Uczę Nowocześnie nr 1

Page 1

nr 1 grudzień/styczeń 2011/12

INNOWACYJNA SZKO A r INNOWACYJNY NAUCZYCIEL r INNOWACYJNY UCZEÎ Cena: 20 zł (w tym VAT)

- D N Q L H S R S H á Q Lü sl ajdo b ó j s tw a ? Techniki prezentacji

Multimedia w szkole

Chmura w edukacji


-DNLฤ W\WXรก UR]G]LDรกX


'URG]\ &]\WHOQLF\

Dwumiesięcznik oświatowy Wydawca: MK Marketing, Warszawa ul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa, tel/fax 22 300 23 19 redakcja@uczenowoczesnie.pl reklama@uczenowoczesnie.pl Redaguje zespół: Maciej Kułak Redaktor naczelny Janusz S. Wierzbicki Zastępca redaktora naczelnego Małgorzata Błachnio Zastępca redaktora naczelnego Autorzy: Marta Wnukowicz Michał Grześlak Ola Piontek Tadeusz Ciszkowski Agnieszka Borowiecka Dariusz Stachecki Anna Koludo Reklama: Marika Perkowska marika.perkowska@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 243 23 74 Inna Łukasik inna.lukasik@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 243 23 74 Łukasz Błachnio lukasz.blachnio@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 300 23 19 Prepress:

G.W. GABI www.gabi4net.com Projekt graficzny: Anna Stępień

„Uczę Nowocześnie” to pierwsze poradnikowo-metodyczne pismo w całości poświęcone nowym technologiom w edukacji. Tworzą je dla Was znakomici eksperci, szkolni praktycy i metodycy. Znajdziecie tu wskazówki, samouczki i gotowe scenariusze zajęć. Pokazujemy dobre praktyki z najbardziej innowacyjnych szkół i propozycje ekspertów najlepszych ośrodków doskonalenia nauczycieli (m.in. Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie i Łódzkiego Centrum Kształcenia Nauczycieli i Doskonalenia Praktycznego w Łodzi). Z pierwszego numeru dowiecie się wszystkiego o technikach prezentacji: jak zbudować przekaz, czego unikać, z jakich ciekawych programów korzystać, czy – jak to dosadnie określił Janusz S. Wierzbicki, wieloletni współpracownik Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Kom-

puterów, współtwórca uznanej konferencji w Mrozach i zastępca redaktora naczelnego „Uczę Nowocześnie” – nie popełnić slajdobójstwa. Już teraz zapraszam do kolejnego numeru, którego tematem wiodącym będzie „metoda projektu”, choć nie zabraknie też i innych ciekawych materiałów, w tym samouczków. Dwumiesięcznik wspierają serwisy uczenowoczesnie.pl, edufakty.pl i k12.blog.pl. Naszym Czytelnikom w imieniu redakcji życzę spokojnych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego 2012 roku. Miłej lektury, Maciej Kułak redaktor naczelny


: QXPHU]H

TECHNIKI PREZENTACJI Jak nie popełnić slajdobójswa ......................................................................................................................................................................................... 6 Pecha-kucha, czyli 400 sekund paplaniny .....................................................................................................................................................28 Opracowanie zawartości slajdów .............................................................................................................................................................................29 KROK PO KROKU Przycinanie zdjęć ............................................................................................................................................................................................................................50 Zapis prezentacji w PDF ........................................................................................................................................................................................................56 Snucie opowieści z pomocą cyfrowych multimediów ..................................................................................................................70 SIECIOWISKO Ucz się od najlepszych – konferencje TED .....................................................................................................................................................52 Publikowanie i udostępnianie prezentacji w sieci ..............................................................................................................................54 CHMURA DLA EDUKACJI Wielkie powiększenie i prezentacje w chmurze.....................................................................................................................................58 Prezi-tacja – inny wymiar prezentacji ..................................................................................................................................................................60 MULTIMEDIA ScreenCast w edukacji.............................................................................................................................................................................................................64 Snucie Cyfrowych Opowieści .........................................................................................................................................................................................68 NOWOCZESNE ZARZĄDZANIE Doświadczenia użytkownika magicznej deseczki – mobilne prezentacje ..........................................................78 DOBRE PRZYKŁADY, DOBRE PRAKTYKI Szkoła z klasą .......................................................................................................................................................................................................................................80 E-LEARNING Projektowanie zdalnych form kształcenia......................................................................................................................................................82 ROZMAITOŚCI Przydatna literatura.....................................................................................................................................................................................................................88 20 lat Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie.................................89 Konferencje metodyczne.....................................................................................................................................................................................................89 Wizualizery, projektory, tablice ....................................................................................................................................................................................92 Internet. Czy jest nam potrzebny? ...........................................................................................................................................................................94



7HPDW QXPHUX Janusz S. Wierzbicki

-DN QLH SRSHáQLü slajdobójstwa, F]\OL WHFKQLNL SUH]HQWDFML Z SUDNW\FH

Sporą część pierwszego numeru „Uczę Nowocześnie” poświęcamy technikom prezentacji. Podpowiadamy, jak przygotować wystąpienie publiczne – od planowania po wygłoszenie prezentacji. Radzimy, w jaki sposób zaplanować pracę, na co zwrócić uwagę, jak przygotować slajdy lub inne pomoce wizualne oraz co zrobić, by nasz występ na scenie wypadł jak najlepiej. Piszemy także o tym, w jaki sposób można przygotowaną prezentację udostępnić innym. Pokazujemy, jak wykorzystać działające w chmurze aplikacje i usługi, które są przydatne na wszystkich etapach opracowywania wystąpienia publicznego. Prezentujemy pomysły na gotowe lekcje i projekty, które można wykorzystać w praktyce.

Demonstrujemy profesjonalne podejście do projektowania wystąpienia. Udowadniamy, że nie zawsze wsparcie wizualne w postaci plansz czy slajdów jest najlepszym rozwiązaniem. Opisujemy wiele ciekawych, alternatywnych programów i aplikacji, dzięki którym można przygotować zupełnie „nie-slajdowe”, niesztampowe, atrakcyjne pod każdym względem wsparcie prezentacji. Nie znaczy to, że przekreślamy slajdy. Podpowiadamy jednak, jak korzystać z nich z głową, by nie powstały „slajdumenty”, czyli dokumenty przeładowane treścią – niekiedy skopiowaną wprost z Worda czy Excela. To najprostsza droga do popełnienia na publiczności „slajdobójstwa” objawiającego się cichym pochrapywaniem nawet w pierwszych rzędach widowni.

7HFKQLNL SUH]HQWDFML ± GODF]HJR VLĊ QLPL ]DMPXMHP\" Jako wykładowcy często spotykamy się z sytuacjami, gdy uczniowie lub studenci, mimo dużej wiedzy i sporych umiejętności, nie potrafią przekonująco i poprawnie przedstawić swoich poglądów czy udzielić odpowiedzi na postawione pytanie. Dzisiejszy styl komunikacji, posługiwania się krótkimi wiadomościami tekstowymi lub wpisami na stronach sieci społecznościowych nie sprzyja rozwijaniu znajomości zasad retoryki, dyskusji czy wystąpień publicznych. Wiedza ta jest jednak bardzo przydana we współczesnym świecie. Często od tego, w jaki sposób przedstawimy swoje racje, pracę, wiedzę lub umiejętności, zależy to, czy zdamy egzamin, otrzymamy dobrą pracę, podwyżkę lub awans. Dlatego nauka sztuki prezentacji i technik z nimi związanych jest bardzo ważna z punktu widzenia zarówno ucznia jak i nauczyciela.

6

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

&]\P Vą L F]HPX VáXĪą WHFKQLNL SUH]HQWDFML" Techniki prezentacji to zestaw reguł, a właściwie wskazówek, według których powinniśmy przygotowywać swoje wystąpienia publiczne (a także teksty i różnego rodzaju publikacje), by osiągnąć zakładany przez nas cel – przedstawić skutecznie publiczności nasze idee lub wyniki pracy, oraz zachęcić ją do jakiegoś działania. W odniesieniu do wystąpień na żywo,

stosowanie technik prezentacji mówionej pozwala na efektywne wykorzystanie czasu poświęconego nam przez słuchaczy. Jest to szczególnie ważne, jeśli spojrzymy na wykres krzywej uwagi.

Krzywa uwagi - H.R. Mills: Techniques of Technical Training, Macmillan, London, 1977


Wyniki badaĹ„ ukazane na wykresie pokazujÄ…, w jaki sposĂłb zmienia siÄ™ zainteresowanie sĹ‚uchaczy wraz z upĹ‚ywem czasu wykĹ‚adu. Na ilustracji widać, jak zmienia siÄ™ liczba osĂłb, ktĂłre w danym momencie skupiajÄ… siÄ™ na przekazie prowadzÄ…cego. Widać, Ĺźe skupienie udaje siÄ™ utrzymać przez pierwsze 10 minut. Później zainteresowanie spada. Nie oznacza to jednak, Ĺźe cześć osĂłb wytrwale sĹ‚ucha prowadzÄ…cego, a inne, raz oderwawszy siÄ™ od wykĹ‚adu, wiÄ™cej do niego nie wrĂłcÄ….

:VND]yZND 'DQH SUH]HQWRZDQH QD Z\NUH-­ VLH VÄ… UHSUH]HQWDW\ZQH GOD GREU]H SURZDG]RQ\FK Z\NĂĄDGyZ DNDGH-­ PLFNLFK 6SDGHN XZDJL QLH Z\QLND ZLÄŠF ]H ĨOH SU]\JRWRZDQHJR PDWH-­ ULDĂĄX L NLHSVNLHJR SUHOHJHQWD Efekt jaki obserwujemy na wykresie, wynika z konstrukcji naszego mĂłzgu. To on powoduje, Ĺźe trudno nam skupić na czymĹ› uwagÄ™ na dĹ‚uĹźej. MĂłzg dostaje mnĂłstwo bodĹşcĂłw: czasem wypowiedziany wyraz lub fraza, czy pokazana ilustracja nasunÄ… nam jakieĹ› skojarzenia i na chwilÄ™ skierujemy swoje myĹ›li gdzie indziej. Później jednak wracamy i usiĹ‚ujemy ponownie skupić siÄ™ na wystÄ…pieniu.

Warto takşe przytoczyć w tym miejscu inne badania. Jak wiele informacji moşemy zapamiętać z wykładu? Jeśli wykład trwa 15 minut, jesteśmy w stanie zapamiętać do 40 proc. informacji. Jak wiele z informacji usłyszanych podczas 45-minutowej lekcji jest w stanie zapamiętać uczeń? Według badań zapamiętuje średnio zaledwie do 20 proc. Co zatem zrobić, aby zapamiętał więcej? W jaki sposób działać, aby jak najdłuşej utrzymać uwagę naszych słuchaczy? Co moşemy zrobić, aby zapamiętywanie nowych informacji i poziom ich zrozumienia był jak najwyşszy? Odpowiedzi na te pytania zawarte są w zestawie reguł, porad, wskazówek i dobrych praktyk nazywanych technikami prezentacji.

.LHG\ Vą  V]F]HJyOQLH SU]\GDWQH" Techniki prezentacji przydają się na co dzień, niezaleşnie od tego, czym się w şyciu zajmujemy. Jednak do sytuacji, w których ich znajomość przydaje się szczególnie zaliczamy następujące:

=DSDPLÄŠW\ZDQLH LQIRUPDFML

- egzamin ustny, - rozmowa klasyfikacyjna, - przedstawianie (pomysłów, planów działania i efektów pracy) i dyskutowanie o nich, - tworzenie dowolnego tekstu lub publikacji. Techniki prezentacji to pojęcie bardzo szerokie. Dotyczy planowania dokumentu (tekstu, plansz – slajdów), sposobu wypowiedzi, akcentowania waşnych tez, zachowania w czasie wystąpienia, udzielania odpowiedzi na pytania.

:VND]yZND 7HFKQLNL SUH]HQWDFML G]LHOLP\ QD ]ZLÄ…]DQH ] Z\VWÄ…SLHQLDPL SXEOLF]-­ Q\PL RUD] SU]\JRWRZDQLHP WHNVWX OXE LQQHM SXEOLNDFML : W\P QXPH-­ U]H Ă„8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH´ VNXSLOLÄžP\ VLÄŠ QD Z\VWÄ…SLHQLDFK SXEOLF]Q\FK 3R]QDQH ]DVDG\ QS RSUDFRZ\ZD-­ QLD VODMGyZ XÄŞ\ZDQLD JUDÂżNL F]\ SODQRZDQLD GRNXPHQWX L SUDF\ QDG QLP PRÄŞHP\ MHGQDN RGQLHĞß GR GRZROQHM SXEOLNDFML

W szkole elementy technik prezentacji moşemy wprowadzać podczas nauczania dowolnego przedmitu w sposób niezauwaşalny dla ucznia. Są one niezwykle przydatne dla uczniów biorących udział we wszelkich projektach edukacyjnych. Pomijając fakt, şe kaşdy projekt powinien zostać publicznie zademonstrowany i obroniony, to wiedza z zakresu sztuki prezentowania bywa niezwykle przydatna na etapie planowania i przygotowywania prac projektowych. Efektem projektu edukacyjnego moşe być takşe publikacja – np. referatu, rozprawki, wyników badań, reportaşu w formie strony www, bloga, WebCastu, filmu, audycji radiowej.

*UXG]LHÄ”

7


7HFKQLNL SUH]HQWDFML Janusz S. Wierzbicki

-DN ]DSODQRZDĂź SU]\JRWRZDĂź L Z\JĂĄRVLĂź  SUH]HQWDFMÄŠ" Czy miaĹ‚eĹ› kiedyĹ› wraĹźenie, Ĺźe wĹ‚aĹ›nie zmarnowaĹ‚eĹ› kawaĹ‚ek Ĺźycia przysypiajÄ…c podczas wystÄ…pieĹ„ na konferencjach, ktĂłrych scenariusz wyglÄ…daĹ‚ zawsze tak samo? Zdenerwowany prelegent i poganiajÄ…cy go prowadzÄ…cy (najczęściej nerwowo wbijajÄ…cy wzrok w tarczÄ™ zegara). OprĂłcz tego przelatujÄ…ce przed nami, w straszliwym tempie, slajdy (niech ktoĹ› sprĂłbuje coĹ› z nich zanotować) i powtarzane niczym mantra ­ „KoĹ„czy siÄ™ czas na mojÄ… prezentacjÄ™, wiÄ™c szybko przejdÄ™ przez te slajdy i pominÄ™ kwestie dla paĹ„stwa nieistotneâ€?.Ten swoisty wyĹ›cig prowadzÄ…cego z prelegentemi oraz prelegenta z projektorem jest groteskowy i niestety nazbyt czÄ™sty, by o nim nie wspominać. Dlatego warto poznać kilka skutecznych sposobĂłw, by samemu wystÄ™pujÄ…c nie powodować takich sytuacji. Przy okazji, warto wiedzÄ™ na ten temat szerzyć wĹ›rĂłd naszych uczniĂłw i studentĂłw, by ich referaty oraz ustne odpowiedzi sprawiaĹ‚y nam przyjemność, a im przychodziĹ‚y bez wiÄ™kszego trudu.

&]ĊĞß ,  3ODQRZDQLH Z\VWąSLHQLD SXEOLF]QHJR Kaşde wystąpienie powinniśmy zacząć od starannego przeanalizowania kluczowych kwestii dla naszej prezentacji. Etap planowania moşna podzielić na trzy części: - merytoryczną, - techniczną, - artystyczną (związaną juş z procesem projektowania). Jednak wszystkie te kwestie przeplatają się, a sam podział jest bardzo umowny, dlatego nie będzie stosowany wprost w niniej-

8

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

szym opisie i przejdziemy po prostu do opisu kolejnych krokĂłw w przygotowaniu wystÄ…pienia publicznego.

&HO SUH]HQWDFML Pierwsza i najwaşniejsza rzecz, to zastanowienie się, jaki jest cel wystąpienia? Jaki efekt chcemy osiągnąć? Co uzyskać u publiczności? Jeśli jest to wykład, to czy mają zapamiętać fakty? Moşe chcemy, by połączyli je w logiczną całość i umieli odpowiedzieć: Dlaczego stało się tak, a nie inaczej? Jakie czynniki spowodowały takie a nie inne zakończenie (bitwy, wojny, eksperymentu chemicznego czy fizycznego)? Moşe chcemy wyjaśnić działanie algorytmu? A moşe nauczyć stosowania w praktyce? Moşe naszym celem jest pokazanie, w jaki sposób moşna ten algorytm (wzór) wyprowadzić lub udowodnić?

3XEOLF]QRĞß Przed zaplanowaniem swojego wystąpienia, warto zastanowić się nad publicznością, do której będziemy mieli okazję mówić. Jeśli to moşliwe, dowiedzieć się na jej temat jak najwięcej. Czy są to specjaliści w danej dziedzinie? Czy moşe uczniowie? Jakie mogą mieć oczekiwania? Jaka jest ich motywacja uczestniczenia w wystąpieniu? W zaleşności od odpowiedzi, będziesz mógł dobrać odpowiednie słownictwo. W innym wypadku, dla wielu mniej zorientowanych w temacie, twój wykład będzie brzmiał niczym wygłoszony w języku mandaryńskim. Znając publiczność łatwiej będzie takşe dobrać odpowiednie przykłady, czy powołać się na wypowiedzi osób, uznawanych przez nią za autorytety w danej dziedzinie.

:VND]yZND 3DPLÄŠWDM E\ SUH]HQWDFMÄŠ ]DZV]H SU]\JRWRZDĂź SRG NÄ…WHP SXEOLF]QR-­ ÄžFL 7ZRMH Z\VWÄ…SLHQLH SRZLQQR E\Ăź GOD QLHM QLH GOD FLHELH 'ODWHJR GR-­ EyU VĂĄRZQLFWZD XÄŞ\FLH RGSRZLHG-­ QLHM ]UR]XPLDĂĄHM WHUPLQRORJLL RUD] GRSDVRZDQLH VW\OX Z\SRZLHG]L VÄ… WDN ZDÄŞQH 'REU\P SU]\NĂĄDGHP PRÄŞH E\Ăź V\-­ WXDFMD VSRW\NDQD Z VNOHSLH ] NRP-­ SXWHUDPL *G\ GR VNOHSX SU]\MG]LH NOLHQW QLH ]QDMÄ…F\ VLÄŠ QD VSU]ÄŠFLH NRPSXWHURZ\P QLH EÄŠG]LH JR LQ-­ WHUHVRZDĂĄR ]DSHZQH MDNLH GRNĂĄDG-­ QLH SDUDPHWU\ SRVLDGD GDQ\ PRGHO QRWHERRND %ÄŠG]LH JR LQWHUHVRZD-­ ĂĄR F]\ ]GRĂĄD QD QLP Z\NRQDĂź RNUH-­ ÄžORQH ]DGDQLD ,OH PX]\NL ÂżOPyZ EÄŠG]LH PyJĂĄ QD QLP ]JURPDG]LĂź" &]\ GD UDGÄŠ RSUDFRZDĂź ÂżOP ] ZD-­ NDFML" &]\ W\ONR VNRU]\VWDĂź ] SDNLH-­ WX ELXURZHJR L SU]HJOÄ…GDUNL LQWHU-­ QHWRZHM" -HÄžOL VSU]HGDZFD ]DF]QLH RSRZLDGDĂź R SURFHVRUDFK SDPLÄŠFL G\VNX ZHUVML SRUWX 86% RUD] VLH-­ FL :L )L ­ SUDZGRSRGREQLH VNX-­ WHF]QLH SU]HVWUDV]\ SRWHQFMDOQHJR QDE\ZFÄŠ L ]QLHFKÄŠFL GR GRNRQDQLD ]DNXSX 'RVNRQDOH ZLHG]LDĂĄ R W\P 6WHYH -REV : MHJR SUH]HQWDFMDFK QLJG\ QLH ]QDMGRZDĂĄ\ VLÄŠ V]F]HJy-­ ĂĄRZH SDUDPHWU\ WHFKQLF]QH =DZV]H PyZLĂĄ R W\P FR XÄŞ\WNRZQLN G]LÄŠ-­ NL XU]Ä…G]HQLRP MHJR ÂżUP\ PRÄŞH RVLÄ…JQÄ…Ăź OXE ]\VNDĂź 6NXSLDĂĄ VLÄŠ QD NOLHQFLH L MHJR SRWU]HEDFK 3R-­ ND]XMÄ…F QRZHJR L3RGD RSRZLDGDĂĄ LOH PX]\NL QD QLP PRÄŞQD ]DSLVDĂź 6NXSLDMÄ…F VLÄŠ QD VZRMHM SXEOLF]QR-­ ÄžFL RVLÄ…JDĂĄ VZRMH FHOH


8ZDJD :DÄŞQ\ MHVW WDNÄŞH NRQWHNVW NXOWXUR-­ PrzykĹ‚ady tematĂłw zwykĹ‚ych i zachÄ™caZ\ Âą V]F]HJyOQLH JG\ SXEOLF]QRĞß jÄ…cych: MHVW PLÄŠG]\QDURGRZD 2G QLHJR z Polska za czasĂłw pierwszych PiastĂłw ]DOHÄŞ\ MDNLFK DQHJGRW F]\ SU]\-­ Âœ Jak zaliczyć pierwszy semestr celuNĂĄDGyZ PRÄŞQD XÄŞ\Ăź DE\ QLNRJR jÄ…co? QLH REUD]LĂź OXE QLH ]V]RNRZDĂź OXE z Techniki Prezentacji MĂłwionej Âœ SU]HFLZQLH Âą ]V]RNRZDĂź MHÄžOL WH-­ ZabĂłjczo skuteczne wystÄ…pienia puPDW WHJR Z\PDJD bliczne

7HPDW Z\VWąSLHQLD  L MHJR VWUHV]F]HQLH Temat wystąpienia jest jednym z waşniejszych jego elementów. Nie ma nic gorszego, niş publiczność nie mogąca zapamiętać tematu i powtórzyć go zaraz po zakończeniu wystąpienia. Temat powinien być krótki i zachęcający do wzięcia udziału (nawet, jeśli publiczność została przymuszona do udziału). Niestandardowy, zaskakujący lub szokujący temat moşe od początku przykuć uwagę publiczności i nastawić ją pozytywnie. Nudny, długi – wprost przeciwnie.

z Zasady BHP w twoim miejscu pracy Âœ Nagrody Darwina za gĹ‚upotÄ™ w pracy? z Przepisy ruchu drogowego Âœ Jak nie dać siÄ™ zabić na drodze? z UsĹ‚ugi Ĺ›wiadczone w modelu chmury obliczeniowej w sĹ‚uĹźbie edukacji Âœ Nowoczesna i mobilna edukacja w polskiej szkole to bujanie w chmurach? Temat musi być dobrany do publicznoĹ›ci i odpowiadać jej wraĹźliwoĹ›ci oraz okolicznoĹ›ciom wystÄ…pienia. Nie wszystkie z powyĹźszych tematĂłw nadajÄ… siÄ™ dla uczniĂłw – szczegĂłlnie szkół podstawowych.

:VND]yZND 7HPDW Z IRUPLH S\WDQLD PD ]GH-­ F\GRZDQLH ZLÄŠNV]Ä… VLĂĄÄŠ HNVSUHVML L MHVW OHSLHM ]DSDPLÄŠW\ZDQ\ SU]H] SXEOLF]QRĞß Âą V]F]HJyOQLH MHÄžOL WUD-­ ÂżD Z REV]DU ]DLQWHUHVRZDQLD VĂĄX-­ FKDF]\ 3R]D VDP\P WHPDWHP QD SR-­ F]Ä…WNX Z\VWÄ…SLHQLD QDOHÄŞ\ VWUHÄžFLĂź MHJR SU]HELHJ 3U]\ NUyWNLFK SUH-­ ]HQWDFMDFK QLH ]DZV]H ZDUWR SRGD-­ ZDĂź V]F]HJyĂĄRZ\ NRQVSHNW 0RÄŞQD QDWRPLDVW SRZLHG]LHĂź MDNLPL ]D-­ JDGQLHQLDPL VLÄŠ ]DMPLHP\ L Z MD-­ NLHM NROHMQRÄžFL OXE LOH LFK EÄŠG]LH E\ SXEOLF]QRĞß ZLHG]LDĂĄD F]HJR VLÄŠ VSRG]LHZDĂź 1DOHÄŞ\ SDPLÄŠWDĂź ÄŞH VWUHV]F]HQLH QLH SRZLQQR E\Ăź ]E\W GĂĄXJLH 1LH ZLÄŠFHM QLÄŞ GZD Âą WU]\ NUyWNLH ]GDQLD

.RQWHNVW WHFKQLF]Q\  Z\VWąSLHQLD Zanim zaczniemy planować wystąpienie, tworzyć konspekt, a następnie pracować nad planszami i innymi pomocami wizualnymi, musimy w przystępny sposób określić techniczne i organizacyjne ramy naszej prezentacji.

,OH PDP\ F]DVX" Churchil, uznawany za jednego z najlepszych i najbardziej porywajÄ…cych mĂłwcĂłw zapytany, ile czasu poĹ›wiÄ™ca na przygotowanie swojego przemĂłwienia, stwierdziĹ‚, Ĺźe jeĹ›li ma mĂłwić 10 minut ­ potrzebuje tygodnia. JeĹ›li godzinę‌­ to godzina na przygotowanie wystarczy. JeĹ›li moĹźe mĂłwić ile zechce, moĹźe zacząć natychmiast. Innymi sĹ‚owy: im bardziej syntetyczna prezentacja, tym wiÄ™cej czasu powinny nam zająć przygotowania.

*UXG]LHÄ”

9


6DOD L MHM SDUDPHWU\ Do dobrego zaplanowania wystÄ…pienia przydatna jest wiedza na temat sali. Parametry, ktĂłre warto znać, to miÄ™dzy innymi: z Wielkość sali z Ustawienie krzeseĹ‚ z Miejsce na scenie na komputer i notatki z Brak barier miÄ™dzy prelegentem (scenÄ…) i publicznoĹ›ciÄ… z Miejsce na odĹ‚oĹźenie rzeczy niepotrzebnych (teczka, parasol, pĹ‚aszcz) z Miejsce na odĹ‚oĹźenie eksponatĂłw z Standardowe wyposaĹźenie (patrz ­ nastÄ™pny punkt) Znajomość tych parametrĂłw pozwala lepiej siÄ™ przygotować. Na przykĹ‚ad w maĹ‚ej sali moĹźe nie być moĹźliwoĹ›ci skorzystania z rozwieszonej dodatkowo mapy, tablicy lub flipchartu. NaleĹźy to uwzglÄ™dnić i przewidzieć mapÄ™ w formie grafiki wyĹ›wietlonej na slajdzie. WiÄ™cej informacji na temat aranĹźacji sali, prawidĹ‚owego ustawienia krzeseĹ‚ oraz innych mebli w dalszej części tekstu, w punkcie: Jak zaaranĹźować salÄ™?

:VND]yZND -HÄžOL QLH PRÄŞHP\ VNRU]\VWDĂź ] WD-­ EOLF\ OXE Ă€LSFKDUWX WR LFK IXQNFMÄŠ PRÄŞH SHĂĄQLĂź GRW\NRZ\ HNUDQ MH-­ ÄžOL QDV] QRWHERRN WDNLP G\VSRQXMH SRGĂĄÄ…F]RQ\ GR QLHJR WDEOHW JUDÂżF]-­ Q\ OXE WDEOLFD PXOWLPHGLDOQD :DU-­ WR WDNÄŞH Z]LÄ…Ăź SRG XZDJÄŠ ÄŞH SHZ-­ QH U]HF]\ SRZLQQLÄžP\ SUH]HQWRZDĂź ZĂĄDÄžFLZLH W\ONR ] XÄŞ\FLHP WDEOLF\ OXE MHM RGSRZLHGQLND ­ QS UR]ZLÄ…-­ ]\ZDQLH UyZQDÄ” PDWHPDW\F]Q\FK Âż]\F]Q\FK F]\ FKHPLF]Q\FK

z z z z

Eksponaty Mapy Plakaty Inne ‌

JeĹ›li wystÄ…pienie dotyczy matematyki, chemii czy fizyki ­ uĹźycie tablicy moĹźe być konieczne. Rozpisanie lub rozrysowanie na Ĺźywo ze sĹ‚uchaczami pewnych zagadnieĹ„ moĹźe mieć kluczowe znaczenie dla ich zrozumienia. Jednak wiedzÄ…c, Ĺźe nie bÄ™dzie takiej moĹźliwoĹ›ci, moĹźna siÄ™ odpowiednio przygotować.

:VND]yZND 3U]\JRWRZXMÄ…F Z\VWÄ…SLHQLH ZDU-­ WR WDNÄŞH UR]ZDÄŞ\Ăź SODQ DZDU\MQ\ 7R ]QDF]\ ZLHG]LHĂź FR ]URELĂź MHÄžOL LQWHUQHW DNXUDW SU]HVWDQLH G]LDĂĄDĂź SURMHNWRU RGPyZL SRVĂĄXV]HÄ”VWZD OXE HNVSRQDW\ QLH GRMDGÄ… QD F]DV

,OH RVyE ZHĨPLH XG]LDĂĄ  Z Z\VWÄ…SLHQLX" W maĹ‚ej grupie moĹźemy uĹźyć maĹ‚ych eksponatĂłw. JesteĹ›my w stanie zaprosić ludzi bliĹźej, aby je zademonstrować lub podejść do kaĹźdego z osobna. W wiÄ™kszej jednak musimy skorzystać z wizualizera, pokazać obiekt na slajdach lub skorzystać z techniki wielkiego powiÄ™kszenia. Liczba osĂłb bÄ™dzie waĹźna rĂłwnieĹź ze wzglÄ™du na wydruk materiaĹ‚Ăłw (jeĹ›li je przewidujemy) czy nagĹ‚oĹ›nienie sali i moĹźliwość skorzystania z mikrofonu oraz podĹ‚Ä…czenia dĹşwiÄ™ku z komputera do gĹ‚oĹ›nikĂłw (jeĹ›li zamierzamy wyĹ›wietlić film lub skorzystać z podkĹ‚adu audio).

2 NWyUHM JRG]LQLH" &R PRÄŞHP\ PLHĂź GR G\VSR]\-­ FML SRGF]DV Z\VWÄ…SLHQLD" z z z z z

10

Komputer Projektor Internet (jak szybki?) TablicÄ™ multimedialnÄ… TablicÄ™

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

To waĹźny aspekt. Od niego zaleĹźy, czy publiczność bÄ™dzie zaspana czy moĹźe zmÄ™czona. Jaka bÄ™dzie zdolność percepcji grupy? Podczas prelekcji o nieodpowiedniej porze (wczeĹ›nie rano, późnym wieczorem) trzeba odpowiednio rozplanować omawiany materiaĹ‚ i akcenty. WiÄ™cej pytaĹ„ do publicznoĹ›ci, jak rĂłwnieĹź dygresji i anegdot ma

szansę pobudzić publikę i spowodować bardziej zaangaşowane uczestnictwo.

3U]\MGÄ… ] ZĂĄDVQHM ZROL F]\ ] SU]\PXVX" JeĹ›li publiczność zostaĹ‚a zmuszona do uczestniczenia w naszym wystÄ…pieniu ­ mamy trudniejsze zadanie. NajwaĹźniejsze moĹźe okazać siÄ™ przedstawienie jej korzyĹ›ci wynikajÄ…cych z tego faktu. Trzeba siÄ™ zastanowić, jaki poĹźytek moĹźe dla niej wyniknąć i przedstawić go na samym poczÄ…tku.

Podstawowe  FHFK\ GREUHJR Z\VWÄ…SLHQLD Znajomość podstawowych zasad decydujÄ…cych o dobrym wystÄ…pieniu uĹ‚atwi nam jego zaplanowanie. ZarĂłwno pod kÄ…tem merytorycznym, artystycznym, jak rĂłwnieĹź technicznym. Pozwoli nam takĹźe omĂłwić bardziej szczegółowo zaplanowanie treĹ›ci, pomocy wizualnych oraz opowiedzieć o tym, jak zachowywać siÄ™ na sce-


Ĺ›my. UwaĹźajmy ­ nie moĹźemy krzyczeć na publiczność. JeĹ›li mamy problem z gĹ‚oĹ›nÄ…, acz spokojnÄ… wypowiedziÄ… ­ warto zadbać o moĹźliwość skorzystania z nagĹ‚oĹ›nienia. z JÄ™zykiem i sĹ‚ownictwem dopasowanym do publicznoĹ›ci ­ dlatego poznanie publicznoĹ›ci jest takie waĹźne. Gdy mĂłwimy do uczniĂłw czy studentĂłw ­ uĹźyjemy raczej jÄ™zyka opisowego. Do kolegĂłw po fachu ­ zastosujemy sĹ‚ownictwo zwiÄ…zane z naszym zawodem. JeĹ›li zamienimy sposĂłb mĂłwienia ­ jedni nic nie zrozumiejÄ…, drudzy bÄ™dÄ… siÄ™ nudzić, moĹźliwe nawet, Ĺźe wyjdÄ….

nie. Zasady sÄ… proste do zdefiniowania. MĂłw zrozumiale, nie czytaj i nie recytuj, caĹ‚y czas miej na uwadze cel (przyĹ›wiecajÄ…cy tobie oraz publicznoĹ›ci), nie oszukuj oraz nie przepraszaj niepotrzebnie ­ a dostaniesz owacjÄ™ na stojÄ…co.

0yZLĂź ]UR]XPLDOH PamiÄ™tajmy, Ĺźe wystÄ™pujemy nie dla siebie. Dlatego trzeba mĂłwić do ludzi i dla ludzi. Rozmawiajmy wiÄ™c, a nie przemawiajmy. Zawsze zakĹ‚adajmy, Ĺźe prezentowane zagadnienia sÄ… dla publicznoĹ›ci nowe. WaĹźne jest sprawiać naszÄ… wypowiedziÄ… wraĹźenie, Ĺźe bardzo dobrze znamy siÄ™ na temacie, ale nie być zarozumiaĹ‚ym i nie przechwalać siÄ™. PrzygotowujÄ…c swojÄ… wypowiedĹş a nastÄ™pnie trenujÄ…c jÄ…, warto wziąć pod uwagÄ™, aby mĂłwić: z Powoli i zrozumiale, a nie zbyt szybko ­ nie moĹźemy sprawiać wraĹźenia, Ĺźe spieszymy siÄ™ na pociÄ…g. Nasza wypowiedĹş nie moĹźe być beznamiÄ™tna. PowinniĹ›my zmieniać natęşenie i tempo wypowiedzi. z WyraĹşnie (takĹźe gĹ‚oĹ›no) – w ostatnim rzÄ™dzie muszÄ… nas rozumieć, bez domyĹ›lania siÄ™, co powiedzieli-

:VND]yZND 8QLNDMP\ RSRZLDGDQLD GRZFLSyZ QD SRF]Ä…WNX Z\VWÄ…SLHQLD 7DN ]ZD-­ Q\ GRZFLS SURZDG]Ä…FHJR QDMF]ÄŠ-­ ÄžFLHM MHVW ÄŞHQXMÄ…F\ GOD SXEOLF]QRÄžFL D SU]\QDMPQLHM GOD MHM F]ÄŠÄžFL &RÄž FR Z\GDMH VLÄŠ ÄžZLHWQÄ… DQHJGRWÄ… RSR-­ ZLDGDQH ]QDMRP\P SU]\ NDZLH ZLH-­ F]RUHP Z F]DVLH Z\VWÄ…SLHQLD PRÄŞH WUDFLĂź VHQV

z Poprawnie gramatycznie oraz stylistycznie. JÄ™zyk mĂłwiony róşni siÄ™ od pisanego. Jego zaletÄ… jest takĹźe to, Ĺźe czasem popeĹ‚niamy lapsusy jÄ™zykowe (Ĺ›wiadomi prezenterzy czasem celowo stosujÄ… taki zabieg ­ np. aby rozbawić publiczność). Jednak nie pozostawiajmy nic przypadkowi ­ przetrenujmy dobrÄ… wypowiedĹş. z Prostymi zdaniami ­ nie wielokrotnie zĹ‚oĹźonymi. To uĹ‚atwia rozumienie i zapamiÄ™tywanie. W dodatku powinien być to jÄ™zyk prosty, uĹźywany na co dzieĹ„. Unikajmy Ĺźargonu, nowomowy, skrĂłtĂłw oraz jÄ™zyka zbyt „unaukowionegoâ€?. z Anegdoty, cytaty, porĂłwnania oraz przykĹ‚ady, ktĂłrych uĹźyjemy w czasie wystÄ…pienia, powinny być dopasowane do publicznoĹ›ci. ZrozumiaĹ‚e dla sĹ‚uchaczy i zgodne nie tylko z tematem prezentacji, ale takĹźe z kulturÄ…, ich wiekiem, wyznaniem. Nie mogÄ… obraĹźać publicznoĹ›ci i godzić w jej przekonania. Nie powinny (chyba Ĺźe przyjmiemy Ĺ›wiadomie takie zaĹ‚oĹźenie) szokować.

:VND]yZND &R UR]XPLHV] ]H ]GDQLD Ă„1LHRJUD-­ QLF]RQ\ SRGPLRWRZR ]DNUHV PRF\ ZLÄ…ÄŞÄ…FHM VWDQRZLRQ\FK SU]HSLVyZ NWyUH PRJÄ… UHJXORZDĂź ]DFKRZDQLH NDÄŞGHM NDWHJRULL DGUHVDWyZ Z GD-­ Q\P SDÄ”VWZLH´" 1R ZĂĄDÄžQLH 8QL-­ NDM WHJR W\SX MÄŠ]\ND 3DPLÄŠWDMP\ ÄŞH SRZ\ÄŞV]H ]DVDG\ GRW\F]Ä… QLH W\ONR WHJR FR SRZLH-­ P\ DOH F]ÄŠÄžFLRZR UyZQLHÄŞ WHJR FR ]DPLHÄžFLP\ QD VODMGDFK

1LH F]\WDĂź L QLH XF]\Ăź VLÄŠ QD SDPLÄŠĂź Pewnie wielokrotnie mieliĹ›cie wÄ…tpliwÄ… przyjemność uczestniczyć w „czytanych wystÄ…pieniachâ€?. Z trudem kryliĹ›cie senność, ziewanie, czy wybuch irytacji. Ale nie moĹźe nas to dziwić, bo maĹ‚o kto ma zdolnoĹ›ci aktorskie i potrafi w czytany tekst wĹ‚oĹźyć emocje, regulować natęşenie gĹ‚osu i tempo wypowiedzi. WiÄ™kszość z nas skupi siÄ™ na poprawnym odczytaniu tekstu, co takĹźe potrafi sprawić problem. Szczerze? Sam wolÄ™ przeczytać taki tekst, niĹź go wysĹ‚uchać w sali. Podobne odczucia wywyĹ‚amy, gdy tekstu nauczymy siÄ™ na pamięć. OczywiĹ›cie ­ jest to moĹźliwe. Ale maĹ‚o kto jest w stanie tego dokonać w taki sposĂłb, by odegrać swojÄ… rolÄ™ jak w teatrze. Zazwyczaj wady recytowanego referatu sÄ… podobne do czytania z kartki. Dochodzi do tego jeszcze moĹźliwość zablokowania siÄ™, gdy zapomnimy jakiejĹ› frazy czy wyraĹźenia. Nie uczmy siÄ™ wiÄ™c na pamięć tekstu wystÄ…pienia. ZapamiÄ™tujmy idee. Co zrobić, jeĹ›li mam obawÄ™, iĹź zapomnÄ™ waĹźne daty, definicje czy rĂłwnania? OczywiĹ›cie zanotować. Przygotować sobie notatki. Ale notatki, to notatki ­ nie tekst wystÄ…pienia. Powinny zmieĹ›cić siÄ™ na jednej kartce. Inaczej moĹźemy mieć problem z odnalezieniem odpowiedniego zapisu. W takiej sytuacji widziaĹ‚em wielokrotnie prelegenta, ktĂłremu notatki siÄ™ rozsypaĹ‚y i zamiast pomĂłc ­ spowodowaĹ‚y wiÄ™cej szkody. Notatki powinny zawierać tylko hasĹ‚a. Powinny

*UXG]LHÄ”

11


być czytelne, a więc napisane duşą czcionką lub, lepiej, wydrukowane.

:VND]yZND 3RGF]DV Z\VWÄ…SLHQLD QRWDWNL SR-­ ZLQQ\ OHÄŞHĂź ] ERNX QLHZLGRF]QH GOD SXEOLF]QRÄžFL 3UHOHJHQW ÄžFLVND-­ MÄ…F\ QHUZRZR QRWDWNL Z UÄŠNX SRG-­ F]DV FDĂĄHJR Z\VWÄ…SLHQLD VSUDZLD ZUDÄŞHQLH QLHSU]\JRWRZDQHJR 1D-­ ZHW MHÄžOL GR QLFK QLH ]DMU]\ $ ]D-­ ]Z\F]DM QLH ]DJOÄ…GD OXE UREL WR QLH-­ ]Z\NOH VSRUDG\F]QLH

:LHG]LHß SR FR  VLĊ PyZL F]\OL MDNL MHVW FHO Z\VWąSLHQLD Tylko wówczas jesteśmy w stanie odpowiednio opracować treść naszej prezentacji, kiedy znamy jej cel. Wówczas moşemy przyjąć koncepcje pozwalającą osiągnąć cel i dać publiczności to, co chciałaby wynieść z naszego wystąpienia.

1LH RV]XNLZDß Jest bardzo waşne, szczególnie gdy o wystąpieniu rozmawiamy z młodzieşą, by podkreślić, şe nie wolno oszukiwać podczas prezentacji. Raczej mało prawdopodobne, byśmy sami umieścili w naszym wystąpieniu kwestie, których nie jesteśmy pewni.

:VND]yZND : SUDF\ ] XF]QLDPL NWyU]\ RWU]\-­ PDMÄ… ]DGDQLH SU]\JRWRZDQLD SUH-­ ]HQWDFML WHQ ZÄ…WHN QDOHÄŞ\ V]F]H-­ JyOQLH GRELWQLH Z\MDÄžQLĂź 1DOH-­ ÄŞ\ LP ]ZUyFLĂź XZDJÄŠ ÄŞH ]QDOH]LR-­ QH LQIRUPDFMH V]F]HJyOQLH JG\ SR-­ FKRG]Ä… ] ,QWHUQHWX SRZLQQ\ E\Ăź VSUDZG]RQH WDNÄŞH ] LQQ\P QLH]D-­ OHÄŞQ\P ĨUyGĂĄHP JeĹ›li ze strony publicznoĹ›ci padnie pytanie, na ktĂłre nie znamy odpowiedzi ­ naleĹźy siÄ™ do tego przyznać. JeĹ›li w dodatku

12

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

wykracza poza tematykÄ™, ktĂłrÄ… omawiamy, wĂłwczas moĹźemy spokojnie powiedzieć: „Niestety, nie jestem pewien odpowiedzi na to pytanie, ale moĹźemy umĂłwić siÄ™ po wystÄ…pieniu (proszÄ™ przesĹ‚ać mi pytanie mailem) ­ sprawdzÄ™ i odpiszÄ™ do Pana/Pani.â€? JeĹ›li znamy odpowiedĹş na pytanie, lecz tÄ… kwestiÄ™ bÄ™dziemy omawiać za kilka slajdĂłw, a udzielenie jej w tym momencie popsuje plan prezentacji i moĹźe spowodować, Ĺźe pozostaĹ‚a cześć publicznoĹ›ci zgubi siÄ™ w naszym wywodzie ­ spokojnie odpowiedzmy, Ĺźe za chwilÄ™ do tej kwestii dojedziemy i jÄ… wyjaĹ›nimy. Nie ma nic gorszego w czasie wystÄ…pienia od prelegenta, ktĂłry przewija kilka slajdĂłw (lub przekĹ‚ada np. foliogramy), odnajduje wĹ‚aĹ›ciwy, wyĹ›wietla go i odpowiada na pytanie. Nie dość, Ĺźe publiczność siÄ™ gubi, to zdarza siÄ™ takĹźe, Ĺźe sam prelegent nie umie siÄ™ odnaleźć i kontynuować wypowiedzi. Co siÄ™ moĹźe stać, jeĹ›li skĹ‚amiemy? DuĹźa szansa, Ĺźe ktoĹ› z publicznoĹ›ci wstanie i wytknie nam oszustwo. WĂłwczas stracimy zaufanie publicznoĹ›ci, stracimy tym samym pewność siebie i zazwyczaj wystÄ…pienie zakoĹ„czy siÄ™ klÄ™skÄ….

8ZDJD .UHDW\ZQRĞß L SRSHåQLDQLH EåĊGyZ ]DZV]H FKRG]ą Z SDU]H :LĊNV]RĞß Z\QDOD]NyZ QLH SRZVWDåDE\ EH] GXĪHM OLF]E\ SUyE L SRSHåQLDQ\FK EåĊGyZ 7\ONR Z WHQ VSRVyE PDP\ V]DQVĊ E\ß LQQRZDF\MQL 3R]ZyOP\ ZLĊF VRELH L QDV]\P XF]QLRP QD SRSHåQLDQLH SRP\åHN 2F]\ZLĞFLH SU]\JRWRZXMP\ VLĊ WDN GREU]H MDN WR PRĪOLZH $OH QLH EyMP\ VLĊ WHJR ĪH F]HJRĞ PRĪHP\ QLH ZLHG]LHß 1LH EyMP\ VLĊ GR WHJR SU]\]QDß

1LH SU]HSUDV]DĂź W szczegĂłlnoĹ›ci za bĹ‚Ä™dy niezawinione. Wielokrotnie podczas róşnego rodzaju konferencji, seminariĂłw czy wystÄ…pieĹ„ miaĹ‚em okazjÄ™ obserwować jak prelegent wrÄ™cz kajaĹ‚ siÄ™ przed publiką‌ SzczegĂłlnie lubiÄ™, gdy ktoĹ› przeprasza za coĹ›, czego nie zrobiĹ‚. Inaczej mĂłwiÄ…c (a raczej piszÄ…c) za coĹ›, co

w istocie nie miaĹ‚o miejsca. Na przykĹ‚ad (autentyczne): z „W tym miejscu planowaĹ‚em pokazać PaĹ„stwu mapkÄ™, niestety nie udaĹ‚o mi siÄ™ odpowiedniej znaleźć, za co serdecznie przepraszamâ€? z „ChciaĹ‚am tutaj wprowadzić animacjÄ™, ale nie wiedziaĹ‚am jak to zrobić, a syn wyjechaĹ‚ na wakacjeâ€?. Kto by siÄ™ o tym dowiedziaĹ‚, gdyby nie informacja prelegenta? Nie przepraszajmy takĹźe za bĹ‚Ä™dy zawinione. Nie tĹ‚umaczmy siÄ™, Ĺźe nie mieliĹ›my czasu przygotować siÄ™ lepiej do wystÄ…pienia, zrobić lepszych slajdĂłw. To publiczność niech sama oceni. Czasem do zĹ‚ych slajdĂłw zdarzajÄ… siÄ™ dobre wypowiedzi. Po co samemu siÄ™ dyskredytować? W dodatku taki komunikat przez publiczność zostanie odebrany: „Aha, nie byliĹ›my wystarczajÄ…co waĹźni, by dostać coĹ› lepszegoâ€?. Nie przepraszajmy takĹźe za wczesnÄ… lub późnÄ… porÄ™ ­ to nie nasza wina (najczęściej).


:VND]yZND :SDGNL ]GDU]DMÄ… VLÄŠ QDZHW QDMOHS-­ V]\P 0LPR VWDUDQQHJR L EDUG]R GRNĂĄDGQHJR SU]\JRWRZDQLD L SU]H-­ ĂźZLF]HQLD &]DVHP GR JĂĄRVX GR-­ FKRG]Ä… SUDZD 0XUSKLHJR L Z QDM-­ PQLHM RGSRZLHGQLP PHPHQFLH ]D-­ ZRG]L VSU]ÄŠW OXE RSURJUDPRZD-­ QLH 3U]\NĂĄDGHP PRÄŞH E\Ăź MHGHQ ] QDMOHSV]\FK SUH]HQWHUyZ L V]RĂĄ-­ PHQyZ Âą 6WHYH -REV NWyUHJR Z\-­ VWÄ…SLHQLD E\ĂĄ\ ]DZV]H GRSLÄŠWH QD RVWDWQL JX]LN 3RGF]DV QLFK MHGQDN WDNÄŞH ]GDU]DĂĄ\ VLÄŠ V\WXDFMH VWUHVR-­ ZH 1D SU]\NĂĄDG SRGF]DV SUH]HQ-­ WDFML $SSOH 79 JG\ 6WHYH ]DSRZLH-­ G]LDĂĄ SRND] ]GMÄŠĂź ] VHUZLVX )OLFNU Âą HNUDQ ]JDVĂĄ 6WHYH SU]H] FKZL-­ OÄŠ RNRĂĄR VHNXQG SUyERZDĂĄ SUREOHP UR]ZLÄ…]DĂź FR VNRÄ”F]\-­ ĂĄR VLÄŠ MHGQDN ÂżDVNLHP : W\P PR-­ PHQFLH SRZLHG]LDĂĄ REDZLDP VLÄŠ ÄŞH Ă„)OLFNU´ QLH XGRVWÄŠSQLD WDNLFK ]GMÄŠĂź , SU]HV]HGĂĄ GR GDOV]HM F]ÄŠ-­ ÄžFL SUH]HQWDFML :QLRVHN MHVW MHGHQ Âą MHÄžOL ]GDU]\ VLÄŠ FRÄž QLHRF]HNLZD-­ QHJR Âą QLH SU]HMPXMP\ VLÄŠ NRQW\-­ QXXMP\ Z\VWÄ…SLHQLH 1LH SU]HSUD-­ V]DMP\ V]F]HJyOQLH ZyZF]DV JG\ QLH MHVW WR QDV]Ä… ZLQÄ…

ÇŒħĆ‘Ä‘ // WĆŒŽŊÄžĹŹĆšĹ˝Ç Ä‚ĹśĹ?Äž Ç Ç‡Ć?ĆšÄŒĆ‰Ĺ?ĞŜĹ?Ä‚ Gdy znamy odpowiedzi na pytania dotyczÄ…ce tematu i celu prezentacji, jak rĂłwnieĹź technicznych oraz organizacyjnych warunkĂłw naszego wystÄ…pienia (np. liczby osĂłb, sali, czasu wystÄ…pienia) ­ moĹźemy dobrać wĹ‚aĹ›ciwÄ… dla niego konstrukcjÄ™, jak rĂłwnieĹź opracować rozpoczÄ™cie i zakoĹ„czenie, ktĂłre zapadnÄ… w pamięć.

