Aρθρα
27
Aπόψεις
Σάββατο 26 Οκτωβρίου 2013
Στροφή προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΟΥΡΟΥ καλλιτεχνικού διευθυντή ΚΘΒΕ
Είμαι κι εγώ ένας επισκέπτης της Θεσσαλονίκης, που τον τελευταίο καιρό τείνει να γίνει μόνιμος κάτοικος, αφού η δουλειά μου με έφερε στο ΚΘΒΕ. Ζω, λοιπόν, σε κάποιο βαθμό την καθημερινότητα της πόλης, μιλώ με πολλούς Θεσσαλονικείς και εκ των πραγμάτων κάνω τις δικές μου διαπιστώσεις, που ίσως είναι
πιο εμπεριστατωμένες και ενδελεχείς από εκείνες του εφήμερου επισκέπτη. Η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης αδικεί και το χθες και το σήμερα της πόλης: είναι η ατάκτως ερριμμένη Θεσσαλονίκη του ‘70, η Θεσσαλονίκη της άναρχης ανοικοδόμησης που χάλασε την αρχιτεκτονική ταυτότητα της πόλης, εκείνη που τις περισσότερες φορές καθορίζει και τη συλλογική ταυτότητα. Είναι κρίμα που τα μνημεία του εβραϊκού ελληνισμού δεν είναι πλέον εμφανή. Είναι κρίμα που τα ψηλά κτίρια έχουν «καλύψει» την πάλαι ποτέ βυζαντινή συμ-
βασιλεύουσα. Για παράδειγμα, η Μονή Λαζαριστών, το δικό μας θέατρο, ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο που σήμερα θα έπρεπε να θεωρείται θησαυρός για όλη τη Θεσσαλονίκη, χάνεται στη χαοτική οικοδομική και κυκλοφοριακή καθημερινότητα, ενώ είναι τόσο κοντά στο κέντρο της πόλης. Καθώς δεν διαμορφώθηκε σύγχρονη ταυτότητα, η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι πενιχρή και ευτυχώς που υπάρχουν οι φυσικές χάρες, όπως το ασύγκριτο παραλιακό μέτωπο ή οι γαστρονομικές και εν γένει ψυχαγωγικές επιδόσεις της. Από την άλλη, είναι γεγονός πως, αν
Θα σε κρατήσουμε! ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΚΟΡΟΒΙΝΗ συγγραφέα και τραγουδοποιού
Θεσσαλονίκη, ήσουν η τελευταία ερωμένη του αδελφού μας Μανώλη Ρασούλη, η παντοτινή μάνα -αν και τον είχες κι αυτόν κακοκαρδίσει- του καρντάση μας Νίκου Παπάζογλου. Πότε θα γιάνουν πια οι κακοφορμισμένες πληγές σου που κουβαλάς απ’ τον περασμένο αιώνα; Ν’ ακούσουμε μήπως την φωνή της περίσκεπτης αρχόντισσας Ζωής Καρέλλη; Ως πότε θα μας σκέπει των προγόνων αγίων ο βίος; Δεν πληρώνεται με δικό μας καημό το χάσμα που η καταστροφή έχει ανοίξει. Επαναπαύεται συχνά η αμηχα-
νία σου σε βολικά για σένα άλλοθι, ρίχνοντας την ευθύνη της κακοδαιμονίας σου στους άλλους, όπως, για παράδειγμα, στον αυτάρεσκο αθηνοκεντρισμό. Δεν σ’ ωφελεί. Ισως να ‘χεις αδικηθεί στο παρελθόν απ’ τη μοίρα σου, μα έχεις πιο πολύ αδικήσει μαζί με πολλούς απ’ τους πολίτες σου και τους τυχάρπαστους άρχοντές σου τον εαυτό σου. Ησουν για αιώνες ένα κράμα λαών και θρησκευμάτων, μια πρώιμη Νέα Υόρκη της νοτιοανατολικής Βαλκανικής Ευρώπης, με μπόλικο ανατολίτικο χρώμα και μιαν ιδιότυπη αστική πινελιά. Ακόμη κρατάς πεισματάρικα κάτι από τη γοητεία εκείνου του παρδαλού χαρ-
