Almanako lorenz 2016 by Editora Lorenz Eldonejo Lorenz

ALMANA O

LORENZ 2016

ELDONEJO LORENZ, 40 JAROJ!

TRIDEK SESA NUMERO JARO 2016

Eldonis SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F. V. LORENZ RIO-DE-Ä´ANEJRO (RJ) - BRAZILO

LEGANTOJ EN LA TUTA MONDO

CATALOGAÇÃO NA FONTE DO DEPARTAMENTO NACIONAL DO LIVRO J37

ALMANAKO LORENZ 2015 – n-ro 36 – Rio-de-Ĵanejro : Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz, 2016.

207p.; 24cm; il.

Esperantaj tekstoj.

ISBN 978-85-86984-20-4

1. Esperanto – Spiritismo. I. Titolo. II. Serio.

CDD: 133.9

SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F. V. LORENZ Rio-de-Ĵanejro (RJ) - Brazilo Tel. +55-21 2452-9039 / +55-21 2450-4768 editora_lorenz@uol.com.br

ALMANAKO LORENZ Jara eldonaĵo de Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz 2016 – Tridek sesa jaro Estraro: Prezidanto: Vic-Prezidanto Direktoro Financisto: Direktoro Adjunkto: Direktoro Adjunkto:

Robinson Mattos Celso Pinheiro Mauro Libânio da Fonseca João Silva dos Santos Geralcino Viana Gomes

Komitato: Prezidanto:

Affonso Borges Gallego Soares

Membroj:

Alberto Flores Amaury de Souza Antônio de Souza Barbosa Balbina Ferreira Cesar Soares dos Reis Elmir dos Santos Lima Ismael de Miranda e Silva Joel Maciel Soares Jorge Andréa dos Santos José Roberto Motta da Silva Vicente Paula Werneck Sebastião Nunes Cavassoni Zita Flora de Almeida João Nunes Lins Álvaro Borges de Almeida Motta

Anstataýantoj: Tânia Maria Fernandes Paixão Julieta Dulce do Vale Ramos de Souza Kontrola konsilantaro: Membroj:

Danilo Carvalho Villela Eloy Carvalho Villela Romualdo de Castro Celani

Anstataýantoj: Aylton de Lima Rocha Suely Alves Lopes Kompostita de Rogério Mota Reviziistoj: Jader Rodrigues da Silva, Célio Freitas Martins Presita en Rio-de-Ĵanejro, Brazilo

KALENDARO 2016

Jesus

F. V. Lorenz

L. L. Zamenhof

Allan Kardec

INDEKSO

ELDONEJO LORENZ, 40 JAROJ! ...............................................................................13

Divaldo Pereira Franco OPINIO ............................................................................................................... 19

Iþmael Gomes Braga Délio Pereira de Souza KURIOZAĴO EL LA UNUA ALMANAKO LORENZ 1981 ................................. 23

Affonso Soares DANKEMO ......................................................................................................... 27

Renato Corsetti PRI LA 40-JARA DAT-REVENO DE ELDONEJO LORENZ ............................. 31

Alberto Flores HISTORIO – LA UNUA PUBLIKA SPIRITISMA KUNVENO, EN ESPERANTO, OKAZINTA EN BRAZILO .................................................... 33

Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia OPINIO ............................................................................................................... 35

Renato Corsetti HOMISMO, NOVA KLERISMO KAJ TOLEREMO IDEOJ DE MALJUNULO PRI LA MONDO KAJ SPIRITISTOJ .................................... 37

Affonso Soares OPINIO ............................................................................................................... 41

Pekim Tenório Vaz Antonio José Moreira de Carvalho Elvira Teresa Gambino José Joacir de Sousa Camboim URBO MANAÝSO MALLONGA HISTORIO PRI LA BELA URBO MANAÝSO ..................................................................... 43

Trevor Steele OPINIO ............................................................................................................... 51

Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia SOLIDARECO .................................................................................................... 53

Paulo Sérgio Viana OPINIO ............................................................................................................... 59

Ismael de Miranda e Silva RETROSPEKTIVA EKSPOZICIO SPIRITISMO EN UNIVERSALAJ KONGRESOJ DE ESPERANTO ................. 61

Przemysław Grzybowski OKAZE DE LA JUBILEO DE SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F.V.LORENZ ...... 67

Jarmila Rýznarová AMIKECO ........................................................................................................... 69

Elsa Rossi OPINIO ............................................................................................................... 75

Paýlo Sergio Viana NIAJ FRATOJ ATEISTOJ .................................................................................. 77

Jarmila Rýznarová OPINIO ............................................................................................................... 81

Zita Flora de Almeida LA AFABLECO .................................................................................................. 83

Ismael de Miranda e Silva OPINIO ................................................................................................................ 85

Brunilde Mendes do Espírito Santos KOMENCO, MEZO KAJ FINO ........................................................................... 87

Ela Karczewska OPINIO ............................................................................................................... 91

Alberto Flores KUNLABORO .................................................................................................... 93

Ĵader Rodrigues da Silva OPINIO ............................................................................................................... 97 INTERVJUO KUN BENEDICTO SILVA ....................................................................... 99

Roy McCoy OPINIO ............................................................................................................. 109

Said Pontes de Albuquerque AKVO ................................................................................................................111

José Passini ELDONEJO LORENZ KVARDEKJARIØAS ................................................... 117

Vladimir I. Ionesov FIGUROJ DE BELECO EN LA HISTORIO DE MONDA KULTURO .............. 119

Anatoli Ionesov OPINIO ............................................................................................................. 127

Trevor Steele MIRAKLO AÝ NATURA OKAZAĴO? ................................................................ 129

Ro. Sartor OPINIO ............................................................................................................. 133

José Passini EGALECO ........................................................................................................ 135

Benedicto Silva OPINIO ............................................................................................................. 137

Heberth Paulo de Souza VOJO DE REØOJ KAJ MARTIROJ ................................................................ 139

Zbigniew Galor OPINIO ............................................................................................................. 147

Petro Chrdle OPINIO .............................................................................................................. 149

Affonso Soares 8-A BRAZILA RENKONTIØO DE ESPERANTISTOJ-SPIRITISTOJ SIDEJO HISTORIA DE BRAZILA SPIRITISMA FEDERACIO “VIVO KAJ VERKARO DE YVONNE DO AMARAL PEREIRA” .................... 151

Sun Minøiao (Semio) OPINIO ............................................................................................................. 159

Faustino Teixeira LA LUMA VOJODE ETTY HILLESUM ............................................................ 161

Alberto Flores OPINIO ............................................................................................................. 167

Araceli DE LA 99-A ØIS LA 100-A RAKONTETO PRI LA PARTOPRENO EN UNIVERSALA KONGRESO .................................. 169

Þukurov Firdaýs OPINIO ............................................................................................................. 173

Alberto Flores IOM PRI FRANCISCO VALDOMIRO LORENZ ............................................... 175

Bardhyl Selimi OPINIO ............................................................................................................. 179

Judith Kovacs OPINIO .............................................................................................................. 181

Benedicto Silva FRATECO ........................................................................................................ 183

Bob Felby OPINIO ............................................................................................................. 187

Kanjo Kanev BULGARA ESPERANTO-MOVADO ............................................................... 189

Patricia Prat OPINIO ............................................................................................................. 195

Elsa Rossi LA INTERNACIA SPIRITISMA KONSILANTARO ......................................... 197

Ranganayakulu Potturu OPINIO .............................................................................................................. 201

Eurípedes Alves Barbosa LEOPOLDO MACHADO, ESPERANTISTO .................................................... 203

ELDONEJO LORENZ, 40 JAROJ!

“Ni semas kaj semas...”

Zamenhof

F. V. Lorenz

Ismael Gomes Braga

ERKI PRI ELDONEJO LORENZ, la unika spiritista kaj esperantista organizaĵo en la tuta mondo, estas reveni en la tempon kaj remomorigi la neforgeseblan kaj senlacan fraton Ismael Gomes Braga, kiu revis eldoni spiritismajn librojn kaj ilin diskonigi al la tuta mondo, transportante la konsolantajn mesaĝojn al niaj gefratoj el la plej malproksimaj landoj. La revo de Ismael estis efektivigita per la fratoj Délio kaj Nelson Pereira de Souza, kaj Getúlio Soares de Araújo en la 15-a de decembro 1975, dato de la fondo de la Eldonejo Lorenz omaĝe al la datreveno de la kreinto de Esperanto, la majstro de la konkordo, Lázaro Luís Zamenhof; same kiel ili donis la nomon de la Eldonejo, laŭ propono de Nelson Pereira de Souza, kiel omaĝon al tiu tre klera, bonkora, laborema frato kaj majstro Francisco Valdomiro Lorenz.

ALMANAKO LORENZ 2016

La juna Délio

La veterano Délio

Délio Pereira de Souza estas aparta ĉapitro en ĉi tiu bela kaj enhavriĉa historio. Li estis la unua prezidanto, kiu dum pli ol tri jardekoj gvidis la paŝojn de nia Eldonejo. Délio korespondadis kun diversaj eksterlandaj samideanoj kaj esperantistaj institucioj en la tuta mondo, tiam ankoraŭ sen interreto, en la tempo de la skribmaŝinoj. Li estis vera paclaboranto kiu postlasis profundajn piedsignojn en la laboro por la Bono. Nia Frato elkarniĝis kun la devo tre bone plenumita por la diskonigo de la triobla idealo: Evangelio, Spiritismo, Esperanto! Alia tre grava samideano, kiu meritas specialajn dankojn, nomiĝas Edgard Monteiro Machado, kiu en la plej malfacila momento de la Eldonejo, kiam Délio malsaniĝis, la kolonelo, aviadisto de la Aeronaŭtiko, tiam vicprezidanto, prenis la gvidadon de la aerveturilo kaj ĝin kondukis al sekura haveno. Sen ia dubo, Machado estis inda disĉiplo de Nia Sinjoro Jesuo, kaj, kiel Délio, perfekte komprenis kaj praktikis la Internan Ideon de Esperanto. Nia ege kara frato, vere homarano, tuj post plenumi sian taskon, elkarniĝis, kaj ankaŭ postlasis profundajn spurojn por la homaro. Ankaŭ ni ne povas forgesi ĉiujn aliajn kunlaborantojn, kiuj dum tiuj 40 jaroj, ĉiam marŝis flanko ĉe flanko kun ni, ne nur koncerne la diskonigon de Spiritismo en Brazilo, per eldono de libroj en la portugala lingvo, sed ankaŭ la propagandon de Esperanto al ĉiuj spiritistoj; kaj precipe la eldonon de spiritismaj libroj en Esperanto, kiuj estas senditaj al ĉiuj landoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

Foto okaze de la 20-a jariÄ?o de Eldonejo Lorenz. Machado estas la unua de maldekstre; DĂŠlio la tria.

Almanako Lorenz 2015

Komunikoj n-ro 159

ALMANAKO LORENZ 2016

Mergulhando no Mar de Amor – A Vida de Fabiano de Cristo

Albert Schweitzer – Uma Vida Chamada Amor

Kiu Timas la Morton?

Estas 40 jaroj da laborado! Dekoj da libroj eldonitaj en Esperanto kaj en la portugala; seninterrompa eldono de la trimonata bulteno Komunikoj kaj la tradicia Almanako Lorenz, kiuj vojaĝas al ĉiuj anguletoj de la planedo, kunportante la konsolantajn mesaĝojn pri paco, optimismo, fido, espero, laboro, amo al la proksimulo... krom la partopreno en la Brazilaj kaj Universalaj Kongresoj de Esperanto. Sendube, la vivo de nia Eldonejo estis ĉiam dediĉita al noblaj idealoj, al bonaj semoj, al niaj karaj gefratoj en la tuta mondo! Antaŭ ĉio, ni volas tutkore danki Dion, nian ege Karan kaj Justan Patron, kaj ankaŭ nian Amatan Sinjoron Jesuon por la oportuno humile servi dum tiuj 40 jaroj. Dio permesu, ke ni havu forton por aliaj 40 jaroj! Elkoran dankon al ĉiuj!

Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz

“La Interna Ideo de Esperanto estas la animo, la lingvo estas la korpo. Same kiel korpo ne vivas se la animo ĝin forlasas, tiel same la lingvo ne vivas sen la interna ideo. Ni ne kredu, ke ni povos konduki al la fina venko tiun korpon sen animo”.

Délio Pereira de Souza

Nia homaĝo al Délio kaj lia edzino, sinjorino Arlete.

Divaldo Pereira Franco Brazilo Gratulon!

E ANTAŬ KVARDEK JAROJ speciala lumo brilas en la ĉielo de la Homaro, nome la naskiĝo de Eldonejo Lorenz, kiu sin dediĉas al la trilogio Esperanto, Evangelio kaj Spiritismo. Al 150 landoj de nia turmentata planedo ĝi portas la mesaĝon de libereco kaj pleneco, kiam ĉio ŝajnas konspiri kontraŭ la evoluado de la homo. Pere de la eksterordinara, universala lingvo Esperanto, la mesaĝo de Jesuo, ene de la Evangelio kaj de la sublimaj paĝoj spiritismaj, altiĝas al horizontoj neniam antaŭe imagitaj, dissemante la esperon, la memiluminon, la konkeron de la pleneco. Per Almanako Lorenz kaj la trimestra bulteno Komunikoj, same kiel per konferencoj, internaciaj kongresoj, Eldonejo Lorenz produktas fruktojn por liberigo de konsciencoj kaj de konsolado al koroj, al ili montrantaj la direkton al la vera feliĉo, konforme al la nekompareblaj normoj de la mesaĝo de Jesuo. Plenumante la celon, por kies atingo ĝi estas fondita, la Eldonejo Lorenz publikigis serion da libroj, kiuj estas veraj lumturoj, montrantaj la danĝerojn en la traveturo de la ekzistada oceano kaj la sekuran direkton por atingo de la pachaveno. Neniam antaŭe la homoj tiom forte bezonis orientadon, kiu ilin liberigus de la malnoblaj pasioj, kiel en tiu ĉi momento de altaj konkeroj de la Scienco kaj de la Teknologio kaj de tiel vasta kiel ankaŭ malkvietiga morala malriĉeco. Superregas la socion la tujalcelismaj valoroj de la egoo, laŭ kiuj estas licaj kaj etikaj ĉiaj rimedoj por kontentigi la avidecon je posedo, senkonsidere al etiko kaj moralo, en spirita ruiniĝo neniam antaŭe okazinta kun samaj karakterizoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

La superpotencema ombro, laŭ la koncepto de Carl Gustav Jung, dominas la homajn kondutojn, kiuj preferas ĝin ignori, ilin kondukante al vekiĝo, post kiu la konfliktoj de kulpo, de pento, de timo, estiĝintaj en la konscienco, starigas la terurajn perturbojn de l’ paniko, de l’ depresio, kiuj ofte kulminas per bedaŭrindaj sinmortigoj. La eskapo el tiuj suferoj, pro manko ĉe la individuo de psikologiaj kaj moralaj signifoj, ankaŭ estas serĉata en la uzado de alkoholaĵoj, de tabako, de dependigaj drogoj, en la frenezeca seksumado, en la voranta konsumismo... La vivosenco perdiĝis ĉe la lavango de distraĵoj kaj konkuremoj, de nedigesteblaj informoj, kio el homo faras aĵo kaj lin senkonsiligas. La spirita vivo ŝajnas al li tiel malproksima, ke ĝi eble ne interesas lin, pro lia falsa bezono de tuja plezuro, de maksimuma ĝuado, eĉ se lia posta vekiĝo montriĝos elreviga kaj frustra. Eldonejo Lorenz staras kiel kultivejo de saĝo kaj paco, kie eblas trovi la esencajn celojn de la ekzistado kaj ilin travivi en harmonia etoso. Pro tio, ni gratulas ĝiajn noblajn fondintojn, ĝiajn nunajn direktantojn kaj ĝiajn membrojn dediĉatajn al la konstruado de la nova mondo. Dio benu la klopodadon de ĉiuj profite al la estonta feliĉa socio!

Esperantigis Affonso Soares

Nia homaøo al nia Fratino kaj konstanta kunlaborantino de Eldonejo Lorenz, Suely Alves Lopes, bofratino de Délio

1. La junaj Délio kaj Suely (11 jaraĝa) 2. Délio 3. Suely

KURIOZAÅO EL LA UNUA ALMANAKO LORENZ 1981

Iþmael Gomes Braga Délio Pereira de Souza Brazilo

N 1936 PROF. IŜMAEL GOMES BRAGA partoprenis en la Naŭa Brazila Kongreso de Esperanto, aranĝita de Brazila Ligo Esperantista en Rio-de-Ĵanejro. La inaŭguro kaj fermo estis pompaj, en la festa salono de Palaco Itamaraty, sidejo de Ministerio por Eksterlandaj Aferoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

D-ro Alberto Couto Fernandes, dumviva prezidanto de B.L.E mem rakontis al mi, kiel la afero sukcesis. Li anoncis la kongreson, kaj iun tagon li ricevis per la poŝto la aliĝon de ambasadoro Edmondo de Macedo Soares, tiama ministro por eksterlandaj aferoj.

“Ĉu vere?” — li ekkriis sola. Kaj li decidis iri persone al la ministro porti la dokumenton. Dum la interparolo la ministro demandis: “Kie okazos la kongreso?”. Kaj li respondis: “En la sidejo de ‘Liga de Defesa Nacional’, ĉe kvartalo ‘Lapa’”. Venis tuj la propono: “Kial vi ne ĝin okazigas ĉi tie?” — “Ĉu en Palaco Itamaraty?” — li demandis, mirigite. Fine ili interkonsentis, ke la inaŭguro kaj fermo okazos en Palaco Itamaraty kaj la kunsidoj en la sidejo de ‘Liga de Defesa Nacional’. Sed al la kongreso kunvenis nur naŭ esperantistoj el la internlando, kiuj kunsidis kun apenaŭ deko de la lokaj esperantistoj. Post ĝia okazigo Prof. Iŝmael Gomes Braga vizitis la sidejon de la Ligo, kie li trovis nur D-ron Alberto Couto Fernandes, kiu diris al li: “Vera sukceso nia kongreso, ĉu?” Kaj Iŝmael respondis: “Tute ne. Ĉu vi rimarkis, kiom da esperantistoj venis el la internlando? Naŭ, nur naŭ!” Kaj D-ro Couto Fernandes, tre bonkora kaj sincera: “Jes, vi pravas. Sed kion ni faru?” Kaj Prof. Iŝmael respondis: “Ne malesperu! Mi havas planon!”

ALMANAKO LORENZ 2016

Kaj en la sekvinta jaro li komencis, kiel direktoro por Esperanto-fako de F.E.B (Brazila Spiritisma Federacio), programon de eldonado de Esperantaj lernolibroj kaj legolibroj. Dum sep jaroj, de 1937 ĝis 1944, la eldonejo de F.E.B eldonis nur lernolibrojn: “Esperanto sem Mestre”, unua eldono, de li mem verkita; “Esperanto Modelo”; “Primeiro Manual de Esperanto”; “Monumento de Carlo Bourlet” “Esperanto”; “Esperanto, Essência e Futuro da Ideia de Língua Internacional”; “Guia de Conversação Esperanto-Português” kaj “Esperantismo”, kaj por hispanlingvanoj: “Manual de Esperanto”; “Manual Completo de Esperanto”; “Curso Fundamental de Esperanto” kaj “Metodo de Esperanto”. Kaj li verkis centojn da artikoloj pri Esperanto por diversaj spiritismaj kaj esperantismaj gazetoj . Li ne nur invitis al lernado de la lingvo, sed ankaŭ al la fondado de kluboj en ĉiu urbo, en ĉiu urbeto. Li estis vera gvidanto de la E-movado, vera apostolo de Esperanto. Sed nur poste, en 1946, li estis elektita kiel vicprezidanto de Brazila Ligo Esperantista, kiu tiam ŝanĝis sian nomon al Brazila Esperanto-Ligo, tuj post la deka brazila kongreso de Esperanto kaj elkarniĝo de la dumviva prezidanto D-ro Alberto Couto Fernandes. Em 1942 li estis la oficiala oratoro ĉe la inaŭguro de Asocio Esperantista de Meyer. Li ne kredis, ke oni povos starigi movadon en la grandega kaj tumulta urbo Rio-de-Ĵanejro, sed oni promesis al li, ke minimume 100 personoj ĉeestos. Kaj ni presigis 1000 invitilojn, kaj ilin disdonis en ĉiu spiritisma centro de la malproksimaj kvartaloj, de ‘Meyer’ ĝis ‘Campo Grande’. Kaj ĉeestis pli ol 300 personoj, multaj starantaj, ĉar ne estis sufiĉe da sidlokoj. Prof. Iŝmael Gomes Braga faris brilan paroladon, longe aplaŭdatan de la publiko. Kaj li tre ŝatis la deklamadon far juna sinjorino Arlete Costa de Souza de la poeziaĵo de Gonçalves Dias: ‘Kanto de l’ Ekzilo’. Ĉeestis malnovaj esperantistoj: Antonio Caetano Coutinho, José Joaquim Trindade Filho, Armínio de Moraes kaj Roberto das Neves. Kaj dum multaj jaroj li estis la oficiala oratoro de Semajno Zamenhof, aranĝita de Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro. Tial ni ŝuldas la revigligon de la E-movado en nia lando al tiu nobla kaj agema Spirito. Pliajn detalojn pri lia vivo vi trovos en la broŝuro verkita de s-ano Zeus Wantuil kaj eldonita de F.E.B. sub la titolo: “Iŝmael Gomes Braga”.

DANKEMO Affonso Soares Brazilo

ANKEMO ESTAS UNU EL TIUJ BELAJ SENTOJ, kiuj ornamas la karakteron de la noblaj animoj, ĉiam emaj reciproki ricevitajn bonfarojn per pensoj, vortoj, agoj esprimantaj sian virton.

Ĝi ofte montriĝas ĉe konkretaj, palpeblaj bonfaroj, nome tiuj, kiuj plej proksime tuŝas personajn materiajn bezonojn kaj interesojn. Sed eĉ se tiel, ĝi ne povas ne meriti laŭdon, ĉar ĝi elmontras spiritan, moralan progreson ĉe tiu, en kies koro nestas sentemo pro ricevita bono. Dankemo ankaŭ forte elstariĝas ĝuste en la okazo, kiam vidiĝas ĝia malo, nome nedankemo. Tiam la valoro, la nobleco de dankemo estas de ĉiuj agnoskataj pro la sentoj de bedaŭro aŭ indigno, kiujn nedankemo elvokas. Dankemo kontribuas por fortigo de amligiloj inter bonfaranto kaj protektato, kio multe helpas al ilia morala progreso, kies plej alta esprimo estas entenata en la leĝo de Amo, Justeco kaj Karitato. Unu el la plej frapantaj ekzemploj de dankemo troviĝas en la Evangelio laŭ Luko, ĉapitro 17-a, versikloj 11 ĝis 19, pri la resanigo de dek lepruloj. Tie dankemo ankoraŭ pli reliefiĝas pro la kontrasto kun ĝia malo, montrita de la plimultaj roluloj.

ALMANAKO LORENZ 2016

Dek lepruloj renkontis Jesuon, kiu trairis Samarion kaj Galileon direkte al Jerusalem. Ili de malproksime kriis al la Majstro, dirante: - “Jesuo, estro, kompatu nin!” Jesuo respondis kaj diris al ili: - “Iru, kaj montru vin al la pastroj.” Dum la irado ili vidis, ke ili fariĝis puraj. El la dek, nur unu, kiu estis samariano, revenis kaj falis sur la vizaĝon ĉe la piedoj de Jesuo kaj dankis la Majstron. Jesuo demandis pri la ceteraj resaniĝintoj, kiuj ne revenis por doni gloron al Dio. Kaj Li diris al la samariano: - “Leviĝu kaj iru, via fido vin savis.” Ni profitu la okazon por reliefigi komentojn de Allan Kardec, la Kodiginto de Spiritismo, pri tiu ĉi evangelia epizodo en lia verko La Genezo, ĉapitro XV, n-ro 17: Aldonante: “Via fido vin savis”, li vidigas, ke Dio rigardas la fundon de la koro, ne la eksteran formon de adorado. Sed ankaŭ la aliaj estis resanigitaj; necesis tio, por ke li povu doni la koncernan lecionon kaj evidentigi ilian nedankemon. Kiu tamen scias, kio al ili rezultis el tio? Kiu scias, ĉu ili estis bonfaritaj per la favoro, kiu estis donita al ili? Dirante al la samariano: “Via fido vin savis”, Jesuo komprenigas, ke ne same okazis al la aliaj. En La Libro de la Spiritoj, de Allan Kardec, demando n-ro 937, la spiritaj revelaciintoj konsilas al homoj, trafitaj de nedankemo, ekpensi pri tiuj, kiuj faris pli da bono ol ili kaj kiuj tamen ricevis maldankon kiel pagon: “Memoru, ke Jesuo mem estis primokata kaj malŝatata dum sia vivo, traktata kiel frenezulo kaj trompisto, kaj ne miru, ke tio sama okazas al vi. [...] Nedankemo estas provo por via persisto en bonfaro.” Profundaj lecionoj pri dankemo kaj ties bonaj efikoj sur la homoj ĝenerale kaj sur la koncernatoj aparte

ALMANAKO LORENZ 2016

ankaŭ troviĝas en la literaturo psikografie skribita de la brazila mediumo Chico Xavier (Ŝiku Ŝavier’), precipe en la verkoj de la Spirito Andreo Ludoviko, eldonitaj de Brazila Spiritisma Federacio kaj ĉiam ankoraŭ tre popularaj en brazilaj spiritistaj rondoj. En la libro Nia Hejmo, la unua el la kolekto “La Vivo en la Spirita Mondo”, Andreo raportas pri bela okazo de dankemo, kies protagonistoj estas li mem kaj kelke da Spiritoj, kiuj konatiĝis kun li ankoraŭ dum la enkorpa vivo, kiam Andreo estis kuracisto. Andreo ekscias pere de altranga Spirito, la Ministro Klarencio, apartenanta al la regantaro de la spirita kolonio Nia Hejmo, ke el la ĉirkaŭ ses mil mizeruloj, kiujn li bonfaris per senpagaj konsultoj kaj preskriboj, dek kvin ne forgesis lin, ne ĉesis pledi kaj propeti por li, kio multe helpis por plibonigo de lia stato en la spirita mondo. Klarencio memorigas lin pri tre interesa flanko de lia kuracista praktikado: “Plej ofte vi tiel laŭdinde agis el simpla ŝercemo; sed nun vi povas mem konstati, ke eĉ ŝerce la vera bono dissemas bonon sur niajn vojojn.” En ĉi tiu rilato ni povus prezenti multajn okazojn de dankemo, kiujn la bona kaj fidinda mediuma literaturo prezentas kiel ekzemplojn por nia konduto, sed ĝin ne permesas la manko de spaco. Por fini, ni transskribas, el La Evangelio laŭ Spiritismo, de Allan Kardec, ĉapitro XII, n-ro 4, tiun ĉi pensigan instruon, kiu montras unu el la plej malfacilaj formoj de dankemo, inspirata de la admono de Jesuo, ke ni amu niajn malamikojn kaj preĝu por niaj persekutantoj, por ke ni estu filoj de nia Patro, kiu estas en la ĉielo: [...] la malicaĵoj, lin [la homon] ĉiam celantaj, estas parto de provoj, kiujn li devas suferi, kaj la alta vidpunkto, el kiu li rigardas, faras la sortobatojn malpli amaraj, egale ĉu ili venas de la homoj aŭ de l’ aĵoj; se li ne murmuras kontraŭ la provoj, des malpli li murmuru kontraŭ la homoj, ties instrumento; se, anstataŭ plendi, li dankas Dion pro la provo, li devas ankaŭ danki la manon, kiu donas al li okazon montri sian paciencon kaj rezignacion. Tiu ĉi pensmaniero lin nature antaŭinklinigas al pardono [...]