5R]SRF]ÄŠFLH  Z\VWÄ…SLHQLD Typowy plan wystÄ…pienia: z przywitanie i przedstawienie siÄ™, z przedstawienie tematu wystÄ…pienia i jego krĂłtkie streszczenie, z przedstawienie planu prezentacji, z przejĹ›cie przez kolejne punkty planu i rozwiniÄ™cie zwiÄ…zanej z nimi tematyki, z podsumowanie i przedstawienie konkluzji, z czas na pytania, z zakoĹ„czenie podziÄ™kowaniem i pozostawieniem kontaktu do siebie. Zastosowanie tego schematu jest prawidĹ‚owe i wĹ‚aĹ›ciwe, ale‌ poniewaĹź jest czÄ™sto stosowany, staĹ‚ siÄ™ nudny. Gdy widzimy tego typu rozpoczÄ™cie prelekcji, moĹźemy domyĹ›lać siÄ™ (i czÄ™sto mamy racjÄ™), jak bÄ™dzie wyglÄ…daĹ‚a caĹ‚ość. Na poczÄ…tku kaĹźdego wystÄ…pienia naleĹźy przedstawić siÄ™ publicznoĹ›ci, zrobić krĂłtkie streszczenie czy wprowadzenie do omawianego tematu, powiedzieć, dlaczego siÄ™ nim zajmujemy. Nie poĹ›wiÄ™cajmy jednak na to zbyt wiele czasu i slajdĂłw. SzczegĂłlnie nie naleĹźy siÄ™ zbytnio rozwodzić nad przedstawieniem siebie i instytucji, ktĂłrÄ… reprezentujemy lub dokonanych osiÄ…gnięć. Wypowiedzenie zdaĹ„ typu: „Nasza firma jest najwiÄ™kszÄ… na rynku i od roku‌â€? lub „Nasza szkoĹ‚a zdobyĹ‚a pierwsze miejsce w matematycznej olimpiadzie gimnazjalistĂłw juĹź czwarty raz rok po roku‌â€? ­ zabiera cen-

ny czas, a publiczność za tym nie przepada. Warto takşe zauwaşyć, şe publiczność zazwyczaj nie przychodzi posłuchać naszego şyciorysu - chyba, şe to nasz benefis. Warto więc na początek zastanowić się nad rozpoczęciem.

:VND]yZND 3DPLÄŠWDMP\ ÄŞH QDMZ\ÄŞV]D XZDJD SXEOLF]QRÄžFL SU]\SDGD QD SLHUZ-­ V]H PLQXW 3yĨQLHM PXVL QDVWÄ…-­ SLĂź Ă„]ZURW DNFML´ DE\ XZDJÄŠ XWU]\-­ PDĂź -HGQDN DE\ SXEOLF]QRĞß ]D-­ LQWHUHVRZDĂź QD SRF]Ä…WNX QDV]H-­ JR Z\VWÄ…SLHQLD PDP\ W\ONR RNRĂĄR VHNXQG 7H VHNXQG\ GHF\GX-­ MÄ… F]\ SXEOLF]QRĞß EÄŠG]LH ]DLQWH-­ UHVRZDQD GDOV]Ä… F]ÄŠÄžFLÄ… F]\ SU]H-­ VWDQLH VĂĄXFKDĂź 1LH ZDUWR LFK ]PDU-­ QRZDĂź RozpoczÄ™cie powinno być mocne i charakterystyczne ­ zapadać w pamięć, bo uwaga publicznoĹ›ci jest wĂłwczas najwyĹźsza. Rozpocząć moĹźna na wiele sposobĂłw. Klasycznie i formalnie ­ czyli w sposĂłb opisany wyĹźej. MoĹźna takĹźe opowiedzieć krĂłtkÄ… historiÄ™ wprowadzajÄ…cÄ… do zagadnienia. Na przykĹ‚ad majÄ…c prelekcjÄ™ o zdrowym trybie Ĺźycia moĹźna pokazać zdjÄ™cie siebie ­ z widocznÄ… nadwagÄ…. Pokazujemy, jak wyglÄ…daliĹ›my przed zastosowaniem w praktyce tego, o czym bÄ™dziemy mĂłwili. W ten sposĂłb zidentyfikowaliĹ›my problem. NastÄ™pnie moĹźemy powiedzieć, jak wiele zmieniĹ‚o siÄ™ na korzyść od czasu zaprzestania wizyt w barach szybkiej obsĹ‚ugi - wyglÄ…damy atrakcyjniej, nie mÄ™czymy siÄ™ wchodzÄ…c na drugie piÄ™tro, moĹźemy chodzić na dĹ‚ugie spacery z psem. W ten sposĂłb wywoĹ‚ujemy emocje, skupiamy uwagÄ™ (nagle opowiadamy historiÄ™, a nie wygĹ‚aszamy prelekcjÄ™). Pokazujemy korzyĹ›ci, jakie moĹźna odnieść. NastÄ™pnie, skupiwszy juĹź uwagÄ™ publicznoĹ›ci, moĹźemy pokazać rozwiÄ…zanie ­ jak udaĹ‚o nam siÄ™ osiÄ…gnąć sukces. Podobny schemat moĹźemy zastosować przy innych tematach. Na przykĹ‚ad oma-

*UXG]LHÄ”

13


wiając temat z historii moşemy zidentyfikować problem, z jakim musiała zmierzyć się konkretna osoba. Następnie pokazać wybraną drogę (rozwiązanie) oraz jakie efekty to przyniosło (korzyści, straty). Rozpocząć moşemy równieş od wyświetlenia fragmentu filmu wprowadzającego do zagadnienia, pokazującego kontekst omawianej problematyki (pamiętajmy, by nie był zbyt długi). Moşemy takşe podejść do zagadnienia w sposób aktorski. Uczniowie potrafią odegrać krótką scenę teatralną, aby wprowadzić publiczność w odpowiedni nastrój. Wzniosłe lub literackie rozpoczęcie moşemy uzyskać poprzez zadanie pytań retorycznych czy przytoczenie cytatu. Przy krótkich wystąpieniach z pewnych punktów typowego planu wystąpienia nie moşna, ale wręcz naleşy zrezygnować lub mocno je ograniczyć. Część z nich moşna pominąć ze względu na przyjętą konstrukcję i styl prezentacji. Jeśli wystąpienie ma trwać 10-15 minut, to często nie ma sensu przedstawiać szczegółowego planu. Wystarczy powiedzieć na przykład, şe skupimy się na trzech waşnych zagadnieniach i od razu przejść do pierwszego z nich.

'REyU NRQVWUXNFML  Z\VWÄ…SLHQLD NiezaleĹźnie od wyboru konkretnej konstrukcji i metody przeprowadzenia prezentacji, warto jÄ… zbudować wokół trzech ­ maksymalnie czterech gĹ‚Ăłwnych wÄ…tkĂłw. Najlepsi prezenterzy tak postÄ™pujÄ…, gdyĹź nasz mĂłzg Ĺ‚atwiej przyswaja informacje podzielone na tego typu porcje. Nawet jeĹ›li zapamiÄ™tujemy numer telefonu ­ dzielimy go na trzy lub cztery części. Nie zapamiÄ™tujemy go jako ciÄ…gu cyfr. Warto wiÄ™c stosować podziaĹ‚ naturalny dla naszego mĂłzgu. PrawdopodobieĹ„stwo, Ĺźe ktoĹ› zapamiÄ™ta 10 ­ punktowy plan naszej prezentacji spada do zera. JeĹ›li jednak bÄ™dzie podzielona na trzy części a rozpoczynajÄ…c kaĹźdÄ… z nich wyodrÄ™bnimy trzy gĹ‚Ăłwne punkty lub wÄ…tki ­ szansa jest o wiele wiÄ™ksza. JednÄ… z najbardziej popularnych, a jednoczeĹ›nie efektywnych, konstrukcji wystÄ…pie-

14

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

nia jest podejście problem-rozwiązanie-korzyści. Na początku identyfikujemy problem, który dotyka większości naszej publiczności. Następnie opisujemy, w jaki sposób moşemy go rozwiązać i jaki dodatkowe korzyści z zastosowania wybranej przez nas metody wynikają. Zaczynając od problemu przykuwamy uwagę. Kończąc na korzyściach wzmagamy zainteresowanie przedstawioną metodą. Korzystamy takşe z wiedzy, şe uwaga publiczności jest największa na początku i na końcu wystąpienia. Konstrukcję wystąpienia często łączy się z metodą przedstawiania kolejnych kroków rozumowania. W ten sposób moşna przedstawić zarówno działanie algorytmu, jak równieş samo jego powstanie. Moşemy rozwaşyć za i przeciw stosowania danej metody, rozwiązania, substancji. Przedstawiamy publiczności nasz tok rozumowania. Uzupełnieniem jest konstrukcja pytań i odpowiedzi. Kolejne slajdy (plansze, czy momenty naszego wystąpienia) stanowią odpowiedź na pytanie wynikające z poprzednich. Jednocześnie kończąc omawianie konkretnej planszy powodujemy, şe

w umysłach publiczności rodzi się kolejne pytanie. Staje się ono tytułem następnego slajdu, który omawiając odpowiadamy na nie. I tak do końcowej konkluzji. Taka konstrukcja pozwala na zgrabne łączenie w logiczną całość kolejnych plansz czy slajdów.

:VND]yZND 'REU\P SRGHMÄžFLHP GR NRQVWUXRZD-­ QLD Z\VWÄ…SLHQLD MHVW ]DVWRVRZDQLH PHWRG\ 6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLH-­ ÄžFL OXE 3HFKD NXFKD NWyUH RSLVXMH-­ P\ Z RGG]LHOQ\FK DUW\NXĂĄDFK JeĹ›li zaleĹźy nam na przekazaniu faktĂłw, ktĂłre publiczność powinna zapamiÄ™tać, wĂłwczas warto rozwaĹźyć zastosowanie techniki mapy pamiÄ™ci i skojarzeĹ„. MapÄ™ moĹźna przygotować w dedykowanej aplikacji albo przedstawić na slajdach lub w postaci „prezi-tacjiâ€?. Takie podejĹ›cie moĹźe okazać siÄ™ znacznie skuteczniejsze od tradycyjnego przygotowania kolejno wyĹ›wietlanych slajdĂłw.Program Prezi umoĹźliwia zaprojektowanie wystÄ…pienia, ktĂłre nie musi być linio-


tać warto o podziale całości na trzy-cztery części, o czym pisałem wcześniej.

(NVSRQDW\ L LQQH SRPRFH ZL]XDOQH

we, to znaczy zbudowane z następujących po sobie plansz. Takie podejście jest możliwe, ale przede wszystkim prelegent w czasie wystąpienia ma swobodę zmiany kolejności omawiania poszczególnych zagadnień. Ten sposób bywa znacznie bardzie elastyczny. Więcej informacji na temat tego nieco innego podejścia do przygotowania wystąpienia i samego programu Prezi w artykule Agnieszki Borowieckiej - „Prezi-ntacja - inny wymiar prezentacji”.

3ODQ SUH]HQWDFML Nie zawsze należy pokazywać i omawiać plan prezentacji. Jest to wskazane przy dłuższych prezentacjach. Pokazanie i omówienie planu oraz jego powtórzenie przy przejściach do kolejnych wątków jest dobrym pomysłem. Pozwala osobom, które przez jakiś czas nie śledziły naszego wystąpienia, zorientować się, w którym momencie jesteśmy, co omawiamy i włączyć się ponownie w tok naszego rozumowania. Przy krótkich, 10-15 minutowych, prezentacjach zazwyczaj nie ma takiej potrzeby. Przy tworzeniu planu prezentacji pamię-

Użycie eksponatów zależy głównie od czasu, jakim dysponujemy na wystąpienie oraz liczebności grupy. Należy dobrze przemyśleć, czy użycie eksponatów pomoże, czy zaszkodzi naszej prelekcji. Przy małej grupie osób nawet niewielki eksponat (np. bryłę węgla kamiennego czy soli) możemy zademonstrować zapraszając wszystkich bliżej. Przy większej grupie, eksponat powinien być dobrze widoczny z większej odległości. Jeśli grupa jest duża a eksponat mały, wówczas należy dać go publice do obejrzenia indywidualnie. To jednak zawsze wiąże się z rozproszeniem uwagi ­ na ten czas musimy przerwać wystąpienie, poczekać aż wszyscy zapoznają się z eksponatem i kiedy do nas wróci ­ spróbować ponownie skupić uwagę na naszej wypowiedzi. Jeśli jednak wystąpienie jest krótkie, zysk z zastosowania eksponatu może być nieadekwatny do straconego czasu. Rozważając użycie eksponatu i wręczenie go publiczności trzeba się zastanowić nad momentem, w którym eksponat zostanie przekazany. Przed prezentacją publiczność jeszcze nie wie, na co powinna zwrócić uwagę. W trakcie ­ zawsze wiąże się to z rozproszeniem uwagi, ale jest to najlepsza metoda bo dajemy eksponat w momencie, gdy jest to najbardziej uzasadnione. Po prezentacji ­ też jest to dobry moment. Jednak jeśli prezentacja ma miejsce podczas konferencji, gdzie zaraz po naszym wystąpieniu następuje następne… dajemy eksponaty tylko wówczas, gdy nie lubimy osoby po nas występującej. Na pewno w ten sposób skutecznie odwrócimy uwagę uczestników od tego, co ma do powiedzenia. Korzystanie z małych eksponatów może nie być uzasadnione, gdy mamy mało czasu a planujemy dać je publiczności do obejrzenia. Każda taka sytuacja spowoduje bowiem

rozproszenie uwagi. Zabierze to cenny czas, który zazwyczaj można zużytkować bardziej produktywnie. Warto skorzystać w takiej sytuacji z wizualizera lub innych możliwości technicznych (patrz: Jak przygotować pomoce wizualne?). Sytuacja jest podobna w przypadku innych pomocy wizualnych. Przy małej grupie warto korzystać ze standardowych, rozwieszanych map geograficznych czy historycznych. Jednak gdy występujemy na dużej sali przed liczną publicznością, standardowe mapy będą o wiele za małe. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie powiększenia mapy na slajdzie, lub skorzystanie z serwisów typu Google Maps (maps.google.pl) lub aplikacji Google Earth (www.google. com/intl/pl/earth).

Powiązanie kolejnych slajdów między sobą Niezależnie od dokonanego wyboru konstrukcji wystąpienia należy pamiętać, że powinno tworzyć logiczną całość, a jeśli stosujemy pomocnicze plansze-przejście między nimi powinno być gładkie, logiczne i nie pozostawiać wrażenia, że omawiamy zupełnie niezwiązane ze sobą fragmenty. Przykład przejścia zachowującego powiązanie między slajdami Dokonujemy autoprezentacji i mamy dwie kolejne plansze - o naszej rodzinie i o naszym domowym zwierzątku. Gdy kończymy omawiać naszą rodzinę i przechodzimy do slajdu ze zwierzątkiem mówimy: większość członków mojej rodziny, poza moją siostrą, uwielbia mojego zwierzaka (na ekranie pojawia się nowy slajd i tytuł Domowe zwierzątko Janusza). Tuptuś jest uroczy (na ekranie pojawia się podpis Tuptuś). Jednak Kasia tego nie dostrzega przez pryzmat jego ośmiu łapek (na ekran wchodzi zdjęcie pająka ptasznika). I dalej już kontynuujemy omawiać zwierzątko. Nawiązanie między slajdem dotyczącym członków rodziny i domowego zwierzątka w postaci pająka ptasznika jest bardzo naturalne dzięki odwołaniu się do stosunku między nimi (lubią, nie lubią).

*UXG]LHĔ

15


ZakoĹ„czenie wystÄ…pienia Uwaga publicznoĹ›ci roĹ›nie zawsze, gdy wypowiadamy sĹ‚owa: „Na zakoĹ„czenie chciaĹ‚bym‌â€? lub „PodsumowujÄ…c‌â€?. Zazwyczaj wszyscy zaczynajÄ… sĹ‚uchać z uwagÄ… by dowiedzieć siÄ™, o czym byĹ‚o wystÄ…pienie - Uwaga ta jednak nie bÄ™dzie utrzymywaĹ‚a siÄ™ zbyt dĹ‚ugo. By jÄ… maksymalnie wykorzystać zakoĹ„czenie musi być bardzo dobrze zaplanowane. Przede wszystkim musi być krĂłtkie, zwiÄ™zĹ‚e i rzeczowe. JeĹ›li je przeciÄ…gniemy ­ uwaga zacznie spadać. Podsumowanie lub zakoĹ„czenie nie musi być (i zazwyczaj nie powinno) powtĂłrzeniem wszystkich punktĂłw prezentacji. Powinno jednak być przeprowadzone zgodnie z planem i konstrukcjÄ… wystÄ…pienia, by uĹ‚atwić jego zrozumienie publicznoĹ›ci. Powinno zawierać przesĹ‚anie lub konkluzjÄ™ Ĺ‚atwÄ… do zrozumienia i zapamiÄ™tania. JeĹ›li na poczÄ…tku zadaliĹ›my pytania retoryczne ­ moĹźemy siÄ™ do nich odnieść („Teraz chyba paĹ„stwo nie macie wÄ…tpliwoĹ›ci czy‌â€?). JeĹ›li cytat ­ to moĹźemy go powtĂłrzyć, zaprzeczyć, przytaknąć.

Projektowanie analogowe, czyli dlaczego zacząć od kartki? WystÄ…pienie naleĹźy zacząć projektować bez komputera. Zasiadanie przed programem do tworzenia prezentacji jest najczÄ™stszym i jednoczeĹ›nie kardynalnym bĹ‚Ä™dem. Zebranie myĹ›li i ich zapisanie na kartce pozwala spokojnie zastanowić siÄ™ nad treĹ›ciÄ… prezentacji. Nie ogranicza nas w tym wypadku lepsza czy grosza znajomość programu do tworzenia prezentacji. Na kartce moĹźliwe jest wszystko ­ nie musijmy siÄ™ ograniczać na etapie planowania pod kÄ…tem naszych umiejÄ™tnoĹ›ci. Zapiszmy, co chcemy osiÄ…gnąć ­ jak to zrobić, to sprawa drugorzÄ™dna.

16

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND =QDMRPRĞß SURJUDPX GR WZRU]HQLD SUH]HQWDFML ] NWyUHJR XVĂĄXJ EÄŠ-­ G]LHP\ NRU]\VWDOL EDUG]R XĂĄDWZLD SODQRZDQLH Z\VWÄ…SLHQLD -HGQDN ZLHG]D WD SU]\FKRG]L ] GRÄžZLDG-­ F]HQLHP 1D SRF]Ä…WNX SURJUDP WU]HED SR]QDĂź D QDMOHSLHM XF]\QLĂź WR QD NRQNUHWQ\P SU]\NĂĄDG]LH ­ SUDF\ NWyUÄ… PXVLP\ SU]\JRWRZDĂź 3ODQ ]QDF]QLH WR XĂĄDWZLD

Najprościej zacząć od napisania konspektu do obranego wcześniej tematu i celu. Konspekt pozwala uporządkować myśli, zaplanować pomoce wizualne oraz sprawdzić, jakich informacji nam brakuje, co musimy jeszcze znaleźć czy sprawdzić.

:VND]yZND -HÄžOL PDP\ WHNVW DUW\NXĂĄX QD WHQ VDP WHPDW FR Z\VWÄ…SLHQLH ZyZ-­ F]DV XWZRU]HQLH QD MHJR SRGVWD-­ ZLH SUH]HQWDFML MHVW EDUG]R SURVWH 7\WXĂĄ\ UR]G]LDĂĄyZ VWDMÄ… VLÄŠ ]D]Z\-­ F]DM JĂĄyZQ\P SXQNWDPL SUH]HQWD-­ FML ­ F]ÄŠVWR VWRVXMH VLÄŠ MH MDNR W\-­ WXĂĄ\ VODMGyZ Z SUH]HQWDFML 1DOHÄŞ\ MHGQDN SDPLÄŠWDĂź R MHGQ\P ­ QLH PRÄŞQD F]\WDĂź WHJR WHNVWX DQL JR GHNODPRZDĂź

Konspekt w dalszym etapie planowania moĹźna przepisać w formie tabeli stanowiÄ…cej scenariusz bÄ…dĹş scenopis wystÄ…pienia. W tabeli powinny znaleźć siÄ™ miedzy innymi kolumny: z punkt konspektu, z co mĂłwimy, z co widać na ekranie, z efekty specjalne i audio/wideo. W kolumnie Co widać na ekranie moĹźna naszkicować, jak w tym momencie powinien wyglÄ…dać ekran ­ Ĺ‚atwiej bÄ™dzie w nastÄ™pnym kroku przygotować odpowiednie pomoce wizualne (oraz dobrać do ich przygotowania narzÄ™dzia). Zapisanie takiej tabeli uĹ‚atwi nam późniejsze techniczne opracowanie prezentacji Ĺ‚Ä…cznie ze znalezieniem odpowiednich ilustracji audio i wideo.

:VND]yZND 'REU\P SRP\VĂĄHP JG\ ]DVWDQD-­ ZLDP\ VLÄŠ QDG NRQVWUXNFMÄ… Z\VWÄ…-­ SLHQLD L GRSLHUR MH SODQXMHP\ MHVW RSUDFRZDQLH PDS\ P\ÄžOL ]DZLHUD-­ MÄ…FHM NROHMQH VNRMDU]HQLD ZRNyĂĄ WH-­ PDWX RUD] FHOX QDV]HM SUH]HQWDFML 0DSD PRÄŞH VWDQRZLĂź SXQNW Z\M-­ ÄžFLRZ\ GR RSUDFRZDQLD NRQVSHNWX OXE ZUÄŠF] JR ]DVWÄ…SLĂź V]F]HJyOQLH MHÄžOL EÄŠG]LHP\ NRU]\VWDOL ] QDU]ÄŠG]L W\SX 3UH]L


Zbieranie informacji Jedną z waşniejszych czynności podczas opracowywania wystąpienia jest zbieranie informacji. Zawsze zbieramy znacznie więcej materiału, niş zamierzamy przedstawić. Wówczas takşe modyfikujemy i dostosowujemy konspekt. Zebranie materiału jest konieczne, nawet jeśli temat, którym się zajmujemy, jest nam dobrze znany. Po pierwsze, şeby sprawdzić, czy nic się nie zmieniło w ostatnim czasie. Po drugie, aby dokładnie zweryfikować posiadane dane, cytaty i wypowiedzi, na które zamierzamy się powołać. Posiadając więcej materiału moşemy takşe wybrać, co jest ciekawsze czy waşniejsze. Musimy wiedzieć więcej takşe z powodu pytań, które mogą zostać nam zadane.

Jak odpowiadać? Zazwyczaj podczas wystąpień sesje pytań przewidziane są na koniec. Nierzadko dopuszcza się takşe zadawanie ich w trakcie wystąpienia. Warto się do nich odpowiednio przygotować, jak równieş przestrzegać pewnych zasad.

Pytania zadane w trakcie wystÄ…pienia JeĹ›li odpowiedĹş na pytanie znajduje siÄ™ w dalszej części naszej prezentacji, naleĹźy spokojnie odpowiedzieć na zasadzie: „Bardzo siÄ™ cieszÄ™, Ĺźe padĹ‚o to pytanie! Tak myĹ›laĹ‚em, Ĺźe bÄ™dzie to dla paĹ„stwa interesujÄ…ce. Zaraz do tego dojdÄ™ i omĂłwimy to szczegółowo ­ proszÄ™ jeszcze o chwilkÄ™ cierpliwoĹ›ciâ€?. OczywiĹ›cie ton i treść naszej odpowiedzi musi być dobrany do caĹ‚oĹ›ci wystÄ…pienia. W takich sytuacjach absolutnie nie naleĹźy udzielać odpowiedzi natychmiast, szczegĂłlnie przeskakujÄ…c przez kilka slajdĂłw, by dojść do miejsca, gdzie odpowiedĹş siÄ™ znajduje. W ten sposĂłb odejdziemy od naszego planu, powodujÄ…c, Ĺźe nasza publiczność zgubi wÄ…tek, a nierzadko sami stracimy rytm. W przypadku pytaĹ„ odbiegajÄ…cych mocno od tematu, naleĹźy po prostu stwierdzić, Ĺźe nie jest to tematem spotkania. JeĹ›li znamy odpowiedĹş, zaprosić na rozmowÄ™ po wystÄ…pieniu w kuluarach. JeĹ›li nie, zapewnić, Ĺźe

moĹźemy siÄ™ skontaktować i wĂłwczas sprawdzimy. Jak pisaĹ‚em w punkcie dotyczÄ…cym podstawowych cech dobrej prezentacji ­ nie naleĹźy oszukiwać.

Pytania koĹ„cowe OpracowujÄ…c swoje wystÄ…pienie, konspekt a nastÄ™pnie pomoce wizualne, jesteĹ›my w stanie przewidzieć, jakie pytania przyjdÄ… do gĹ‚owy naszym sĹ‚uchaczom. Cześć z nich wĹ‚Ä…czamy do prezentacji, udzielajÄ…c odpowiedĹş w trakcie wystÄ…pienia. PozostaĹ‚e powinniĹ›my spisać. NastÄ™pnie podzielić je na grupy i przygotować odpowiedĹş dla kaĹźdej z nich. Takie podejĹ›cie znakomicie uĹ‚atwia pracÄ™ i pozwala oszczÄ™dzić czas. Zamiast opracowywać kaĹźde z przewidywanych pytaĹ„ osobno - moĹźemy przygotować jednÄ… odpowiedĹş pasujÄ…ca do kilku z nich. PrzykĹ‚ad - zaĹ‚óşmy, Ĺźe przygotowujemy wykĹ‚ad dotyczÄ…cy wystÄ…pieĹ„ publicznych. Jednym z omawianych elementĂłw bÄ™dzie strĂłj, jaki naleĹźy stosować podczas prezentacji. Innym elementem ­ co przystoi pre-

legentowi, a jakiego zachowania na scenie powinien unikać. W trakcie wystÄ…pienia zapewne nie omĂłwimy wszystkiego. MoĹźemy wiÄ™c zaĹ‚oĹźyć, Ĺźe zostanÄ… nam zadane pytania. Na przykĹ‚ad: z Czy podczas wystÄ…pienia wolno trzymać rÄ™kÄ™ w kieszeni? z Czy podczas seminarium dyplomowego powinniĹ›my być ubrani formalnie? z Czy mogÄ™ zaĹ‚oĹźyć dĹźinsy i marynarkÄ™? Pytania te moĹźemy zgrupować we wspĂłlnej kategorii: StrĂłj i zachowanie i przygotować dla nich jednÄ…, wspĂłlnÄ… odpowiedĹş. Jej brzmienie moĹźe być nastÄ™pujÄ…ce: StrĂłj i zachowanie prelegenta uzaleĹźniamy od okolicznoĹ›ci. W przypadku wystÄ…pieĹ„ edukacyjnych, ktĂłre nie sÄ… egzaminami, w wiÄ™kszoĹ›ci obowiÄ…zuje strĂłj i zachowanie półformalne. W takich wypadkach dopuszcza siÄ™ takĹźe wĹ‚oĹźenie rÄ™ki do kieszeni, ale nie wszyscy to akceptujÄ…, wiÄ™c powinniĹ›my na tego typu gesty uwaĹźać. JeĹ›li nie jesteĹ›my pewni doboru ubrania ­ zawsze moĹźemy spytać organizatorĂłw, jakiego stroju oczekujÄ… od prowadzÄ…cych.

*G\ RGSRZLDGDV] QD S\WDQLD SXEOLF]QRÄžFL ‡ $QJDÄŞXM SXEOLF]QRĞß Âą SU]HVWU]HJDM W\FK VDP\FK UH-­ JXĂĄ NWyUH RERZLÄ…]XMÄ… SRGF]DV FDĂĄHJR Z\VWÄ…SLHQLD SDWU] ]DFKRZDQLH SUHOHJHQWD QD VFHQLH ‡ 0yZ ]ZLÄŠĨOH OHF] QLH Z\PLMDMÄ…FR ‡ 1LH SU]HU\ZDM JG\ NWRÄž ]DGDMH S\WDQLH ‡ %Ä…GĨ DVHUW\ZQ\ QLH SR]ZDODM Z\JDGDQ\P RVRERP QD ]DGDZDQLH S\WDÄ” EH] NRÄ”FD Âą WR WZyM RERZLÄ…]HN ZREHF SR]RVWDĂĄ\FK XF]HVWQLNyZ VSRWNDQLD ‡ %Ä…GĨ XSU]HMP\ L ÄŞ\F]OLZ\ GOD SXEOLF]QRÄžFL Âą QDZHW MHÄžOL NRPXÄž SU]HU\ZDV] ‡ 3RZWyU] S\WDQLH SXEOLF]QRÄžFL WDN E\ ZV]\VF\ ZLH-­ G]LHOL F]HJR GRW\F]\ RGSRZLHGĨ ‡ 3LOQXM F]DVX Âą QLH SU]HGĂĄXÄŞDM Z\VWÄ…SLHQLD : UD]LH SRWU]HE\ ]DSURÄž XF]HVWQLNyZ GR ]DGDZDQLD S\WDÄ” Z NXOXDUDFK Z F]DVLH SU]HUZ\

*UXG]LHÄ”

17


Ta odpowiedĹş pasuje, niezaleĹźnie od tego, ktĂłre z pytaĹ„ i w jakiej formie zostanie zadane. To uproszczony przykĹ‚ad, ale ilustrujÄ…cy metodÄ™ ­ podejĹ›cie do przygotowania odpowiedzi na potencjalne pytania. Nawet, jeĹ›li jakiegoĹ› pytania nie przewidzimy, jest duĹźa szansa, Ĺźe bÄ™dzie pasowaĹ‚o do ktĂłrejĹ› z kategorii. BÄ™dziemy w ten sposĂłb rĂłwnieĹź na nie przygotowani. Zamiast opracowywać kilkadziesiÄ…t oddzielnych odpowiedzi ­ wystarczy kilka-kilkanaĹ›cie. To duĹźa oszczÄ™dność czasu.

:VND]yZND 3DPLÄŠWDMP\ DE\ SR ]DNRÄ”F]H-­ QLX VHVML S\WDÄ” JG\ RGSRZLHP\ QD RVWDWQLH ] QLFK ]DMÄ…Ăź QD VFHQLH GREU]H ZLGRF]QH PLHMVFH L ]DNRÄ”-­ F]\Ăź Z\VWÄ…SLHQLH WDN MDN VDPHPX FKFHP\ ­ SRZWDU]DMÄ…F NRQNOX]MÄŠ F]\ ZQLRVHN 1LH QDOHÄŞ\ SR]ZROLĂź E\ RGSRZLHGĨ XG]LHORQD QD SU]\-­ SDGNRZH S\WDQLH E\ĂĄD W\P FR ]D-­ P\ND QDV]Ä… SUHOHNFMÄ… W odpowiedzi na pytania mogÄ… pomĂłc nam dobrze sporzÄ…dzone notatki.

-DN WZRU]\Ăź L VWRVRZDĂź Â notatki?

NRU]\VWD ZLHOX SUH]HQWHUyZ OHF] VNU]ÄŠWQLH XNU\ZD MH SU]HG RNLHP SXEOLF]QRÄžFL ­ NĂĄDG]LH SU]\ QR-­ WHERRNX QD PyZQLF\ WDN E\ QLH E\ĂĄR LFK ZLGDĂź DOH E\ Z UD]LH SR-­ WU]HE\ VZRERGQLH GR QLFK SRGHMĞß L U]XFLĂź RNLHP Innym sposobem tworzenia notatek na potrzeby wystÄ…pienia jest skorzystanie z funkcji programĂłw takich PowerPoint, Keynote czy Impress. PozwalajÄ… one do kaĹźdego slajdu dodać uwagi, ktĂłre nie bÄ™dÄ… widoczne dla publicznoĹ›ci, lecz mogÄ… być uwidocznione w tzw. widoku prezentera, o ktĂłrym wiÄ™cej piszemy w punkcie dotyczÄ…cym zachowania prelegenta podczas wystÄ…pienia.

cie spróbujemy opowiedzieć naszą historię okaşe się zapewne, şe o czymś zapomnieliśmy, coś jest zamieszczone w złym miejscu, a inny temat lepiej jest pominąć bo nie pasuje. To normalne. Dlatego ćwiczenia i korekta są takie waşne. Dobrze jest równieş, po dokonaniu wstępnych poprawek, zasięgnąć opinii kogoś znajomego. Wygłosić przed nim swoje wystąpienie i porozmawiać SZCZERZE o tym co mu się podobało, co nie, czy było coś nudnego, niezrozumiałego itd.? Na tej podstawie łatwiej będzie dokonać niezbędnych zmian, a nasz stres przed wystąpieniem będzie znacznie mniejszy, mając świadomość, şe jesteśmy dobrze przygotowani, a nasze wystąpienie przećwiczone i sprawdzone.

3R FR ßZLF]\ß L MDN GRNRQ\ZDß NRUHNW\  PDWHULDåyZ" Pamiętajmy, şe wiele rzeczy będziemy wygładzali i zmieniali na etapie ćwiczenia. Kiedy pomoce wizualne będą gotowe i pierwszy raz przy ich akompaniamen-

:VND]yZND 3UyEQH Z\VWÄ…SLHQLH GREU]H MHVW QDJUDĂź NDPHUÄ… ZLGHR L SyĨQLHM VSRNRMQLH SU]HDQDOL]RZDĂź :LÄŠN-­ V]RĞß RVyE QLH OXEL VLÄŠ RJOÄ…GDĂź QD ÂżOPLH DOH MHVW WR QDMVNXWHF]-­ QLHMV]\ VSRVyE VSUDZG]HQLD MDNLH EĂĄÄŠG\ SRSHĂĄQLDP\ L XQLNQLÄŠFLD LFK Z SU]\V]ĂĄRÄžFL

7ZRU]HQLH QRWDWHN SU]\ VODMGDFK

Po pierwsze naleşy pamiętać, şe notatki to nie tekst wystąpienia. Powinny być krótkie, mieścić się na jednej stronie A4. Napisane odręcznie przez prelegenta najlepiej drukowanymi literami lub wydrukowane na drukarce. Wielkość czcionki powinna być na tyle duşa, byśmy swobodnie mogli je przeczytać stojąc, gdy one spoczywają na stoliku. Zawierać mogą rzeczy takie, jak trudne do zapamiętania dla nas definicje, nazwy czy daty. Moşemy rozpisać na nich główne punkty wystąpienia (skrócony konspekt).

:VND]yZND .DUWNL ] QRWDWNDPL QLH SRZLQQLÄžP\ EUDĂź GR UÄŠNL QLH PyZLÄ…F R WU]\-­ PDQLX LFK SRGF]DV FDĂĄHJR Z\VWÄ…-­ SLHQLD :\JOÄ…GDOLE\ÄžP\ ZyZF]DV QD QLHSU]\JRWRZDQ\FK = QRWDWHN

18

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Programy, takie jak Keynote, PowerPoint czy Impress, pozwalajÄ… na zapisywanie notatek do poszczegĂłlnych plansz. Notatki te nie bÄ™dÄ… widoczne podczas pokazu dla publicznoĹ›ci ­ jedynie dla prelegenta.


&]HĞü ,,, -DN SU]\JRWRZDü SRPRFH ZL]XDOQH" Gdy mamy gotowy plan wystąpienia, konspekt i zebrane materiały ­ możemy przystąpić do planowania pomocy wizualnych. Pomoce mogą być bardzo różne. Dzielimy je na dwie zasadnicze grupy: sprzęt i eksponaty (komputer, projektor, tablica zwykła, multimedialna, mapa, głośni-

ki, wizualizer) oraz plansze i inne materiały, które będziemy pokazywać lub rozdawać podczas wystąpienia, a których zawartość musimy opracować. Interesuje nas druga grupa, ­ czyli materiały, które musimy opracować. W przypadku pierwszej ­ musimy jedynie wiedzieć co będziemy mieli do dyspozycji i upewnić się, że ani my, ani organizatorzy o niczym nie zapomną. Standardową pomoc przy wystąpieniu pu-

blicznym stanowią dobrze opracowane plansze ­ slajdy. Więcej na ten temat w artykule Marty Wnukowicz pt. „Jak prawidłowo opracować zawartość slajdów prezentacji?” Jednak slajdy nie zawsze stanowią najlepszy sposób prezentacji. Warto poznać inne narzędzia i ich możliwości. Na przykład wspomniany wcześniej program Prezi. Warto rozważyć także użycie serwisu photosynth.net, który opisał Michał Grześlak w artykule „Wielkie powiększenie i pre-

.RQLHF]QLH VSUDZGĨ Jeśli przygotowaliśmy prezentację w postaci slajdów, warto po ich opracowaniu zadać sobie kilka pytań: z Czy tekst, który zamierzasz umieścić na slajdzie chcesz również powiedzieć w czasie wystąpienia?

z

Usuń ten tekst ze slajdu – slajd nie może z tobą konkurować o uwagę publiczności.

z

z Czy przedmiot zamieszczony na zdjęciu możesz przynieść i pokazać na sali? Czy doświadczenie nagrane w postaci filmu, który chcesz wyświetlić publiczności, możesz wykonać na żywo? Czy czynności zapisane w postaci screencast możesz zademonstrować na żywo? W przypadku pozytywnej odpowiedzi – usuń ze slajdu daną treść i zastąp demonstracją na żywo. Filmy zostaw jako plan awaryjny – jeśli okaże się, że demonstracja na żywo nie jest możliwa. z Czy grafiki ClipArt lub pobrane z internetu zdjęcia, które zamierzasz wykorzystać na swoich slajdach, widziałeś już kiedyś w prezentacji innej osoby? Pozbądź się ich. Zastąp grafiką pobraną z innych serwisów lub pochodzącą z twoich prywatnych zbiorów.

z z

z z z z

z Czy użyte w prezentacji animacje nie są zbyt wolne lub nadmiernie szybkie? Czy pozwalają płynnie prowadzić narrację?

z

Animacje nie mogą przeszkadzać w twojej wypowiedzi. Usuń je lub zmodyfikuj, jeśli tak się dzieje.

z

8QLNDM EáĊGyZ z z Czytanie slajdów i odwracanie się tyłem do publiczności (w tym czytanie tytułów kolejnych plansz) oznacza zerwanie kontaktu wzrokowego z publicznością z Przeładowane, wypełnione tekstem, skomplikowanymi i nieczytelnymi schematami lub wykresami slajdy. W szczególności slajdy, zawierające:

z

- pełne zdania, - zbędną interpunkcję, - w nadmiarze ozdobną, nieczytelną czcionkę. Złej jakości grafika zbyt powiększona, nieczytelna lub źle dobrana. Nadużywane grafiki ClipArt oraz animowane obrazki rozpraszające uwagę. Rozpraszające uwagę, źle dobrane lub zbyt długie animacje. Animacje tytułów slajdów powodujące przerwy w wypowiedzi prelegenta, który czeka na ich zakończenie, by upewnić się, o czy ma dalej mówić. Zbyt wiele różnych animacji stosowanych do tego samego typu elementów (np. tekstu). Wprowadzanie ilustracji na slajd zbyt późno, bo po zakończeniu jego omawiania. Wprowadzanie obiektów przy użyciu animacji w taki sposób, że przesłaniają elementy znajdujące się już na slajdzie Nieprawidłowe animowane przejścia slajdów, inne dla każdej planszy, rozpraszające uwagę i nie mające, merytorycznego uzasadnienia. Zbyt szybko przewijane slajdy z komentarzem „a to nie jest ważne”, „to nie istotne”, „na to nie mamy czasu”. Przepraszanie za rzeczy, których nie zrobiliśmy. Na przykład za to, że nie umieściliśmy mimo dobrych chęci mapki czy zdjęcia. Powtarzające się slajdy, w których jedna trzecia (a czasem więcej) powierzchni zabrana jest przez logo instytucji, tytuł prezentacji, nazwisko autora, numer slajdu, logo programu itp. Trzymanie w rękach notatek i inne symptomy nie przygotowania (np. nerwowe szukanie pliku z własną prezentacją po podłączeniu komputera do projektora).

*UXG]LHĔ

19


zentacje w chmurze”, jak również serwisu zoom.it. Warto przejrzeć także informacje związane z udostępnianiem materiałów publiczności Publikowanie i udostępnianie prezentacji w Internecie. Jeśli podczas pokazu planujesz demonstrację – koniecznie przećwicz ją wcześniej. Jeśli do jej działania potrzebna jest ci sieć Internet – zabezpiecz się i przygotuj plan awaryjny na wypadek jej niedostępności. Na przykład możesz nagrać krótkie filmiki z zapisem wykonywanych na ekranie czynności – tzw. ScreenCasty. Więcej na ich temat znajdziesz w artykule „ScreenCast w edukacji, czyli jak nagrać film instruktażowy typu: Jak to jest zrobione?” Lektura powyższych artykułów może nam uświadomić, że przygotowanie slajdów nie zawsze jest najlepszą metodą wsparcia wystąpienia.

&]HĞü ,9 -DN SU]\JRWRZDü VLĊ GR Z\VWąSLHQLD L R F]\P SDPLĊWDü" Trema to zjawisko dość powszechne i nie należy do przyjemnych. Często stres związany jest z obawą: - czy poradzę sobie ze sprzętem (komputerem, projektorem, pilotem do prezentacji, nagłośnieniem,mikrofonem)? - czy mój występ nie będzie nudny i nie zostanie skrytykowany? - czy uda mi się przekazać istotę problemu? - czy będę w stanie odpowiedzieć na pytania publiczności? W celu zminimalizowania stresu możemy zrobić tylko jedno – dobrze się przygotować. O tym jak przygotować wystąpienie, by przekazać istotę problemu i odpowiedzieć na większość potencjalnych pytań napisałem wcześniej. Tę część artykułu poświęciłem zaś przygotowaniom techniczno-organizacyjnym, czyli czego nie zapomnieć, co sprawdzić, jak się zabezpieczyć na nieoczekiwane wydarzenia i awarie.

20

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

&R VSUDZG]Lü L ]DSODQRZDü QD GáXJR SU]HG Z\VWąSLHQLHP" Tak wcześnie, jak to możliwe, sprawdź podstawowe informacje o miejscu, w którym będziesz występować. z Jak tam dojechać? z Gdzie zaparkować samochód? z Gdzie jest wejście do budynku? z W której sali odbędzie się spotkanie i na którym piętrze? z Czy na miejscu ktoś może pomóc z przeniesieniem rzeczy, które przywieziesz ze sobą (np. projektora czy wydrukowanych materiałów dla uczestników)? z Jak wcześnie będzie można wejść do sali konferencyjnej? z Jaki jest jej rozkład i czy można go zmodyfikować? z Czy wszystkie niezbędne pomoce i rekwizyty są na miejscu? z Kto i kiedy je tam zawiezie w razie potrzeby?

Im wcześniej poznamy odpowiedzi na powyższe pytania, tym spokojniejsi będziemy przed wystąpieniem.

&R ]DEUDü ]H VREą QD Z\VWąSLHQLH" Przed wyjazdem na spotkanie, w trakcie którego mam występować publicznie zawsze sprawdzam, czy przygotowałem i zabrałem następujące rzeczy: z notebook z przygotowaną prezentacją i materiałami wspierającymi moje wystąpienie. Zawsze najbezpieczniej wyświetlać materiały z komputera, na którym były przygotowywane, z niezbędne przejściówki sygnału wideo. Większość projektorów nadal używa portu VGA, ale coraz częściej spotkać można projektory z HDMI lub mini HDMI. Jeśli nasz komputer nie ma portów VGA i HDMI – dobrze wyposażyć się w odpowiednie przejściówki. Dobrze jest spytać się organizatorów, jeśli z ich sprzętu planujemy korzystać, w jakim standardzie są gniazda w ich projektorze,


my, şe owszem jest, tylko zamknięty w pomieszczeniu, do którego klucze ma ktoś nieobecny. Lepiej się zabezpieczyć, z kopię prezentacji i materiałów na zapasowym nośniki (np. zewnętrznej pamięci USB). Trzecią kopię staram się zamieścić w sieci Internet – gdyby się okazało, şe mój komputer nie działa lub nie da się podłączyć do projektora, a skopiować prezentacji z urządzenia USB nie moşna‌ bo zabezpieczenia systemu na to nie pozwalają. Jedynie w takim przypadku moşemy mieć pewność, şe w razie konieczności kopia spełni swoje zadanie i będziemy mieli szansę zademonstrować wersję, nad którą pracowaliśmy. Szczególnie naleşy zwrócić uwagę, czy działają osadzone filmy, dźwięki, niestandardowe czcionki, z kilka kabli do podłączenia projektora, w tym co najmniej jeden długi na 5-10 metrów,

:VND]yZND .RU]\VWDQLH ] NRPSXWHUD SU]\JR-­ WRZDQHJR SU]H] RUJDQL]DWRUyZ ]DZV]H QLHVLH ]H VREÄ… U\]\NR 1D NRPSXWHU]H PRÄŞH E\Ăź ]DLQVWDOR-­ ZDQD VWDUV]D ZHUVMD RSURJUDPR-­ ZDQLD OXE Z HNVWUHPDOQ\FK ZD-­ UXQNDFK LQQ\ SURJUDP Ă„0\ PDP\ 2SHQ2IÂżFH Âą DOH SU]HFLHÄŞ RQ F]\-­ WD SOLNL 3RZHU3RLQWDÂŤ ZLÄŠF Z F]\P SUREOHP"´ Âą WDND V\WXDFMD ]GDU]D VLÄŠ SUÄŠG]HM F]\ SyĨQLHM ZLÄŠNV]RÄžFL SUHOHJHQWyZ Âą PLPR ZF]HÄžQLHM-­ V]HM NRUHVSRQGHQFML L ]DSHZQLHÄ” RUJDQL]DWRUyZ ÄŞH ZV]\VWNR EÄŠG]LH SU]\JRWRZDQH z zasilacz laptopa i przedĹ‚uĹźacz elektryczny oraz ewentualny rozgaĹ‚Ä™ziacz elektryczny. Zazwyczaj przedĹ‚uĹźacz jest dostÄ™pny, ale zdarza siÄ™, gdy go nie zabierze-

:VND]yZND :LHOH SURJUDPyZ GR WZRU]HQLD SUH]HQWDFML PD PRÄŞOLZRĞß ]DSL-­ VDQLD Z SOLNX ]H VODMGDPL ZV]HO-­ NLFK QLHVWDQGDUGRZ\FK PDWHULD-­ ĂĄyZ Âą ÂżOPyZ PX]\NL F]\ F]FLRQHN :DUWR ] QLHM NRU]\VWDĂź JG\ WZRU]\-­ P\ NRSLÄŠ ]DSDVRZÄ… :yZF]DV MHVW V]DQVD ÄŞH NRSLD QLH EÄŠG]LH SUyER-­ ZDĂĄD VNRU]\VWDĂź ] PDWHULDĂĄyZ GR-­ VWÄŠSQ\FK MHG\QLH QD G\VNX QDV]H-­ JR QLHG]LDĂĄDMÄ…FHJR QRWHERRND z wydrukowane materiaĹ‚y dla uczestnikĂłw szkolenia. Nawet jeĹ›li to organizator spotkania ma wydrukować kopiÄ™ dla uczestnikĂłw, a ja przesĹ‚aĹ‚em mu wszystkie materiaĹ‚y w terminie, zawsze zabieram ze sobÄ… jeden lub dwa wydruki. W najgorszej sytuacji, zawsze ktoĹ› moĹźe powielić materiaĹ‚y na kserografie, jeĹ›li z jakich powodĂłw nie zostaĹ‚y dostarczone na czas (np. zawiodĹ‚a profesjonalna drukarnia i wydruk dojedzie dwa dni po spotkaniu),

z wszystkie materiaĹ‚y niezbÄ™dne do przeprowadzenia zaplanowanych demonstracji na Ĺźywo – np. doĹ›wiadczenia chemicznego czy fizycznego, zademonstrowania budowy szkieletu ptaka, modelu kuli ziemskiej lub atomu wodoru, z projektor multimedialny ­ warto go zabrać z kilku powodĂłw ­ czasem nie uda siÄ™ podĹ‚Ä…czyć lub skalibrować sprzÄ™tu zapewnionego przez organizatorĂłw. Czasem ich sprzÄ™t jest o wiele gorszej jakoĹ›ci (np. niska rozdzielczość, siĹ‚a Ĺ›wiatĹ‚a) i warto skorzystać z wĹ‚asnego. ZaletÄ… takiego rozwiÄ…zania jest rĂłwnieĹź fakt, Ĺźe przygotowana przez nas prezentacja zazwyczaj jest przetestowana z naszym sprzÄ™tem i nie ma problemu z np. nieczytelnymi kolorami na slajdach,

:VND]yZND =GDU]\ĂĄR PL VLÄŠ NLHG\Äž ÄŞH PLDĂĄHP ]H VREÄ… ZV]\VWNLH QLH]EÄŠGQH U]H-­ F]\ ­ SURMHNWRU NRPSXWHU SU]H-­ GĂĄXÄŞDF]H =DEUDNĂĄR W\ONR MHGQH-­ JR ­ PLHMVFD JG]LH PyJĂĄE\P Z\ÄžZLHWOLĂź VODMG\ 1D VDOL QLH E\ĂĄR HNUDQX D ÄžFLDQ\ Z NRORU]H EUÄ…-­ ]X XQLHPRÄŞOLZLDĂĄ\ SU]HSURZDG]H-­ QLH SRND]X 1DMOHSLHM PLHĂź SU]\ VRELH ZĂĄDVQ\ UR]NĂĄDGDQ\ HNUDQ $OH ]D]Z\F]DM QLH MHVW WR PRÄŞOLZH V]F]HJyOQLH JG\ SRGUyÄŞXMHP\ SR-­ FLÄ…JLHP F]\ DXWREXVHP WDV]F]HQLH ]H VREÄ… HNUDQX QLH MHVW Z\JRGQH : WDNLFK V\WXDFMDFK ­ FKRĂź EU]PL WR ÄžPLHV]QLH ­ V\WXDFMÄŠ PRÄŞH XUD-­ WRZDĂź ]Z\NĂĄH ELDĂĄH SU]HÄžFLHUDGĂĄR :\VWDUF]\ MH UR]SLÄ…Ăź QD ÄžFLDQLH L SURZL]RU\F]Q\ HNUDQ JRWRZ\ z gĹ‚oĹ›niki i kabel audio do ich podĹ‚Ä…czenia. W salach prezentacyjnych nie zawsze mamy profesjonalnie przygotowane nagĹ‚oĹ›nienie,

*UXG]LHÄ”

21


z którego moşna skorzystać. Głośniki wbudowane w większość notebooków nie są odpowienie, by zapewnić natęşenie dźwięku dla kilkudziesięciu osób. Dobrze jest więc przygotować sobie zestaw małych, przenośnych głośników, które w razie potrzeby uşyjemy w takiej sytuacji,

:VND]yZND 1LHNWyUH PRGHOH VÄ… ]DVLODQH EDWH-­ ULÄ… OXE ] SRUWyZ 86% L QLH SRWU]HEX-­ MÄ… SRGĂĄÄ…F]HQLD ]HZQÄŠWU]QHJR ]DVL-­ ODQLD 1LHNWyUH RIHUXMÄ… NLOND PHWRG ]DVLODQLD QS EDWHULH ]DVLODQLH ] SRUWX 86% OXE ] VLHFL HOHNWU\F]QHM 3ROHFDP WH NWyUH PDMÄ… SU]\QDM-­ PQLHM MHGQÄ… GRGDWNRZÄ… PHWRGÄ… ]D-­ VLODQLD Âą QLH ]DZV]H SU]\ VWDQRZLVNX SUHOHJHQWD LVWQLHMH PRÄŞOLZRĞß SRG-­ SLÄŠFLD GR VLHFL NLONX XU]Ä…G]HÄ” z wydrukowany konspekt bÄ…dĹş slajdy ­ w razie braku moĹźliwoĹ›ci skorzystania z komputera, zawsze poprowadzimy nasze wystÄ…pienie bez ich wsparcia i o niczym nie zapomnimy, z Pisaki do biaĹ‚ej tablicy lub flipchartu ­ jak wyĹźej ­ na wypadek braku moĹźliwoĹ›ci skorzystania z projektora, z czyste kartki i taĹ›mÄ™ samoprzylepnÄ… (takĹźe pinezki, noĹźyczki). MogÄ… siÄ™ przydać choćby do opisania sali, w ktĂłrej miejsce bÄ™dzie miaĹ‚o spotkanie, czy oznaczenia toalety z dostÄ™p do sieci Internet oraz stacjÄ™ bazowÄ… wraz z okablowaniem (kilka przewodĂłw sieci komputerowej Ethernet, w tym jeden dĹ‚uĹźszy 10 metrĂłw). SzczegĂłlnie, jeĹ›li podczas wystÄ…pienia bÄ™dzie potrzebny internet, z zapasowe baterie (do pilota, myszki, gĹ‚oĹ›nikĂłw – innymi sĹ‚owy do wszystkich urzÄ…dzeĹ„, ktĂłrych moĹźemy potrzebować w trakcie wystÄ…pienia.

