıkla analiz edip doğru kademe seçimi yapabilirsiniz. • Grafikler İşletme verileri grafiklerle görselleştirilerek sunulur.

Güç akış grafiği

Kademe menüsü

125 Haziran

2015

Kompanzasyon • TANITICI RÖPORTAJ

VERA

Kompanzasyon Panoları IEC 61.439-1 ve IEC 61.439-2 standartlarına uygun TİP TEST’li kompanzasyon panoları (kondansatör ve reaktör panosu) üretmekteyiz. Tüm panolarımız Uluslararası akreditasyona sahip bağımsız laboratuvarlarda ilgili standartın öngördüğü tüm TİP TEST’ lerden başarı ile geçmiştir. Kısa Devre TİP TEST lerde 70 kA den başarı ile geçtik. IP dış koruma derecesinde IP55 ve IP42 den başarı ile geçtik.

126 Haziran

2015

Pano imalatlarının, iki boyutlu (2D) ve üç boyutlu (3D) olarak imalat öncesi proje detaylarının hazırlanması yapılmaktadır. Mekanik imalat çalışmaları ve elektik imalatları öncesinde tüm projeler elektronik ortamda hazırlanarak imalata hazır hale getirilmektedir. Elektrik proje ve detayların hazırlanması, saç kesim-büküm ve talaşlı imalatların hazırlanması, elektrik şalt teçhizatlarının panoya montajlanması, pano testlerinin eksiksiz olarak yapılması tamamen firmamızın bünyesinde ve kalite anlayışımıza uygun olarak gerçekleştirilmektedir. İmalat çalışmalarımız esnasında ürünlerin yapılan projelendirmeler doğrultusunda saç olarak işlenmesinde, kesme ve bükme işlemlerinde, boru profil ve köşebent işlenmelerinde, bakır baraların işlenmelerinde tekniğine uygun, CNC kontrollü tezgahlar kullanılmaktadır.

Üretim yaparken sahada bu ürünü kullanan işletmecinin yerine kendimizi koyarak ürünün inceliklerini ve kalite detaylarını çözmeye çalışırız. Panolarımızda kullandığımız tüm teçhizatlarımız ve şalt malzemelerimizin kalite belgeli ürünler olmasına dikkat ederiz. PVC kablo kanallarında, klemenslerde, mesnet izolatörlerinde, etiketlemelerde ve kablolarda alev yürütmeyecek şekilde UL 94V0 yanma sınıfına sahip ürünler kullanmaktayız. Etiketlemelerde uluslararası kalitede kalıcı etiketlemeler kullanılmakta, şalt teçhizatının etiketlemelerinde termal transfer yöntemi ve/veya kazıyıcı plotter yöntemi ile ürünlerimiz etiketlenmektedir. Ürünlerimiz yeni standartta tanımlanan işaretlemenin silinmezliği deneyi TİP TEST inden de başarı ile geçmiştir. Ürünlerimizde IEC nin tanımladığı tüm rutin testler örnekleme unsuru ile değil her bir

ürüne ayrı ayrı uygulanmaktadır. Projelendirme ve mühendislik hizmetinde kalite, üretimde kalite, detayda kalite, toplam kaliteye ulaşmamızı sağlamaktadır. Firmamızda herkes kendini kaliteden sorumlu bireyler olarak hissetmektedir. Sorunsuz ve özgün düşünebilme yeteneği ve düşündüklerimizi uygulayabilme becerisi, bizleri sorunsuz ürünlere ulaştırmaktadır. “Tüm kompanzasyon panoların mühendislik hesapları ve projelendirme çalışmaları bünyemizde gerçekleşmektedir.” IEC 61.439-1 ve IEC 61.4392 standartlarına uygun TİP TEST’li kompanzasyon panoları (kondansatör ve reaktör panosu) üretmekteyiz. Tüm panolarımız Uluslararası akreditasyona sahip bağımsız laboratuvarlarda ilgili standardın öngördüğü tüm TİP TEST’ lerden başarı ile geçmiştir. Kompanzasyon panolarını müşteri talepleri doğrultusunda farklı tip ve özelliklerde, aşağıda sıralanan şekillerde kontaktörlü veya tristör kontrollü olarak üretebilmekteyiz. • • • • •

Sabit kompanzasyon panoları Çekmeceli kompanzasyon panoları Harmonik reaktörlü kompanzasyon panoları Statik kompanzasyon sistemleri Dinamik kompanzasyon sistemleri

127 Haziran

2015

Ölçme, test ,kalibrasyon • TANITICI REKLAM

NETES MÜHENDİSLİK

Enerji kullanımının izlenmesi dört benzersiz fırsat yaratıyor

Kullanılabilir panel kapasite

yükün büyüklüğünden dolayı

değerinin belirlenmesi

gerçekte aşırı yüklendiği durumlar

Bir elektrikçi veya teknisyen bir paneli değerlendirdiğinde boyutuna bakarak işe başlar ve kurulu devre kesicilerin sayısı ve büyüklüğüyle boş devre kesici yerlerinin sayısını karşılaştırır. Bu gözleme dayanarak panelin ne kadar güç kullandığını tahmin ederler. Ancak çok sayıda boş devre kesici yeri olup düşük

