14
46
Ο Μπελογιάννης στη δεκαετία του '40
1-2 Απριλίου 2017
|
Φυλακισμένος παραδίδεται σ Η Kατοχή βρήκε τον Νίκο Μπελογιάννη στις φυλακές της Αίγινας. Εκεί εξέτιε την ποινή φυλάκισης που του είχε επιβληθεί από το Εφετείο Πατρών, μετά την οποία θα ακολουθούσε και η ποινή της εκτόπισης που του είχε επιβληθεί από την Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας Πύργου. Η νέα κρατική κατάσταση
που επιβλήθηκε με την Κατοχή δημιούργησε στους κρατούμενους κομμουνιστές την ελπίδα ότι τα απομεινάρια της ελληνικής διοίκησης θα επηρεάζονταν θετικά στο αίτημα για αποφυλάκιση. Γρήγορα θα αποδεικνυόταν όμως ότι και η νέα διοίκηση του ελληνικού κατοχικού κράτους δεν ήταν παρά συνέχεια
«Υπογράψτε δήλωση μετανοίας» ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΚΑΤΟΧΙΚΆ έγγραφα που υπάρχουν στον φάκελο Μπελογιάννη έχουν να κάνουν με το αίτημα που έκανε αυτός και άλλοι σύντροφοί του κρατούμενοι για την απελευθέρωσή τους από τις φυλακές Αίγινας. Το αίτημά τους μεταβιβάζεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο αντίστοιχο Δημοσίας Ασφαλείας στις 20-8-1941. Αναφέρει το έγγραφο: «Εχομεν την τιμήν να διαβιβάσωμεν υμίν συνημμένως δικαιολογητικά προσωρινής υφ’ όρον απολύσεως εκ των φυλακών των καταδίκων κομμουνιστών 1) Γκριτζώνα Κων/νου 2) Βασάλου Κων/νου 3) Μιχαλάκαγλου Νικολάου 4) Κούτρου Γεωργίου 5) Μπελογιάννη Νικολάου 6) Κατελιδάκη Δημητρίου 7) Αντωνιάδη Αλεξάνδρου 8) Μποζατζίδη Ηρακλέους και 9) Περπέρα Χαρίτωνος και παρακαλούμεν υμάς όπως ευαρεστούμενοι εκφέρητε την υμετέραν γνώμην επί της αιτήσεως αυτών». Στις 31-8-1941 δίνεται απάντηση από το υπουργείο Ασφαλείας. Να τι λέει: «Απαντώντες εις το υπ’ αριθ. 62816, 62815, 62814, 62819, 62945, 62902, 62898, 62903 από 20-8-41 υμέτερον έγγραφον ανακοινούμεν, ότι αδυνατούμεν να εκφέρωμεν γνώμην επί της αιτουμένης προσωρινής υφ’ όρον απολύσεως εκ των φυλακών των καταδίκων κομμουνιστών, 1) Γκριτζώνα Κων/νου 2) Βασάλου Κων/ νου 3) Μιχαλάκογλου Νικολάου 4) Κούτρου Γεωργίου 5) Μπελογιάννη Νικολάου 6) Κατελιδάκη Δημητρίου 7) Αντωνιάδη Αλεξάνδρου 8) Μποζατζίδη Ηρακλέους και 9) Περπέρα Χαρίτωνος εφ’ όσον δεν διεβιβάσθησαν ημίν δηλώσεις μετανοίας τούτων και αποκηρύξεως της κομμουνιστικής ιδεολογίας, όπερ είναι αναγκαία προϋπόθεσις συμφώνως προς το άρθρον 5 του υπ’ αριθ. 1075 Αναγκ. Νόμου. Πρόκειται άλλωστε περί σοβαρών στελεχών του κομμουνιστικού κόμματος, η απόλυσις των οποίων εκ των φυλακών άνευ ειλικρινούς δηλώσεως μετανοίας και υπό τας σημερινάς μάλιστα περιστάσεις κρίνεται ασύμφορος. Παρακαλούμεν όθεν όπως πέμψητε ημίν και τοιαύτας δηλώσεις των ειρημένων κομμουνιστών, ίνα γνωμοδοτήσωμεν». Από την Αίγινα στην Ακροναυπλία Η παραίνεση του υπουργείου Ασφαλείας για λήψη δηλώσεων μετανοίας μεταφέρθηκε στον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του. Η απάντηση από τις φυλακές Αίγινας ήρθε στις 19 Σεπτεμβρίου 1941. Ελεγε επί λέξει: «Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν, εις εκτέλεσιν της υπ. αριθ. 68946 ε.