22

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 1D ZZZ XF]HQRZRF]HVQLH SO L N EORJ HGX SO RSXEOLNRZDOLÄžP\ ZSLV $UDQÄŞDFMD PLHMVFD SUH]HQ-­ WDFML R FR VS\WDĂź RUJDQL]DWRUyZ" 0RÄŞQD ] QLHJR SREUDĂź WDEHONÄŠ SR-­ PRFQLF]Ä… ]DZLHUDMÄ…FÄ… NRPSOHWQ\ ]HVWDZ S\WDÄ” GRW\F]Ä…F\FK PLHMVFD Z\VWÄ…SLHQLD MHJR DUDQÄŞDFML RUD] GRVWÄŠSQHJR Z\SRVDÄŞHQLD QD NWy-­ UH ZDUWR X]\VNDĂź RGSRZLHGĨ RG RU-­ JDQL]DWRUyZ

&R QDOHĪ\ VSUDZG]Lß Z VDOL Z NWyUHM  Z\VWĊSXMHP\" Przed rozpoczęciem spotkania naleşy sprawdzić przygotowanie sali oraz podłączyć sprzęt i przetestować naszą prezentację. Co na pewno naleşy przetestować? z Ustawienie sali (patrz: Jak zaaranşować salę? w dalszej części artykułu). z Podłączanie projektora i jego działanie z komputerem. z Podłączenie dźwięku z komputera i sprawdzenie jego działania (w tym głośności). z Działanie filmu (jeśli jest częścią naszego pokazu). Czasem film moşe być wyświetlany tylko na jednym ekranie i zamiast na projektorze, widzimy go w trybie podglądu na laptopie. Wówczas moşna zmienić ustawienia systemu operacyjnego w taki sposób, by projektor stał się głównym ekranem komputera lub zrezygnować z podglądu na notebooku.

z Mikrofony (jeśli są dostępne na sali) – włączanie, wyłączanie, wyciszanie, a jeśli są mocowane na statywie – jak je zdjąć, powiesić i odpowiednio wyregulować statyw dla siebie; jeśli przypinane do ubrania bądź zakładane na głowę – to sposób ich prawidłowego umocowania. z Sterowanie światłami na sali, szczególnie wygaszenie świateł oświetlających bezpośrednio ekran projekcyjny.

:VND]yZND ']LVLHMV]H SURMHNWRU\ PDMÄ… QD W\OH VLOQH ÄžZLDWĂĄR ODPS\ ÄŞH G]LDĂĄDMÄ… SR-­ SUDZQLH QDZHW Z MDVQR RÄžZLHWOR-­ Q\FK SRPLHV]F]HQLDFK :yZF]DV FDĂĄNRZLWH Z\JDV]HQLH PRÄŞH VSR-­ ZRGRZDĂź ÄŞH REUD] EÄŠG]LH ]E\W MDVQ\ L RÄžOHSLDMÄ…F\ GOD XF]HVWQL-­ NyZ VSRWNDQLD =E\W ]DFLHPQLRQD VDOD VSU]\MD ]DV\SLDQLX SXEOLF]QR-­ ÄžFL 3DPLÄŠWDMP\ UyZQLHÄŞ ÄŞH RVRED SUHOHJHQWD MHVW ZDÄŞQLHMV]D RG VODM-­ GyZ Âą ZLÄŠF Z SLHUZV]HM NROHMQRÄžFL SRZLQQD E\Ăź RÄžZLHWORQD L GREU]H ZLGRF]QD GOD SXEOLF]QRÄžFL

-DN ]DDUDQĪRZDß VDOĊ" Prelegenci często przyjmują, şe ustawienia sali konferencyjnej nie moşna zmienić i naleşy się do niego dostosować. To błędne podejście. Przy wyborze oraz aranşacji sali powinniśmy pamiętać:


z komforcie publicznoĹ›ci ­ wygodne krzesĹ‚ach, najlepiej z podĹ‚okietnikami, dobrej widocznoĹ›ci sceny i ekranu, Ĺ‚atwy dostÄ™p do sali i miejsc, oĹ›wietleniu, elementach rozpraszajÄ…cych (np. duĹźe okna z widokiem na plac zabaw). JeĹ›li publiczność ma prowadzić notatki (co nie zawsze jest wskazane) o stolikach ustawionych w taki sposĂłb, by publiczność patrzyĹ‚a wprost na scenÄ™ i ekran, a nie siedziaĹ‚a bokiem, z twoja wygoda teĹź waĹźna dla jakoĹ›ci ­ nie zapomnijmy o miejscu do ustawienia komputera, pozostawienia notatek, wody, eksponatĂłw, ewentualnym stoliku do demonstracji, nagĹ‚oĹ›nienie itp. elementach, z wielkoĹ›ci sali i wyposaĹźeniu ­ wielkość powinna być dostosowana do liczby uczestnikĂłw ­ nie powinna być zbyt duĹźa, ale przede wszystkim nie moĹźe być za maĹ‚a.

8VWDZLHQLH NU]HVHĂĄ NaleĹźy zadbać o wygodne krzesĹ‚a, ale takĹźe o przestrzeĹ„ miÄ™dzy nimi. WaĹźne sÄ… rĂłwnieĹź ciÄ…gi komunikacyjne zapewniajÄ…ce wygodne wyjĹ›cie z sali. KrzesĹ‚a, jeĹ›li to moĹźliwe, nie powinny przylegać jedno do drugiego. Typowym ustawieniem krzeseĹ‚ jest szkolne ­ jak tabliczka czekolady, gdzie siedziska tworzÄ… rzÄ™dy i kolumny. Lepszym jest tzw. teatralne, gdzie wszystkie krzesĹ‚a zwrĂłcone sÄ… w stronÄ™ Ĺ›rodka sceny. Kolejne rzÄ™dy tworzÄ… Ĺ‚uki o coraz wiÄ™kszym promieniu. JeĹ›li to moĹźliwe ­ ustaw krzesĹ‚a w taki sposĂłb. BÄ…dĹş odpowiednio wczeĹ›niej przed prezentacjÄ… i poproĹ› o pomoc organizatorĂłw lub kolegĂłw. Zmiana ustawienia krzeseĹ‚ gdy jest ich niewiele (miÄ™dzy 50 a 100) zajmie mniej niĹź 10 minut.

=DFKRZDQLH SRU]ąGNX Na koniec naleşy posprzątać. Bezwzględnie trzeba schować swoje ubranie wierzchnie, wynieść teczkę, plecak czy torby poza pole widzenia publiczności. Doty-

czy to wszystkich rzeczy, ktĂłrych nie uĹźywamy do koĹ„ca prezentacji. PozostaĹ‚e naleĹźy przyzwoicie uĹ‚oĹźyć w przewidzianym do tego miejscu, ale tak, by nie odwracaĹ‚y uwagi sĹ‚uchaczy. JeĹ›li przed nami wystÄ™powaĹ‚ ktoĹ› inny, korzystaĹ‚ z tablicy lub flipchartu ­ naleĹźy uprzÄ…tnąć jego notatki. NaleĹźy bardzo uwaĹźać na picie podczas wystÄ…pienia. Ĺ atwo rozlać napĂłj na sprzÄ™t. Przerwa na picie rozprasza takĹźe uwagÄ™ publicznoĹ›ci.

8VXQLĊFLH EDULHU Przed rozpoczęciem wystąpienia dobrze jest usiąść w kilku miejscach na widowni i upewnić się, czy wszystkie elementy są dobrze ustawione. Czy kaşdy będzie mógł swobodnie obserwować ekran, tablicę,

mapÄ™. Czy dobrze bÄ™dzie widać ciebie, gdy staniesz na scenie. W razie potrzeby ­ moĹźna jeszcze dokonać niezbÄ™dnej korekty.

:VND]yZND 1DOHÄŞ\ SDPLÄŠWDĂź ÄŞH Z WUDNFLH Z\-­ VWÄ…SLHQLD QLH MHVW ZVND]DQH NRU]\-­ VWDQLH ] PyZQLF\ 0LÄŠG]\ SURZD-­ G]Ä…F\P D SXEOLF]QRÄžFLÄ… QLH SRZLQ-­ QR E\Ăź ÄŞDGQ\FK ]EÄŠGQ\FK EDULHU -HÄžOL MHVW SU]HZLG]LDQ\ VWyĂĄ ]]D NWyUHJR SUHOHJHQFL PDMÄ… SURZDG]LĂź SUH]HQWDFMÄŠ QDOHÄŞ\ JR XVXQÄ…Ăź OXE XVWDZLĂź Z WDNL VSRVyE E\ PyF VWD-­ QÄ…Ăź SU]HG QLP OXE RERN QLH ]D-­ VĂĄDQLDMÄ…F HNUDQX L QLH ZFKRG]Ä…F Z ÄžZLDWĂĄR SURMHNWRUD

-DN QLH UR]SRF]\QDĂź" 1LH MHVW GREU\P SRP\VĂĄHP ]DF]\QDĂź Z VW\OX XQLÄŞRQ\P OXE SU]HSUDV]DMÄ…-­ F\P 3URSRQXMÄŠ XQLNDĂź VIRUPXĂĄRZDÄ” SRGREQ\FK GR QLÄŞHM ]DPLHV]F]RQ\FK ‡ Ă„:LHP MDN EDUG]R FHQQ\ MHVW 3DÄ”VWZD F]DV GODWHJR MHVWHP ZG]LÄŠF]-­ Q\ ÄŞH ]HFKFLHOL JR 3DÄ”VWZR SRÄžZLÄŠFLĂź QD PDMÄ… SUH]HQWDFMÄŠ´ ‡ Ă„-HVWHP QLH]Z\NOH PLOH ]DVNRF]RQ\ ÄŞH WDN ZLHOH RVyE ]RVWDĂĄR ] QDPL QD VDOL PLPR SyĨQHM SRU\ L ]PÄŠF]HQLD´ ‡ Ă„=GDMÄŠ VRELH VSUDZÄŠ ÄŞH RVWDWQLH Z\VWÄ…SLHQLH SU]HG ]DNRÄ”F]HQLHP WR ZLHONLH Z\]ZDQLH L ]URELÄŠ ZV]\VWNR DE\ 3DÄ”VWZR QLH ÄŞDĂĄRZDOL SR]RVWDQLD QD VDOL´ ‡ Ă„3RVWDUDP VLÄŠ MHGQDN PLPR PRMHJR QLHZLHONLHJR MHV]F]H GRÄžZLDG-­ F]HQLD QLH ]DQXG]LĂź 3DÄ”VWZD´ ‡ Ă„= SHZQRÄžFLÄ… PyM NROHJD ;;; NWyU\ MHVW VSHFMDOLVWÄ… Z WHM G]LHG]L-­ QLH OHSLHM SU]HGVWDZLĂĄE\ WHQ WHPDW DOH SRVWDUDP VLÄŠ JRGQLH JR ]D-­ VWÄ…SLß´ ‡ Ă„1LH MHVWHP WDN GRVNRQDĂĄ\P PyZFÄ… MDN PyM SRSU]HGQLN ´ 1LH PD VHQVX VWDZLDĂź VLÄŠ QD VWUDFRQHM SR]\FML MXÄŞ QD SRF]Ä…WNX SUH]HQ-­ WDFML 1DV]H XPLHMÄŠWQRÄžFL RFHQL SXEOLND D VNRUR SU]\V]ĂĄD EDUG]R ZF]H-­ ÄžQLH QDV SRVĂĄXFKDĂź OXE ]RVWDĂĄD ] WHJR SRZRGX PLPR SyĨQHM JRG]LQ\ WR PD NX WHPX SRZyG

*UXG]LHÄ”

23


&]ĊĞß 9  -DN SURZDG]Lß Z\VWąSLHQLH" Po przygotowaniach nadchodzi moment wystąpienia. Bardzo waşne jest przygotować się do niego i przećwiczyć wszystkie elementy. Ponişej zamieściłem najwaşniejsze wskazówki, które mogą się przydać na scenie.

'REU]H UR]SRF]Ä…Ăź Gdy wchodzimy na scenÄ™, powinniĹ›my być pewni siebie, iść spokojnym i pewnym krokiem. Przywitać siÄ™ z publicznoĹ›ciÄ… dopiero, gdy znajdziemy siÄ™ w miejscu docelowym. JeĹ›li mieliĹ›my czas na podĹ‚Ä…czenie swojego komputera, po prostu naleĹźy rozpocząć od powitania, krĂłtkiego przedstawienia siÄ™ i tematu. NastÄ™pnie moĹźemy rozpocząć prezentacjÄ™. WaĹźne jest, by od tego momentu postÄ™pować zgodnie z wczeĹ›niej przygotowanym planem. JeĹ›li nie mieliĹ›my czasu wczeĹ›niej siÄ™ przygotować, podĹ‚Ä…czyć komputera i uruchomić prezentacji, dobrze, aby prowadzÄ…cy spotkanie zagaiĹ‚, w czasie, gdy my bÄ™dziemy szykowali sprzÄ™t. MoĹźemy poprosić go, by przypomniaĹ‚ o przerwach, podaĹ‚ jakieĹ› dodatkowe komunikaty, czy przedstawiĹ‚ nas nieco dogĹ‚Ä™bniej ­ krĂłtko mĂłwiÄ…c zajÄ…Ĺ‚ publiczność i odwrĂłciĹ‚ uwagÄ™ od nas. JeĹ›li, mimo braku przygotowania, musimy zacząć sami, nie prĂłbujmy mĂłwić do publicznoĹ›ci stojÄ…c do niej tyĹ‚em. SprĂłbujmy zagaić, zadać jakieĹ› pytanie i dać chwilÄ™ na zastanowienie siÄ™ nad odpowiedziÄ…. MoĹźemy wymyĹ›leć zadanie do wykonania przez sĹ‚uchaczy. WĂłwczas rĂłwnieĹź odwrĂłcimy uwagÄ™ od naszych zmagaĹ„ ze sprzÄ™tem. W najgorszym wypadku przeproĹ›my na chwilÄ™ ­ dobrze jednak, aby nie byĹ‚o to duĹźej niĹź 15 sekund. SprawdĹşmy przed spotkaniem chociaĹź gdzie podĹ‚Ä…cza siÄ™ komputer. Zaczynajmy juĹź w momencie, gdy widzimy, Ĺźe obraz siÄ™ przeĹ‚Ä…cza. Miejmy naszykowanÄ… prezentacjÄ™ i tylko jÄ… uruchommy. Nie szukajmy jej dopiero po podpiÄ™ciu komputera do projektora wĹ›rĂłd setek innych plikĂłw.

24

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

2SFMD :LGRN SUH]HQWHUD :LÄŠNV]RĞß ZVSyĂĄF]HVQ\FK SURJUDPyZ GR SURZDG]HQLD SUH-­ ]HQWDFML 3RZHU3RLQW .H\QRWH ,PSUHVV PD ZEXGRZDQÄ… OXE PRÄŞQD MÄ… GRLQVWDORZDĂź IXQNFMRQDOQRĞß ZLGRNX SUH]HQ-­ WHUD &]\ JR XUXFKRPLP\ QD HNUDQLH JĂĄyZQ\P SXEOLF]QRĞß ]REDF]\ ELHÄŞÄ…F\ VODMG -HGQDN QD GUXJLP PRQLWRU]H QDMF]ÄŠ-­ ÄžFLHM ZEXGRZDQ\P Z QRWHERRND SUH]HQWHU PD SRGJOÄ…G QLH W\ONR WHJR VODMGX DOH UyZQLHÄŞ SU]\SLVDQ\FK GR QLHJR QRWD-­ WHN RUD] NROHMQ\FK SODQV] NWyUH PDMÄ… SRMDZLĂź VLÄŠ QD HNUDQLH =DOHW\ VWRVRZDQLD ZLGRNX SUH]HQWHUD ZLGRF]QH notatki SUH]HQWHUD ZLGRN SRGJOÄ…GX QDVWÄŠSQ\FK VODMGyZ F]\ DQLPDFML PRÄŞOLZRĞß SU]HĂĄÄ…F]HQLD VLÄŠ QD NRQNUHWQ\ VODMG ] SRPLQLÄŠ-­ FLHP SRSU]HG]DMÄ…F\FK SODQV] G]LÄŠNL WHPX SXEOLF]QRĞß QLH ZLG]L ÄŞH FRÄž ]RVWDĂĄR SRPLQLÄŠWH D SUHOHJHQWRZL ĂĄDWZLHM MHVW ]PRG\ÂżNRZDĂź SU]HELHJ VZRMHJR Z\VWÄ…SLHQLD L HODVW\F]QLH ]DUHDJRZDĂź QD SU]\NĂĄDG QD SURÄžEÄŠ RUJDQL]DWRUyZ R VNUy-­ FHQLH F]DVX Z\VWÄ…SLHQLD SRGJOÄ…G XSĂĄ\ZDMÄ…FHJR F]DVX 8ÄŞ\ZDQLH ZLGRNX SUH]HQWHUD PD WDNÄŞH ZDG\ Âą EUDN SRGJOÄ…GX QD ÄŞ\ZR DQLPDFML MDNLH ZLG]L SXEOLF]QRĞß Âą SRNXVD F]\WDQLD ] QRWDWHN V]F]HJyOQLH MHÄžOL VÄ… ĨOH SU]\JR-­ WRZDQH F]\OL VWDQRZLÄ… WHNVW D QLH SRGSRZLHG]L Z IRUPLH SXQNWyZ

Praktycznie kaşdy dostępny na rynku program do tworzenia prezentacji multimedialnych udostępnia dzisiaj tzw. widok prezentera.


Zawsze zaczynajmy mówić do publiczności stojąc do niej przodem i mając wzrok skierowany na słuchaczy.

:VND]yZND 3RQLHZDÄŞ QDMWUXGQLHM MHVW ]DF]Ä…Ăź ­ SLHUZV]\FK WU]HFK ]GDÄ” PRÄŞQD QD-­ XF]\Ăź VLÄŠ QD SDPLÄŠĂź

Postawa  W czasie caĹ‚ego wystÄ…pienia powinniĹ›my być zwrĂłceni w kierunku publicznoĹ›ci i kierować na niÄ… wzrok. Oto kilka najwaĹźniejszych wskazĂłwek dotyczÄ…cych postawy prelegenta. z Gdy mĂłwimy, to zawsze przodem do publicznoĹ›ci. Dopuszczalne jest stanie bokiem, gdy piszemy (np. na tablicy) – ale nie zasĹ‚aniamy ciaĹ‚em tego, co robimy. z Nie zasĹ‚aniamy ekranu (poza celowym dziaĹ‚aniem), unikamy wchodzenia w Ĺ›wiatĹ‚o projektora. z Nie korzystamy z mĂłwnicy, jeĹ›li to moĹźliwe – nie zasĹ‚aniamy siÄ™ zbÄ™dnymi meblami. z Wychodzimy do publicznoĹ›ci, moĹźemy wejść miÄ™dzy sĹ‚uchaczy, pod warunkiem jednak, Ĺźe nadal bÄ™dziemy widoczni i sĹ‚yszalni dla wszystkich. SzczegĂłlnie gdy ktoĹ› zadaje nam pytanie, warto podejść w jego kierunku, by zwrĂłcić na niego uwagÄ™ pozostaĹ‚ych sĹ‚uchaczy. PowinniĹ›my takĹźe powtĂłrzyć pytanie do mikrofonu. z Nie uĹźywamy pilota do zmiany slajdĂłw, jakbyĹ›my zmieniali kanaĹ‚y w telewizorze. Wielu prezenterĂłw kieruje pilot na ekran, tak jak czyni siÄ™ to z pilotem TV. z CaĹ‚ość wystÄ…pienia prowadzimy na stojÄ…co. Siadamy tylko w wyjÄ…tkowych sytuacjach ­ gdy nie moĹźemy stać z powodu choroby lub prowadzimy na Ĺźywo demonstracjÄ™ dziaĹ‚ania jakiegoĹ› sprzÄ™tu czy oprogramowania.

z Tylko zerkamy na slajdy widoczne na monitorze komputera ­ unikamy patrzenia na ekran projekcyjny, chyba Ĺźe chcemy zwrĂłcić na niego uwagÄ™ publicznoĹ›ci. W tym celu moĹźemy rĂłwnieĹź do niego podejść. OdejĹ›cie od ekranu zazwyczaj powoduje skupienie wzroku sĹ‚uchaczy na prelegencie. MogÄ… wiÄ™c to być zabiegi celowe.

:VND]yZND 'REU]H MHVW XVWDZLĂź QRWHERRN OXE PRQLWRU ] SRGJOÄ…GHP VODMGyZ Z WDNLP PLHMVFX E\ QLH RGZUD-­ FDMÄ…F VLÄŠ RG SXEOLF]QRÄžFL ZLG]LHĂź SRGJOÄ…G ELHÄŞÄ…FHM SODQV]\ 'REU]H DE\ PRQLWRU E\ĂĄ G\VNUHWQLH XNU\W\ D VDPD F]\QQRĞß ]HUNDQLD QD QLH-­ JR QLH]DXZDÄŞDOQD GOD SXEOLF]QRÄžFL z W podobny sposĂłb korzystamy z notatek. Nigdy nie trzymamy ich w rÄ™ku, bo sprawiamy wĂłwczas wraĹźenie nie przygotowanych. Notatki pozostawiamy w dyskretnym miejscu i podchodzimy do nich tylko wĂłwczas, gdy musimy. z Staramy siÄ™ przez caĹ‚e wystÄ…pienie utrzymać kontakt wzrokowy z publicznoĹ›ciÄ… i jÄ… obserwować.

.RQWDNW Z]URNRZ\  L REVHUZDFMD  SXEOLF]QRÄžFL Zachowanie kontaktu wzrokowego z publicznoĹ›ciÄ… jest jednym z najwaĹźniejszych i zarazem najtrudniejszych elementĂłw wystÄ…pienia. Po pierwsze, dziÄ™ki skierowaniu wzroku na publiczność moĹźemy obserwować jak odbiera nasze wystÄ…pienie. W razie potrzeby moĹźemy odpowiednio zareagować. JeĹ›li widzimy, Ĺźe przedstawiane kwestie nie sÄ… zrozumiaĹ‚e ­ moĹźemy wytĹ‚umaczyć je w inny sposĂłb. MoĹźemy zadać pytanie. JeĹ›li pora jest późna i widać zmÄ™czenie ­ moĹźemy zarzÄ…dzić otwarcie okien, aby zlikwidować senność lub opowiedzieć anegdotÄ™ ­ zrobić dygresjÄ™, by skupić ponownie uwagÄ™ publicznoĹ›ci. Po drugie, gdy patrzymy na publiczność, sĹ‚uchacze majÄ… poczucie, Ĺźe ich obserwujemy ­ trudniej im zająć siÄ™ swoimi sprawami, czytać czy rozmawiać. Po trzecie mĂłwimy wĂłwczas do nich ­ unikamy czytania treĹ›ci slajdĂłw czy ich tytuĹ‚Ăłw.

*HVW\NXODFMD Podczas wystąpienia waşna jest nie tylko wypowiedź, ale takşe mowa ciała i związana z nią gestykulacja.

-DN ]DFKRZDĂź NRQWDNW Z]URNRZ\" :LHOH RVyE PD SUREOHP ] SDWU]HQLHP QD ZLGRZQLÄŠ L SU]HQRV]H-­ QLHP Z]URNX ] MHGQHM RVRE\ QD QDVWÄŠSQÄ… : WDNLFK Z\SDGNDFK PRÄŞQD ]DVWRVRZDĂź MHGQÄ… ] SURVW\FK V]WXF]HN 0RÄŞHP\ SDWU]HĂź SRQDG OLQLÄ… RVWDWQLHJR U]ÄŠGX SU]HQRV]Ä…F Z]URN ] OHZD QD SUDZR L RGZURWQLH 3XEOLF]QRĞß PD ZUDÄŞHQLH ÄŞH QD QLÄ… SDWU]\P\ P\ MHGQDN ]DFKRZXMHP\ NRPIRUW ,QQ\P VSRVREHP MHVW Z\EUDQLH QD VDOL RVRE\ QD NWyUÄ… EÄŠG]LH-­ P\ SDWU]\OL SU]H] FDĂĄRĞß QDV]HJR Z\VWÄ…SLHQLD 7R ]QDF]QLH ĂĄDWZLHM-­ V]H QLÄŞ SU]HQRV]HQLH Z]URNX SRPLÄŠG]\ NLONRPD RVREDPL 1DMZLÄŠN-­ V]Ä… V]DQVÄŠ Z\ERUX QD Ă„RÂżDUÄŠ´ NWyUHM EDF]QLH SU]\JOÄ…GDĂź VLÄŠ EÄŠ-­ G]LH SUHOHJHQW PDMÄ… RVRE\ NWyUH SRGF]DV VĂĄXFKDQLD NLZDMÄ… JĂĄR-­ ZÄ… QD WDN 'REUÄ… PHWRGÄ… MHVW RGQDOH]LHQLH QD VDOL RVyE QDP ]QDQ\FK D MHV]-­ F]H OHSLHM ]DSU]\MDĨQLRQ\FK L SU]HQRV]HQLH Z]URNX PLÄŠG]\ QLPL &]ÄŠVWR MHVW WR SURVWV]H QLÄŞ SU]\JOÄ…GDQLH VLÄŠ RVRERP QDP REF\P

*UXG]LHÄ”

25


6WRVRZDQLH SLORWD GR SUH]HQWDFML ]ZDQHJR SUH]HQWHUHP OXE SRLQWHUHP

Przede wszystkim gestykulacja powinna być naturalna. Nie ma nic gorszego niş sztuczna, nie do końca wyuczona lub nieumiejętnie zastosowana wymuszona gestykulacja. Odbiór wówczas jest taki, şe to, co mówi prelegent jest kłamstwem, gdyş mowa ciała nie zgadza się z przekazem werbalnym. Unikajmy więc robienia nieumiejętnych kopułek i innych znaków. Naturalność oznacza takşe, şe jeśli ktoś ma wrodzoną konieczność gestykulacji – nie powinien jej unikać i strać się stać nieruchomo podczas wystąpienia. Owocuje to zazwyczaj bujaniem się takiej osoby na boki – jakby‌ musiała do łazienki. Jeśli podczas mówienia mamy tendencję do chodzenia – chodźmy. Podobnie, jeśli pomagamy sobie rękami – byle nie wydłubać oczu najblişej siedzącej osobie wskaźnikiem teleskopowym lub nie świecić po publiczności wskaźnikiem laserowym. Chodząc po sali, pamiętajmy, by nie robić tego zbyt szybko – jakbyśmy spieszyli się na pociąg. Unikajmy takşe wchodzenia w światło projektora i zasłaniania ekranu i innych pomocy wizualnych. Jeśli ktoś nie ma potrzeby gestykulacji a podczas mówienia stoi spokojnie w jednym miejscu – to takşe nie szkodzi. Nie moşe tylko chować się za mównicą – musi wyjść w kierunku publiczności, zająć dobrze widoczne miejsce, skierować wzrok na widownię i‌ prowadzić swoje wystąpienie. Pamiętajmy, şe nie jest wskazana şadna przesada w gestykulacji.

*åRV Po pierwsze natęşenie – w ostatnich rzędach publiczność musi słyszeć, co prelegent mówi. Jeśli szept, to sceniczny. Jeśli nie masz odpowiedniego natęşenia głosu, a sala jest duşa – postaraj się uşyć mikrofonu i zainstalowanego nagłośnienia. Odpowiednio wcześniej skontaktuj się z organizatorami konferencji i spytaj o taką moşliwość. Przed rozpoczęciem swojego wystąpienia sprawdź, czy potrafisz się zainstalowanym nagłośnieniem posługiwać, jaki typ mikrofonu jest dostępny (przewodowy, bezprzewodowy, na statywie, czy moşe przypinany do ubrania lub mocowany na głowie).

26

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

8ZDÄŞDP ÄŞH QDOHÄŞ\ NRU]\VWDĂź ] SLORWD GR VWHURZDQLD SUH]HQWDFMÄ… JG\ÄŞ XZDOQLD SUHOHJHQWD RG NRQLHF]QRÄžFL SRGFKRG]HQLD GR NRPSXWH-­ UD L XPRÄŞOLZLD ]QDF]QLH VZRERGQLHMV]H ]DFKRZDQLH SRGF]DV Z\VWÄ…SLH-­ QLD 2VRELÄžFLH SROHFDP V]F]HJyOQLH SRF]Ä…WNXMÄ…F\P SUH]HQWHURP XÄŞ\-­ ZDQLH XU]Ä…G]HÄ” MDN QDMSURVWV]\FK Âą SR]ZDODMÄ…F\FK QD SU]HĂĄÄ…F]DQLH VODM-­ GyZ L Z\JDV]HQLH HNUDQX 'RGDWNRZH IXQNFMH PRJÄ… ]DPLDVW SRPDJDĂź SUHOHJHQWRZL Âą UR]SUDV]DĂź JR L SRZRGRZDĂź GRGDWNRZ\ VWUHV -HÄžOL GDQ\ PRGHO Z\SRVDÄŞRQ\ MHVW ZH ZVNDĨQLN ODVHURZ\ Âą VSUDZG]LĂź QDOHÄŞ\ F]\ XPLHP\ VLÄŠ QLP SRVĂĄXJLZDĂź RUD] F]\ QDV]H UÄŠFH QLH GUÄŞÄ… ]E\W PRFQR Z WDNLHM V\WXDFML QLH SROHFDP NRU]\VWDQLD ] QLHJR :VND]yZND ZLÄŠNV]RĞß SLORWyZ GR SUH]HQWDFML NRU]\VWD ] IDO UDGLRZ\FK GR NRPXQLNDFML ] NRPSXWHUHP 1LH QDOHÄŞ\ NLHURZDĂź LFK QD NRPSXWHU D MXÄŞ QD SHZQR QLH QD HNUDQ JG]LH Z\ÄžZLHWODQH VÄ… VODMG\ GOD SXEOLF]QR-­ ÄžFL 1DOHÄŞ\ EH]Z]JOÄŠGQLH XQLNDĂź QDZ\NX RGZUDFDQLD VLÄŠ L NLHURZDQLD SL-­ ORWD QD HNUDQ SRGF]DV Z\VWÄ…SLHQLD JG\ÄŞ Z\JOÄ…GD WR QLHSURIHVMRQDOQLH

:DG\ 0RÄŞH XWUXGQLDĂź QDWXUDOQÄ… JHVW\NXODFMÄŠ SRGREQLH MDN NDÄŞG\ LQQ\ SU]HGPLRW WU]\PDQ\ Z UÄŠNDFK Âą FKRĂźE\ SOLN NDUWHN ] QRWDWNDPL z 8 ]GHQHUZRZDQHM RVRE\ PRÄŞH E\Ăź RELHNWHP ]DEDZ\ z 3U]HGPLRW WU]\PDQ\ Z UÄŠNDFK PRÄŞH VNXSLDĂź XZDJÄŠ VĂĄXFKDF]\ z -DNR NROHMQH XU]Ä…G]HQLH WHFKQLF]QH ]ZLÄŠNV]D V]DQVÄŠ ÄŞH FRÄž QLH ]D-­ G]LDĂĄD L ]ZLÄŠNV]\ QDV] VWUHV z

=DOHW\ ']LÄŠNL ]DVWRVRZDQLX SLORWD XZDOQLDP\ VLÄŠ RG NRQLHF]QRÄžFL FLÄ…JĂĄH-­ JR SRGFKRG]HQLD GR NRPSXWHUD L SRNXV\ E\ VWDQÄ…Ăź ]D ELXUNLHP OXE PyZQLFÄ… Âą WUDFÄ…F W\P VDP\P NRQWDNW ] SXEOLF]QRÄžFLÄ… :LÄŠNV]RĞß XU]Ä…G]HÄ” WHJR W\SX Z\SRVDÄŞRQD MHVW GRGDWNRZR Z ODVHU NWyU\P Z UD]LH SRWU]HE\ PRÄŞHP\ ĂĄDWZR ZVND]DĂź Z\EUDQH ZDÄŞQH HOHPHQ-­ W\ QD VODMGDFK OXE LQQ\FK SRPRFDFK QS UR]ZLHV]RQ\FK PDSDFK z 1LHNWyUH ] PRGHOL PDMÄ… ZEXGRZDQ\ VWRSHU L EXG]LN 0RÄŞQD QD QLFK ]DSURJUDPRZDĂź F]DV SR NWyU\P ZĂĄÄ…F]\ VLÄŠ DODUP ZLEUDF\MQ\ LQIRU-­ PXMÄ…F\ SUHOHJHQWD ÄŞH SRZLQLHQ ]EOLÄŞDĂź VLÄŠ GR NRÄ”FD VZRMHJR Z\-­ VWÄ…SLHQLD z 'URÄŞV]H XU]Ä…G]HQLD PLHZDMÄ… ZEXGRZDQH LQQH IXQNFMH Âą QS P\V]\ OXE GRGDWNRZ\FK SU]\FLVNyZ NWyU\P PRÄŞQD SU]\SRU]Ä…GNRZDĂź GR-­ GDWNRZH IXQNFMH z 3UHOHJHQW XÄŞ\ZDMÄ…F\ SLORWD GR SUH]HQWDFML ]D]Z\F]DM Z\JOÄ…GD EDU-­ G]LHM Ă„SURIHVMRQDOQLH´ RUD] QD OHSLHM SU]\JRWRZDQHJR Z RGELRU]H VĂĄXFKDF]\

z

:VND]yZND ']LVLDM QD QLHNWyUH WHOHIRQ\ QS ] V\VWHPHP L26 $QGRULG F]\ :LQGRZV 3KRQH PRÄŞQD SREUDĂź DSOLNDFMH ]PLHQLDMÄ…FH MH Z ]GDO-­ QH VWHURZDQLH VODMGyZ %DUG]LHM ]DDZDQVRZDQH PRJÄ… Z\ÄžZLH-­ WODĂź QD WHOHIRQLH WUHĞß VODMGyZ L OXE QRWDWNL SUHOHJHQWD &]DVHP VWRVXMÄŠ WR UR]ZLÄ…]DQLH DOH XZDÄŞDP ÄŞH SURVW\ SLORW ]QDF]QLH OH-­ SLHM VSUDZG]L VLÄŠ Z ZLÄŠNV]RÄžFL V\WXDFML


Wcześniejsze sprawdzenie, przed rozpoczęciem twojego wystąpienia lub – lepiej – całego spotkania zmniejszy twój stres i pozwoli skoncentrować się na jego treści. Mówić naleşy z przekonaniem – jeśli my nie będziemy przekonani do tego co mówimy, z całą pewnością nie przekonamy naszych słuchaczy.

3U]HU\ZQLNL  G\JUHVMH DQHJGRW\  L GRZFLS\ Gdy widzimy, iş nasza publiczność jest juş zmęczona, ma tendencję do przysypiania i tracenia zainteresowania naszym wykładem, warto zmienić taktykę i zrobić dygresję. Moşemy takşe opowiedzieć anegdotę. Powinna być jednak skojarzona z kontekstem i tematem naszego wystąpienia. Z dowcipem naleşy takşe uwaşać, by nikogo nie urazić, a jednocześnie, by nie był to klasyczny, şenujący „dowcip prowadzącego�. Zabiegi te mają na celu pobudzić publiczność. Włączyć ją ponownie do uczestniczenia w naszej prezentacji. Innym sposobem – zazwyczaj skutecznym – jest zaplanowanie krótkich zadań lub ćwiczeń do wykonania przez publiczność. Oczywiście związanych z tematem nasze-

go wystąpienia. Warto się zastanowić, czy jesteśmy w stanie coś takiego zgrabnie wpleść w wystąpienie.

'REU]H ]DNRĔF]\ß Zakończenie to jeden z tych momentów, gdy uwaga publiczności się wzmaga. Dlatego waşne jest dobre zaplanowanie zakończenia. I zastosowanie tego planu. Wchodząc na scenę – zanim zaczniemy – powinniśmy wiedzieć, jak zakończymy wystąpienie. Podsumowanie powinno być wypowiedziane z przekonaniem. Jeśli sami nie jesteśmy do niego przekonani, to nie przekonamy doń takşe naszej publiczności. Waşne jest równieş zakończenie o czasie. Nic bardziej nie denerwuje publiczności, jak przedłuşenie wystąpienia. Skrócenie zazwyczaj odebrane zostanie pozytywnie. Przedłuşenie stanowić będzie problem. Zbyt duşo czasu poświęconego na podsumowanie, zbyt wielka liczba szczegółów w nim poruszonych, spowodują, şe straci swoją moc. Publiczność zaś straci nim zainteresowanie a uwaga zostanie rozproszona. Dlatego sposób wypowiedzi powinien być dynamiczny, krótki i rzeczowy. Nie ma tutaj miejsca na dygresje czy anegdoty. Po podsumowaniu, a przed poşegnaniem, poproś o pytania.

:VND]yZND :LÄŠFHM QD WHPDW XG]LHODQLD RGSR-­ ZLHG]L SRGF]DV Z\VWÄ…SLHQLD L QD MHJR ]DNRÄ”F]HQLD Z F]ÄŠÄžFL SRÄžZLÄŠ-­ FRQHM SURMHNWRZDQLX Z\VWÄ…SLHQLD Miej przygotowane drugie zakoĹ„czenie - zdanie lub dwa, ktĂłre powiesz po zakoĹ„czeniu sesji pytaĹ„, by nie koĹ„czyć odpowiedziÄ… na przypadkowe pytanie ze strony publicznoĹ›ci. Na koniec podziÄ™kuj i poĹźegnaj siÄ™. Na ekranie w tym czasie moĹźe być wyĹ›wietlony slajd z twoim adresem poczty elektronicznej. Raczej nie wyĹ›wietlaj planszy z napisem KONIEC. PamiÄ™taj: zdanie „To wĹ‚aĹ›ciwie wszystko, co chciaĹ‚em PaĹ„stwu powiedzieć...â€? wypowiedziane na zakoĹ„czenie nie robi najlepszego wraĹźenia. WaĹźne jest takĹźe, by nie zapomnieć, iĹź do podsumowania odnoszÄ… siÄ™ wszystkie podstawowe zasady dotyczÄ…ce caĹ‚ej prezentacji. NaleĹźy wiÄ™c mĂłwić zrozumiale, krĂłtko i z przekonaniem. Nie moĹźna zapomnieć, kim jest publiczność, czego oczekuje i jaki jest cel prezentacji.

3RGVXPRZDQLH Mam nadzieję, şe przedstawione w tym artykule, oraz w artykułach moich kolegów, wskazówki związane z planowaniem, projektowaniem, przygotowaniem oraz wygłaszaniem prezentacji okaşą się dla państwa pomocne. Na stronach: www.k12blog.edu. pl i www.uczenowoczesnie.pl znajdą państwo materiały uzupełniające. Między innymi dostępna będzie prezentacja do poprowadzenia zajęć z młodzieşą na temat technik prezentacji. Umieszczone zostaną zarówno pliki z prezentacją, jak równieş jej zapis z narracją – aby maksymalnie ułatwić jej wykorzystanie podczas lekcji. Wśród materiałów dodatkowych znaleźć będzie moşna takşe listę kontrolną, co sprawdzić przed wystąpieniem w nieznanym nam miejscu (czyli co przygotować i zabrać, a na co moşemy liczyć, şe przygotują organizatorzy).

*UXG]LHÄ”

27


7HFKQLNL SUH]HQWDFML Janusz S. Wierzbicki

Metoda  3HFKD NXFKD,  F]\OL SDSODQLQD Z 1RZDWRUVND PHWRGD SUH]HQWDFML Z\PXV]D QD SUHOHJHQFLH G\VF\SOLQÄŠ L VWDUDQQÄ… VHOHNFMÄŠ PDWHULDĂĄX -HVW SU]\ W\P ÄžZLHWQ\P WUHQLQJLHP SXEOLF]Q\FK Z\VWÄ…SLHÄ” 3XEOLF]QRÄžFL WHÄŞ VLÄŠ SRGRED Âą MHVW NUyWNR L QD WHPDW Pecha-kucha to po japoĹ„sku paplanina. Jednak w kontekĹ›cie technik prezentacji jest bardzo ciekawym zjawiskiem: oznacza wystÄ…pienie, ktĂłre trwa dokĹ‚adnie 20 slajdĂłw, przy czym kaĹźdy wyĹ›wietlany jest przez 20 sekund. CaĹ‚a prezentacja zajmuje wiÄ™c 6 minut 40 sekund. Slajdy zmieniajÄ… siÄ™ automatycznie, dlatego nie moĹźna przedĹ‚uĹźyć wystÄ…pienia. Po upĹ‚yniÄ™ciu czasu zadanie jest wykonane.

'\VF\SOLQD SU]HGH ZV]\VWNLP Metoda ta zakłada niezwykłe zdyscyplinowanie oraz brak moşliwości zadawania pytań przez publiczność w trakcie wystąpienia (która notabene musi być tego świadoma). Pecha-kucha jest jednocześnie dobrym przykładem zastosowania programów do tworzenia grafiki prezentacyjnej. Zapoczątkowana przez Marka Dythama oraz Astrid Klein w 2003 roku, do dzisiaj zdobyła rzeszę zwolenników. Stało się tak dlatego, şe po przedstawieniu krótkiej acz treściwej prezentacji uczestnicy otrzymują szansę zadawania pytań i dyskusji nad przedstawionymi faktami, punktem widzenia czy ideą. Wówczas zachodzi interakcja z prelegentem, dająca moşliwość uszczegółowienia tematu. Dyskusja jest zazwyczaj mocniej angaşującą publiczność formą wystąpienia niş nawet najlepsze i najciekawsze, ale dłuşsze (np. 3045 minutowe) wystąpienia. Wieczory Pecha-kucha organizowane są na całym świecie i cieszą się duşą popularnością. Dzięki nim moşna posłuchać interesujących ludzi przedstawiających swoje pasje często z ogromnym zaangaşowaniem. Moşliwość zadania im bezpośrednich pytań dodatkowo uatrakcyjnia takie spotkania. Do-

28

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

dajmy, şe krótki czas wystąpienia jest gwarancją, iş wiele osób otrzyma sposobność wystąpienia a uczestnicy spotkania będą mogli posłuchać wielu ciekawych prelekcji.

6HOHNFMD WUHQLQJ L G\VNXVMD Przygotowanie tak krótkiego wystąpienia na odpowiednim poziomie wymaga nie tylko zwykłej samodyscypliny. Konieczne jest niezwykle staranne wyselekcjonowanie materiału oraz przygotowanie slajdów odpowiadających narracji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by podejść do tego tematu w sposób zblişony do opisanego w artykule Marty Wnu- kowicz na temat przygotowania materiałów wizualnych, szczególnie slajdów do prezentacji. Stosowanie metody pecha-kucha to takşe doskonały trening wystąpień publicznych, który polecamy kaşdej osobie często prowadzącej prelekcje. Nawet, jeśli nie zdecydujemy się ostatecznie na poprowadzenie swojego wystąpienia w tej formie, będzie to okazja do przećwiczenia opowiadania swojej historii. Zastosowanie tej metody to świetny pomysł nie tylko na prezentacje przedmiotowe, ale takşe na lekcje wychowawcze, gdzie w ramach projektów uczniowie mogą przygotować w ten

sposĂłb wstÄ™p do waĹźnych, nurtujÄ…cych ich tematĂłw. WĹ‚aĹ›nie dziÄ™ki krĂłtkiej formie w prezentacji nie zostanie podane zbyt wiele szczegółów, co bÄ™dzie sprzyjać późniejszej wymianie poglÄ…dĂłw i dyskusji. Nie ma wiÄ™kszego znaczenia, czy wdroĹźony zostanie dokĹ‚adnie format 20x20. NajwaĹźniejsze jest zastosowanie ograniczeĹ„, ktĂłre wyzwolÄ… zupeĹ‚nie nowe podejĹ›cie do treĹ›ciwego, konkretnego i oĹźywczego zaprezentowania punktu widzenia.

Paplanina w 400 sekund


-DN RSUDFRZDĂź ]DZDUWRĞß slajdĂłw  SUH]HQWDFML" =DQLP  ]DF]QLHP\ÂŤ Celem osĂłb prowadzÄ…cych wystÄ…pienia publiczne jest pobudzenie zainteresowania sĹ‚uchaczy, przekazanie im, w jak najwiÄ™kszym stopniu, wiedzy dotyczÄ…cej omawianych zagadnieĹ„. Dlatego kaĹźdy, kto podejmuje siÄ™ takiego zadania, powinien zadać sobie pytanie, jak zrobić to najciekawiej i zarazem najbardziej efektywnie. PrzystÄ™pujÄ…c do technicznego przygotowania wystÄ…pienia, jesteĹ›my juĹź po etapie jego planowania. Wiemy, kto jest odbiorcÄ…, jak ksztaĹ‚tuje siÄ™ uwaga przeciÄ™tnych sĹ‚uchaczy, jakÄ… postawÄ™ przyjąć, Ĺźeby uzyskać zamierzony efekt. Teraz naleĹźy siÄ™ dobrze zastanowić, jakimi narzÄ™dziami wesprzeć to publiczne wystÄ…pienie. PowinniĹ›my mieć Ĺ›wiadomość, Ĺźe bez wzglÄ™du na wiek sĹ‚uchaczy, zawsze istotne informacje trafiajÄ… do ich Ĺ›wiadomoĹ›ci gĹ‚Ăłwnie dwoma kanaĹ‚ami - za pomocÄ… zmysĹ‚u wzroku i sĹ‚uchu. Jednak to wĹ‚aĹ›nie wzrok, jest najwaĹźniejszym zmysĹ‚em czĹ‚owieka, to on ma najwiÄ™kszy procent udziaĹ‚u w percepcji – aĹź 87 proc., a sĹ‚uch tylko 7 proc.1 Dlatego podczas wystÄ…pienia powinniĹ›my wykorzystywać obrazy, ktĂłre bÄ™dÄ… wspierać i uzupeĹ‚niać wystÄ…pienie. Informacje przekazywane za pomocÄ… obrazĂłw znacznie Ĺ‚atwiej przyciÄ…gajÄ… uwagÄ™ i sÄ… lepiej przyswajane. Musimy przy tym pamiÄ™tać, Ĺźe wszelkie pomoce wizualne majÄ… peĹ‚nić tylko (a moĹźe aĹź) rolÄ™ wzmacniajÄ…cÄ… przekaz, powinny pokazywać, wyjaĹ›niać, np. zachodzÄ…ce zjawiska, relacje, pobudzać zainteresowanie, skupiać zainteresowanie sĹ‚uchaczy. Nie oznacza to jednak, Ĺźe majÄ… odciÄ…gać uwagÄ™ od prelegenta albo go zastÄ…pić – majÄ… go przede wszystkim wspierać w przekazywaniu informacji. Dobrze 1 Jan MĹ‚odkowski, „Aktywność wizualna czĹ‚owiekaâ€?, PWN, Warszawa 1998

dobrane pomoce wizualne powinny równieş wywoływać emocje, które wzmagają proces zapamiętania.

:VND]yZND 3U]\NĂĄDG GREU]H GREUDQ\FK SRPR-­ F\ ZL]XDOQ\FK NWyUH ]DUyZQR VNX-­ SLDMÄ… XZDJÄŠ VĂĄXFKDF]\ MDN L Z\ZR-­ ĂĄXMÄ… HPRFMH Âą JG\ PyZLP\ R EH]-­ SLHF]HÄ”VWZLH QD GURG]H L ]DFKRZD-­ QLX RVWURÄŞQRÄžFL VWRVRZDQLX VLÄŠ GR SU]HSLVyZ %+3 OXE XQLNDQLX EUD-­ ZXU\ SRGF]DV ZDNDFML QDG MH]LR-­ UHP Âą PRÄŞHP\ ]DF]Ä…Ăź QLHVWDQGDU-­ GRZR 2G ]GMÄŠFLD VZRLFK G]LHFL F]\ URG]LFyZ :V]\VF\ ]DF]QÄ… VLÄŠ ]D-­ VWDQDZLDĂź FR ]GMÄŠFLH PDĂĄ\FK G]LH-­ FL OXE VWDUV]\FK SDÄ”VWZD PD ZVSyO-­ QHJR ] Z\EUDQÄ… WHPDW\NÄ… (PRFMH L FLHNDZRĞß Z\ZRĂĄDP\ JG\ ]D-­ F]QLHP\ QDV]Ä… RSRZLHĞß RG SRLQ-­ IRUPRZDQLD VĂĄXFKDF]\ NWR MHVW QD ]GMÄŠFLX L MDN EDUG]R OXG]L W\FK NR-­ FKDP\ 1DVWÄŠSQLH PRÄŞHP\ SRZLH-­ G]LHĂź ÄŞH QDV]\P FHOHP MHVW VSÄŠ-­ G]LĂź ] QLPL MDN QDMZLÄŠFHM F]DVX MDN QDMGĂĄXÄŞHM PyF VLÄŠ QLPL RSLHNR-­ ZDĂź L ]DSHZQLDĂź ZVSDUFLH 2VREL-­ VW\ L HPRFMRQDOQ\ ZÄ…WHN ]DNRÄ”F]R-­ Q\ VWZLHUG]HQLHP L GODWHJR P\ÄžOÄŠ ÄŞH ZDUWR QLH W\ONR SR]QDĂź DOH WDNÄŞH Z SUDNW\FH VWRVRZDĂź VLÄŠ GR D SU]H-­ SLVyZ UXFKX GURJRZHJR L ]DFKRZD-­ QLD ]GURZHJR UR]VÄ…GNX MHÄžOL FKRG]L R SUÄŠGNRĞß E ]DVDG EH]SLHF]QHM L KLJLHQLF]QHM SUDF\ F ]DVDG EH]-­ SLHF]QHJR Z\SRF]\QNX QDG EOLÄŞHM QDP QLH]QDQ\P MH]LRUHP , WX PR-­ ÄŞHP\ SU]HMĞß GR VHGQD U]HF]\

Marta Wnukowicz

W związku z tym, powinniśmy się zastanowić, jakimi środkami wizualnymi dysponujemy. Moşemy wykorzystywać wszelkiego rodzaju tablice, np. magnetyczne, papierowe, równieş multimedialne, rzutniki do folii, wizualizery, a takşe komputer z oprogramowaniem. Bardzo popularnym, często wykorzystywanym środkiem są programy komputerowe do tworzenia prezentacji multimedialnych, czy to Microsoft PowerPoint, Keynote, Impression, czy zdobywające sobie rzesze zwolenników Prezi. Najczęściej podczas wystąpienia wspieramy się właśnie prezentacją multimedialną. Jest to świetny środek, ale şeby pomógł osiągnąć nam zadawalający efekt naleşy go umiejętnie wykorzystać. Nie wystarczy umieć posługiwać się programem, naleşy jeszcze wiedzieć, jakie obiekty i w jaki sposób umieszczać na slajdach, aby prezentacja była uzupełnieniem naszej prelekcji, a nie przeszkodą rozpraszającą uwagę słuchaczy.