ALMANAKO LORENZ 2016

PRI LA 40-JARA DAT-REVENO DE ELDONEJO LORENZ Renato Corsetti Italio

NI OFTE PENSAS KE RELIGIULOJ kaj aparte spiritistoj estas kreduloj kaj revuloj tute ne taŭgaj por la reala mondo. Tamen la laboro de Eldonejo Lorenz dum 40 jaroj pruvas la malon. Sufiĉas rigardi la katalogon por kompreni kiom da fruktoj donis tiu laboro. Kaj se hodiaŭ oni trovas spiritistojn en Italujo aŭ en Hungarujo aŭ eĉ en Ĉinujo, malantaŭ tio staras Eldonejo Lorenz kaj ĝia laboro per Esperanto. Utiligi Esperanton por disvastigi informojn pri Spiritismo estis grandioza ideo, ĉar per Esperanto oni atingas sekciojn de la socioj, kiuj estas tre pli malfermitaj al novaj informoj. Kaj certe Spiritismo bezonas tiun malfermecon, ĉar en la plej multaj socioj ekster Brazilo oni neprezentas Spiritismon aŭ rekte misprezentas ĝin. Krome la laboro de Eldonejo Lorenz aparte riĉigis la kulturon de Esperanto. Sen la informoj pri Spiritismo, pri Oomoto aŭ pri la bahaanoj, la kulturo de Esperanto estus multe pli malriĉa. Finfine la movado por Esperanto estas parto de ĉi tiuj movadoj, kiuj provas plibonigi la mondon. Mi ne indas mem iĝi spiritisto, ĉar mi estas homo tro ligita al la materia mondo, sed mi ja posedas multe pli da informoj pri Spiritismo ol la grandega plejmulto de la eŭropanoj. Dankon, Eldonejo Lorenz, pro via laboro!

HISTORIO – LA UNUA PUBLIKA SPIRITISMA KUNVENO, EN ESPERANTO, OKAZINTA EN BRAZILO Alberto Flores Brazilo

IAM ESTIS LA JARO 1952, kiam okazis, en la urbo Recife, ŝtato Per nam buko, la 13-a Brazila Kongreso de Esperanto. Tiutempe mi estis 29-jara studento kaj ŝtata oficisto ĉe la “Sekretariejo pri Edukado kaj Kulturo” de la brazila ŝtato Suda Riogrando. Mi vojaĝis de Porto Alegre al Recife per aviadilo, por partopreni en la Kongreso. Ĝi estis mia unua esperantista kongreso. Tie mi havis plezuron koni la samideanon Délio Pereira de Souza, tre kompetenta verkisto, tradukisto, gramatikisto kaj afabla esperantisto. Kun li mi promenis kaj multe babilis en Esperanto. Eĉ iu fotis nin je tiu okazintaĵo. Iŝmael Gomes Braga ankaŭ estis tie, kiel reprezentanto de BEL (Brazila Esperanto-Ligo) kaj FEB (Brazila Spiritisma Federacio). Iŝmael decidis fari publikan paroladon pri Evangelio, en Esperanto, ĉe la sidejo de la Spiritisma Federacio de Pernambuko. Li invitis la kongresanojn kaj, iun nokton, ni kunsidis ĉe la granda salono-aŭditorio de la Federacio,

ALMANAKO LORENZ 2016

por aŭskulti samideanon Iŝmael paroli pri la temo: “La lastaj estos unuaj” (vidu la verkon “La Evangelio laŭ Spiritismo”, ĉapitro XX). Iŝmael invitis min fari la malferman preĝon. Post tio, li parolis en Esperanto, dum ĉirkaŭ 45 minutoj, pri la elektita temo. La publiko, iomete surprizita, aŭskultis atente lian paroladon. Sed, eble, nur la ĉeestantaj esperantistoj bone komprenis la tutan paroladon de Iŝmael. Je la fino, la publiko varme lin aplaŭdis. Tio estis historia, grava okazintaĵo, por Esperanto kaj Spiritismo en Brazilo. Iŝmael skribis protokolon pri la afero kaj gluis kopion en la ekzempleron de la libro “La Evangelio laŭ Spiritismo”, kiun oni uzis dum tiu kunveno. Eble tiu libro ankoraŭ estas en la biblioteko de Brazila Spiritisma Federacio.

La junuloj Délio kaj Alberto Flores.

Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia Italio kaj Germanio

N LA ESPERANTO BIBLIOTEKO de nia institucio BONA ESPERO la serio de ALMANAKO LORENZ estas inter la plej konsiderataj dokumentoj, kiujn konsultas kaj legas niaj internaciaj gastoj kaj volontuloj. Ni sincere gratulas vin pro la persista kaj ĉiam tre interesa agado! Admirinda estas la vasta reto de porokazaj kunlaborantoj el la plej diversaj mondkonceptoj. Same la KOMUNIKOJ eldonataj regule estas ĉiufoje inspiraj. Nepre vi devas daŭrigi sur tiu vojo semi la bonan novaĵon!

3ª Kongreso de Brazila konsilantaro de Esperanto (1982). Délio kaj lia edzino Arlete.

HOMISMO, NOVA KLERISMO KAJ TOLEREMO IDEOJ DE MALJUNULO PRI LA MONDO KAJ SPIRITISTOJ Renato Corsetti Italio

E ONI RIGARDAS ĈIRKAŬ SI, oni vidas ondon de malraciaj ideoj, kiuj disvastiĝas tra la mondo. Neniu lando en la mondo ŝajnas sekura kontraŭ ili. Ili estas kaj de religia naturo kaj de nereligia naturo. Multaj

homoj ankoraŭ disvastigas ideojn el malnovaj tradicioj pri la ekesto de la mondo kaj de la homo, kiuj ne eltenas racian ekzamenadon fare de kvin-jara bebo. Multaj, tute aparte en ekonomie evoluintaj landoj, disvastigas ankaŭ ideojn baze de mezepokaj mitoj pri supernaturaj estaĵoj, kiuj nuntempe regas en multaj filmoj aŭ en aliaj artformoj. Unu el la plej malraciaj ideoj estas tiu de la ebleco de daŭra kresko de la ekonomio eĉ se la sekvo estas la malapero de la mondo mem pro ekologia katastrofo, kiu jam anonciĝas. Ni devas trovi novan ekonomian sistemon, kapablan kombini liberecon, justecon, fratecon kaj pluan ekziston de la mondo.

ALMANAKO LORENZ 2016

Ĉiuokaze la apliko de tiuj malraciaj ideoj kondukas al krimoj kontraŭ la homaro malfacile akcepteblaj kaj de religiaj kaj de nereligiaj homoj kaj ĝenerale al pliigo de perforto en ĉiuj landoj de la mondo. Oni tre volonte montras la sangajn perfortojn de islamanoj. Kaj tiuj perfortoj certe estas kondamnindaj kaj abomenindaj. Ili havas mezepokan guston. Sed oni tre protekteme ne montras la monddetruajn agadojn de la vendantoj de armiloj, de la detruantoj de la klimato, de la komercaj profitantoj de la malsatantoj en la mondo, kiuj kreas grandan malamon al la okcidenta mondo, el kiu venas tiuj abomeninduloj. Oni ne ofte diras, ke ankaŭ ili kaj iliaj kulturaj produktoj havas la saman mezepokan guston. Estas tempo kontraŭbatali la Mezan Epokon kaj kontraŭbatali la malracion per nova formo de racia klerismo. Ni ekiru de la tiamaj kleristoj de la 18-a jarcento kaj plukonstruu sur iliaj rezultoj. Ĉiu povas facile trovi en sia lingvo, kaj ankaŭ en Esperanto, verkojn de Voltaire aŭ de aliaj kleristoj. Religiojn oni pritaksu surbaze de la feliĉo aŭ malfeliĉo, kiun ili kaŭzas al la homoj. Registarojn oni pritaksu surbaze de la feliĉo aŭ malfeliĉo, kiun ili kaŭzas ankaŭ al eksterlandanoj. Kune kun klerismo iru ‘toleremo’ al aliaj kulturoj kaj pensomanieroj. Nur tiel oni povos kune antaŭeniri. Neniu insistu pri la absoluta vero de siaj pensoj, sed ĉiu kunkritiku siajn pensojn kaj tiujn de la aliaj. Estas al mi klare, ke bona ideo, kiel tiu de komunismo, ne funkciis, eble ĉar ĝi estis aplikita en la malĝustaj landoj de la malĝustaj homoj. Sed ankaŭ malbona ideo, kiel tiu de liberismo, ne funkciis kaj portis la mondon al la plej granda krizo de la lasta jarcento. Nepras trovi trian mezan vojon, kiu povas certigi stabilecon de la situacioj de homoj kaj laŭgradan altiĝon de la vivnivelo de la malriĉaj landoj kaj kiel eble plej sendoloran malaltiĝon de la vivnivelo de la riĉaj landoj. Revi pri io alia estas simple naiva revo. Ĉi tiu nova ekonomia pensmaniero povus havi la nomon “homismo”, tio estas konsidero de la bezonoj de la homo, kiel la ĉefa temo. Do, homismo, tolero kaj racia klerismo, kune, eble povus mildigi la sorton de la homaro. Sed, kial spiritistoj eniras la ludon? Nu, ili eniras la ludon, kiel ĉiuj portantoj de ideoj malplimultaj, ideoj ne aŭskultataj de la potenculoj. Ĉiu loĝanto eskter

ALMANAKO LORENZ 2016

Brazilo povas atesti, ĉu li scias pri spiritismo de la amaskomunikiloj aŭ de la esperantistaj novaĵkanaloj? Spiritisto ne ekzistas por la fiera “elita” kulturo de la nuntempo. Sed same ne ekzistas Oomoto, Bahaanoj aŭ Esperanto mem. Sed se la “elita” kulturo humilus aŭskulti homojn kun malsamaj opinioj, tiam ĝi povus iĝi pli saĝa. Pro tio granda respondeco estas ĉe la spiritistoj kaj sur ni ĉiuj malplimultaj ideanoj, kiuj volas ŝanĝi la mondon. Pro tio mi estas kontenta pri la 40-a datreveno de nia Eldonejo Lorenz, kiu senlace disvastigis la mesaĝojn de spiritistoj en la pasinta jarcento kaj espereble longe ankaŭ en ĉi tiu jarcento.

ALMANAKO LORENZ 2016

Affonso Soares Brazilo

I KONATIĜIS KUN LA SOCIETO LORENZ ne multajn monatojn post ĝia fondo en la 15-a de Decembro 1975. Tiam mi ricevis la honoran viziton, en mia laboroficejo ĉe Banko de Brazilo, de unu el ĝiaj fondintoj, la karmemora Délio Pereira de Souza. Li proponis al mi aniĝon al la ĵus fondita organizaĵo, mi senprokraste kaj senkondiĉe akceptis, kaj jam de tiam mi povis konsciiĝi pri la promesplena, fekunda celado de la Societo, kies kerno ĉiam ankoraŭ estas la disvastigado tutmonda de la triopa idealo Evangelio-Spiritismo-Esperanto. La amplekson de ĝia, por tiel diri, videbla, palpebla agado ni povas taksi laŭ la nombro de membroj, laŭ la nombro de libroj, kiujn ĝi laŭstatute disdonas al la membraro kaj al alilandaj institucioj, laŭ la nombro de libroj, kiujn ĝi mem eldonas, laŭ ĝiaj periodaĵoj, laŭ ĝiaj eventoj, sed ni tute ne povas havi klaran bildon pri la spiritaj atingoj de tiu celado, nome konsolado, morala fortigado, sekigo de larmoj, rekonstruo de fido kaj espero, krom multaj aliaj spiritaj bonoj, kiuj silente, senbrue ekestas en la koro de la homoj. Sed Dio, la Majstro Jesuo, la Superaj Spiritoj ja havas klaran takson pri la spirita kontribuo de la Societo Lorenz por la starigo de la Regno de Dio en nia mondo. Dio benu la jam 40-jaran, amatan Societon Lorenz, inspiru kaj protektu tiujn animojn, kiuj ĉi-monde kaj transmonde servas al ĝiaj plej noblaj celoj kaj idealoj!

URBO MANAÝSO MALLONGA HISTORIO PRI LA BELA URBO MANAÝSO (MANAUS, EN LA PORTUGALA) Pekim Tenório Vaz, Antonio José Moreira de Carvalho, Elvira Teresa Gambino, José Joacir de Sousa Camboim (de maldekstre) Brazilo

ITUANTA JE LA MALDESKTRA BORDO de la rivero Rio Negro, ĝia origino estis aro da domoj konstruitaj ĉirkaŭ la fortikaĵo São José do Rio Negro. La fortikaĵo protektadis la regionon kontraŭ eblaj atakoj de malamikoj (britoj, francoj, hispanoj aŭ nederlandanoj, kiuj tiutempe batalis cele al konkerado de novaj teritorioj. Tiam Brazilo estis portugala posedaĵo) . La vilaĝeton, kies unua nomo estis Lugar da Barra, oni inaŭguris en 1669. En 1758 ĝi fariĝis sidejo de la Kapitanujo São José do Rio Negro kaj la jaron 1833 oni deklaris ĝin vilaĝo kaj ŝanĝis la antaŭan nomon al Manaós, omaĝe al la indiĝena etno samnoma. Tiuj etnanoj sin rifuzis obei la ordonojn de la portugaloj kaj fariĝi sklavoj aŭ senpagaj laborantoj por tiuj invadintoj aŭ por la religiuloj (kiuj iel partoprenis en la konkerado fare de tiu fremda popolo).

ALMANAKO LORENZ 2016

La 24-an de oktobro de 1848, kiam Manaós/Manaus ricevis la titolon urbo, ĝi estis ankoraŭ malgranda loĝloko enhavanta pli-malpli tri mil enloĝantojn, placon, 16 stratojn kaj proksimume 250 domojn.

Manaŭso 1865.

La supera pinto de disvolviĝo aŭ apogeo de la ĉefurbo okazis pro la trovo de kaŭĉuko fare de alilandanoj. Subtenata de la financa kaj ekonomika revolucio aŭ kaŭĉuka povo, Manaŭso estis dum kelkaj jardekoj la plej riĉa urbo de Brazilo, laŭ informo de la libro Uma breve história do Amazonas (Mallonga historio de Amazonio), kies aŭtoro estas la amazonia verkisto Márcio Souza. En 1900 la “kaŭĉuka metropolo” havis prokimume 20 mil loĝantojn, rektajn kaj longajn stratojn, ŝtonajn trotuarojn importitajn el Portugalujo, kaj ĉiajn rafinitaĵojn de moderna urbo. La eltirado de kaŭĉuko en amazonbaseno estis manfarita de kaŭĉuk profesiulo el disaj kaŭĉukarboj meze de la densega praarbaro. Pro tiu malfacilaĵo kilogramo da kaŭĉuko valoris tiom, kiom kilogramo da oro. En la tiama Brazilo, Manaŭso, la ĉefurbo de la ŝtato Amazonio (portugal lingve Amazonas) estis supozeble la urbo kiu plej kontaktis kun la riĉaĵoj, mirindaĵoj kaj luksaĵoj el riĉaj fremdaj landoj, aldoninte al ĝiaj riveroj kaj praarbaro la arkitekturon kaj aliajn sofistikaĵojn venintajn el Eŭropo.

ALMANAKO LORENZ 2016

En tiu epoko, la kresko kaj disvolviĝo de la ĉefurbo okazis per kulturaj, politikaj kaj ekonomikaj aspektoj, hereditaj de portugaloj, hispanoj kaj francoj. La riĉaĵoj kiuj rezultis el la kaŭĉukeksportado ebligis strukturan revolucion, starigante la publikan transporton (faritan de elektraj tramoj), telefonajn kaj elektrajn sistemojn, entuban akvoprovizon, krom flosanta haveno, kien ekalvenis ŝipoj de diversaj flagoj kaj grandecoj. La kaŭĉuka tempodaŭro finiĝis ĉirkaŭ la jaro 1910 pro la konkurenca komerco farita ĉefe de Malajzio. La kaŭĉuka produktado en Azio estis raciplanita kaj faciligita per la uzado de transportiloj, tial ĝi estis pli profitdona ol la brazila. Post la kaŭĉuka periodo venis tempo de grandaj malfacilaĵoj. Ĝis la inaŭguro de netributa aŭ senimposta zono en 1957, Manaŭso travivis ekono mian fiaskon: granda eliro de kapitaloj, personoj kaj negocoj. Manaŭso fariĝis urbo malgranda kaj estis preskaŭ forgesita en la fora nordo. Post la starigo de netributa zono la urbo iniciatis komercon de importitaj varoj kaj viglan industrion rilatan al elektronaj aparatoj kaj al alitipaj varoj. Tiam oni konstruis centojn da fabrikoj. Kune kun la Netributa Zono, la ĉefurbo rekomencis sperti subitan enloĝantaran kreskadon: de 200 mil, en la 60-aj jaroj, al 900 mil, en la 80-aj, 1,5 milionoj da homoj en 2002, kaj nuntempe estas ĉirkaŭ du milionoj da loĝantoj.

Nuntempa Manaŭso.

ALMANAKO LORENZ 2016

Nuntempe pli ol 600 entreprenoj konsistigas la manaŭsan industrian kvartalon, kiu estas fame konata eĉ en fremdaj landoj kaj donas pli-mapli 100 mil rektajn kaj 600 mil nerektajn laborpostenojn nur en tiu ĉi urbo. Folkloro La folkloro estas unu el la spontaneaj manifestiĝoj de popola kulturo. Amazonio havas riĉegan folkloron, karakterizatan de popol rakontoj, legendoj, muzikoj, mitoj, poeziaĵoj kaj dancoj, kiuj mirigas la imagkapablon de la ĉi-tieaj loĝantoj kaj de la turistoj. La amazoniaj mitoj kaj legendoj apartenas al la vivo de ĉiuj, jen de la urbanoj, jen de tiuj, kiuj vivas en la plej malproksimaj verdaj anguloj. Ekde la infanaĝo, oni kutime aŭdas admirindajn legendojn, ek zem ple, tiun koncernantan al rivera delfeno kiu fariĝas bela viro ensorĉanta kaj gravediganta junulinojn. La legendo Kobro Granda ektimigas, kaj por multaj estas klarigo pri la origino de la grandaj riveroj de la regiono. Laŭ kelkaj tradiciaj rakontoj, en la arbarego loĝas mitaj estaĵoj pro tektantaj bestojn kaj arbojn kontraŭ ĉasistoj kaj lignoekspluatistoj. La kredo je estaĵoj kiel Curupira (kurupira), Yara (Jara), Mapinguari (mapingŭari´), Ma tintapereira (matintaperejra) donas ideon pri la amazonia magio kaj pri la kulturaj trajtoj de la regiona homo. La folkloro favoras ankaŭ la formiĝon de grupoj kun tipaj muzikoj, specialaj

ALMANAKO LORENZ 2016

vestaĵoj kaj ankaŭ dancoj aŭ ritmoj, kiuj dancigas kaj forte impresas la rigardantojn. Turismaj Allogaĵoj • Teatro Amazonas Konstruita laŭ la novklasika stilo, ĝia materialo estis entute importita el Eŭropo. Tiu ĉi majesta mirindaĵo de Manaŭso estis inaŭgurita en 1896. Ĝi estas sufiĉe granda por enteni 700 sidantajn spektantojn kaj estas la plej signifoplena konstruaĵo de la ora kaŭĉuka periodo kaj ankaŭ la plej grava arta kaj kultura riĉaĵo de la Ŝtato. Ĝi funkcias ordinare kiel ejo por lokaj, landaj kaj internaciaj spektakloj, krome, ĉiujare ĝi prezentas la Amazonas Opera Festival-n, kiu konsistas el operoj kaj lirikaj teatraĵoj, adaptitaj el mondfamaj verkoj (kies aŭtoroj estas, ekzemple, Bizet, Puccini, Rossini, Mozart, Tchaikovsky, Verdi, ...). • Bazaro Adolfo Lisboa Ĝi estas la plej tradicia granda vendejo de la urbo kaj vera eta kopio de la pariza Le Halle. Ĝi ofertas grandan diversecon koncernantan al la regionaj varoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

• Flosanta Haveno Konstruita de angloj la jaron 1902, ĝi estas la nura tiutipa en nia lando. Ĝi povas alhavenigi ŝipojn de iu ajn grandeco. La alteco de ĝiaj instalaĵoj varias laŭ la nivelo de la riveraj akvoj. • Plaĝo Ponta Negra Tiu sabloriĉa strando estas la plej popola kaj fama rivera banejo de la urbo. Ĝi posedas trotuaregon, ĉeriveran, subĉielan teatron kaj aliajn aĵojn por distri la vizitantojn. • Grava Universitato La Federacia Universitato de Amazonio (UFAM) estis inaŭgurita en 1909. Ĝia unua nomo estis Libera Supera Lernejo de Manaós. Nuntempe ĝi havas multe da institutoj, departementoj, kaj laboratorioj. Ĝi ofertas dekojn da kursoj. Ĝi situas en natura mediprotektita areo kie vivas diversaj specioj da insektoj, birdoj, mamuloj, herboj, arboj kaj aliaj vivuloj. Kelkaj riveretoj (igarapés, en amazonia idiomo) trakuras tiun teritorion kaj ĉirkaŭ 14 akvofontoj plibeligas tiun parton de la urbo. Rimarko: En Brazilo la unuaj fakultatoj (ne universitatoj ankoraŭ) pri medicino kaj pri juro estis fonditaj respektive en la jaroj 1808 kaj 1828, do UFAM estas relative malnova.

ALMANAKO LORENZ 2016

• La Akvo-Renkontiĝo Unu el la plej konataj, naturaj kaj mondfamaj spektakloj de Manaŭso, la akvorenkontiĝo, okazas en la loko, kie la akvoj de la riveroj Negro kaj Solimões kuniĝas por krei la riveregon Amazonas. Ili forfluas ĉirkaŭ ses kilometrojn tiamaniere: kune, tamen, samtempe aparte, ĉar ili ne miksiĝas dum tiu longa fluado. La malsameco de la respektivaj enhavo, pH aŭ acideco, temperaturo kaj denseco estas tio, kio malper mesas la miksaĵon de ambaŭ riveroj renkontiĝintaj. La kolora malsameco estas karakteriza eco kaj intesega. Krome, oni povas spekti tiun fenome non eĉ de la spaco. Tial estas konsi derinde informi ĉi tion al ĉiuj, kiuj vizitos Manaŭson aviadile, por ke ili povu programi la alvenon aŭ la foriron dum la tago, tiel ke ili konstatu tiun grandiozan belaĵon naturan. Flugante super la regiono, la vido de la riveregoj kaj densaj arbaroj certe kompensos la longan vojaĝon.

Historia Centro

ALMANAKO LORENZ 2016

AMAZONIO

BRAZILO

Trevor Steele Aýstralio

I PERSONE ŜULDAS mian unuan konscian kontakton kun la mondo de spiritaj estuloj al brazilaj esperantistoj-spiritistoj dum mia laboro en “Bona Espero” en 1977. Do mi duoble bonvenigas la laboron de esperantistoj-spiritistoj en produktado de la belaspekta kaj interesa Almanako Lorenz.

De maldekstre: Affonso Soares, Balbina, Délio, Manoel Fernandes.

SOLIDARECO Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia Italio kaj Germanio

LA FELIĈA ELEKTO DE LA NOMO

A EKSTERORDINARA FIGURO DE Francisco Valdomiro Lorenz ne hazarde donis la nomon al nia eldonejo, ĉar la edukado de homaj valoroj kaj virtoj en simpla solidara kunvivado estis lia misio. “Vivi simple por permesi ke aliuloj simple vivu”, kiel diris Gandhi kaj kion montris Lorenz.

ALMANAKO LORENZ 2016

Legante ĵus lian mirindan biografion: “La homo kiu sciis tro multe”, kies aŭtoro estas José Carlos Leal, ni iometete identiĝis kun tiu homo, kiu estis vera heroldo de solidareco. Evidente ni ne volas kompari lian alvenon al Brazilo kun falsa pasporto en 1893, kun nia eniro en Brazilon en 1974 kiel lastaj enmigrintoj, kiuj alvenis por doni solidaran kontribuon kiel esperantistoj al esperantista eduka institucio en la internlando de Goiás. Nin akompanis permanenta vizo kaj multaj kestoj da personaj senutilaĵoj! Ni ne fuĝis kiel li, sed Kvankam la kondiĉoj de lia elmigrado estis tute malsimilaj al la niaj, ekzistas tamen kelkaj pensigaj koincidoj. En 1894 li decidis vivi kaj labori en la “Kolonio de São Feliciano”, en Rio Grande do Sul, kiu, en tiu tempo, estis tre simila al la vilaĝo de Alto Paraíso, en Goiás, kien nia familio alvenis 80 jarojn poste, en 1974, al la “Kolonio Bona Espero”. Fondita de ses brazilaj esperantistoj, kiuj tie vivis en granda bieno kaj akceptis infanojn por protekti, nutri, eduki kaj alfabetigi, la Kolonio urĝe bezonis helpon. Tra Esperanto ni rapide lernis la portugalan lingvon kaj povis kunlabori en tiu nobla tasko.

ALMANAKO LORENZ 2016

Lorenz estas la kvina de dekstre.

Ankaŭ en Alto Paraíso nur 10% de la enloĝantoj kapablis skribi sian nomon kaj la epizodo de la infanoj sen lernejo, kiu motivigis Lorenz starigi alfabetigan lernejon, estas komparebla al la invito de la urbestro de Alto Paraíso, kiu en 1976 motivigis nin malfermi 5-an elementan klason en la lernejo de la vilaĝo por la instruistoj. Tie ekzistis simpla instruado nur ĝis la 4-a klaso kaj tiu estis la didaktika nivelo ankaŭ de la instruistoj. Post la 5-a klaso ni instruadis volontule sinsekve en la 6-a, 7-a kaj 8-a, ĝis kiam la lernejo estis oficiale rekonita de la ŝtato. En la biografio de Lorenz estas skribite ke la elektra energio en São Feliciano (kiu intertempe ŝanĝis sian nomon al Dom Feliciano), alvenis en 1960 dum, paralele, en Alto Paraíso, en 1977, ni ankoraŭ lecionis vespere kun gaslampo sur la katedro en la urba lernejo, dum en la kolonio Bona Espero nur ekzistis oleolampoj komence, poste gaslampoj. En 1986 ni instalis fotovoltaikajn sunpanelojn sur la tegmentoj, kaj nur en 1997 alvenis la elektra energio 220V.