128 Haziran

2015

vardır. Veya ağır yük altında gibi görünen bir panel fazla yedek kapasiteyle yalnızca kısmı yükte çalışıyor olabilir. Gerçek enerji kullanımının kaydedilmesi tahminleri ortadan kaldırarak gereksiz giderlerden tasarruf sağlar. Enerji tasarrufunun belirlenmesi

yükte çalışıyor gibi görünen bir

Güç yükleri, bulundukları tesisler

panelin diğer devre kesicilerdeki

kadar çeşitlidir. Bazı tesisler sürekli

çalışırken diğerlerinin çok belirli çalışma zamanları vardır ve geri kalan zamanlarda görece durgundur. Energy logger’lar, bu kullanım düzenlerinin zaman içinde bir haritasını oluşturur. Böylece tesis yöneticileri enerjinin ne zaman ve nasıl kullanıldığını analiz edebilir ve gelişim sağlanabilecek yönleri belirleyebilirler. Örneğin günde 24 saat çalışan bir hava işleyicinin, gerçekte yalnızca günün alanın dolu olduğu kısmında çalışması yeterli olabilir. Diğer durumlarda, yoğun enerji kullanan bir proses (örn. elektrikli endüstriyel fırın çalıştırmak) elektrik fiyatlarının daha düşük olduğu akşam saatlerine kaydırılabilir. Enerjinin nasıl ve ne zaman kullanıldığını izlemek, yükleri kapatarak veya çalışma zamanı programlarının ayarlanmasıyla enerji kullanımının azaltılması olasılıklarını ortaya çıkarır. Tehlikeli sorunların belgelendirilmesi Energy logger bağlamak için bir teknisyen, bağlantı kesme sigortalarının, motor kontrol merkezlerinin, panellerin, santrallerin ve diğer türde kabinlerin kapaklarını açmak ve/ veya çıkarmak zorundadır. Bunlar, yüksek voltajdan ve yaşamsal ekipmanı kapatmanın zorluğundan dolayı çok sık açılmayan donanımlardır. Bu süreç, zaman içinde gelişmiş olabilecek tehlikeli güvenlik koşullarına karşı, felakete dönüşmeden önce (örn. bir paneli besleyen iletkenlerin yalıtımında aşırı yükün göstergesi olan ciddi

Kısa iş denetimlerinin yapılması

yanık) elektrikli ekipmanı veya bir devrede besledikleri iletkenler için fazla büyük olan sigortalar gibi ciddi elektrik yönetmeliği ihlallerini kontrol etmek için bir fırsat yaratır. Bulunan tüm tehlikeli sorunları belgelendirdiğinize ve rapor ettiğinize emin olun. Güvenlik notu: teknisyenler, enerji verilmiş panellerde çalışırken her zaman uygun Kişisel Koruyucu Donanım (PPE) giymeli ve tüm güvenlik düzenlemelerine uymalıdır.

Yük çalışmaları, genellikle ek güce belirli bir gereksinim duyulduğu zaman yapılır. Çalışmayı yürütmek için energy logger’ın kurulması, güç tüketimini izlemekten başka, projede kısa bir iş denetimi yapılması için mükemmel bir fırsat oluşturur; yeni panel için potansiyel konumları, kurulum sorunlarını, projeyi tamamlamak için kaç saat gerektiğini ve gerekli malzemeyi belgelendirin.

129 Haziran

2015

Ölçme, test ,kalibrasyon • TANITICI REKLAM

ENTES

Entes Şebeke Analizörleri Entes Güç Kalitesi ve Enerji grubu ürünleri, elektrik şebekelerindeki istenilen elektriksel parametreleri ölçmek için tasarlanmıştır. Cihazların sahip olduğu haberleşme özelliğini kullanarak haberleşme modülleri aracılığıyla enerji ölçümleri tek bir izleme merkezinden takip edilebilir. Şebeke analizörleri; endüstriyel tesis, avm ve zincir mağazalar, ticari binalar, kamu binaları, üniversite ve hastaneler, elektrik dağıtım ve iletim şirketleri gibi yerlerde, elektrik kalitesini ve enerji verimliliğini analiz etmektedir. Üretim bantlarında yer alan

Endüstriyel tesis

AVM ve zincir mağazalar

makinelerin tüketimlerini, şebekedeki harmonikleri ve demandları kaydederek enerji verimliliği sağlamak ve kullanılan enerjinin kalitesini artırmak için gerekli adımların atılmasında şebeke analizörleri yol gösterir.

Ticari, Kamu binaları, Üniversite ve Hastaneler

Elektrik dağıtım ve iletim şirketleri

teknolojisi Türkiye’de ilk olarak, 3 fazlı akım trafosu ve analizörleri RJ-45 kablosu ile vidalama yapmadan bağlamaktadır. elektrik panolarında hızlı ve kolay montaj yapmayı sağlar.