ε., υμετέρας διαταγής ότι καλέσας τους εν τη ως είρηται υμετέρα διαταγή αναγραφομένους κομμουνιστάς, συνέστησα εις αυτούς όπως υποβάλωσι Δήλωσιν μετανοίας και αποκηρύξεως της Κομμουνιστικής των Ιδεολογίας, ίνα τύχωσι του ευεργετήματος της υφ’ όρον
απολύσεως εκ των φυλακών, πλην όμως ούτοι ηρνήθησαν να συμμορφωθώσι με την εν λόγω παραγγελίαν μου». Η άρνηση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του να υποβάλουν δηλώσεις μετανοίας, όπως ήταν φυσικό, επέφερε 1942. Στείλτε τον στην και την τελεσίδι- Ακροναυπλία κη απόφαση του υπουργείου Ασφαλείας, που με σχετικό του έγγραφο στις 21 Ιανουαρίου 1942 αποφαίνεται ότι εφόσον «…εδήλωσαν ρητώς εις τον Διευθυντήν των Εγκληματολογικών Φυλακών Αιγίνης, ότι αρνούνται να υποβάλωσι δηλώσεις μετανοίας, δεν κρίνομεν αυτούς αξίους να τύχωσι του ευεργετήματος της προσωρινής υπ’ όρον αναστολής του υπολοίπου της ποινής των, διότι δεν πληρούνται οι όροι του άρθρου 5 του Α.Ν. 1075». Η σχετική απόφαση του υπουργείου μάλιστα, υπενθυμίζει στη διοίκηση των φυλακών όπως «τους κομμουνιστάς τούτους, παρακαλούμεν όπως φυλακαί, μετά την λήξιν της ποινής των παραδώσωσιν εις την οικείαν αστυνομικήν αρχήν, διά την μεταγωγήν των εις τον τόπον του εκτοπισμού των». Η υπόδειξη αυτή δεν άργησε να γίνει πράξη, αφού τον Μάρτιο του 1942 έληγε η ποινή φυλάκισης του Μπελογιάννη. Την 1η Μαρτίου ο Μπελογιάννης παραδίνεται από τη διοίκηση των φυλακών Αιγίνης στο τοπικό τμήμα μεταγωγών με το πιο κάτω σημείωμα: «Εχομεν την τιμήν να αποστείλωμεν τον αποφυλακισθέντα σήμερον κομμουνιστήν Μπελογιάννην Νικόλαον με την παράκλησιν όπως μεριμνήσητε και εκτοπισθή ούτος επί 2 έτη εις Φολέγανδρον και επί 1 έτος εις Ακροναυπλίαν συνεπεία των προσηρτημένων εν αντιγράφω υπ’ αριθ. 89/39 αποφάσεως Εφετείου Πατρών και 5/39 τοιαύτης Ε.Δ.Α. Ν. Ηλείας». Τα έγγραφα που υπάρχουν στον φάκελο Μπελογιάννη, στη συνέχεια δείχνουν ότι έγινε η μεταφορά του στο τμήμα μεταγωγών Πειραιώς και από εκεί στο αντίστοιχο Αθηνών. Στο ερώτημα του τμήματος μεταγωγών Αθηνών για την τύχη του Μπελογιάννη από δω και πέρα η απάντηση που ήρθε, στις 133-1942, ανάμεσα στα άλλα λέει και διατάζει: «…παραγγέλομεν όπως ενεργήσητε την μεταγωγήν τού εν περιλήψει κομμουνιστού εις το 1941. Ο Μπελογιάννης και σύντροφοί Στρατόπεδον Ακροναυπλίας τάτου αιτούνται αποφυλάκιση χιστα».
της προηγούμενης και μάλιστα με ενισχυμένα χαρακτηριστικά. Ηταν το νέο δωσιλογικό κράτος που δεν είχε φυσικά καμιά διάθεση να απελευθερώσει τους δεσμώτες κομμουνιστές, αφού αντιλαμβανόταν ότι μόνο αυτοί πλέον αποτελούσαν τους φυσικούς πολιτικούς αντιπάλους τους.