ALMANAKO LORENZ 2016

Praktike, la solidareca misio de Lorenz kiel edukisto disvolviĝis kiam li, 23-jara, edziĝis al Ida, 17-jara, kaj ambaŭ daŭrigis vivi en la kamparo kaj alfabetigi infanojn. Sed la epizodo en la biografio de Lorenz, kiu montras la grandecon de lia spirito, estas lia decido submetiĝi al ŝtata ekzameno kiel elementa instruisto. Li prezentiĝis kiel humila kamparano en 1929 antaŭ la ekzamena komisiono, kiu, kun miro, konstatis ke la kultura nivelo de la ekzamenito estis pluroble supera al tiu de la ekzamenantoj! La epizodo vekis la atenton de la Guberniestro Getulio Vargas, kiu proponis al li fariĝi Ŝtata Sekretario pri Internlando kaj Justico, honoro kiun li rezignis por reveni al sia tero kaj al siaj infanoj. Kaj legante tion, ni subite memoras, ke plurfoje personoj mokis nin, ke ni perdas nian tempon kun tiuj kabokloj kaj ni povus esti tre utilaj en la labormerkato de la ĉefurbo kaj gajni bonan monon. Francisco Valdomiro Lorenz elkarniĝis en 1957 kiam samjare mi kaj Ursula geedziĝis. Ni vivis kaj laboris profesie en Torino, en norda Italio, kie ankaŭ naskiĝis niaj du filoj. Ni ne konis Valdomiron Lorenz kaj lian vivon, sed senkonscie dum la jaroj ni sentis la imperativon, ke ekzistas io alia ol gajni profesie multan monon, sed samtempe elspezi tiun multan monon; nur vivi egoisme por si, dum en la mondo homoj suferas pro manko de trinkebla akvo, alfabeto kaj nutraĵoj. Ni suferis kiel infanoj en la dua mondmilito malsaton kaj mortotimon, sed legi, ke li, en 1898, suferegis malsaton kaj lia filo mortis, kiam neatendita fajro bruligis lian rikolton kaj li devis pretervivi per vegetaĵoj, kiuj kreskis sovaĝe ĉe la river-bordo, tio forte impresis nin. Kaj kia paralelo!kiam en Bona Espero dum 1977 pro inundo, kiu detruis niajn pontojn, ni restis izolitaj dum monatoj kaj pretervivis per la produktoj de nia legomejo kaj niaj fruktoarboj kun 40 infanoj en la hejmo. Lia biografio enhavas longan liston de eks-lernantoj, kiuj sukcesis en la vivo danke al sia majstro. Ni profunde komprenas tion... Lastatempe en Bona Espero niaj centoj da ekslernantoj fondis asocion kaj la hejmon de memoroj en la plej unua konstruaĵo, kie ili estis protektitaj, kie ili lernis vivi la valorojn de la homa socio, kie ili lernis revi por forte eniri la mondon kaj esti dignaj civitanoj de sia lando kaj kiel E-parolantoj veraj mondcivitanoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

a inaŭguran paroladon faris emocie unu el la knaboj el la sepdekaj jaroj, L jus elektita ŝtatdeputito de Goiás. Leganto, vi certe jam spertis la profundan feliĉon sindone agadi solidare, kaj ne nur unu tagon, sed multajn tagojn. Prenu la ekzemplon de Valdomiro Lorenz!

Lorenz kaj liaj du filoj: Paŭlo (kun okulvitroj) kaj Waldomiro (en uniformo) en 1947.

Lorenz kaj lia edzino Ida Lorenz

Paulo Sérgio Viana Brazilo

I RIGARDAS MIAN HEJMAN LIBROBRETON kaj vidas la vicon da almanakoj, kiujn Lorenz publikigis dum tiom da jaroj. De tempo al tempo mi prenas unu el ili tute hazarde kaj relegas perlon. Kaj mi rememoras la laboron de pioniroj, de iliaj sekvintoj, ĝis la nuna laborgrupo, kiu tenas la torĉon lumanta. Kaj venas en mian koron profunda sento pri admiro, dankemo kaj respekto. En mondo tiel nomata ‘moderna’, kie 40 tagoj sufiĉas por malstabiliĝo de tiom da iniciatoj, la 40 jaroj da senĉesa luma semado de Eldonejo Lorenz estas absolute mirinda jubileo. Dio benas vin!

Délio kaj Luis de Jesus, la unua oficisto de la Eldonejo Lorenz.

RETROSPEKTIVA EKSPOZICIO

SPIRITISMO EN UNIVERSALAJ KONGRESOJ DE ESPERANTO Ismael de Miranda e Silva Brazilo

A JARON 1986 MI PARTOPRENIS spiritisman-Esperantan studgrupon en la sidejo de Eldonejo Lorenz, kiam mi aliĝis al la UK en Pekino. La prezidanto de la Eldonejo, s-ro Délio Pereira de Souza, donis al mi 400 mesaĝojn por distribuado al la kongresanoj. Ricevinte la informojn pri la funkciado de la kongreso (mi jam troviĝis en la ĉefurbo de Ĉinio), mi ekkonis pri la malpermeso disdoni ion ajn sen antaŭa permeso. Kaj mi ne havis financan eblon peti tian permeson. Mi helpis min per artifiko. Mi dividis la mesaĝojn en ok egalajn grupetojn kaj metis ilin, matene kaj posttagmeze, en la tagoj 26-a kaj 27-a, en la du ĉefajn enirejojn de la kongresejo. Ni nin lokis (mi kaj mia edzino), kaŝite, ne malproksime, por observi la reagojn. Tio estis surprizo. La kongresanoj preterpasis, elprenis ekzempleron aŭ ne interesiĝis pri ĝi; aliaj rigardadis ĉirkaŭe, serĉante ian respondeculon; kelke da samideanoj prenis pli ol unu mesaĝon; aliaj venis returne kun amiko por preni la presaĵon. Tia reago donis al mi la konvinkon pri la bona akcepto de Spiritismo kaj mi revenis al Brazilo kun la firma ideo fari prelegojn dum la estontaj kongresoj. Sed kiel? Mi konfesas, ke mi havis nek kuraĝon nek kapablon. Mi jam partoprenis,

ALMANAKO LORENZ 2016

antaŭ nelonge, studon gviditan de S-ro Affonso Soares ĉe Brazila Spiritisma Federacio. Venis al mi la inspiro inviti S-ron Afonso por tia tasko. La nea respondo estis nediskutebla: “Mi timegas aviadilon!”, li diris. Mi rezignis kaj aliĝis al la kongreso en Varsovio. Kiam mi ricevis la duan bultenon, mi vidis, ke estos ekskurso por vizito al la urbo Zelazowa Wola (58 km for de Varsovio), naskiĝloko de F. Chopin. Kiam mi vidigis tian eblecon al Afonso, muzikisto kaj senkondiĉa admiranto de la fama pola komponisto, okazis radikala ŝanĝo de lia sinteno, kaj li konsentis vojaĝi. Senprokraste, mi telefonis al S-ro Clay Magalhães, tiama konstanta kongresa sekretario, petis al li rezervon de salono kaj anoncis la unuan partoprenon de Spiritismo en UK.

Affonso prelegas en la UK.

Varsovio, 20-a de Julio, Salono Lapenna: danke al S-ro Affonso Soares, la unuan fojon okazis prelego pri Spiritismo en UK. Ni iniciatis prezenton de Spiritismo enkadre de tiu tutmonda E-aranĝo. Sendube, ĝi estis sukcesa. Dum la programero “Demandoj kaj Respondoj”, mi estis devigita peti iun egiptan sinjoron, kiu jam faris kvin demandojn, cedi la vicon al alia samideano, kaj mi promesis al li, ke post la fermo ni amike plu aŭskultos liajn demandojn, kio fakte okazis dum preskaŭ duonhoro. La salono, konforme al la pagita kosto, enhavis nur cent seĝojn, pro kio multaj samideanoj devis sidi surplanke.

ALMANAKO LORENZ 2016

Ni revenis al Rio-de-Ĵanejro kun la fiksa ideo daŭrigi nian laboron en estonta kongreso. Prelegetojn mi povus fari. Mia sola timo estis la demandoj. Mi timis ne bone kompreni ilin kaj konsekvence ne scii respondi. Do mi petis helpon al la geedza paro Grattapaglia. Sinjorino Ursula jese reagis kaj konsentis fari ponton kaj eĉ partopreni en la respondoj. Por la kongreso en Roterdamo ni faris el iu spiritisma verko la temon de la prelego. Ĉiuj libroj estis donacitaj de Brazila Spiritisma Federacio kaj disdonitaj senpage al la ĉeestantoj. Pri tiu ĉi okupo reliefiĝis la agado de la geedza paro Kleber Lemos Kaj Regina. Multaj brazilaj spiritistoj senprobleme akceptis kunporti po kvin aŭ 10 librojn kiel manbagaĝon kaj ilin rekunigi en la celurbo. Tiel evitiĝis pago de ŝarĝotransporto. En Roterdamo mi faris la unuan prelegon kun la helpo de Ursula Grattapaglia. Mi perceptis ke, tio ne estas netranspasebla monto. Kelke da malfacilaĵoj, multo da laboro, sed ankaŭ multo da ĝojo. Bergeno: Komence mi ricevis la netakseblan apogon de kolonelo Robinson Mattos, kiu dividis la laboron. Kiam mi forlasis la agadon en kongresoj, por zorgi pri la sano de mia edzino, en 2008, Robinson prenis sur sin la direktadon de la laboro, nun kun la kunlaborado de D-ro João Silva dos Santos. “Unu hirundo printempon ne alportas” (Z). Vieno: Ĉeesto de la plurtalenta brazila artistino Neide Barros Rêgo, kiu havigis artisman kolornuancon al nia prezentado. Mi ne celis, ke brazila poezio estu deklamata kiel programero de la kunveno, sed la okazo montriĝis kaj ni kaptis ĝin. “Okazon kaptu ĉe l´ kapo, ĉar la vosto estas glita” (Z). Neide distingiĝe sin prezentis du fojojn en la fama internacia koruso, precipe en la programo “Sur la bela Danubo”, de Strauss!, kaj pro tio ni invitis ŝin deklami la belan brazilan poezion de Nuna Fernandes, tradukitan de la karmemora Sylla Chaves: “Se Estas Paco”. Prago: Tie ni alfrontis plej grandan malfacilaĵon. La societo KELI, kiu kunvenis en salono “Sjmoens” ĝis tagmezo rifuzis liberigi la lokon por nia prelego. Ĝi uzis senhalte la 15 minutojn destinitajn al nia preparado. Kiam ni perceptis ilian translimiĝon, nia pacienco elĉerpiĝis. Kun pli ol 40 partoprenantoj, kiuj atendadis en la koridoro, mi kaj Robinson eniris por peti pri liberigo de la

ALMANAKO LORENZ 2016

salono. Ili rifuzis eliri kaj tiam eĉ ekestis tumulto pro la eniro de ĉiuj niaj invititoj en la salonon. Sur individua tablo estis peceto da papero kun manskribita esprimo: “Spirito ne”. Ja ia provoko. Ni ekinklinis al kapitulaco, kiam alvenis Gilbert Ledon, kiu, eksciinte pri la okazaĵoj, per nekontraŭstarebla voĉo forpelis la vandalojn el la preĝejo. Koincido?! Mi estis invitinta S-ron Ledon, kvankam mi sciis pri lia neakcepto de spiritualismaj ideoj, alesti, kiel reportero, nian laboron, por ke li povu fidele raporti ĝin en Brazilo. Kiam mi vespere lin invitis, li nek jesis nek neis. Sed lia agado, ĝuste en la horo de la prelego, estis decida, kiel tabulo de savo, por formovi la senelirejon. La KELI-kongresanoj eliris, escepte de la ĉefo kiu restis en la malantaŭa parto de la salono. Kiam mi leviĝis por eldiri la preĝon, li ankaŭ leviĝis kaj mansigne signalis, ke mi silentu kaj sidiĝu. Tuj venis al mi la penso denove peti helpon al Ledon, sed mi decidis ignori la ĝenulon, kiu post kelkaj minutoj laciĝis, sidiĝis, ne konservante plu sian aplombon kaj tiel restis ĝis la finiĝo de la laboroj. Fortalezo: En nia kunsido kadre de la 89-a UK estis prezentita la libro “Nova Aŭroro”, esperanta traduko far D-ro Oswaldo Pires de Holanda, de la portugallingva verko “Nova Alvorada”, mediume diktita de la Spirito Cairbar Schutel al la mediumo Abel Glaser. Ĉe la prezida tablo ankaŭ sidis S-ro Renato Corsetti, tiama prezidanto de UEA. Montpeliero: En tiu kongreso, ni denove ĝuis la ĉeeston de Neide Barros, kiu ĉiujn regalis per deklamado kaj kantado. Ŝi ricevis grandan aplaŭdon. Tiel ni kunigis utilon kun agrablo. Alia notinda fakto: bela ago. S-ro Masanori Isaka el Japanio perdis sian poŝpaperujon kun mono kaj dokumentoj. Oni trovis ĝin kaj ĝin redonis al ties posedanto. Ricevinte sian havaĵon kun granda ĝojo S-ro Isaka prenis duonon de la mono, kio estis multo, kaj ĝin transdonis al la trovinto, kiu, kompreneble, ne akceptis, argumentante, ke li nur plenumis sian devon. Bela ago! La trovinto estis S-ro Robinson Mattos el Brazilo. Aliaj informoj Tiu egipta sinjoro, kiu faris kvin demandojn okaze de la kongreso en Varsovio, estas D-ro Nassif Isaak, spiritisto, verkinto de la libro La Mortintoj kaj la Mortantoj, publikigita de Eldonejo Lorenz.

ALMANAKO LORENZ 2016

Post preskaŭ ĉiuj el niaj prelegoj en la universalaj kongresoj, ĉiam iu ĉeestanta samideano rakontis okazaĵon ligitan al la spiritisma doktrino. Korŝiraj rakontoj pri filoj, kiuj elkarniĝis, okazaĵoj kiuj post la prelego estis pli bone komprenataj. Unu fojon, en Tampere-Finnlando, samideanino, banata en larmoj, petis informon pri “vaganta animo”, kiu ŝin de longe persekutadis. Ŝi ja ricevis klarigon. Aliajn fojojn la demandoj pritraktis nekredeblaĵojn, miregindaĵojn, ĉielajn fenomenojn, kaj ĉion ni devis aŭskulti, provante nepre kontentigi la demandintojn kaj helpi nin per la kribrilo de la prudento. En 22 kongresoj ni disdonis pli-malpli 1.000 librojn kaj eble pli ol 3.000 mesaĝojn. Ni devas ĉi tie distinge mencii personojn, kiuj diversmaniere per sia helpo estis decidaj por la efektivigo de nia celo. Kvankam timante maljustaĵon pro forgeso, ni mencias la nomojn de jenaj kunlaborintoj: Ges-roj Giuseppe kaj Úrsula Grattapaglia, D-ro José Passini, Norma kaj Elisa, D-ro João Silva Santos kaj Terezinha, D-ro Ewaldo Pauli, Ges-roj Gilbert Ledon kaj Symilde, S-ro Kleber de Moraes kaj Regina, S-ro Joaquim Alves Murilo, F-inoj Valéria Mattos kaj Julieta, S-ro José Carlos Dorini Ramos, S-ro Adolpho Miranda e Silva kaj Dayse, S-ro James Rezende Piton, D-ro Renato Corsetti, F-ino Maria das Dores Barcelos, S-ro Clay Magalhães, D-ro Paulo Sérgio Viana, D-ro Elmir Luís Ferreira, D-ro Geraldo Mattos kaj S-ro Délio Pereira de Souza. En 22 Universalaj Kongresoj de Esperanto ni sukcesis disvastigi Spiri tismon: Pekino, Varsovio, Roterdamo, La Habana, Bergeno, Vieno, Valen cio, Seulo, Tampereo, Prago, Adelajdo, Montpeliero, Berlino, Tel-Avivo, Zagrebo, Fortalezo, Gotenburgo, Pekino, Vilno, Florenco, Yokohamo kaj Roterdamo. Ni finas ĉi tiun retrospektivan rigardon per bela admono de la Spirito Francisco Valdomiro Lorenz el la mesaĝo “Esperanto kiel Revelacio”, diktita al la mediumo Francisco Cândido Xavier en la 19-a de Januaro 1959: [...] Tiamaniere, ni, spiritualistoj kaj spiritistoj, enkarniĝintoj kaj elkarniĝintoj, atentu la pligrandiĝon de Esperanto, samtempe klopodante por la restarigo de la kolumnoj de Kristanismo kiel vivanta sanktejo de la Universala Religio, sur bazoj de amo kaj saĝo, sur la tereno de la Nemezurebla Boneco de Dio kaj ties ĉiama Justeco.”

ALMANAKO LORENZ 2016

De dekstre: DÃ©lio, Danilo Villela, Eloy Villela kaj geamikoj de Lorenz.

OKAZE DE LA JUBILEO DE SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F.V.LORENZ Przemysław Grzybowski Pollando

AŬ LA ANTIKVA ĈINA PROVERBO: donacante libron, oni donacas animon. Ĉiu libro enhavas unikajn ideojn, vortojn, frazojn... kiuj kapablas transformi pensmanieron de leganto, riĉigi lian sperton kaj eble influi lian vivon. Ricevante librojn de Asocio Lorenz, mi plurfoje ricevadis „novajn animojn”, kiuj inspiradis min, vekis mian intereson pri universalaj kulturaj valoroj. Mi eĉ povus diri, ke la libroj multe influis mian spiritan maturiĝon, kio permesis al mi dividi la trovitajn en ili trezorojn kun geamikoj, gelernantoj kaj legantoj de „Almanako Lorenz”. Estis, estas kaj espereble estos por mi honoro kunlaboradi en la nobla verko de la Asocio. Okaze de la Jubileo, mi esprimas mian dankon pro ĉio kaj deziras al ĝia estraro kaj membroj, fruktodonan kontakton kun libroj - ĉu kiel eldonantoj, ĉu kiel legantoj, ĉar mi estas certa, ke iel ajn funkcios la mirinda, unika interŝanĝo de animoj danke al la eldona kaj populariga agado inspirita de la nobla spirito Francisco Valdomiro Lorenz.

AMIKECO Jarmila Rýznarová Æehio

I CERBUMAS, ANTAŬ kiom da jaroj mi ekinteresiĝis pri la ĉeĥa, tre talenta knabo, kiu devis elmigri Brazilen kaj mi havis pri li nur kelkajn mallongajn artikolojn.

Kiam post la morto de mia edzo, fondinto de la Asocio de E-handikapuloj mi devis transpreni gvidadon de la asocio kaj zorgi pri ĉiumonata eldono de la gazeto, mi klopodis ankaŭ informi membrojn pri tiu ĉi ĉeĥa viro Francisko Valdomiro Lorenz, pri kiu neniu ĉeĥa neesperantisto ion sciis. Mi serĉis en multaj gazetoj kaj E-libroj kaj subite mi trovis libron“Almanako Lorenz-1981“ kiun eldonis Spirita Eldona Societo F.V.Lorenz en Rio de Janeiro. Sur la kvina paĝo estis granda foto de Lorenz kaj ke mia miro estu ankoraŭ pli granda, sur la 20-a paĝo estis tripaĝa artikolo pri biografio de Lorenz kun la foto de lia ĉeĥa vilaĝo Zbyslav. Mi kolektis mian kuraĝon kaj skribis al tiu ĉi eldonejo, ĉu ili povas al mi sendi iajn fotojn pri la restado de F.V.L. en Brazilo. Kaj tiel mi komencis

ALMANAKO LORENZ 2016

korespondi kun unu kara viro el la estraro de la Eldonejo, kiu min ĉarmante nomas „fratineto“, je kio mi komence ne alkutimiĝis, sed poste mi konstatis, ke en Brazilo tio estas kutimo. Kaj tiel ankaŭ en Brazilo mi havas karan amikon Celso Pinheiro; mi nur bedaŭras, ke eble mi tiun simpatian amikon neniam persone renkontos, ĉar mi jam estas maljuna kaj ne sufiĉe sana. Kiel poezie priskribi la vorton amikeco? Ĝi ne estas nur vorto, ĝi jam gravas pli ol amo, ĝi estas fido, ke la mano firme premas alian manon. Amikeco, la vortoj valoras same en tonoj de kantado, kiel sub pluvego de pafoj; ĝi povas esti eĥo, kiu redonos viajn sopirojn, revojn kaj dezirojn, konfesojn eĉ ekridetojn. Ĝi estas mondo plena de homoj, kie oni forgesas kiel diri la vorton „sola“; amikeco, tio estas, okuloj, kiuj vidas, kiel birdoj konas siajn vojojn, kiel la suno redonas varmon al la homoj, ilin protektanta.

Geamikoj de Jarmila.

ALMANAKO LORENZ 2016

Mi rememoras miajn geamikojn, kiujn mi trovis helpe de Esperanto en Neder-lando, Germanio, Francio kaj ankaŭ en pluaj landoj, kie nia amikeco daŭras preskaŭ 40 jarojn. Kiam mi en la jaro 1978 komencis instrui Esperanton al 15 infanoj kaj nia grupo diligente lernis, mi serĉis por ili infanajn korespondantojn. Mi preparis por ili t.n. „letervesperon“, la anoncon mi publikigis en kelkaj E-gazetoj. Tasko de miaj gelernantoj estis, ke ili devos al ĉiuj respondi kaj sendi bildkarton el nia urbo, kvankam eksterlandano aŭ volus nur saluti nian grupon aŭ volus korespondi. Neatendite venis multaj respondoj de junularo kaj niaj infanoj ĉiujn bone respondis krom unu letero, kiu venis de viro mezaĝa el germana urbo Weiden. Li tie skribis, ke kvankam bedaŭrinde li jam ne estas infano, tamen li dezirus kun iu korespondi. Do, mi respondis al li kaj skribis, ke infanoj jam ricevis tiom da infanaj korespond-proponoj, ke la unusola plenaĝa viro restis por mia respondo. Mi priskribis al li mian grupon kaj ilian laboron, ke ni Esperante ankaŭ kantas, lernas poemetojn kaj jam provas roli en la unua teatraĵsceneto.

ALMANAKO LORENZ 2016

Proksimiĝis Kristnaskofestoj kaj al mia adreso venis grandega skatolo el Weiden. Ĝi enhavis ankaŭ leteron, ke la dolĉaĵoj estas por infanoj de mia grupo. En tiu tempo en nian landon ankoraŭ ne estis importitaj diversaj eksterlandaj sukeraĵetoj, ĉokoladaj bakaĵoj, diversaj okcidentaj bombonoj ktp., do ni ĉiuj vidis unuafoje kelkajn specojn. Tio estis surprizo! Estis bone, ke en tiu tempo jam la infanoj venadis lerni en mian loĝejon; do mi preparis telerojn, tranĉilojn kaj ĉiu dividis mielkukojn, ĉokoladajn kukojn ktp., ke ni gustumu el ĉiu speco. Sed kiel rekompenci al tiu sinjoro se ne per dankoj? Mi helpis al ĉiu infano, ke ili diru ion en magnetofonan kasedon kaj esprimu sian dankon. Tiel simile okazis ankoraŭ kelkajn pluajn jarojn. Ofte mi korespondis kun la nova samideano, kaj kiam malgrandiĝis la grupo de infanoj, mi organizis reciprokajn vizitojn, pri kiuj ni havas belajn fotojn kaj rememorojn. Poste la infanoj ekstudis en pli altaj lernejoj kaj restis nur tri knabinoj. Sed la amiko el la urbo Weiden kun mi regule korespondis, kelkfoje ni vizitis unu la alian kaj kiel la jaroj flugas, ni maljuniĝas, tamen ni scias pri ni ĉion kaj reciproke ni donas al ni energion por plu vivi. Ankaŭ en familioj el Nederlando, Francio kaj en germanaj urboj Nürnberg, Dresden kaj Hamburg mi havas sincerajn geamikojn, al kiuj mi povas fidi kaj ili scias, ke iliaj leter-linioj ĉiam ĝojigos min. Videblas, ke Esperanto multe riĉigis mian vivon kaj kredu, ke kiam ajn en mia vivo aperas gravaj problemoj en mia okupo, aŭ familiaj problemoj, mi serĉas solvon en E-gazetoj, libroj, sed ĉefe ĉe la korespondado; tie ĉiam mi trovas mensan ripozon aŭ almenaŭ mi venas al aliaj pensoj, kiuj trankviligas min.

ALMANAKO LORENZ 2016

Pri la amikeco estas konata ankaŭ bela kanto, kiu nomiĝas „La letero“, de kiu mi transskribas la unuan strofon: Al vi povas mi ĉion diri, kion havas mi en kor´. La sincera amikeco inter ni estas trezor´, kiun gardu ni zorgeme, eĉ dum jaroj flugas for. Kaj pro via fideleco restos vi en la memor´. Bonamiko, restu gaja kaj feliĉa en sanec´! Kaj ni kune levu glason je honor´de l´amikec´!

De maldekstre: Affonso Soares, Danilo Villela, Eloy Villela kaj Ismael Miranda.

ALMANAKO LORENZ 2016

DÃ©lio prelegas.

Elsa Rossi Brazilo

AJNAS, KE ĜI OKAZIS HIERAŬ. Estis vintra vespero en mia ĉiam frosta urbo Kuritibo. Em 1969 mi konatiĝis kun D-ro Napoleão de Araújo kaj lia edzino Elci. Li parolis al mi – kaj mi aŭdis la unuan fojon – pri Esperanto. Pasis 23 jaroj, kiam, post la elkarniĝo de mia edzo, mi revenis al la spiritismaj aktivecoj kaj ricevis de D-ro Napoleão, en 1992, inviton aktivi en la Paranaa Spiritisma Federacio. Mia unua efektiva kontakto kun Esperanto okazis, kiam mi prenis en la mano unu el la libroj eldonitaj de Spiritisma Eldonejo Lorenz. La lecionoj okazis en la eta konstruaĵo, kie hodiaŭ funkcias la Librejo Spirita Mondo, ĉe Placo Osório, centro de la Paranaa ĉefurbo. Mia kajero, kiun mi ĝis hodiaŭ konservas, signifas al mi markon en mia vivo. Mi lernadis Esperanton, ankoraŭ ne konsciante, ke ĝia utileco montriĝos ekde 1999 en Eŭropo, por kontakti la landojn, ke ili proksimiĝu al la Internacia Spiritisma Konsilantaro - ISK, fondita em 1992 en la urbo Madrido. De tiam la kareso por Esperanto, pro la facileco de ĝia lernado, pro la okazoj ampleksigi la agantan amon, havigas al mi multe da ĝojo. Per miaj malmultaj rimedoj, ĉar mi ankoraŭ ne estas “spertulino”, mi sukcesis gvidi kurson de Esperanto en la sidejo de BUSS tuj post kiam ni ekhavis konstantan ĉambreton en 2008, danke al monata helpo por la lupago, donata de brazila esperantisto, kiu sciis pri niaj bezonoj. Mi kaj Esperanto do estas ligitaj jam de pli ol 24 jaroj. Ankaŭ bona informo estas, ke venis al mi ĵurnalisto de la BBC Radio 4, el Britio, sendostacio konata pro la seriozeco de siaj elsendoj. Mi partoprenis kiel intervjuito por priparoli la rolon de Esperanto en nia religio aŭ filozofio spiritisma. Longe daŭris la intervjuo, ĉar la ĵurnalisto ege scivolis pri la temo. Mi tiam povis paroli pri la belega ponto, kiun Esperanto al mi ebligis por konekti al ISK la landojn de la Orienta Eŭropo krom ankaŭ aliaj landoj. Danke al Dio Esperanto ĉiam estas lumo en mia irado.