ENS. 3PM

DIN MPR 2

ENS. 3PM

72X72 MPR 3

ENS. 3PM

96X96 MPR 4

’ın öne çıkan özellikleri: n Hızlı montaj

130 Haziran

2015

n Sıfır bağlantı hatası

n İşçilik maliyetlerinde tasarruf

n Basit pano kurulumu

ENTES

MPR 2 serisi:

MPR-2 MPR-2Serisi SerisiDIN DINtipi tipişebeke şebekeanalizörleri analizörlerielektriksel elektrikselparametrelerin parametrelerindetaylı detaylıölçülmesi ölçülmesive ve analiz derinliği düşük Derinliği panolaradüşük uygunpanolara olarak tasarlanmıştır. özelliği ile analizedilmesi edilmesiiçin, için tasarlanmıştır. uygun olarak DIN tasarlanmıştır. tadilat yapılan panopanolarda, kapağını delmeden kolaydelmeden montaj sağlamaktadır. DIN özelliği ilepanolarda, tadilat yapılan pano kapağını kolay montaj sağlamaktadır.

DIN MPR 2

Cihazın öne çıkan özellikleri:  DIN Ray Montaj  Akım-Gerilim Dengesizlik Ölçümü  Class 0,5 ölçme hassasiyeti  51.Harmoniğe kadar Ayrıntılı ölçüm  Modbus RS-485 haberleşmesi  (85-300 VAC/DC);(10-56VAC/DC) besleme aralığı

MPR 3 serisi: Entes’in Türkiye’de ilk olarak çıkartmış olduğu 72 x 72 mm boyutlara sahip şebeke analizörleri ince tasarımları ile (klemensler dahil 70mm derinlik) elektrik panolarında daha az yer kaplamaktadır. Makine, UPS, Data sistem odaları, gibi uygulamalarda tercih edilen kompakt panolarda kullanılmaktadır. Cihazın öne çıkan özellikleri: 72 x 72 MPR 3

   

72 x 72 x 70 mm boyutlar ile kompakt tasarım Dijital giriş ve çıkış versiyonları Class 0,5 ölçme hassasiyeti Modbus RS-485 haberleşmesi

MPR 4 serisi: İnce tasarımları sayesinde panoda az yer kaplayan MPR-4 serisi yeni nesil şebeke analizörleri geniş çalışma gerilimine (45-300 VAC/DC); (24-60 VAC/DC) sahiptir. Harici I/O modülleri ile istenilen uygulamalar için özelleştirilebilir.

Modüller ile eklenebilecek giriş çıkışlar: AO (0/2-10V);(0/4-20mA), DI 5-24VDC, DO 5-24VDC, Röle NO-5A-1250VA, Sıcaklık 96 x 96 MPR 4

Cihazın öne çıkan özellikleri:      

96 x 96 x 50mm ince tasarım Modüler I/O yapısı Sınıf 0,5 ölçüm kalitesi 51. harmoniğe kadar ayrıntılı ölçüm Enerji kalitesi için Sag / Swell ölçümü Akım gerilim dengesizlikleri 131 > NİSaN 2015 Haziran

2015

Ölçme, test ,kalibrasyon • TANITICI REKLAM

SPARK

IN W

4 w $1 ww

BE d so Ben M s an ream EA ent nd/D DRnstrumom/fi UR of i ght.c YO 1,000.keysi

Truevolt Dijital Multimetreler İleri nesil bakış açınız

Dijital Multimetre alanında endüstri lideri olan Keysight , dijital multimetrelerde sayılardan daha fazlasını kullanıcılarına sunuyor. Keysight’ın iki yeni Truevolt Dijital Multimetresi olan 6½ dijitli 34465A ve 7½ dijitli 34470A standartları yükselterek, kullanıcılarına sadece sayı göstermekten başka kabiliyetler sunmaktadır. Her iki modeldeki dahili Truevolt’un grafik kapasitesi olan trend ve histogram grafikleriyle sinyaller daha detaylı analiz edilebilmektedir.

Truevolt DMMs for your next generation of insights.

kalibrasyon özelliğiyle ölçümlerinizin Trend analizi için veri kaydetme doğruluğunu daha kararlı hale modu ve sinyaldeki geçici durumları getirebilirsiniz. 7 ½ dijitli yeni Dijital yakalamak için sayısallaştırma modu Multimetremiz en zorlu sinyalleriniz kullanıcılarına sinyalleri daha detaylı As the industry leader in bench digital multimeters (DMMs), Keysight için daha iyi çözünürlük ve hassasiyet analiz etme imkanı sunmaktadır. delivers more than numbers. We empower insights. Now we’re raising sunmaktadır. Ayrıca her iki modelde otomatik the standard again with twoolan new Keysight Truevolt DMMs, the 6½ digit 34465A and 7½ digit 34470A. Both models build on Truevolt’s graphical capabilities such as trend and histogram charts offering Truevolt DMMquickly. 34465A (Yeni) 34470A (Yeni) more insights They provide a34461A data logging mode for easier Trend chart trend analysis and a digitizing mode6½ for capturing transients. Çözünürlük digits 6½ digits Also, 7½ digits both offer auto calibration that to maintain measurement DC gerilim doğruluğu allows35you ppm 30 ppm 16 ppm accuracy throughout your workday. Our new 7½ digit DMM offers Doğrusallık 2 ppm 1 ppm 0.5 ppm greater resolution and accuracy for your most challenging devices. Okuma Hızı 1 k/s 5 k/s (opt 50 k/s) 5 k/s (opt 50 k/s) Truevolt DMMs