-DN EH]EĂĄÄŠGQLH ]DSODQRZDĂź VODMG\" Przede wszystkim, zanim uruchomimy program prezentacyjny, powinniĹ›my wziąć kartkÄ™, oĹ‚Ăłwek i zaplanować caĹ‚Ä… prezentacjÄ™ – zastanowić siÄ™, jakie zagadnienia i w jakiej kolejnoĹ›ci bÄ™dziemy poruszać – stworzyć plan wystÄ…pienia. NastÄ™pnie, ktĂłre informacje sÄ… najwaĹźniejsze – trzeba bÄ™dzie je w jakiĹ› sposĂłb wyeksponować, podkreĹ›lić – zastanawiamy siÄ™, jak to zrobić. Nancy Duarte2 proponuje, Ĺźeby sprĂłbować zilustrować i naszkicować wĹ‚asny pomysĹ‚, rozrysować go na oddzielnych, ale powiÄ…zanych logicznie kartach i dopiero później przystÄ…pić do uzupeĹ‚niania slajdĂłw. Dyrektor generalny firmy Duarte Design zajmujÄ…cej siÄ™ tworzeniem prezentacji dla najpopularniejszych marek Ĺ›wiatowych i wielu uznanych mĂłwcĂłw, na podstawie G. Reynolds „Zen prezentacje. PomysĹ‚y i projektyâ€?, wyd. Helion, Gliwice 2010.

2

*UXG]LHÄ”

29


Pamiętajmy, şe jeśli podczas wystąpienia posiłkujemy się slajdami zawierającymi głównie tekst, to informacje przekazywane w takiej formie nie są dobrze przyswajane. Człowiek zdecydowanie lepiej identyfikuje i zapamiętuje obrazy niş wiadomości tekstowe. Ponadto, jeśli umieścimy na slajdach tekst i nawet ozdobimy go małymi zdjęciami, tylko rozproszymy uwagę słuchacza, który nie będzie wiedział na czym ją skupić – czy na słuchaniu nas, czy na czytaniu informacji ze slajdów. Dlatego do przekazywania wiedzy powinniśmy za wszelką cenę uşywać obrazu.

3URMHNWRZDQLH VODMGyZ Zastanawiając się, w jaki sposób rozmieszczać obiekty na planszach, musimy brać pod uwagę to, w jaki sposób człowiek obserwuje pokazywane slajdy. A zaleşy to od kultury, w której şyje. Zakładam, şe przygotowujemy plansze dla słuchaczy, którzy czytają od strony lewej do prawej – podobnie będzie z obserwacją plansz. Pierwszy rzut oka na planszę jest trochę ponişej lewego górnego rogu planszy, następnie przenosimy wzrok do jej lewego górnego rogu i wiedziemy wzrokiem dookoła, aş ponownie wzrok znajdzie się w lewym górnym rogu planszy. Następnie oglądamy planszę wodząc wzrokiem w taki sposób, jak czytamy tekst – od lewej do prawej strony planszy i kończymy w prawym dolnym rogu. Sposób obserwacji plansz zamieszczamy na ponişszych dwóch ilustracjach.

:VND]yZND :LHG]D WD VNĂĄDQLD ZLHOH ÂżUP GR ]D-­ PLHV]F]DQLD Z OHZHM JyUQHM F]ÄŠÄžFL VODMGX VZRMHJR ]QDNX ÂżUPRZHJR Âą ORJD =DQLP ]URELV] FRÄž WDNLHJR ]DVWDQyZ VLÄŠ F]\ MHVW WR SRWU]HE-­ QH &]\ UR]PDZLDMÄ…F ] NLPÄž SU]HG-­ VWDZLDV] PX VLÄŠ Z FR WU]HFLP ]GD-­ QLX" -HÄžOL QLH WR GODF]HJR NDÄŞG\

30

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Kolejną istotną informacją jest czas, jaki człowiek poświęca na obserwację poszczególnych części planszy – w miejscu, na którym najdłuşej zatrzymuje wzrok, wskazane jest zamieścić najistotniejszy przekaz. Okazuje się, şe człowiek najdłuşej, bo aş 40 proc. czasu obserwacji całej planszy, poświęca jej lewej górnej części. Rozkład czasu pokazuje ponişszy rysunek.

VODMG PD SU]HGVWDZLDĂź FLHELH WZR-­ MÄ… ÂżUPÄŠ OXE RUJDQL]DFMÄŠ NWyUÄ… UH-­ SUH]HQWXMHV]" 7ÄŠ F]ĊĞß VODMGX ZDU-­ WR Z\NRU]\VWDĂź QD WUHĞß PHU\WR-­ U\F]QÄ… -HÄžOL WZRMD SUH]HQWDFMD EÄŠ-­ G]LH FLHNDZD L ]DSDGQLH OXG]LRP Z SDPLÄŠĂź ]DSHZQH EÄŠGÄ… UyZQLHÄŞ SDPLÄŠWDĂź FLHELH MDN L ÂżUPÄŠ 'ODWHJR RJUDQLF] HNVSORDWRZDQLH ]QDNyZ

ÂżUPRZ\FK ORJD SURMHNWyZ ]QDF]-­ ND WZRMHM V]NRĂĄ\ VZRMHJR LPLHQLD L QD]ZLVND MDN UyZQLHÄŞ GDQ\FK WHOH-­ DGUHVRZ\FK GR VODMGX SRF]Ä…WNRZH-­ JR HZHQWXDOQLH NRÄ”FRZHJR 6WDUDM VLÄŠ UyZQLHÄŞ QLH SRGDZDĂź ZV]\VWNLFK W\FK LQIRUPDFML MHGQRF]HÄžQLH =D-­ VWDQyZ VLÄŠ NWyUH PRJÄ… E\Ăź LVWRW-­ QH GOD VĂĄXFKDF]\ L ]DPLHĞß W\ONR WH


Bardzo często decydujemy się na wykorzystanie prezentacji multimedialnej i przygotowujemy ją w programie prezentacyjnym. Jest to świetne narzędzie, ma wbudowanych szereg szablonów, które usprawnią pracę i ułatwią przygotowanie wystąpienia, pod warunkiem, şe nie będziemy bezkrytycznie z nich korzystać. Początkującemu prelegentowi pomogą w zachowaniu jednolitej formy, harmonii i przejrzystości prezentacji. Jednak większość szablonów trzeba zmodyfikować, bowiem bardzo często nie odpowiadają zasadom technik prezentacji. Zasady te mają za zadanie ułatwienie odbioru, a przez to zwiększenie stopnia przyswojenia wiedzy przez słuchacza, mają teş pomóc prelegentowi w poprowadzeniu wykładu. W dalszej części znajdziemy szereg rad i wskazówek, jak przygotować prezentację, np. jakie obiekty moşemy na planszach zamieszczać, jakich nie powinniśmy stosować, co naleşy zrobić, aby zainteresować tematem słuchaczy i şeby zapamiętali jak najwięcej informacji. ŝeby slajdy, które wykorzystujemy, wspierały naszą opowieść, a nie były nudnymi slajdodokumentami. Co zamieszczać na slajdach, a czego się wystrzegać?

:VND]yZND 7HNVW GHÂżQLFML QDMSURÄžFLHM MHVW SR SURVWX ZSLVDĂź QD VODM-­ G]LH :DUWR VLÄŠ MHGQDN ]DVWDQRZLĂź Z MDNL VSRVyE MHM ]D-­ VDGÄŠ SU]HND]DĂź Z IRUPLH REUD]RZHM 1S RSRZLHG]LHĂź F]\P MHVW FHQWUDOD WHOHNRPXQLNDF\MQD UyZQRF]HÄžQLH SR-­ ND]XMÄ…F MHM G]LDĂĄDQLH SRSU]H] DQLPDFMÄŠ JUDÂżNL

Zapis definicji

Przedstawienie działania z zawartą definicją

7HNVW FLąJå\  L OLVWD SXQNWRZD Tekstu ciągłego nie naleşy wpisywać na planszach. Nie ma takiej moşliwości, şeby publiczność równocześnie czytała, co jest na ekranie i słuchała wystąpienia. Jeşeli na slajdach znajduje się tekst ciągły, prelegent jest zupełnie zbędny, moşe rozdać dokument z wpisanym tekstem i pójść do domu. Jedynym wyjątkiem, kiedy moşemy zamieścić niewielki fragment tekstu ciągłego są cytaty a takşe fragmenty – frazy, które chcemy przeanalizować z publicznością słowo po słowie, np. definicje. Jednak powinniśmy unikać ich zawsze, kiedy to moşliwe.

Zamiast zapisania definicji, przekaş te same treści wykorzystując grafikę i animację – opowiedz, co mieści się w centrali, jak działa i jakie jest jej zadanie.

Ludzie przyswajają niewielką porcję informacji na raz. Im mniej tekstu wpiszemy na slajdach, tym lepiej. Jeśli juş w ogóle zamieszczamy jakiś tekst, to niech to będzie krótkie hasło, równowaşnik zdania lub zdanie pojedyncze dodatkowo wzmocnione elementem graficznym. Pamiętajmy, şe to grafika najlepiej przemawia i w największym stopniu jest źródłem przekazu wiedzy.

Na podstawie slajdu Garrego Reynolds’a „Zen prezentacje. Pomysły i projekty�, wyd. Helion, Gliwice 2010 Śródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office *UXG]LHĔ

31


Początkujący prelegenci mogą niekiedy posiłkować się tekstem ujętym w liście punktowej. Powinno się w niej znaleźć tyle słów, żeby prelegent czuł się swobodnie podczas wystąpienia. Należy jednak bezwzględnie pamiętać o zasadzie, że treść punktów powinna tylko wspomagać pamięć. Jeśli na slajdzie będzie zbyt dużo słów, to publiczność przeczyta je szybciej niż prelegent zdąży o nich opowiedzieć, stanie się on zbędny. Nie zapominajmy o grafice – powinny to być duże, wyraźne i dobre jakościowo obrazy, np. zdjęcia.

Według Nancy Duarte należy chronić publiczność przed listami punktowanymi, a jeśli koniecznie musimy je pokazać, powinniśmy robić to sporadycznie, przestrzegając konkretnych zasad: y piszemy punkty listy tak, jakby to były nagłówki gazetowe – możliwie treściwe, zachowujące wspólną strukturę i jedność czasu (powinny np. zaczynać się od tej samej części mowy - czasownika, rzeczownika, przymiotnika, itp., jeśli pierwszy punkt jest równoważnikiem zdania, to kolejne punkty też powinny być równoważnikiem zdania), y unikamy podpunktów, y jeśli pierwszy punkt zaczynamy wielką literą, to każdy kolejny tak samo (na wszystkich planszach), y wyrazy pisane tylko wielkimi literami (wersaliki) stosujemy sporadycznie – tylko

32

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

dla podkreślenia ważnej myśli (choć istnieje też szereg innych sposobów uwypuklenia istotnych informacji – chociażby zmiana koloru ważnego wyrazu czy jego pogrubienie). Tekst zapisany wielkimi literami przez sporą część osób odbierany jest jak krzyk w trakcie rozmowy i powoduje dyskomfort, y na końcu punktu raczej nie powinniśmy stawiać kropki, nawet jeśli jest to koniec zdania. Należy kierować się zasadą przejrzystości i prostoty, unikania zbędnych form. Jeśli jednak zdecydujemy się postawić kropkę na końcu punktu, to bądźmy konsekwentni – stawiajmy ją na końcu każdego punktu, na wszystkich planszach. Dla poczatkującego prelegenta ważne jest też, aby umieścić na slajdzie tytuł – zdecydowanie ułatwi to zachowanie logicznej struktury wystąpienia, łagodne przejście do omówienia wyświetlanego właśnie zagadnienia. Prelegent musi tylko pamiętać, aby nie czytać tytułów slajdów. Żeby tytuł pomagał prelegentowi (a nie przeszkadzał) w zachowaniu spójnej logicznie wypowiedzi – nie należy dodawać do niego efektów animacji. Projektując plansze musimy kierować się zasadą konsekwencji i spójności. Cały czas powinna nam też przyświecać idea przekazania istotnych informacji w sposób przystępny i interesujący – nie możemy zanudzić publiczności.

3RGVXPRZXMąF y powinniśmy formułować myśli w sposób przejrzysty, starając się uchwycić główne wątki w prezentowanej treści, y główne myśli należy zapisać w sposób zwięzły i prosty: jako hasła, równoważniki zdań lub zdania pojedyncze, nigdy w formie tekstu ciągłego (możemy ewentual-

nie zamieścić je w liście punktowej, ale musimy pamiętać o tym, żeby zachować konsekwencje w zapisie, tzn. jeśli zdania, to w każdym z punktów na planszy, jeśli równoważniki zdań – podobnie. Nie mieszajmy form), y unikajmy podpunktów, y ograniczmy stosowanie list punktowych, starajmy się operować obrazem, który ma dużą siłę skojarzeniową. Stosując się do powyższych rad powinniśmy uzyskać oczekiwany efekt – zadowoloną publiczność.

&]FLRQNL Podstawowym zadaniem tekstu jest przekaz konkretnych informacji. Właściwie wybrany krój czcionki, jej rozmiar i kolor mają znaczący wpływ na odbiór przekazu i powinny go wzmacniać. Słuchacze nie mogą mieć kłopotu z odczytaniem tekstu, dlatego czcionka nie może być zbyt ozdobna. To, co zapiszemy na slajdach, powinno być szybko i łatwo odczytane. Powinniśmy uzyskać taki efekt, jak np. w przypadku znaków drogowych – muszą być tak zaprojektowane, by jeden rzut oka nie pozostawiał wątpliwości, co oznaczają. Istnieją dwa kroje pisma: y szeryfowy – krój czcionki, na którą składają się różnej grubości linie, litera ma tzw. szeryfy (niewielkie daszki wieńczące każdą linię litery), np. Times New Roman, y bezszeryfowy – krój czcionki pozbawiony szeryfów, na którą składają się z reguły linie tej samej grubości, np. Tahoma. Uznaje się, że czcionki szeryfowe powinno się stosować do pisania długich tekstów, wielowierszowych. Dzięki szeryfom oko może wodzić wzdłuż linijki ścieśnionego tekstu, przez co litery składają się we wspólny ciąg. Szeryfy przy literach mają różną grubość, dlatego oko szybciej zauważy różnicę między nimi i natychmiast skojarzymy, jaką widzimy literę. Szeryf prowadzi oko od znaku do znaku, od wyrazu do wyrazu – ułatwia i przyśpiesza czytanie tekstu z bliskiej odległości. Z kolei czcionki bezszeryfowe są doskonale widoczne z większej odległości, a także na ekranach komputerów, ponieważ nie


mają zdobień i cienkich linii. Litery takich krojów są większe i grubsze. Krojów bezszeryfowych uşywa się takşe często w ksiąşkach dla dzieci ze względu na prostotę kroju. Czcionki bezszeryfowe są stosowane głównie na bilbordach reklamowych i znakach informacyjnych – są wyraźniejsze i przez to lepiej widoczne z daleka. Dlatego polecane jest stosowanie tego kroju na planszach podczas prezentacji.

3U]\NĂĄDG\ F]FLRQHN

Czcionka  szeryfowa

Times  New  Roman Traditional Arabic Cambria

WedĹ‚ug Garrego Reynoldsa, sÄ… czcionki szeryfowe, ktĂłre nadajÄ… siÄ™ do wpisania tekstu na slajdzie, np. Rockwell, Baskerville, Garamond – litery powinny być tylko odpowiednio duĹźe. MaĹ‚o doĹ›wiadczonym prelegentom sugerujemy nie stosowanie czcionek szeryfowych. NaleĹźy rĂłwnieĹź pamiÄ™tać, aby na slajdach nie mieszać wielu krojĂłw pisma. Powinny one naleĹźeć do jednej rodziny, np. Arial Black, Arial  Narrow, Arial, Arial Rounded. UĹ‚atwi to zachowanie harmonijnego wyglÄ…du prezentacji.

:VND]yZND 5RG]LQÄŠ F]FLRQHN WZRU]\ GXÄŞD OLF]-­ ED F]FLRQHN MHGQHJR NURMX NWyUH UyÄŞQLÄ… VLÄŠ RG VLHELH QS UR]PLDUHP JUXERÄžFLÄ… OLQLL NXUV\ZÄ… OXE MHM EUD-­ NLHP OLWHU\ EDUG]LHM ÄžFLHÄžQLRQH OXE PQLHM

&]FLRQND EH]V]HU\IRZD

7DKRPD Arial Calibri DecydujÄ…c siÄ™ na konkretnÄ… czcionkÄ™ powinniĹ›my sprawdzić, czy moĹźliwe jest poprawne wyĹ›wietlanie polskich znakĂłw diakrytycznych, takich jak: Ä…Ä™źşÄ‡Ĺ›ĂłĹ‚Ĺ„. Okropnie wyglÄ…da wyraz napisany dwoma rodzajami czcionek, np. tekst napisa-

Q\ F]FLRQN Z NWyUHM QLH Z\ZLHWODM VL SRSUDZQLH SROVNLH ]QDNL GLDNU\W\F]QH

Dla zaznaczenia kolejnych stopni hierarchii tekstu (nagĹ‚Ăłwek, punkty) powinniĹ›my stosować róşne wielkoĹ›ci czcionki. Czcionka wielkoĹ›ci 12 punktĂłw jest dobrze widoczna z bliska i stosujemy jÄ… w dokumentach. Na slajdach, na ktĂłre patrzymy z wiÄ™kszej odlegĹ‚oĹ›ci, jest jednak nieczytelna i nie powinna być uĹźywana. PrzygotowujÄ…c wykĹ‚ad powinniĹ›my pamiÄ™tać o osobach siedzÄ…cych w ostatnim rzÄ™dzie, aby nie tylko nas sĹ‚yszeli, ale takĹźe mogli odczytać treĹ›ci zamieszczone na wspomagajÄ…cych nasz przekaz planszach.

7åR L RELHNW\ JUD¿F]QH  Grafika, którą zamieszczamy na slajdach nie powinna być tylko ozdobnikiem – ma być silnym przekazem informacji. Dlatego naleşy dobrze zastanowić się nad jej wyborem i sposobem umieszczenia na planszy. Dotyczy to równieş tła prezentacji.

7ĂĄR SODQV] TĹ‚o jest noĹ›nikiem, na ktĂłrym umieszczamy elementy wizualne. PowinniĹ›my zadbać, aby stanowiĹ‚o z nimi jednÄ… spĂłjnÄ… caĹ‚ość. Wszystkie elementy naleĹźy utrzymać w jednym stylu, zachować konsekwencjÄ™ w ich doborze. OczywiĹ›cie w celu wywoĹ‚ania zmiany nastroju (podniesienia krzywej uwagi publicznoĹ›ci) moĹźemy zdecydować siÄ™ na zĹ‚amanie tej spĂłjnoĹ›ci. WprowadzajÄ…c element róşniÄ…cy siÄ™ od caĹ‚oĹ›ci projektu sprawimy, Ĺźe informacje w ten sposĂłb wyróşnione zostanÄ… zapamiÄ™tane. Takiego zabiegu nie naleĹźy jednak naduĹźywać. TĹ‚o nie powinno odciÄ…gać uwagi od elementĂłw pierwszego planu. Powinno być proste i pozbawione Ĺ‚atwo wpadajÄ…cych w oko róşnic wizualnych. JeĹźeli tĹ‚em bÄ™dzie zdjÄ™cie zawierajÄ…ce duşą liczbÄ™ szczegółów, nie uda siÄ™ wyróşnić istotnych informacji (elementĂłw pierwszego planu), stworzymy wraĹźenie baĹ‚aganu, ktĂłre moĹźe wywoĹ‚ać przemÄ™czenie wzroku oglÄ…dajÄ…cego. JeĹźeli podczas wystÄ…pienia korzystamy z prezentacji multimedialnej, musimy pamiÄ™tać o tym, Ĺźe kolory przybierajÄ… zupeĹ‚nie inny odcieĹ„, jeĹ›li sÄ… wyĹ›wietlane za pomocÄ… rzutnika. Inaczej wyglÄ…dajÄ… kolory prezentacji na ekranie komputera, a inaczej na ekranie w sali wykĹ‚adowej. W tym przypadku, rĂłwnie waĹźne jest oĹ›wietlenie pomieszczenia, w ktĂłrym prowadzimy wykĹ‚ad. Istnieje ogĂłlna zasada, ktĂłra mĂłwi, Ĺźe jeĹ›li prowadzimy wystÄ™p w sĹ‚abo oĹ›wietlonej sali, to moĹźemy pozwolić sobie na ciemniejsze kolory prezentacji, staramy siÄ™ nie dawać silnych kontrastĂłw – jasne kolory przy takim oĹ›wietleniu stajÄ… siÄ™ jeszcze jaĹ›niejsze. W skrajnym przypadku publiczność nie bÄ™dzie mogĹ‚a patrzeć na slajdy ze wzglÄ™du na oĹ›lepiajÄ…ce Ĺ›wiatĹ‚o. *UXG]LHÄ”

33


:VND]yZND :LÄŠNV]RĞß GRVWÄŠSQ\FK SURMHNWRUyZ G\VSRQXMH QD W\OH VLOQ\P ÄžZLDWĂĄHP ÄŞH REUD] ] QLFK SRFKRG]Ä…F\ MHVW F]\-­ WHOQ\ QDZHW Z GREU]H RÄžZLHWORQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK : WDNLFK SU]\SDGNDFK XQLNDMP\ PRFQHJR SU]\JDV]DQLD ÄžZLDWĂĄD ']LÄŠNL SR]RVWDZLHQLX ZĂĄÄ…F]RQ\FK ÄžZLDWHĂĄ QDM-­ ZDÄŞQLHMV]\ HOHPHQW Z\VWÄ…SLHQLD Âą SUHOHJHQW Âą WDNÄŞH EÄŠ-­ G]LH GREU]H ZLGRF]Q\ W mocno zaciemnionej sali (w ktĂłrej nie ma moĹźliwoĹ›ci przygaszenia Ĺ›wiatĹ‚a) biaĹ‚e tĹ‚o slajdĂłw jest praktycznie niedopuszczalne, poniewaĹź taka prezentacja oĹ›lepia publiczność. Dotyczy to takĹźe zdjęć prezentowanych na biaĹ‚ym tle. W jasno oĹ›wietlonej sali moĹźemy sobie pozwolić nawet na bardzo jasne tĹ‚o. BiaĹ‚e tĹ‚o slajdu jest pomocne przy prezentacji zdjęć umieszczonych na biaĹ‚ym tle – dziÄ™ki takiemu zabiegowi nie bÄ™dziemy musieli usuwać tĹ‚a zdjÄ™cia. Programy prezentacyjne pozwalajÄ… wprawdzie na ustawienie przezroczystoĹ›ci wybranego koloru lub pozbycie siÄ™ tĹ‚a zdjÄ™cia, ale czÄ™sto efekt jest mierny (w takiej sytuacji naleĹźy dokonać obrĂłbki zdjęć w profesjonalnym programie graficznym). JeĹ›li w takiej sytuacji moĹźemy zastosować biaĹ‚e tĹ‚o –zrĂłbmy to (ale nie czÄ™sto, Ĺźeby nie zakĹ‚Ăłcić spĂłjnoĹ›ci prezentacji).

y Zdjęcie ślimaków na białym tle

y Ustawienie efektu przezroczystości w programie prezentacyjnym (w przypadku tego zdjęcia uzyskany efekt jest zadowalający)

34

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y Niekiedy ustawienie efektu przezroczystości przynosi opłakane rezultaty...

y ...innym razem usuniÄ™cie tĹ‚a zdjÄ™cia moĹźe go pozbawić niektĂłrych fragmentĂłw (tu zginęły dwa Ĺ›limaki, a maleĹ„stwo zostaĹ‚o pozbawione „róşkĂłwâ€?)

y Ustawienie białego tła dla wybranego slajdu prezentacji


Tłem slajdu może być zdjęcie, ale tylko wtedy, gdy nie zdominuje elementów pierwszego planu i będzie podkreślało przekaz informacji.

Kolor tła nie może być zbyt jaskrawy – taka prezentacja jest męcząca w odbiorze.

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office Jeśli chcemy umieścić tekst na zdjęciu, to warto zastosować efekt znaku wodnego lub przyciemnienia. Bez tych zabiegów tekst może być nieczytelny.

y Jaskrawe kolory nie pozwalają na dłuższe spoglądanie na slajd, nie są też zbyt estetyczne Wybierając tło do slajdów należy pamiętać: y o konsekwencji – na wszystkich slajdach tło powinno być takie samo, chyba że celowo chcemy złamać konwencję (np. chcemy wywołać efekt zaskoczenia publiczności, czy dobrać tło slajdu do tła umieszczonej na nim grafiki), y o oświetleniu sali – jeżeli nie jest określone, gdy przygotowujemy pokaz, zastosujmy bardziej bezpieczną, uniwersalną kolorystykę (przyciemnione, pastelowe tło oraz kontrasty, które nie rażą),

y Tekst jest nieczytelny

y Dzięki zastosowaniu przyciemnienia tekst stał się bardziej czytelny

y o rozważnym korzystaniu z białego tła może być stosowane w wyjątkowych okolicznościach. Powinniśmy być pewni, że prezentacja będzie się odbywała w jasno oświetlonym pomieszczeniu, y jeśli tło zdjęcia jest białe, zamiast ustawiać jego przezroczystość, można czasem wybrać białe tło dla tego konkretnego slajdu, y że zdjęcie może być tłem slajdu tylko wtedy, kiedy tematycznie podkreśla (a nie zakłóca) przekaz slajdu, *UXG]LHĔ

35


y że zbyt jaskrawe kolory nie dodają estetyki ani nie zwiększają czytelności slajdu, poza tym nie pozwalają dłużej spoglądać na ekran. Pamiętajmy, że kolor tła slajdu jest ważny, ale ważniejsza jest czytelność planszy. Decyduje o niej zachowanie odpowiednio dużego kontrastu między pierwszym planem a elementami tła. To odpowiednio ustawiony kontrast (nie może razić) pozwala utrzymać uwagę widza.

y Starajmy się wprowadzać jak najmniej tekstu (można go pominąć), a dużo grafiki

=GMĊFLD Jeden obraz zastępuje tysiące słów – żeby jednak tak się stało (żeby obraz poruszał emocje słuchaczy i wspierał przekaz dostarczając ważne informacje) musi być zastosowany w sposób przemyślany i umiejętny. Przede wszystkim powinien być czytelny, nie zniekształcony i odpowiadający przekazywanej treści.

3RGVWDZRZH ]DVDG\ GRW\F]ąFH XPLHV]F]DQLD ]GMĊü Z SUH]HQWDFML y Zdjęcie powinno być duże, czytelne z daleka

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office Zamieszczając zdjęcia powinniśmy zwrócić uwagę na ich jakość oraz na wielkość pliku. Zdjęcia muszą być wyraźne. Należy uważać, czy powiększając zdjęcie nie uzyskamy efektu rozmazania – jest niedopuszczalny. Poza tym, jeśli zdjęcie nie jest wyraźne, słuchacze odbierają je jako brak zaangażowania ze strony prelegenta. Z takiego zdjęcia należy zrezygnować.

y Zdjęcie może być tłem, ale nie każde – wpisany tekst musi być czytelny

y Zdjęcie powiększone nadmiernie – efekt rozmycia Jeżeli sami wykonujemy zdjęcia lub skanujemy grafikę, najczęściej uzyskujemy pliki dużych rozmiarów. Umieszczenie dużej liczby takich zdjęć w prezentacji może skutkować dłuższym otwieraniem pliku prezentacji, a nawet kłopotami z uruchomieniem poka-

36

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH


zu slajdów, czy animacji na slajdzie. Moşna sobie z tym poradzić bez fachowej wiedzy dotyczącej zmiany wielkości plików graficznych. Wystarczy w programie prezentacyjnym zaznaczyć jeden obraz i wybrać jedną opcję, aby wszystkie wstawione na slajdach pliki graficzne miały zmniejszoną wielkość (nie stracą przy tym prawie wcale na jakości). To opcja kompresji obrazów. O tym, jak jej dokonać krok po kroku, napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

y umieszczania zdjęć w przypadkowym miejscu, co wywołuje wraşenie niestaranności,

y wypełniania zdjęciem prawie całego slajdu (wystające tło odciąga uwagę od zdjęcia i nienajlepiej świadczy o autorze prezentacji, który nie umieścił go jako tła slajdu),

y W programie Microsoft PowerPoint 2010 opcja Kompresuj obrazy pokazuje się po zaznaczeniu zdjęcia na karcie Narzędzia Obrazów w części Dopasowanie

:VND]yZND 1DOHÄŞ\ ]DSLVDĂź RU\JLQDOQÄ… ZHUVMÄŠ SOLNX JUDÂżF]QHJR SR-­ QLHZDÄŞ SR NRPSUHVML JUDÂżNL Z SURJUDPLH SUH]HQWDF\M-­ Q\P QLH EÄŠG]LH PRÄŞOLZRÄžFL SRZURWX GR RU\JLQDOQHM ZHU-­ VML SOLNX 8ZDJD WD GRW\F]\ QLH W\ONR NRPSUHVML REUD]X DOH UyZQLHÄŞ ZV]HONLFK LQQ\FK RSHUDFML MDNLFK GRNRQXMH-­ P\ QD SOLNX JUDÂżF]Q\P QS SU]\FLÄŠFLD IUDJPHQWX ]GMÄŠ-­ FLD 0RG\ÂżNXMHP\ ]DZV]H NRSLH SOLNyZ JUDÂżF]Q\FK ]D-­ FKRZXMÄ…F RU\JLQDĂĄ\ 8PLHV]F]DMÄ…F ]GMÄŠFLD QD SODQV]DFK SRZLQQLÄžP\ VLÄŠ Z\VWU]HJDĂź EĂĄÄŠGyZ

y korzystania z rozmazanych zdjęć, które często powstają przez powiększenie obrazu o niskiej rozdzielczości,

y prezentowania zbyt małych zdjęć – są niewidoczne z daleka i mają małą siłę przekazu informacji; duşa liczba zdjęć na jednym slajdzie wprowadza wraşenie bałaganu,

*UXG]LHÄ”

37


y publikacji próbek pobranych ze strony internetowej, gdy na zdjęciu znajduje się znak wodny,

y wykorzystywania zbyt powszechnie stosowanych przez prelegentów rysunków ClipArt – lepszym rozwiązaniem jest korzystanie ze zdjęć, Źródło: www.istockphoto.com, nr zdjęcia : stock-photo-394657-silhouettes-of-business-people y zniekształceń, niezachowania proporcji podczas powiększania lub zmniejszania zdjęć (obiekty na zdjęciach są nienaturalne, czasem wręcz karykaturalne),

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office y kafelkowania, czyli wypełniania tła slajdu zwielokrotnioną kopią jednego zdjęcia (umieszczone obok siebie zdjęcia powodują, że obraz staje się nieczytelny),

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office y wykorzystywania ilustracji z galerii ClipArt – rysunki warto wykonywać samodzielnie,

38

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

y publikowania zdjęć niezwiązanych z tematem wystąpienia lub mocno wyeksploatowanych symboli,

Źródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office


y prezentowania tekstu na tle zdjęcia, co powoduje, że staje się nieczytelny.

Zdarza się, że potrzebujemy tylko fragmentu zdjęcia – kadru, który, według nas, ma największą siłę przekazu informacji. Możemy przyciąć zdjęcie w prostym programie do edycji, albo w samym programie prezentacyjnym, korzystając z narzędzia do przycinania. Jeżeli pierwotny plik miał dużą rozdzielczość i sporo ważył, to przycięcie zdjęcia sytuacji nie poprawi. Pamiętajmy o dostosowaniu rozdzielczości zdjęcia i wielkości pliku do wymogów pokazu. O przycinaniu zdjęć i modyfikowaniu ich rozdzielczość napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12 blog.pl.

y Uzyskany efekt po przycięciu

Nie używajmy grafiki w celach ozdobnych. Informacje poparte zdjęciami przestają być abstrakcyjne, a stają się bardziej zrozumiałe i szybciej zapamiętane, gdyż wywołują w słuchaczu konkretne emocje. Warto jest wykonywać zdjęcia samodzielnie (chociażby za pomocą telefonu komórkowego). Będziemy mieli mniej kłopotów z zachowaniem praw autorskich, niż w przypadku korzystania z grafiki pobranej z internetu, zeskanowanej z książek czy czasopism. Pamiętajmy jednak o tym, żeby zdjęcie, które zrobimy, było wyraźne i czytelne, ponieważ jakość grafiki w prezentacji jest ważna. Zawsze zachowujmy oryginały zdjęć.

5\VXQNL L LOXVWUDFMH Niekiedy warto bezpośrednio podczas wykładu, coś narysować na ekranie objaśniając równocześnie. Co narysować? I po co?

y Pierwowzór zdjęcia

y Zaznaczony, wybrany fragment z całości – przycinanie

W bibliotece ClipArt znajdziemy wiele ilustracji. Możemy z nich bezpiecznie korzystać nie martwiąc się o prawa autorskie. Jednak z tych samych powodów wielu prelegentów wykorzystuje je do przygotowania slajdów. Dlatego wiele z nich dawno już się opatrzyło. Jeśli chcemy być oryginalni, warto sięgnąć do innych źródeł.

*UXG]LHĔ

39


)LOP\ L GĨZLÄŠNL WystÄ…pienie moĹźemy urozmaicić pokazem krĂłtkiego filmu (1-2 min). Wprowadza gwaĹ‚townÄ… zmianÄ™ nastroju, dziÄ™ki czemu przykuwa uwagÄ™ sĹ‚uchaczy. Powinien sprawiać wraĹźenie, Ĺźe jest częściÄ… prezentacji. Dlatego program prezentacyjny, z ktĂłrego korzystamy, powinien umoĹźliwiać odtwarzanie filmu z poziomu prezentacji.

PDWHULDĂĄyZ ZSDGD Z SRSĂĄRFK D SXEOLF]QRĞß VWDMH VLÄŠ FR-­ UD] EDUG]LHM QLHFLHUSOLZD :DUWR SU]HG SUH]HQWDFMÄ… RWZR-­ U]\Ăź ZV]\VWNLH QLH]EÄŠGQH IROGHU\ L SOLNL Âą ÄŞHE\ QLH WUD-­ FLĂź F]DVX QD LFK XUXFKDPLDQLH 0RÄŞH ]GDU]\Ăź VLÄŠ ÄŞH SRG-­ F]DV SUH]HQWDFML EÄŠG]LHP\ PXVLHOL SRND]DĂź SXOSLW QDV]HJR NRPSXWHUD 8VWDZP\ ZLÄŠF QD QLP QHXWUDOQÄ… WDSHWÄŠ SX-­ EOLF]QRÄžFL QLH LQWHUHVXMH MDN Z\JOÄ…GDMÄ… QS QDV]H G]LHFL Umieszczenie filmu w prezentacji umoĹźliwia zachowanie jej spĂłjnoĹ›ci: film pojawia siÄ™ na ekranie jako jeden z wielu elementĂłw graficznych. Taki zabieg powoduje, Ĺźe wykĹ‚ad przebiega bez zakĹ‚ĂłceĹ„ a film pojawia siÄ™ w stosownym momencie. Ponadto film moĹźe wzmocnić siĹ‚Ä™ przekazu tekstu zamieszczonego na slajdzie.

Śródło: Kadr z filmu zwierzęta.wmv z Biblioteki Windows 7

)LOP RGWZDU]DQ\ Z SURJUDPLH SUH]HQWDF\MQ\P W przypadku odtwarzania w oddzielnym programie, niezbędne jest wykonanie szeregu czynności poprzedzających wyświetlenie. Zanim to nastąpi, musimy: - odnaleźć plik na dysku (przy okazji pokaşemy zawartość naszego komputera słuchaczom), - uruchomić program (to zabiera czas a film początkowo wyświetla się w małym oknie), - włączyć wyświetlanie w trybie pełnoekranowym. Po wyświetleniu filmu musimy jeszcze: - zamknąć program, - powrócić do właściwego miejsca w prezentacji. Podczas tych czynności albo prowadzimy wykład, albo milkniemy – şadna z tych metod nie jest dobra. Opuszczenie pokazu slajdów (np. na czas prezentacji filmu) zawsze powoduje rozproszenie uwagi słuchaczy.

:VND]yZND :V]\VWNLH SOLNL ] NWyU\FK EÄŠG]LHP\ NRU]\VWDĂź SRGF]DV SUHOHNFML GREU]H MHVW XPLHÄžFLĂź Z MHGQ\P IROGHU]H ]DSL-­ VDQ\P QD SXOSLFLH ']LÄŠNL WHPX EÄŠG]LHP\ PLHOL GR QLFK V]\ENL GRVWÄŠS L QLH EÄŠG]LHP\ WUDFLĂź F]DVX QD V]XNDQLH LFK QD G\VNX NRPSXWHUD SUHOHJHQW JG\ QLH SRWUDÂż ]QDOHĨß

40

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 1DMOHSLHM MHVW MHÄžOL SRGF]DV Z\NĂĄDGX NRU]\VWDP\ ] ZĂĄD-­ VQHJR NRPSXWHUD 1LH PXVLP\ VLÄŠ ZWHG\ REDZLDĂź F]\ SUH]HQWDFMD NWyUÄ… SU]\JRWRZDOLÄžP\ ]RVWDQLH RGWZRU]RQD Z SUDZLGĂĄRZ\ VSRVyE 1DWRPLDVW MHÄžOL PXVLP\ NRU]\VWDĂź ]H VSU]ÄŠWX RUJDQL]DWRUyZ D Z SUH]HQWDFML FKFHP\ ]DPLH-­ ÄžFLĂź ÂżOP\ EÄ…GĨ GĨZLÄŠNL QDOHÄŞ\ XWZRU]\Ăź IROGHU Z NWy-­ U\P ]DPLHÄžFLP\ SOLNL ÂżOPRZH GĨZLÄŠNRZH L SOLN SUH]HQWD-­ FML 'RSLHUR ZWHG\ RWZLHUDP\ SOLN SUH]HQWDFML L ZVWDZLDP\ QD VODMG SOLN ÂżOPRZ\ 7DN SU]\JRWRZDQ\ IROGHU XPLHV]F]D-­ P\ QD G\VNX NRPSXWHUD ] NWyUHJR EÄŠG]LHP\ RGWZDU]DĂź SRND] =DELHJ WHQ SRZLQLHQ Z\VWDUF]\Ăź MHÄŞHOL G\VSRQXMH-­ P\ QDMQRZV]\PL ZHUVMDPL SURJUDPyZ SUH]HQWDF\MQ\FK =DZV]H MHGQDN EH] Z]JOÄŠGX QD ZV]\VWNR QDOHÄŞ\ VSUDZ-­ G]LĂź F]\ ÂżOP EÄŠG]LH VLÄŠ RGWZDU]DĂĄ Z SUH]HQWDFML -HÄŞH-­ OL QLH ZWHG\ PXVLP\ SRQRZQLH XPLHÄžFLĂź SOLN ÂżOPRZ\ QD VODMG]LH DOH MXÄŞ QD NRPSXWHU]H ] NWyUHJR EÄŠG]LHP\ NR-­ U]\VWDĂź ] SRGF]DV Z\NĂĄDGX Wykorzystanie tego Ĺ›rodka przekazu nie jest bardzo trudne. MoĹźna nakrÄ™cić wĹ‚asne filmy kamerÄ… internetowÄ… lub wbudowanÄ… w telefonie czy aparacie fotograficznym. Zamieszczenie filmu bezpoĹ›rednio w prezentacji teĹź nie wymaga specjalnych umiejÄ™tnoĹ›ci. W prezentacji moĹźemy rĂłwnieĹź zamieszczać dĹşwiÄ™ki, jednak naleĹźy pamiÄ™tać, Ĺźeby byĹ‚y adekwatne do prezentowanego tematu i odtwarzane w odpowiednim momencie. Podczas odtwarzania dĹşwiÄ™kĂłw prelegent powinien milczeć. MoĹźemy teĹź wstawić dĹşwiÄ™k jako podkĹ‚ad muzyczny. Zabieg ten stosujemy niezwykle rzadko, w uzasadnionych przypadkach. PamiÄ™tajmy przy tym, Ĺźe melancholijna, spokojna muzyka zbytnio wyciszy sĹ‚uchaczy, a zbyt gĹ‚oĹ›nia i energiczna bÄ™dzie przeszkadzaĹ‚a i rozpraszaĹ‚a uwagÄ™. Informacje o zamieszczaniu w prezentacji filmĂłw i dĹşwiÄ™kĂłw w róşnych programach wkrĂłtce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.


Dane  â€“  tabele,   Z\NUHV\ VFKHPDW\ Dane przedstawione podczas wystÄ…pienia uwiarygodniajÄ… jego treść. Musimy jednak dokĹ‚adnie przemyĹ›leć, ktĂłre dane chcemy pokazać, ktĂłre sÄ… najistotniejsze i jaki jest cel ich przedstawienia. PowinniĹ›my teĹź siÄ™ zastanowić, w jaki sposĂłb ukazać zaleĹźnoĹ›ci, Ĺźeby nie zanudzić publicznoĹ›ci, lecz w interesujÄ…cy sposĂłb wyjaĹ›nić zĹ‚oĹźoność zjawiska czy problemu. Niekiedy lepszym rozwiÄ…zaniem jest pokazanie na wykresie ogĂłlnej tendencji zmian, a nie danych szczegółowych. Musimy mieć rĂłwnieĹź na uwadze, w jakim pomieszczeniu bÄ™dziemy dane prezentować – jeĹ›li w duĹźej auli, przed wieloma sĹ‚uchaczami, to na pewno osoby siedzÄ…ce w dalszych rzÄ™dach nie bÄ™dÄ… widziaĹ‚y maĹ‚ych cyfr umieszczonych np. na wykresie. Niekiedy dobrym rozwiÄ…zaniem jest rozdanie publicznoĹ›ci (przed, po lub w trakcie – jeĹ›li publiczność nie jest zbyt liczna) wydrukowanych danych przedstawionych w tabelach. PrzedstawiajÄ…c dane na slajdach powinniĹ›my trzymać siÄ™ kilku zasad. Dane na wykresie zachowajÄ… bardziej rzeczywiste proporcje, jeĹ›li bÄ™dzie to wykres typu 2 D (pĹ‚aski) a nie 3 D (trĂłjwymiarowy). RĂłwnieĹź pĹ‚askie diagramy sÄ… bardziej czytelne niĹź trĂłjwymiarowe. Uczniom najczęściej podobajÄ… siÄ™ obiekty trĂłjwymiarowe, ale naleĹźy stawiać na czytelność, przejrzystość i rzetelność przekazu przed efektownoĹ›ciÄ….

y Przykład wykresu kołowego 3 D

y Przykład wykresu kołowego 2 D Priorytetem jest dobór odpowiedniego typu wykresu do typu przedstawianych danych.

7\S\ Z\NUHVyZ D GREyU GDQ\FK y Przykład wykresu kolumnowego 3 D

:\NUHV\ NRĂĄRZH IlustrujÄ… jednÄ… seriÄ™ danych, czyli udziaĹ‚y konkretnego parametru w caĹ‚oĹ›ci. NadajÄ… siÄ™ do wskazywania znaczÄ…cych róşnic w proporcjach. Pokazujemy maksymalnie osiem wycinkĂłw. Zbyt duĹźo udziaĹ‚Ăłw powoduje trudny odczyt danych – w takim przypadku lepiej zastosować wykres kolumnowy. Unikamy efektĂłw trĂłjwymiarowych, nie umieszczamy legendy, opisujemy wykres. Pierwszy wycinek powinien zaczynać siÄ™ na godzinie 12.

:\NUHV\ NROXPQRZH VĂĄXSNRZH

NadajÄ… siÄ™ do porĂłwnania wartoĹ›ci kilku serii danych. Warto wyróşnić najwaĹźniejszÄ… informacjÄ™. Nie wstawiamy legendy – jeĹ›li nie jest niezbÄ™dna. SÄ… dokĹ‚adniejsze od wykresĂłw koĹ‚owych. MoĹźemy na nich uwzglÄ™dnić wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ danych.

:\NUHV\ VNXPXORZDQH

y Przykład wykresu kolumnowego 2 D

Przedstawiają relacje między poszczególnymi elementami i całością porównując udziały kaşdej wartości w sumie dla wszystkich kategorii. *UXG]LHĔ

41


:\NUHV\ SXQNWRZH Pokazują zależności dwóch zmiennych, świetnie nadają się do przedstawienia funkcji liniowych i kwadratowych.

:\NUHV\ OLQLRZH

Najczęściej ukazują zmiany parametru w czasie, dobrze wskazują tendencje zmian. Zbyt duża liczba danych umieszczonych na wykresie powoduje szum informacyjny i nie prezentuje się dobrze. Według Garrego Reynolds’a wystarczy trzymać się trzech zasad, żeby uzyskać efekt prostoty i przejrzystości wykresu: y ograniczamy się –na wykresie umieszczamy tylko niezbędne dane, pokazujemy raczej tendencję lub nasz punkt widzenia, y usuwamy zbędne elementy – zastanawiamy się, jak słuchacze odczytają slajd i zostawiamy na nim tylko to, co konkretnie chcemy pokazać, y podkreślamy to, co istotne – np. poprzez wyróżnienie kontrastowym kolorem istotnej serii danych.

y Istotną informację możemy wyróżnić Niektórzy wykładowcy, w celu lepszego zapamiętania danych przez odbiorców poprzez skojarzenie, stosują tzw. wykresy obrazkowe (zamiast wypełnienia serii jednolitym kolorem stosują ilustracje). Czy osiągają zamierzony efekt? Garry Reynolds twierdzi, że ilustracje najczęściej fałszują faktyczne dane i zaburzają proporcje. Jego zdaniem nie ma potrzeby ozdabiania danych obrazkami. Patrząc na poniższe przykłady trudno nie przyznać mu racji.

y Czy informacja o liczbie uczniów w odniesieniu do każdej z klas jest potrzebna dla skuteczności prezentacji?

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

y Może wystarczy pokazać ogólną liczbę uczniów na przestrzeni lat?

42

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office 8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH


Do wykresów obrazkowych bardzo trudno dobrać obraz, który nie ulegnie zniekształceniu. Poza statycznym przedstawieniem danych na wykresie, warto dodać do serii animację. Może się pokazywać, gdy prelegent opowiada o konkretnym przypadku. Dobór typu wykresu zależy od danych, które chcemy przedstawić. Zawsze powinniśmy mieć na uwadze, żeby były czytelne. Jeśli wykresy pojawiają się na kilku slajdach, trzeba pamiętać, aby znajdowały się w tym samym miejscu slajdu – uchroni to przed efektem tzw. przeskakiwania danych. W prezentacjach korzystamy też z diagramów. Służą do prezentowania w formie graficznej zależności między informacjami. Porządkują je i systematyzują. Dobrze opisują relacje między częściami całości, interakcje zachodzące między nimi. Jeśli do poszczególnych elementów diagramu dodamy animację, będziemy mogli spójnie omówić wszystkie zależności. Pozwoli to słuchaczom śledzić tok naszego rozumowania. Diagram należy zmieścić na jednej planszy – tak, żeby tekst wpisany w poszczególne jego elementy był widoczny z daleka.

Gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie białka proste i złożone, diagram byłby bardzo rozbudowany, a treść nieczytelna. Należy się zastanowić, w jaki sposób zilustrować podział białek. Może na jednej planszy omówimy białka proste, a na drugiej złożone? W programach prezentacyjnych do wyboru jest wiele rodzajów diagramów ukazujących zależności sekwencyjne, hierarchiczne, zagnieżdżone, kierunkowe i inne.

$QLPDFMH WHNVWX L LQQ\FK RELHNWyZ Na slajdach zamieszczamy różne obiekty, najczęściej są to: y tekst – ujęty w ramy listy punktowej, y grafika – obrazy, wykresy, tabele, diagramy, itp. Dodajemy do nich animację – jej odpowiedni dobór jest bardzo istotny. Bardzo częstym błędem (popełnianym zwłaszcza przez uczniów, którzy nie zastanawiając się nad siłą przekazu animacji bawią się nią demonstrując umiejętności posługiwania się programem) jest stosowanie zasady: im więcej, tym lepiej. Prawie każdy początkujący użytkownik programu dodaje wiele różnych animacji, robiąc to w dobrej wierze. Skupia uwagę na czynności, a nie na celu. Oczywiście ma to swoje zalety, ponieważ poznanie możliwości programu jest istotne – pozwala na bardziej świadome wykorzystanie jego funkcji. Jednak w trakcie przygotowywania prezentacji do wystąpienia musimy dobrze przemyśleć, do którego obiektu, jaką i w jakim celu zastosować animację. Niekiedy lepiej z niej zrezygnować. Przede wszystkim musimy mieć na uwadze naturalny dla człowieka sposób obserwacji planszy. Elementy, które powinny kojarzyć się widzowi pozytywnie, należy wprowadzać na slajd z lewej strony – z lewej do prawej to naturalny (dla kultury zachodniej) kierunek czytania tekstu. Wodzenie wzrokiem w takim kierunku animacji jest prostsze. Jeśli będziemy wprowadzać elementy z prawej strony, wywołamy reakcję przeciwną – jest to niby drobiazg i niewielka niewygoda, ale widzowi będzie się z czasem kojarzyła negatywnie. Podobnie, jeśli chodzi o wprowadzanie obiektów z góry, czy z dołu slajdu. Widzowi łatwiej pozytywnie odebrać animację obiektu z góry w dół slajdu – jest to związane z przyciąganiem ziemskim (spada się bez problemów). Gorzej, jeśli musi obserwować wznoszenie się obiektu – skojarzenia są wtedy bardziej negatywne (wspinając się musimy wykonać wysiłek). Jeśli obiekty są wprowadzane na slajd po przekątnej, to obserwator ma mieszane uczucia – najbardziej pozytywnie odbierze ruch z lewej w dół – zgodny z kierunkiem czytania i przyciąganiem ziemskim, najtrudniej – z prawej w górę – nie dość, że niezgodny z kierunkiem czytania, to jeszcze trzeba wejść pod górę.

*UXG]LHĔ

43


,OXVWUDFMH SU]HGVWDZLDMÄ…FH RGG]LDĂĄ\ZDQLH G\QD-­ PLNL NDGUX QD ZLG]D QD SRGVWDZLH 1DQF\ 'XDUWH Ă„6ODM-­ G RORJLD´ +HOLRQ *OLZLFH V

y Kierunek z lewej w górę – zgodne z kierunkiem czytania, ale wbrew przyciąganiu Kierunek z prawej w dół – przeciwny do naturalnego kierunku czytania, ale zgodny z przyciąganiem ziemskim y Zgodnie z naturalnym kierunkiem czytania – najlepiej wprowadzać animację z lewej strony

Podczas dodawania animacji warto pamiętać o opisanych wyşej naturalnych skłonnościach człowieka do sposobu obserwacji – animacja zmusza do śledzenia ruchu obiektu. Powinniśmy zwrócić uwagę, şeby animowane obiekty wzajemnie się nie zasłaniały podczas animacji – wprowadza to chaos i bałagan, zamiast wzmacniać przekaz – przeszkadza w odbiorze.

y Zgodnie z kierunkiem przyciągania ziemskiego – lepiej jest wprowadzać animację z góry

y Kierunek z lewej w dół – najłatwiejszy w odbiorze, kojarzy się z opadaniem i naturalnym kierunkiem czytania od lewej do prawej y Kierunek od prawej w górę – jest najtrudniejszy do zaakceptowania; kojarzy się z wchodzeniem i przeciwnym do naturalnego kierunkiem czytania

44

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y Dodano animację tekstu od lewej – tekst przepływa przez zdjęcie. Widzimy, şe tekst jest nieczytelny, a animacja przeszkadza. Do tekstu trzeba wybrać taki rodzaj animacji, aby podczas pojawiania się na slajdzie nie przesłaniał ani zdjęcia, ani innego tekstu. Do wykresów i diagramów równieş dodajemy animację. Za jej pomocą pokazujemy np. kierunek zmian, ruchem podkreślamy najwaşniejszy punkt danych. Moşemy równieş systematycznie zapoznawać odbiorców z danymi, nie musimy ujawniać wszystkich informacji od razu, moşemy wskazać pewną tendencję – w zaleşności od wybranego typu wykresu. W przypadku diagramów dobrze jest omawiać po kolei poszczególne jego poziomy. Pokazanie od razu całego diagramu nie ułatwia przekazu – słuchacz odbiera zbyt duşo informacji na raz. Dodając animację wymuszamy skupienie uwagi na omawianym zagadnieniu i podkreślamy zaleşności. Bez względu na to, do jakiego obiektu dodajemy animację, naleşy pamiętać, şeby pojawiał się na slajdzie w momencie, kiedy o nim mówimy – dzięki temu przekaz jest mocniejszy.