Esperantigis Affonso Soares

NIAJ FRATOJ ATEISTOJ Paýlo Sergio Viana Brazilo

UM LONGA TEMPO en la historio de la homaro ateistoj estis diskriminaciataj kaj eĉ persekutataj. Feliĉe, tiu tempo iom post iom forpasas en multaj lokoj, kie liberecaj konceptoj pri homaj rajtoj kaj demokratio agnoskas la respekton al ĉiuj kredoj (kaj al nekredo) kaj laikecon de la ŝtato. Rimarkinda progreso en la mondo. Kompreneble, rezultas de tio, ke ateistoj havigas al si justan memfidon. De kelkaj jaroj, ili persiste esprimas sian nekredon publike, fiere kaj emfaze, kaj fervore defendas sian vidpunkton. Tute ĝuste, ili rajtas. La afero komencis montri sian tiklan aspekton kiam la movado de ateistoj fariĝis vera atako al kredantoj. La roloj inversiĝis. Brue kaj agreseme, ili akuzas religion, ĝenerale, kiel grandan kaŭzon de sufero en la mondo: fanatikeco, netoleremo, krueleco, militoj, despoteco. Kaj konsekvence, la religiadeptojn kiel kunrespondecajn pri tiaj fiaĵoj. Kaj ili mencias la mezepokajn militirojn, la teroron inter katolikoj kaj protestantoj en Irlando, la konflikton inter judoj kaj palestinanoj, la genocidon de indiĝenoj plurloke, nome de la Evangelio – kaj la lastatempajn terurajn kruelaĵojn de fundamentismaj (tiel nomataj) islamanoj. Ateistoj akuzas la religiojn pri amaso da barbaraĵoj kaj nutrado de superstiĉoj. Reprezentantoj de ateismo formas kvazaŭ fervoran batalistaron kontraŭ ĉiaj religiaj kredoj. Preskaŭ legianoj!

ALMANAKO LORENZ 2016

Ni klopodu serene, prudente, analizi la aferon. Estas vero, ke multaj fiaĵoj fariĝis nome de la Kristo, de Mahometo kaj aliaj altaj spiritoj, kiuj vivis sur nia mondo. Oni tamen devas observi la politikajn interesojn, kiuj kaŝiĝas malantaŭ plej multaj tiaj okazoj. Plej ofte, religio estas nura preteksto kaj lerta maniero pravigi kaj validigi tiujn fiaĵojn. Miksi la mesaĝon de la Evangelio kun tiaj krudaj manovroj estas simple groteske. Estas vero, ke granda dozo da superstiĉo, magiaj pensoj, neracia miopeco kaj infanecaj esperoj miksiĝas kun religiaj kredoj. Kredantoj fakte ofte atribuas al sia Dio respondecojn, kiuj devus koncerni sole nur ilin mem. Multaj ankoraŭ donas al Dio homecan karakteron. Tamen, miksi tian primitivan religiemon kun sana, racia kredo estas same kiel nei la plej modernajn eltrovojn de scienco nur pro tio, ke plej multaj homoj ne komprenas ilin. Homoj inteligentaj kaj kleraj, kiel la brito Richard Dawkins, aŭtoro de la libro ´La Iluzio pri Dio´, sin dediĉas al tutmonda kampanjo por ridindigi la kredon je Dio. Ĉu tio ne similas la diskriminaciadon kaj netoleremon, kiuj ĝis antaŭ nelonge viktimigis ateistojn mem? Krome, uzi la misfarojn de fanatikaj religiuloj kiel pruvon pri la neekzisto de Dio kaj pri la malpraveco de religioj, aŭ simple aserti, ke Dio ne ekzistas pro manko de pruvoj, estas simple kruda (se ne malhonesta) tordo de la logiko. La pendolo de netoleremo oscilas al la kontraŭa flanko. Vidu ekzemple tion, kion skribis en brazila ĵurnalo la talenta, monde konata angola verkisto José Eduardo Agualusa, en artikolo kritikanta la tiel nomatan islaman teroron:

La esprimo religia arkaikaĵo en si mem havas cetere iom da pleonasmo. Ĉiuj religioj estas arkaikaj. Dio estas arkaikaĵo. En la XXI-a jarcento ni jam devus malbezoni la apogon de la ideo pri ia Dio. Dum la unua duono de la XX-a jarcento, Dio retroiris. Oni ekhavis la impreson, ke ĝi plu retroirados, premita per la lumo de scienco, ĝis ĝi komplete estingiĝos. Religiaj militoj aspektis kiel aferoj de pasinta tempo. Tiam ni vidis la frakasiĝon de la socialisma bloko. Ni ne kapablis produkti tamen novajn idealojn, renovigajn revojn, taŭgajn por la tempo, en kiu ni vivas. La diversaj religiaj fundamentismoj – ne

ALMANAKO LORENZ 2016

nur la islama, sed ankaŭ la kristana – kreskadas kaj prosperadas, kaptante por si tian malplenon. Ili estas oportunismaj malsanoj.

Ni povas kompreni tian fenomenon; ĝi estas neevitebla, ĝis iam la homaro atingos ekvilibron. Ni opinias, ke la religiaj ideoj ja devas moderniĝi; ke oni povas kredi Dion sen konflikto kun scienco; ke fido nepre devos ne kontraŭi racion, tute male; ke la religiaj kredoj devas estontece baziĝi sur konkretaj faktoj, precipe se oni deiras de la modernaj konoj pri la influo de la Spiritoj en nia ĉiutaga vivo. Jam amaso da evidentaĵoj pri tio ekzistas. Bedaŭrinde, ateistoj, agnostikuloj kaj multaj religiuloj fermas la okulojn kaj rifuzas alfronti kaj studi tiun realaĵon. Niaopinie, niaj fratoj ateistoj agas same neracie, kiel tiuj, kiujn ili akuzas. Ne kompreni la naturon de Dio ne povas signifi, ke Dio ne ekzistas! Kaj pli grava ol kredoj estas la sento de frateco, respekto kaj pacemo inter ĉiuj. Kaj precipe la homaj agoj.

Jarmila Rýznarová Æehio

NTAŬ NELONGE MI AŬDIS, ke Spirita Eldona Societo Lorenz en Rio de Janeiro festos 40 jarojn de sia ekzisto. Mi scias, ke en tiu ĉi eldonejo aperis jam multaj libroj, inter miaj skribaĵoj ie kuŝas granda nomaro de eldonitaj verkoj aŭ originaj, aŭ tradukaj. Nia klubo antaŭ kelkaj jaroj ricevis donace pli ol 50 librojn, ĉiujare ĝi eldonas Almanakon Lorenz kun tre interesaj artikoloj. Mi kredas, ke multaj eldonejoj en pluraj landoj povus envii tian spezon (aŭ ĉu ĝi havas grandan subvencion?). Mi deziras al Eldonejo Lorenz multajn pluajn sukcesojn.

Délio kaj Sylvio Xavier.

LA AFABLECO Zita Flora de Almeida Brazilo

N MESAĜO EL LA 9-A ĈAPITRO DE “La Evangelio laŭ Spiritismo”, la Spirito Lazaro faras konsiderojn, kiuj devas konduki nin al la ekkonado de la spirita progreso, kiun ni atingas ĉe niaj ĉiutagaj situacioj: La mondo estas plena de tiuj personoj, kiuj estas dolĉaj, kondiĉe ke neniu ilin kolerigu, sed kiuj mordas je l´unua kontraŭaĵo”. Kaj poste: “Ne sufiĉas, ke el la lipoj fluas lakto kaj mielo; se la koro ne partoprenas en tio, estas nur hipokriteco.

La afableco estas konstatata kiel nepra kvalito por feliĉa kunvivado en la familio kaj en la socio. Estas nenio pli korekta ol tio! Tamen, afablaj sintenoj povas esti nur socia “ŝmiro” por doni pli da ĉarmo kaj simpatio al la persono, se ili ne estas spontanaj kaj kutimaj, do, aŭtentika esprimo de la animo, kiu ne koleras eĉ kiam li vidas kontraŭataj siajn intencojn, aŭ kiam, tute simple, iu malkonsentas pri liaj vidpunktoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

La natura stato de sereneco kun amemo, eĉ en situacio de defio, estas evidenta signo de spirita progreso, rezulto de valoraj konkeroj de la senmorta estaĵo, kiel, ekzemple: komprenemo, ĝentileco, sincereco, bonvolemo, kvalitoj, kiuj donas al la estaĵo ian emocian stabilecon, kiu ne ŝanceliĝas pro la aliulaj malekvilibroj, nek pro la malfacilaĵoj de la surtera marŝado, se oni ilin konsideras naturaj kaj edukaj, en mondo de elaĉetoj kaj provoj, kiel la Tero, kie ni ĉiuj estas subigitaj al procedoj de polurado, kun pli grandaj aŭ pli malgrandaj malfacilecoj, emociaj kaj spiritaj. La bonvolemo kaj toleremo al la proksimulo, kiujn Jesuo tiel ofte rekomendis, igas nin pli facile kompreni la homajn nekonformecojn kaj la individuajn malsamecojn, rekonante, ke la efektiva malbono estas ja tiu, kiu venas de nia propra animo, kaj ne de ekstere. Ni havos grandan profiton, kiam ni intence kaj senĉese praktikos la ĝentilecon kiel esprimon de fratamo, ekde la malgravaj agoj ĉe la familia kaj socia intimecoj, kiel ekzemple: ĉiam bonhumore saluti; danki kaj reciproki malgrandajn komplezojn; kiam oportune, atentigi pri la bonaj kvalitoj de la personoj; cedi lokon al tiuj, kiuj pli bezonas ilin, kaj silenti por minimumigi konfliktojn. Jam diris la Amika Spirito, ke la ĝentileco, evidentigata kiel vera frateco “estas filino plej amata de la rezigno, kaj ĝi intime nutras la kapablon ĉion transformi en senfinan bonfaradon.” Ni estos feliĉaj, se ni utiligos/uzos, ekde nun, ĉi tiun ekzistadon por kulturi tiel gravan konkeron de la koro. Per tio ĉiuj homoj scios, ke vi estas miaj disĉiploj, se vi havos amon unu al alia.

Jesuo (Johano, 13:35)

Esperantigis: Benedicto Silva

Ismael de Miranda e Silva Brazilo

ISSEMANTE LA REVELACION de la Spiritoj de antaŭ 40 jaroj, Societo Lorenz observis instruon de Allan Kardec, ke unu el la plej efikaj manieroj helpi al Spiritismo estas ĝia disvastigo. Societo Lorenz, inspirite, inaŭguris potencan strategion, novan labormanieron disvastigi la Spiritisman Doktrinon pere de Esperanto. La libroj, la Almanakoj, la Komunikoj kaj la mesaĝoj senpage disdonataj tra la tuta mondo, dum pluraj jaroj, atingis plugeblajn terenojn kaj eble konstituis la unuajn kaj ĉefajn informojn pri la Internacia Lingvo kaj Spiritismo en multaj lokoj. La amplekso de ĝia instruo estas multkolora kaj senmezura, atinginte preskaŭ ĉiujn partojn de la mondo. Nur el lingvistika vidpunkto, ni scias, ke pere de Esperanto la Spiritisma Doktrino jam alvenis al pli ol 30 landoj el la 5 kontinentoj. Mi vin kore gratulas, Societo Lorenz, okaze de via Jubileo. Jesuo, Kardec, Zamenhof, Lorenz, el la spirita sfero, kaj tiom multaj aliaj elkarniĝintoj kaj enkarniĝintoj, ekde Délio Pereira de Souza, la fondinto, ĝis Robinson Mattos, la nuna prezidanto, daŭrigu kunlaborantaj por la pacigo de la homaro pere de Spiritismo kaj Esperanto!

KOMENCO, MEZO KAJ FINO Brunilde Mendes do Espírito Santos Brazilo

IO OKAZIS EN LA komenco de l’ Tempoj... La Sinjoro de l’ Mondoj ŝvebis super la Tero lumigita de la naskanta suno kaj disŝutis sur ties kampojn la unuajn semojn...

En la profundo de l’ grundo, sub la suna varmego kaj la pluva mildeco, iom post iom, ili transverŝis siajn valorojn kaj tuj ekaperis la arbaroj, ornamante la kampojn per multformaj floroj kaj fruktoj. Post tio, inter la verdaj folioj de l’ fortikaj arboj, vidiĝis la unuaj nestoj de kantantaj birdoj, distingiĝaj per la diverseco de siaj kantoj; koloraj papilioj plibeligis la pejzaĝojn, kaj pluraj aliaj grupoj kuniĝis, sin rekonante laŭ la bruaj sonoj, kriantaj aŭ raŭkaj, per kiuj ili montriĝis. Finfine, plenigante la Dian Kreadon, ekaperis la Homoj, kiuj, kvankam prezentis malsimilajn reagojn antaŭ la malfacilaĵoj postulataj de l’ elvolviĝo de la rezono, jam sciis defendi la interesojn de ĉiu aparta grupo per propra kaj diversa lingvaĵo. Longdaŭraj jarcentoj sinsekvis kaj la Tempo, markita de l’ travivitaj spertoj, iom post iom fundamentis la konsistigajn valorojn de l’ Komunikado.

ALMANAKO LORENZ 2016

La Homo fariĝis konata per la vorto, skriba aŭ parola, per kiu komunikadis al la aliuloj siajn dezirojn kaj idealojn, siajn eltrovojn kaj konkerojn, siajn fiaskojn aŭ venkojn. Sed... kiomfoje tiu Komunikado suferis la enmiksiĝon de neperfekta interpreto aŭ traduko, naskanta embarason kaj suspekton? Komuniki estis nepre necese, tamen la vorto devus esprimi la veron! Kompatante, la Sinjoro de l’ Vivo decidis helpi la Homon renkonti la plej facilan rimedon riveli sian penson, egale simpligante la Vorton – ĉefan fonton por kunligo inter la grupoj. Tiamaniere, la Amo, la Paco kaj la Konsolo estus tradukitaj laŭ brila formo, ne bezonante interpreton kaj falante sur ĉies koron kiel la roso, pura kaj simpla, atingas la florojn, faciligante la elverŝiĝon de ties parfumo. Pro tio, por ke plenumiĝu la Volo de l’ Sinjoro, unu el liaj fidelaj servoj alvenis sur la Teron, prenante la nomon Ludoviko Zamenhof. Kun la menso kaj la koro registrantaj la valorojn de perfekta Komunikado, sen la malutilo de l’ interpretoj, Zamenhof dediĉis sian vivon al la plenumo de la prenita respondeco, kreante Esperanton – la lingvon de l’ Espero! Espero vidi Pacan Mondon! Espero spekti kompreniĝajn gestojn inter la Homoj, sen la malsamecoj de klaso, etno aŭ religio! Espero kunvivi kun la “Aliulo” en Mondo buntigita per la koloroj de Reciproka Respekto kaj Laboro de l’ Bono. Espero vivi en Mondo, kie Komunikado realiĝu sen superfluaj ornamoj. Finfine, en Mondo, en kies plej humilaj anguloj estu disvastigata la Dia Vorto, kiu, iutage, fariĝis aŭdebla por la kore simplaj: “Vi amu unu la alian”!

ALMANAKO LORENZ 2016

Benataj estu la manoj, kiuj laboras oferante la paĝojn de ALMANAKO LORENZ! Por ili – la laboristoj de l’ Oficejo de la Espero, ni petegas la benojn de l’ Fido, por ke ili daŭrigu prezentante al la moderna Homo la inviton kunlabori en la realigo de dia revo: la transformado de l’ Homaro en unu solan Gregon, sub la ama kondukado de unu sola Paŝtisto!

Esperantigis: Leonardo Lara Ribeiro

Ela Karczewska Pollando

ANKE AL MIA VIZITO en Rio de Janeiro en la jaro 2014 mi havis unuajn, senperajn kontaktojn kun brazilaj esperantistoj-spiritistoj. En Pollando homoj malmulte scias pri ilia agado por paco kaj interkompreniĝo. Mi kaj miaj geamikoj Iza kaj Ĉeslavo unue serĉis informojn ĉe Vikipedio kaj en Almanakoj Lorenz, kiujn ni posedis en la biblioteko. Surloke ni trovis homojn perfekte uzantajn nian universalan lingvon por interpreti la sanktan libron de kristanoj – Biblion. Ni admiris amikajn rilatojn regantajn en la komunumo de spiritistoj. Al la legantoj el la Esperanto-Libraro plaĉas la tekstoj publikigataj en Almanakoj Lorenz pro diversaj temoj de verkoj kaj pro plena de eleganteco, tute senagresema formo de prezentado de ili. Viaj polaj geamikoj deziras prosperon al Eldonejo Lorenz por venontaj jaroj! Plejamike.

KUNLABORO Alberto Flores Brazilo

Alberto Flores instruas.

IU SUBSTANTIVA VORTO ESTAS kunmetaĵo kreita per la kuniĝo de du aliaj vortoj: unu estas KUN, prepozicio kiu signifas: akompanon, kune esti; la alia estas vorto derivita de la verbo LABORI; el ĝi devenas

la substantivo LABORO, kiu signifas: uzi siajn korpajn aŭ mensajn fortojn por produkti aĵon, plenumi taskon aŭ atingi efikojn, fizikajn aŭ mensajn.

ALMANAKO LORENZ 2016

La vorto KUNLABORO enhavas ideon pri kooperado por atingi difinitan celon, estu ĝi ekonomia, socia aŭ kultura. Kunlabori estas kunhelpi alian personon aŭ asocion, por faciligi al tiu ĉi atingi siajn celojn, aŭ efektivigi siajn revojn aŭ planojn. La KUNLABORO estas tre nobla kaj laŭdinda afero. Kiam ni kunlaboras ni sentas nin kontentaj kaj feliĉaj, ĉar ni fariĝas utilaj kaj helpemaj. Se vi ne kredas je la valoro kaj utileco de kunlaboro, pripensu pri kio okazas al iu veturilo (vagono, kamiono, aŭtomobilo, ĉaro ktp.) se unu el la radoj decidas ne plu kunlabori; se ĝi rompiĝas aŭ ĉesas funkcii. Certe okazos akcidento, ĉu ne?

Lorenzanoj en la Movada Foiro, UK.

Eĉ malgranda kunlaboro estas efika. Observu kio okazas kiam malgranda radeto de via horloĝo faras strikon. Via horloĝo ĉesas funkcii kaj tio certe multe ĝenos vin! Rimarku kiel, en via korpo, la kunlaboro estas deviga kaj ĝi okazas ĉiumomente. Via dekstra mano ĉiam kunlaboras kun la maldekstra por preni aŭ fari ion. Ekzemple: balai domon, stiri aŭtomobilon ktp. Observu ke unu el viaj kruroj ĉiam helpas (kunlaboras) kun la alia, por ke vi bone marŝu! Ankaŭ rimarku ke la diversaj organoj de via korpo estas ĉiam kunlaborantaj unuj kun la aliaj. Se unu organo ne kunlaboras kaj malbone funkcias, certe

ALMANAKO LORENZ 2016

vi malsaniĝos kaj bedaŭros ke via koro, aŭ via hepato, aŭ via reno, aŭ viaj pulmoj ne volas kunlabori por via bonfarto. En la esperantista movado ni povas kunlabori diversmaniere. Ni kunlaboras se ni pagas akurate nian kotizon; se ni partoprenas en la kunsidoj; se ni organizas aŭ instruas en E-kursoj; se ni aĉetas (kaj legas) librojn; se ni abonas revuojn en Esperanto ktp. Mi estas tre favora al la kunlaboro de esperantistoj kun ne esperantistaj organizaĵoj, ĉar, ĝenerale, la ne esperantistaj asocioj havas pli fortan povon ol niaj esperantistaj kluboj. Ekzemple: mi kaj amikoj jam de 17 jaroj kunlaboras kun la “Asocio de Emeritoj kaj Pensiuloj” de la urbo Volta Redonda, - ŝtato Rio-de-Ĵanejro. Tiu Asocio zorgas pri la informado de senpaga E-kurso kiun ni okazigas ĉiun jaron en ties bela sidejo. Tie ĝi disponigas al ni tre komfortan lerno-ĉambron kun bona lumigado kaj ventolado, blankan tabulon, multajn brakseĝojn por faciligi la skribadon, horloĝon kaj projekciilon. La lecionoj okazas unu fojon en la semajno, merkrede, matene, kaj daŭras du horojn. En la mezo de la leciono ni faras paŭzeton por trinki kafon kun biskvitoj (ĝentileco de la Asocio). Ĉi-jare okazas la 17-a senpaga E-kurso en tiu Asocio de Emeritoj, kies estraro estas tre kontenta pri la kunlaboro kun esperantistoj. Do, se vi volas senti vin utila, vi nepre devas esti helpema kaj kunlaborema, ĉar per via kunlaborado al la Esperanto-Movado vi certe fariĝas tre kontenta kaj feliĉa homo. Ni laboru kune!

Åader Rodrigues da Silva Brazilo

E LA PLEJ GRAVAJ CELOJ DE ELDONEJO LORENZ estas konigi Spiritismon al la esperantistaro kaj Esperanton al la spiritistaro, okaze de ĉi-jubileo, mi gratulas ĝin, ne nur tial, ke ĝi ilin kompetente realigis, laŭlonge de tiuj kvar laborplenaj jardekoj, sed ankaŭ pro tio, ke, estante ia lingva laboratorio, Eldonejo Lorenz iĝis efika bastiono de la elpensaĵo zamenhofa, subtenante ĝin pere de ties adaj uzo kaj manipulo.

Délio kaj geamikoj.

INTERVJUO KUN BENEDICTO SILVA

IU ESTAS BENEDICTO SILVA? Kie vi naskiĝis, familio, profesio?

Mi naskiĝis la 27-an de septembro, 1927, en la urbo Cravinhos, ŝtato San-Paŭlo. En 1948 mi transloĝiĝis al Ribeirão Preto, kie mi diplomiĝis kiel instruisto de elementa lernejo en 1951, kaj poste, per memlernado, mi fariĝis instruisto pri Portugala kaj Latina lingvoj en mez- kaj duagrada lernejoj (tiam respektive nomataj gimnazio kaj kolegio). En januaro 1955 mi edziĝis kun Maria Stella Barbour, kiu, dum nia tuta geedza vivo (ĝis sia forpaso en marto de 2012), havis grandan influon sur min, precipe rilate mian agadon sur la profesia kaj kultura kampoj. Plejparton de miaj sukcesoj mi ŝuldas al ŝi, al kiu mi estas eterne danka... En majo de 1982 mi emeritiĝis, kaj fariĝis cent procento esperantisto. Kiam, kie kaj kial vi interesiĝis pri Esperanto? Mi eksciis pri ekzisto de Esperanto jam en la komenco de la jardeko de 1940, kiam prof. Oswaldo Arruda Stein, direktoro de la ŝtata lernejo Grupo Escolar

100

ALMANAKO LORENZ 2016

João Nogueira, en Cravinhos, anoncis senpagan kurson de tiu internacia lingvo, baldaŭ okazontan en tiu lernejo. Dekoj da viroj kaj virinoj, inkluzive de geknaboj, tuj interesiĝis pri la lernado de la nova lingvo. La lecionoj de tiu kurso komenciĝis proksimume je la 7-a ptm, kaj okazis du-tri fojojn en la semajno. Ĉar mi laboris ĉiutage ĝis la 9-a ptm en la vendejo de mia patro, mi ne povis frekventi la kurson... Tamen, en nia vivo kelkaj faktoj okazas kvazaŭ fatale... Euclydes Ferreira, unu el la plej diligentaj lernantoj de tiu kurso, ofte kaj entuziasme parolis al mi pri kelkaj interesaj gramatikaj karakterizaĵoj de Esperanto. Lia entuziasmo tuj ekposedis min tute, kaj unu tagon, ĝuste la 14-an de julio 1945, mi komencis memlerni la internacian lingvon el la modesta sed tre bona Primeiro Manual de Esperanto, kiun Euclydes donacis al mi. Tiel mi fariĝis esperantisto, kaj persistas ĝis hodiaŭ. Paralele kun la kurso, prof. Stein fondis “Couto Fernandes” Esperantan Klubon, kie la gelernantoj kunvenis por babili.

Kion reprezentas Esperanto por via vivo? La fakto, ke mi eklernis Esperanton en 1945 kaj restas ĝis nun en la movado, pruvas, ke tiu internacia lingvo — kvazaŭ granda ponto aŭ fortaj flugiloj, ebligantaj al mi vojaĝi tra la mondo kaj kunfratiĝi kun homoj de ĉiuj rasoj kaj nacioj, — signifas por mi grandan favoron de Dio.

Krom Esperanto kaj la portugala, ĉu vi studis aliajn lingvojn? Krom la portugalan, kaj la latinan kaj Esperanton, mi memlernis la italan, la francan kaj la anglan nur sufiĉe por legi.

Ĉu ia kuriozaĵo pri Benedicto en la Esperantista Movado? Kuriozaĵo?... Nenia... En la movado mi ĉiam estis kaj estas nur ordinara samideano.

ALMANAKO LORENZ 2016

101

Kiu(j)n libro(j)n vi indikas al niaj legantoj? Kiel sciate, la Esperanta literaturo jam estas riĉa ne nur laŭ la kvanto de verkoj, sed ankaŭ laŭ ties kvalito. Ĝi konsistas el originalaj kaj tradukitaj verkoj. El la originalaj, mi rekomendas la legadon de La Princo de la Hunoj de Eugene ZILAH, Mondial, 2011, kvankam en la mondo estas multaj aliaj legindaj libroj, kiujn mi ne legis... En Brazilo jam aperis bonaj libroj originale verkitaj en Esperanto, sed, miaopinie, unu el la plej bonaj, ne nur laŭ la temo, sed ankaŭ laŭ la lingvaĵo kaj stilo, estas La Profeto el Pedras de Gersi Alfredo Bays. Se paroli pri tradukoj, kiuj plaĉas al mi, mi diru nur, ke ili tre abundas. Kompreneble, okupas pintan lokon tiuj de Zamenhof, Leppäkoski (Kalevala!), Nakamura, Laŭlum, Kabe (La Faraono), Kalocsay, Stellan Engholm (Gosta Berling), Dondi, Gerrit Berveling, en eksterlando, kaj Porto Carreiro Neto, Ismael Gomes Braga, Caetano Coutinho, Leopoldo Knoedt, Affonso Borges Gallego Soares, Paulo Sérgio Viana (ĉefe la verkoj de Machado de Assis!), en Brazilo... Kompreneble, estas multaj aliaj, kiujn mi aŭ ne memoras nun, aŭ ne legis... Ili ne nur plezurigas la legantojn, sed ankaŭ gvidas nin ĉiujn al la plena posedo de Esperanto. Resume, pri flueco kaj klareco de lingvaĵo, Zamenhof estas la senkompara majstro. Se vi povus reveni en la tempon, ĉu vi farus ĉion denove pri Esperanto? Kial? Jes! Jes! Por respondi ĉi tiun demandon, mi rajtas revi: Mi tute ne esperas reveni en la tempon, en tiu ĉi reenkarniĝo, ĉar tio ne eblas... Tamen, mi nepre faros ĉion denove por Esperanto, ĉar sendube mi renaskiĝos... se ne en ĉi tiu Planedo, tute certe en alia, laŭ la grado de mia progreso. Tiam, mi ja ne ektrovos Esperanton hazarde, kiel en ĉi tiu vivo, sed ja per ia “mistera” intuicio aŭ — per antaŭa scio — tie, en alia mondo de nia senlima Universo. Esperanto, aŭ kiel ajn ĝi tie nomiĝos, estos la komunikilo dotita per pli altaj kaj rafinitaj rimedoj, ebligantaj la Spiritojn pli facile kompreni unu la aliajn en la plej sublimaj ondoj de supera, pura amo.