34461A

34465A NEW

34470A NEW

Resolution

6½ digits

7½ digits

Histogram

(BenchVue yazılımı uyumluluğu) DCV accuracy 35 ppm 30 ppm 16 ppm Bilgisayar ve akıllı mobil cihazlar aracılığla diğer Keysight marka test Linearity 2 ppm 1 ppm 0.5 ppm cihazlarınızla dijital multimetreyi uzaktan kontrol edebilme Reading speed 1 k/s 5 k/s (opt 50 k/s) 5 k/s (opt 50 k/s) BenchVue software enabled

Control your DMM with other Keysight instruments via a PC or mobile device

View DMM test challenge application briefs and videos. www.keysight.com/find/TruevoltWW USA: 800 829 4444

CAN: 877 894 4414

Trend chart

Histogram

DMM test ölçüm uygulamaları ve videoları için www.keysight.com/find/TruevoltWW Daha detaylı bilgi için: www.sparkmeasure.com info@sparkmeasure.com 0 312 466 82 12 Keysight Technologies, Inc. 2015 Yetkili Türkiye Distribütörü Spark Ölçüm Teknolojileri

132 Haziran

2015

Ölçme, test ,kalibrasyon • TANITICI REKLAM

BÜSTYAL

“Deneylerin, bağımsız yapılmasına olanak verilmekte” Yüksek Akım Laboratuvarının kurulması fikri, ElektrikElektronik Bölümü tarafından, ülkemizdeki elektro-mekanik sanayinin yüksek akımda (Alçak Gerilim, AG) test ihtiyaçları göz önüne alınarak ortaya konulmuş ve İtalya’da bulunan CESI Laboratuvarları ile birlikte ilk planlamalar yapılmıştır.

2010 yılının Ekim ayında Sayın Başbakanın da katıldığı bir törenle resmi açılışı yapılan laboratuvarımızda, akreditasyon çalışmaları yaklaşık 1 yıl sürmüştür. 2011 yılının Temmuz ayında gerçekleşen Türkak denetlemesi başarıyla tamamlanış olup, ülkemizde 1sn süreli rms 100.000A, 3s süreli 40.000A seviyesine kadar kısa devre deneylerinin yapılabildiği laboratuvar olan “Boğaziçi Üniversitesi Sabih Tansal Yüksek Akım Laboratuvarı”, 12 Ekim 2011 tarihi itibariyle AB-479-T akreditasyon numarasıyla TS EN ISO/IEC 17025:2010 standardına göre akredite edilmiştir. Laboratuvarımızın faaliyete geçmesinden bugüne AG-OG-YG akım transformatörleri, OG-YG ayırıcıları, busbarlar, panolar, devre kesicleri gibi çok çeşitli şalt ürünlerinin kısa devre deneyleri

gerçekleştirilmiştir. Bu tür deneyler için ürünlerini yurt dışındaki laboratuvarlara götüren bir çok firma artık laboratuvarımızdan istifade edebilmekte ve yurt dışına gitmek zorunda kalmamaktadır. Hali hazırda rms 100kA-1s seviyesine kadar kısa devre deneyleri yapılmakta olan laboratuvarda, standardlarda tanımlı diğer elektriksel ve mekanik deneylerin yapılabilmesi ve kapsam genişletilmesi çalışmalarının ilk kısmı tamamlanmıştır. Kısa devre daneylerinden sonra en önemli deneylerden olan AG ürünlerinde iç ark deneyleri, AG-OG-YG ürünlerinde sıcaklık artış deneyleri ve AG ürünlerinin izolasyon deneyleri başarılı bir denetim sürecinden sonra, Haziran 2013 itibariyle akreditasyon kapsamına dahil edilmiştir. Akreditasyon kapsamında yapılan deney çalışmaları ve seviyeleri;

Kısa devre dayanım deneyleri 265-800VAC Kısa devre dayanım deneyleri 265-800VAC İç ark deneyleri 265-800VAC Sıcaklık artış deneyleri 0-6000A 50Hz İzolasyon deneyleri 0-5000V 50Hz DC direnç ölçüm deneyleri 0-25A/0-100A Sigortaların akım- zaman karakter deneyleri