/LVWD SXQNWRZD Jeśli na slajdach zamieścimy listę punktową, to zazwyczaj powinniśmy do niej dodać animację. Słuchacz nie powinien widzieć treści całej listy, poniewaş czytając ją, wyprzedzi prelegenta i znudzi się czekając, aş ten zakończy swą opowieść. Poza tym odczuje szum informacyjny. Dlatego lista punktowa powinna być animowana punkt po punkcie. Kaşdy kolejny punkt pojawi się dopiero wtedy, kiedy prelegent zakończy podawać informacje dotyczące poprzedniego punktu – przejścia powinny być płynne, şeby zachować ciąg logicznego rozumowania i płynność wywodu. Nigdy nie naleşy czytać treści punktu, naleşy o niej opowiedzieć.

8ZDJD $QLPXMHP\ FDåH SXQNW\ DNDSLW\ D QLH WHNVW QS OLWHU-­ ND SR OLWHUFH F]\ Z\UD] SR Z\UD]LH

:VND]yZND -HÄžOL ]DPLDVW OLVW\ SXQNWRZHM PRÄŞHP\ XÄŞ\Ăź REUD]yZ Âą ]UyEP\ WR

$QLPDFMD W\SX SXQNW ]GMÄŠFLH Do obiektĂłw zamieszczonych na slajdach dodajemy najczęściej animacjÄ™, Ĺźeby to o czym w danym momencie opowiadamy, byĹ‚o rĂłwnoczeĹ›nie widoczne na ekranie. CzÄ™sto na jednym slajdzie wpisujemy treść w liĹ›cie punktowej i do kaĹźdego punktu dodajemy ilustrujÄ…ce go zdjÄ™cie. PopeĹ‚niamy wtedy czÄ™sty bĹ‚Ä…d – zamiast duĹźych, widocznych z daleka zdjęć, zamieszczamy ich miniatury. Wydaje siÄ™ nam, Ĺźe wszystkie powinny znaleźć siÄ™ na jednym slajdzie, bo dotyczÄ… omawianego zagadnienia. Nic bardziej niewĹ‚aĹ›ciwego. Powinno pojawić siÄ™ jedno duĹźe zdjÄ™cie, naleĹźy je omĂłwić, nastÄ™pnie „zdjąć ze slajduâ€? i pokazać kolejne. JeĹźeli nie potrafimy zastosować zaawansowanych animacji wejĹ›cia, wyjĹ›cia i wyróşnienia obiektĂłw, to kaĹźde zdjÄ™cie umieśćmy na oddzielnym slajdzie. SposĂłb wykonania animacji typu punkt-zdjÄ™cie zostanie wkrĂłtce omĂłwiony na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

y Uzyskujemy wraĹźenie baĹ‚aganu, miniatury zdjęć sÄ… niewidoczne z daleka – rozpraszamy uwagÄ™ sĹ‚uchaczy. Przekaz sĹ‚owny wzmocnimy grafikÄ…, jeĹ›li do kaĹźdego punktu z listy dodamy ilustrujÄ…ce go duĹźe, wyraĹşne zdjÄ™cie. W tym przypadku waĹźny jest odpowiedni dobĂłr animacji – powinna wyróşnić informacjÄ™, ktĂłrÄ… w danym momencie chcemy przekazać. JeĹ›li po omĂłwieniu punktu chcemy go pozostawić na slajdzie, warto jest lekko przyciemnić tekst, Ĺźeby wyróşniĹ‚ siÄ™ punkt, o ktĂłrym opowiadamy (powinno mu towarzyszyć odpowiednie zdjÄ™cie).

3U]\NĂĄDG ZĂĄDÄžFLZHJR ]DVWRVRZDQLD DQLPDFML W\SX SXQNW ]GMÄŠFLH

3U]\NåDG QLHZåDĞFLZHJR ]DVWRVRZDQLD DQLPDFML W\SX SXQNW ]GMĊFLH Na jednym slajdzie zamieszczono wszystkie miniatury zdjęć (nie są widoczne z daleka, wprowadzają bałagan informacyjny).

y Omawiamy podróş po Bangkoku... *UXG]LHÄ”

45


y ...teraz opowiadamy o podróży do Rzymu...

y ... do omówienia została tylko wycieczka po Barcelonie Żeby wzmocnić siłę przekazu i zachować jego spójność, zawsze należy pokazywać obiekty odpowiadające danemu momentowi wykładu. Bardzo ważne jest, żeby nie wstawiać zbędnych animacji, które najczęściej rozpraszają uwagę i nie mają nic wspólnego z treścią wystąpienia (np. odbijana piłeczka od krawędzi do krawędzi slajdu, która ma za zadanie uatrakcyjnić wykład – niestety, najczęściej skutek jest przeciwny).

$QLPDFMH PHU\WRU\F]QH Animacjami merytorycznymi nazywamy wszelkie animacje mające na celu pokazanie działania algorytmu, schematu, procesu czy zjawiska. Warto pokusić się o samodzielne przygotowanie animacji w programie prezentacyjnym. Często nie jest to takie skomplikowane, na jakie wygląda. Nie zawsze mamy możliwość przeprowadzenia podczas pokazu doświadczenia chemicznego – możemy je pokazać za pomocą animacji.

46

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

y Mieszaninę kwasu octowego z magnezem przykrywamy probówką i ogrzewamy nad palnikiem. Pod górną probówkę przykładamy płonącą zapałkę, po czym następuje grzmot.


3UH]HQWDFMH XF]QLRZVNLH ± SUDNW\F]QH UDG\ Przygotowanie profesjonalnej prezentacji wymaga doświadczenia i – wbrew pozorom – sporej wiedzy, której trudno oczekiwać od uczniów. Mimo wszystko, na każdym poziomie edukacyjnym, warto wdrażać uczniów do opracowywania własnych prezentacji (oczywiście dostosowujemy poziom i zakres do możliwości uczniów). Prezentacja jest tylko jednym ze środków, który można zastosować przedstawiając wyniki swojej pracy słuchaczom. Jeśli jednak uczniowie zdecydują się wykorzystać prezentację multimedialną, niech starają się robić to zgodnie ze sztuką. Olbrzymi kłopot sprawia uczniom wybranie z wiedzy, którą posiedli, najważniejszych informacji. Pierwszy ich odruch, to wpisanie tekstu na planszach, i to tekstu ciągłego, który najchętniej odczytaliby podczas wykładu. Zamiana tekstu ciągłego na hasła to dla wielu uczniów duże wyzwanie. Często potrzebują pomocy nauczyciela i wskazówek, w jaki sposób precyzować myśli. Dlatego dopuszczalne, a czasem wskazane jest, żeby zamieszczali informacje w liście punktowej wspartej grafiką. Wraz z nabywaniem doświadczenia, będą potrafili ważne myśli przedstawiać za pomocą grafiki. Nie będą potrzebowali dodatkowego wsparcia w postaci treści zamieszczonej w liście punktowej, żeby świetnie zaprezentować informacje. Przykład, w jaki sposób można zamienić tekst ciągły na ujęty w liście punktowej. W tym przypadku pomijam graficzne zilustrowanie zagadnienia, skupiam się tylko na wyłowieniu najistotniejszych – konkretnych informacji. Uczniowie potrzebują takiego przykładu, gdyż często nie potrafią zrozumieć polecenia: przeczytaj, zastanów się i krótko, w punktach, zapisz najważniejsze myśli.

y Uczniowie najchętniej zamieszczaliby tekst ciągły na slajdach i podczas wykładu odczytali jego treść

y Z tekstu ciągłego należy wyłowić najistotniejsze informacje. A może da się jeszcze bardziej skondensować informacje?

y Na slajdzie powinniśmy zamieścić krótkie hasła, które pomogą uczniowi-prelegentowi zapamiętać treść, ale zmuszą do przedstawienia jej własnymi słowami. Gdy już mamy kwintesencję informacji, zastanówmy się, jak ją zilustrować graficznie. A może zastąpić ją grafiką?

*UXG]LHĔ

47


Kolejna trudność zwiÄ…zana jest z faktem, iĹź uczniowie najczęściej pracujÄ… w grupach: czas zaprezentowania przygotowanego materiaĹ‚u jest wiÄ™c znacznie dĹ‚uĹźszy od czasu standardowych prezentacji (10-15 min). Najczęściej jest to 30, a nawet 40 min. W takich przypadkach moĹźemy pozwolić sobie na pewne odstÄ™pstwa od zasad – np. umieszczenie powtarzajÄ…cego siÄ™ planu, ktĂłrego nie stosujemy w prezentacjach standardowych. CzÄ™sto kaĹźdy z uczestnikĂłw grupy projektowej musi zaprezentować pewien zakres treĹ›ci. NaleĹźy ustalić plan, w jakiej kolejnoĹ›ci konkretne treĹ›ci bÄ™dÄ… siÄ™ pojawiaĹ‚y podczas wykĹ‚adu.To, co jest szalenie waĹźne, uczniowie nie majÄ… doĹ›wiadczenia i dopiero siÄ™ uczÄ…, dlatego na wiÄ™kszoĹ›ci slajdĂłw musi znajdować siÄ™ nieanimowany tytuĹ‚. ZarĂłwno powtarzajÄ…cy siÄ™ plan, treść zapisana w liĹ›cie punktowej, jak i nieanimowane tytuĹ‚y slajdĂłw znacznie uĹ‚atwiÄ… uczniom pĹ‚ynne prowadzenie prezentacji. DadzÄ… im poczucie pewnoĹ›ci, Ĺźe o wszystkim bÄ™dÄ… pamiÄ™tali i siÄ™ nie pomylÄ…. Zawsze powinniĹ›my przekazać uczniom wymagania dotyczÄ…ce przygotowywanych przez nich prezentacji (trwajÄ…cych powyĹźej 20 minut): y okreĹ›lamy dokĹ‚adnie czas trwania prezentacji a nie liczbÄ™ slajdĂłw, ktĂłra zaleĹźy od sposobu zaprezentowania treĹ›ci, y narzucamy kolejność tzw. slajdĂłw staĹ‚ych: - slajd tytuĹ‚owy (tytuĹ‚ wykĹ‚adu i nazwiska autorĂłw), - slajd, na ktĂłrym okreĹ›lamy cel prezentacji, - slajd z planem prezentacji, czyli gĹ‚Ăłwnymi zagadnieniami w punktach (plan musi siÄ™ powtarzać po omĂłwieniu kaĹźdego gĹ‚Ăłwnego punktu). Na planie pojawiajÄ…cym siÄ™ po raz pierwszy punkty powinny być animowane i opowiedziane. NaleĹźy pĹ‚ynnie przejść do pierwszego omawianego zagadnienia – po opowiedzeniu planu, warto wyróşnić pierwszy jego punkt, do omĂłwienia ktĂłrego przechodzimy. Po jego omĂłwieniu ponownie pojawia siÄ™ plan – tym razem statyczny, bez animacji punktĂłw, ale z animacjÄ… wyróşniajÄ…cÄ… kolejny punkt, do ktĂłrego przechodzimy. Taki sposĂłb prezentacji planu pozwala na omawianie kaĹźdego z punktĂłw przez innego ucznia. Ponadto pomaga sĹ‚uchaczom skupić uwagÄ™ w odpowiednim miejscu prezentacji, co jest istotne przy dĹ‚ugich wystÄ…pieniach. y podsumowanie, czyli krĂłtkie przedstawienie najwaĹźniejszych zagadnieĹ„ (w formie haseĹ‚, zdaĹ„ pojedynczych lub rĂłwnowaĹźnikĂłw zdaĹ„, a nawet w formie obrazkowej), y slajd, dziÄ™ki ktĂłremu nie zapomnimy zapytać publicznoĹ›ci, czy ma do prelegentĂłw pytania, y slajd, ktĂłry przypomni o podziÄ™kowaniu publicznoĹ›ci za uwagÄ™. Podajemy w nim np. adres e-mail, aby w razie pytaĹ„ i wÄ…tpliwoĹ›ci uĹ‚atwić kontakt z autorami,

48

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y slajd z wypisanymi wszystkimi źródłami, z których korzystaliśmy (moşe być slajdem ukrytym, nie musimy słuchaczy zapoznawać z literaturą, z której korzystaliśmy, jednak taką informację powinniśmy umieścić w prezentacji – naleşy przestrzegać praw autorskich),

:VND]yZND 6ODMG SRGF]DV Z\ÄžZLHWODQLD NWyUHJR SRG]LÄŠNXMHP\ SX-­ EOLF]QRÄžFL L VLÄŠ SRÄŞHJQDP\ QLH PXVL ]DZLHUDĂź ]ZURWX Ă„']LÄŠNXMÄŠ ]D XZDJÄŠ´ 5R]VWDMÄ…F VLÄŠ ] NLPÄž QLH ZUÄŠF]DP\ PX NDUWNL DQL ODXUNL ] SRG]LÄŠNRZDQLHP 1LH PXVLP\ ZLÄŠF VĂĄyZ NWyUH Z\SRZLHP\ GRGDWNRZR ]DPLHV]F]DĂź QD VODM-­ G]LH 1LHPQLHM ZDUWR ÄŞHE\ PDĂĄR GRÄžZLDGF]HQL XF]QLRZLH ZSLV\ZDOL MH QD VODMG]LH Âą NX SDPLÄŠFL


y przypominamy, że na większości slajdów powinien znajdować się jego tytuł, który nie może być animowany – niedoświadczonemu wykładowcy tytuł bardzo pomaga w zachowaniu logicznej struktury wykładu, y zwracamy uwagę na konsekwencję w doborze kolorystyki i grafiki oraz w sposobie prezentowania danych, y sugerujemy wykorzystanie w prezentacji multimediów i innych narzędzi, np. map, eksponatów i wizualizerów do ich pokazania, y informujemy, kiedy, w jakim celu i jakie animacje należy zastosować, pokazujemy przykłady ich stosowania, y informujemy o konieczności przestrzegania praw autorskich, y zapoznajemy uczniów z informacjami dotyczącymi krzywej uwagi i sposobu postrzegania plansz,

y zwracamy uwagę na miejsce, w którym będzie się odbywała prezentacja i tłumaczymy, co z tego wynika, y zapoznajemy uczniów ze sposobem prowadzenia wykładu: tłumaczymy, na co zwracać uwagę i jak przygotować się do wystąpienia publicznego. Przypominamy, że nie będą czytać ani z kartek, ani ze slajdów, uświadamiamy, że prezentacja jest tylko wsparciem i środkiem, który wspomaga ich wystąpienie, y zachęcamy, by przed przystąpieniem do przygotowywania plansz uczniowie zastanowili się nad koncepcją zaprezentowania materiału i na kartce dokładnie rozrysowali, co i jak chcą przedstawić na planszach. Warto pokazać uczniom przykładowe prezentacje – wykonane zarówno przez początkujących prezenterów (wg wskazanych wyżej punktów), jak i profesjonalistów (wystarczą fragmenty). Można też omówić zagadnienia dotyczące prezentacji wykorzystując własną prezentację multimedialną (powinna być przygotowana jak uczniowska). Mamy nadzieję, że uzyskane informacje dotyczące technicznego przygotowania prezentacji pomogą bardziej efektywnie przekazywać wiedzę uczniom, pobudzą ich zainteresowanie i sprawią, że państwa lekcje będą jeszcze ciekawsze. Zachęcamy do zgłębiania tajników sztuki prezentacyjnej. Polecamy książki Garrego Reynolds’a i Nancy Duarte.

ħUyGáD Przy opracowaniu treści artykułów: - Jak zaplanować, przygotować i wygłosić prezentację? - Jak prawidłowo opracować zawartość slajdów prezentacji? wykorzystane zostały miedzy innymi: 1. Materiały do przedmiotu „Techniki Prezentacji” (strona: http://www.zpt2.tele.pw.edu.pl/~andrzej/TP/tp_m.htm) przygotowanego i prowadzonego na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej, a prowadzonego w roku akademickim 1999/2000 przez zespół w składzie: - prof. dr hab. Andrzej Kraśniewski - mgr inż. Wojciech Murzyn - mgr inż. Danuta Ojrzeńska-Wójter 2. Książki opisane w artykule Polecana Literatura 3. Grafika pochodząca z: - galerii ClipArt programu Microsoft Office - zbiorów własnych autorów - serwisu http://www.istockphoto.com (przykład grafiki ze znakiem wodnym, czyli czego robić nie powinniśmy)

*UXG]LHĔ

49


.URN SR NURNX Marta Wnukowicz

3U]\FLQDQLH ]GMÄŠĂź Âą IUDJPHQW ] FDĂĄRÄžFL

Często potrzebujemy pokazać publiczności tylko fragment zdjęcia, şeby omówić jego szczegóły. W programie Microsoft PowerPoint 2010 jest moşliwość przycięcia zdjęcia w obszarze prostokąta.

8ZDJD 1DOHÄŞ\ SDPLÄŠWDĂź ÄŞHE\ ]GMÄŠFLH ] NWyUHJR EÄŠG]LHP\ Z\-­ FLQDĂź IUDJPHQW E\ĂĄR EDUG]R GREUHM MDNRÄžFL 2WU]\PDQ\ Z\FLQHN SR SRZLÄŠNV]HQLX QLH SRZLQLHQ VWUDFLĂź QD F]\-­ WHOQRÄžFL

Krok 2 Przycinanie zdjęcia 1. Na karcie Narzędzia obrazów/Formatowanie w części Rozmiar wybieramy opcję Przytnij 2. Na krawędziach obrazu w miejscach zaznaczenia (kwadraciki i kółeczka)pojawiają się czarne kreski

Krok 1 Przygotowanie do przycinania 1. Wstawiamy wybrane zdjęcie na slajd 2. Zaznaczamy zdjęcie klikając w nie lewym klawiszem myszy 3. Na krawędziach obrazu pojawiają się przezroczyste kółeczka i kwadraciki 4. Na Wstąşce menu otwiera się karta Narzędzia obrazów

3. NajeĹźdĹźamy kursorem myszy na czarnÄ… kreskÄ… - kursor zmienia siÄ™ 4. Wciskamy lewy klawisz myszy

5. Na karcie Narzędzia obrazów wybieramy kartę Formatowanie

50

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH


8ZDJD 'RSyNL QLH VNRPSUHVXMHP\ REUD]X ]DZV]H EĊG]LHP\ PRJOL ZUyFLß GR MHJR RU\JLQDåX ZVWDZLRQHJR QD VODMG]LH :\VWDUF]\ NOLNQąß OHZ\P NODZLV]HP P\V]\ QD ]GMĊFLX DE\ XPRĪOLZLß Z\EUDQLH LQQHJR IUDJPHQWX WHJR ]GMĊFLD 5. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy krawędź zdjęcia aş do wybranego fragmentu (odcięty fragment jest przyciemniony- nie będzie go widać w na slajdzie) Przyciemniony (odcięty) fragment zdjęcia podczas przycinania

Krok 3 Powiększamy otrzymany fragment zdjęcia 1. Klikamy lewym klawiszem myszy na obszarze zdjęcia – zaznaczamy je (na krawędziach obrazu pojawiają się przezroczyste kółeczka i kwadraciki) 2. Najeşdşamy kursorem myszy na kwadracik lub kółeczko wciskamy lewy klawisz myszy 3. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy krawędź zdjęcia aş do wybranego miejsca na slajdzie Powiększanie otrzymanego fragmentu zdjęcia – musimy pamiętać, aby nie zdeformować obrazu

6. Puszczamy lewy klawisz myszy 7. Powtarzamy czynności od pt 3 do pt 6, aş do momentu uzyskania zadowalającego efektu. Zaznaczony pozostawiony fragment - przyciemnione części zdjęcia nie będą widoczne (zostały ucięte)

4. Wykonujemy czynności od pt 2 do 3 aş powiększymy wybrany fragment do oczekiwanych rozmiarów.

8. Po przycięciu, zatwierdzamy wybrany fragment zdjęcia klikając lewym klawiszem myszy poza obszarem grafiki Musimy pamiętać, şeby obraz uzyskany po wycięciu z oryginału i powiększeniu, był niezniekształcony i wyraźny. *UXG]LHĔ

51


6LHFLRZLVNR Janusz S. Wierzbicki

8F] VLÄŠ RG QDMOHSV]\FK Â Âą NRQIHUHQFMH 7(' :\VWÄŠSXMHV] SXEOLF]QLH" &]ÄŠVWR SURZDG]LV] SUH]HQWDFMH" %UDNXMH FL Â RU\JLQDOQ\FK SRP\VĂĄyZ" 6NRU]\VWDM ] GRÄžZLDGF]HQLD QDMOHSV]\FK QD ÄžZLHFLH Â SUHOHJHQWyZ

TED (Technology, Entertaiment, Design) to platforma, na której spotykają się ludzie z pasją, wierzący w idee, które mogą zmienić świat. Ludzie, którzy swoim zapałem i wiarą dzielą się z innymi. Podczas konferencji mamy szansę spotkać osobistości ze świata polityki (np. Bill Clinton, Gordon Brown), nauki (Richard Dawkins, Stephen Hawking) czy technologii (Bill Gates) oraz prelegentów działających w wielu obszarach (Al Gore). Konferencja TED odbyła się po raz pierwszy w 1984 r., kiedy Richard Soul Warman zrealizował swój pomysł na zgromadzenie w jednym miejscu najciekawszych twórców zajmujących się technologią, rozrywką czy projektowaniem. To podczas tego spotkania po raz pierwszy zaprezentowane zostały między innymi komputer Macintosh oraz płyta CD. Hasłem TED jest: „Ideas worth spreading�, czyli „Idee warte rozpowszechnienia�. Podczas konferencji lub oglądania nagrań na stronie www.ted.com moşemy posłuchać wystąpień trwających po około 18 minut. Wiele z nich jest jednak krótszych – nawet o dwie trzecie. Dzięki temu prelekcje nie są nudne, lecz wciągające, inspirujące i zachęcające do myślenia. Są teş przykładem świetnie przygotowanych wystąpień – do czego zmusza zarówno czas ich trwania, jak i współwystępujący. Strona konferencji jest doskonałym źródłem dobrej praktyki, takşe dzięki moşliwo-

WskazĂłwka

-DN Z\V]XNDÄ… QDJUDQLD ] SROVNLP WĂĄXPDF]HQLHP" 3R ZHMÄźFLX QD VWURQÄ– ZZZ WHG FRP QDOHĹŠ\ :\EUDÄ… RSFMÄ– 7UDQVODWLRQV WXĹŠ RERN ORJR NRQIHUHQFML 2 GV]XNDÄ… RSFMÄ– )LQG WDONV LQ \RXU ODQJXDJH L ] OLVW\ UR]ZLMDQHM Z\EUDÄ… 3ROLVK 2GQDOHĹˆÄ… LQWHUHVXMÄ?FH QDV QDJUDQLH L NOLNQÄ?Ä… Z QLH 6 WURQD ] RGSRZLHGQLP ÂżOPHP ]RVWDQLH ZF]\WDQD D WĂĄXPDF]HQLH XUXFKRPL VLÄ– DXWRPDW\F]QLH

Ilutracja: pobrana z adresu: www.ted.com Ĺ›ci wĹ‚Ä…czenia tĹ‚umaczenia wiÄ™kszoĹ›ci zapisanych wystÄ…pieĹ„. DziÄ™ki olbrzymiej spoĹ‚ecznoĹ›ci, filmy tĹ‚umaczone sÄ… na blisko 90 jÄ™zykĂłw, w tym polski. PoniĹźej kilka prelekcji, przedstawiajÄ…cych ciekawe idee i punkty widzenia. SÄ… one przy tym przykĹ‚adami bardzo zróşnicowanego podejĹ›cia do prezentowania – niekiedy wymuszonego tematem, ktĂłrego przedstawienia podjÄ…Ĺ‚ siÄ™ autor.

Mike Matas: Nowa generacja cyfrowej ksiąşki Mike Matas, programista i załoşyciel firmy Push Pop Press, prezentuje nową interaktywną ksiąşkę na tablet iPad. Ksiąşka zawiera nie tylko filmy, ale takşe interaktywną grafikę, w tym sprytną wizualizację ciekawych danych. Nosi tytuł „Nasz wybór� i jest kontynuacją „Niewygodnej prawdy�. Jej autorem jest Al Gore. www.ted.com/talks/lang/pol/mike_matas.html

52

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH


Marcin Jakubowski: Otwarte źródło projektów dla cywilizacji

Ken Robinson: Szkoły zabijają kreatywność

Hans Rosling: Wzrost globalnej populacji

Ken Robinson mówi o systemie edukacji. Zauważa, że niezależnie od państwa i części świata, większość systemów nastawiona jest na zabijanie kreatywności poprzez wymuszanie dostosowania się do ścisłych ram i potępianie błędów podczas eksperymentowania. Udowadnia, że w ten sposób zabija się innowacyjność i kreatywność, gdyż nie da się iść na przód unikając pomyłek i wyciągania z nich wniosków na przyszłość. Jest zwolennikiem stworzenia systemu edukacyjnego mającego na celu podsycanie kreatywności, a nie jej osłabianie.

Hans Rosling jest mistrzem wizualizacji danych. Podczas wystąpienia mówi o wzroście populacji na świecie do 9 miliardów w ciągu następnych 50 lat. Używając niezwykle barwnego przedstawienia danych liczbowych dowodzi, iż w tej sytuacji niezbędna jest poprawa standardów życia najbiedniejszych. Jane McGonigal: Gry komputerowe mogą uczynić świat lepszym http://www. ted.com/talks/lang/pol/jane_mcgonigal_gaming_can_make_a_better_world.html Jane dowodzi, że granie w gry takie jak World of Warcraft, które pozwalają ratować światy i motywują do podążania ścieżką bohaterów, może być bardzo przydatne w edukacji. Jej zdaniem zastosowanie gier, jako narzędzia do rozwiązywania realnych problemów, może mieć niebagatelne znaczenie dla procesu nauczania. Wyjaśnia, jak je wykorzystać.

www.ted.com/talks/lang/pol/ken_robinson_says_ schools_kill_creativity.html

Marcin Jakubowski, dzięki narzędziom takim jak wiki, tworzy bazę otwartych, dostępnych dla wszystkich projektów sprzętu gospodarstwa rolnego do samodzielnego montażu. Baza przypomina projekty Open Source, gdzie publikowany jest pełen kod programów dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Baza Open Hardware – jak nazywa ją Marcin – pozwala każdemu na podstawie zamieszczonych w niej projektów i wskazówek zbudować całkowicie samodzielnie ponad pięćdziesiąt maszyn rolniczych, przydatnych do wykonania różnorodnych prac rolnych (m.in. ciągnik, kombajn). www.ted.com/talks/lang/pol/marcin_jakubowski.html

3RGVXPRZDQLH Każde z powyższych wystąpień porusza inne zagadnienie. Podczas każdego prelegenci używają odmiennych sposobów prezentowania swoich tez. Mamy nadzieję, że powyższe przykłady staną się inspiracją i zachęcą nie tylko do zapoznania się z większą liczbą materiałów publikowanych na stronach TED, ale także do niesztampowego przygotowania własnych wystąpień.

www.ted.com/talks/lang/pol/hans_rosling_on_ global_population_growth.html

*UXG]LHĔ

53


6LHFLRZLVNR Michał Grześlak

3XEOLNRZDQLH L XGRVWĊSQLDQLH SUH]HQWDFML Z LQWHUQHFLH

Kilka tygodni temu podczas zakupów wpadła na mnie znajoma nauczycielka. – Co słychać? – zagadnąłem. Zamiast oklepanego „wszystko w porządku” usłyszałem: – Pomógłbyś mi uatrakcyjnić moje lekcje? Sama mam już ich dość, nie mówiąc o dzieciach. – Dodaj trochę multimediów i internetu. Od razu zauważysz poprawę – wystrzeliłem bez przygotowania. Twarz znajomej nauczycielki pojaśniała lecz tylko przez chwilę – Ale jak wykorzystując multimedia opowiedzieć o klęsce Napoleona pod Moskwą? – Hmm… – zastanowiłem się. Przypomniał mi się wykład dotyczący wielkiego powiększenia z przed paru lat widziany podczas Zjazdu Opiekunów Szkolnych Pracowni Internetowych w Mrozach. Po powrocie do domu zacząłem szukać w internecie. Pierwszą rzeczą na jaką się natknąłem w Wikipedii była grafika statystyczna Charlesa Josepha Minarda z 1869 r. przedstawiająca klęskę Napoleona. Fajna mapka, w końcu nie bez kozery Edward Tufte, jeden ze sławniejszych profesorów statystyki, powiedział o mapie Minarda, że jest to prawdopodobnie najlepsza grafika statystyczna, jaką kiedykolwiek stworzono. Na jednym arkuszu umieszczone zostały informacje o położeniu geograficznym i kierunku przemieszczania się armii, podziale i łączeniu się wojsk francuskich. Jaśniejszy pas u góry przedstawia wielkość armii w momencie wyjścia wojsk. Czarny poniżej z kolei pokazuje drogę powrotną. Na samym dole znajduje się skala z zakresem temperatur. A ta przemawia do wyobraźni. Pokazuje bowiem, jak potwornie zimno było w kluczowych momentach kampanii.

$WUDNF\MQLH L SRĪ\WHF]QLH Podczas lekcji nauczyciel może opowiedzieć historię grafiki i podać adres strony www.en.wikipedia.org/wiki/File:Minard.png. Jako pracę domową zadać można wynotowanie wszystkich kluczowych momentów tej kampanii. No tak, jak jednak o niej opowiedzieć na lekcji, skoro na tym jednym arkuszu jest wszystko? Jak skupić uwagę uczniów na jednym punkcie, kiedy wszystkie są ciekawe? Wyświetlić ją na ekranie jako prezentację. Oczywiście nie jako jeden obraz, ale wiele fragmentów przedstawiających najważniej-

54

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

sze chwile kampanii. Pocięcie grafiki na fragmenty i wstawienie ich jako kolejne slajdy do „PowerPointa” czy „Impressa” to jednak dużo pracy. Tu użyteczne może być narzędzie do dynamicznego powiększania i zmniejszania zdjęć dostępne za darmo w internecie. Wystarczy wejść na stronę www.zoom.it/ i dodać link do swojej grafiki znajdującej się już gdzieś w sieci i nacisnąć przycisk „create”. Otrzymamy wówczas link do naszego zdjęcia w przeglądarce zoom.it w postaci: www.zoom.it/dNsw. Efekt jest niesamowity! Szybkie zbliżenia, dynamiczne przesuwanie zdjęcia. Wszystko działa natychmiast dzięki technologii „Microsoft deep zoom”. Można przedstawić wszystko od ogółu do szczegółu, a jeśli jeszcze moglibyśmy to prezentować na tablicy multimedialnej wykonując wszystkie powiększenia czy przesunięcia za pomocą dłoni – wrażenie dla uczniów niesamowite. By uzyskać grafiki przedstawiające interesujący nas fragment wystarczy zrobić zrzut ekranu za pomocą klawisza [PrntScr] i wkleić gotowy obrazek do dokumentu tekstowego, np. Worda z Microsoft Office czy darmowego „Writera” z pakietu „LibreOffice”. Tak przygotowany dokument z pytaniami do powtórzeń możemy udostępnić naszym uczniom. I, co ważne, dokumentu nie trzeba drukować, a można go udostępnić w chmurze, czyli w internecie, w zupełnie darmowych serwisach przeznaczonych do przechowywania i udostępniania dokumentów. Np. „Microsoft SkyDrive”, „Google Dokumenty”, „DropBox”. Wystarczy kilka chwil, aby utworzyć konto i móc publikować swoje dokumenty w sieci nie ponosząc żadnych kosztów.

:LĊFHM PRĪOLZRĞFL Możemy publikować nie tylko dokumenty, lecz także zdjęcia, grafiki, arkusze kalkulacyjne i dokumenty tekstowe. Jest tu miejsce dla prezentacji multimedialnych i screencastów oraz filmów. To wszystko możemy umieścić w chmurze. Zanim to zrobimy, powinniśmy się zastanowić, czy aby na pewno to dobry pomysł. O ile zdjęcia, teksty, arkusze kalkulacyjne warto mieć, o tyle nie polecam umieszczania prezentacji multimedialnej. Jest ona jedynie uzupełnieniem wykładu, a jej celem jest wzmocnienie naszych słów. Ktoś może się nią posłużyć jako swoją. Jeśli chcemy opublikować prezentację, np. jako materiał do robienia notatek, lepszym pomysłem jest zapisanie jej wszystkich slajdów jako jednego pliku PDF. Jak to zrobić? Nic prostszego, jeśli korzystamy z PowerPoint 2010 (str. 30)


3RV]F]HJyOQH SRZLĊNV]HQLD JUD¿NL ± ZLGRN HNUDQX NRPSXWHUD Z SU]HJOąGDUFH ]RRP LW

&]\ WR GREU\ SRP\Vá XGRVWĊSQLDü VODMG\ SUH]HQWDFML ­ QDZHW Z SRVWDFL 3')" 3RZV]HFKQLH SU]\MĊWą SUDNW\Ną MHVW XGRVWĊSQLDQLH VZRMHM SUH]HQWDFML XF]HVWQLNRP VSRWNDQLD &]DVHP RUJDQL]DWR-­ U]\ NRQIHUHQFML F]\ V]NROHQLD ZUĊF] ĪąGDMą WDNLFK PDWHULDáyZ 1DMF]ĊĞFLHM SURV]Ċ R IRUPĊ WU]HFK VODMGyZ QD VWURQĊ ] PLHMVFHP QD QRWDWNL 1LH ]DZV]H MHVW WR GREU\P SRP\VáHP 'ODF]HJR" z -HĞOL FKFHP\ F]\PĞ ]DVNRF]\ü QDV]ą SXEOLF]QRĞü QLH PRĪHP\ MHM XSU]HG]Dü XGRVWĊSQLDMąF VODMG\ SU]HG UR]SR-­ F]ĊFLHP Z\VWąSLHQLD z -HĞOL UR]GDP\ PDWHULDá\ SU]HG SUH]HQWDFMą F]ĊĞü RVyE EĊG]LH MH F]\WDáD ]DPLDVW VáXFKDü 0RĪH WDNĪH ]DGDZDü S\WDQLD GR VODMGyZ NWyU\FK MHV]F]H QLH RPDZLDOLĞP\ z &]\ EDUG]R ]DOHĪ\ QDP QD URELHQLX QRWDWHN SU]H] QDV]ą SXEOLF]QRĞü" &]\ UDF]HM QD Z\VáXFKDQLX QDV Z]LĊFLX DN-­ W\ZQHJR XG]LDáX Z G\VNXVML F]\ FKZLOL UHÀHNVML QDG W\P FR PDP\ GR SRZLHG]HQLD" -HĞOL SXEOLF]QRĞü PD Z SHá-­ QL XF]HVWQLF]\ü Z Z\VWąSLHQLX ­ QLH SRZLQQD QRWRZDü 3R QDP\ĞOH WU]HED ]GHF\GRZDü F]\ L Z MDNL VSRVyE XGRVWĊSQLü VZRMH VODMG\ 0RĪH OHSLHM QLF QLH UR]GDZDü" $ PRĪH SU]\JRWRZDü GRNXPHQW W\ONR ] IDNWDPL PDSNDPL L LQQ\PL SRPRFDPL QDG NWyU\P SODQXMHP\ SU]HSURZDG]Lü G\VNXVMĊ"


.URN SR NURNX Michał Grześlak

=DSLV SUH]HQWDFML Z GRNXPHQFLH 3')

Â

. ROHMQ\P NURNLHP MHVW QDFLÄžQLÄŠFLH SU]\FLVNX >RSFMHÂŤ@ SRMDZL VLÄŠ MHÄžOL Z\ELHU]HP\ W\S SOLNX SGI

:\ELHUDP\ ]DNĂĄDGNÄŠ 3/,.

SR F]\P RWZRU]\ VLÄŠ RNLHQNR SR]ZDODMÄ…FH QD Z\EyU RSFML ]DSLVX Â

1 DVWÄŠSQLH >]DSLV] MDNR @ Z SROX >QD]ZD SOLNX @ SRGDMHP\ VZRMÄ… QD]ZÄŠ SOLNX D Z SROX >=DSLV] MDNR W\S @ Z\ELHUDP\ SOLN 3')> SGI@

Tu zdecydujemy, czy zapisujemy tylko slajdy, czy równieş udostępnimy notatki prelegenta, czy kaşdy slajd znajdzie się na osobnej stronie, czy teş kilka slajdów na jednej. Tu decydujemy jak wyglądać będzie nasz dokument pdf.

56

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH


Co jednak zrobić, jeśli dysponujemy starszą wersją PowerPointa, lub innego programu (bez moşliwości bezpośredniego zapisu do PDF)? Musimy do naszego systemu doinstalować dodatkowy program – drukarkę plików pdf (np. pdfcreator na licencji GPL, do pobrania na stronie www.pdfforge. org). Program integruje się z systemem jako dodatkowa drukarka, która nie drukuje na kartkach, lecz tworzy pliki pdf. Posiadając taką dodatkową drukarkę, jesteśmy w stanie tworzyć dokumenty pdf ze wszystkich dostępnych w systemie programów (z opcją druku). Po prostu wybieramy przycisk [drukuj], ustawiamy parametry, jakie chcemy uzyskać, i drukujemy, tyle şe do pliku pdf, a nie na papier. Wystarczy umieścić je w miejscu dostępnym dla zainteresowanych z odpowiednimi uprawnieniami (chodzi o moşliwość przeglądania, pobierania przy jednoczesnym braku moşliwości edycji) np. na naszym klasowym dysku „SkyDrive�, „DropBox� lub

Jeśli musisz, wydrukuj dokument w dokumentach Google (pamiętając jednak, şeby przy przesyłaniu pliku wyłączyć konwersję do dokumentu Google. Ograniczenie wielkości plików konwertowanych w trakcie przesyłania wynosi 2MB) i wysłać do uczniów e-mail z adresem miejsca, z którego mogą pobrać materiały.

6FUHHQFDVW DQJ VFUHHQ Âą HNUDQ WR FDVW Âą SU]HGVWD-­ ZLDĂź SRU EURDGFDVW Âą ÂżOP EÄŠGÄ…F\ ]DSLVHP ]GDU]HÄ” SUH]HQWRZDQ\FK QD HNUD-­ QLH NRPSXWHUD Âą REUD]X ZLG]LDQHJR SU]H] XÄŞ\WNRZQLND NRPSXWHUD )LOP WDNL ZUD] ] NRPHQWDU]HP RVRE\ Z\-­ NRQXMÄ…FHM F]\QQRÄžFL PRÄŞH SHĂĄQLĂź IXQNFMH LQVWUXNWDÄŞR-­ ZH OXE SUH]HQWDF\MQH QS GHPRQVWURZDĂź VSRVyE ]PLD-­ Q\ NURMX SLVPD Z SURFHVRU]H WHNVWX 1DJU\ZDQLH L SX-­ EOLNRZDQLH VFUHHQFDVWyZ RNUHÄžODQH MHVW ] DQJLHOVND MDNR VFUHHQFDVWLQJ :LÄŠFHM SO ZLNLSHGLD RUJ ZLNL 6FUHHQFDVW

Dlaczego nie wysyłać ich e-mailem jako załącznik? Wyobraźmy sobie, şe plik ma wielkość 3MB – to przecieş niewiele. Jeśli otrzymają go wszyscy uczniowie posiadający konta na jednym serwerze poczty, zostanie powielony tyle razy, ilu jest uczniów. Przykład: 100 osób w klasach drugich to juş nie 3MB a 300MB zajętej pamięci! Miejsce kosztuje‌ Innym pomysłem jest nagranie wystąpienia razem z prezentacją i dźwiękiem jako screencast, czyli film prezentujący to, co dzieje się na ekranie, ale razem z naszym komentarzem. Widać na nim i słychać wszystko, a ogromną zaletą jest to, şe nikt nie posłuşy się naszymi slajdami. Warto teş zaznaczyć, şe taki film moşemy poddać dalszej obróbce w programach do edycji filmów, np. w darmowym „Live Movie Maker�. Gotowy film moşna opublikować w internecie na naszej stronie lub serwisie typu www.youtube.com. Zachęcamy wszystkich do samodzielnych prób. Pomoc znajdziecie na www.uczenowoczesnie.pl i www.k12blog.edu.pl. Będziemy tam publikować szczegółowe instrukcje dotyczące opisywanych na naszych łamach programów.

*UXG]LHÄ”

57


&KPXUD GOD HGXNDFML Michał Grześlak

:LHONLH SRZLÄŠNV]HQLH  L SUH]HQWDFMH Z FKPXU]H &LHNDZH PRÄŞOLZRÄžFL WZRU]HQLD UyÄŞQHJR URG]DMX SRND]yZ WDNÄŞH WUyMZ\PLDUR-­ Z\FK ]H ]Z\NĂĄ\FK ]GMÄŠĂź GDMH VHUZLV SKRWRV\QWK QHW Do czego sĹ‚uĹźy Photosynth? Jest to program, ktĂłry pozwala na poĹ‚Ä…czenie wielu zdjęć danego obiektu, przedmiotu, budynku czy miejsca w jednÄ…, interaktywnÄ…, trĂłjwymiarowÄ… scenÄ™. Jak dziaĹ‚a? Program wykorzystuje specjalnie opracowane technologie, wyszukuje w zdjÄ™ciach przesĹ‚anych na serwer wspĂłlne elementy, aby na ich podstawie dokonać poĹ‚Ä…czenia zdjęć w jednÄ… scenÄ™. Trwa to dosĹ‚ownie kilka chwil, a efekty sÄ… niesamowite. Dodatkowo kaĹźdy projekt moĹźemy wzbogacić, dodajÄ…c odsyĹ‚acze i opisy do waĹźnych naszym zdaniem elementĂłw trĂłjwymiarowej sceny. Ponadto moĹźemy udostÄ™pnić wizualizacjÄ™ innym uĹźytkownikom sieci, gdyĹź Photosynth daje nam 20 GB miejsca w serwisie na nasze prace. Nasza rola sprowadza siÄ™ do zrobienia zdjęć wybranego obiektu i przesĹ‚aniu ich na serwer za pomocÄ… bardzo prostej i intuicyjnej w obsĹ‚udze aplikacji. To, co musimy zrobić podczas tworzenia naszej wizualizacji, to wpisać nazwÄ™ naszego projektu i wskazać zdjÄ™cia, z ktĂłrych ma siÄ™ skĹ‚adać.

Opcjonalnie moşemy dodać słowa kluczowe umoşliwiające wyszukanie projektu w sieci oraz opis składający się z 3000 znaków. Wybieramy równieş sposób publikacji w witrynie Microsoft Photosynth określając, czy projekt ma być moşliwy do znalezienia przez wszystkich uşytkowników w wyszukiwarce, czy teş dostęp ma być ograniczony tylko do osób, którym wyślemy dokładny adres projektu. Określamy teş sposób korzystania z naszej pracy przez innych, czyli prawa autorskie - domyślnie opcja to Creative Commons Attribution, ale moşemy teş zastrzec wszystkie prawa (więcej informacji na temat praw autorskich w artykule Marty Wnukowicz oraz na stronach www. creativecommons.pl). Im więcej wykonamy zdjęć, tym lepiej. Nie musimy zastanawiać

się, jak ustawić aparat. Po prostu pstrykamy i przesyłamy zdjęcia na serwery Photosynth, a aplikacja wykona resztę pracy sama. Jeśli zdjęć będzie naprawdę duşo i będą zrobione w odpowiedni sposób (np. jeśli wykonamy zdjęcia tego samego elementu z bliska i z daleka w naszym projekcie uzyskamy

Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Moşemy pokazać wygląd całej budowli jak równieş skupić się na konkretnych szczegółach.

58

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH


je przesunięcie obrazu i ukazanie interesującego nas fragmentu.

moşliwość wykonania zblişania i oddalania danego szczegółu), efekty będą doskonałe. Aby się o tym przekonać, warto zajrzeć na stronę: www.photosynth.net i zapoznać się z projektami internautów. Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Moşemy pokazać wygląd całej budowli jak równieş skupić się na konkretnych szczegółach. Photosynth moşemy równieş wykorzystać do zaprezentowania prac uczniów. Jeśli sfotografujemy wystawę ścienną prac naszych uczniów, tak aby ująć na zdjęciu wszystkie prace nie zobaczymy szczegółów poszczególnych prac. Jeśli znowu sfotografujemy pojedyncze prace nie zobaczymy jak prezentują się wszystkie razem. Przy uşyciu Photosynth moşemy w jednym projekcie mieć wszystko widok ogólny wystawy jak i po zblişeniu moşemy przyjrzeć się szczegółom poszczególnych prac. Photosynth.net oferuje teş moşliwość tworzenia widoków płynnie przesuwanych panoram 3D. aby jednak stworzyć taką panoramę musimy na naszym komputerze zainstalować dodatkowy programik o nazwie Microsoft Image Composite Editor do pobrania ze strony http://research.microsoft. com/en-us/um/redmond/groups/ivm/ice/. Jego obsługa jest bardzo prosta i sprowadza się do przeciągnięcia naszych zdjęć z pulpitu do okna programu a następnie do zdecydo-

wania czy gotową panoramę zapisać na dysku czy wysłać do photosynth.net za pomocą kliknięcia jednego przycisku. Jak wykorzystać takie panoramy w szkole? np. do zaprezentowania relacji z plenerowych imprez w których biorą udział nasi uczniowie. przykładem takiej relacji moşe być święto latawców zaprezentowane na zdjęciu ponişej. Warto wspomnieć iş do naszego projektu moşemy dodać skróty do najbardziej interesujących miejsc na zdjęciu (highlights), które zostaną umieszczone po prawej stronie ekranu a ich kliknięcie, przez odwiedzającego naszą panoramę, spowodu-

Aby posługiwać się opisanymi wyşej narzędziami nie potrzebujemy zaawansowanej wiedzy i umiejętności informatycznych. Do ich obsługi wystarczą elementarne umiejętności związane z obsługą komputera i aparatu cyfrowego. Aparat teş nie musi być doskonały. W tej chwili aby wykonać tego typu zadania w zupełności wystarczy aparat wbudowany w telefon komórkowy. Programy opisane w tym artykule są łatwe w obsłudze a ich wykorzystanie na lekcji moşe spowodować u naszych uczniów wzrost zainteresowania omawianymi tematami, a co za tym idzie moşe im ułatwić przyswojenie przekazywanej przez nas wiedzy. Przypomnijmy sobie powiedzenie şe jeden obraz wart jest tysiąca słów. Oczywiście nie koniecznie to my musimy przygotowywać te prezentacje. Zaproponujmy naszym uczniom wykorzystanie tych programów do realizacji projektów gimnazjalnych, na pewno z chęcią posłuşą się w swojej pracy nowoczesną technologią co przynieść moşe obopólną korzyść.

:LÄŠFHM QD WHPDW SRP\VĂĄyZ QD SURMHNW\ HGXNDF\MQH Z W\P SURMHNW\ JLPQD]MDOQH ]D-­ VWRVRZDQLX Z QLFK WHFKQRORJLL RUD] SRUDG MDN MH SURZDG]LĂź RSLV]HP\ Z QDVWÄŠSQ\P Z\GDQLX 8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH 1D VWURQ\ N EORJ HGX SO L XF]HQRZRF]HVQLH SO ]DSUD-­ V]DP\ SR ZLÄŠFHM V]F]HJyĂĄyZ GRW\F]Ä…F\FK RSLVDQ\FK Z DUW\NXOH SURJUDPyZ

*UXG]LHÄ”

59


&KPXUD GOD HGXNDFML Agnieszka Borowiecka

3UH]L WDFMD  LQQ\ Z\PLDU SUH]HQWDFML &]\ ]DVWDQDZLDOLÄžFLH VLÄŠ NLHG\Äž FR WR ]QDF]\ SUDZLGĂĄRZR ]EXGRZDQD SUH]HQWDFMD" Teoretycznie kaĹźda prezentacja powinna mieć okreĹ›lonÄ… strukturÄ™: najpierw slajd tytuĹ‚owy, potem lista omawianych zagadnieĹ„, potem rozwiniÄ™cia poszczegĂłlnych tematĂłw. CaĹ‚ość oczywiĹ›cie przeplatana listÄ… zagadnieĹ„, na ktĂłrej wyróşniamy kolejne omawiane tematy. Na koĹ„cu obowiÄ…zkowo slajd podsumowujÄ…cy, bibliografia, kontakt do prowadzÄ…cego wystÄ…pienie i podziÄ™kowania dla sĹ‚uchaczy. MoĹźe trochÄ™ poplÄ…taĹ‚am kolejność i przesadzam w powyĹźszym opisie, ale na pewno wielokrotnie widziaĹ‚am takÄ… strukturÄ™ pokazu majÄ…cego wzbogacić i uatrakcyjnić wystÄ…pienia prelegentĂłw na róşnych konferencjach. I sĹ‚yszÄ…c trzeci czy czwarty raz w ciÄ…gu kilkudziesiÄ™ciu minut: „DzieĹ„ dobry PaĹ„stwu. Na wstÄ™pie chciaĹ‚bym omĂłwić, o czym bÄ™dzie moja prezentacja, a później przedstawiÄ™ poszczegĂłlne tematy...â€? przestajÄ™ sĹ‚yszeć, widzieć i rozumieć to, co siÄ™ dzieje przede mnÄ…. Pół biedy, gdyby byĹ‚o to jakieĹ› nieistotne wystÄ…pienie, ktĂłre moĹźna po prostu przespać. Ale zwykle moi przeĹ‚oĹźeni chcÄ… wiedzieć, po co mnie skierowali na danÄ… konferencjÄ™, a i ja chodzÄ™ na niÄ… nie dla drzemki, ale po to, by dowiedzieć siÄ™ czegoĹ› przydatnego w pracy. MoĹźe caĹ‚y problem tkwi w liniowej strukturze caĹ‚ego pokazu? Ale widziaĹ‚am przecieĹź wiele prezentacji wykorzystujÄ…cych hiper-

60

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Ĺ‚Ä…cza i przyciski akcji pozwalajÄ…ce na przeskakiwanie pomiÄ™dzy róşnymi slajdami. Cóş, moĹźe po prostu potrzebne jest nam inne podejĹ›cie do tego tematu.