102

ALMANAKO LORENZ 2016

En la Alto, Esperanto facile plenumos sian taskon de kunligilo de spiritoj, tasko kiun ĝi plenumis pli frue ĉi tie sur nia Planedo. Permesu Dio, ke mi povos plenumi saman taskon iam, tie en la Alto... Tiam mi nepre faros ĉion denove por Esperanto... Kion vi faras por amuziĝi? Mi faras ĉion, kion mi povas... Mi ne kuras, nek naĝas, kvankam mi sanas korpe kaj anime! Viaj planoj kaj revoj por la futuro? Mi planas labori ĝis la fino... Mi tre volas vivi plurajn jarojn, kun sano, ĝojo kaj laboro... Super ĉio, kun miaj geamikoj kaj helpantoj! Tio, nur tio ĝojigas mian spiriton kaj mian koron... Inter aliaj verkoj, vi tradukis la mesaĝon Esperanto kiel Revelacio. Kiamaniere vi analizas ĉi tiun mesaĝon de la Spirito F. V.Lorenz? Dum sia lasta vivo sur nia Planedo, la Spirito Lorenz plenumis gravan mision, per kiu li daŭrigis sian poluradon kaj feliĉigis multajn homojn. Ankoraŭ en la karna “ĉaro”, li jam havis plenan scion pri la travivaĵoj de la ĵus elkarniĝintaj Spiritoj, kiuj revenas al la Spirita Mondo. Por la plimulto

ALMANAKO LORENZ 2016

103

de la spiritistoj, tiu fakto estas facile komprenebla. Miaopinie, la reciproka komunikado inter la Spiritoj estas tre grava. Kiel en la Ĉielo, tiel ankaŭ sur la Tero! Ĉu estis F. C. Xavier kiu vin invitis traduki esperanten la mesaĝon de Lorenz? Kiel tio okazis? Jes, tiun laboron mi faris laŭ peto de Francisco Cândido Xavier, okaze de nia renkontiĝo en la sidejo de Instituto de Difusão Espírita - IDE, en Araras, SP, en julio 1974. Tiam, laŭ invito de tiu mediumo, ni kunsidis en tiu eldonejo, kun D-ro Hércio M. C. Arantes, direktoro de IDE, D-ro Campos Vergal, unu el plej elstaraj tiamaj senatanoj de la Brazila Parlamento, kaj mia amiko Oswaldo Cordeiro, el la urbo Mirassol, ŝtato San-Paŭlo. Tiam la mediumo taskis al mi la esperantigon de la mesaĝoj de la Spirito Lorenz, titolitaj Esperanto como Revelação. Sekve, li reliefigis, ke, ĉar tiuj mesaĝoj ne sufiĉis, pro siaj mallongecoj, por konsistigi eĉ maldikan volumon, kaj ankaŭ pro tio, ke ili sin destinas ne nur al esperantistoj kaj spiritistoj, sed ankaŭ al ĝenerala, pli vasta publiko, Esperanto kiel Revelacio/Esperanto como Revelação nepre enhavu ankaŭ klarigajn eseetojn pri la mediumo Francisco Cândido Xavier (fare de D-ro Elias Barbosa), pri Francisco Valdomiro Lorenz, la spirita aŭtoro (fare de D-ro Ney da Silva Pinheiro) kaj ankaŭ pri Esperanto (far mi, Benedicto Silva). Kaj la libro aperu en du lingvoj: Portugala kaj Esperanto! Krom la artikolo pri Esperanto, la mediumo komisiis al mi la tradukadon de la ceteraj partoj de la libro. Mia laboro ne estis facila, tamen, mi ĝojas, ke mi kontentigis mian amikon Francisco Cândido Xavier, kiu honoris min per tiu tasko... Kun sincera danko mi reliefigu ĉi tie, ke estis granda, tre granda la klopodo de D-ro Hércio M. C. Arantes, por ke nia kara libro sukcese publikiĝu kaj plaĉu, kiel ĝi efektive plaĉis, al ĉiuj.

104

ALMANAKO LORENZ 2016

Tiu sukceso estis tiel granda, ke en 1996 nia libro atingis sian 5-an eldonon! Espereble, aliaj eldonoj aperos... Kiom da libroj vi tradukis en Esperanton? Laŭ peto de prof. Ismael Gomes Braga, per letero de 05.11.1966, mi laboris proksimume tri jarojn super mia unua Esperanto-tradukado. Temas pri La Turmentego de la Memmortigintoj (en la portugala: O Martírio dos Suicidas) de Almerindo Martins de Castro, eldonita de Brazila Spiritisma Federacio en 1970. Laŭ mia peto, la eminenta japana esperantisto Tazuo Nakamura ne nur reviziis mian manuskripton, sed ankaŭ verkis ĝian antaŭparolon. Poste mi aperigis jenajn tradukojn el la portugala lingvo: Iracema, de José de Alencar (1-a eldono de Kultura Kooperativo de Esperantistoj, Rio de Janeiro, 1974) kaj dua eldono de Casa de José de Alencar, Federacia Universitato de Ceará, Fortaleza, 1997; Filigranoj el Lumo, de Tagore/Divaldo Pereira Franco (Brazila Spiritisma Federacio, 1976; Rio de Janeiro, 1976); Esperanto kiel Revelacio, de Lorenz/Francisco Cândido Xavier(Instituto de Difusão Espírito-IDE, Araras, 1976); La Konsolanto, de Emmanuel/Francisco Cândido Xavier (Brazila Spiritisma Federacio, Rio de Janeiro, 1977;

ALMANAKO LORENZ 2016

Benedicto Silva publike aŭtografias sian tradukon de la romano "Iracema" de José de Alencar, ĉe ĝia lanĉo en Fortaleza-Cearao, en julio, 1974.

La vulpo kaj la vinberoj, de Guilherme Figueiredo (FONTO, Chapecó, 1977);

La Ĉielo kaj la Infero, de Allan Kardec (kun A. K. Afonso Costa), Brazila Spiritisma Federacio, Rio de Janeiro, 1981).

Antaŭ ĝuste 60 jaroj mi komencis kunlabori en la dumonata revuo Oomoto, oficiala organo de la samnoma spiritualisma japana religio, kiu uzas Esperanton ekde 1923, laŭ iniciato de S-ro Onisaburo Deguĉi (1871-1948), kunfondinto de tiu organizaĵo kaj fervora esperantisto. Por la revuo Oomoto mi kontribuis kun artikoloj, rakontoj kaj poemoj originalaj kaj tradukitaj, ĝis la jaro 2000, kiam ĝiaj eldonoj komencis maloftiĝi, ĝis, bedaŭrinde, plena ĉesiĝo, kio okazis al multaj aliaj bonegaj periodaĵoj en Esperantujo...

105

106

ALMANAKO LORENZ 2016

Dum tiu longa tempo mi portugaligis proksimume dek biografiajn kaj doktrinajn librojn de Oomoto, ĉiujn majstre esperantigitajn de eminentaj oomotanoj-esperantistoj, kiel la karmemoraj S-roj Noriya ESUMI, Eizo ITOO, kaj mia ankoraŭ aktiva amiko Prof. Shigeki MAEDA.

Vi konis persone la brazilan mediuminon Yvonne A. Pereira kaj la kompetentan esperantiston Ismael Gomes Braga. Rakontu iom pri tiuj du noblaj pacaj laborantoj. Prof-on Ismael Gomes Braga mi vizitis plurfoje en la sidejo de la Kultura Kooperativo de Esperantistoj, kaj kelkfoje en lia hejmo. Ekde februaro de 1950 ni kontaktis per letero ĝis kelkajn monatojn antaŭ lia forpaso. Mi korespondis ankaŭ kun s-ino Yvonne A. Pereira. Ŝiaj leteroj plurfoje temis pri ŝiaj spertoj kiel mediumino, kaj en unu el ili (tiu de 22.01.75) ŝi eĉ konsolis min kaj mian karmemoran edzinon Maria Stella pri malsano de nia filo Marcos. Al tiu letero ŝi eĉ aldonis mesaĝon de la Spirito “Bezerra”, interalie konsilantan al la malsanulo: “ne elmetiĝu al la suno...” Unu dimanĉon, mi kaj mia amiko Oswaldo Cordeiro veturis al Rio de Janeiro nur por viziti la eminentan mediuminon en ŝia hejmo en la kvartalo Piedade. Ŝi ĝoje kaj ĝentile akceptis nin, kaj miaj impresoj pri tiu vizito eterne restas en mia memoro kaj en mia koro... Kion vi opinias pri reenkarniĝo kaj Dio? Reenkarniĝo estas Dia beno, ebliganta al ni, en- aŭ reenkarniĝintaj Spiritoj, eternan evoluadon kaj finan regeneradon... per provoj kaj... suferoj.

ALMANAKO LORENZ 2016

107

Dion mi sentas, sed ne komprenas per mia eta homa kapablo. Mi sentas Lin, kaj nur scias, ke Lia Fajrero eterne ardas en la koro de ĉiu homo, kiu estas Lia altaro sur la Tero... Se eĉ minimuma fajrero de Dio ne flamus en nia koro, ni estus ja nenio...

RAPIDAJ PENSOJ JESUO – La Dia Homama Majstro, kiun la homaro ankoraŭ ne komprenis. ZAMENHOF – Misiisto de Homamo. KARITATO – Fratamo. INTERNA IDEO DE ESPERANTO – Vivo-fluo de Esperanto. KION VI NECESAS POR ESTI FELIĈA? – Nur la feliĉon de la tuta Homaro kaj ceteraj vivaĵoj... VIRTO KIUN VI PLEJ ŜATAS – Humilecon. MALVIRTO KIUN VI PLEJ MALŜATAS – Orgojlon. KION VI PLEJ AMAS EN LA VIVO? – La vivon mem kaj la tutan Naturon. UNU REVO – Mondpaco. UNU FRAZO – La homoj havas ĉion por esti feliĉaj jam en tiu ĉi Mondo, tamen...

108

ALMANAKO LORENZ 2016

LASTAJ VORTOJ DE BENEDICTO SILVA – Dankon, Sinjoro, por mia Vivo, por miaj Gepatroj, por ĉiuj miaj Familianoj kaj por mia karmemora Edzino... Dankon, Sinjoro, por mia gefrataro en ĉi-mondo kaj ankaŭ en la tuta Universo... Elkoran dankon!

Maria Stella, Benedicto Silva kaj Sylla Chaves ĉe la 42-a Brazila Kongreso de Esperanto, en Rio-de-Ĵanejro, julio 2007.

Roy McCoy Usono

RATULON KAJ DANKON AL ELDONEJO LORENZ – se nur ĉar ĝi tiel vigle kaj konstante pluvivigas la spiriton de Zamenhof en nia tempo!

Roy kaj Robinson.

AKVO Said Pontes de Albuquerque Brazilo

A HOMO ESTAS ESENCE SOCIA ESTULO. En la familio li ekzercadas la reciprokajn komprenon kaj kunlaboron, rajtojn kaj devojn. Tio ebligas al li edifi la spiriton per altvaloraj frataj interrilatoj. Aliaj kunvivad-rondoj elstaras: najbaroj, amikoj, kolegaro, amindumant(in)o, edz(in)o... Konstruiĝas tiam la bazoj por la sociaj interrilatoj. Aldone al tio, eminentaj homoj, filozofoj kaj saĝuloj, edukantoj kaj majstroj jam identigis ĉe la homaro ian grandan familion, kvankam ne tute konscian pri tio: ke ni ĉiuj estas fratoj, kreitaj sub la potenco de iu mistera forto al ĉio superstaranta ‒ la “Patro kiu estas en la ĉielo”, laǔ la vortoj de Jesuo, la “Kreinto”, laǔ la ĉiamaj manifestiĝantaj kredkonfesoj, aǔ, laǔ tiuj al kiuj persone ne plaĉas spiritualismaj aǔ religiaj konceptoj, la “fortoj de la Naturo”. la “naturo”, sendepende de kredoj, kulturo, sociaj tavoloj aǔ politikaj idealoj, ja fariĝis nia centra altirforto: en ĝi ni estis kreitaj kaj de ĝi dependas nia vivtenado. Sed nur en la nunaj tempoj, kiam la mediaj damaĝoj fare de la homa agado transpasas la naturkapablon refari la ekologian ekvilibron, ni fakte eksentas la neceson ŝanĝi paradigmojn. En 1972, publikig-jaro de la raporto “La limoj de la Kreskado”, ellaborita de la tielnomata “Klubo de Romo” (grupo da politikistoj, entreprenistoj kaj sciencistoj), la Organizacio de la Unuiĝintaj Nacioj (ONU) realigis

112

ALMANAKO LORENZ 2016

la Konferencon pri la Homa Medio, kiu fariĝis marko por la nocio, ke ĉiuj landoj devas respondeci por asekuri, ke la aktivadoj interne de ilia suverena teritori-kontrolo ne kaǔzu malutilon al la vivmedio de aliaj Ŝtatoj. Poste, en Rio-de-Ĵanejro (1992), alia granda ONU-konferenco debatis sub la temo Daǔripova Disvolviĝo. En tiu dudekjara periodo komenciĝis grandskale la proceso de disvastigo de la principoj kiuj pravigas la serĉon de ekvilibro ĉe la ekonomiaj, sociaj kaj mediprotektaj aktivecoj. El tio devenis la ideo pri daǔripova disvolviĝo, laǔ kiu la nuntempaj necesbezonoj devas esti kontentigitaj sen malutilo al la kapablo de la estontaj generacioj provizi siajn proprajn necesaĵojn. Tiurilate, la akvo, esenca vivrimedo por ĉiuj estaĵoj, efektive altiris la ĝeneralan intereson de la socio, pro manko de sekureco fronte al la malegala kaj ŝanĝiĝema panoramo de la ĝia distribuado. Trans la limoj de la sek-regionoj, kie oni eĉ ne havas garantion pri universala aliro al publikaj servoj de akvolivero, oni konstatas, laǔ la regionoj kaj epokoj, nekutimajn pluvfenomenojn kaj longdaǔrajn periodojn de senpluveco, alternajn kelkfoje kun pluvegoj kaj inundoj. Oni nepre venas al la konstato, ke, krom la nuna akvokrizo, ankaǔ fariĝas evidenta la neceson plibonigi la administran kontrolon de tiu esenca vivrimedo. El la tuta surplaneda akvo, 97,6% koncentriĝas en la oceanoj kaj maroj; la restantaj 2,4% estas sensala akvo, el kiuj la polaj glaciejoj respondas al 70%. El la cetera parto, la plimulto konsistas el subtera akvo, kaj nur malpli ol 0,02% apartenas al riveroj kaj lagoj kiel dolĉa akvo disponebla por konsumado (proksimume 0,00076% el la tuto). Oni antaǔvidas, ke la monda klimata ŝanĝiĝo, pligravigita de la atmosfera koncentriĝo de forcej-efikaj gasoj, premstreĉos la akvo-uzon, estigante damaĝojn al ekosistemoj kaj ter-kulturejoj, tielsame al grundoj. Konsidere ke la surplaneda vivo tute dependas de la akvo, venas al ni la grava demando: kion ni faras por asekuri al la nunaj kaj estontaj generacioj la disponeblecon, kvantan kaj kvalitan, de tiu grandvalora rimedo? Laǔ la ONU-raportoj, en 2030, la monda loĝantaro necesos pliajn 35% da nutraĵo, 40% da konsum-akvo kaj 50% da energio, kio antaǔpostulas politikojn koncernajn al la adekvata mastrumado de la akvo-uzo. En 2014, 768 milionoj da personoj ne disponis je purigita akvo kaj al 2,5 miliardoj ne estis plibonigitaj la sankondiĉoj. La Porinfana Fondo de la Unuiĝintaj Nacioj

ALMANAKO LORENZ 2016

113

informis, ke en la tempo de 15 sekundoj, bedaǔrinde, po unu infano mortas en la mondo pro malsanoj kaǔzitaj de manko de trinkebla akvo, de sanigaj servoj kaj de higienaj kondiĉoj. Pro tio milionoj da homoj mortas ĉiujare. Brazilo enhavas 12% el la tut monda supraĵa dolĉa akvo kaj, krom sia granda reto da riveroj kaj lagoj, kalkulas je ampleksaj subteraj akvo tenjejo, inter ili la akvujo Guarani kaj la akvujo Alter do Chão. Tiu lasta situas sub la Ŝtatoj Parao, Amapao kaj Amazono. Tamen, ĉe ni ankoraǔ postrestas anomaliaj kaj premaj situacioj: la nesufiĉeco de akvo en la duon-sekaj regionoj, la konfliktoj pro la multvaria akvouzo, la damaĝoj al la natura akvofaǔno, la ĝenoj al homoj delokitaj pro la plenigado de la akvorezervujoj kaj la konstanta poluado de la medio. Kiujn agojn do oni faras aǔ projektas por kontraǔbatali la procesojn de infektado kaj poluado de la akvoj? Ĉu ni sukcesos revivigli niajn geografiajn basenojn jam tiom misutiligitajn pro agrotoksoj, senarbarigoj, forbruligado, kloakelĵetoj, neregulaj rubejoj kaj sennombraj aliaj homaj misagoj? La Miniterio pri Socia Kunagado informis, ke pasintjare 19% el la brazilaj urboj deklaris publikan krizo-staton kaj danĝer-situacion kaǔze de inundoj kaj de sekeco. De 2010 al 2015, mez-kvante, ĉiujare 27 komunumoj estis rekonitaj kiel en stato-krizo kaj 2620 en danĝer-situacio, multaj el ili pro efekto de torentaj pluvoj kaj inundoj, kaj kelkfoje eĉ pro kolapso de la loka liver-elektra sistemo. Leĝa strukturo ‒ Komence de la 1990-a jardeko, sub regado de nova konstitucia ordono, la ŝtataj registaroj estis rajtigitaj leĝodoni pri naturprotekto. Tiam la ŝtataj Leĝofaraj Asembleoj ekkonstruis la strukturon de la mediprotekta normaro, malfermante spacon por pliampleksa dialogado kun la socio. Prenante la ekzemplon de Minas Gerais, ĝia Asembleo realigis Rondo-debatojn, teknikajn diskut-forumojn kaj tri grandajn Leĝfarajn Seminariojn, nomitajn Akvoj el Minaso (1993), Akvoj el Minaso II (2002) kaj

114

ALMANAKO LORENZ 2016

Akvoj el Minaso III (2015). La unua pritraktis specifajn temojn pri akvo kaj estigis bazajn proponojn por la ellaboro de grava leĝo por la ŝtata akvopolitiko. La dua pritraktis koncernajn temojn kaj leĝajn alĝustigojn surbaze de la novaj ordonoj kaj reguloj de la nacia Leĝo n° 9.433 (de 1997), kiu starigis la Nacian Politikon pri Akvaj Rimedoj. Kaj la tria celis, interalie, kontribui por la plibonigo de la registara agado por respondi al la nuntempaj defioj rilataj al la akvoj. Sub la konturo de ĉi tiu politiko, la administrado de la akvoj, kiuj estas publikaj propraĵoj de la Unio kaj ŝtatoj, baziĝas sur tri fundamentoj: la hidrografia baseno kiel unuo por planado kaj starigo de la politiko kaj funkciado de la nacia akva administr-sistemo; la malcentraliga administrado kun partopreno de la publika povo, de la akvo-uzantoj kaj de la komunumoj; kaj normigaj procedoj por permesi kaj garantii la multoblan uzadon de la akvo. Celante planadon kaj kontrolon, la Minasa ŝtato dividis sian teritorion laǔ 36 hidrografiaj basenoj, ĉiu el ili konsitiganta spacon por agado de po unu komitato. En la komitatoj la reprezentantoj de la publika povo kaj de la akvouzantoj (civiluloj kaj entreprenoj) diskutas kaj decidas pri la loka administrado, kun la utiligo de teknikaj konoj kaj enkonduko de akordoj por solvi okazajn konfliktojn el la multobla uzo de la akvo (tiu proceso ankoraǔ konstruiĝas). La Minasa Asembleo disvolvis iniciatojn, kiel la starigon de iu nova tipo de protekto-areo nomita “Rivero por Permanenta Prezervado”, en kies kategorito estas deklarita, ekzemple, la rivero Pandeiros, en la Nordo de la ŝtato, natura rezervejo de alvuso, kiu reprovizas la riveron São Francisco je fiŝoj. En la Minasa Parlamento ankaǔ estis kreataj, kune kun parlamentanoj el najbaraj ŝtatoj, du Interŝtataj Komisionoj por Daǔripova Disvolviĝo de Hidrografiaj Basenoj (CIPE-São Francisco kaj CIPE-Rio Doce). Alia iniciato estis la kreo de la Eksterordinara Komisiono de la Akvoj, en 2013, kiu finpreparis kompletan raporton pri la

ALMANAKO LORENZ 2016

115

situacio kaj funkciado de la ŝtata akvadministra sistemo. La raporto* pritraktas aspektojn de la nuna akvo-krizo kaj teksas la ŝtatan panoramon de la akvoj, kun rekomendoj por la diversaj registaraj sferoj. Ĝi spegulis la opinion de la instituticioj kaj personoj kiuj estis aǔdataj laǔlonge de la realigitaj publikaj aǔdiencoj. Oni povas diri, ĝenerale, ke en ĉiuj ŝtatoj de la Federacio la gvidlinioj por ekologie ekvilibrita medio estas tute ellaboritaj. Koncernas, nun, al ni ĉiuj, civitantoj kaj publikaj organizacioj, efektivigi la necesajn ŝanĝojn por plenumi tiajn ordonojn. Tiusence, la akvo sendube devos ĉefroli kiel standardo de ĉies agado.

La 22an de marto 1992, ONU (Organizacio de la Uniiĝintaj Nacioj) starigis la “Mondan Tagon de la Akvo”, kiu estas rememorigita de registaraj kaj ne-registaraj institucioj, kiel plia internacia tago de lukto por defendo de la konservado de la naturo ONU redaktis dokumenton titolitan “Universala Deklaro de la Akvo-Rajtoj”. La teksto indas je profunda pripensado kaj disvastigado fare de ĉiuj homoj favoraj al la defendo de la Planedo Tero, ĉiutage kaj ne nur en la 22a de marto. Art. 1a – La akvo apartenas al la planeda heredaĵo. Ĉiu kontinento, ĉiu popolo, ĉiu nacio, ĉiu regiono, ĉiu urbo, ĉiu civitano estas plene respondeca antaǔ ĉiuj homoj. Art. 2a – La akvo estas la kernosuko de nia planedo. Ĝi estas la esenca kondiĉo por ĉiu vegetalo, besto aǔ homo. Sen ĝi ni ne povus koncepti pri la atmosfero, la klimato, la vegetaĵaro, la kulturo aǔ la agrikulturo. La rajto je la akvo estas unu el la fundamentaj rajtoj de la homo: la rajto je la vivo, tia kia ĝi estas pritraktata en la Art. 3a de la Deklaro pri la Homaj Rajtoj. *

Consultu ĉe: <http://mediaserver.almg.gov.br/acervo/932/873932.pdf>.

116

ALMANAKO LORENZ 2016

Art. 3a – La naturaj procesoj kiuj igas la akvon trinkebla estas malrapidaj kaj limigitaj. Tiamaniere, la akvo devas esti manipulata kun racieco, antaǔzorgo kaj ŝparemo. Art. 4a – La ekvilibro kaj estonteco de nia planedo dependas de la prezervado de la akvo kaj de ties cickloj. Ĉi tiuj devas daǔri neŝanĝitaj kaj normale funkciantaj por garantii la kontinuecon de la vivo sur la Tero. Tiu ekvilibro aparte dependas de la prezervado de la maroj kaj oceanoj, kie la cikloj komenciĝas. Art. 5a – La akvo estas ne nur heredaĵo de niaj antaǔuloj; ĝi estas, precipe, pruntaĵo al niaj posteuloj. Ĝia protekto estas esenca bezono, samkiel morala devo de la homo al la nunaj kaj estontaj generacioj. Art. 6a – La akvo ne estas senkosta donaĵo de la naturo; ĝi kuntrenas kostvaloron: oni bezonas scii, ke ĝi estas, kelkafoje, rara kaj tre kara kaj povas fariĝi tute nesufiĉa en kiu ajn regiono de la mondo. Art. 7a – La akvo devas esti ne malŝparata, nek poluata, nek infektata. Ordinare, ĝia utiligo devas esti konscienca kaj saĝa por ke oni ne atingu situacion de elĉerpiĝo aǔ de malboniĝo de la kvalito de la nuntempe disponeblaj akvorezervoj. Art. 8a – La utiligado de la akvo neprigas respekton al la leĝo. Ĝia protekto fariĝas jura devo al ĉiu homo aǔ socia grupo ĝin utiliganta. Ĉi tio ne devas esti ignorata de la homo, nek de la Ŝtato. Art. 9a – La administrado de la akvo postulas ekvilibron inter la kialoj por ĝia protekto kaj la bezonoj financaj, sanigaj kaj sociaj. Art. 10a – La planado de la akvo-kontrolo devas konsideri la solidarecon kaj akordon pro ĝia surtera malegala distribuado.

Said Pontes de Albuquerque - Belo Horizonte - la 17an de aprilo 2015.

ELDONEJO LORENZ KVARDEKJARIØAS José Passini Brazilo

RAZILAJ KAJ EKSTERLANDANAJ SPIRITITISTOJ oje festas la kvardekjariĝon de Societo Lorenz, kiu, dum sia tuta ekzisto honorigas la Spiritisman Doktrinon kaj Esperanton.

Krom la konstanta eldono de spiritismaj libroj en Esperanto, la Societo okazigas prelegojn, en naciaj kaj internaciaj kongresoj de Esperanto, kies temoj ĝenerale estas spiritismaj. Gratulojn, varmajn aplaŭdojn meritas tiuj verdsangaj homoj, kiuj ĉiutage laboras honorigante la mesaĝojn de Kardec kaj de Zamenhof.

20ª datreveno de la Eldonejo Lorenz. Délio parolas.