100kV seviyesine kadar izolasyon, 20kV seviyesine kadar yıldırım darbe deneyleri için gerekli alt yapı ve kurulum çalışmaları halen yürütülmekte olup, 2016 yılında, 240kV seviyesine kadar yıldırım darbe deneyleri de dahil olmak üzere daha geniş bir kapsam ile deney hizmetleri verilmeye devam edilecektir. Laboratuvarda, üreticilerin tüm talepleri değerlendirilmekte olup, ihtiyaç duyulan deneylerin yapılabilmesi için sürekli faaliyet gösterilmektedir. Bu sayede sektörde imalat yapan firmaların hem Ar-Ge hem de Ür-Ge sertifikalandırma amaçlı ihtiyaç duydukları deneylerin, yurt dışına çıkmadan bağımsız bir bakış açısıyla yapılmasına olanak verilmekte ve milli servetin korunmasına katkı sağlanmaktadır.

134 Haziran

2015

0-100kArms/1s 0-40kArms/3s 0-100kArms/1s

Tepe akımı:240kA max. Tepe akımı:100kA. Tepe akımı:240kA max.

Ülkemizde, AB-479-T akreditasyon numarasıyla TS EN ISO/IEC 17025 standardına göre akredite, 100 kArms-1 saniye ve 50 kArms-3 saniye süresince kısa devre deneyleri yapılabilen yegane bağımsız laboratuvar...

Akreditasyon kapsamında yapılan deneyler: • Kısa devre deneyleri Irms:100kA-1s Ipeak:250kA • İç ark deneyleri Irms:100kA-1s Ipeak:250kA • Sıcaklık artış deneyleri 0-6000A • İzolasyon deneyleri • Toprak sürekliliği deneyleri • DC direnç ölçüm deneyleri • Sigortaların akım-zaman karakteristik deneyleri

Ölçme, test ,kalibrasyon • TANITICI REKLAM

TEKON

TRANSFORMATÖR YAĞLARI - YALITIM TESTLERİ ve İLGİLİ STANDARTLAR Transformatörlerde, Aşırı ısınma, Sargı eklerindeki aşırı ısınma, Kısmi Deşarj gibi ciddi sonuçlara neden olan arızaları yağ testleriyle süratle belirlemek mümkündür. Yağlar arıza varlığını derhal gösteren önemli ipuçlarını içerir. Aşağıda transformatör yalıtım yağları ve katı yalıtım malzemelerinin testleri ve bu testlere ait standartlar tanıtılmıştır.

136 Haziran

2015

Doble Engineering Kimya Laboratuvarlarından görünüm

TEKON ENERJİ, 2007 yılında “Doble Engineering” işbirliği ile, “DOBLE Engineering” ve bünyesinde bulunan “Transinor (Norveç), “Lemke (Almanya)” şirketleri ile “DV Power (İsveç)” Şirketinin tüm aktivitelerini Türkiye ve çevre ülkelerde yürütmek üzere kurulmuştur. Merkez teşkilatı İstanbul’dadır. “Doble Engineering” Elektrik Endüstrisine “İzolasyon Yağları” ve “Yalıtım Malzemeleri” test hizmeti vermeye 1930 yılından beri devam etmektedir. Günün en modern test cihazlarıyla donatılmış olan bu laboratuvarlarda yağ ve katı yalıtım malzemelerine ait 200 adetten fazla farklı tipte test yapılmaktadır. “Doble Eng”, ASTM, IEC, ve IEEE standartları ve, yeni test metotlarının araştırma ve uygulama talimatlarının hazırlanma çalışmalarında aktif olarak yer

almaktadır. “Doble Eng.” ayrıca enternasyonal olarak kendi adıyla anılan kendilerine özgü test standartlarına sahiptir. “Doble Co – Tekon Enerji” İşbirliği ile İzolasyon Yağları ve Katı İzolasyon Malzemelerine uygulanan testler (İzolasyon Yağ Tiplerine göre) aşağıda verilmiştir. Tekon Enerji elemanları talep halinde gerekli yağ numunelerini sahada alarak gerekli testleri takiben sonuçlarını yorumlu olarak raporlar. Transformatör Yağları ve Testleri Transformatör yağları, transformatörde sıkıntılı veya arızi bir durum olup olmadığını ve problemin sebebini belirten bilgiler içerir. Bu amaçla, transformatör yağında erimiş halde bulunan gaz mevcudiyetini cinslerine göre incelemek, problemi tespit etmek

Teoman Çetin / TEKON ENERJİ

üzere kullanılan en etken ve hızlı ilk adımdır. Transformatörlerde gaz teşekkülü oluşturan üç sebep vardır; • Korona, • Thermal problemler (ısı artışı), • Ark oluşumu Transformatörün ne durumda olduğunu anlamak için yapılan testleri iki gurup altında toplayabiliriz; Kimyasal Testler • DGA testi, • Furan Analiz • DP Analizi, ve • Yağ kalite testleri Elektriki Testler • Trafolar devre dışı edilerek yapılan testler Trafolar enerjiliyken yapılan testler

Bu testlerin genel içeriği aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

• • •

DGA testleri, trafonun sağlıklı olup olmadığını, FFA testi, transformatördeki yaşlanmayı, Elektriksel testler, arızanın tanımlanmasını gösterir.

