Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Σε συνεργασία με το περιοδικό
39
στην καθημερινότητα
Κυριακή 21 Απριλίου 2013
Κυλιόµενοι βράχοι στην έρηµο Μοχάβε Απάντηση στο φαινόμενο επιχειρεί να δώσει ένας ερευνητής της ΝΑSΑ Η Κοιλάδα του Θανάτου στην έρημο Μοχάβε είναι το πιο ξηρό και θερμό μέρος της Βόρειας Αμερικής. Στο βορειοδυτικό τμήμα της κοιλάδας παρατηρείται ένα φαινόμενο που, αν και ήταν γνωστό στους επιστήμονες από τη δεκαετία του 1940, αδυνατούσαν να το ερμηνεύσουν επαρκώς.
Π
ρόκειται για τεράστιους ογκόλιθους -ορισµένοι ζυγίζουν πάνω από 300 κιλά- που γλιστρούν στο έδαφος, αφήνοντας βαθιά χνάρια πίσω τους. Κανείς δεν έχει δει αυτούς τους βράχους να κινούνται. Απάντηση στο µυστήριο των κυλιόµενων βράχων επιχειρεί να δώσει ένας ερευνητής της ΝΑSΑ. Νερό και πάγος μειώνουν την τριβή Πρόκειται για τον Τσέχο γεωφυσικό Gunther Kletetschka, που εργάζεται στο διαστηµικό κέντρο Goddard της NASA, µε ειδικότητα στην Αστροχηµεία, o οποίος επισκέφτηκε την περιοχή. Μερικούς µήνες νωρίτερα είχε θάψει πάρα πολλούς αισθητήρες σε όλη την κοιλάδα, σε βάθος 0,5 και 8 εκατοστών. Οι αισθητήρες θα του έδιναν ακριβείς πληροφορίες για τη θερµοκρασία και την υγρασία του εδάφους. Οταν οι επιστήµονες τους έφεραν στην επιφάνεια, διαπίστωσαν ότι το Μάρτιο υπήρχε πάγος στα ανώτερα στρώµατα της γης, ενώ τον Απρίλιο η υγρασία έφτανε σε βάθος 8 εκατοστών. Με βάση τα στοιχεία
Μυστήριο με κυλιόμενους βράχους στην Κοιλάδα του Θανάτου
αυτά, ο Gunther Kletetschka έκανε την εξής υπόθεση: η κοιλάδα περιστοιχίζεται από βουνά και, όταν λιώνουν τα χιόνια το Μάρτιο, τα νερά σκεπάζουν τους βράχους. Τη νύχτα, που η θερµοκρασία πέφτει κάτω από το µηδέν, το νερό που βρίσκεται στην κάτω πλευρά του βράχου παγώνει. Τον Απρίλιο οι ογκόλιθοι εξακολουθούν να είναι τόσο κρύοι, που καλύπτονται εξολοκλήρου από πάγο. Οταν το έδαφος καλύπτεται από άφθονα νερά, που προέρχονται από την τήξη των πάγων, η τριβή πέφτει σε τόσο χαµηλά επίπεδα, που αρκεί η πίεση
της ροής του νερού για να αρχίσει ο βράχος να κινείται. Η θεωρία του Gunther Kletetschka ερµηνεύει και το γεγονός ότι τα ίχνη των βράχων είναι πολύ µεγαλύτερα από τις πραγµατικές διαστάσεις τους. Χαράχτηκαν όταν οι ογκόλιθοι ήταν σκεπασµένοι µε πάγο, που στη συνέχεια έλιωσε. Οι βράχοι παίρνουν τον ανήφορο Αλλοι προσπάθησαν να ερµηνεύσουν το φαινόµενο αποδίδοντάς το στα µαγνητικά πεδία. Δύο από τους φοιτητές που µετείχαν στις
έρευνες στην Κοιλάδα του Θανάτου έκαναν σχετικές µετρήσεις, χωρίς αποτέλεσµα. Ούτε η ελάχιστη κλίση της κοιλάδας δεν µπορεί να εξηγήσει γιατί γλιστρούν οι βράχοι. Οι µετρήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι ογκόλιθοι ακολουθούν, καθώς γλιστρούν, την ανηφορική κλίση του εδάφους. Για να καταγράψουν µε ακρίβεια τις µετακινήσεις των ογκόλιθων, οι επιστήµονες σηµείωσαν όλους τους βράχους και τα ίχνη που άφησαν µε καρφίτσες σαν αυτές που χρησιµοποιούνται στους πίνακες ανακοινώσεων. Ταυτόχρονα, µέτρησαν την κλίση µέσα και γύρω από τα ίχνη µε υδροστάθµη. Αρίθµησαν τους διάφορους βράχους, για να τους ξεχωρίζουν, και προσδιόρισαν ακριβώς τη θέση τους µε το σύστηµα GPS. Τέλος, φωτογράφισαν τους βράχους και τα ίχνη, ώστε να µπορούν να παρακολουθούν µε ακρίβεια τις κινήσεις τους. Φωτογράφισαν επίσης τα βουνά Cottonwood και Nelson Rouge, που περιβάλλουν την κοιλάδα, και συνέκριναν τις φωτογραφίες µε συντεταγµένες GPS. Οι πληροφορίες βρίσκονται τώρα σε ηλεκτρονικό πρόγραµµα που µπορεί να διαβάσει τη θέση των βράχων µε τη βοήθεια µιας απλής φωτογραφίας. Με τον τρόπο αυτόν οι τουρίστες που θα επισκέπτονται την Κοιλάδα του Θανάτου θα µπορούν να στέλνουν τις ιδιωτικές φωτογραφίες τους στην ιστοσελίδα της επιστηµονικής οµάδας, βοηθώντας τους ειδικούς στην παρακολούθηση της ιδιόµορφης κινητικότητας των βράχων.