FIGUROJ DE BELECO EN LA HISTORIO DE MONDA KULTURO Vladimir I. Ionesov Rusio

AM ĈE LA AŬRORO DE LA HOMA HISTORIO, homoj komencis diigi ĉion, kio estas ligita kun beleco – la sunon, lunon, ĉielon, stelojn, teron, bestojn, plantojn, bele faritajn objektojn, fizikan forton, belan nomon, vorton, geston ktp. Tio estis la unua malkovro de beleco. Fragila tavolo de la konscio estis ankoraŭ ege kovrita per emocioj, kaj beleco estis perceptata de la persono kiel emocia spektaĵo. Por primitiva homo estis belega ĉio, kio ekscitas la sentojn, tio, kio ĉiutage kontaktas lin. Beleco dekomence helpis al homo venki la morton kaj sekurigi la vivon en ties fundamenta bazo kaj pureco. Homo serĉis belecon en ĉio kaj, trovinte ĝin, li vidis en ĝi sian familian hejmon, kien li povas savi sin okaze de danĝero. Gepatra hejmo por primitiva homo estis unuavice rito – ĉio plej bona kaj bela enkorpiĝis en ĝi. En la rito

120

ALMANAKO LORENZ 2016

beleco transformiĝis en materian forton kaj helpis al homo venki mallumon kaj konservi ekvilibron de la vivo. Helpe de la rito homo ĉirkaŭis per beleco sian malfortan korpon kaj ĵetiĝantan spiriton, savante sin de severaj defioj de la naturo. La rito “influis la sentojn ĉefe tra arto: per sono, koloro, drama gesto” [11]. Ju pli malfacile estis al homo, des pli ofte li sin turnis por helpo al la magiaj gestoj, sorĉparoloj, fetiĉoj, bildoj (desegnaĵoj), dancado, kantado. Beleco enspacis ne nur la surteran mondon, sed ankaŭ tiun postmortan. Sendante forpasinton al alia mondo, homoj sin turnis por apogo al beleco. “La ĉefa kriterio dum elekto de entombigo – estetika” [11]. La samon oni povas diri pri entombigaj atributoj, akompanantaj mortinton al transa mondo. Antikva homo perceptis belecon kiel plej fidindan garantianton, simbolon de eterna vivo. Per beleco oni replenigas perdon, forigas streson, solvas konflikton, subtenas konkordon kaj unuecon de gento kaj komunumo. “Ne povante trovi rektan respon don al la demando: De kie vi estas, penso? – la konscio kreis tiun ĉi respondon por elteni la vivon kaj ne perei pro la hororo de nescio. Tiun ĉi respondon donis al li imagipovo kaj ties filino – fantazio. Unuaj homoj estis imagantaj materiistoj. Imagipovo nebule sentis ion neklarigeblan, nekompreneblan, sed esencan en la naturo: ĝi ne sciante sciis. Ĝi apelaciis helpopete al imago, al desegnaĵo – al estetika fundamento” [3]. Emocie kolorigita percepto de beleco en primitiva kulturo anstataŭiĝis per ekdomino de la civilizacio je korpeco, naturo, plastikaj formoj. Perfekteco ĉiam pli multe asociiĝas kun beleco de homa korpo, kun harmonio de formoj kaj linioj. Kun alveno de la civilizacio, homo unuafoje komencis esti traktata

ALMANAKO LORENZ 2016

121

kiel krono de kreado, kiel plej bona el plej belaj kreaĵoj de Dio. Ĝuste kun perfekteco de homa korpo estas ligita la dua malkovro de beleco. Unu el plej fruaj ekzemploj de nova kompreno de beleco – kiel perfekteco de formo kaj korpo – fariĝis kulturo de antikva Egiptio. Arkaikaj ideoj pri beleco kiel eterna vivo ĉi tie kompletiĝas per ties korpa homa personigo. Eterna vivo por homo ne eblas sen konservo de beleco de lia korpo. Per tiu ĉi beleco estas sanktigata la vojo de homo en alian mondon, kaj estas garantiata ordo sur la tero. Beleco de korpo, donacita de Dio al homo, estas prikantata en plej antikvaj skriboj kiel la forto potenca, brava, akompananta heroojn kaj profetojn. Per kiom da epitetoj en la tekstoj de Avesto estas honorigita la enkorpigo de dia beleco de Hvarno! Hvarno estas karakterizita kiel la forto plej glora, plej supera, plej bona, plej venka, plej lerta, nekaptebla, plej alta inter la kreitaĵoj, multbeata, multbela, multspeca, multutila, radianta ktp. En Avesta mitologio beleco estas rigardata kiel io integra kaj harmonie konstruita. Integreco de beleco kuŝas en triunuo de bona penso, bona vorto kaj bona faro. Vero, rivelita en beleco estas la plej supera bono. Estas deklarataj bonaj ankaŭ beleco de penso, rivelita en vorto, samkiel beleco de vorto, rivelita en faro. Tiu ĉi zoroastrisma triado pri komprenado de beleco kaj bono poste eniris la estetikan fonduson de multaj kulturoj kaj religioj de la mondo. En antikva Grekio beleco de korpo, donita de Dio, estas deklarata ĉiopova kaj ĉiovenka. “Antikvaj homoj konceptis belecon ĝuste kiel tiu, kiu estas belega per si mem, sed kiu samtempe ankaŭ estas materia kaj kapabla produkti ankaŭ pure materiajn agojn...”[4]. Ĉe tio ĉi, kiel etalono de korpa beleco oni rekonas Diojn. Korpo transformiĝas je kulto, ĝin asimilas temploj, palacoj, teatraj spektakloj, naturo, kosmo ktp. Potenco de tiu ĉi beleco estas miriga – ĝis nun ĝi fascinas niajn korojn per brilaj skulptaĵoj de Afrodito kaj Zeŭso, Apolono kaj Herkuleso, per arkitekturo de Partenono kaj Erektejono.

122

ALMANAKO LORENZ 2016

Kiel tio nemalofte okazas en la historio, “subiro de la antikva mondo riveliĝis en la epoko de malfrua kulturo de dekadenco, la plej subtila kaj belega kulturo – en la vortoj de N.A. Berdjaev. Ĉi tiu beleco de forflorado, beleco de aŭtuno, beleco, konanta la plej grandajn malojn” [2]. Estetiko de la Mezepoko estas multaspekta. Sed ĝin unuigas iuj ĝeneralaj principoj. Realismaj kaj bone distingeblaj formoj de korpa harmonio kaj simetrio ĉiuloke anstataŭiĝas per stiligitaj figuroj de simbola karaktero. Beleco de formo kaj viva esprimo cedas al la beleco de koloro, simbolo, signo, asketa senmoveco. Spirito ekimpetis supren al diaĵo, kaj en tio estis senco de ĉio estetika kaj morala. Tio estis la tria malkovro de beleco fare de homo. Al la ĉielo estis direktita ĉio – animo, pensoj, sentoj, scioj, arto, filozofio. Gotiko finpretigis la strebadon vidi en ĉio enkorpigon de la spirito ĝis ŝajne neebla perfekteco... “Ĝi altigas en la senfinecon la tutan ondantan maron de sagformaj arkoj... Fakte, ĉi tie ekzistas absolute neniu limigita spaco. Ĝi estas esence senfina kaj nemateria. Tio ĉi estas spaco vertikala... Probable – konkludas A.F. Losev – nur pure gotika kompreno de spaco povis konduki la plej malfruajn teoriistojn al interpreto de arkitekturo kiel rigidiĝinta muziko”. [5] “Ne en traktatoj, sed en ikonoj, ne en silogismoj kaj difinoj, sed en videblaj manifestiĝoj de beleco – sufiĉe strikta kaj nemaldiafanigita por tralasi puran lumon de la spirita senco – oni estas devigataj serĉi la centrajn

ALMANAKO LORENZ 2016

123

ideojn de antikva rusa kulturo” [1]. Kiel pruvis S. Averincev, la tuta mezepoka rusa kulturo perceptis belecon kiel sanktecon kaj sanktecon kiel belecon. Analogajn ideojn eldiras ankaŭ N.K. Roerich. “El la pasinteco, eble tiu de la dekkvina jarcento, venis al Rusio la legendo, en kiu la Kristo estas nomita la plejsupera gardisto de Beleco. Laŭ la legendo, kiam la Kristo supreniris al la ĉielo, iuj trobadoroj alparolis lin jene: “Sinjoro nia, Kristo, je kiu vi forlasas nin? Kiel do ni povas vivi sen vi?”. La Kristo respondis al ili: “Infanoj miaj, mi donos al vi montojn da oro kaj riverojn da arĝento, kaj belegajn ĝardenojn. Kaj vi satiĝos kaj estos feliĉaj”. Tiam Sankta Johano alproksimiĝis al li kun la vortoj: “Sinjoro, ne donu al ili orajn montojn kaj arĝentajn riverojn. Ili ne scias kiel protekti ilin. Iu potenca reganto atakos kaj forrabos la orajn montojn. Lasu al ili nur la nomon kaj belegajn kantojn viajn kaj ordonu, ke por tiu, kiu komprenos ilin kaj prizorgos la kantistojn, malfermiĝos la pordego al la paradizo”. Kaj Jesuo respondis: “Estu tiel. Mi ne donos al ili montojn da oro, sed kantojn miajn, kaj ĉiuj, kiuj akceptos ilin, trovos malfermita la pordegon al la paradizo”[9]. Sanktigo de beleco tre elegante kaj rafinite riveliĝis en la mezepoka Oriento. Ĝis la araba konkero, la arto de Meza Azio konservis ligojn kun la antikva heredaĵo kaj abundis je belegaj antropomorfaj temoj – en skulptarto, plastiko, sed precipe en pentroarto. Specimenoj de alta arta beleco estas murpentraĵoj de Afrasiab kaj Penĝikent. Ilia signifo por la monda kulturo estas grandvalorega. Du apudaj sogdaj urboj sanktigis la teron per tia brilo de koloroj, kiun konis neniu regiono en la Oriento [7]. Kaj ĝis nun ni kaptas la radiojn de tiu ĉi brilo. “Murpentraĵoj de Penĝikent – skribas G.A. Pugaĉenkova kaj L.I. Rempel – estas fenomeno multrilate escepta. Tian saturitecon de la malgranda frufeŭda urbeto de VI-VIII jarcentoj je murpentraĵoj konas eĉ ne unu antikva urbo en la Oriento. Tia varieco de temoj

124

ALMANAKO LORENZ 2016

ne troveblas aliloke”. Tiuj ĉi murpentraĵoj estas “rezulto de komunikado de la artoj de Meza Oriento kun la tuta arto de Meza Azio kaj Mediteraneo dum la tempo, kiam Okcidenta Eŭropo spertis periodon de profunda stagnado” [8]. Karakteriza trajto de mezorienta arto estis dekoracieco. Ĉio, kion vidas homo, ne devas esti nuda – kaj tial ĉiu objekto nepre “vestas sin” je ornamaĵoj. Animo de objekto estas ne ties formo, sed ties ornam-kolora aranĝo. Malpermeso pri bildigo de la homa korpo baldaŭ devigis la energion de beleco impeti en la kampon de ornamaĵoj kaj paletro de koloro kaj krei nekutime kolorriĉajn kaj kompozicie kompleksajn ornamajn temojn. “La nekompareblajn laŭ beleco glazuritajn ceramikaĵojn produktis metimajstroj de Samarkando” [8]. En la gamo de koloroj de mezepokaj ceramikaj vazoj oni povas renkonti la tutan bukedon de kolorriĉaj briloj kaj nuancoj – dense bruna, pistak-verda, santal-ruĝa nigrecverda, kobalt-blua, turkis-blua ktp. Beleco ĉiam paŝis kune kun Samarkando. Ĝi estis ne nur en ĝi, sed ankaŭ ĉirkaŭ ĝi. La beleco de Samarkando vastigis belecon de la tuta regiono. Dum la epoko de Timuridoj, Samarkando estis ĉirkaŭita de bonodoraj ĝardenoj kun ĉarmaj kortuŝaj nomoj – Ĝardeno Ornamaĵo de l’Mondo (Bagh-e-Nakŝi-Ĝehan), Paradiza Ĝardeno (Bagh-iBeŝhit), Ĝardeno de Kontento (Bagh-i-Buldi), Ĝardeno, Fascinanta la Koron (Bagh-e-Dilkuŝo), Sidloko de Feliĉo (Davlet Obod), Ĝardeno, Montranta la Mondon (Bagh-e-Ĝehan) ka. Kun la epoko de Renesanco en Eŭropo estas ligita la kvara malkovro de beleco – la spirito ĉiam pli multe akiras homan karnon kaj jam prezentas sin al la mondo kiel individue esprimita fenomeno. Beleco de homa individueco iĝas la ĉefa temo de la epoko. Renesanco definitive repacigis la spiriton kun la korpo kaj liberigis la individuon de la monopolo de eklezio. Arto malsupreniris el la ĉielo sur la teron kaj denove ekstrebis al la sentoj, ĝi komencis prikanti amon, korpon, belecon, harmonion, liberon, racion. “Per amo mi estas kaptita kaj ligita per beleco…

ALMANAKO LORENZ 2016

125

Kaj ni brulas je amo nur antaŭ tio, Kio disponeblas al ni per sia ĉarmo” – proklamis en sia poezio Mikelanĝelo [6]. Sed Renesanco liberigis homon ne sen helpo de beleco, kaj eble ĝuste dank’al ĝi. En la religiaj pentraĵoj de Rafaelo, Leonardo da Vinci, Mikelanĝelo, Ticiano kaj aliaj grandaj pentristoj, beleco jam deiĝas de la religiaj ideoj kaj transformiĝas en memstaran forton. Povo de beleco en iliaj pentraĵoj estas tiom granda, ke ĝi deiĝas de la sankta objekto kaj kunprenas kun si la homon. Renesanco unuafoje faris belecon “objekto de speciala estetika plezuro” (A.F. Losev) havantan sendependan optimismigan signifon, ne ligitan kun la objekto mem, sed ligitan kun libera kreado kaj homamo. “Kun manifestiĝo de tiu ĉi tipo de beleco – rimarkigas A.F. Losev, – en eklezio komencas fali ankaŭ preĝeja vivo mem”. Tiel “ikono fariĝis portreto, kaj bildo de sanktaj eventoj – teatra spektaklo” [5]. Tiu ĉi nova naskiĝo de beleco draste turnis la eŭropan kulturon direkte al homo, libereco, humanismo. Do, la historia vojo de beleco elokvente atestas favore al ne tiom estetika, kiom ontologia kompreno de tiu ĉi fenomeno. Per beleco estis pavumata la dorna vojo de homa pluvivado. Estas neimageble, kie hodiaŭ estus kulturo sen beleco. Kaj tial ĝuste imperativo de beleco determinos la tutan estontan evoluon de la civilizacio. La prezentitan diskurson pri beleco, mi volas fini per la vortoj de la sufia pensulo Ĝ.Ĥ. Ĝibran: “- Majstro, diru pri la ekzistado. Kion signifas esti? — Sekvi la belecon, eĉ se ĝi venigos vin al la rando de abismo kaj estu ĝi flugilhava kaj estu vi senflugila, se ĝi decidos superi la abismon – sekvu ĝin, ĉar tie, kie mankas beleco, estas nenio” [10].

126

ALMANAKO LORENZ 2016

Bibliografia listo 1. Averincev S.S. Krasota kak svjatost’ (Belo kiel sankteco) // Kurjer UNESKO. Julio 1988. – p. 9–13 2. Berdjaev N.A. Filosofija tvorĉestva, kultury kaj iskusstva (Filozofio de kreado, kulturo kaj arto). – Moskva: Iskusstvo. Vol. 1–2, 1994. 3. Golosovker Ja. E. Logika mifa (Logiko de mito). – Moskva: Nauka, 1987. – 218 p. 4. Losev A.F. Istorija antiĉnoj estetiki. Itogi tysjaĉeletnego razvitija (Historio de antikva estetiko. Rezultoj de miljara evoluo). Libro II. – Мoskva: Iskusstvo, 1994. – 604 p. 5. Losev A.F. Filosofija. Mifologija. Kultura (Filozofio. Mitologio. Kulturo). – Moskva: Politiĉeskaja literatura. 1991. – 526 p. 6. Poezija Mikelanĝelo (Poezio de Mikelanĝelo). Trad. A.M. Efros. – Moskva: Iskusstvo. 1992. – 143 p. 7. Pugaĉenkova G.A. Iz ĥudozhestvennoj sokroviŝĉnicy Srednego Vostoka (El la arta trezorejo de Meza Oriento). – Taŝkent: Izdatel’stvo literatury i iskusstva imeni Gafura Guljama, 1987. – 224 p. 8. Pugaĉenkova G.A., Rempel L.I. Oĉerki iskusstva Srednei Azii (Eseoj pri la arto de Meza Azio). – Moskva: Iskusstvo, 1982. – 270 p. 9. Reriĥ N. Gimalai. Obitel sveta (Himalajoj. Hejmo de lumo). – Adamant. Samara: Izdatel’stvo “Agni”, 1996. – 248 p. 10. Stepanjanc M.T. Filosofskie aspekty sufizma (Filozofiaj aspektoj de sufismo). – Moskva: Nauka, 1987. – 192 p. 11. Tkaĉenko G.A. Kosmos. Muzyka. Ritual. Mif i estetika v “Ljujŝi ĉun’cju” (Kosmo. Muziko. Rito. Mito kaj estetiko en “Ljujŝi ĉun’cju”). – Moskva: Nauka, 1990. – 284 p.

Pri la aŭtoro: Vladimir I. Ionesov estas doktoro pri kulturologio, kandidato de historiaj sciencoj, profesoro, katedr-estro pri teorio kaj historio de kulturo de Samara Ŝtata Instituto de Kulturo, fondinto kaj prezidanto de Samara Internacia Societo por Kulturologiaj Studoj “Artefakto – Kultura Diverseco”.

Anatoli Ionesov Rusio

I DAŬRE PENSAS, KE ALMANAKO LORENZ estas aspekte bela, kovrile kolorriĉa, litertipare agrabla, foliume plaĉa, (ekster) movade prezentinda, enhave interesa, teme bunta, kunlaborantare kaj legantare internacia... Gravas, ke ĉiam troveblas ankaŭ Esperant-rilataj artikoloj. Fakte, ĉiu povas trovi en la Almanako ion interesan. Mi aprezas vian senlacan redaktan kaj eldonan laboron kaj bondeziras al vi novajn sukcesojn! Printempajn bondezirojn!

Sylvio, Délio kaj Celani.

MIRAKLO AÝ NATURA OKAZAÅO? Trevor Steele Aýstralio

N 1986 OKAZIS LA KATASTROFA MISFUNKCIO de la nuklea reaktoro en Ĉernobilo (Ukrainio, tiutempe parto de Sovetunio). En aprilo 1986 la soveta registaro ankoraŭ ne komprenis aŭ ne volis scii, kiel grava estas la akcidento. Trankviligaj mesaĝoj al la popolo daŭre elgurdiĝis, kaj oni sendis teamon da kuraĝaj fajrobrigadistoj kaj soldatoj por forigi la danĝerajn substancojn. Post mallonga tempo tiuj kuraĝuloj estis aŭ mortintaj pro bruloj aŭ sin mortigis pro deprimiĝo. Ĉiuj krom unu. Tiu unu estis Pavel Ŝemet, kamionisto ĉe la Ruĝa Armeo, sportemulo, en tre bona fizika stato antaŭ la akcidento. Kontraste al siaj kamaradoj, Pavel ne tuj montris signojn de la radioaktiva malsano. Sed baldaŭ li havis veziketojn sur la haŭto. Kuracisto ekzamenis lin kaj deklaris, ke estas bagatelo. Sed poste oni konstatis, ke la cerbo de Pavel estas parte bruligita. Iom post iom lia stato malboniĝis, kaj li devis rezigni pri sia kamionista kariero. Ekde 1987 ĝis 1992 li estis daŭre en hospitalo, sed la kuracistoj ne povis multon fari por li.

130

ALMANAKO LORENZ 2016

Frue en 1993 oni juĝis lian kazon senespera, kaj decidis sendi lin hejmen. Li estis ne plu kapabla digesti manĝaĵojn, daŭre suferadis dolorojn, grandparte paralizita, ofte perdis konscion, perdis sian memorkapablon. Oni diris al lia edzino Tatjana, ke li vivos maksimume 2-3 monatojn. Regis malespero en la apartamento. Sed ĝuste tiam Tatjana aŭdis, ke grupo da kuracistoj venos el Germanio prelegi pri spirita sanigo. La kuracistoj montris fotojn, kiuj pruvis saniĝon je diversaj malsanoj, kaj informis, ke ĉio ajn povas saniĝi, ke estas nenio ajn nesanigebla – sed ke homoj povas esti nesanigeblaj, depende de ilia pensmaniero. Kiel saniĝi? La kuracistoj diris, ke oni simple komprenu, ke Dio estas ĉiumomente “kontaktebla”, ke oni malfermu sian eston por ricevi sanigan energion rekte de la Kreinto kaj Konservanto de la Universo. Tia instruo ŝajnus al multege da homoj senespere tro simpla, sed Tatjana estis en tia stato, ke ĉia ajn helpo estis bonvena. Ŝi kredis la mesaĝon de la germanaj kuracistoj kaj ofte meditis kaj petis Dion sendi sanigan energion en la korpon de Pavel. Je ĉies granda surprizo Pavel ne mortis sed iom post iom resaniĝis. Post du jaroj li kapablis rekomenci sian kamionistan karieron, kaj refoje kuras sporte, kaj estas plene sana laŭ la ekzamenintaj kuracistoj. Ĉu temis pri “miraklo”? Se miraklo signifas okazaĵon ekster la normalaj leĝoj de la naturo, tio tute ne estis miraklo laŭ la vortoj de la homo, kiu inspiris la kuracistojn. Lia nomo estis Bruno Gröning (1906 ĝis 1959). Dum la lastaj jaroj de la jardeko 1940-a kaj la komencaj 1950-aj jaroj Bruno estis ege konata en Germanio kaj aliloke aŭ kiel “mirakla kuracisto” aŭ kiel “ĉarlatano”. Li havis nenian kvalifikon kiel sanigisto, li rifuzis akcepti monon, li neniam preskribis (aŭ malrekomendis) medikamentojn, li uzis nenian “teĥnikon”, simple parolis al la homoj. Miloj da homoj reakiris sian sanon pro la agado de Bruno. Sed lia altruista agado vekis grandan envion inter kuracistoj, kiuj kampanjis kontraŭ la “ĉarlatano”. Ili asertis (tute mensoge), ke Bruno konsilas ne iri al kuracisto; li ĉiam volis kunlabori kun profesiuloj. La kuracistoj sukcesis mobilizi la jurajn

ALMANAKO LORENZ 2016

131

fortojn de la lando kontraŭ Bruno, tiel ke fine li riskis enkarceriĝon, se li eĉ parolis publike. Multe pli granda “miraklo” estas, ke ankoraŭ post sia morto Bruno helpas kaj sanigas homojn en la tuta mondo; jam delonge la Amikaro Bruno Gröning disvastiĝis tutmonden, kvankam Germanio restas la centro de la movado. Pro la translingva ekspansio la Amikaro nun uzas multe da lingvoj, inkluzive Esperanton. Dum jaroj mi faris tradukojn el la germana en Esperanton por komplezi al afabla sinjorino, kiu petis mian helpon. Sed fine mi decidis mem esplori iom pri la ideoj. Oni ne povas daŭre traduki kazojn el la tuta mondo, kiuj estas neklarigeblaj laŭ konvencia medicina vidpunkto, kaj ne scivoli pli. La kazo de Pavel Ŝemet ne estis miraklo, Bruno dirus. Ĝi estis natura okazaĵo. Kiam oni demandis Brunon, kiel li diferencas de aliaj homoj – ĉar ne ĉiuj kapablas per nuraj vortoj sanigi samtempe centojn da kripluloj, kancersuferantoj, blinduloj, surduloj – li respondis, ke li restas natura, simpla infano de Dio. Li aldonis, ke li per si mem atingas nenion, li estas nur eta ilo de Dio, kaj ke Dio povas ĉion, ke nenio estas nesanigebla. Se Bruno estis “natura”, kion diri pri ni aliaj? Ĉu ni estas tiel torditaj de nia socia vivo, ke ni perdis tiun naturecon? Ĉu la evoluo de la homaro dum la lastaj jarmiloj “malnaturigis” nin?*

La katastrofo de Ĉernobilo estis, kiom ni scias, la plej malbona ĝis nun. Sed multaj timas, ke la eksplodo en Fukuŝima kaj ĝiaj sekvoj povos esti en longa perspektivo eĉ pli malbona. La simpla instruo de Bruno Gröning eble estos tre bezonata post nelonge. Se vi serĉos pliajn informojn, konsultu www.bg-fHYPERLINK “http://www.bg-f.org/”.org.

Ro. Sartor Argentino

I INFORMIĜIS, KE VI FESTAS la 40-jariĝon de Eldonejo Lorenz, kaj sendube la 35-an de ties Almanako. Permesu min, ke mi salutu kaj gratulu vin ĉiujn, pro via senpaŭza agado favore al la internacia lingvo kaj Spiritismo. Ekde multaj jaroj, en argentinaj E-bibliotekoj, mi kutimis foliumi kaj legi, ĉiam kun granda intereso, la Almanakojn kaj spiritismajn verkojn eldonitajn en Brazilo. Foje, mi aĉetis ekzempleron de Almanako Lorenz de UEA-libro-servo kaj plaĉis al mi ĝia enhavo. Do, daŭrigu sukcese vian agadon “rekte, kuraĝe, ne flankiĝante”...”La nepoj vin benos!”

De maldekstre: Manoel Fernandes, Délio kaj Celani.

EGALECO José Passini Brazilo

IAL ONI VIDAS TIOM DA DIFERENCOJ inter la homoj? Dio, kiel justa kreanto, ne povus krei malsamajn filojn. Sed oni vidas homojn, kiuj naskiĝis meze de riĉeco, komforto, ĉiam respektataj kaj amataj, dum aliaj naskiĝis en malriĉeco, sen amo, sen eblo akiri instruadon, ĉu pro manko da mono, ĉu pro manko da inteligenteco, dum aliaj heredas riĉaĵojn kaj krom tio rapide kapablas lerni sciencojn, literaturon, filozofion... Ĉu Dio amas kelkajn pli ol aliajn? Kial tiom da diferencoj inter filoj de la sama Patro? Ĉiuj religioj firme asertas, ke Dio estas justa, sed ne ĉiuj klarigas kial ekzistas tiom da diferencoj inter la homoj. La plej evidentaj malegalecoj ekzistas inter la rajtoj de viro kaj virino kaj inter la rasoj. Felice, tiuj diferencoj – post longaj kaj akraj bataloj – malgrandiĝadis. Modernaj leĝoj, precipe en okcidentaj landoj, mildigadis, kvankam malrapide, la suferon de virinoj kaj de homoj ne blankaj, venigante iom da egaleco. La progresado de la Homaro iom post iom produktas leĝojn pli konformajn al la egaleco, al la justeco. Sed, ekestas grava demando: Ĉu la homoj, pere de la kreado de siaj novaj leĝoj, ebligas al Dio fariĝi pli justa? Ĉu la homoj kapablas perfektigi la leĝojn de Dio? Ne, certe ne. Sed pluraj religioj ne kapablas ekspliki tiun demandon. Nur religioj kiuj akceptas la evoluadon de la spiritoj pere de sinsekvaj reenkarniĝoj povas ĝuste klarigi la aferon. Laŭ ties klarigoj, animo

136

ALMANAKO LORENZ 2016

ne havas sekson kaj ĝi povas enkarniĝi kiel viro aŭ virino. La animo ne havas koloron. Ĝi povas enkarniĝi en tiu aŭ alia raso laŭlonge de sia evoluado. Verdire, la nuraj religioj montrantaj la perfektan justecon de Dio rilate al la egaleco inter ĉiuj estuloj, estas tiuj, kies principoj baziĝas sur la evoluado de la animo. Ĉiuj animoj estas kreitaj absolute egalaj, kaj evoluadas tra la pluraj regnoj de la vivo, en pluraj specioj, uzante karnajn korpojn dum jarmiloj post jarmiloj. Tra tiuj sinsekvaj jarmiloj ĝi atingas la homan kondiĉon. Tiam ĝi enkarniĝas plurfoje, kiel viro aŭ virino, en tiu aŭ alia raso, laŭ la leĝo de respondeco kaj rajto. Do, haŭtkoloro kaj sekso apartenas nur al materia vivo. Absoluta egaleco estas leĝo de Dio, kiun iom post iom la homoj malkovras.