Yağlarda çeşitli gazların oluştuğu sıcaklıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir

Test edilecek yağlara ait örnek almak üzere yağ numune şişesi ve şırıngalar Tekon Enerji tarafından temin edilmektedir.

Yağ Numune Şişesi

Yağ di-elektrik değerinin bozulması

Selülozik izolasyonun bozulması

Anahtar Gazlar (A.G) • • • • •

Ark varlığını (>700C˚) gösteren ‘’A.G’’ : Asetilen Korona varlığını gösteren ‘’A.G’’ : Hidrojen, Aşırı yağ ısınması gösteren ‘’A.G’’ : Etilen, İzolasyon Kağıdının aşırı Isınmasını gösteren ‘’A.G’’ : Karbon Monoksit, Yağ sıcaklığının 120 C˚ ye kadar çıktığını gösteren ‘’A.G’’ : Metan, Etan, Etilen

DGA Analizi için numune alma etapları

137 Haziran

2015

YAĞ TESTLERİ VE İLGİLİ STANDARTLAR Transformatör Yağları Askarel ve Wecosol Yağları

Test

Method

Water/RS

D 1533

Neut. No.

D 974

Furanic Compounds

D 5837

Silikon Yağlar

Sülfür korozyonu ve sargının aşırı ısınması sonucu oluşan arıza.

Screen, 5-Part Silicone/D 877 Test Color / Görsel

Method D 2129 - D 1524

Water/ RS

D 1533

Dielectric

D 877

Neut. No.

D 974

Spec. Gravity

D 1298

Screen, 6-Part Silicone/D 877 Test Color / Görsel

Method D 2129 - D 1524

Water/ RS

D 1533

Dielectric

D 1816

Neut. No.

D 974

Spec. Gravity

D 1298

Pow. Factor, 25°C

D 924

Selüloz yaşlanması: DP (Polemirasyon Derecesi): 144 Yeni imal edilmiş bir transformatörde PD: 1000’dir

Screen, Mini 1 Test Water / RS

Method D 1533

IFT

D 971

Inhibitor

D 2668

Neut. No.

D 974

Screen, Mini with PCB 1 Test Water / RS

138 Haziran

2015

Method D 1533

IFT

D 971

Inhibitor

D 2668

Neut. No.

D 974

PCB

D 4059

Sülfür korozyonu

Korrozif Sülfür Testleri

DP: 136 Selüloz yaşlanması Polemerizasyon derecesi ölçülerek tespit edilir. İzolasyon bozuldukça DP derecesi küçülür, izolasyon kağıdının mekanik dayanımı azalır. Örnekler doğru yerden alınmadığı takdirde test sonuçları yanıltıcı olur

Sülfür korozyon dereceleri. Transformatör yağlarının büyük bir bölümü potansiyel sülfür problemi kaynağıdır.

Yağda Erimiş Gaz (DGA) Testleri DGA Testleri aşağıdaki testleri içerir.. Hidrojen, Oksijen, Nitrojen, Metan, Karbon Monoksit, Etan, Karbon Dioksit, Etilen, asetilen, Toplam Gaz, Toplam Yanıcı Gaz, Etilen, Asetilen Oranı, Yanıcı Gaz Hacmı büyüme hızı testleri. Gaz Oran Teknikleri • CH4/H2 Düşük enerjili deşarj •

C2H2/C2H4 Yüksek enerjili deşarj

•

C2H6/CH4

•

C2H4/C2H6 Aşırı ısınma, yüksek Seviyeli

•

CO/CO2

İzolasyon kâğıdında bozulma

•

C2H2/H2

Kademe değiştirici arızası

Aşırı ısınma, düşük Seviyeli

varlığını gösterir. Testlerle ilgili ASTM numaraları ve her test için gerekli olan yağ miktarları aşağıda verilmiştir.

139 Haziran

2015

Yukardaki listelerde yer almayan testler için Tekon Enerji’den tamamlayıcı bilgi alınabilir.

140 Haziran

2015

Bilgisayar • Otomasyon • Elektrik • Elektronik

Yeni Fluke Ti90Termal

Görüntüleme Cihazı

Yeni Fluke Ti90 Termal görüntüleme cihazı, olası sorunları yüksek maliyetli arızalara dönüşmeden tespit ederek zaman kazanmanıza ve tasarruf etmenize yardımcı olur. Üstün görüntü kalitesi • Aynı fiyat sınıfındaki rakip modellere göre %84’e kadar daha iyi uzamsal çözünürlük1 • Tam görünür moda geçerek kızılötesi görüntünün bağlamını öğrenin (IR-Fusion® AutoBlend™ modu ve Resim İçinde Resim, SmartView® yazılımında bulunur) • 2 megapiksel dahili dijital kamera %32 daha büyük LCD ekran • 3,5 inç LCD • Sağlamlaştırılmış ekran Kapsamlı SD bellek sistemi • Çıkarılabilir 8 GB SD bellek kartı