ΜΙΚΡΑ ΝΕΑ
Τεχνητή ατμόσφαιρα στον Αρη; Θεωρητικά μιλώντας, είναι δυνατό να δημιουργήσουμε στον Αρη τεχνητή ατμόσφαιρα, που να επιτρέπει τη διαβίωση του ανθρώπου στον πλανήτη δίχως τη χρήση ειδικής στολής. Ο Αρης είναι μια άνυδρη έρημος με πολύ αραιή ατμόσφαιρα, που περιέχει 95% διοξείδιο του άνθρακα και ίχνη άλλων ενώσεων, όχι όμως και ελεύθερο οξυγόνο. Η πίεση του αέρα είναι μόλις το 1/100 του αέρα στη Γη, αντίστοιχη δηλαδή
με εκείνη που επικρατεί σε ύψος 30 χιλιομέτρων από την επιφάνειά της. Επιπλέον, η μέση ετήσια θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη είναι 50 βαθμοί κάτω το μηδέν. Προκειμέ νου λοιπόν ο Αρης να «γαιοποιηθεί», θα πρέπει να δημιουργηθεί ατμόσφαιρα, να διατηρηθεί ζεστή και να βρεθούν μηχανισμοί με τη βοήθεια των οποίων δε θα διαφύγει στο Διάστημα λόγω της μικρότερης βαρυτικής δύναμης του πλανήτη.
Μονοζυγωτικά δίδυμα; Μονοζυγωτικά δίδυμα συναντάμε σε πολλές ομάδες σπονδυλόζωων και φυσικά σε πολλά θηλαστικά, εκτός του ανθρώπου, όπως σε ελέφαντες και αγελάδες. Μεταξύ των πτηνών και των ερπετών καταγράφονται επίσης πολλά παραδείγματα διδύμων που βγήκαν από το ίδιο αβγό. Το ίδιο έχει παρατηρηθεί σε πτηνά εμού, αλιγάτορες, χελώνες και πολλά είδη φιδιών. Καθώς τα γονιμοποιημένα ωάρια των ψαριών περιπλανώνται μέσα στο νερό, είναι δύσκολο να παρατηρήσουμε τους γόνους όταν βγαίνουν από το αβγό. Ομως υπάρχουν σιαμαία δίδυμα ψάρια. Αυτά προέρχονται από το ίδιο ωάριο και έχουν αναπτυχθεί μαζί εξαιτίας κάποιου λάθους στην πορεία της εξέλιξης. Με δεδομένο πως μονοζυγωτικά δίδυμα αποκτούν πολλά θηλαστικά, ερπετά, πτηνά και ψάρια, θα πρέπει να συναγάγουμε το συμπέρασμα πως όλα τα είδη αυτών των ζωικών ομάδων μπορούν να αποκτήσουν μονοζυγωτικά δίδυμα. Δεν ισχύει το ίδιο ωστόσο και για τα πολυπληθέστερα ασπόνδυλα ζώα (έντομα, μαλάκια, σκώληκες, μέδουσες, σπόγγοι κ.λπ.). Μονοζυγωτικά δίδυμα έχουν παρατηρηθεί σε πολλά είδη σπονδυλόζωων, ακόμη και σε πύθωνες
ν χαριώ ις καράνονται, ε σ ή τ αν υξ Οι συν θρώπων α τελέσματα και ανοιραία απο πλευρές. με μ ια τις δύο και γ
SMART PHONE TABLET
www.scienceillustrated.gr ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ ΣΟΥ. ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΛΥΤΕΡΑ.
ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Δημιουργούν τις συνθήκες για την ανάπτυξη αλλά και τον αφανισμό πολιτισμών ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Έχουμε κληρονομήσει πρότυπα από τους μακρινούς προγόνους μας ΟΤ Συνδυάζουν τεχνολογικά επιτεύγματα με τις πιο θαυμαστές ιδιότητες των ζώων