$ JG\E\ WDN ]DSRPQLHĂź  R VODMGDFK Stosunkowo niedawno dowiedziaĹ‚am siÄ™ o istnieniu interesujÄ…cej aplikacji, ktĂłra nie wymaga instalacji na dysku komputera i pozwala zupeĹ‚nie inaczej prezentować omawiane treĹ›ci. Prezi to program do tworzenia prezentacji dziaĹ‚ajÄ…cy w chmurze. Mamy w nim do dyspozycji ogromny obszar, na ktĂłrym moĹźemy w dowolny sposĂłb umieszczać tekst, grafikÄ™ i filmy. NastÄ™pnie okreĹ›lamy powiÄ…zania miÄ™dzy osadzonymi obiektami (ramki) oraz sposĂłb przemieszczania siÄ™ (Ĺ›cieĹźkÄ™) podczas odtwarzania prezentacji. Slajdy? – zapomnijmy o nich. Liniowość? – absolutnie nie. Proste? – to siÄ™ okaĹźe. Gdy pierwszy raz usĹ‚yszaĹ‚am o Prezi, miaĹ‚am jednoznaczne skojarzenia. Skoro tworzÄ…c pokaz najpierw gromadzÄ™ dane rozrzucone na wielkim wirtualnym pulpicie, a nastÄ™pnie tworzÄ™ pomiÄ™dzy nimi powiÄ…zania, to tak naprawdÄ™ budujÄ™... No tak – mapÄ™ myĹ›li. Problem polega na tym, Ĺźe jeszcze nigdy jej nie budowaĹ‚am. To nie znaczy, Ĺźe nie widziaĹ‚am, jak inni to robiÄ…, ale sama idea mapy myĹ›li niezbyt do mnie przemawia. Tym bardziej, Ĺźe jako matematyk powinnam mieć raczej Ĺ›cisĹ‚y umysĹ‚, nie panujÄ™ nad „powiÄ…zaniamiâ€? moich myĹ›li. Na przykĹ‚ad pomyĹ›lÄ™ o jakiejĹ› drobnej, codziennej czynnoĹ›ci, a za chwilÄ™ zastanawiam siÄ™ nad alternatywnym rozwiÄ…zaniem zĹ‚oĹźonego problemu algorytmicznego. No cóş, gdyby tak krok po kroku przeĹ›ledzić kolejne skojarzenia, to wydadzÄ… mi siÄ™ one oczywiste. Ale czy inni oglÄ…dajÄ…c przygotowanÄ… przeze mnie mapÄ™ myĹ›li – czyli zapis moich ­ skojarzeĹ„ bÄ™dÄ… sÄ…dzić to samo? Przekonajmy siÄ™.


7ZRU]\P\ ÄSUH]L WDFMĊ´ Zanim rozpoczniemy tworzenie prezentacji, musimy utworzyć własne konto na prezi.com. Do wyboru są trzy typy licencji: Public, Enjoy oraz Pro. Licencja Public jest darmowa i umożliwia tworzenie prezentacji online, prezentowanie jej offline lub online oraz udostępnia łącznie 100 MB przestrzeni w chmurze na przechowywanie tworzonych prac. Po wybraniu tej licencji wystarczy wypełnić prosty formularz rejestracyjny zawierający imię, nazwisko, e-mail oraz hasło.

Na potrzeby edukacyjne dla nauczycieli i studentów jest dostępna bezpłatnie licencja Enjoy, która dodatkowo umożliwia nadawanie tworzonym pracom statusu materiałów prywatnych i dodawanie własnego logo, a także zwiększa przestrzeń przechowywania zasobów do 500 MB. Jedynym wymaganiem jest posiadanie adresu poczty elektronicznej jednoznacznie identyfikującego nas, jako osoby związanej z instytucją edukacyjną (wystarczy człon „edu” w adresie serwera). Po podaniu adresu e-mail jako identyfikatora użytkownika, zostajemy poproszeni o odebranie listu potwierdzającego założenie konta i dokończenie rejestracji. Następnie wypełniamy identyczny formularz, jak w przypadku licencji Public. Po zarejestrowaniu się i zalogowaniu możemy od razu przystąpić do pracy. Jednak niezupełnie tak od razu. Najpierw ra-

dziłabym wybrać temat prezentacji, a następnie zastanowić się, o czym tak naprawdę będziemy chcieli powiedzieć. Bo planowana przeze mnie prezentacja temu ma właśnie służyć – jako ilustracja i uzupełnienie mojego wystąpienia. Od kilku lat prowadzę szkolenia z wykorzystaniem platformy Moodle i tematyka e-edukacji jest mi bardzo bliska. Od koleżanki w pracy słyszałam o bardzo ciekawym wystąpieniu p. Urszuli Cimoch na konferencji „E-learning wyzwaniem dla bibliotek” dotyczącym właśnie szkoleń e-learningowych: „Jak motywować do pracy w e-szkoleniu?” O, to jest znakomity temat na moją prezentację. Teraz chwila zastanowienia – co motywuje podczas szkolenia on-line? Wbrew temu, co usiłuje się nam często wmówić, tego typu szkolenia są na pewno trudniejsze od zwykłych zajęć stacjonarnych. Wymagają więcej zaangażowania i pracy od uczestników, ale i dla prowadzącego wcale nie są mniej absorbujące – szczególnie jeśli zależy mu na wynikach słuchaczy. Zatem mam temat e-szkolenie i motywacja, ale rozwinę go w sposób nieco przewrotny – jak zmotywować prowadzącego e-szkolenie do lepszej pracy. Zalogowałam się na stronę prezi.com, teraz rozpocznę tworzenie nowej prezentacji. W tym celu wystarczy kliknąć w przycisk [New prezi], a następnie wprowadzić tytuł i krótki opis tworzonej prezentacji.

W kolejnym kroku można wybrać szablon (ja zdecydowałam się na Blank – czyli pusty) i rozpocząć edycję. Właśnie teraz widoczny jest pusty pulpit do rozmieszczania elementów tworzących naszą mapę oraz proste narzędzia edycyjne.

*UXG]LHĔ

61


W górnym lewym narożniku znajduje się koło przybornika narzędzi (kolory i czcionki, ścieżka, ramki, wstaw oraz domyślne – pisz), po prawej stronie pasek narzędzi do powiększania i oddalania oraz przycisk [Show], a na górze okna dodatkowe przyciski do zapisu, cofania, drukowania, wyświetlania pomocy oraz zakończenia pracy z prezi. Jak zacząć? Wystarczy kliknąć w dowolnym miejscu na pulpicie i po prostu rozpocząć pisanie tekstu. A łapiąc myszką za puste tło możemy przesuwać widok pulpitu tak, by w danej chwili był widoczny interesujący nas obszar. Pomyliliśmy się? Nic strasznego, kliknięcie w błędny obiekt i naciśnięcie klawisza [Delete] natychmiast usunie go z pulpitu. Podczas wpisywania tekstu dostępne są narzędzia umożliwiające jego edycję: jeden z trzech rodzajów tekstu, wyrównanie, wypunktowanie i kolor. Gotowy napis zatwierdzamy klikając w przycisk [OK]. Bardzo interesująca jest „zebra” – specjalny okrągły przybornik pojawiający się po kliknięciu w dowolny wstawiony obiekt. Obrazek „łapki” pozwala na przesuwanie obiektu w inne miejsce, znaki plus i minus umożliwiają zmianę rozmiarów obiektu, a symbol ołówka klikamy, by powrócić do trybu edycji. Pozostałe elementy „zebry” również mają znaczenie: uchwycenie myszką za zamalowany pierścień umożliwi nam płynną zmianę rozmiarów obiektu, zaś "prążki" na obwodzie to specjalne narzędzie do obracania.

62

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

Ale skupmy się na samej prezentacji. Miało być lekko i przyjemnie? Jak na razie raczej jest. Wprowadziłam kilka tekstów, rozrzucając je dość swobodnie na pulpicie. Przez cały czas pamiętam, że będę odtwarzała gotowy pokaz wyświetlając na ekranie pewien fragment pulpitu z umieszczonymi na nim obiektami. Nie chcę, by w czasie pokazu było widać elementy, o których w danej chwili nie mówię. Zatem już w fazie gromadzenia skojarzeń powinnam zaplanować, jak będę je później prezentowała i odpowiednio je od siebie odsunąć. Same teksty to trochę za mało, więc spróbuję je odpowiednio zilustrować. Przygotowałam kilka obrazków i zdjęć, chcę je teraz dodać do prezi. W przyborniku narzędzi klikam [Insert], a następnie [Image]. Pojawiło się okienko wyboru – mogę dodać własną grafikę lub wyszukać odpowiadające mi obrazki w sieci. Dodane ilustracje umieszczam przy wprowadzonych wcześniej tekstach i odpowiednio skaluję.

Już prawie skończyłam, pozostało mi jedynie odpowiednio zorganizować prezentację. Najpierw dodaję ramki – widoczne lub ukryte – do zgrupowania obiektów, które będę chciała pokazać. Część ramek znajduje się wewnątrz innych ramek – uzyskam dzięki temu efekt przybliżenia. Korzystając z narzędzia lupka przybliżam niektóre elementy na pulpicie, by łatwiej zaznaczyć ramkę obejmującą mniejsze fragmenty.


, FR GDOHM ] JRWRZÄ…  Ă„SUH]L WDFMÄ…´" Po zamkniÄ™ciu okna edycji wyĹ›wietlane jest okno z gotowÄ… prezentacjÄ… oraz kilkoma dodatkowymi przyciskami. MĂłj pokaz ma status prywatny, w kaĹźdej chwili mogÄ™ to zmienić, pozwalajÄ…c innym na oglÄ…danie lub edycjÄ™ i kopiowanie moich prezentacji.

Ostatni element – Ĺ›cieĹźka. Klikam kolejne ramki, w kolejnoĹ›ci jakiej później bÄ™dÄ™ je chciaĹ‚a wykorzystać podczas gotowego pokazu. Na dole okna pojawiĹ‚ siÄ™ dodatkowy pasek „slajdĂłwâ€? zawierajÄ…cy miniatury wskazanych obiektĂłw. MogÄ™ w kaĹźdej chwili usunąć z listy zbÄ™dne elementy lub zmienić kolejność odtwarzania. NaciskajÄ…c przycisk [Show] uruchamiam pokaz i sprowadzam, czy wszystko dobrze dziaĹ‚a.

Gotowe! Klikam w [Exit]. Prezentacja powstała szybko i program nie sprawiał mi şadnych kłopotów. No, ale łącze internetowe mam szybkie :)

Mogę takşe przygotować się do udostępniania prezentacji w inny sposób wybierając opcję [Share]. Pojawi się okno, w którym moşna skopiować odpowiedni link, np. do wysyłania pocztą, lub nacisnąć [Embed] w celu wygenerowania odpowiedniego skryptu do wstawienia na stronie www.

Znajdujący się pod prezentacją przycisk [Download], pozwala wygenerować i skopiować na własny komputer wersję offline prezentacji.

3UH]L VWDQRZL FLHNDZÄ… DOWHUQDW\ZÄŠ GOD SURJUDPyZ WDNLFK MDN 3RZHU3RLQW 3R]ZDOD V]\ENR L SURVWR SU]\JRWRZDĂź LQWHUH-­ VXMÄ…FH QLHV]DEORQRZH SUH]HQWDFMH 1LH RSLVDĂĄDP WX ZV]\VWNLFK MHJR PRÄŞOLZRÄžFL QS REUDFDQLD RELHNWyZ GRGDZDQLD JRWRZ\FK NV]WDĂĄWyZ GHÂżQLRZDQLD NRORU\VW\NL SUH]HQWDFML =DFKÄŠFDP GR WHVWyZ

*UXG]LHÄ”

63


0XOWLPHGLD Janusz S. Wierzbicki

6FUHHQ&DVW  Z HGXNDFML  F]\OL MDN QDJUDĂź ÂżOP LQVWUXNWDÄŞRZ\ W\SX  Ă„-DN WR MHVW ]URELRQH"´ Podczas prowadzenia zajęć lub wykĹ‚adĂłw nie raz spotkaĹ‚em siÄ™ z koniecznoĹ›ciÄ… wielokrotnego powtarzania i pokazywania na ekranie, jak wykonać róşne czynnoĹ›ci. W przypadkach, gdy pokaz dotyczyĹ‚ wykonania wielu prostych czynnoĹ›ci nastÄ™pujÄ…cych po sobie, konieczność ich powtarzania dla niektĂłrych sĹ‚uchaczy byĹ‚a nudna i nuşąca, poniewaĹź posĹ‚ugiwali siÄ™ komputerem sprawniej niĹź pozostali, szybciej teĹź wykonywali polecenia.

8ZDJD :VWDZNL ÂżOPRZH Z W\P 6FUHHQ-­ &DVW VWRVRZDQH SRGF]DV SUH]HQ-­ WDFML QD ÄŞ\ZR QLH SRZLQQ\ E\Ăź GĂĄXÄŞV]H QLÄŞ PLQXW\ W takich przypadkach z pomocÄ… moĹźe przyjść moĹźliwość nagrania tzw. ScreenCastu, czyli zapisu czynnoĹ›ci wykonywanych na ekranie komputera, ktĂłremu czÄ™sto towarzyszy komentarz. PowstaĹ‚y w ten sposĂłb film moĹźna wykorzystać na wiele sposobĂłw: y jako film instruktaĹźowy opublikowany w internecie lub w inny sposĂłb udostÄ™pniony uczniom, y w czasie prezentacji, jako fragment wykĹ‚adu (szczegĂłlnie, gdy chcemy pokazać funkcjonalność usĹ‚ug internetowych, ale podczas prelekcji nie mamy dostÄ™pu do sieci), y w czasie lekcji lub warsztatĂłw, jako materiaĹ‚ pomocniczy (po omĂłwieniu zagadnienia przez prowadzÄ…cego, kaĹźdy z uczestnikĂłw w razie potrzeby moĹźe odtworzyć fragment nagrania w wybranym przez siebie momencie, jeĹ›li nie zdÄ…ĹźyĹ‚ zapamiÄ™tać jakiejĹ› czynnoĹ›ci podczas wykĹ‚adu).

64

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

8ZDJD -HÄžOL Z WHQ VSRVyE FKFHP\ Z\NR-­ U]\VWDĂź QDJUDQH PDWHULDĂĄ\ SRZLQ-­ QLÄžP\ SDPLÄŠWDĂź ÄŞH NDÄŞG\ XF]HVW-­ QLN PXVL G\VSRQRZDĂź VĂĄXFKDZND-­ PL 2GWZDU]DQLH ÂżOPyZ QD JĂĄRÄžQL-­ NDFK SU]HV]NDG]D SR]RVWDĂĄ\P Nagranie ScreenCastu jako instruktaĹźu (samouczka) moĹźna zlecić do wykonania uczniom (np. w ramach projektu edukacyjnego). WĂłwczas moĹźna przygotować w szkole caĹ‚Ä… biblioteczkÄ™ materiaĹ‚Ăłw po-

mocniczych stworzonych np. przez starszych uczniów dla młodszych kolegów. Nagrania mogą dotyczyć zarówno posługiwania się programami komputerowymi, jak równieş serwisami działającymi w sieci, takimi jak GoogleEarth, WorldWideTelescope czy Wikipedia. Warto zauwaşyć, şe taki sposób demonstrowania nowych funkcji programów ich uşytkownikom stał się obecnie powszechny. Przykłady moşemy znaleźć na stronach Apple czy Microsoft.

3RP\VĂĄ QD ]DGDQLH GOD QDMPĂĄRGV]\FK 1DJUDQLH 6FUHHQ&DVW PRÄŞQD Z\NRU]\VWDĂź WDNÄŞH Z SUDF\ ] QDMPĂĄRGV]\PL XF]QLDPL QS Z FHOX VWZRU]HQLD SU]H] QLFK ]DSLVX RSRZLDGDQLD LOXVWURZD-­ QHJR SU]\JRWRZDQ\PL U\VXQNDPL ‡ ' ]LHFL LGÄ… QD Z\FLHF]NÄŠ QS SR VWDU\P PLHÄžFLH SRĂĄÄ…F]RQÄ… ] RSRZLDGD-­ QLHP PLHMVFRZ\FK OHJHQG L EDÄžQL OXE Z LQQ\ VSRVyE SR]QDMÄ… NLOND FLH-­ NDZ\FK RSRZLHÄžFL ‡ 1 DVWÄŠSQLH Z\NRQXMÄ… U\VXQHN OXE NLOND GR RSRZLDGDQLD NWyUH LP VLÄŠ QDMEDUG]LHM SRGREDĂĄR MHÄžOL U\VXQNL VÄ… Z\NRQDQH RGUÄŠF]QLH QDXF]\FLHO VNDQXMH MH OXE SRPDJD ]HVNDQRZDĂź XF]QLRP D QDVWÄŠSQLH ZV]\VWNLH U\VXQNL XGRVWÄŠSQLD NDÄŞGHPX ] XF]QLyZ MHÄžOL U\VXQNL SRZVWDZDĂĄ\ QD NRPSXWHU]H QDXF]\FLHO ]ELH-­ UD MH D QDVWÄŠSQLH XGRVWÄŠSQLD NDÄŞGHPX ] XF]QLyZ NRPSOHW U\VXQNyZ ‡ 8F]QLRZLH XF]Ä… VLÄŠ SU]HJOÄ…GDĂź JUDÂżNÄŠ Z WU\ELH SRGJOÄ…GX ‡ 8F]QLRZLH XF]Ä… VLÄŠ XUXFKDPLDĂź QDJU\ZDQLH ]DWU]\P\ZDĂź L NRÄ”F]\Ăź ‡ 1 DVWÄŠSQLH XF]QLRZLH QDJU\ZDMÄ… VZRMH RSRZLDGDQLH SU]HJOÄ…GDMÄ…F U\-­ VXQNL Z\NRQDQH SU]H] VLHELH RUD] VZRLFK NROHJyZ Z WU\ELH SHĂĄQRHNUD-­ QRZ\P : WHQ VSRVyE SRZVWDMÄ… ÂżOP\ ]DZLHUDMÄ…FH OHJHQG\ RSRZLHG]LD-­ QH L ]LOXVWURZDQH SU]H] G]LHFL 3RZ\ÄŞV]\ VFHQDULXV] PRÄŞQD PRG\ÂżNRZDĂź Z ]DOHÄŞQRÄžFL RG ZLHNX G]LHFL L LFK XPLHMÄŠWQRÄžFL SRVĂĄXJLZDQLD VLÄŠ NRPSXWHUHP


=HVWDZLHQLH L JáyZQH FHFK\ DSOLNDFML GR WZRU]HQLD 6FUHHQ&DVWyZ

-DN SU]\JRWRZDü ZáDVQ\ 6FUHHQ&DVW" Przygotowanie własnego nagrania typu ScreenCast jest bardzo proste. Zazwyczaj ogranicza się do zainstalowania odpowiedniej aplikacji, a następnie włączenia nagrywania, wykonania (najlepiej od razu z komentarzem) czynności, które chcemy zademonstrować, zakończenia nagrania i zapisania filmu. Istnieje wiele aplikacji, które umożliwiają zapisanie ScreenCastu. Do zastosowań szkolnych polecam wybranie któregoś z darmowych programów. Najbardziej lubię dwa: CommunityClips oraz Jing. Pierwszy działa tylko pod systemem Windows (wersja nie jest istotna). Drugi uruchomimy zarówno pod Windows jak i pod Mac OS X. Krótki opis porównawczy tych programów zamieściliśmy w ramce obok. Wiele przykładów, jak stworzyć własny ScreenCast można znaleźć w serwisie www.uczenowocześnie.pl oraz na k12blog.edu.pl

W systemie Mac OS X od wersji Snow Leopard istnieje wbudowana funkcja nagrywania ScreenCast. Wystarczy uruchomić program QuickTime Player, a następnie przejść do menu Plik i wybrać opcję Nowe nagranie z ekranu. Uruchomione zostanie narzędzie umożliwiające zarejestrowanie całego ekranu, jak również wybranego fragmentu. W opcjach programu możemy określić, czy chcemy nagrać także dźwięk oraz określić jakość nagrania. Tak nagrany materiał w łatwy sposób może zostać poddany dalszemu montażowi, np. w programie iMovie. Ciekawą alternatywą w stosunku do programów instalowanych w systemie mogą być usługi działające w chmurze obliczeniowej, czy serwisy www służące do nagrywania ScreenCastów. Przykładem takiej usługi może być serwis http://screenr.com. Jego zaletą jest uniwersalność (możemy skorzystać z niego niezależnie od systemu operacyjnego) oraz automatyczna publikacja nagrania w internecie. W przypadku tego serwisu możliwe jest pobranie nagrania w formacie pliku wideo (MPEG4), co umożliwia dalszą edycję. Inne popularne aplikacje służące do tworzenia ScreenCastów to m.in. płatne narzędzia, takie jak Camtasia (Windows i Mac OS X) czy ScreenFlow (Mac OS X). Dzięki nim można nie tylko nagrać film, ale także poddać go dalszej obróbce (np. dodać napisy, zaznaczenia, dodatkowe dźwięki, przejścia, animacje czy narrację). Do profesjonalnych zastosowań są oczywiście znacznie lepsze aplikacje, jednak ich cena wynosi około 80 EUR.

Pr o g r a m , producent

Cechy programu

CommunityClips Microsoft

System: Windows Licencja: bezpłatny Plik wynikowy: WMV (Windows Media Video) Adres: http://www.officelabs.com/projects/communityclips Wskazówki instalacji aplikacji: Na stronie programu należy odnaleźć i wybrać napis TRY IT. Następnie zapisać plik o nazwie CommunityClipsSetup_1813.msi. Uruchamiamy pobrany plik i przechodzimy domyślną instalację. Uwagi: Pozwala na wykonanie nagrania z dowolnej części ekranu lub okna wybranej aplikacji.

Jing TechSmith

System: Windows, Mac OS X Licencja: bezpłatny Plik wynikowy: SWF Video Adres: http://www.techsmith.com/jing.html Wskazówka pobrania aplikacji: Na stronie programu należy odnaleźć opcję Free download. Następnie na kolejnej stronie wybieramy przycisk ekranowy Download for Windows lub Download for Mac OS X. Pobrany plik należy uruchomić w celu instalacji. Uwagi: Program pozwala na zapisanie maksymalnie pięciominutowej prezentacji. W wersji bezpłatnej jedynym możliwym plikiem wynikowym jest plik SWF (Format firmy Adobe). Program umożliwia dzielenie się nagraniami w serwisie http://screencast.com (wymaga założenia bezpłatnego konta).

Jing Pro

System: Windows, Mac OS X Licencja: 14,5 USD/ rok Plik wynikowy: SWF Video lub MPEG-4 Adres: http://www.techsmith.com/jing.html Uwagi: Różnice w stosunku do wersji bezpłatnej: y Brak ograniczenia czasu nagrania. y Możliwy zapis pliku wynikowego w formacie pliku wideo MPEG-4.

*UXG]LHĔ

65


3RPRFQH  ZVND]yZNL Ponişej przedstawiam kilka podpowiedzi. Korzystanie z nich powinno ułatwić i przyspieszyć opracowanie własnego zapisu ScreenCastu. 1. Do nagrania warto się przygotować, a przygotowania zacząć od rozpisania scenariusza.

:VND]yZND -HÄžOL QDJUDQLX EÄŠG]LH SRGOHJDĂź F]\Q-­ QRĞß NWyUÄ… Z\NRQXMHP\ F]ÄŠVWR QS SRGF]DV OHNFML ZyZF]DV PRÄŞHP\ ]UH]\JQRZDĂź ] UR]SLV\ZDQLD V]F]H-­ JyĂĄRZHJR VFHQDULXV]D 2. W scenariuszu warto ująć, co po kolei bÄ™dziemy pokazywali i jaki komentarz powinien zostać nagrany. Zdecydowanie Ĺ‚atwiej jest od razu nagrać komentarz, niĹź dodawać go do zapisanego filmu. 3. Film nie powinien trwać wiÄ™cej niĹź 10, a najlepiej, aby byĹ‚ krĂłtszy niĹź 5 minut (po pierwsze – trudno skupić uwagÄ™ widza dĹ‚uĹźej, po drugie – wiÄ™kszość serwisĂłw umoĹźliwiajÄ…cych publikacjÄ™ nagrania w internecie ma ograniczenie dotyczÄ…ce dĹ‚ugoĹ›ci publikowanego materiaĹ‚u zwykle okoĹ‚o 10 minut). 4. Warto „odizolować siÄ™â€? od otoczenia, by nikt nam nie przeszkodziĹ‚ w nagrywaniu narracji. 5. RozpoczynajÄ…c i koĹ„czÄ…c nagranie, jeĹ›li planujemy jego dalszÄ… obrĂłbkÄ™, warto zostawić dwie-trzy sekundy „rozbiegĂłwkiâ€?. Da to pewność, Ĺźe nagranie juĹź siÄ™ rozpoczęło i uĹ‚atwi w przyszĹ‚oĹ›ci montaĹź caĹ‚ego materiaĹ‚u (np. dodanie animacji i przejść). 6. JeĹ›li nie przewidujemy dalszej obrĂłbki nagrania, warto przed rozpoczÄ™ciem pokazu nagrać kilka zdaĹ„ wprowadzenia. Wprowadzenie naleĹźy ująć w przygotowanym scenariuszu. NaleĹźy powiedzieć, czego nagranie dotyczy, co zostanie zademonstrowane oraz w jakim celu. Na przykĹ‚ad: „Nazywam siÄ™ Janusz Wierzbicki i podczas pokazu zademonstrujÄ™ xxx, co pozwoli na yyyâ€?. JeĹ›li de-

66

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

monstrujemy, w jaki sposób osiągnąć określony efekt w jakimś programie, wówczas na początku filmu warto go pokazać – określić, co jest naszym celem. 7. Przed rozpoczęciem zapisywania powinniśmy wybrać, z jakiego obszaru ekranu dokonamy nagrania.

0DP\ QDJUDQLH &R GDOHM" Nagrany ScreenCast moşna od razu wykorzystać – np. rozdając uczniom, udostępniając w szkolnej sieci, bibliotece lub publikując na stronie www lub serwisie (np. YouTube). ScreenCast moşe być teş jednym z materiałów publikowanych w ramach szkolnej platformy nauczania – np. Moodle.

8ZDJD ,P ZLÄŠNV]\ REV]DU EÄŠG]LHP\ UH-­ MHVWURZDĂź QS FDĂĄ\ SXOSLW NRPSX-­ WHUD W\P ZLÄŠNV]\ SOLN ] ÂżOPHP Nagrany materiaĹ‚ moĹźna dodatkowo ]RVWDQLH Z\JHQHURZDQ\ %\ JR wzbogacić, szczegĂłlnie, gdy chcemy go ]PQLHMV]\Ăź PRÄŞHP\ ]GHF\GRZDĂź opublikować w sieci internet. Warto wykoÄŞH QDJUDQLH EÄŠG]LH SURZDG]RQH nać nastÄ™pujÄ…ce czynnoĹ›ci: W\ONR GOD RNQD RNUHÄžORQHM DSOLND-­ r PRZYCIÂ–Ăƒ NAGRANIE ABY POZBYĂƒ SIÇ NIEFML 'UXJLP VSRVREHP MHVW ]PQLHM-­ potrzebnych przerw, V]HQLH UR]G]LHOF]RÄžFL HNUDQX NRP-­ r DODAĂƒ NAPISY POCZ–TKOWE ORAZ SXWHUD SU]HG UR]SRF]ÄŠFLHP QDJU\-­ koĹ„cowe, r EWENTUALNIE DODAĂƒ NAGRANIE aGADAJ–ZDQLD QS GR UR]PLDUX [ cej gĹ‚owyâ€?, ktĂłra wprowadzi widza OXE [ SXQNWyZ :yZF]DV do zagadnienia omawianego w filmie. PRÄŞHP\ QDJU\ZDĂź REV]DU FDĂĄHJR Najlepiej, aby byĹ‚o to wprowadzenie SXOSLWX typu: identyfikacja problemu, rozwiÄ…zanie – czyli o czym jest ScreenCast,

http://screenr.com


korzyĹ›ci wynikajÄ…ce z tego konkretnie rozwiÄ…zania. Nie wiÄ™cej niĹź trzy krĂłtkie zdania (a najlepiej jedno), r DODAĂƒ STOPKLATKI NP W CELU UWYPUklenia waĹźnych operacji), r STWORZYĂƒ NAPISY Z DODATKOWYMI UWAgami i komentarzami, r WPROWADZIĂƒ DODATKOWY KOMENTARZ gĹ‚osowy (opcjonalnie, jeĹ›li jest potrzebny). W ten sposĂłb ze zwykĹ‚ego nagrania typu ScreenCast moĹźemy przygotować publikacjÄ™ bardziej odpowiadajÄ…cÄ… definicji WebCast – czyli prezentacji typu audio-wideo publikowanej w sieci. PowyĹźsze operacje moĹźna wykonać w dowolnym programie do edycji wideo. W systemie Windows moĹźemy skorzystać np. z darmowego dodatku Windows Live Movie Maker. W systemie Mac OS X moĹźemy skorzystać z np. programu iMovie, bÄ™dÄ…cego częściÄ… pakietu iLife.

http://www.techsmith.com/jing.html

8ZDJD .RU]\VWDMÄ…F ] GDUPRZHM ZHUVML SUR-­ JUDPX -LQJ PRÄŞHP\ PLHĂź SUREOHP ] SRGGDQLHP QDJUDQHJR PDWHULD-­ ĂĄX GDOV]HM REUyEFH )LOP ]DSLV\ZD-­ Q\ MHVW Z IRUPDFLH QLH REVĂĄXJLZD-­ Q\P SU]H] ZLÄŠNV]RĞß SURJUDPyZ GR HG\FML ZLGHR Âą 6:) )RUPDW WHQ ÄžZLHWQLH QDGDMH VLÄŠ GR SXEOLNDFML Z LQWHUQHFLH -HGQDN Z SU]\SDG-­ NX GDOV]HM HG\FML PDWHULDĂĄX QDOH-­ ÄŞ\ VNRU]\VWDĂź ] LQQHJR SURJUDPX 0RÄŞH WR E\Ăź MHGQD ] Z\PLHQLDQ\FK ZF]HÄžQLHM DSOLNDFML &RPPXQLW\ &OLSV :LQGRZV -LQJ Z ZHUVML SĂĄDWQHM :LQGRZV 0DF 26 ; 4X-­ LFN7LPH 3OD\HU 0DF 26 ; RG ZHU-­ VML 6QRZ /HRSDUG OXE VHUZLV ZZZ 6FUHHQU FRP

:LÄŠFHM QD N EORJ HGX SO =DSUDV]DP\ GR RGZLHG]HQLD N EORJ HGX SO JG]LH ]QDMGÄ… 3DÄ”VWZR RGSRZLH-­ G]L QD S\WDQLD MDN SU]\JRWRZDĂź VFHQDULXV] GR QDJUD-­ QLD 6FUHHQ&DVWX MDN QDJUDĂź 6FUHHQ&DVW ] XÄŞ\FLHP SUR-­ JUDPX &RPPXQLW\&OLSV MDN QDJUDĂź 6FUHHQ&DVW ] XÄŞ\FLHP SUR-­ JUDPX -LQJ MDN QDJUDĂź 6FUHHQ&DVW ] XÄŞ\FLHP VHU-­ ZLVX 6FUHHQU FRP MDN SU]\JRWRZDĂź :HE&DVW ] SRPRFÄ… SURJUDPX :LQGRZV /LYH 0RYLH 0D-­ NHU D WDNÄŞH SU]\NĂĄDG\ JRWRZHJR PD-­ WHULDĂĄX

http://communityclips.officelabs.com

*UXG]LHÄ”

67


0XOWLPHGLD Janusz S. Wierzbicki

6QXFLH &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL 'LJLWDO 6WRU\ 7HOOLQJ Od wieków ludzie kochali opowieści Postęp technologiczny, kino, radio, telewizja czy internet, wpłynął wpłynął negatywnie na taką formę spędzania czasu. Nadal jednak podczas spotkań towarzyskich opowiadamy sobie historie, czy anegdoty. Gdy proces ten wspomagamy zdjęciami z wakacji wyświetlanymi na monitorze, telewizorze lub ekranie projektora - zblişamy się do tego, co nazywamy Snuciem Cyfrowych Opowieści (z ang. Digital Story Telling).

6QXFLH &\IURZ\FK 2SRZLHÄžFL QDMEDUG]LHM ]EOLÄŞRQH MHVW ZĂĄDÄžQLH GR RSRZLDGDQLD KLVWRULL QS SU]\ RJQLVNX Z OHVLH GĹ‚ĂłwnÄ… postaciÄ…, jak zawsze podczas wystÄ…pienia publicznego, jest narrator opowiadanej historii. Jednak w tym wypadku narracja wspomagana jest obrazem. Zazwyczaj zdjÄ™ciami. ZdjÄ™cia ilustrujÄ… i uzupeĹ‚niajÄ… snutÄ… historiÄ™. TakÄ… technikÄ™ stosuje siÄ™ czasem przy normalnych prezentacjach. Jest to metoda bliska wiÄ™kszoĹ›ci ludzi ­ zupeĹ‚nie dla nas naturalna. Jej odpowiednie zastosowanie zapewnia wiÄ™kszÄ… uwagÄ™ sĹ‚uchaczy. Taka historia zazwyczaj ma zwroty akcji, momenty dramatyczne, zabawne lub smutne. Poprzez oddziaĹ‚ywanie na emocje sĹ‚uchaczy ­ nie pozwala im odwrĂłcić uwagi i jednoczeĹ›nie powoduje, Ĺźe lepiej pamiÄ™tajÄ… samÄ… historiÄ™, a przede wszystkim jej przesĹ‚anie. PamiÄ™tajmy, Ĺźe wyĹ›wietlane zdjÄ™cia powinny być dobrej jakoĹ›ci i wykadrowane w taki sposĂłb, by zajmować najlepiej caĹ‚Ä… przestrzeĹ„ ekranu projekcyjnego.

-DNLHJR RSURJUDPRZDQLD PRÄŞQD XÄŞ\Ăź GR VWZRU]HQLD VZRMHM &\IURZHM 2SRZLHÄžFL" : PHWRG]LH Ă„6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLHÄžFL´ QDMZDÄŞQLHMV]D MHVW KLVWRULD L VSRVyE MHM RSRZLDGDQLD 1D GUXJLP PLHMVFX VÄ… RGSR-­ ZLHGQLR GREUDQH LOXVWUDFMH &\IURZH 2SRZLHÄžFL PRÄŞQD VQXĂź QD ÄŞ\ZR OXE SU]\JRWRZDĂź ÂżOP ] LFK QDJUDQLHP : ]DOHÄŞQRÄžFL FR FKFHP\ SU]\JRWRZDĂź PRÄŞQD Z\EUDĂź RGSRZLHGQLÄ… DSOLNDFMÄŠ : SLHUZV]\P Z\SDGNX Z\VWDUF]\ DSOLNDFMD JDOHULL IRWRJUDÂżL ]D NWyUHM SRPRFÄ… PRÄŞHP\ VWHURZDĂź Z\ÄžZLHWODQLHP REUD]yZ 0RÄŞ-­ QD XÄŞ\Ăź WDNÄŞH W\SRZHJR SURJUDPX GR SUH]HQWDFML WDNLHJR MDN 3RZHU3RLQW .H\QRWH F]\ ,PSUHVV *G\ FKFHP\ QDJUDĂź ÂżOP ] ]DSLVHP QDV]HM QDUUDFML L RGSRZLDGDMÄ…F\FK MHM REUD]yZ PR-­ ÄŞHP\ XÄŞ\Ăź SURJUDPyZ GR WZRU]HQLD ÂżOPyZ QS 0RYLH0DNHU OXE L0RYLH ,VWQLHMÄ… WDNÄŞH DSOLNDFMH GHG\NRZDQH GR WZRU]HQLD WDNLFK KLVWRULL QS 3KRWR6WRU\ OXE *DUDJH%DQG 0RÄŞQD WDNÄŞH Z\EUDĂź DSOLNDFMÄŠ GR WZRU]HQLD 6FUHHQ&DVWyZ :\EyU ]DOHÄŞ\ RG WHJR NWyU\ SURJUDP ]QDP\ WDN E\ SU]\JRWRZDQLH PDWHULDĂĄX ]DMÄŠĂĄR QDP MDN QDMPQLHM F]DVX :VND]yZND : DUW\NXOH GRW\F]Ä…F\P WZRU]HQLD VDPRXF]NyZ WHFKQLNÄ… 6FUHHQ&DVW RSLVDĂĄHP SRP\VĂĄ SUDF\ Z\NRU]\VWXMÄ…F\ PHWRGÄŠ &\IURZ\FK 2SRZLHÄžFL ] QDMPĂĄRGV]\PL XF]QLDPL Z NOD-­ VDFK

-DN SU]\JRWRZDĂź Z\VWÄ…SLHQLH ] Z\NRU]\VWDQLHP  6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLHÄžFL" Po pierwsze trzeba rozpisać sobie historiÄ™, ktĂłrÄ… chcemy opowiedzieć. W tym wypadku dobrze przygotować sobie tekst, a przynajmniej szczegółowy konspekt. Znaleźć kluczowe miejsca, w ktĂłrych nastÄ™puje zwrot akcji, moment Ĺ›mieszny lub dramatyczny. NastÄ™pnie naleĹźy dobrać zdjÄ™cia (i inne ilustracje, np. mapy) do naszej historii. ZdjÄ™cia nie muszÄ… przedstawiać dosĹ‚ownie tego, o czym mĂłwimy. Na przykĹ‚ad, gdy narracja dotyczy szpitala, na zdjÄ™ciach moĹźe pojawiać siÄ™ lekarz, sala operacyjna czy nowoczesna aparatura diagnostyczna - nie musi zaĹ› pojawić siÄ™ budynek szpitala. Obrazy powinny ilustrować, ale takĹźe uzupeĹ‚niać naszÄ… opowieść. Dopowiadać sĹ‚owa niewypowiedziane przez narratora.

68

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 2F]\ZLÄžFLH QLH QDOHÄŞ\ VLÄŠ SU]\JRWRZDQHJR WHNVWX XF]\Ăź QD SDPLÄŠĂź 7U]HED MHGQDN SU]HĂźZLF]\Ăź MHJR RSRZLDGDQLH E\ Z\GDZDĂĄR VLÄŠ VZRERGQH L VSRQWDQLF]QH MDN QD SU]\-­ NĂĄDG SRGF]DV URG]LQQHJR SRVLĂĄNX ZaĹ‚óşmy, Ĺźe chcemy opowiedzieć historiÄ™ miasteczka Borne Sulinowo - czyli tajnym miejscu, ktĂłre nie istniaĹ‚o na polskiej mapie za czasĂłw PRL. Scenopis do takiego filmu mĂłgĹ‚by wyglÄ…dać w sposĂłb opisany w tabeli obok.


Tekst opowieści Borne Sulinowo zawsze było miastem tajemniczym, co bezpośrednio związane jest z jego historią. Armiom naszych sąsiadów, które władały miastem poprzednio, zupełnie nie zaleşało na nagłośnieniu swojej działalności. Cała struktura miasta zaprojektowana i zbudowana została dla potrzeb Wehrmachtu od podstaw. Dało to duşe moşliwości stworzenia pod ziemą niejawnej części miasta. Nagłe opuszczenie miasta przez şołnierzy niemieckich takşe stanowi tajemnicę. W trakcie walk o Wał Pomorski, którego Gross Born był waşną częścią składową, wojska niemieckie po prostu wyszły z miasta, zostając.

Dla şołnierzy radzieckich i ich rodzin funkcjonowała dobrze wyposaşona słuşba zdrowia. Świetnie przygotowani lekarze - specjaliści w swoich dziedzinach mogli przeprowadzić właściwie dowolny zabieg dostępny w tamtym czasie.

Historię moşna wzbogacić podkładem dźwiękowym. Jednak podczas wystąpienia na şywo dobranie odpowiedniego podkładu oraz jego zmiana wraz z rozwojem akcji moşe być dość trudna. Jeśli muzyka ma zmieniać się automatycznie, wówczas wymaga to perfekcyjnego zgrania naszej opowieści z podkładem. Moşe ono jednak zostać łatwo zaburzone, np. przez zadanie pytania przez publiczność. Gdy jednak nam bardzo na podkładzie zaleşy - moşemy spróbować podłączyć muzykę do poszczególnych slajdów w programie prezentacyjnym.

Obraz ilustrujący opowieść Obraz kojarzący się z tajemnicą i historią (np. zapieczętowanej koperty, starej księgi, czarnobiałe zdjęcie miasta z pełnią księşyca w tle).

Zdjęcia miasta z lotu ptaka. Mapa podziemi.

ŝołnierze armii niemieckiej uciekający z pola walki. Obraz walki (najlepiej z tych okolic). Mapa miasta (najlepiej z tamtego okresu). Zdjęcia z tamtego okresu pokazujące jego stan.

Zdjęcie szczęśliwej rodziny lub dzieci. Zdjęcie gabinetu lekarskiego. Zdjęcie sali operacyjnej. Zdjęcie aparatury - nowoczesnej jak na swoje czasy.

8ZDJD =DSUDV]DP\ GR OHNWXU\ QDVWÄŠSQHJR Z\GDQLD 8F]ÄŠ 1R-­ ZRF]HÄžQLH NWyU\ RSLV]HP\ PLÄŠG]\ LQQ\PL ]DVWRVRZD-­ QLH &\IURZ\FK 2SRZLHÄžFL Z PHWRG]LH SURMHNWRZHM 1D N EORJ HGX SO EÄŠG]LHP\ SXEOLNRZDĂź PDWHULDĂĄ\ SR-­ PRFQH GR VWRVRZDQLD WHM PHWRG\ Z SUDF\ ZĂĄDVQHM RUD] ] XF]QLHP

:VND]yZND 1DJU\ZDMÄ…F VZRMÄ… RSRZLHĞß Z SRVWDFL ÂżOPX GRGDQLH SRGNĂĄDGX GĨZLÄŠNRZHJR PRÄŞHP\ X]QDĂź ]D NRQLHF]QH 'R-­ GDWNRZR ZDUWR MHÄžOL W\ONR SURJUDP ] NWyUHJR NRU]\VWDP\ PD WDNÄ… RSFMÄŠ Z\NRU]\VWDĂź NDGURZDQLH ]GMÄŠĂź RUD] DQLPD-­ FMÄŠ SU]HVXZDMÄ…FÄ… OXE NDGUXMÄ…FÄ… REUD] 1DSLVyZ UDF]HM QLH VWRVXMHP\ Z WHM WHFKQLFH :\EUDQH REUD]\ SRZLQQ\ Py-­ ZLĂź VDPH ]D VLHELH L X]XSHĂĄQLDĂź VLÄŠ QDZ]DMHP PodsumowujÄ…c ­ cyfrowe opowiadanie historii Ĺ‚Ä…czy ze sobÄ… najlepsze cechy dwĂłch Ĺ›wiatĂłw. Cyfrowego Ĺ›wiata fotografii, filmu, muzyki ze starym Ĺ›wiatem snucia opowieĹ›ci. PoĹ‚Ä…czenie tych dwĂłch Ĺ›wiatĂłw daje w efekcie o wiele ciekawsze moĹźliwoĹ›ci i pozwala prezentować koncepcje, pomysĹ‚y czy wydarzenia w sposĂłb znacznie peĹ‚niejszy, atrakcyjniejszy i skuteczniejszy od slajdĂłw peĹ‚nych tekstu, punktĂłw czy wykresĂłw. TowarzyszÄ…ce opowiadaniu emocje oraz oddziaĹ‚ujÄ…ce na wyobraĹşniÄ™ obrazy i dĹşwiÄ™ki pozwalajÄ… znacznie gĹ‚Ä™biej zapaść w pamięć sĹ‚uchaczy wnioskom, faktom czy przedstawianym ideom.

Dla systemu Windows jednym z lepszych programów do tworzenia Cyfrowych Opowieści jest program PhotoStory.

*UXG]LHÄ”

69


.URN SR NURNX Janusz S. Wierzbicki

-DN SU]\JRWRZDĂź KLVWRULÄŠ VQXWÄ… ] SRPRFÄ… F\IURZ\FK  PXOWLPHGLyZ  NRU]\VWDMÄ…F  ] 3KRWR 6WRU\ dla  Windows?  .URN =DQLP ]DF]QLHP\ Przed uruchomieniem programu naleĹźy: 1. Napisać scenariusz, najlepiej z tekstem historii, ktĂłrÄ… opowiemy. 2. Warto rĂłwnieĹź zgromadzić potrzebne zdjÄ™cia i inne obrazy, ktĂłre zilustrujÄ… opowieść, w jednym folderze. DziÄ™ki temu Ĺ‚atwo przeniesiemy je do programu Photo Story 3 dla Windows.

8ZDJD 3U]\JRWRZDQD JUDÂżND SRZLQQD E\Ăź GREUHM MDNRÄžFL D SU]HGH ZV]\VWNLP UR]G]LHOF]RÄžFL 0LQLPXP WR REUD]\ R UR]G]LHOF]RÄžFL [ SXQNWyZ -HGQDN MHÄžOL SODQX-­ MHP\ ]DVWRVRZDĂź HIHNW\ NDGURZDQLD SRZLQQLÄžP\ XÄŞ\Ăź JUDÂżN R UR]G]LHOF]RÄžFL FR QDMPQLHM [ SXQNWyZ

70

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 8UXFKDPLDQLH QRZHM KLVWRULL 1. Odszukujemy w menu Start program Photo  Story  3  dla  Win-­ dows i po jego uruchomieniu, zaznaczamy opcjÄ™  Rozpocznij  Â?‘™Œ Š‹•–‘”‹¸Ǥ 2. NastÄ™pnie wybieramy przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

.URN ,PSRUWRZDQLH ]GMÄŠĂź 1. Wybieramy przycisk ekranowy Â?’‘”–—Œ ‘„”ƒœ›Ǥ


.URN :\EyU ]GMÄŠĂź GR SURMHNWX

.URN 8VWDODQLH NROHMQRÄžFL Â ]GMÄŠĂź L LFK HG\FMD

1. Przechodzimy do folderu, w którym zgromadziliśmy wszystkie ilustracje, 2. Zaznaczamy wszystkie ilustracje, które chcemy dodać do naszego projektu.

'REUD UDGD $E\ ]D]QDF]\Ăź MHGQRF]HÄžQLH ZLÄŠNV]Ä… OLF]EÄŠ SOLNyZ QD-­ OHÄŞ\ Z\EUDĂź P\V]Ä… SLHUZV]\ ] QLFK D QDVWÄŠSQLH SU]\-­ WU]\PXMÄ…F NODZLV] 6KLIW RVWDWQL :yZF]DV ZV]\VWNLH RE-­ UD]NL ]RVWDQÄ… ]D]QDF]RQH R F]\P SRLQIRUPXMH QDV LFK SRGÄžZLHWOHQLH -HÄžOL W\ONR QLHNWyUH ] SOLNyZ FKFHP\ ]D]QDF]\Ăź PRÄŞH-­ P\ XÄŞ\Ăź LQQHJR VSRVREX :\VWDUF]\ NDÄŞG\ ] QLFK Z\-­ EUDĂź P\V]NÄ… SU]\WU]\PXMÄ…F NODZLV] &RQWURO &75/ :\-­ EUDQLH WHJR VDPHJR SOLNX GUXJL UD] VSRZRGXMH UH]\JQD-­ FMÄŠ ] MHJR Z\ERUX 3. Po zaznaczeniu wszystkich interesujÄ…cych nas plikĂłw naleĹźy wybrać przycisk ekranowy Â–Â™Ă—Â”ÂœǤ

'REUD UDGD 2SHUDFMÄŠ LPSRUWX SOLNyZ JUDÂżF]Q\FK PR-­ ÄŞHP\ SRZWyU]\Ăź SU]H] SRQRZQH Z\EUDQLH SU]\FLVNX ,PSRUW ­ V]F]HJyOQLH JG\ ]D-­ SRPQLP\ MDNLHJRÄž REUD]ND OXE ]QDMGXMH VLÄŠ RQ Z LQQ\P IROGHU]H

1. Po zaimportowaniu zdjęć moĹźemy zmienić ich kolejność wybierajÄ…c interesujÄ…cy nas obrazek i przeciÄ…gajÄ…c go myszkÄ… we wĹ‚aĹ›ciwe miejsce. OperacjÄ™ moĹźemy wykonać po kolei dla wielu obrazkĂłw, aĹź ich kolejność bÄ™dzie speĹ‚niaĹ‚a nasze oczekiwania. 2. WybierajÄ…c interesujÄ…cy nas obrazek moĹźemy poddać go korekcie przy uĹźyciu podstawowych narzÄ™dzi - naprawy barw, korekty efektu czerwonych oczu spowodowanego uĹźyciem lampy bĹ‚yskowej, obrĂłcenia w lewÄ… lub prawÄ… stronÄ™. WybierajÄ…c przycisk Edytuj moĹźemy takĹźe przyciąć zdjÄ™cie (np. aby pozbyć siÄ™ efektu czarnych pasĂłw po jego bokach lub u gĂłry i doĹ‚u). 3. Po sortowaniu i niezbÄ™dnej korekcie obrazĂłw - moĹźemy przejść do kolejnego kroku wybierajÄ…c przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

'REUD UDGD : GRZROQHM FKZLOL PRÄŞHP\ FRIQÄ…Ăź G]LDĂĄDQLH XÄŞ\ZDMÄ…F SU]\FLVNX HNUDQRZHJR :VWHF] 1LH WUDFLP\ Z W\P Z\-­ SDGNX ÄŞDGQ\FK ZF]HÄžQLHM GRNRQDQ\FK XVWDZLHÄ” 0RÄŞH-­ P\ G]LÄŠNL WHPX QD GRZROQ\P HWDSLH ]PRG\ÂżNRZDĂź

*UXG]LHÄ”

71


.URN 'RGDQLH W\WXĂĄyZ Â GR SRV]F]HJyOQ\FK REUD]yZ

1. Wybieramy obrazek, do którego chcemy dodać tekst.

8ZDJD : WHFKQLFH VQXFLD F\IURZ\FK RSRZLHÄžFL W\WXĂĄ\ QD REUD-­ ]DFK VÄ… U]DGNRÄžFLÄ… 6DP REUD] SRZLQLHQ Z\VWDUF]DMÄ…FR SU]HPDZLDĂź GR ZLG]D .RPHQWDU]HP MHVW QDUUDFMD RSR-­ ZLDGDMÄ…FD KLVWRULÄŠ 2. Klikamy w polu tekstowym i wprowadzamy tytuĹ‚. 3. Przy uĹźyciu narzÄ™dzia czcionki moĹźemy dobrać odpowiedni jej krĂłj oraz wielkość i kolor. DziÄ™ki kolejnym narzÄ™dziom moĹźemy ustalić poĹ‚oĹźenie napisu tytuĹ‚owego w poziomie i pionie.

'REUD UDGD 5D] Z\EUDQ\ NUyM NRORU L ZLHONRĞß F]FLRQNL EÄŠGÄ… QLH-­ ]PLHQQH GOD FDĂĄHJR SURMHNWX 'ODWHJR QDOHÄŞ\ GREUDĂź MH Z WDNL VSRVyE E\ W\WXĂĄ\ ]DPLHV]F]RQH QD ZV]\VWNLFK REUD]DFK E\ĂĄ\ F]\WHOQH GREU]H NRQWUDVWRZDĂĄ\ ] WĂĄHP 4. DziÄ™ki wbudowanym narzÄ™dziom efektĂłw specjalnych moĹźemy zdjÄ™cie lub inny obraz przeksztaĹ‚cić np. w rysunek wÄ™glem, obraz olejny, negatyw, zdjÄ™cie w sepii i inne. Zastosowanie tego typu efektu moĹźe uĹ‚atwić wprowadzenie tytuĹ‚u. 5. Po zakoĹ„czeniu pracy z kolejnymi zdjÄ™ciami i grafikami, nadaniu napisĂłw i wprowadzeniu efektĂłw specjalnych zgodnie z naszymi oczekiwaniami, wybieramy przycisk ekranowy Dalej  i przechodzimy do kolejnego kroku kreatora.

72

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 'RGDQLH QDUUDFML RUD] XVWDOHQLH DQLPDFML

1. Wybieramy obrazek którego chcemy dodać narrację. 2. Wpisujemy w polu tekst, który zamierzamy nagrać w postaci narracji, a który będzie odtworzony podczas wyświetlania.