Benedicto Silva Brazilo

LDONEJO LORENZ, kies kvardekjaran jubileon ni festas kune, estas la verda heroldo, kiu anoncas al la homoj de la tuta globo fratecajn mesaÄ?ojn de amo kaj paco, harmonie kun Homaranismo kaj la Interna Ideo de Esperanto.

Kunsido de Lorenz en UK. De maldekstre: Passini, Robinson kaj Johano.

VOJO DE REØOJ KAJ MARTIROJ Heberth Paulo de Souza Brazilo

RANĈANTE PLURAJN REGIONOJN de la sudorientaj ŝtatoj Minaso, San-Paŭlo kaj Rio-de-Ĵanejro, la Reĝa Vojo elstaras kiel unu el la plej riĉaj turismkompleksoj de Brazilo.

Konsistigas ties belecon, monumentoj, akvofaloj, padoj, montoj, riĉegaj naturpejzaĝoj kaj amaso da konstruaĵoj, gardantaj la memoron pri historiaj kaj indaj faktoj de la lastaj jarcentoj.

140

ALMANAKO LORENZ 2016

Kun pli ol 1600 kilometroj da longo, la Reĝa Vojo prezentas kvar malsamajn pecojn, kies apartaj geografi- kaj historiaĵoj kompletigas unu la alian:

Diamantina

• ĝia norda deirpunkto estas en ‘Diamantina’, urbo el Minaso, situanta en la Valo de ‘Jequitinhonha’. Ĉi-urbo famiĝis pro la produktado de juvelŝtonoj en la epoko de sklaveco. Trairante la vojon de la sklavoj, granda parto de la diamantoj de la regiono estis sudminasen transportataj ĝis atingi la marbordon, de kie ili estis forportataj al la Portugala Kortego. Tial, ĉiparto de la Reĝa Vojo estas nuntempe konata kiel ‘Vojo de la Diamantoj’.

Ouro Preto

ALMANAKO LORENZ 2016

141

Ouro Preto

• Ene de la metropola regiono de Minaso, en ‘Ouro Preto’, mondfama urbo pro ties baroka arkitekturo, la Reĝa Vojo dividiĝas je du. Ĝia unua branĉo iras ĝis ‘Parati’, urbo el la ŝtato Rio-de-Ĵanejro. Ĝi estas konata kiel ‘Malnova Vojo’ kaj trapasas tra multaj aliaj urboj, konstruitaj dum la koloniado, kaj tra aliaj el la ‘Paraiba Valo’, en la ŝtato San-Paŭlo. • La dua branĉo nomiĝas ‘Nova Vojo’. Oni povas ĝin trairi pere de famaj aŭtovojoj kiel ‘BR-040’. Ĉi-vojo kondukas al la malnova plurjarcenta ĉefurbo de la lando, Rio-de-Ĵanejro. • Inter ‘Ouro Preto’, laŭ la Malnova Vojo, kaj ‘Barão de Cocais’, laŭ la Vojo de la Diamantoj, estas iu alterna vojo, malpli longa, kompare kun la ceteraj, kiu atingas la turismejon ‘Serra da Piedade’, ankaŭ en la metropola regiono de Minaso. Ĉi-branĉo estas konata kiel ‘Vojo de Sabarabuçu’. En sia nomo, la Reĝa Vojo portas spurojn de la ekzistinta brazila monarkio. Laŭlonge de la historio de Brazilo, trairis ĝin multaj eminentuloj, kiel Imperiestro Petro, la Dua.

142

ALMANAKO LORENZ 2016

Plurfoje, dumsomere, li, kune kun sia kortego, vojaĝis, tra la ‘Nova Vojo’, de la tiama ĉefurbo Rio-de-Ĵanejro ĝis urbo Petropoliso, cele kunĝui klimaton pli mildan. Kaj ‘Tiradentes’, la martiro de Minasa Konfidencperfido, kiu naskiĝis kaj vivis parton de sia vivo en urboj de la ‘Malnova Vojo’ kiel ‘São João delRei’, ‘Ritápolis’, ‘Santa Cruz de Minas’ kaj, evidente, en la ĉarma urbeto, kiu ricevis lian nomon. Influhavaj homoj el la politika, arta kaj kultura kampoj ankaŭ havis ligojn kun la historio de la Reĝa Vojo, kiel la eksprezidentoj ‘Juscelino Kubitschek’ kaj ‘Tancredo Neves’, la genia skulptisto ‘Aleijadinho’, ‘Bárbara Heliodora’, ‘Chica da Silva’, ‘Nhá Chica’ kaj multaj aliaj. Do, krom reĝoj, princoj, prezidentoj, artistoj kaj sklavoj, ankaŭ kelkaj martiroj trairis tiujn vojpecojn en minasa teritorio. Kaj Tiradentes ne estis la unika martiro postlasi historiajn spurojn sur ili. Alia martiro, el spiritualistaj trajtoj, skribis sur la Reĝa Vojo paĝojn de sia historio kiel sukcesa komercisto, serĉe de materia riĉeco, kiu helpus sian familion, kaj kiel religiulo en sia notinda frata laboro ĉe minoritatoj kiel indianoj kaj sklavoj. Temas pri ‘Fabiano de Kristo’ (1676-1747), franciskana monaĥo el portugala deveno, veninta al Brazilo pro komercaj entreprenoj, poste konvertiĝinta al la religio kaj plena karitato. Ĉe la finiĝo de la 17-a jarcento, Fabiano de Kristo — aŭ ‘João Barbosa’, lia baptonomo, per kiu li estis konata antaŭ iĝi religiulo — loĝis en Brazilo unue ĝuste en iu ekstremo de la Reĝa Vojo, en ‘Paraty’, kiu tiam, koncerne komercon, estis urbo pli grava ol Rio-de-Ĵanejro. De tie — kvazaŭ ne tute kontentiĝinta pro la transiro de la Atlantika Oceano serĉe de la promesplena merkato de Brazilo — li transpasis Mantikejron meze inter densa arbaro, kie li multe lernis pri plantoj kun la tieaj indiĝenoj. Ĉi-lernado estis ege grava al la aventurema Fabiano de Kristo, ĉar poste li famiĝos pro ties servoj kiel eminenta flegisto, kiu lerte utiligis la medicinajn herbojn.

ALMANAKO LORENZ 2016

143

Paraty

Transe de Mantikejro, ‘João Barbosa’ stablis negocojn en disvolviĝantaj urboj kiel ‘Cunha’ kaj ‘Guaratinguetá’, en San-Paŭlo, kaj ‘Passa Quatro’ ‘São Lourenço’ kaj aliaj sude de Minaso, ĝis atingi ‘São João del-Rei’, kie li ade aĉetis grandan kvanton da oro por ĝin transporti ĝis Paraty.

São João del-Rei

En la epoko de sia fondo far la bandejrano Tomé Portes del-Rei, komence de la 18-a jarcento, São João del-Rei estis la ĉefa komercejo inter la marbordo kaj aliaj urboj de Minaso, kiel ‘Ouro Preto’, ‘Mariana’ kaj ‘Conselheiro Lafaiete’. Ĝi estis, do, la plej grava pasejo kaj de oro kaj de

144

ALMANAKO LORENZ 2016

juvelŝtonoj venintaj el la internlando ĝis Paraty, de kie estis alportataj ĝis Portugalio. Estis tiu entrepreno, kiu vokis la atenton de João Barbosa jam de sia alveno al Brazilo, serĉe de ricaĵoj kaj negocoj. Por diri la veron, li jam estis antaŭvidinta ĝin potenca kaj prospera de kiam li vivis ankoraŭ Portugalie, en Porto. Do, temis pri la konkretiĝo de la mito pri Eldorado en lia vivo.

São João del-Rei

Iompostiome liaj entreprenoj prosperadis ankaŭ en Ouro Preto kaj Mariana. Sed tamen, en siaj vojaĝoj, lia koro estis tuŝita de la mizero, travidiĝinta ĉie survoje, manifestiĝinta en la ŝvito de la laboruloj, devigitaj serĉi oron, en la penado de la skurĝataj sklavoj, kiuj transportis la metalon surdorse kaj en la ne inda prostituado, kiun li vidis diversvoje.

Mariana

ALMANAKO LORENZ 2016

145

Kvazaŭ respondo al tiu intima malkontenteco kaj al serio da faktoj el spirita kategorio, en 1704 João Barbosa malstablis la negocojn, dividis siajn posedaĵojn inter la familio kaj kelkaj institucioj, kaj fine eniris monaĥejon, en ‘Angra dos Reis’, kaj iĝis novico de la ordeno de la franciskanoj. La sekvan jaron, li estis konsekrita monaĥo kaj ekuzis la nomon, ‘Fabiano de Kristo’, kiu famigis lin en la historio ne nur de la franciskanoj, sed ankaŭ de Brazilo kaj eksterlando, pere de noblaj faroj, kiel pordisto, flegisto kaj spirita konsilanto.

Monaĥejo São Bernardino do Sena, en la urbo Angra dos Reis, Rio de Janeiro.

146

ALMANAKO LORENZ 2016

Tiel, São João del-Rei, konata ĝis nun kiel ‘urbo, kies sonoriloj parolas’, nesto de preĝejoj, muzeoj kaj de la vaporlokomotivo ‘Maria Fumaça’, kiu ankoraŭ veturas ĝis la historia, najbara urbeto ‘Tiradentes’, fieras pri tio, ke ĝi estis pasejo de Fabiano de Kristo. Evidente, la ĉeesto de Spirito tiom luma kiom Fabiano de Kristo en tiu regiono kontribuis ne nur por ties materia progreso (tiam, ĉiurimede mankoplena), sed precipe por ties spirita riĉeco, kiu ĝis nun ekzistas en la religiemo kaj tradicio san-johananaj.

Tradukis Esperanten Jader Rodrigues da Silva

Zbigniew Galor Pollando

A ALMANAKON MI VIDAS KIEL PONTON, sur kiu jam de 40 jaroj renkontiĝas pensoj de esperantistoj el diversaj kontinentoj. Ĝi kreas komunan vojon por ĉiuj el ili, por kiuj tradicia internacieco ne sufiĉas, ĉar devigas plu limigite pensi pri nacio. La Almanako enkondukas perspektivon de la kultura interkontinenteco. Mi gratulas al la Eldonejo kaj Redaktantoj de La Almanako pro ties konsekvenca kaj sistema laboro sur tiu ĉi kampo .

Lanĉo de la libro «Dom Pedro II kaj Princesa Isabel» en la Beletra Brazila Akademio. Nia omaĝo al nia karmemora Paulo Roberto Viola, aŭtoro de la libro.

Petro Chrdle Æeðio

ARAJ FRATOJ EL ELDONEJO LORENZ, estante mem eldonisto, kiu eldonas ankaŭ literaturon en Esperanto, mi povas pli ol aliaj aprezi vian daŭran kvalitan kaj meritplenan eldonan agadon, kiu multe pliriĉigas la Esperanto-kulturon kaj precipe ĝian spiritan valoron. Gratulegon! Ja mi ĉiam en via Almanako Lorenz trovas ion tre interesan ankaŭ por mi. Kun deziro de ankoraŭ multaj sukcesaj jardekoj por via eldonejo kaj ĝia eldoneja skipo mi amike vin salutas.

Datreveno de Eldonejo Lorenz

8-a BRAZILA RENKONTIØO DE ESPERANTISTOJ-SPIRITISTOJ SIDEJO HISTORIA DE BRAZILA SPIRITISMA FEDERACIO “VIVO KAJ VERKARO DE YVONNE DO AMARAL PEREIRA” Affonso Soares Brazilo

ARAJ, TRE ESTIMATAJ gesamideanoj, Niaj koroj kaj mensoj malfermiĝu por enlasi la radiojn de lumo, per kiuj priverŝas nin la bonaj Spiritoj! Nia omaĝato estas la karmemora mediumino Yvonne do Amaral Pereira, tre konata en niaj spiritistaj rondoj, ĉefe kiel peranto de unu el la plej gravaj kaj fekundaj mediumaj verkoj, nome Memoraĵoj de Sinmortiginto, kies spirita aŭtoro, kiu sin kaŝis sub la nomo Camilo Cândido Botelho, estis unu el la plej elstaraj literatoroj de la 19-a jarcento en Portugalujo.

152

ALMANAKO LORENZ 2016

Tiun ĉi veran monumenton de la spiritisma literaturo, la spirita aŭtoro komencis mediume skribi en la unua duono de la 20-a jarcento, precize en la jaro 1926, kiam Yvonne aĝis nur 20 jarojn, ĉar ŝi naskiĝis en la 24-a de Decembro 1906. Ŝia kontribuo por la riĉigo de la mediuma literaturo, laŭ programo starigita en la Transtombo, devus limiĝi nur al la perado de Memoraĵoj. Sed la manko de mediumoj kun tia speciala kapablo por literatura verkado estis ege granda, dum same grandega estis la deziro de la Bonaj Spiritoj helpi la homan socion per siaj revelacioj, instruaj kaj konsolaj. Al tiuj Spiritoj estis do permesite helpi sin per la specialaj mediumaj dotoj de Yvonne A. Pereira por transsendo de spiritaj veraĵoj. Konsekvence aliaj Spiritoj, krom tiu Camilo Cândido Botelho, uzis ŝiajn kapablojn por verkado de belaj, instruaj kaj konsolaj tekstoj, kiuj plejparte estis publikigitaj de Brazila Spiritisma Federacio. Per ĉi tiuj komencaj konsideroj mi celas enkondukon en mian postan parolon pri la verkaro de Yvonne A. Pereira. Al ĉi tiu temo do mi ankoraŭ revenos. Nun, iom mallonge pri ŝia vivo, surbaze de ŝia aŭtobiografio. El niaj plej konataj mediumoj, Yvonne estas tiu, kiu postlasis plej detalajn, skribajn informojn pri sia vivo, aparte pri siaj mediumaj travivaĵoj. Krom intervjuoj kun riĉa enhavo, jam libroforme eldonitaj, kaj aŭtobiografio publikigita en la revuo Reformador, jaro 1982, eldonoj januara kaj februara, pri Yvonne ankaŭ ekzistas du libroj de ŝi mem verkitaj, ankaŭ eldonitaj de Brazila Spiritisma Federacio, en kiuj ŝi rakontas signifoplenajn okazaĵojn ligitajn al gravaj, fekundaj mediumaj faktoj. Tiuj libroj estas titolitaj “Rememoroj el la mediumeco” kaj “Esplorante la nevideblan mondon”. Yvonne naskiĝis, kiel jam dirite, en la 24-a de Decembro 1906, en bieneto situanta en la ĉirkaŭaĵoj de la Vilaĝo Sankta Terezo, hodiaŭ nomata Rivero de l´ Floroj, ŝtato Rio-de-Ĵanejro.

ALMANAKO LORENZ 2016

153

Rio-de-Janeiro

Ŝiaj mediumaj kapabloj montriĝis jam en la unua tago de ŝia vivo, kiam, pro fenomeno de letargio, ŝajnis al ĉiuj, ke ŝi estis mortinta. Petego de ŝia patrino al Maria, la Patrino de Jesuo, forprenis ŝin el tia stato, kio savis ŝin el tio, ke ŝi estus entombigita viva. Ŝia instruiteco limiĝis al unuagradaj kursoj en elementaj lernejoj, kvankam ŝi havis fortan alvokiĝon al instruado kaj literaturo. Kiel ajn, tamen, ŝi povis lerni iometon pri muziko, eĉ supraĵe ludis pianon, sed ŝi restis en tiuj malvastaj limoj. Ŝi devis rezigni ĉiajn surterajn revojn kaj aspirojn. Rezignado sendube estis ja parto el ŝiaj surteraj provoj... Yvonne naskiĝis en familio de spiritistoj. Ŝia unua instruanto pri Spiritismo kaj Evangelio estis ŝia patro. Kiam ŝi ankoraŭ aĝis nur 12 jarojn, la patro donacis al ŝi du librojn: La Libro de la Spiritoj kaj La Evangelio laŭ Spiritismo, de Allan Kardec, kiuj fariĝis ŝiaj preferataj verkoj pri Spiritismo kaj kiujn ŝi studadis kaj restudadis ĝis la fino de sia enkorpa vivo.

154

ALMANAKO LORENZ 2016

Yvonne neniam disvolvis siajn mediumajn kapablojn: la mediumeco montriĝis nature, spontane, kaj ŝi neniam klopodis por ĝin aperigi. Ŝi eĉ asertis, ke ne necesas disvolvi la mediumecon, ĉar ĝi montriĝos per si mem, se ĝi efektive ekzistas, kaj se oni sin dediĉos al la spiritismaj laboroj. Diversaj estis ŝiaj mediumaj kapabloj, el kiuj elstaris la psikografio. Sed ŝi ankaŭ havis la mediumecojn vidivan, aŭdivan kaj parolivan. Ĉe la psikografio, aŭ skribiva mediumeco, ŝi havis specialecon pri literaturo, kiel ĝin pruvas la fakto, ke ŝi peris verkojn de grandaj literaturistoj, kiel Camilo Castelo Branco kaj Lev Tolstoj, krom ankaŭ la Spiritoj Charles kaj Bezerra de Menezes. Ŝi sendube estis bona mediumo, laŭ la klasigo de Allan Kardec en la ĉapitro XVI de La Libro de la Mediumoj: ŝi ja estis mediumo serioza, modesta, abnegacia kaj fidinda. Alia mediuma specialeco de Yvonne estis la sanigiva mediumeco. Kun la nemalhaveblaj, nepre necesaj protekto kaj helpo de la bonaj Spiritoj, multaj suferantoj en la korpo kaj en la animo ricevis de la Dia Kuracisto, pere de la sinofera mediuma agado de Yvonne, kuracadon kaj resanigon.

ALMANAKO LORENZ 2016

155

Yvone aparte kaj tre fervore sin dediĉis tiel al homoj trafitaj de obsedo kiel ankaŭ al iliaj obsedantaj Spiritoj, por kies bono ŝi ĉiutage preĝadis. Multaj obsedantoj eĉ fariĝis ŝiaj amikoj post kiam ili ĉesigis sian obsedan agadon pro sia konvertiĝo al bono. La literaturo, kiun ŝi mediume skribis estas altnivela enhave, stile, forme, krom ankaŭ kaj precipe morale supera. Jen la titoloj, en Esperanto, de tiuj admirinde instruaj, klerigaj kaj konsolaj verkoj: Sur la ekranoj de l´ infinito – La tragedio en la bieno Sankta Maria – Amo kaj malamo – En la abismoj de la peko – La kavaliro de Numiers – Dramo en Bretonujo – Sublimiĝo – Dramoj el la obsedo – Memoraĵoj de sinmortiginto – Releviĝo kaj vivo – La spiritista familio – Evangelio al la simplaj – La tri revelacioj – Amikaj rakontoj – Elkoraj dankokantoj – En la lumo de la konsolanto – Esplorante la nevideblan mondon – Rememoroj el la mediumeco.

Mi finos tiujn senpretendajn, mallongajn konsiderojn pri la vivo kaj la verkaro de Yvonne do Amaral Pereira, per leĝeraj prezentoj de la libroj, kiujn ŝi aŭtoris. • Sur la ekranoj de l’ infinito enhavas du tekstojn: unu de Bezerra de Menezes, titolita “Malgaja historio”, pri kulpelpago de virino, kiu en la pasinteco elektis al si malvirtan konduton por ĝuado de lukso kaj diboĉo kaj devis konsekvence renaskiĝi en malriĉegaj, mizeraj, malsanigaj vivkondiĉoj.

La dua teksto estas admirinda, delikate humura novelo de la portugala romanisto Camilo Castelo Branco, titolita “La trezoro de l´ Kastelo”, kun instruoj pri la rilatoj inter la transtomba kaj fizika mondoj kaj pri la praktikado de la kristana moralo kiel fonto de paco, ekvilibro kaj feliĉo. • En Amo kaj malamo ni ĝuas la altnivelan artismon de la aŭtoro, la Spirito Charles, spirita Gvidanto de la mediumino, kiu rakontas la egan suferadon de du sinamantaj koroj, kruele apartigitaj pro siaj

156

ALMANAKO LORENZ 2016

moralaj malperfektaĵoj, dank´al perfidoj, intrigoj, kalumnioj de enviemaj, antaŭjuĝemaj, senkompataj malamikoj. • La verkoj En la abismoj de la peko, La kavaliro de Numiers kaj Dramo en Bretonujo, de la Spirito Charles, formas efektivan unuon, ĉar ilia enhavo prezentas tri reenkarniĝojn de Yvonne, en kiuj ŝi kaj ŝia amato spertas la sekvojn de krimoj faritaj post la fifama “Nokto de Sankta Bartolomeo”, okazinta en la jaro 1572. • Releviĝo kaj vivo enhavas tekstojn de la famkonata, rusa verkisto Lev Tolstoj. La Spirito de la genia literatoro informas, ke per tiu verko li ankaŭ intencis iel trankviligi sian konsciencon, ŝarĝitan per la malbonaj efikoj sur la socio de sinmortigo en unu el siaj verkoj. • Sublimiĝo iel similas la verkon Releviĝo kaj vivo. Tiun verkon kunaŭtoras Tolstoj kaj Charles. • Dramoj el la obsedo enhavas du tekstojn de Bezerra de Menezes, kiuj priskribas vere tragediajn sekvojn de la interagado de homoj kaj Spiritoj envolvitaj en reciprokaj malbonaj agoj. La unua teksto, titolita “Leonel kaj la judoj” prezentas la disvolviĝon de reciproka malamo inter judoj kaj katolikaj aŭtoritatuloj dum la reĝado de Johano la Tria, reĝo de Portugalujo en la 16-a jarcento, kiam funkciis la fifama “Tribunalo de la Inkvizicio”. Tiu okazo de obsedo ankoraŭ daŭris en la 20-a jarcento.

La alia teksto havas la titolon “La severeco de la Leĝo”, per kiu D-ro Bezerra rakontas pri la rolo de la doloro, en la nomo de la Dia Leĝo de Justeco, por revenigo de kulpintoj al la vojo de bono. • La spiritista familio, Evangelio al la simplaj, La tri revelacioj kaj Amikaj rakontoj estas verkoj, antaŭ ne longe eldonitaj, dediĉitaj de Yvonne al gepatroj, celantaj konatigi al ili elementojn de la Spiritisma Doktrino, per kiuj ili kapabliĝu por la morala edukado de siaj filoj en la lumo de la Spiritisma Doktrino. • Pri Rememoroj el la mediumeco kaj Esplorante la nevideblan mondon ni jam faris mallongan komenton en la komenco de nia parolo. Tiuj tekstoj prezentas ŝian riĉegan mediuman agadon sub la gvido de superaj Spiritoj, kiel, interalie, Charles, Bittencourt Sampaio kaj Bezerra

ALMANAKO LORENZ 2016

157

de Menezes. Temas pri plej fekundaj raportoj pri la reciproka influado de la mondoj fizika kaj spirita, pri la rilatoj inter iliaj loĝantoj. • Memoraĵoj de sinmortiginto elstaras kiel ĉefverko en tiu luma librokolekto. Nekalkuleblas la nombro da homoj, kiujn tiu libro savis el la mallumaj abismoj de sinmortigo. Se ĝia enhavo, plena de emociaj revelacioj, skuas la plej fortajn animojn per siaj bildoj pri la malsuperaj regionoj de la nevidebla mondo, ĝi ankaŭ havigas plej grandan konsoladon per revelacioj pri la amo de la Patrino de Jesuo, Maria el Nazareto, al kiu la Dia Majstro komisiis la prizorgadon de la sinmortigintoj, konsistanta en ilia akcepto en la Spiritan Kolonion, kiu, sub ŝia gvidado kaj protekto, liveras al tiuj plej malfeliĉaj Spiritoj, kuracadon, instruadon, kiel preparon al iliaj estontaj, surteraj ekzistadoj, en kiuj ili alfrontos la dolorajn sekvojn de sia bedaŭrinda decido. Yvonne ankaŭ dediĉis siajn fortojn al nia kara, komuna Neŭtrala Internacia Lingvo. Ŝi lernis Esperanton, korespondis kun eksterlandaj esperantistoj, al kiuj ŝi havigis netakseblan helpon spiritan kaj moralan, kaj en kelkaj el ŝiaj libroj troviĝas belaj, fekundaj tekstoj pri la kreaĵo de Zamenhof. Ni, ĉi tie kunvenintaj por la 8-a Brazila Renkontiĝo de la EsperantistojSpiritistoj, sendu al la Spirito Yvonne A. Pereira, nian plej koran dankon pro ŝiaj sinoferoj por ebligi al ni konatiĝi kun la konsolaj revelacioj pri la spirita vivo!

Sun Minøiao (Semio) Æina Esperanto-Muzeo

I TRE ĜOJAS SCII, ke via Eldonejo Lorenz festos sian 40-an jariĝon por nia lingvo Esperanto. En la nomo de ĉinaj esperantistoj kaj Ĉina Esperanto-Muzeo en Zaozhuang-a Universitato mi elkore gratulas al vi!

Datreveno de Eldonejo Lorenz

LA LUMA VOJO DE ETTY HILLESUM Faustino Teixeira - PPCIR-UGJF Brazilo

N MIAJ ESPLOROJ PRI LA STREBANTOJ al dialogo kaj pri la majstroj de la Mistero, la radianta ĉeesto de Etty Hillesum (19141943) havas unikan brilon. En januaro 2014 ŝi fariĝus 100-jaraĝa. Kvankam ŝi ankoraŭ estas malmulte konata en Brazilo, ŝiaj meditoj kaj mistikaj spertoj disvastiĝas en diversaj landoj de la mondo. Ŝia dika taglibro, kun preskaŭ mil paĝoj, kaj la plena kolekto de ŝiaj leteroj estas ĵus eldonitaj en Italio (Eldonejo Adelphi – 2012 kaj 2013). Parto de ŝia taglibro kaj krestomatio de ŝiaj leteroj ankaŭ estis eldonitaj en Portugalio, en 2008 kaj 2009, de la Eldonejo Assírio & Alvim. Pere de tiu riĉa spirita stako, ni sukcesis skizi ŝian vivon kaj la unikan vojon por esplorado de la mistero, ili ambaŭ ekĝermintaj en la vivo de la nederlanda junulino, kiu postlasis unu el la plej belaj spertoj pri Dio, en la 20-a jarcento. Ŝia spirita progreso estas pruvita per la peniga sperto pro la nazia persekutado, per la suferoj travivitaj

162

ALMANAKO LORENZ 2016

en koncentrejo (Westerbork – Nederlando) kaj sia antaŭtempa morto en Auschwitz, Pollando.