Özellikler • Üstün görüntü kalitesi, aynı fiyat sınıfındaki rakip modellere göre %84’e kadar daha iyi uzamsal çözünürlük • 80x60 çözünürlük • Çıkarılabilir 8 GB SD bellek kartı • Tam görünür moda geçerek kızılötesi görüntünün bağlamını öğrenin (IR-Fusion® AutoBlend™ modu ve Resim İçinde Resim, SmartView® yazılımında bulunur) • 2 megapiksel dahili dijital kamera • 3,5 inç LCD • Akıllı Pil Sistemi: Lityum iyon akıllı pil paketi ve şarj seviyesini gösteren beş kademeli LED göstergesi • Sağlam, hafif, yönelt ve çek özellikli termal görüntüleme cihazı

141 Haziran

2015

qPanasonic’ten yeni nesil profesyonel el aletleri Panasonic, profesyonel el aletleri serisini şimdi VİKO by PANASONIC satış kanalı ile Türkiye’de pazara sunuyor. PANASONIC profesyonel el aletleri; üstün çalışma süresi, üstün kapasite, yüksek dayanıklılık ve yüksek performans gibi özellikleriyle taşları yerinden oynatıyor. PANASONIC, profesyonel el aletleri ile yüksek performansı ve ileri teknolojiyi kullanımınıza sunmayı amaçlıyor. Matkap vidalama, vidalama, darbeli matkap vidalama, darbeli somun sıkma / vidalama, SDS - plus kırıcı / delici, avuç taşlama, silikon tabancası, el feneri, üfleme makinesi, el süpürgesi ve birbirinden fonksiyonel testerelerden oluşan ürün serisi sayesinde en ağır işler bile kolaylaşıyor. Ürünler tek tek ya da kombo setler içinde satın alınabiliyor. Öte yandan kablosuz ve akülü çalışma özelliğine sahip aletler, dayanıklılığı ile de rakipleri arasından sıyrılıyor. Sağanak yağmur altında bile sorunsuzca çalışabilen ürünler, aynı zamanda tozdan da etkilenmiyor. Yüksek seviye toz ve su koruması, zorlu saha koşullarında çalışırken artırılmış sağlamlığı da beraberinde getiriyor. VİKO by PANASONIC, profesyonel el aletlerine 3 yıl garanti verirken, Türkiye genelinde oluşturulmuş 21 yaygın servis noktası ağı ile de satış sonrası destek sağlıyor.

qSiemens Jeneratör Vakum Kesicileri Dünya üzerindeki enerji ihtiyacı son yıllarda büyük bir artış göstermiş olup önümüzdeki yıllarda da bu ihtiyacın artması kaçınılmaz olacaktır. Buna bağlı olarak enerji üretiminde ve endüstride daha yüksek akım taşıma kapasitesine sahip anahtalama ürünlerine ihtiyaç artmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla Siemens yüksek akım kapasiteli vakum kesiciler ve jeneratör vakum kesicileri ile ilgili teknolojisini geliştirmeye devam etmektedir. Siemens 3AH37 ve 3AH38 serisi vakum kesicilerini enerji dağıtımında ve endüstride yüksek akım değerleri için üretmktedir. 24kV, 72kA, 6300A (cebri havalandırma ile 8.000A) kapasiteli bu vakum kesicilerin içinde Siemens in geliştirerek üretmekte olduğu hermetik

142 Mayıs

2015

vakum tüpleri kullanılmaktadır. Yüksek akım kapasiteli kesiciler yüksek ısıl ve mekanik yüklere maruz kaldığından uzun çalışma ömrü ve düşük bakım maliyeti kullanıcılar için öne çıkmaktadır. 3AH37 ve 3AH38 serisi vakum kesiciler IEC 62271-100 standardına göre tip testleri yapılmış olup bakım gerektirmezler. Modüler iç yapısı, ana kontaklardaki düşük direnç değeri, mekanik dayanıklılığı, dikey ve yatay montaja uygunluğu, ilave soğutma gereksinimi olmaması sayesinde her türlü yüksek akım uygulamalarında ve retrofit işlerinde güvenle kullanılabilir.