υπάρχει χρόνος και διάθεση, μπορεί κάποιος να γνωρίσει και να εκστασιαστεί από την πλούσια ιστορική της πορεία, τα πολύ σημαντικά διεθνή γεγονότα που κουβαλά μαζί της και τις πρωτοποριακές καλλιτεχνικές της αναζητήσεις. Ολα αυτά συνθέτουν μια πολύ ισχυρή ταυτότητα της πόλης, την οποία καλούμαστε όλοι μαζί να αναδείξουμε. Τον τελευταίο καιρό, γνωρίζοντας τους ανθρώπους περισσότερο, στο πώς νιώθουν, τι σκέφτονται, διαπιστώνω ότι υπάρχουν πάρα πολλές δημιουργικές δυνάμεις, και όχι μόνο στον καλλιτεχνικό χώρο, που ασφυκτι-
μανιού κι έτσι θα πρέπει να ξαναγίνεις. Βαλκανικές μουσικές να ανακατεύονται με ουρανομήκεις ψαλμωδίες, παλιές βρισιές των λιμενεργατών με σεφραδίτικα της Μοδιάνο, ποντιακά γινάτια με τούρκικα πειράγματα στο Καπάνι. Σου πρέπει λαμπρή Ανατολή στα Κάστρα, πορφυρή Δύση στο λιμάνι, αγορές και παζάρια, όπου να κουβεντιάζονται των λαών σου οι γλώσσες όπως παλιά. Είσαι κουρασμένη, όμως η ρώμη της ιστορίας σου και η άσκησή σου στον πόνο θα σε κρατήσει, Θεσσαλονίκη, μάνα μου. Κι εμείς, οι επίγονοι των ξεριζωμένων εκείνων που σε κατοίκησαν και σε αγάπησαν όσο κανείς -γιατί η ατμόσφαιρά σου ταιριάζει με κείνη των παλαιών πατρίδων μας- θα σε κρατήσουμε. Πάντοτε η γη σου θα γεννάει ομορφιές και διάνοιες, τίμιους λαϊκούς ανθρώπους, μα και πνευματικούς δημιουργούς, καλλιτέχνες και επιστήμονες και πιστούς, πολλούς πιστούς ορκισμένους στ’ όνομά σου Θεσσαλονίκη-, που θα σε βοηθήσουν να αναγεννηθείς.
ούν και εν πολλοίς βρίσκονται σε αμηχανία. Θεωρώ ότι η Θεσσαλονίκη πρέπει να αποκτήσει έναν προσανατολισμό προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, κάτι που προσπαθούμε να το κάνουμε εμείς στο επίπεδο που αφορά το ΚΘΒΕ. Μπορεί να ακούγεται κοινότοπο, αλλά δεν είναι, γιατί το να διακτινιστεί η συμπρωτεύουσα προς το Βορρά παραμένει μια ιδέα που δεν έχει υλοποιηθεί. Είναι ίσως ένας ανεκπλήρωτος στρατηγικός στόχος που, εάν επιτευχθεί, θα βοηθήσει όχι μόνο τη Θεσσαλονίκη αλλά και τη χώρα ολόκληρη.
Ρυθμοί εκτός εποχής ΤΟΥ ΑΛΕΚΟΥ ΚΑΤΣΙΩΤΗ διευθύνοντος συμβούλου ΕΛΓΕΚΑ
Η Θεσσαλονίκη συνιστά ιδιότυπη περίπτωση. Ενώ με βάση το μέγεθός της είναι μεγαλούπολη, η νοοτροπία της σηματοδοτεί μια περίκλειστη κοινωνία. Οι ρυθμοί είναι σχετικά χαλαροί και στην πραγματικότητα δε συνάδουν με τις ανάγκες της εποχής μας. Προσωπικά, μετακόμισα πριν από μερικά χρόνια στην Αθήνα για πρακτικούς λόγους. Κατ’ αρχάς, πρόκειται για πιο μεγάλη αγορά, την οποία όφειλα να παρακολουθώ εκ του σύνεγγυς. Επιπλέον, ταξιδεύω πολύ για επαγγελματικούς λόγους και από το κέντρο οι μετακινήσεις μου είναι πιο άνετες και πιο γρήγορες. Η Θεσσαλονίκη παραμένει, βέβαια, πάντα η πόλη της καρδιάς μου.