:VND]yZND :SLVDQLH WHNVWX QLH MHVW NRQLHF]QH DOH ]QDF]QLH PRÄŞH XĂĄDWZLĂź ]DGDQLH 3ROHFDP\ WDNÄŞH QDMSLHUZ GRGDQLH WHN-­ VWyZ GR ZV]\VWNLFK REUD]NyZ D GRSLHUR SyĨQLHM UR]SR-­ F]ÄŠFLH QDJU\ZDQLD 3. WybierajÄ…c symbol mikrofonu moĹźemy ustalić, ktĂłry z mikrofonĂłw zostanie uĹźyty do nagrania ­ ma to znaczenie jeĹ›li do komputera podĹ‚Ä…czonych jest kilka tego typu urzÄ…dzeĹ„ (np. wbudowany, podĹ‚Ä…czony wraz z kamerkÄ… internetowÄ… lub sĹ‚uchawkami ­ zazwyczaj nie ma potrzeby wybierania tego przycisku ekranowego). 4. Po wybraniu przycisku nagrywania naleĹźy zacząć mĂłwić ­ w ten sposĂłb nagrana zostanie narracja.

:VND]yZND 1DOHÄŞ\ SU]\ NDÄŞG\P QDJUDQLX SUyERZDĂź ]DFKRZDĂź WRQ L LQWRQDFMÄŠ SRGREQÄ… GR SRSU]HGQLFK QDJUDÄ” WDN E\ NRÄ”-­ FRZ\ HIHNW VSUDZLDĂĄ ZUDÄŞHQLH SĂĄ\QQLH VQXWHM KLVWRULL =GHF\GRZDQLH SURÄžFLHM MHVW WHQ HIHNW RVLÄ…JQÄ…Ăź SRSU]H] QDJUDQLH QDUUDFML SR NROHL GR NDÄŞGHJR REUD]ND , GRSLHUR SR Z\NRQDQLX WHJR ]DGDQLD QDOHÄŞ\ SU]HMĞß GR QDVWÄŠS-­ QHJR SXQNWX


8ZDJD : NDÄŞGHM FKZLOL PRÄŞHP\ XVXQÄ…Ăź QDJUDQÄ… QDUUDFMÄŠ GOD GDQHJR REUD]ND :\VWDUF]\ Z\EUDĂź JR D QDVWÄŠSQLH VWU]DĂĄNÄŠ FRIDQLD XPLHV]F]RQHM RERN SU]\FLVNyZ 1DJU\-­ wania RUD] Stop 5. Po nagraniu narracji warto wrĂłcić do pierwszego obrazka i wybrać przycisk ‘•–‘•—Œ ”—…ŠǤ Opcja ta pozwoli na dodanie pewnej dynamiki do naszej historii, gdyĹź pozwala na animowane kadrowanie zdjęć - wykonywanie efektu zbliĹźenia i oddalenia, jak rĂłwnieĹź dodania przejść miÄ™dzy kolejnymi obrazami.

.URN 'RGDQLH G\QDPLF]QHJR Â NDGURZDQLD RÄŞ\ZLHQLH REUD]X

'REUD UDGD 3R XVWDZLHQLX NDGURZDQLD GDQHJR REUD]ND PRÄŞHP\ SU]HMĞß GR NROHMQHJR 3R Z\NRQDQLX RSHUDFML GOD ZV]\VW-­ NLFK REUD]yZ PRÄŞHP\ ZUyFLĂź GR SLHUZV]HJR FHOHP XVWDZLHQLD NROHMQ\FK HIHNWyZ $E\ SRUXV]DĂź VLÄŠ PLÄŠG]\ REUD]NDPL QDOHÄŞ\ VNRU]\VWDĂź ] SU]\FLVNyZ HNUDQRZ\FK ]H VWU]DĂĄNÄ… Z SUDZR OXE OHZR 8ZDJD =DZV]H SU]\ ]PLDQLH REUD]ND OXE ]DP\NDQLX RNLHQND ]RVWDQLHP\ ]DS\WDQL F]\ FKFHP\ ]DSLVDĂź ZSURZDG]R-­ QH ]PLDQ\ 4. Po ustawieniu efektu dynamicznego kadrowania moĹźemy okreĹ›lić efekty przejść pomiÄ™dzy kolejnymi obrazkami. W tym celu wybieramy kartÄ™ ”œ‡Œä…‹ƒ.

DziÄ™ki dodaniu efektu dynamicznego kadrowania bÄ™dziemy mieli wraĹźenie przesuwania siÄ™ kamery, a takĹźe jej zbliĹźania lub oddalania, nad naszym obrazem. 1. Po wybraniu przycisku ekranowego Dostosuj  ruch  na ekranie pojawia siÄ™ nowe okno. W celu wprowadzenia wĹ‚asnego kadrowania poszczegĂłlnych obrazĂłw naleĹźy zaznaczyć opcjÄ™ Â?”‡äÂŽ ’‘œ›…Œ¸ Â’Â‘Â…ÂœÂŚÂ–Â?‘™Œ ‹ Â?‘Ñ…‘™Œ ”—…Š—Ǥ 2. ChwytajÄ…c za ktĂłryĹ› z oĹ›miu punktĂłw otaczajÄ…cych obrazek moĹźemy ustawić pozycjÄ™ poczÄ…tkowÄ…. Wykadrowany w ten sposĂłb fragment ilustracji ukaĹźe siÄ™ jako pierwszy. 3. W ten sam sposĂłb moĹźemy okreĹ›lić pozycjÄ™ koĹ„cowÄ… ­ czyli to co widz ma zobaczyć na koĹ„cu animacji kadrowania. Program sam dobierze odpowiedniÄ… prÄ™dkość animacji przesuwania kadru.

Takie okienko pojawi się wówczas, gdy nie wybierzemy przycisku „Zapisz�, a będziemy chcieli przejśc do kolejnego obrazka.

*UXG]LHÄ”

73


.URN :\EyU URG]DMX SU]HMĞß  SRPLĊG]\ REUD]DPL

W zakĹ‚adce ”œ‡Œä…‹ƒ moĹźemy wybrać w jaki sposĂłb kolejne obrazki bÄ™dÄ… pojawiaĹ‚y siÄ™ na filmie. Po wybraniu okreĹ›lonego rodzaju przejĹ›cia, moĹźemy zobaczyć jego podglÄ…d w gĂłrnej części okna.

'REUD UDGD 1LH QDOHÄŞ\ NRU]\VWDĂź ]H ]E\W ZLHOX URG]DMyZ SU]HMĞß Z GDQ\P PDWHULDOH 1DMOHSLHM RJUDQLF]\Ăź VLÄŠ GR MHGQH-­ JR ­ GZyFK HIHNWyZ .RU]\VWDMÄ…F SU]\FLVNyZ HNUDQRZ\FK ]H VWU]DĂĄNÄ… Z OHZR L SUDZR PRÄŞHP\ SU]HFKRG]LĂź PLÄŠG]\ REUD]NDPL L GOD NDÄŞGHJR ZSURZDG]LĂź RGSRZLHGQLH XVWDZLHQLH 8ZDJD =DZV]H SU]\ ]PLDQLH REUD]ND OXE ]DP\NDQLX RNLHQND ]RVWDQLHP\ ]DS\WDQL F]\ FKFHP\ ]DSLVDĂź ZSURZDG]R-­ QH ]PLDQ\ 1. Po wprowadzeniu ustawieĹ„ przejść naleĹźy wybrać przycisk Zamknij - wrĂłcimy w ten sposĂłb do okna umoĹźliwiajÄ…cego nagrywanie narracji. 2. W oknie ‘†ƒŒ Â?ƒ””ƒ…Œ¸ †‘ Â‘Â„Â”ÂƒÂœĂ—Â™ ‹ †‘•–‘•—Œ ”—…Š wybieramy przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

74

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 'RGDZDQLH PX]\NL WĂĄD

MuzykÄ™ do naszego pokazu moĹźemy dodać na dwa sposoby. WykorzystujÄ…c dowolny plik muzyczny (np. utwory zapisane w formacie MP3), wystarczy wybrać przycisk Wybierz muzykÄ™ i wskazać go. W tym wypadku jednak naleĹźy pamiÄ™tać o przepisach prawa autorskiego. Drugi sposĂłb jest prostszy, ciekawszy i zwalnia nas z koniecznoĹ›ci uwaĹźania na prawo autorskie, poniewaĹź to my bÄ™dziemy autorami muzyki. Aby skomponować utwĂłr wystarczy kilka ruchĂłw myszkÄ…. 1. Wybieramy obrazek, od ktĂłrego chcemy dodać tĹ‚o muzyczne. 2. Wybieramy przycisk Â–Â™Ă—Â”Âœ Â?—œ›Â?¸Ǥ Otwarte zostanie okno kreatora muzyki.


.URN *HQHURZDQLH PX]\NL

.URN .RQWUROD SURMHNWX

Po powrocie do okna zatytułowanego Dodaj muzykę tła możemy skontrolować czy muzyka została dodana zgodnie z oczekiwaniami. Widzimy do których obrazków i jaka muzyka została dodana. Możemy także dodać inną muzykę do określonego fragmentu naszego pokazu. W tym celu wybieramy obrazek, od którego chcemy wprowadzić nowy utwór. Następnie ponownie wybieramy przycisk ekranowy × ¸ i powtórzyć czynności opisane w poprzednim kroku. Wybierając przycisk ekranowy ¦ możemy sprawdzić, jaki efekt uzyskaliśmy dodając podkład muzyczny. To dobry moment, aby zapisać projekt. Plik projektu pozwoli w przyszłości wprowadzić zmiany i ponownie wygenerować film. Wybieramy w tym celu przycisk ekranowy Ǥ W celu wygenerowania własnego podkładu muzycznego należy wybrać kilka parametrów: - Gatunek muzyki. - Styl, - Podkład, - Nastrój, - Ustalić tempo, - Wybrać natężenie, - Następnie korzystając z przycisku odtwarzania możemy sprawdzić uzyskany efekt. Jeśli coś nam nie pasuje - w dowolnej chwili możemy zmienić dowolny parametr i ponownie dokonać odsłuchu. - Po uzyskaniu satysfakcjonującego tła wybieramy przycisk ekranowy OK. Wrócimy do okna zatytułowanego Dodaj mu-­ ¸ Ï Ǥ

*UXG]LHĔ

75


.URN =DSLVDQLH SURMHNWX

1. Zapisując projekt należy upewnić się, gdzie zostanie zamieszczony. W razie potrzeby możemy zmienić domyślną lokalizację. 2. Koniecznie powinniśmy zmienić domyślną nazwę projektu aby w przyszłości nie mieć wątpliwości, którą historię zawiera. 3. Na koniec należy wybrać przycisk ekranowy Zapisz. Projekt zostanie zapisany, a program wróci do okna zatytułowanego ¸ Ï Ǥ 4. W oknie zatytułowanym ¸ Ï wybieramy przycisk ekranowy Ǥ

76

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

.URN =DSLVDQLH KLVWRULL Z SRVWDFL ¿OPX

Po zapisaniu projektu należy jeszcze wygenerować film z naszą historią, który będzie można odtworzyć na dowolnym komputerze. 1. W oknie ¸ należy wybrać opcję ¸ Ǥ 2. Warto sprawdzić i ewentualnie zmienić lokalizację i nazwę pod jaką film zostanie zapisany. Możemy w tym celu skorzystać z przycisku ¦ . 3. Po wybraniu przycisku Dalej program wygeneruje film - w zależności od liczby dodanych obrazów, muzyki, animacji przejść i kadrowania, może to potrwać kilka - kilkanaście minut. Postęp będzie pokazany w oddzielnym oknie.


.URN .RĔF]HQLH SUDF\ QDG SURMHNWHP

Po wygenerowaniu filmu z historią zobaczymy ostatnie okienko kreatora programu Photo Story 3 dla Windows. 1. Warto upewnić się, gdzie został nasz film zapisany (i pod jaką nazwą). 2. Możemy odtworzyć gotowy film wybierając opcję Wy-­ ä ¸Ǥ 3. Następnie możemy zakończyć program wybierając przycisk ekranowy Ñ Ǥ

Życzymy udanych projektów i ciekawych historii!

skontroluj czy już jest... *UXG]LHĔ

77


1RZRF]HVQH ]DU]Ä…G]DQLH Dariusz Stachecki

0RELOQH SUH]HQWDFMH Â F]\OL ] GRÄžZLDGF]HÄ” XÄŞ\WNRZQLND Â PDJLF]QHM GHVHF]NL

Jestem nauczycielem. Jestem teş wicedyrektorem, do którego obowiązków naleşy między innymi cała sfera związana z przygotowaniem, wdroşeniem i wykorzystywaniem multimediów oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole. W trzecim roku funkcjonowania dziennika elektronicznego jako jedynego systemu dokumentowania pracy dydaktyczno – wychowawczej, z wielką radością przyjąłem fakt, şe nikt juş w naszej szkole nie wyobraşa sobie pracy inaczej! Nikt nie myśli juş o powrocie do tradycyjnych metod. W zasadzie jest to juş niemoşliwe. Nawet nie wiem jak to robią inni, którzy wypełniają nadal tradycyjną „nieporęczną ksiąşkę�‌ bardzo im współczuję. Potem przypomniałem sobie, şe w galerii clipart (takie obrazki, które moşna sobie pobierać i wstawiać do prezentacji lub plakatów) pod hasłem „nauczyciel� w wyszukiwarce otrzymywałem jakieś rysunki kobiety lub męşczyzny w dwóch konfiguracjach: albo przy tablicy, albo z dziennikiem pod pachą. No tak‌, choć tablicę wymieniliśmy na interaktywną, to nadal tablica, ale ten dziennik‌ Przez dziesięciolecia był naszym firmowym znakiem, atrybutem, który dodawał pewności siebie! Przez chwilę nawet za nim zatęskniłem. Gdy jednak przypomniałem sobie ten koszmar z wpisywaniem tematów w wąskie rubryczki, poszukiwaniem go w zapleczach przedmiotowych, bieganiem do wuefistów, a potem ich stosy na moim biurku, by zliczyć statystki, skontrolować realizację programu‌ Ufff. Wszelkie sentymenty legły niczym domek z kart. Co by było jednak, gdyby dać nauczycielowi znów do ręki taki atrybut? Tylko lepszy, szybszy, interaktywny? I tu niczym „Pomysłowy Dobromir� (taki bohater kreskówki, starsi pamiętają) pomyślałem o iPadzie! Takiej magicznej deseczce, co to gdy ją pogłaskać, to zrobi dla Ciebie cuda. W urządzeniu przypominającym gabarytami zeszyt 32-kartkowy nagle potrafiło

78

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

zmieĹ›cić siÄ™ wszystko! CaĹ‚y dziennik elektro- Ĺ‚em w PowerPoint i Keynote, jednym stukniczny, dostÄ™p do ocen, frekwencji, tematĂłw, niÄ™ciem zaimportowaĹ‚em je do iPada. Podkorespondencja z rodzicami. DoĹ‚oĹźyliĹ›my czas importu pokazaĹ‚ siÄ™ jakiĹ› komunikat, jeszcze sĹ‚uĹźbowÄ… pocztÄ™ elektronicznÄ… zsyn- - w urzÄ…dzeniu nie ma takiej czcionki, jaka chronizowanÄ… z serwerem, z kalendarzami byĹ‚a na komputerze, ale system zamieniĹ‚ na – prywatnymi i sĹ‚uĹźbowymi. Do tego dostÄ™p innÄ…, chyba nawet Ĺ‚adniejszÄ…, bardziej czyteldo platformy, do repozytorium plikĂłw. No nÄ…. Wszystko dziaĹ‚a. PodĹ‚Ä…czyĹ‚em swĂłj „atryto jeszcze artykuĹ‚y, opinie poradni psycho- butâ€? do projektora, nacisnÄ…Ĺ‚em przycisk „playâ€? logiczno-pedagogicznych, wzory pism, dru- i na ekranie pojawiĹ‚y siÄ™ moje slajdy. TrzykĂłw, regulaminy, indywidualny zestaw lek- majÄ…c w rÄ™ku mĂłj tablet przesuwaĹ‚em slajdy, opowiadaĹ‚em o temacie lekcji, prowadziĹ‚em tur, podrÄ™czniki, muzykÄ™, filmy, aplikacje‌ No i staĹ‚o siÄ™. Magiczne deseczka zaczÄ™- z uczniami dyskusjÄ™. Co pewien czas powiÄ™kĹ‚a dziaĹ‚ać. Nauczyciel juĹź ma swĂłj atrybut, szaĹ‚em niektĂłre elementy, a niektĂłre wskazywaĹ‚em wbudowanym a w nim wszyst: XU]Ä…G]HQLX SU]\SRPLQDMÄ…F\P w urzÄ…dzenie laseko, czego potrzebuje, i czego nie JDEDU\WDPL ]HV]\W NDUWNRZ\ QD-­ rem. Jak? Bardzo prosto potrzebuje, albo JOH SRWUD¿åR ]PLHÄžFLĂź VLÄŠ ZV]\VWNR – wystarczy, Ĺźe przytrzyjeszcze nie wie, &DĂĄ\ G]LHQQLN HOHNWURQLF]Q\ GRVWÄŠS maĹ‚em palec na ekranie, Ĺźe potrzebuje, GR RFHQ IUHNZHQFML WHPDWyZ NRUH-­ Ĺźeby pojawiĹ‚a siÄ™ Ĺ‚adna, czytelna laserowa kropa w kaĹźdej chwili VSRQGHQFMD ] URG]LFDPL ka, z pomocÄ… ktĂłrej momoĹźe mieć. JakieĹź byĹ‚o zdziwienie nauczycieli, gdy za- gĹ‚em pokazywać najwaĹźniejsze elementy. MaczÄ™li pracować z iPadem. Szybko przekona- gia dziaĹ‚a.... ByĹ‚em bardzo zadowolony. Na li siÄ™, Ĺźe to nie tylko technologiczny gadĹźet, kolejnej lekcji chciaĹ‚em wykorzystać tÄ™ samÄ… ale w peĹ‚ni sprawna i funkcjonalna maszyna, prezentacjÄ™, jednak postanowiĹ‚em wzbogacić dostÄ™pna na kaĹźde wyciÄ…gniÄ™cie rÄ™ki, dziaĹ‚ajÄ…- jÄ… o dwa dodatkowe slajdy. OkazaĹ‚o siÄ™ to jeszca bez Ĺ‚adowania przez caĹ‚y dzieĹ„ intensyw- cze prostsze niĹź myĹ›laĹ‚em. Prezentacje, to dla kaĹźdego nauczyciela nej pracy, lub nawet przez kilka dni normalchleb powszedni. To jedno z najczęściej wynej pracy w szkole. KolejnÄ… niespodziankÄ… byĹ‚o to, Ĺźe majÄ…c korzystywanych narzÄ™dzi do pracy w szkole. iPada nie potrzebujÄ™ juĹź wcale komputera To ulubiony sposĂłb przygotowania i przedstawiania materiaĹ‚u. w klasie. PomyĹ›laĹ‚em, czy nie byĹ‚oby Ĺ›wietnie, Moja pierwsza lekcja z iPadem. Delikatnie podniosĹ‚em okĹ‚adkÄ™ i jednym dotkniÄ™ciem gdyby nauczyciel mĂłgĹ‚ tworzyć prezentapalca otworzyĹ‚em dziennik, wpisaĹ‚em tema- cje bezpoĹ›rednio w urzÄ…dzeniu mobilnym? ty, sprawdziĹ‚em obecność, wystawiĹ‚em oce- I jeszcze, Ĺźeby te prezentacje moĹźna byĹ‚o ny. Nagle... cichy dyskretny sygnaĹ‚, to wiado- przenosić, Ĺźeby nie istniaĹ‚y tylko w urzÄ…dzemość pocztowa od psychologa, Ĺźe udostÄ™pniĹ‚ niu, Ĺźeby byĹ‚y dostÄ™pne na kaĹźdÄ… platformÄ™ mi na „skydriveâ€? kolejne materiaĹ‚y w ramach i na kaĹźde urzÄ…dzenie? OdpowiedĹş jest zaskaspecjalnych potrzeb edukacyjnych. Rzut oka kujÄ…co oczywista. Jest to moĹźliwe! Co wiÄ™do kalendarza i dowiedziaĹ‚em siÄ™, Ĺźe mojÄ… cej? – jest to jeszcze Ĺ‚atwiejsze niĹź na poczÄ…tpropozycjÄ™ szkolenia z tworzenia mobilnych ku myĹ›laĹ‚em. Programem do tworzenia prezentacji prezentacji przyjęło juĹź 20 osĂłb. Na zewnÄ™trznym dysku, w chmurze mam jest doskonale znany wszystkim uĹźytkowniswoje prezentacje, ktĂłre wczeĹ›niej wykona- kom komputerĂłw spod znaku nadgryzione-


go jabĹ‚ka – Keynote, a konkretnie jego mo- tyczny. PowiaĹ‚o zaczarowanÄ… krainą‌ Magiczna deseczka robi cuda. A tak naprawdÄ™, bilna wersja. Skoro potrafiĹ‚em juĹź odtworzyć i zmo- to chyba ten program jest tak skonstruowadyfikować utworzone wczeĹ›niej na kompu- ny, Ĺźe nie moĹźna zrobić brzydkiej prezentacji! Szybko zauwaĹźyĹ‚em teĹź, Ĺźe nie ma tu czeterze prezentacje, postanowiĹ‚em zrobić nastÄ™pny krok, czyli zbudować jÄ… od podstaw goĹ› takiego jak zapisywanie pliku. Moja prezentacja zapisuje siÄ™ automatycznie. Nigdy w iPadzie. Po uruchomieniu programu zobaczy- nie tracÄ™ efektĂłw swojej pracy, a po ponownym wĹ‚Ä…czeniu urzÄ…Ĺ‚em na gĹ‚Ăłwnym ekra3RP\ÄžODĂĄHP F]\ QLH E\ĂĄRE\ dzenia, jestem donie prezentacje, ktĂłre wczeĹ›niej zaimporto- ÄžZLHWQLH JG\E\ QDXF]\FLHO PyJĂĄ kĹ‚adnie w tym sawaĹ‚em. Aby utworzyć WZRU]\Ăź SUH]HQWDFMH EH]SRÄžUHGQLR mym miejscu, gdzie skoĹ„czyĹ‚em wczenowÄ…, stuknÄ…Ĺ‚em w Z XU]Ä…G]HQLX PRELOQ\P" Ĺ›niej pracÄ™. przycisk „+â€? w lewym Gdy skoĹ„czyĹ‚em juĹź swoja prezentacjÄ™, gĂłrnym naroĹźniku i wybraĹ‚em opcjÄ™ „utwĂłrz prezentacjÄ™â€?. Do wyboru miaĹ‚em kilkana- gdy dodaĹ‚em zdjÄ™cia, rysunki, teksty i kliĹ›cie motywĂłw przygotowanych przez pro- py multimedialne, wybraĹ‚em teĹź ciekawe ducenta programu, wystarczyĹ‚o wybrać je- efekty przejść, tam gdzie to byĹ‚o potrzebden z nich. PojawiĹ‚ siÄ™ ekran doskonale zna- ne (kilka niepotrzebnych teĹź, no musiaĹ‚em ny z wielu programĂłw tego typu przeznaczo- sprawdzić jak to wyglÄ…da ), to postanowiĹ‚em nych na komputer stacjonarny. Z lewej stro- przyjrzeć siÄ™ jakie opcje kryjÄ… siÄ™ pod ikonÄ… ny miniatury slajdĂłw, poniĹźej przycisk „+â€?, klucza, ktĂłry zwykle w aplikacjach na iPaĹźeby dodać nowy slajd – to nawigator, dziÄ™- da oznaczaĹ‚ dostÄ™p do róşnego typu narzÄ™ki ktĂłremu mogĹ‚em dodawać, usuwać, gru- dzi miÄ™dzy innymi udostÄ™pniajÄ…cych dopować slajdy lub zmieniać kolejność ich wy- kumenty. ZnalazĹ‚em tu teĹź bardzo ciekawÄ… opcjÄ™ interaktywnych hiperĹ‚Ä…czy, dziÄ™ki któświetlania. PorzÄ…dkowanie okazaĹ‚o siÄ™ niebywale in- rym mogÄ™ zbudować prawdziwie interaktuicyjne, wystarczyĹ‚o przytrzymać dĹ‚uĹźej tywne prezentacje, odsyĹ‚ać po stukniÄ™ciu do palec na slajdzie, ktĂłry chciaĹ‚em przenieść, okreĹ›lonego slajdu. W taki sposĂłb stworzya potem przesunąć w wybrane miejsce. Ge- Ĺ‚em szybko interaktywny quiz. StuknÄ…Ĺ‚em takĹźe w opcjÄ™ „UdostÄ™pnij lub nialne w swej prostocie i formie! WiÄ™kszÄ… część ekranu zajmuje slajd, ktĂłry wĹ‚aĹ›nie drukujâ€?. OkazaĹ‚o siÄ™ teĹź, Ĺźe wbrew poczÄ…tkochcÄ™ edytować. StukajÄ…c w przygotowane wym moim obawom mam tu caĹ‚e mnĂłstwo w szablonie pola mogĹ‚em z Ĺ‚atwoĹ›ciÄ… doda- opcji. MogÄ™ swojÄ… prezenwać wĹ‚asne teksty, obrazy i animacje. W pra- tacjÄ™ wydrukować, udowym gĂłrnym naroĹźniku umieszczono pięć stÄ™pniać w chmurze nie wygodnych przyciskĂłw, dziÄ™ki ktĂłrym moĹź- mam co, bo ona juĹź sama na wyposaĹźyć prezentacjÄ™ w niezbÄ™dne ele- siÄ™ udostÄ™pniĹ‚a! PrzecieĹź menty i dodać imponujÄ…ce efekty. Wszystkie w konfiguracji urzÄ…dzenia narzÄ™dzia do tworzenia wĹ‚asnych elementĂłw wybraĹ‚em opcjÄ™ synchrodokumentĂłw na slajdzie miaĹ‚em dostÄ™pne pod ikonÄ… przy- nizowania cisku z krajobrazem, ktĂłry w iPadzie oznacza z usĹ‚ugÄ… „Cloudâ€?. MogÄ™ zawsze dodanie jakiĹ› mediĂłw. Do dyspozycji wysĹ‚ać prezentacjÄ™ poczmiaĹ‚em teksty, ksztaĹ‚ty, tabele, wykresy, a na- tÄ…, wysĹ‚ać do iTunes, czyli uniwersalnego prograwet zdjÄ™cia i filmy! Jakim zaskoczeniem byĹ‚a dla mnie pĹ‚yn- mu sĹ‚uşącego do synchroność i szybkość wstawiania do prezenta- nizacji urzÄ…dzenia mobilcji materiaĹ‚Ăłw wizualnych. Po prostu przy- nego z komputerem. MogÄ™ jemność. KaĹźdy element slajdu mogĹ‚em do- rĂłwnieĹź, dziÄ™ki protokoĹ‚owolnie przeksztaĹ‚cać, zmieniać rozmiar i po- wi „WebDAVâ€? skorzystać Ĺ‚oĹźenie, dodawać efekty, dziÄ™ki ktĂłrym pre- z ktĂłregoĹ› z moich wirtualzentacje nabieraĹ‚y szczegĂłlnego wyrazu. Bar- nych e-dyskĂłw. MogÄ™ mojÄ… prezentadzo podobaĹ‚o mi siÄ™ to, Ĺźe cokolwiek robiĹ‚em z mojÄ… prezentacjÄ…, to efekt zawsze byĹ‚ este- cjÄ™ udostÄ™pnić na iWork.

com. Dzięki temu kaşdy, kogo o tym powiadomię będzie miał do niej dostęp. Będzie mógł ją odtworzyć lub pobrać na swój komputer, lub inne urządzenie mobilne. I tu mała niespodzianka: prezentację moşna pobrać w formacie do wyboru: Keynote, Pdf lub PowerPoint! To się nazywa integracja i niezaleşność! Przekonałem się, şe mobilne technologie nie tylko słuşą jako czytniki ksiąşek czy rozmaitych dokumentów, są teş doskonałym narzędziem do przygotowania estetycznych, profesjonalnie wyglądających dokumentów w sposób bardzo przyjazny dla uşytkownika. Kaşdy znajdzie tu coś dla siebie. Początkujący szybko wykona znakomitej jakości prezentację, a profesjonalista, gdy tylko zechce odnajdzie cały szereg wysublimowanych funkcji. Spróbujcie sami! Gorąco polecam.

Autor jest wicedyrektorem Gimnazjum im. Feliksa Szołdrskiego w Nowym Tomyślu, wielokrotnie nagradzanej, naleşącej do grona kilkudziesięciu najbardziej innowacyjnych szkół na świecie.

Dariusz Stachecki, wicedyrektor i Andrzej Wałęsa, dyrektor Gimnazjum im. Feliksa Szołdrskiego w Nowym Tomyślu z iPadami. Mobilne technologie to dla nich chleb powszedni.

*UXG]LHÄ”

79


'REUH SU]\NĂĄDG\ GREUH SUDNW\NL Ola Piontek

6]NRåD ] NODVą -DN MDEåNLHP ]DVLOLß GLRGĊ L GODF]HJR VDPRORW ODWD" : =HVSROH 6]Nyå 7HFKQLF]Q\FK Z 5DGRPLX ]DMĊFLD QLJG\ QLH Vą QXGQH (IHNW SUDFRGDZF\ ELMą VLĊ R MHM XF]QLyZ 2010 roku zyskał tytuł Innowacyjnej Szkoły, a od zeszłego roku naleşy do programu „Partners in Learning� Microsoftu. Firma zapewnia uczniom szkolenia i wysokiej jakości pomoce naukowe. Członkostwem moşe poszczycić się zaledwie 100 placówek na całym świecie. Jednak takşe inne firmy chcą współpracować ze szkołą, np. dostar- Najpierw były pomysły. Mnóstwo po- czać jej do testowania najnowszy sprzęt. mysłów – mówi Rudnicki. - A potem trzeba Ale nie zawsze tak było – mówi dyrektor. Na początku sam musiał pukać od drzwi było dobrać odpowiednich ludzi, aby je zrealizować. Takich, którym będzie się chcia- do drzwi, aby móc wypoşyczać laptopy. To ło robić ponad normę. To się udało, dzię- właśnie z nich powstało „Laboratorium ki cięşkiej pracy przyszła renoma. Zespół Nowych Technologii�, w którym ucznioSzkół Technicznych w Radomiu kształcący wie mogą oglądać i zapoznawać się z najw sześciu kierunkach: technikum informa- nowszymi gadşetami. No i jest jeszcze protyczne, elektryczne, energetyczne, mecha- gram certyfikujący. - Uznałem, şe municzne, mechatroniczne i zasadniczą szkołę szę zapewnić dzieciakom dobry start – wyzawodową, jest juş znany w środowisku. W jaśnia dyrektor. Taki, şe gdy headhunterzy będą przeglądali tysiące CV, na rozmowę zdecydują się zaprosić mojego ucznia – wyjaśnia – Gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej Rudnicki. Właśnie dlateklasy „elektryki� i mówi do uczniów, şe gdy tylko ją skończą, chce go w ramach szkolnego zatrudnić co najmniej połowę z nich. A oni odpowiadają, şe dziękują, ale juş pracują – opowiada Andrzej Rudnicki, zastępca dyrektora programu w kaşdej klasie Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu. są przeprowadzane profesjonalne szkolenia Microsoftu - IT Academy Advanced (który ma tylko 5 szkół w całej Polsce), Novell Academic Training Linuxa czy Cisco Networking. Odbywają się one po angielsku, a po ich ukończeniu uczniowie będą mogli znaleźć pracę na całym świecie. To często dla nich wielu absolwentów gimnazjów w Radomiu wybiera właśnie tę szkołę. - Słysza-

Wszystko zaczęło się 7 lat temu... zupełnie przypadkowo. Szkoła wzięła wtedy udział w unijnym konkursie, promującym ekologię. Artur Rudnicki, wicedyrektor, juş nawet nie do końca pamięta, czego dotyczył. Pamięta za to wygraną. Pierwsze miejsce. Bo to właśnie ona uruchomiła lawinę. Stwierdził, şe aby dać swoim uczniom przewagę nad innymi, nie moşe zafundować im kolejnych nudnych lekcji, klepanych prosto z podręczników. Musi zrobić coś innego. Stworzyć szkołę XXII wieku. Na początek wraz z całą ekipą nauczycieli zainstalował na dachu panele słoneczne, aby zmniejszyć zuşycie energii w szkole, wypoşyczył od firm informatycznych najnowszy, niedostępny jeszcze w sklepach sprzęt, şeby uczniowie mogli poznać nowoczesne technologie i stworzył największe targi eduka-

80

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

cyjne w Radomiu. A wszystko praktycznie za darmo. Jak to moşliwe? - Z chęcią opowiem. Zapraszam - uśmiecha się, otwierając drzwi gabinetu.

*OREDOQH DPELFMH


łem, że po tym technikum nie ma problemu ze znalezieniem zatrudnienia. - mówi Ryszard Bartosz z drugiej klasy. Wielu naszych nauczycieli skończyło właśnie tę szkołę, a teraz tę wiedzę przekazują nam. Tu naprawdę można się wiele nauczyć – potwierdza Agnieszka Sałacińska, jedna z dwudziestu dziewczyn w szkole, wszystkich z klasy informatycznej.

Od 2010 roku Zespół Szkół Technicznych w Radomiu szczyci się tytułem Innowacyjnej Szkoły i należy do programu „Partners in Learning” Microsoftu.

3UDNW\ND F]\QL PLVWU]D Ale nie tylko nowoczesny sprzęt i szkolenia sprawiają, że szkoła jest wyjątkowa. Również podejście do nauki. Teoria to tylko baza, a na większości zajęć uczniowie są rzucani na głęboką wodę. - W zeszłym tygodniu dostałem nowy sprzęt z Poznania – mówi Artur Rudnicki - Kazałem uczniom go skonfigurować i wyszedłem na pół godziny. Potem wróciłem, odpowiedziałem na wszystkie pytania i znowu wyszedłem. Bo nie chodzi o to, żebym im pokazał od A do Z jak coś należy zrobić. Oni muszą umieć poradzić sobie sami, bo tego będzie się od nich wymagało w pracy. A gdy nie będą tego umieli, na ich miejsce czeka już pięciu innych chętnych – wyjaśnia. Dlatego gdy w szkole zepsuje się jakiś komputer, nigdy nie wzywa się nikogo do naprawy. Wszystko robią uczniowie. I faktycznie, gdy wchodzimy na zajęcia z mechatroniki, nikt nie siedzi znudzony w ławce. Wszyscy chłopcy, jak jeden mąż, stoją pochyleni nad silnikiem i z wypiekami na twarzy coś omawiają. - Właśnie wykonują rozruch silnika z możliwością jego obrotu – tłumaczy mi Władysław Nabiałek, nauczyciel mechatroniki. Szczerze, to niewiele mi to mówi, ale chłopcy doskonale wiedzą, co mają robić. Tego typu ćwiczenia to standard na zajęciach. Szybkie rozrysowanie budowy urządzenia na tablicy, kilka minut tłumaczenia, a reszta to czysta praktyka. Bo chodzi o stworzenie wysokiej klasy fachowców, na których teraz jest zapotrzebowanie. Bezrobocie wśród młodych, zwłaszcza w Radomiu, jest ogromne. - Ale gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy elektryki i mówi do uczniów, że gdy tylko ją skończą, chce zatrudnić co

najmniej połowę z nich. A oni mu odpowiadają, że dziękują, ale już pracują – wyjaśnia Rudnicki.

=LHORQD V]NRáD Mimo ścisłych specjalizacji, szkole zależy także na tym, aby uczniowie byli wszechstronni. Przyda im się to, gdy zdecydują się na studia. A według dyrektora, większość chce później kontynuować naukę. Dlatego placówka jest zaangażowana też w inne działania, m.in. ekologię. Na dachu szkolnego budynku zainstalowane są dwa panele słoneczne, które zaopatrują ok. 20 proc. szkoły w darmową, ciepłą wodę. Co roku, od ok. 7 lat, szkoła razem z Politechniką Radomską organizuje też konferencje, które mają uczulać uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych na problemy ochrony środowiska. Zjeżdżają się na nią dzieciaki z całej Polski, a nawet eksperci z zagranicy. Raz udało się pozyskać fachowców z Francji, którzy opowiadali o składowaniu odpadów radioaktywnych. Część konferencji to przeważnie wykłady. Ale żeby dzieciaki się nie nudziły są też warsztaty, które pokazują, jak np. można zrobić diodę z jabłka albo

jak turbina napędza samolot. Są też konkursy, w których można wygrać laptopy, a nawet jak pięć lat temu, wycieczkę do Brukseli. Oprócz tego szkolny ośrodek kariery organizuje co roku Ogólnopolskie Targi Szkół Wyższych, na których wystawia się kilkanaście uczelni. Podczas tej edycji było ich aż 17. Ściąga na nie młodzież z całego Radomia i okolic, aby się dowiedzieć, jakie mają możliwości po ukończeniu liceum czy technikum. Nie mówiąc o darmowym hot spocie na terenie całej szkoły czy licznych wymianach międzynarodowych. Na jednej z nich, we Francji, był uczeń czwartej klasy, Bartek Siewierski. Zapytany, co sądzi o swoich paryskich rówieśnikach mówi – Zdecydowanie mają lepszy sprzęt. Ale nawet mimo tego, mogliby się od nas wiele nauczyć. To chyba najlepsza opinia jaką mógł wystawić swojej szkole. Czy można ją jeszcze jakoś ulepszyć? Chciałbym stworzyć nową pracownię informatyczną – zdradza Artur Rudnicki. Mam już prawie wszystko, oprócz twardych dysków do komputerów. Po powodzi na Tajwanie strasznie podrożały i przekroczyło to nasz budżet. Ale na pewno coś wymyślę. Jeżeli coś sobie postanowię, to zawsze muszę to osiągnąć – rozwesela się. *UXG]LHĔ

81


H OHDUQLQJ Anna Koludo

3URMHNWRZDQLH ]GDOQ\FK IRUP NV]WDáFHQLD Platformy e-learningowe (a wśród nich te bezpłatne, które mogą być zainstalowane w każdej szkole) i dostępne na nich usługi umożliwiają nauczycielom m.in. projektowanie zajęć, przygotowanie i osadzanie materiałów multimedialnych, komunikowanie się z uczniami, przesyłanie zadań do wykonania, organizowanie pracy grupowej przez internet czy badanie osiągnięć uczniów. Aby kształcenie zdalne mogło uzupełniać oraz efektywnie wspierać tradycyjne kształcenie, konieczne jest przygotowanie nauczycieli do obsługi platformy i wdrożenia elementów elearningu w szkołach. Na bazie naszych wieloletnich doświadczeń, przygotowaliśmy program doskonalenia nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia, a następnie opracowaliśmy projekt, który w 2009 roku zgłosiliśmy na konkurs ogłoszony przez Urząd Marszałkowski w Łodzi w ramach Działania 9.4 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty. Projekt został pozytywnie oceniony i otrzymał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Umożliwiło to realizację dużego przedsięwzięcia, które objęło swoim zasięgiem całe województwo łódzkie i umożliwiło przygotowanie trzystu nauczycieli do wdrożenia elementów e-learningu w szkołach. Grupę docelową projektu stanowiły nauczycielki i nauczyciele wszystkich przedmiotów z gimnazjów, liceów ogólnokształcących, profilowanych i uzupełniających, którzy chcieli podnieść swoje kompetencje w zakresie ICT. Podczas realizacji projektu uzyskaliśmy zgodę na poszerzenie tej grupy docelowej o nauczycieli techników, co umożliwiło objęcie wsparciem nauczycieli z większej liczby szkół i zwiększyło zasięg oddziaływania projektu.

82

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

-DN SURMHNWRZDü L DGPLQLVWURZDü" W ramach projektu zorganizowane i przeprowadzone zostały dwa rodzaje kursów, które ukończyło łącznie trzystu nauczycieli: y Projektowanie i wdrażanie zdalnych form kształcenia (dla nauczycieli przedmiotów humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych oraz języków obcych). y Administrowanie platformą zdalnego kształcenia (dla nauczycieli przedmiotów informatycznych). Zajęcia były prowadzone od czerwca 2010 roku do końca grudnia 2011 roku, w ciągu tygodnia w godzinach popołudniowych lub w systemie weekendowym (w soboty i niedziele). Każdy z kursów obejmował 90 godzin zajęć stacjonarnych, które prowadzone były w 15-osobowych grupach w pracowniach komputerowych ŁCDNiKP, wyposażonych w sprzęt i oprogramowanie niezbędne do organizowania specjalistycznych zajęć informatycznych. Uzupełnieniem zajęć stacjonarnych były 10-godzinne zajęcia na odległość (na platformie Moodle). W ich trakcie nauczyciele byli zobowiązani do udziału w dyskusjach, wykonywania zadań i przesyłania ich do prowadzących z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi platformy e-learningowej. Mieli również dostęp do materiałów dydaktycznych (w formie tekstowej, prezentacji, nagrań, filmów i obrazów) umieszczonych na platformie. Oprócz materiałów multimedialnych uczestnicy otrzymali przygotowane na potrzeby projektu podręczniki w formie drukowanej.

Dla każdej grupy nauczycieli zostało zorganizowanych 16 godzin konsultacji.

3URMHNWRZDQLH VWUXNWXU\ NXUVX Niezmiernie w kształceniu zdalnym utrzymanie stale wysokiego poziomu aktywności uczestników szkolenia. O założeniach i celach edukacyjnych każdy uczący się powinien zostać powiadomiony na samym początku kursu. Dlatego tak istotne znaczenie dla przebiegu zaplanowanego procesu zdalnego kształcenia ma sylabus kursu, który tworzyli również nauczyciele – uczestnicy kursów prowadzonych w ramach projektu Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia. Sylabus musi zawierać informacje o tematyce zajęć, celach, terminach, dodatkowych lekturach, aktywnościach zaplanowanych w ramach kursu oraz pracach zaliczeniowych, systemie oceniania, czy też zasadach zaliczania poszczegól-


nych modułów kursu. Każdy nauczyciel na początku opracował także strukturę materiałów dydaktycznych i rodzaje aktywności uczniów, które będą dostępne na jego kursie oraz zaplanował sposób wdrożenia kursu. Podczas zajęć w modułach Obsługa platformy Moodle i Metodyka kształcenia zdalnego uczestnicy zostali przygotowani do obsługi platformy i wszystkich dostępnych na niej narzędzi, w tym mechanizmów komunikowania się z uczniami, tworzenia kursów, umieszczania ich na platformie oraz zarządzania nimi. Poznali także różne sposoby aktywizowania i motywowania uczniów poprzez platformę Moodle z uwzględnieniem pracy grupowej.

3URMHNWRZDQLH pakietów G\GDNW\F]Q\FK GR ]GDOQHJR NV]WDáFHQLD Istotnym elementem kursów prowadzonych w ramach projektu było przygotowywanie przez nauczycieli własnych materiałów dydaktycznych, ściśle dostosowanych do wcześniej zaplanowanych kursów i konkretnej grupy odbiorców. Materiały te zostały wykonane w formie multimedialnej i często interaktywnej. Pamiętajmy, że materiały multimedialne angażują do odbioru informacji różne reŁódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego przez pół roku przeszkoliło ponad trzystu nauczycieli. Uczestnicy warsztatów dowiedzieli się, jak projektować zdalne formy kształcenia oraz administrować specjalną platformą do tego przygotowaną.

ceptory u człowieka. Jedne i te same treści będące przedmiotem uczenia się mogą być przedstawione w taki sposób, aby były odbierane różnymi drogami, w zależności od indywidualnych predyspozycji odbiorcy, a tym samym lepiej zapamiętywane. Multimedia łączą wiele środków przekazu: film, wideo, animacje, tekst, obrazy, narrację, muzykę oraz inne dźwięki. Interaktywny charakter materiałów multimedialnych umożliwia użytkownikowi przeglądanie i wyszukiwanie informacji, ale również powrót do informacji najbardziej przydatnych dla niego w danej chwili. Każda informacja może być zatem przekazana w różny sposób, wzbogacona filmami, zdjęciami lub dźwiękami. Zwiększa to zainteresowanie prezentowaną tematyką, stopień zrozumienia i zapamiętania informacji oraz atrakcyjność procesu uczenia się. Materiały dydaktyczne tworzone przez nauczycieli na potrzeby projektowanych przez nich kursów miały strukturę tematycznych pakietów multimedialnych. Powinny one składać się ze zbioru jednostkowych elementów, zawierających multimedialne materiały prezentujące różne treści kształcenia, interaktywne ćwiczenia, dyskusje, zadania, projekty, słowniki itp. Opublikowany na platformie pakiet powinien: y Określać dla kogo jest przeznaczony oraz umożliwić ewentualne zdiagnozowane umiejętności uczących się (przed przystąpieniem do korzystania z pakietu). y Przekazywać, w formie multimedialnej, niezbędne informacje w określonym zakresie treściowym lub wskazywać ich źródła. y Proponować wykonanie ćwiczeń kształtujących przewidziane umiejętności. y W sposób interaktywny sprawdzać ukształtowane umiejętności. y Umożliwić komunikację pomiędzy uczestnikami procesu dydaktycznego. Wszystkie elementy wchodzące w skład jednego pakietu muszą być ze sobą w logiczny sposób połączone i zapewniać kontynuację kształcenia. Uczeń korzystający z pakietu powinien po sprawdzeniu swoich umiejętności automatycznie przejść na wyższy poziom kształcenia – do kolejnego modułu tematycznego.

Zgodnie z programem kursu, nauczyciele w ramach tworzonych przez siebie pakietów zaprojektowali: materiały tekstowe publikowane w formacie PDF, elementy graficzne występujące jako oddzielne elementy lub wchodzące w skład bardziej złożonych materiałów tekstowych i multimedialnych, elementy dźwiękowe i filmowe, prezentacje multimedialne, narzędzia pomiaru dydaktycznego w postaci interaktywnych testów, krzyżówek i innych interaktywnych zadań.

0DWHULDá\ JUD¿F]QH Szczególne znaczenie w dydaktyce powinny odgrywać materiały graficzne. Zgodnie ze stwierdzeniem „obraz wart tysiąca słów”, wszyscy uczestnicy kursów projektowali materiały graficzne do zilustrowania wybranych treści kształcenia, których opis byłby dla ucznia zbyt trudny i niezrozumiały. Nauczyciele zostali przygotowani do pozyskiwania, tworzenia i przetwarzania grafiki rastrowej, a w szczególności do optymalizowania jej parametrów, przygotowania fotomontażu, dodawania tekstu do rysunku, tworzenia animacji, wykonywania retuszu zdjęć, wycinania fragmentów obrazu z tła. Oczekiwania uczestników kursu były różne, co wynikało ze specyfiki projektowanego przez nich kursu. Dlatego konieczne było zaprezentowanie w ramach tego modułu wielu różnych możliwości programów graficznych. W trakcie zajęć stacjonarnych wykorzystane zostało profesjonalne oprogramowanie do obróbki grafiki Adobe Photoshop, w domu nauczyciele najczęściej pracowali wykorzystując darmowy program GIMP.

'ĨZLĊNL L ¿OP\ F\IURZH Jeden z modułów kursu obejmował obróbkę dźwięków cyfrowych, co miało istotne znaczenie podczas nagrywania przez nauczycieli własnych narracji dla potrzeb projektowanych pakietów edukacyjnych. Niezbędna okazała się umiejętność edycji dźwięku, a zwłaszcza odszumiania (w celu uzyskania najlepszej jakości dźwięku), przygotowywania własnego podkładu muzycznego lub wycinania niepotrzebnych fragmentów narracji. W trakcie zajęć wykorzystywa*UXG]LHĔ

83


ny był darmowy program Audacity. Zwrócono również uwagę na zalety i możliwości wykorzystania systemowego rejestratora dźwięku elementu systemu operacyjnego Windows XP. W systemach Windows Vista i 7 dostępne narzędzie do nagrywania dźwię-

ków nie sprawdza się i wtedy niezbędny staje się inny program, np. Audacity. Finalnym efektem zajęć z obróbki dźwięków cyfrowych było przygotowanie przez nauczycieli narracji z podkładem muzycznym, które wykorzystane były do projektowanych lekcji. Aby przygotować nauczycieli do tworzenia materiałów filmowych, wykorzystywanych w procesie dydaktycznym, kursy zawierały moduł, w ramach którego słuchacze poznali obsługę darmowego programu CamStudio, służącego do nagrywania sekwencji wideo z pulpitu (i tego co się na nim dzieje) w celu stworzenia demonstracji. Omówione zostały sposoby i oprogramowanie (również darmowe) do pobierania filmów z serwisów internetowych, takich jak YouTube, aby można je było umieszczać offline w materiałach dydaktycznych. Nauczyciele poznali również obsługę kamer wideo, a materiały filmowe obrabiali w profesjonalnym programie Pinnacle Studio, przygotowując z nich materiały dydaktyczne.

3RPLDU G\GDNW\F]Q\ Z NV]WDáFHQLX ]GDOQ\P W ramach kursów prowadzone były również zajęcia z pomiaru dydaktycznego, podczas których uczestnicy przygoto-

84

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

wali własne narzędzia, które mogli wykorzystywać na swoich e-kursach, aby badać osiągnięcia uczniów. Wykorzystano do tego celu platformę Moodle, i dostępne na niej narzędzia pomiaru, tworząc quizy zawierające pytania zamknięte o różnorodnej formie. Prowadzący zajęcia zwracali uwagę na zasady konstruowania zadań zamkniętych, aby były one poprawne i zbliżone formą do zadań, z jakimi uczniowie mogą się spotkać np. na egzaminach zewnętrznych. W ramach kursu zaprezentowany został także sposób tworzenia zadań multimedialnych i interaktywnych z wykorzystaniem programu Hot Potatoes.

(IHNW\ SUDF\ XF]HVWQLNyZ NXUVyZ Kursy na platformie e-learningowej przygotowane przez nauczycieli, którzy wzięli udział w projekcie, skierowane są do uczniów w różnym wieku, o odmiennych potrzebach edukacyjnych i pozwalają osiągnąć rozmaite cele edukacyjne. Każdy z nauczycieli poddał analizie swój proces dydaktyczny i wybrał ten obszar, w którym mogą być wykorzystane formy kształcenia zdalnego. Na platformie Moodle wykorzystywanej na potrzeby naszego projektu znalazły się zarówno kursy dla uczniów mających trudności z nauką lub opanowaniem niektórych partii materiału, kursy których uczestnikami są uczniowie przygotowujący się do egzaminów gimnazjalnych, maturalnych, a także konkursów przedmiotowych. Na platformie prowadzone były również dodatkowe zajęcia o tematyce wykraczającej poza podstawę programową, np. tradycyjne kołka przedmiotowe, które dzięki zdalnej formie kształcenia zyskały zupełnie nową formę. W zaprojektowanych przez nauczycieli zajęciach zdalnych uczestniczyły grupy liczące od kilku do ponad stu osób.

3U]\NáDG\ -HJR :\VRNRĞü 6áRZR« ± RUWRJUD¿D SROVND Z UHJXáDFK L Z\MąWNDFK Alina Krawczyk, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Białej Rawskiej Dla nauczyciela z niemal trzydziestoletnim stażem, zdalne kształcenie może być nie lada wyzwaniem. Jestem współorganizatorką cyklicznej imprezy środowiskowej w swojej miejscowości – Turnieju Ortograficznego Bialszczan. Dobra organizacja takiego przedsięwzięcia wymaga udzielenia pomocy tym, którzy przygotowują się do udziału w konkursie. I to właśnie przyszli uczestnicy turnieju – dzieci, młodzież i dorośli – stali się adresatami mojego kursu: Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w regułach i wyjątkach. Celem kursu, obok podniesienia kompetencji językowych, było stworzenie miejsca spotkań uczestników turnieju i organizatorów. Podejmując się wdrożenia e-kursu wśród grupy osób całkowicie mi nieznajomych, miałam świadomość mnogości problemów, ale ta forma pracy wydawała mi się jedyną skuteczną do osiągnięcia celów, które sobie wyznaczyłam. Dlatego postanowiłam zaryzykować.