qBosch’tan CCS 1000 D Dijital Toplantı Sistemi Bosch, konferans teknolojisinde geliştirdiği son yenilik olan CCS 1000 D Dijital Toplantı Sistemi’ni piyasaya sunuyor. Kompakt olduğu kadar çok yönlü olan bu sistem, kullanım kolaylığı sayesinde toplantı verimliliğini artırıyor. Son derece esnek olan sisteme 80’e kadar toplantı cihazı bağlanabiliyor. Yeni konferans sistemi, belediye sarayları, yerel iş merkezleri ve mahkeme salonları gibi küçük ve orta büyüklükteki toplantı salonlarının yanı sıra kiralama şirketlerince kullanılan gezici kurulumlar için de ideal bir çözüm sunmayı amaçlıyor. Gelişmiş dijital ses işleme özelliği, üstün mikrofon ve hoparlör performansı sayesinde CCS 1000 D Dijital Toplantı Sistemi, mükemmel konuşma anlaşılırlığı sunuyor. Kolay web tarayıcı konfigürasyonu, dahili ve/veya USB kayıt gibi özellikler sisteme daha fazla kullanıcı dostu işlevsellik kazandırıyor. Sistem modern tasarımıyla uluslararası prestijli iF Tasarım Ödülü’ne sahip. Dijital Akustik Geribesleme Engelleme (DAFS) teknolojisi Bosch tarafından özel olarak geliştirilmiş olup, daha önce bu ürün segmentinde benzeri görülmemiş şekilde doğrudan sisteme entegre edilmiştir. Bu işlev sayesinde, akustik arka sesler olmadan her toplantı cihazında simültane mikrofon ve hoparlör aktivitesi gerçekleştirilebilmektedir. CCS 1000 D kontrol cihazı, 128 GB’lık bir USB ile 4000 saati aşkın toplantıyı kaydedip oynatabilirken, dahili hafıza ile sekiz saate kadar kayıt yapabiliyor.

qŞARJINI UNUTANLAR İÇİN BENZERSİZ, MODÜLER USB PRİZ… Cep telefonundan MP3 playerlara, taşınabilir elektronik cihazlar bugün hayatımızın vazgeçilmez bir parçası. En önemli sorunsa tüm bu cihazların şarjının kısa sürede tükeniyor olması. Hele bir de şarj cihazınızı ya da adaptörünüzü yanınıza almadıysanız asıl sorun o zaman başlıyor. ViKO şimdi yeni ürünüyle bu konuya etkili bir çözüm sunuyor. VİKO’nun modüler USB prizleri, elektronik cihazları, adaptöre ihtiyaç duymadan USB bağlantı kablosuyla şarj etmenizi olanaklı hale getirmeyi amaçlıyor. Gün içinde büyük ihtiyaç duyduğumuz cep telefonu vb. cihazların şarj adaptörleri zaman zaman dalgınlık vb. sebeplerle unutulabiliyor. Aynı şekilde adaptörü yanımızda taşımanın zor ya da imkansız olduğu durumlar da yaşanabiliyor. VİKO böyle zamanlarda sadece USB bağlantı kablosunu kullanarak elektronik cihazlarınızı şarj edebileceğiniz bir teknolojiyi getiriyor. Adaptörsüz doğrudan şarj ve modüler kullanım kolaylığı sağlayan VİKO modüler USB prizler, 5V 1A enerji çıkışının yanı sıra 2 adet de USB priz çıkışına sahip. Bu sayede, prizde aynı anda 2 ayrı cihaz şarj edilebiliyor. VİKO’nun modüler USB prizleri, evler için olduğu kadar, otel ve kafe gibi gün içinde yoğun insan trafiğinin yaşandığı alanlar için de oldukça ideal.

143 Haziran

2015

KAYNAK ELEKTRİK DERGİSİ NİSAN 2015 ARKA KAPAK MST ELEKTROTEKNİK

GERSAN

ARKA KAPAK İÇİ İNFORM

GRUP ARGE

ÖN KAPAK İÇİ

REÇBER KABLO

HASÇELİK

19 - 27

IGE + XAO

82 - 89

ABB AKSARAY ENERJİ AKTİF MÜHENDİSLİK

11 31 - 33

ARDIÇ

BEST

BÜSTYAL

133

ÇAĞDAŞ (SEVAL) KABLO

DELTEC

DOĞA PARATONER EAE ELEKTRİK ELEX 2015 EL-KO

4 50 - 51 87 9

109

KOZTEK ELEKTRİK

LÖSEV

MAKEL

MST ELEKTROTEKNİK

NETES MÜHENDİSLİK

NR ELECTRIC OBO BETTERMANN ÖZDİRENÇ ÖZGEN ELEKTRİK

8 45 144 29 - 43

PENTA TEKNOLOJİ

SCHNEIDER

TEKON ENERJİ

EMEK ELEKTRİK

EMS ENTES EUROTRAY

KIRAÇ METAL

105

ULUSOY ELEKTRİK

FAM ENERJİ

VAEST

GEMTA

VERA ELEKTROMEKANİK

2 18 6

OKUYUCU İLGİ FORMU Bu sayımızda, reklam ve yeni ürün sayfalarında tanıtımı yapılan ürün ve hizmetler ve ilgili firmalara ilişkin ayrıntılı bilgi edinmek istiyor iseniz lütfen 0(212) 272 33 90 no’lu faksımıza ya da; Eski Osmanl› Sokak Ar›kan ‹ş Merkezi No:30 Kat: 2 Daire: 10 Mecidiyeköy/‹STANBUL adresine gönderebilirsiniz. İsteğiniz ilgili firmaya bildirilecektir.