Η πόλη χρειάζεται τους νέους σε δράση
ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΓΡΑΨΑ στιχουργού
Από τότε που θυμάμαι τον κόσμο, ξέρω ότι «Αγαπάω Σαλονίκη». Από τότε που θυμάμαι τον κόσμο, όμως, πέρασαν πολλές δεκαετίες! Κι επειδή τα πάντα ρει και κανένα στάνταρ δεν είναι πλέον στάνταρ, σκέφτομαι μήπως η αγάπη
αυτή, όσον αφορά τον πολιτισμό τουλάχιστον, έχει πάθει καμιά μετάλλαξη και μου βγαίνει αλλιώς, σε μέγεθος, σε πείσμα, σε αφοσίωση, σε εμμονή κ.λπ. Οχι. Ολα αυτά τα στοιχεία παραμένουν στην ταυτότητα της αγάπης μου για την πόλη. Η ταυτότητα της πόλης, όμως, δε μου δείχνει την αισιόδοξη πλευρά της και φροντίζει να φορτίζει τα συναισθήματά μου, με λίγες χαρές και περισσότερες λύπες, προβληματισμούς, θυμούς και άλλες παρενέργειες! Είναι σ’ όλους μας γνωστό ότι η Θεσσαλονίκη κάποτε φι-
λοξένησε πολλές και διάφορες μειονότητες (που δεν ήταν πάντα μειονότητες). Κοινωνίες που, όπως είναι φυσικό, διατηρούσαν η καθεμιά τον δικό της πολιτισμό. Είχε, λοιπόν, την ευκαιρία να ενσωματώσει τα καλύτερα στοιχεία των πολιτισμών αυτών και μαζί με τα αρχαιοελληνικά, βυζαντινά και παραδοσιακά ακριβά προικιά της να προτείνει στον κόσμο έναν δικό της πλούσιο πολιτισμό. Δε νομίζω ότι ενδιαφέρθηκε πολύ γι’ αυτό. Μάλλον προτίμησε να τα αφήσει πίσω, επηρεασμένη ίσως από την αιωρούμενη ξενο-
φοβία της, τον εγωιστικό τοπικισμό της, αλλά και τα μεγάλα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα που της συσσώρευσε ο χρόνος. Ετσι, τα λίγα καλά στοιχεία που αναγράφονται στην ταυτότητά της απέχουν πολύ από το να της δίνουν ένα άριστο βιογραφικό πολιτισμού... Δε βλέπω να συμβαίνουν πράγματα, εκτός από κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες. Υπήρξαν και υπάρχουν φωτεινοί άνθρωποι, που έδειξαν δρόμους, μα λίγοι τους περπάτησαν κι άνοιξαν πόρτες, που λίγοι τις διάβηκαν. Ισως διαγράφεται
ένα παράπονο στο γραπτό μου, αλλά παραπονιέται κανείς για κάτι που αγαπάει... Εκείνο που χρειάζεται, λοιπόν, η Θεσσαλονίκη είναι μια δημιουργική κινητήριος δύναμη, ένας καινούριος αέρας, που θα φουσκώσει τα πανιά της. Με ιδέες, με σκέψεις με προτάσεις. Κι αυτό σημαίνει ότι θέλει τους νέους της σε δράση. Να δείξουν ενδιαφέρον. Να πεισθούν ότι της χρειάζεται ένα δυναμικό παρόν που να απευθύνεται σ’ ένα σπουδαίο μέλλον κι έτσι η ωραιότερη πόλη να γίνει και η σημαντικότερη.