6WUXNWXUD NXUVX L VWRVRZDQH PHWRG\ SUDF\ Już w sylabusie zaznaczyłam, że uczestnicy mogą korzystać z kursu na dwa sposoby:

6SRVyE , Kurs służy uczestnikom tylko do doskonalenia umiejętności poprawnej pisowni. Uczestnicy korzystają z niego w sposób całkowicie dowolny, a zadań oznaczonych jako obowiązkowe nie przesyłają do oceny.


GREU\FK SUDNW\N 6SRVyE ,, Kurs jest traktowany nie tylko jako rodzaj zabawy edukacyjnej, ale może stanowić dla uczestnika zadanie, którego wykonanie uwieńczone będzie zdobyciem certyfikatu. W tym celu uczestnik powinien także systematycznie wykonywać zadania obowiązkowe (zawarte w plikach Test zaliczeniowy) i przesyłać je do oceny. Te zadania to głównie zestawy ćwiczeń zapisane w pliku Word. Czasami są to inne polecenia, odwołujące się do wskazanego tekstu. Praca została zaplanowana na trzydzieści siedem godzin. Kurs trwał siedem tygodni, a treści kształcenia były podzielone na sześć modułów: y Moduł I – Zasady użycia wybranych samogłosek i spółgłosek. y Moduł II – Wielkie i małe litery. y Moduł III – Pisownia łączna lub rozdzielna. y Moduł IV – Pisownia skrótów i skrótowców. y Moduł V – Użycie łącznika i dzielenie wyrazów. y Moduł VI – Zasady interpunkcji. Przygotowany przeze mnie ortograficzny pakiet edukacyjny zawierał: y zestaw niezbędnych wiadomości ortograficzno-interpunkcyjnych (prezentacje PowerPoint, pliki PDF), y ćwiczenia ortograficzno-interpunkcyjne doskonalące poprawną pisownię (quizy, krzyżówki, zadania z luką, zadania na dobieranie, testy wyboru i inne, wykonane w programie Hot Potatoes), y ćwiczenia kształtujące umiejętności ortograficzno-interpunkcyjne, które podlegały punktowej ocenie (dla osób ubiegających się o certyfikat – pliki Word), y WebQuest (Reforma polskiej ortografii – potrzebna czy nie?), y omówienie Ortofrajdy jako metody uczenia się ortografii,

y zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową, y zestawienie haseł o trudnej pisowni, y zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni, y ortografia w wierszach i opowiadaniach, y adresy stron internetowych omawiających zagadnienia ortograficzno-interpunkcyjne, y adresy poradni językowych. Do każdego modułu dołączyłam też pliki, które poszerzają wiedzę ogólną z zakresu poprawności językowej: y artykuł tygodnia,

y witrynę tygodnia, y lekturę tygodnia. Na serwerze uruchomiłam również forum dyskusyjne umożliwiające wymianę poglądów między uczestnikami kursu oraz czat, który pozwala na rozstrzyganie problemów podczas rozmów on-line. Metody i środki stosowane na kursie nie były wyszukane. Postawiłam na ich skuteczność, nawet jeśli odbywało się to kosztem atrakcyjności.

:GURĪHQLH NXUVX Najtrudniejszy był początek. Należało znaleźć sposób informowania uczestników turnieju o możliwości skorzystania z kursu, a przede wszystkim pokazać im sposób logowania. Informacje o kursie rozpowszechniłam kilkoma drogami: y Strona internetowa Turnieju Ortograficznego Bialszczan – tu obok zaproszenia do skorzystania z kursu umieściłam także instrukcję logowania. y Wyjazdy do miejscowych szkół i rozmowy z polonistami, celem pokazania zawartości kursu. Jednocześnie prosiłam nauczycieli, by informowa-

li uczniów o możliwości skorzystania z przygotowanych materiałów. y Poczta elektroniczna – każdy, kto zgłosił swój udział w turnieju, automatycznie otrzymywał informacje o kursie i dokładną instrukcję logowania na kurs. Z kursu skorzystało ponad 110. uczestników. Ich zaangażowanie było różne, tylko część osób wykonywała wszystkie zadania. Największą popularnością cieszyły się wszelkiego rodzaju interaktywne ćwiczenia ortograficzne. Znaczna grupa uczestników

*UXG]LHĔ

85


pobierała prezentacje multimedialne i pliki PDF zawierające reguły ortograficzne. Niemal wszyscy uczestnicy skorzystali z plików: y zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową, y zestawienie haseł o trudnej pisowni, y zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni. Niewielkim zainteresowaniem cieszył się WebQuest. Zadania w nim zawarte wykonały jedynie osoby, które chciały otrzymać certyfikat. Prowadzone były również dyskusje na forum, ale głos zawierało stosunkowo wąskie grono uczestników – około dwadzieścia osób. Podobnie było podczas spotkań on-line. Certyfikat ukończenia kursu otrzymały 32. osoby. Udział tych osób w kursie był pełny, tzn. wykonywały nie tylko zadania interaktywne, ale także systematycznie, raz w tygodniu, przesyłały do sprawdzenia pliki z wykonanym testem zaliczeniowym, poświęconym danemu modułowi oraz zaliczyły interaktywny test końcowy.

&KDUDNWHU\VW\ND XF]HVWQLNyZ Pełną charakterystykę uczestników kursu mogłam przygotować dopiero po zakończeniu kursu, kiedy otrzymałam karty zgłoszenia do udziału w II Turnieju Ortograficznym Bielszczan. Okazało się, że najmłodszy uczestnik kursu miał 10 lat, a najstarszy 56 lat. Podsumowując, około 15% uczestników to uczniowie szkół podstawowych, 29% – uczniowie gimnazjum, 22% – uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, 5% – studenci, 29% – osoby pracujące. Aż 80% osób, które wzięły udział w kursie stanowiły kobiety.

(ZDOXDFMD Uważam, że kurs okazał się trafną formą pracy z osobami, którym zależało na pogłębieniu wiedzy ortograficzno-interpunkcyjnej. W głosowaniu zamieszczonym w kursie wzięło udział 18. uczestników. Mieli oni za zadanie określić, w skali ocen szkolnych, organizację kursu i przygotowane materiały dydaktyczne. Wyniki głosowania były następujące: 11 osób przyznało ocenę celującą, 6 osób – bardzo dobrą, 1 osoba – dostateczną. Z bezpośrednich rozmów z uczestnikami wiem, że chwalili sobie tę formę pracy.

86

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

Opinie takie wyrażały z reguły osoby starsze, które nie mają już bezpośredniego kontaktu ze szkołą, a uczestnicząc w kursie mogły nie tylko przypomnieć sobie zasady ortograficzne, ale przede wszystkim sprawdzić w praktyce poziom swojej wiedzy przed turniejem. Wymiernym efektem pracy mojej i uczestników e-kursu jest pierwsze miejsce w II Turnieju Ortograficznym Bielszczan jednej z uczestniczek kursu, która pytana o sposób przygotowania się do konkursu powiedziała, że jedyną formą jej bieżącej pracy nad zagadnieniami ortograficznymi było aktywne uczestnictwo w zaproponowanym przez organizatorów kursie internetowym. Ponadto wielu uczestników turnieju wyrażało pochlebne recenzje na temat kursu Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w regułach i wyjątkach w wywiadach umieszczonych w lokalnej prasie.

3UREOHP\ Z UHDOL]DFML PDWHULDáX NXUVRZHJR Przy rejestracji na kurs nie było pola wskazującego wiek uczestnika. Brak wiedzy na temat danej osoby, nieznajomość jej wieku, powodowały problem natury grzecznościowej – nie wiedziałam, czy w naszej korespondencji elektronicznej (recenzje, oceny prac) mogę zwracać się do uczestnika po imieniu, czy też powinnam stosować formę Pani/Pan. Użytkownicy programów pakietu OpenOffice zapisywali pliki w formacie *. odt, których niestety nie odczytywał mój komputer. Podobnie oni mieli problem z pobraniem niektórych plików przygotowanych przeze mnie w formacie *.doc. Niektórzy uczestnicy (dotyczyło to uczniów gimnazjum) przesyłali do sprawdzenia pliki z zadaniami wykonanymi niesamodzielnie.

Wnioski Opracowanie i wdrożenie ekursu zajęło mi bardzo dużo czasu. Po zakończeniu tego przedsięwzięcia dostrzegam jednak wiele korzyści, które rekompensują wszelkie trudności. Dzięki przychylności pani dyrektor szkoły i umiejętnościom kole-

gi informatyka, mamy uruchomioną szkolną platformę e-learningową. Jest to dla mnie niezwykle ważne, gdyż przekonałam się, że ta metoda pracy sprawdzić się może w różnych warunkach, za każdym razem przynosząc korzyści. Dlatego włączyłam ją na stałe do pozostałych form pracy z uczniami. Opracowany przeze mnie e-kurs, poprawiony i uzupełniony, będzie służył przez kilka następnych lat do pracy z uczestnikami Turnieju Ortograficznego Bialszczan. Sądzę, że jego elementy wykorzystam także w codziennej pracy w szkole.

&R GDOHM" Ukształtowane podczas tworzenia e-kursu umiejętności skutecznie wykorzystuję do opracowania nowych materiałów. Okazało się, że ta forma pracy jeszcze lepiej sprawdza się w codziennym nauczaniu. Stosuję jednak zasadę sformułowaną przez Antoine de Saint-Exupéry: Jeśli chcesz zbudować statek, nie nawołuj do zdobycia drewna, ale naucz ludzi tęsknić za bezkresnym morzem. Nie wprowadzam uczniom żadnych elementów kursu obowiązkowo. Kursy nie zastępują lekcji, a jedynie poszerzają ją o atrakcyjne elementy. Za wykonanie zadań zawartych w kursie nie stawiam ocen obligatoryjnie. Wykonanie polecenia jest dobrowolne, a uzyskana przez ucznia ocena może pozostać informacją jedynie dla niego, albo, jeśli tego chce, zostaje wpisana do ocen w dzienniku. E-kursy na szkolnych zajęciach języka polskiego to nie tylko uatrakcyjnienie lekcji. Dla mnie jest to przede wszystkim niezastąpiona forma pracy indywidualnej zarówno z uczniem zdolnym, jak i tym, który ma problemy z przyswojeniem wiedzy. Przykładowy kurs publikujemy obok.


7ZRU]HQLH JUD¿NL WUyMZ\PLDURZHM Z SURJUDPLH 329 5D\ Grażyna Rosiak, Krzysztof Rosiak Gimnazjum nr 3 z oddziałami integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Pabianicach Przystępując do udziału w projekcie Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia postanowiliśmy skorzystać z nadarzającej się okazji, zainwestować swój czas, aby rozwinąć posiadane umiejętności i rozszerzyć ofertę edukacyjną dla naszych uczniów. Potraktowaliśmy to jako wyzwanie dla nauczycieli, którzy są otwarci na wszelkie dostępne innowacje, poznają nowe metody i formy kształcenia oraz wdrażają je w codziennej pracy. Wynikiem jest opracowanie i wdrożenie na platformie e-learningowej kursu Tworzenie grafiki trójwymiarowej w programie POV-Ray. Kurs powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie uczniów, dla których lekcje informatyki w szkole to za mało. Jego celem jest umożliwienie doskonalenia umiejętności wykorzystywania technologii informacyjnej oraz rozwijanie zainteresowań związanych z różnymi sposobami wykorzystywania sprzętu i oprogramowania komputerowego. Adresatami są uczniowie posiadający podstawowe umiejętności pracy ze sprzętem i oprogramowaniem komputerowym, pragnący doskonalić swoje umiejętności w tym zakresie, wykraczając poza podstawę programową przewidzianą dla uczniów gimnazjów. Założyliśmy, że po jego ukończeniu uczestnicy będą posiadali wiedzę i umiejętności w zakresie tworzenia scenek trójwymiarowych za pomocą programu POV-Ray oraz ich praktycznego zastosowania w prezentacjach graficznych związanych z innymi dziedzinami wiedzy, jak np. chemia, fizyka, matematyka. Uczestnicy e-kursu, na podstawie przygotowanych i udostępnionych im materiałów, wykonują konkretne zadania, a efekty pracy przesyłają prowadzącemu kurs. Otrzymują również indywidualne infor-

macje zwrotne od nauczyciela w postaci ilości przyznanych punktów oraz ewentualnego sławnego komentarza. Na każdym etapie możliwe jest uzyskanie pomocy na forum lub wysyłając zapytanie na platformie

e-learningowej. Pozwala to na indywidualizację procesu kształcenia, dzięki czemu podpowiedzi i wskazówki trafiają bezpośrednio do zainteresowanej osoby. Na kursie wykorzystane zostały różne formy prezentacji materiałów i zadań, m.in. filmy, prezentacje, karty pracy, zadania typu WebQuest, testy interaktywne. Poniżej znajdują się przykładowe efekty pracy uczniów w ramach zadania WebQuest (model cząsteczki H2SO4). Podczas wdrażania kursu okazało się, że podjęte działania dają oczekiwane rezultaty. Pierwszą część szkolenia ukończyło 12. uczniów, wśród których znaleźli się zainteresowani kolejnymi kursami. Zmobilizowało to nas do opracowania drugiej części – jest ona już dostępna i w trakcie realizacji. Efektem wdrażania projektu jest wiele ciekawych prac. Przykłady znajdują się poniżej. Jednocześnie udało nam się zweryfikować, na ile deklaracje młodzieży są związane z ich faktyczną chęcią do pracy, nauki i praktycznego działania. Zaproponowaliśmy uczniom dwa tematy do realizacji projektu gimnazjalnego: Wykorzystanie komputerowej grafiki 3D do tworzenia modeli cząsteczek zawiązków chemicznych oraz Symulacja przebiegu zjawisk fizycznych z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego. Aktualnie uczniowie zainteresowani tą propozycją są uczestnikami kursu online. Dzięki szkoleniu w ramach projektu Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia zainstalowaliśmy platformę Moodle na własnym serwerze. Wyeksportowaliśmy kursy tworzone na platformie projektu i zaimportowaliśmy je na serwer, który jest dostępny dla wszystkich nauczycieli naszej szkoły uczestniczących w tym projekcie i nie tylko. Wzbogacając (miedzy innymi w ten sposób) ofertę szkoły odpowiadamy na potrzeby i wymagania uczniów i ich rodziców. Możliwość pracy na platformie e-learningowej weryfikuje faktyczne zainteresowanie uczniów dodatkowymi formami rozwoju umiejętności i zainteresowań, które proponuje szkoła. Jednocześnie daje to nam – nauczycielom, dodatkowe narzędzie do wspierania rozwoju uczniów, dostrzegania i oceniania faktycznych dokonań uczniów. *UXG]LHĔ

87


5R]PDLWRĞFL Janusz S. Wierzbicki

3U]\GDWQD OLWHUDWXUD Zagadnieniom poruszanym w niniejszym numerze „Uczę Nowocześnie” poświęcono wiele książek. Polecamy kilka pozycji, dzięki którym planowanie wystąpienia, projektowanie slajdów i występowanie przed publicznością stanie się prostsze. Każdy, kto ma do czynienia z prezentacjami publicznymi powinien zapoznać się z serią książek, których autorem jest Garr Raynolds. Jeden z najlepszych prezenterów na świecie w sposób niezwykle ciekawy i obrazowy przedstawia zasady, jakimi warto kierować się podczas planowania i przygotowania wystąpienia. Swoje rady ilustruje wieloma przykładami oraz demonstruje niezwykle proste, a zarazem skuteczne, pomysły na nieszablonowe projekty slajdów. W jego książkach znajdziemy także bardzo ważne przesłanie: nie plansze są najważniejsze, a korzystający z nich prelegent. Obraz ma tylko pomagać w przekazaniu treści, idei czy inspiracji. Nie może zstąpić prelegenta. Stosując się do rad Reynoldsa – nie tylko nie popełnimy „slajdobójstwa”, ale nasze wystąpienie będzie miało szansę zapaść na długo w pamięć słuchaczy. Pierwsza część „Zen prezentacji” uczy myślenia poza utartymi schematami. Pokazuje, jak łamać zasady ilustrując przemyślenia za pomocą efektownych (i efektywnych) slajdów. Podzielono ją na trzy zasadnicze części: przygotowanie, projek-

towanie oraz prezentowanie. Autor opisuje w nich często popełniane błędy i przykłady kiepskich prezentacji, dzieli się też przemyśleniami dotyczącymi istoty budowania ciekawej historii. W drugiej części Garr Raynolds skoncentrował się na aspektach projektowania wizualnej części prezentacji. Z podręcznika możemy nauczyć się, jak za pomocą odpowiednio skonstruowanych elementów graficznych wywrzeć odpowiednie wrażenie. Dowiemy się również, w jaki sposób – przy użyciu elementów tekstowych i obrazów – kierować uwagę słuchaczy na wybrane przez prelegenta tematy. Na konkretnych przykładach omówione zostały między innymi zasady doboru czcionki i kroju pisma. Wyjaśnione zostało również łączenie obrazów z tekstem w celu wzmocnienia przekazu oraz prawidłowe stosowanie kolorów. Po przeczytaniu dwóch pierwszych pozycji, warto sięgnąć po kolejną publikację Reynoldsa: „Prezenter bez tajemnic”. Dzięki niej można nauczyć się m.in. nawiązywać szczery i trwały kontakt z publicznością. Stanowi świetne uzupełnienie treści opisywanych w poprzednich książkach. Warto podkreślić, że część wskazówek udzielanych przez Reynoldsa będzie różniła się od przedstawianych przez nas w artykułach. Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze, książki były tworzone raczej pod

Wszystkie omawiane książki zostały wydane przez wydawnictwo Helion. Zen prezentacji. Proste pomysły i ważne zasady Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2009/06 ISBN: 978-83-2461758-6

88

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

kątem wystąpień komercyjnych. Po drugie, dla osób dorosłych. Po trzecie, dla często występujących, a więc niemal zawodowo zajmujących się tą tematyką. Przykład może stanowić porada mówiąca, że slajd nie musi, a nawet nie powinien mieć tytułu. To prawda. Jednak w wystąpieniach trwających dłużej niż 15 minut, w dodatku edukacyjnych, ułatwi on życie nie tylko publiczności, ale przede wszystkim prowadzącemu. Każdy, kto etap początkującego prelegenta ma za sobą, zrozumie, co mamy na myśli. Ostatnią pozycją, do zapoznania z którą zachęcamy, jest książka autorstwa Nancy Duarte: „Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacji”. To kompendium wiedzy, które uczy jak opracowywać koncepcję slajdów, przekształcać je w grafikę, przekazywać treści w naturalny i indywidulany sposób. Książka zilustrowana jest wieloma praktycznymi projektami graficznymi. Zawiera także odpowiedzi na pytania: y y y y

Jak zrozumiale zilustrować abstrakcyjne myśli? Jak szkicować, kreślić i wzmacniać przekaz diagramów? Jak tworzyć grafikę, która ułatwi publiczności przyswajanie informacji? Jak wybierać odpowiednie środki do prezentacji danych?

Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacji Autor: Nancy Duarte Zen prezentacji – pomysły i projekty. Jasne zasady i techniki tworzenia doskonałych prezentacji Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2010/07 ISBN: 978-83-2463192-6

PreZENter bez tajemnic. Naga prawda o sile słowa i mocy slajdów Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2011/10 ISBN: 978-83-2463348-7


OĹ›rodek Edukacji Informatycznej i ZastosowaĹ„ KomputerĂłw w Warszawie skoĹ„czyĹ‚ 20 lat Lewis Carroll, XIX-wieczny angielski pisarz, poeta, matematyk i logik, powiedziaĹ‚: „Jeden z najwiÄ™kszych sekretĂłw Ĺźycia polega na tym, Ĺźe tylko to, co robimy dla innych, jest tym, co naprawdÄ™ warto robić.â€?. Coraz bardziej przekonujemy siÄ™ o sĹ‚usznoĹ›ci tej myĹ›li. OĹ›rodek Edukacji Informatycznej i ZastosowaĹ„ KomputerĂłw w Warszawie jest publicznÄ… placĂłwkÄ… doskonalenia nauczycieli prowadzonÄ… przez SamorzÄ…d WojewĂłdztwa Mazowieckiego. NadzĂłr pedagogiczny sprawuje Mazowiecki Kurator OĹ›wiaty. Zadaniem OĹ›rodka jest doskonalenie i wspomaganie nauczycieli wszystkich typĂłw szkół w zakresie ksztaĹ‚cenia informatycznego i edukacyjnych zastosowaĹ„ technologii informacyjno-komunikacyjnych. Rok 1991 to rok szczegĂłlny dla rozwoju informatyki w Polsce. W sierpniu 1991 roku narodziĹ‚ siÄ™ Internet w Polsce, bez ktĂłrego obecnie nie wyobraĹźamy sobie Ĺźycia. Z baraku przed WydziaĹ‚em Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego do Centrum Komputerowego Uniwersytetu w Kopenhadze zostaĹ‚ wysĹ‚any z naszego kraju pierwszy e-mail. W tym samym roku zostaĹ‚a teĹź udostÄ™pniona pierwsza wersja systemu operacyjnego Linux. To tylko dwa wydarzenia tego roku, ktĂłre miaĹ‚y bardzo duĹźy wpĹ‚yw na nastÄ™pne 20 lat. Dla nas rok 1991 jest szczegĂłlny, bo 1 czerwca Kurator OĹ›wiaty i Wychowania m. st. Warszawy powoĹ‚aĹ‚ do Ĺźycia OĹ›rodek Edukacji Informatycznej i ZastosowaĹ„ KomputerĂłw. Od poczÄ…tku istnienia OĹ›rodek uczestniczyĹ‚ we wszystkich waĹźnych programach i przedsiÄ™wziÄ™ciach, ktĂłre miaĹ‚y znaczenie dla rozwoju edukacji informatycznej i szkolnych zastosowaĹ„ technologii informacyjnokomunikacyjnych. ByĹ‚y to, miÄ™dzy innymi: Pracownie komputerowe dla szkół, WyposaĹźenie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w sprzÄ™t komputerowy wraz z oprogramowaniem, Internetowe Centra Informacji

Multimedialnej w Bibliotekach Szkolnych i Pedagogicznych, Komputer dla ucznia oraz Intel – Nauczanie ku PrzyszĹ‚oĹ›ci. OĹ›rodek uzyskaĹ‚ akredytacjÄ™ Mazowieckiego Kuratora OĹ›wiaty, przyznanÄ… w 2005 roku, certyfikat systemu jakoĹ›ci ISO 9001:2008, oraz godĹ‚o Inwestor w kapitaĹ‚ ludzki, przyznawane w kolejnych latach od 2005 do 2010. Podczas jubileuszowej konferencji w dniu 29 wrzeĹ›nia 2011 roku MarszaĹ‚ek WojewĂłdztwa Mazowieckiego Adam Struzik gratulujÄ…c licznych sukcesĂłw i dziÄ™kujÄ…c za cięşkÄ… pracÄ™ na rzecz podnoszenia poziomu oĹ›wiaty w regionie uhonorowaĹ‚ OĹ›rodek Medalem PamiÄ…tkowym „Pro Masoviaâ€?. W czasie swojej 20 letniej dziaĹ‚alnoĹ›ci OĹ›rodek zorganizowaĹ‚ ponad 5500 szkoleĹ„ komputerowych, ktĂłre zostaĹ‚y bardzo wysoko ocenione przez prawie70 000 sĹ‚uchaczy. OĹ›rodek współpracuje z wieloma wyĹźszymi uczelniami w kraju i zagranicÄ…, współorganizujÄ…c studia podyplomowe informatyki dla nauczycieli oraz uczestniczÄ…c w projektach miÄ™dzynarodowych. ByĹ‚ takĹźe organizatorem dwĂłch duĹźych konferencji miÄ™dzynarodowych – Eurologo 2005 i CBLIS 2010. OĹ›rodek przywiÄ…zuje duşą wagÄ™ do pracy z mĹ‚odzieşą uzdolnionÄ… informatycznie współpracujÄ…c z OlimpiadÄ… InformatycznÄ… i OlimpiadÄ… InformatycznÄ… GimnazjalistĂłw, corocznie przeprowadza na zlecenie Mazowieckiego Kuratora OĹ›wiaty przedmiotowe konkursy informatyczne dla uczniĂłw szkół podstawowych i gimnazjalnych. Organizuje takĹźe wiele zajęć przygotowujÄ…cych uczniĂłw do startu w konkursach i olimpiadach, m. in. realizowaĹ‚ projekt „Mazowieckie Talenty – Informatyka specjalnoĹ›ciÄ… mĹ‚odych PolakĂłwâ€?. Z perspektywy czasu wyraĹşnie widać, Ĺźe osiÄ…gniÄ™cie sukcesu zawdziÄ™czamy naszemu najwiÄ™kszemu kapitaĹ‚owi – LUDZIOM – ich wiedzy, zaangaĹźowaniu i doĹ›wiadczeniu. To dziÄ™ki nim od tylu lat udaje nam siÄ™ realizować misjÄ™ OĹ›rodka: Nadajemy nowÄ… wartość uczeniu siÄ™ i nauczaniu. Zatrudnieni w OĹ›rodku nauczyciele – konsultanci, posiadajÄ… wysokÄ… wiedzÄ™ merytorycznÄ… imetodycznÄ… oraz Ĺ‚Ä…czÄ… w swojej pracy róşne specjalnoĹ›ci. JednÄ… z nich jest informatyka, pozostaĹ‚e to: matematyka, fizyka, chemia, biologia, jÄ™zyki obce, na-

uczanie wczesnoszkolne, geografia, bibliotekoznawstwo, przedmioty zawodowe, zarządzanie, itd. Są autorami i współautorami wielu podręczników i ksiąşek, referatów na konferencjach krajowych i międzynarodowych, niezliczonej liczby artykułów i materiałów dydaktycznych. Jest nam niezmiernie miło, şe redakcja „Uczę nowocześnie� zaprosiła Ośrodek do współpracy. Mamy nadzieję, şe materiały zamieszczane przez nauczycieli konsultantów Ośrodka będą dla Państwa ciekawe i inspirujące do organizacji twórczych lekcji dla dzieci i młodzieşy z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Konferencje metodyczne w OEIiZK 2(,L=. ]DSUDV]D QDXF]\FLHOL ]D-­ MÄŠĂź NRPSXWHURZ\FK WHFKQRORJLL LQIRUPDF\MQHM L LQIRUPDW\NL QD NRQIHUHQFMH PHWRG\F]QH OĹ›rodek Edukacji Informatycznej i ZastosowaĹ„ KomputerĂłw w Warszawie dwukrotnie w kaĹźdym roku szkolnym organizuje konferencje metodyczne dla nauczycieli zajęć komputerowych, technologii informacyjnej i informatyki. NajbliĹźsze konferencje odbÄ™dÄ… siÄ™ w dniach 15 lutego 2012 roku (dla szkół podstawowych i gimnazjĂłw) oraz 16 lutego 2012 roku (dla szkół ponadpodstawowych) w auli OĹ›rodka Edukacji Informatycznej i ZastosowaĹ„ KomputerĂłw w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73 w godzinach 14.45 – 16.15 wykĹ‚ady oraz 16.30 – 18.00 warsztaty. Temat przewodni konferencji„Nowa podstawa programowa- drugi i czwarty poziom edukacyjnyâ€?. W programie konferencji przewidziane sÄ… wystÄ…pienia twĂłrcĂłw nowej podstawy programowej z informatyki oraz prezentacje dobrej praktyki, czyli ciekawe i wartoĹ›ciowe lekcje zajęć komputerowych, informatyki i technologii informacyjnej oraz wykorzystania TIK w na lekcjach innych przedmiotĂłw. W czwartek 16 lutego przewidziany jest wykĹ‚ad prof. Macieja M. SysĹ‚o. Po wykĹ‚adach zapraszamy na ciekawe warsztaty! Zapraszamy rĂłwnieĹź nauczycieli innych przedmiotĂłw zainteresowanych wykorzystaniem TIK w edukacji. *UXG]LHÄ”

89


Szczegółowy program konferencji będzie dostępny na początku stycznia 2012 roku na stronie http://www.oeiizk.waw.pl. Zapisy na konferencje oraz warsztaty będą odbywały się poprzez formularz (dostępny na początku stycznia 2012 roku) umieszczony na platformie obsługi szkoleń OEIiZK pod adresem: https://www.oeiizk.waw.pl/kursy. Materiały pokonferencyjne będą zamieszczone na platformie szkoleniowej http://szkolenia.oeiizk.waw.pl. Z materiałami z poprzednich konferencji moşna się zapoznać takşe na stronie http://doradca. oeiizk.waw.pl.

BezpĹ‚atne zajÄ™cia dla uczniĂłw 2(,L=. =DSUDV]D QD EH]SĂĄDWQH OHNFMH RWZDUWH GOD XF]QLyZ V]NyĂĄ SRQDGSRGVWDZRZ\FK  ] FKHPLL Âż]\NL L JHRJUDÂżL RUD] GOD XF]QLyZ V]NyĂĄ SRGVWDZR-­ Z\FK ] SU]\URG\ ZajÄ™cia rozpoczęły siÄ™ w listopadzie 2011 roku i bÄ™dÄ… odbywaĹ‚y siÄ™ w poniedziaĹ‚ki w godzinach 10:00 – 13:15 (chemia, fizyka i geografia) oraz we wtorki w godzinach 11:30 – 13:15 (przyroda). Lekcje prowadzone sÄ… w ukĹ‚adach: chemia/fizyka, fizyka/geografia, chemia/geografia, przyroda. ZajÄ™cia przeznaczone sÄ… dla caĹ‚ej klasy, ktĂłra dzielona jest na dwie grupy. KaĹźda grupa uczestniczy w innej lekcji, po 15 minutach przerwy nastÄ™puje zamiana grup. Lekcje z przyrody odbywajÄ… siÄ™ dla caĹ‚ej grupy jednoczeĹ›nie. W czasie zajęć uczniowie wykonujÄ… doĹ›wiadczenia chemiczne, fizyczne i przyrodnicze z wykorzystaniem interfejsĂłw pomiarowych, analizujÄ… dane i przedstawiajÄ… je w róşnej formie (tabele, wykresy, diagramy), pracujÄ… z pakietem edukacyjnym opartym na technologii GIS, modelujÄ… i symulujÄ… zjawiska i procesy chemiczne, fizyczne, przyrodnicze. Lekcje prowadzÄ… nauczyciele konsultanci z Pracowni Centrum Technologii Nauczania w OĹ›rodku Szkoleniowym OEIiZK w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73. Uczniowie majÄ… zapewniony dostÄ™p do stanowisk komputerowych wraz z odpowiednim wy-

posaşeniem i oprogramowaniem. Wymagana jest obecność nauczycieli przedmiotów przyrodniczych podczas lekcji Przyjmujemy zgłoszenia telefoniczne lub drogą elektroniczną. Po uzgodnieniu terminu naleşy przesłać wypełnioną kartę zgłoszenia, dostępną na stronie CTN http://ctn.oeiizk.waw.pl. Kontakt: tel. 22 626-83-90 (91), fax: 22 626-92-50 e-mail: malgorzata.chmurska@oeiizk.waw.pl

Specjalna oferta szkoleĹ„ dla nauczycieli przedszkoli i nauczania zintegrowanego 2(,L=. ]DSUDV]D QDXF]\FLHOL NODV , ,,, RUD] SU]HGV]NROL QD V]NROH-­ QLD Z UDPDFK SURMHNWX Ă„']LHFNR Âą PDĂĄ\ XF]HÄ” Z ÄžZLHFLH ZVSyĂĄ-­ F]HVQ\P´ Poprzedni rok szkolny 2009/2010 byĹ‚ przeĹ‚omowym momentem wprowadzenia reformy systemu oĹ›wiaty, ktĂłra dotyczy miÄ™dzy innymi edukacji dzieci najmĹ‚odszych. OĹ›rodek realizuje projekt, na ktĂłry skĹ‚ada siÄ™ m.in. specjalna oferta szkoleĹ„ skierowanych dla wychowawcĂłw przedszkoli, nauczycieli ksztaĹ‚cenia zintegrowanego oraz nauczycieli informatyki uczÄ…cych przedmiotu ZajÄ™cia komputerowe w klasach I-III. Celem projektu jest przygotowanie nauczycieli do wykorzystania technologii in-

formacyjnej w swej codziennej pracy tak, aby z jej pomocÄ… wspomagać rozwĂłj dzieci, pomĂłc im budować wiedzÄ™ ootaczajÄ…cym Ĺ›wiecie, nauczyć je sprawnie poruszać siÄ™ w natĹ‚oku informacji, zapewniać im lepsze szanse edukacyjne poprzez wspieranie ich ciekawoĹ›ci, aktywnoĹ›ci i samodzielnoĹ›ci. Projekt ma umoĹźliwić teĹź nauczycielom nabycie umiejÄ™tnoĹ›ci niezbÄ™dnych do nauczania nowego przedmiotu ZajÄ™cia komputerowe (w klasach I-III) oraz do prowadzenia róşnego rodzaju zajęć z uczniem najmĹ‚odszym opartych na idei konstruktywizmu, wspieranych wykorzystywaniem technologii informacyjnej. Spis wszystkich szkoleĹ„ w ramach projektu moĹźna znaleźć na stronach OĹ›rodka, w najbliĹźszym czasie bÄ™dÄ… uruchomione nastÄ™pujÄ…ce szkolenia: – Publikowanie w sieci nie tylko dla informatykĂłw. – Zaczynamy z dziećmi pracÄ™ przy komputerze (13.12.2011). – NarzÄ™dzia internetowe w promocji i współpracy (3.01.2012). – Praca z grafikÄ…, filmem i dĹşwiÄ™kiem cz. 2 (5.01.2012). Szczegółowe informacje i zapisy na stronie http://www.oeiizk.waw.pl/kursy. Zapraszamy takĹźe na inne szkolenia przeznaczone dla nauczycieli klas I-III, np. w ramach projektu Intel Learning Series (wykorzystanie komputerĂłw typu Classmate PC), czy teĹź opracowanych w OĹ›rodku pakietĂłw dydaktycznych dotyczÄ…cych wykorzystania nowoczesnych technologii na etapie edukacji wczesnoszkolnej.



8F]\ü QRZRF]HĞQLH L VNXWHF]QLH QDXF]\ü Producenci sprzętu wykorzystywanego przy prezentacjach prześcigają się w ofertach. Katalog projektorów, wizualizerów i tablic interaktywnych dostępnych na naszym rynku rośnie z dnia na dzień. Pojawiają się nowe, atrakcyjne funkcjonalności. Coraz więcej jest też urządzeń podnoszących komfort pracy takich jak piloty czy tablety, które pozwalają na prowadzenie prezentacji z dowolnego miejsca sali. Warto przyjrzeć się możliwościom w jaki sposób można wykorzystać tablicę interaktywną, albo interaktywny projektor. Skorzystać z wizualizera. A wszystko to po to, żeby docierać efektywnie i nauczyć. Tablice interaktywne, ciągle jeszcze nie są dostępne we wszystkich szkołach, jednak nie ulega kwestii, że powoli acz konsekwentnie wypierają tradycyjne szkolne sprzęty. Barie-

92

rą są przede wszystkim koszty. Tablica interaktywna może pracować wyłącznie w zestawie z projektorem oraz komputerem, oprócz tego potrzebne jest mocowanie urządzeń – uchwyt do projektora albo mobilny stelaż umożliwiający przemieszczanie tablicy z projektorem pomiędzy salami. Często 8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

konieczny jest też zestaw do nagłośnienia. Wszystko to kosztuje. Choć w codzienność szkolną wpisana jest tablica warto sprawdzić rozwiązanie, które może okazać się bardziej ekonomiczne. Projektor interaktywny. To urządzenie również musi być podłączone do komputera. Kluczem do sukcesu tego urządzenia jest interaktywne pióro. Komunikacja pomiedzy piórem, a komputerem odbywa się bezprzewodowo. Pióro staje się nie tylko zdalną myszką, pozwalającą sterować pracą komputera i oprogramowania, ale także piórem dokonującym cyfrowych adnotacji na wyświetlanych prezentacjach. Adnotacje te zapisywane są w komputerze i mogą być wykorzystywane na innych zajęciach, materiały te mogą być wysłane mailem czy umieszczone na stronie internetowej do pobrania. Dzięki tym możliwościom – każda powierzchnia, na którą padnie obraz projektora zyskuje funkcjonalności podobne do tablicy interaktywnej – może to być ściana, zwykła tablica czy ekran. Wraz z projektorem (np. Epson EB -455Wi oraz EB-465i) dostarczane jest oprogramowanie podobne do tego, jakie dołączają producenci interaktywnych tablic. Ważnym atutem tego urządzenia jest mobilność – łatwo przemieszczać go w ramach budynku, może wyjechać na „zieloną szkołę” czy być wykorzystywany w pokoju nauczycielskim. Projektor EB-465i ma ultraszerokokątny obiektyw oraz panele 3LCD pracujące w podstawowej rozdzielczości XGA (1024x768) dzięki temu obraz o przekątnej 70 cali (178 cm) można uzyskać mocując projektor zaledwie 13 cm od ekranu. Ten

rodzaj projektorów nie razi swoim światłem osoby przebywającej przy ekranie, nie ma tu też cienia, który powstaje jeśli wejdziemy pomiędzy światło projektora a ekran. Jasność 3.000 lumenów w połączeniu z technologią wyświetlania obrazu 3LCD gwarantuje doskonale nasycone, naturalne barwy obrazu nawet w dobrze oświetlonych klasach, bez konieczności przygaszania światła czy zasłaniania okien. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest projektor zintegrowany ze stołem. Rozwiązanie to zaproponowała firma Epson. Dzięki zastosowaniu interaktywnego projektora, każda powierzchnia w pionie lub poziomie zamienia się w wyzwalające kreatywność centrum nauki i rozrywki. Interaktywny projektor Epsona przymocowany do powierzchni w poziomej tworzy stół, na którym można „pisać” i korzystać ze wszystkich dostępnych funkcji.

Dominika Hofman, Maturowo: W trakcie III edycji „INTERaktywnych konferencji Maturowa” maturzyści mogli swobodnie pracować w grupie, wokół interaktywnego rozwiązania Epsona. Efekty ich prac były wyświetlone na ścianie i tym samym widoczne dla reszty uczestników konferencji. W trakcie wydarzenia maturzyści przyswajali wiedzę w sposób nietypowy. Nie spodziewaliśmy się jednak, że niektóre prezentowane przez nas sposoby, wywołają aż takie zdziwienie wśród uczniów, a tym bardziej wśród nauczycieli. Wydawało nam się, że np. mapy myśli, czy notowanie za pomocą „haków”, a już tym bardziej debata i aktywizacja uczestników, są powszechnie stosowane w polskich szkołach. Interaktywne rozwiązanie sprawdziło się między innymi do notowania za pomocą „haków” (słów kluczy, które ułatwiają zapamiętywanie), do rysowania „map myśli” (nieliniowy, bardzo efektywny sposób robienia notatek). Niektóre ich dzieła (np. postać Marksa), był imponujące. Dodatkowo, przygotowując się do konkursu „wojna pytań” mogli przeglądać na stole, zawartość platformy e-learningowej Maturowa. W przerwach natomiast uczestnicy konferencji rozwiązywali quizy, które dla nich przygotowaliśmy.


Nowością na naszym rynku są projektory o krótkim rzucie (obraz o przekątnej 172 cm moşemy uzyskać mocując projektor w odległości 72 cm od ekranu), do których moşna opcjonalnie podłączyć adapter sieci Wi-Fi oraz przystawkę interaktywnego pióra - modele Epson EB-420 i EB-430 oraz EB-425W i EB-435W. Projektory wykorzystują technologię 3LCD, której twórcą jest EPSON. Znakomita jakość obrazu i wierność kolorów łączy się tutaj z jednakową jasnością światła jasnego i barwnego – w zaleşności od modelu - 2500 albo 3000 lumenów. Projektory pracują w podstawowej rozdzielczość XGA (modele EB-420 i EB-430) oraz WXGA (modele EB-425W i EB-435W) czyli bez obnişającej jakość obrazu interpolacji wyświetlają obrazy w najpopularniejszej dziś rozdzielczości komputerów stacjonarnych i laptopów. Bardzo istotnym elementem w przypadku wyboru projektora są koszty eksploatacji. Nie chodzi tutaj wyłącznie o koszty energii elektrycznej, ale o lampę i filtry powietrza. Projektory z nowej rodziny mają przedłuşoną – do 6.000 godzin – şywotność lampy (lampa Epson E-TORL) oraz zwiększoną şywotność filtrów powietrza – do 5.000 h. Projektory z tej serii są

dostÄ™pne w cenach od 4300 zĹ‚ do 5100 zĹ‚ z VAT, zaĹ› opcjonalny moduĹ‚ interaktywny to koszt na poziomie 1600 zĹ‚ z VAT. Bardzo ciekawym urzÄ…dzeniem – choć nie tak popularnym jak projektor czy tablica interaktywna – jest wizualizer. Podstawowym atutem wizualizerĂłw jest ich prostota obsĹ‚ugi. Wynika to z faktu, Ĺźe mamy po prostu do czynienia z kamerÄ… cyfrowÄ… przymocowanÄ… do ramienia. Wizualizery róşniÄ… siÄ™ wyglÄ…dem i funkcjami. Te najprostsze z „gÄ™siÄ… szyjÄ…â€? przypominajÄ… ksztaĹ‚tem nocnÄ… lampkÄ™, bardziej zaawansowane modele posiadajÄ… oĹ›wietlenie, podĹ›wietlany pulpit oraz kamerÄ… obracanÄ… elektronicznie KaĹźdy wizualizer musi być podĹ‚Ä…czony do jakiegoĹ› ĹşrĂłdĹ‚a obrazu – moĹźe to być projektor skierowany na tablicÄ™ (interaktywnÄ… albo suchoĹ›cieralnÄ…) lub ekran czy Ĺ›cianÄ™, moĹźe to być teĹź telewizor albo monitor. Ich funkcjonalnoĹ›ci zaleĹźa od modelu np. model Epson ELP -DC11 (cena detaliczna 2 360 zĹ‚), moĹźe objąć obszar formatu A3, ramiÄ™ i ruchoma gĹ‚owica z kamerÄ… pozwalajÄ… na pokazanie „z najlepszej stronyâ€? kaĹźdego przedmiotu. Funkcja automatycznego wykrywania wielkoĹ›ci przedmiotu i nastawiania ostro-

ści powoduje, şe w kilka sekund na całej powierzchni ekranu otrzymujemy ostry obraz z wizualizera. Przystawka mikroskopowa rozszerza pole zastosowań. Wbudowany mikrofon i dołączone oprogramowanie Epsona umoşliwia rejestrację całej prezentacji – obrazu i dźwięku. System inteligentnego zarządzania tymi nagraniami dodatkowo ułatwia i uatrakcyjnia pracę. Granice wykorzystania wizualizera wyznacza wyłącznie kreatywność nauczyciela. Cenne eksponaty, stare mapy, pojedyncze egzemplarze – wszystkie one mogą być juş bezpieczne – bez kontaktu z dziećmi – ale dostępne dla nich - w znakomitej jakości – równocześnie dla wszystkich za pośrednictwem wizualizera. Kolejny atut tego urządzenia to równoczesna praca całej grupy. Nie ma konieczności czekania aş wszyscy uczniowie po kolei obejrzą eksponat, nie ma ryzyka jego uszkodzenia, nie ma obawy, şe nie wszyscy dostrzegą to samo. Dzięki wizualizerowi cała grupa zobaczy to samo w tym samym czasie. To waşne równieş przy doświadczeniach chemicznych. Uczniowie często tłoczą się wokół nauczyciela i podchodzą zbyt blisko. Wizualizer pomoşe zatrzymać ich w ławkach.

Podstawowe parametry techniczne projektorów EPSON: EB-­435W

EB-­425W

EB-­430

EB-­420

3.000 Â m

2.000 Â m

3.000 Â lm

2.000 Â lm

5R]G]LHOF]RĞß

WXGA

WXGA

XGA

XGA

Kontrast

3000:1

3000:1

3000:1

3000:1

TAK

TAK

TAK

TAK

0.48:1

0.48:1

0.55: Â 1

0.55:1

=DNUHV NRUHNFML .H\VWRQ Â Z SLRQLH L Z SR]LRPLH

¹  15°

¹  15°

¹  15°

¹  15°

:EXGRZDQH JĂĄRÄžQLNL

16W

16W

16W

16W

 Gniazdo  HDMI

TAK

TAK

TAK

TAK

*QLD]GD SRĂĄDF]HQLRZH 86% 7\SH % 86% 7\SH $ 56 /$1 %DVH 7; %DVH 7 9*$ LQ [ 9*$ RXW +'0, LQ &RPSRVLWH LQ &RPSRQHQW LQ [ 6 9LGHR LQ 6WHUHR PLQL MDFN DXGLR RXW 6WHUHR PLQL MDFN DXGLR LQ [ &LQFK DXGLR LQ

TAK

TAK

TAK

TAK

2SFMRQDOQ\ DGDSWHU EH]SU]HZRGRZ\ :L )L

TAK

TAK

TAK

TAK

-DVQRĞß

2SFMRQDOQ\ PRGXĂĄ LQWHUDNW\ZQ\ LQWHUDNW\ZQH SLyUR

:VSyĂĄF]\QQLN SURMHNFML 7KURZ 5DWLR

*UXG]LHÄ”

93


,QWHUQHW &]\ MHVW QDP SRWU]HEQ\"

Anna Miedzińska

Internet nieodwracalnie wkroczył w nasze życie zawodowe, prywatne i publiczne – staliśmy się społeczeństwem informacyjnym. Przez Internet rozmawiamy, kupujemy, pracujemy, bawimy się. Nowoczesne technologie nie ominęły również szkół. Pozostaje jedynie pytanie: jak efektywnie z nich korzystać?

Z faktami się nie dyskutuje Od co najmniej 10 lat obserwujemy dynamiczną informatyzację polskich szkół. Na początku 2000 roku na rynku oprogramowania edukacyjnego zaczęły pojawiać się pierwsze e-produkty wykorzystujące dobrodziejstwa sieci Internet, np. e-dzienniki. Początkowo szkoły podchodziły do pomysłu elektronicznego dokumentowania przebiegu nauczania z dużym dystansem. Dziś kilkaset szkół w Polsce nie wyobraża sobie powrotu do papierowej przeszłości. Szacuje się, że około 15% polskich szkół wprowadziło e-dzienniki, a według danych firmy Librus -najpopularniejszego dostawcy tej technologii ponad 350 szkół nie prowadzi już tradycyjnych dzienników.

Apetyt na nową technologię W miarę popularyzacji elektronicznych dzienników, nauczyciele zaczęli interesować się korzyściami, jakie wnosi w ich pracę Internet i oprogramowanie. Automatycznie generowane zestawienia ocen i frekwencji, obliczone średnie ocen, wypełnione tabele danych pobudziły apetyt na więcej. Coraz odważniejsi zaczęli snuć wizje wypełnionych przez jedno kliknięcie świadectw czy samosprawdzających się klasówek.

Bujanie w obłokach Rozwój technologii internetowych oraz popularyzacja przetwarzania w chmurze (z ang. Cloud computing) szybko urzeczywist-

94

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

nił te marzenia. Przeniesienie baz danych oraz mocy obliczeniowej w wirtualną rzeczywistość pozwoliło efektywniej pracować. Dziś dostęp do danych jest możliwy z każdego miejsca na świecie, w którym jest Internet. Nauczyciel nie musi martwić się o instalację, konfigurację czy aktualizację oprogramowania – wszystkie te czynności wykonywane są przez dostawcę oprogramowania w modelu SaaS ( z ang. Software as a service – oprogramowanie jako usługa), a użytkownik włącza jedynie okno przeglądarki , loguje się do serwisu i może pracować w dowolnym miejscu i czasie.

Zintegrowane systemy edukacyjne Dziś od dostawców oprogramowania edukacyjnego wymaga się więcej niż kiedyś. Wdrażane do szkół programy muszą umożliwiać wykorzystanie nowoczesnych technologii (np. cloud computingu czy e-learningu), a aplikacje przez powiększanie o kolejne moduły muszą zwiększać efektywność pracy. Raz wpisane dane powinny być dostępne w każdej kolejnej aplikacji. Jeśli szkoła posiada e-sekretariat, e-dziennik i e-świadectwa, to raz wpisane w jedną z nich nazwisko ucznia musi pojawiać się w pozostałych bez konieczności dublowania pracy.

Aplikacje w chmurze Nowoczesny dostawca oprogramowania wie, jak wykorzystywać rozwój technologii dla potrzeb swoich użytkowników. Zintegrowane systemy w chmurze (rys. 1. Zintegrowany System w chmurze Librus) pozwalają szkołom w pełni korzystać z dobrodziejstw, jakie daje Internet. Dziś nauczyciel nie wpisuje samodzielnie tematu do e-dziennika, tylko wybiera gotowy temat z Elektronicznej Biblioteki Rozkładów Materiałów. Nowoczesny wy-

chowawca nie wpisuje ocen w elektroniczne świadectwa, tylko jednym „kliknięciem myszki” eksportuje je z e-dziennika do modułu e-świadectwa. Do lamusa odchodzi też widok poprawianych ręcznie na czerwono klasówek - dziś sprawdziany z wiedzy przeprowadza się w pracowni komputerowej za pośrednictwem platform edukacyjnych, a wystawione oceny trafiają automatycznie do e-dziennika.

Przyjazne technologie Największą zaletą zintegrowanych systemów w chmurze, oprócz zwiększania efektywności pracy, jest relatywnie niski koszty funkcjonowania w porównaniu do utrzymywania własnych serwerów. Szacuje się, że koszt zakupu własnego serwera, zapewnienie jego bezawaryjnego działania oraz odpowiedniego nadzorowania przez specjalistę to kilkanaście tysięcy złotych rocznie (jeżeli chcemy zgodnie z prawem przechowywać na nim dane osobowe uczniów), a zakup usługi serwerowej dostarczanej przez profesjonalną firmę to wydatek rzędu od 60 do 500 zł rocznie. Nieocenioną zaletą jest również przeniesienie sporej części odpowiedzialności za bezpieczne przechowywanie danych osobowych na dostawcę oraz brak konieczności posiadania specjalistycznej wiedzy informatycznej w tym zakresie.

Rola nauczyciela w e-szkole Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii nauczyciel może nareszcie skoncentrować się na procesie edukacji, a nie dokumentacji. Technologie powinny bowiem wspierać wszelkie czynności administracyjne w naszej codziennej pracy, aby priorytetem był uczeń i jego edukacja, a nie wzorowo wypełniona dokumentacja. Internet mądrze wykorzystywany powinien być wsparciem dla nauczyciela w jego zadaniach, odciążając go z biurokracji, przybliżając do ucznia i jego rodzica. Wykorzystujmy zatem potencjał, jaki dają nam nowe technologie i zwracajmy uwagę na to, aby systemy stały się naszym sprzymierzeńcem w trudnych zadaniach, jakie są stawiane przed polską edukacją.


DOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT ŻYCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM



         

 X P L B M P L [ T E F [ S Q M B U S P x Q I D Z O M P [L T E F [ S Q MJ F J D Z [ D x OBV   P D J [ E P x S



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.