Η ΠΑΡΑΜΟΝΉ του Μπελογιάννη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ακροναυπλίας μέχρι τα τέλη του 1942 είναι γνωστή από τα βιογραφικά στοιχεία του που έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί. Στο διάστημα όμως της παραμονής του στην Ακροναυπλία ο Μπελογιάννης δεν έπαψε να είναι για τις αρχές ασφαλείας των περιοχών που είχε δράσει προπολεμικά το πρόσωπο στο οποίο φορτωνό-
Τον έβλεπαν παντού μπροστά τους ταν κάθε αντιστασιακή ενέργεια. Το ΕΑΜ είχε ήδη δημιουργηθεί και οι οργανώσεις του ΚΚΕ βρισκόταν σε μια πρωτοφανή άνοδο της επιρροής και της αγωνιστικής τους δραστηριότητας. Στην περιοχή Αιγιαλείας και Πατρών, στις 1 και 2 Οκτωβρίου 1942, ρίχτηκαν προκηρύξεις αντιστασιακού περιεχομένου του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Οι τοπικοί ασφαλίτες λοιπόν, υπόλογοι απέναντι στις ιταλικές αρχές κατοχής, δεν άργησαν να βρουν τον «ένοχο». Συγκρίνοντας τον γραφικό χαρακτήρα των προκηρύξεων με εκείνο των αντίστοιχων που είχαν γραφτεί από τον Μπελογιάννη το 1937 «αποφάνθηκαν» ότι και για το νέο κομμουνιστικό εγχείρημα υπόλογος είναι ο ίδιος. Αυτά όλα τη στιγμή που ο Μπελογιάννης βρισκόταν κρατούμενος στην Ακροναυπλία. Το σχετικό έγγραφο της Διοίκησης Χωροφυλακής Αχαΐας για την υπόθεση αυτή αναφέρει: «Λαμβάνω την τιμήν, εν συνεχεία του από 2ας τρέχοντος μηνός Δελτίου συμβάντων ν’ αναφέρω ότι καθ’ α ανέφερον ημίν αι Υ.Χ. Πατρών και Αιγιαλείας την νύχτα της 1-2 τρέχοντος μηνός ερρίφθησαν παρ’ αγνώστων εις διάφορα χωρία του Σ.Χ. Αραγοζαίνης της Υ.Χ. Πατρών ήτοι εις τα χωρία Αραγόζαινα, Μάγειρα, Μυρόβρυσι, Βέρινο, Λάκκα, Αρκανέικα, Αραβωνίτσα, Τούμπα, Γρηγόρι και Μερτίδι μικρός αριθμός προκηρύξεων κομμουνιστικού περιεχομένου εν όλω 44. Επίσης ερρίφθησαν όμοιαι προκηρύξεις εις την πόλιν του Αιγίου, εις Ζελιανίτικα, επί της οδού Πατρών-Κορίνθου, πλησίον του Διακοφτού, και εις την περιφέρειαν του Σ.Χ. Δαφνών, Παραλίας Ακράτας και Πτέρης. Αι προκηρύξεις απευθυνόμεναι
προς τους Αγρότας και Σταφιδοπαραγωγούς Αιγιαλείας παρωτρύνουσι τούτους να μη παραδώσωσιν εις το Κράτος τους εις είδος φόρους των, ν’ αντιδράσουν, να ενωθούν εις Πυρήνας του Ενιαίου Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) κλπ. Αι προκηρύξεις υπογράφονται παρά της Ε.Α.Κ. ή Ανωτάτης Επιτροπής της Κομμουνιστικής Οργανώσεως της Αιγιαλείας» και αφού αναφέρεται και στις ενέργειες των ιταλικών αρχών κατοχής αποφαίνεται πιο κάτω: «Αι προκηρύξεις του 1937 είχον γραφή και τεθή εις κυκλοφορίαν υπό του λίαν επικινδύνου κομμουνιστού Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου και της Βασιλικής κλάσεως 1935, Φοιτητού της Νομικής γεννηθέντος εις Αμαλιάδα και δρώντος εις τας περιφερείας Πατρών και Αιγίου και ο οποίος συλληφθείς την 16-5-1938 εν Πύργω υπό του Α΄ Αστυνομικού Τμήματος είχεν ομολογήσει την άνω ενέργειάν του. Εάν πράγματι κατά το 1937 αι ευρεθείσαι προκηρύξεις είχον γραφή υπό του Μπελογιάννη αναμφιβόλως υπό του ιδίου εγράφησαν και αι τεθείσαι εις κυκλοφορίαν κατά την 1-2- τρέχοντος μηνός». Ενα μήνα μετά, στις 14 Νοεμβρίου 1942, έγγραφο που έρχεται από το υπουργείο Εσωτερικών (Διεύθυνσις Ασφαλείας) δίνει απάντηση στην γκάφα των ασφαλιτών της Πάτρας ενημερώνοντάς τους ότι: «Εν σχέσει προς την υπ’ αριθ. 3/89/63α από 12-10-42 αναφοράν υμίν προς την ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος, ανακοινούμεν ότι ο κομμουνιστής Μπελογιάννης Νικόλαος του Γεωργίου καθ ού εγείρονται υπόνοιαι, ότι έθεσεν εις κυκλοφορίαν κομμουνιστικάς προκηρύξεις εις την περιφέρειαν Αιγιαλείας, κρατείται εις το Στρατόπεδον συγκεντρώσεως κομμουνιστών Ακροναυπλίας από του Μαρτίου ε.έ., ότε εξήχθη των Εγκληματικών Φυλακών Αιγίνης». Το τελευταίο έγγραφο της κατοχικής περιόδου που διασώθηκε στον φάκελο της Ασφάλειας είναι η αναφορά για τη μεταφορά του από την Ακροναυπλία στο στρατόπεδο Κατούνας. Αναφέρει σχετικά: «Ο Μπελογιάννης Νικόλαος του Γεωργίου και της ………γεννηθείς εις ……… κρατούμενος εις το … Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως Ακροναυπλίας μετεφέρθη εις το Στρατόπεδον Κατούνας την 17-12-42».