Westerbork

Auschwitz

ALMANAKO LORENZ 2016

163

La sekreto, kiu vigligis la vivon de tiu junulino kaj ŝin helpis fiere kaj ĝoje alfronti ĉiujn suferojn, kiuj distingigis ŝian vojiradon, estas ja ŝia interna sperto. Tra sia longa vojirado, ŝi renkontis kelkajn amikojn, kiuj estis tre gravaj por ŝia maturiĝo, per sia ĉeesto, konsilado kaj emocia apogo. Inter ili, mi menciu Julius Spier, kiu en pasinteco estis lernanto de Carl Gustav Jung, kaj kun kiu ŝi travivis flertadon, kiu postlasis intensajn signojn. La taglibro de Etty Hillesum komenciĝis en marto 1941, kiam la junulino estis 27-jara, kaj kiam Nederlando jam estis invadita de la nazioj. Ĝi konsistis el redaktaĵo vigligita de stranga “interna fajro”, kun paĝoj de impresa vigleco kaj abundeco. Tio estis ankaŭ ia maniero organizi sian privatan mondon kaj trovi gvidliniojn por sia luma serĉado de la vero. Eble kvazaŭ ia parto de sia terapeŭtiko, ŝi fortikigis la gravecon de la interna sperto. En paĝo de sia taglibro, je la 8-a de julio 1941, ŝi skribis pri la defio “sin mergi” ĉiumatene, dum duonhoro, kun la celo aŭskulti tion, kio okazis interne de ŝi. Ŝi ne parolis, ĝustadire, pri meditado, sed pri silentado interne de si. Per tiu ĉiutaga praktiko, ŝi kreadis forton kaj radikojn por alfronti estiĝontajn malfacilaĵojn. Iom post iom ŝi klare nomadis tiun ĉeeston: “Mi trovis la kontakton kun mi mem, kun la pli bona kaj pli profunda parto de mia estaĵo, tiu parto, kiun mi nomas Dio”. (10/08/1941) En sia tuta procedo de maturiĝo ŝi sentis grandan evidentaĵon: esti fidela al si mem. Precipe post 1942, la situacio komplikiĝis por ŝi kaj ŝia familio, pro la intensigo de la nazia persekutado al la nederlandaj judoj. Ŝi atestas en sia taglibro: Kiel stranga estas tio! Okazas la milito. Estas koncentrejoj. Malgrandaj kruelaĵoj amasiĝas sur malgrandaj kruelaĵoj. Kiam mi iras surstrate, mi scias, ke pluraj hejmoj, kiujn mi preterpasas, havas filon en arestejo, kaj en tiu sama hejmo la patro estas ostaĝo, kaj tie li devas suferi pro tio, ke lia dekokjara filo estas kondamnita al morto. (30/05/1942)

Eĉ konsciante pri tiu tuta sufero, kaj partoprenante en la streĉeco de la personoj kaj de la granda homa suferado, ŝi tenis vigla la esperon:

164

ALMANAKO LORENZ 2016

Mi ĉion scias, kaj alfrontas plu ĉiun pecon de la realaĵo, kiu sin prezentos al mi. Kaj tamen, — en neatendita momento, se mi mem forlasas min — subite mi renkontas min apogitan al la nuda sino de la Vivo kaj ties brakoj estas tre mildaj, kaj tre protekte ĉirkaŭvolvas min tiel, ke mi eĉ ne sukcesas priskribi la batadon de mia koro: tiel lantan kaj regulan, kaj tiel mildan, preskaŭ sufokitan, sed tamen tiel fidelan, kvazaŭ ĝi neniam plu finiĝus, kaj ankaŭ tiel afablan kaj kompateman. (30/05/1942)

Ŝiaj familianoj kaj amikoj iom post iom estis translokitaj al Westerbork, kiu ekde julio 1942 fariĝis transira koncentrejo, verdire, la lasta haltejo por la centmil nederlandaj judoj, antaŭ Auschwitz. Laŭ indiko de la Hebrea Konsilantaro, Etty laboris en tiu funebra loko, en la departemento pri socia helpo al transirantaj homoj. Tie ŝi ekatestas ian mondon de sufero. Kaj en tia situacio ŝi sekvis, kun ekteruro kaj doloro, la procedon de deportado de tiel multaj amikoj de la fina sorto. “Inter julio 1942 kaj septembro1944, ĉiusemajne, proksimume naŭdek tri vagonaroj veturis ŝarĝitaj per judoj malgaje destinitaj al la morto”. Sur paĝo de sia taglibro, je la 12-a de julio 1942, sî atentigas:

ALMANAKO LORENZ 2016

165

Temas pri timigaj tempoj, mia Dio. Je la unua fojo, la tutan nokton mi pasigis kuŝante en mallumo, kun la okuloj malfermitaj kaj ardantaj kaj kun pluraj imagoj de la homa suferado antaŭ mi. Al vi mi promesas ion, Dio, nur ian bagatelon: mi ne superŝutos la hodiaŭan tagon per sama nombro da afliktoj pri la estonteco, kio tamen postulos ian ekzercadon. Ĉiu morgaŭ havas sian zorgon. Ho Dio, mi helpos vin ne forlasi min, kvankam mi ne povas garantii ion ajn pli frue.

Pro la terura realaĵo en la transira kampo, kiel, ekzemple, manko de spaco, malbonegaj kondiĉoj de higieno, kaj la amasiĝintaj malsanoj, Etty alfrontis sian via crucis neniam senesperiĝante, ĉiam kantante sian pliamatan moton: “La vivo esta bela”. Ĉiam pli kaj pli konscia pri la proksimiĝo de la morto, ŝi ofte diris: “Ni havas ĉion en nia interno: Dion kaj la ĉielon kaj la inferon kaj la teron kaj la vivon kaj la morton kaj la jarcentojn, tiom multe da jarcentoj”. Ŝi travivis la konscion pri la plena integriĝo de la morto en sia vivo, kaj aldiras: “Ŝajnas preskaŭ ia paradokso: se oni forigas la morton, oni neniam havas ian plenan vivon” (03/07/1942). La ĉeesto de la doloro kaj la konscio pri la fino ne estigas en ŝi senkuraĝiĝon; kontraŭe, ŝi sentas sin pli forta. Estis ja tie, en Westerbork, ke Etty Hillesum povis montri la tutan forton kaj potencon de sia espero. Ŝiaj internaj, viglaj rezervoj estis antaŭe plifortigitaj ĉe persona laboro de harmoniiĝo. Iom post iom ŝi familiariĝis kun ia interna aŭskultado, la priatento al la mondo de la profundaĵo (Hineinhorchen), ia grandanima atentemo, kiu penetris la koron de la aĵoj. El la interna mondo ekaperis “kaŝitaj fontoj”, kiuj ŝin fortikigis kaj rejunigis. Ĉio estis kialo de tiu bela dialogo kun Dio, kio estis parto de ŝia ĉiutageco: Kiel vi vidas, mi bone prizorgas vin. Al vi mi ne montras nur miajn larmojn kaj timigajn antaŭsentojn; al vi mi eĉ montras, en ĉi tiu ŝtorma kaj griza dimanĉa mateno, parfuman jasmenon. Mi ja portos al vi ĉiujn florojn, kiujn mi trovos survoje, mia Dio, kaj, verdire, ili estas multnombraj. Mi sincere diru, ke vi estos tiel bone, kiel eble, lokita en mia hejmo. Kaj jam nun, kiel hazarda ekzemplo: se mi estus enŝlosita en malvasta punĉambro, kaj nubo preterpasus mian kradan fenestron, tiam mi kunportus al vi tiun nubon, mia Dio, se mi ankoraŭ nur havus forton por tio. (12/07/1942)

166

ALMANAKO LORENZ 2016

En ŝia donacema koro, plena de ĉiuj pejzaĝoj, la espero estis la plej forta voĉo. Ŝi diradis, ke dum estus ia peco da ĉielo, kiun ŝi povus rigardi, kaj ia interna spaco, ĉe kiu ŝi kunigus siajn manojn en preĝo, ŝia vivo ĝoje marŝus plu antaŭen. Ŝi estis klare konscia pri la ĉeesto de Dio, kaj pri tio, ke Li grandanime tenis ŝin en siaj manoj. Kaj el la profundo de la nokto ŝi sukcesis ekvidi, ke, malgraŭ ĉio, la vivo estas “io mirinda kaj granda”, movita de ia “pli profunda ritmo”, kaj ke ia nova mondo estas venonta.

El la portugala tradukis Benedicto Silva kaj Alberto Flores

Alberto Flores Brazilo

A APERO, ANTAŬ 40 JAROJ, de Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz konkretigis noblan revon de kelkaj spiritistoj-idealistoj: disvastigi, tra la mondo, la luman trilogion Esperanto-EvangelioSpiritismo pere de la internacia lingvo kreita de nia kara bonfarinto de la homaro, D-ro L. L. Zamenhof. Tiel, nun, ni kun plezuro ĝuas la legadon de la eldonaĵoj de Asocio Lorenz, t.e., bonegajn librojn, la utilan bultenon “Komunikoj” kaj la tre valoran, jaran internacian “Almanako Lorenz”. Varmajn gratulojn al Eldonejo Lorenz!

Datreveno de Eldonejo Lorenz

DE LA 99-A ØIS LA 100-A RAKONTETO PRI LA PARTOPRENO EN UNIVERSALA KONGRESO Araceli Meksiko

ARÍA ENIRIS LA TEATRON por ĉeesti la solenan fermon de la 99-a Universala Kongreso de Esperanto (UK)… ŝi estis ĝoja, feliĉa, emociita… Kiam oni partoprenas UK-n, oni spertas diversajn emociojn, lernadojn, sciadojn, aventurojn, ludojn, kantojn kaj tiel plu… Tiam, ĉio, kion ŝi spertis dum la pasintaj tagoj, plenigis ŝian menson… ŝi piediris serĉante senokupan seĝon kaj ŝi sentis sian koron batanta maltrankvile… La fermo okazos baldaŭ, sed ankoraŭ restas kelkaj minutoj… Sidinte, ŝi ekvidis la ĉeestantojn… Dekstre malproksime estas Mina, el Barato, ŝi instruas Esperanton al infanoj kaj, kiam María konis ŝin dum la matenmanĝo merkrede, ili multe babilis pri siaj laboroj en la disvastigado kaj instruado de Esperanto, kaj ili planis helpi unu al la alia. Fakte, ili jam planis kunsidon, pere de la reto, por la praktikado de la babilado inter siaj gelernantoj. María nun rekonas al Béla, el Hungario, li sidas maldekstre. María konis lin post la solena inaŭguro de la kongreso, kiam ili kune piediris al la hotelo kaj dume ili tre agrable babilis pri la inaŭguro. Bonŝance, ili gastis samhotele.

170

ALMANAKO LORENZ 2016

Do, ili ĉiutage noktomanĝis kune… María multe lernis pri la historio de Hungario, ĉar Béla estas profesoro de historio. Béla ankaŭ promesis al ŝi sendi esperantajn rakontojn por ŝiaj gelernantoj… Béla estas tre agrabla kaj María multe sopiris babili kun li. Certe dum UK-j oni trovas tre bonajn geamikojn!

99-a UK de Esperanto

Kelkaj vicoj supre estas Ahmed, el Irano. Dum la unua tago de la kongreso, María trovis lin en la libroservo kaj sciis ke Ahmed ĉeestos la KERekzamenon kiel ŝi, do ili multe parolis pri la KER-ekzamenoj, pri la instruado de Esperanto en siaj landoj kaj pri la disvastigado de la lingvo; Ahmed invitis María al Irano por partopreni la nacian kongreson. Ankaŭ ili multe ĝojis la kunvivadon dum la kantado de “La Espero” kaj María multe deziras daŭrigi la babiladon kun Ahmed… sed la kongreso preskaŭ finiĝas! Ŝi sentos la mankon de siaj novaj geamikoj. Unu vico sube estas Terezinha, el Brazilo, kaj Irina, el Britio. María, Terezinha, Irina, Sergey (el Ukrainio), Xiao (el Ĉinio) kaj Emile (el Sud-Afriko) kune promenis tra la urbo kaj disdonis informilojn pri la Internacia Lingvo… Ili multe ĝojis, ridis, interparolis kun la urbanoj, konis la urbon kaj eĉ lernis iomete pri la nacia lingvo! Ili petis al María resti en kontakto… kaj ŝi faros tion!

ALMANAKO LORENZ 2016

171

Irina estas psikologino kiel María kaj deziras daŭrigi siajn profesiajn studojn en Meksiko, do María serĉos informojn por ŝi kaj sendos ilin al ŝi Se Irina studus en Meksiko, ili povus esti kune pli da tempo, Irina eĉ povus loĝi ĉe María. Koni esperantistojn estas koni familianojn, kiuj ĉiam pretas helpi onin! Danke al nia lingvo, esperantistoj estas rondo familia, kiel Zamenhof diris! La solena fermo komenciĝis… tiam oni petis al ĉiuj brakumi siajn apudulojn… vera festo estis tie! La kongresanoj ridis, babiletis, brakumis… eĉ ploretis! La emocio plenigis la teatron!... kaj post diri la informojn pri la venonta kongreso, la solenaĵo finiĝis… Kiam la kongresanoj piediris por eliri, ili babilis, ridis, brakumis, petis interretan adreson, kaj tiel plu… Ili ne deziris forlasi la teatron! Parto de iliaj koroj restis tie! María lasis la hotelon. Kiam ŝi eniris la flughavenon, ŝi aŭdis la voĉon de Abraham. Li demandis ŝin pri la kongreso, ŝiajn spertojn, ŝiajn sentojn, kaj tiel plu. María rakontis al li siajn spertojn, la multajn agrablajn eventojn, la nomojn de la novaj geamikoj el la plej diversaj landoj, la diversajn planojn, kiujn ŝi faris kun ili, la lokojn kie ŝi estis kaj tiel plu. Ŝi feliĉe rakontis la gravajn spiritajn riĉecojn, kiujn la kongreso alportis al sia animo… ŝi rakontis tion al li ĝis la enaviadiliĝo… Ŝi fartis iomete laca… La kongreso havis multajn interesajn programerojn, konferencojn, ludojn… kaj la tempo ne sufiĉis al ŝi por fari ĉion, kion ŝi deziris fari, do ŝi preskaŭ ne dormis… sed ŝi sentis sin feliĉa, tre feliĉa kaj ŝi pensis, ke ŝia vivo, post sia unua Esperanto-Kongreso, jam tute ŝanĝiĝis… nun ŝi sentis la realan eblecon de la unuiĝo de la mondo… kaj ŝi memoris kiam ĉiuj partoprenantoj, dum la solena fermo, kantis la Esperanto-Himnon… ili stariĝis kaj kantis parkere, laŭte, kune… ĉiuj sentis sin tiam kiel unu solan animon kantante al la amo kaj al la vivo! Jes, ŝajnis al mi, ke la himno estis kantata de unu sola potenca voĉo kaj ke la esperantistoj sentis siajn korojn unuigitaj kaj ĝoje batantaj samtempe! Ŝi ekdormis… tiam ŝi aŭdis la voĉon de Abraham… sed nun ŝi ankaŭ povis vidi lin!

172

ALMANAKO LORENZ 2016

Abraham diris al ŝi: — Mi atendis vian ekdormon. Dum la kongreso ankaŭ ni laboris ĉi tie, en la spirita mondo. Oni povus diri ke ankaŭ ni havis Esperanto-Kongreson! María ridetis. Abraham estis ŝia spirita amiko, ŝia gvidanto. Ŝi respondis: — Ĉu vere vi havis kongreson? — Jes. Ĉiuj, kiuj laboras por la evoluo kaj disvastigado de la Internacia Lingvo, en la spirita mondo, venis ankaŭ al ĉi tiu urbo kaj laboris, taksis kaj planis la venontajn taskojn. Nun ni devas paroli pri tio, ĉar vi devas scii niajn novajn taskojn… Kiel vi diris en la flughaveno, la kongreso estis tute sukcesa! Kaj ili ekpiediris kaj Abraham ekrakontis al ŝi… Jes, la kongreso estis tute sukcesa!

Þukurov Firdaýs Taøikio

I TRE ALTE TAKSAS LA ALMANAKON. En ĝi aperas diversaj artikoloj de la tuta mondo. Ĝiaj legantoj povas riĉigi siajn konojn pri la kulturoj de diversaj popoloj, kompreni iliajn morojn kaj historiajn tradiciojn. Tio tre gravas por interkompreniĝo kaj paca kunvivado!

Lorenzanoj en UK

IOM PRI FRANCISCO VALDOMIRO LORENZ Alberto Flores Brazilo

RY ZAMORA ESTIS ADMIRANTO kaj amiko de la fama lingvisto kaj spiritualisto Francisco Valdomiro Lorenz, kiun Ary konis,

de komence, per leteroj, kaj, poste, persone, kiam Lorenz translokiĝis de la vilaĝeto Dom Feliciano al la sudriogranda ĉefurbo Porto Alegre. Ofte Ary Zamora kaj aliaj esperantistoj de Porto Alegre (Generalo Wanderley Francisco Gonçalves, poligloto kaj instruisto pri angla lingvo ĉe militista lernejo de Porto Alegre, Boris Eston, instruisto pri la angla lingvo, Alberto Flores, studento pri inĝenierio, leŭtenanto Carlos Henrique Dionísio, militista muzikisto, kaj aliaj esperantistoj, eĉ de aliaj ŝtatoj de Brazilo) vizitis Lorenz en lia hejmo, ĉe strato Felicíssimo Azevedo, 420, kunportante manĝaĵojn, fruktojn kaj medikamentojn, por iomete helpi lin.

176

ALMANAKO LORENZ 2016

Lia loĝejo estis tre malnova ligna domaĉo, tute sen komforto, aparte lokita je la malantaŭa parto de alia domo (nº 422). Tie dum siaj lastaj jaroj, loĝis la maljuna mastro F. V. Lorenz, kun sia olda edzino Francisca Schermann Lorenz. Estis tre kortuŝa vidi kiel tiel malbone vivadis tiu afabla kaj amika esperantisto, tre fama spiritualisto kaj poligloto. Li estis jam maljuniĝinta, malsana, malriĉa, preskaŭ forgesita de siaj konatuloj. Lorenz suferadis pro kormalsano kaj arteriosklerozo. Li spiradis malfacile, kaj malfacile kaj mallaŭte paroladis. Ricevante vizitantojn, li iomete revigliĝis, sed ne ĉiam rekonis ilin. Lia rigardo estis trista kaj forvagadis sen brilo.

ALMANAKO LORENZ 2016

177

Lorenz vivis 84 jarojn kaj kvin monatojn. Li naskiĝis je la 24-a de decembro, 1872, kaj mortis je la 24 de majo, 1957. Oni entombigis lin en la Tombejo São João, en Porto Alegre.

Lorenz estas la tria de dekstre

Bardhyl Selimi Albanio

I ESTAS JAM PLI OL 20-JARA LEGANTO de viaj bonkvalitaj kaj interesplenaj eldonaĵoj. Per tiuj, mi eksciis pli multe kaj pli profunde pri la universo de Brazilo kaj ties homoj, same pri diversaj internaciaj temoj. Mi ankoraŭ memoras pri la pensaro de Einstein tiel bone prezentita en unu el viaj eldonaĵoj kaj pri aliaj sciencaj aferoj, nelaste pri la filozofio de spiritismo. Gratulojn, karaj miaj, kaj pliajn sukcesojn en via nobla laboro!

De maldekstre: Edmea, Ismael, Affonso, Nestor kaj Robinson.

Judith Kovacs Hungario

L VIAJ LABOROJ, MI DEZIRAS ĉion la plej bonan. Viaj eldonaĵoj donas al la legantoj multon da informoj el la tuta mondo. Estas mirinde, ke ekzistas eldonejo, kiu okupiĝas pri multaj aferoj, variaj temoj kaj skribaĵoj, kiel personaj spertoj. Kiam mi volas legi ion, mi elektas viajn Almanakojn.

Ismael, Passini kaj Délio: 20-a datreveno de Lorenz.

FRATECO Benedicto Silva Brazilo

IAM, EN 1945, ĝuste je la 14-a de Julio, mi komencis memlerni Esperanton, mi jam konvinkiĝis, ke per tiu lingvo mi povos atingi ian staton, se ne de plena feliĉo, almenaŭ de ideala homeco...

Fakte, tiam la homaro estis baldaŭ liberiĝonta de la teruraj turmentoj de la dua mondmilito, kies fino jam anonciĝis. Haladzo el la milito kaj hekatombo ŝvebis super la tuta Eŭropo kaj Azio, kaj ĝiaj ondoj atingis ĉiujn ceterajn landojn de la Tero... Milionoj da patrinoj, edzinoj, fratinoj, fianĉinoj priploris siajn amatojn, buĉitajn sur teruraj batalkampoj kaj en naziaj koncentrejoj. Ho, kiom amaraj estas la larmoj de la povraj geavoj!... Ĉiuj homoj revis pri paca mondo, kie regus amo, amikeco kaj frateco. Tiam mi estis juna, nur 18-jaraĝa, kaj tamen jam profunde maltrankviliĝis pro la besta sintenado de la homoj kontraŭ siaj propraj fratoj. Nu, jam en la komenco de mia esperantistiĝo min forte impresis la universala, homama filozofio de la iniciatinto L. L.Zamenhof. “Homaranismo” montris al mi, ke Zamenhof kreis la Lingvon Internacian kiel vojon, aŭ ilon, por atingi lian plej gravan celon: la kunfratiĝon de la

184

ALMANAKO LORENZ 2016

homoj de la tuta Tero, nur pere de reciproka komprenado. Pere de Esperanto, du jardekojn post mia esperantistiĝo, mi eksciis pri la ekzisto de la Universala Homama Asocio, kiun fondis en junio de 1925 Onisaburo Deguĉi, la kunfondinto de Oomoto, japana spiritualisma religio. Laŭmezure kiel mi enprofundiĝis en la kontakton kun esperantistoj de la tuta mondo, de oriento kaj okcidento, pli kaj mi konvinkiĝis pri la efiko de nia internacilingvo kiel neŭtrala ligilo de brazilanoj kun alina cianoj, de okcidentanoj kun orientanoj, de rasoj kun rasoj, fine, de homoj kun homoj. Tiam mi jam sentis, ke almenaŭ teorie, tiu komunikado pere de ununura lingvo ebligos al la homoj de la tuta mondo vekiĝi el la longa, pratempa barbareco, por fine konvinkiĝi, ke ni estas universalaj, kosmaj civitanoj, kreitaj de unu sola Dio. Ni estas fratoj. Nia lando nomiĝas Tero, kaj ĝi estas vastega.

ALMANAKO LORENZ 2016

185

Interne de ĉiuj vastaj kaj malvastaj teritorioj ni parolas proprajn, kvazaŭ tribajn dialektojn. Sed kiam ni komunikiĝas aŭ renkontiĝas kun samideanoj de aliaj pure geografie malsamaj regionoj, niaj animoj kaj niaj koroj kvazaŭ kunfandiĝas en mirindajn ondojn de vera, sublima FRATECO. Jen la mirakla etoso estigita de la “interna ideo” de Esperanto. La vera frateca sento, de kiu dependas la harmonio de la universo, tute ne devenas nur de la biologia fakto, ke ĉiu el ni naskiĝis de samaj materiaj, karnaj patrinoj, sed de la volo kaj favoro de ia supera Estulo, saĝe reganta la tutan makrokosmon. Sole nur la sublima volo de tia supera Estulo povas doti nian materian mondon per Spiritoj kiel Zamenhof, Onisaburo Deguĉi, Francisko Valdomiro Lorenz, Ismael Gomes Braga, kaj multaj aliaj, kiuj abnegacie prisemis nian Planedon per la sankta sento de FRATECO. La spirito de Homaranismo de Zamenhof kaj de la Universala Homama Asocio de Onisaburo Deguĉi, jam de pli ol unu jarcento strebas al la semado de Frateco en la koro kaj en la animo de la homoj. Vera Frateco estingas la flamon de egoismo kaj orgojlo, kiuj korodas la koron de la homoj, kaj ebligas la konstruadon de paca mondo, kiun regos la Dia volo, en la sankta formo de ĉiela kunvivado jam sur la Tero. Se ĝi estas pura kaj sincera, Frateco estas la plej bela religio. Frateco ebligas al la homo malkonstrui la mondon de egoismo, kaj konstrui anstataŭe la idealan mondon de harmonio kaj eterna paco. Nur en tia mondo la homo povas esti feliĉa kaj inda je la diaj favoroj. Frateco estas la potenca kolono, sur kiu staras la Paco, la Vero, la reciproka Amo, sur kiuj baziĝas la Universala Dia Volo. Dio permesu, ke la sento de frateco regu nin “senĉese, senfine, senhalte”, kiel benata, spirita pluvo, eterne mildigante niajn korojn... Nur per la interfratiĝo de la homoj reskonstruiĝos nia mondo. El la Spirita Mondo Francisco Valdomiro Lorenz sendis al ni, per la mediumeco de Francisco Cândido Xavier, konsolan mesaĝon pri la ebleco de la konstruado de la nova mondo starigita sur la firma fundamento de reciproka komprenado de la homoj per komuna internaciligvo.

186

ALMANAKO LORENZ 2016

En tia mondo, al kiu ni fide marŝas, estos la ideala paco, ĉar ĝin regos la lumo de la FRATECO — la Dia favoro, kiu sola garantias al ni ian Pacan, Harmonian Mondon.

Affonso kaj Benedicto

Bob Felby Aýstralio

“

LMANAKO LORENZ”, kiun mi regule ricevas, mi ŝatus esprimi miajn plej sincerajn kaj elkorajn dankojn, eĉ dankegojn, pro la alta kvalito ne nur de la papero, sed precipe pro tiu de la artikoloj en ĝi.

Kun ĝojo mi tralegas la tutan gazeton. Plaĉas al mi la priskriboj de urboj kaj esperantistaj aktivadoj en la diversaj landoj de la mondo, sed kun plej granda ĝojo mi legas la artikolojn de la skribivaj mediumoj pri la spirita mondo. Sed tre gravas kaj interesas min ankaŭ tiuj pri kiel ni ĉiuj devus konduti dum ni ankoraŭ restas ĉi tie en la materia korpo en la materia mondo! Kompreneble, mi esprimas miajn miloblajn gratulojn okaze de la 40-jariĝo de via Eldonejo Lorenz!

De maldekstre: Adolpho, Ismael kaj Passini. Veteranoj aktivas!

BULGARA ESPERANTO-MOVADO Kanjo Kanev Bulgario

I KAJ LA INTERNACIA LINGVO ESPERANTO estas preskaŭ samaĝaj. En 1907 estis fondita Bulgara Esperantista Asocio, kiu estas unu el la plej malnovaj kulturklerigaj organizaĵoj en nia lando.

La fondinto de Bulgara Esperantista Asocio estis la juna funkciulo, publicisto kaj doktoro pri juraj sciencoj Miloslav Bogdanov. Li ellernis Esperanton laŭ la rusa eldono de la lernolibro de d-ro Zamenhof kaj tuj komencis ardan propagandan agadon en la gazetaro de la juna, antaŭ nelonge liberigita de la kvincentjara jugo, bulgara ŝtato. Li verkis la unuan lernolibron laŭ la nova lingvo por bulgaroj kaj li organizis en 1889 en Sofio la unuan E-klubon. Ĝi estas la tria en la mondo esperantista, post la fondiĝo, nur kelkajn monatojn pli frue, de la kluboj en Nurnbergo kaj Moskvo. Bogdanov eldonis la duan en la mondo E-revuon “Mondlingvisto”. Inter la unuaj 113 abonantoj de la unua revuo “La esperantisto”, en 1890, estas ankaŭ tri bulgaroj: Bogdanov, Hristo Popov kaj Georgi Obresxkov. La pioniroj de la E-movado ĉe ni vidis sin antaŭ multaj malfacilaĵoj, sed eminentaj reprezentantoj de nia kulturo donis al ili valoran kunhelpon. Inter ili estas la popola poeto Ivan Vazov, prof. Ivan Sxisxmanov kaj la akademianoj Stefan

190

ALMANAKO LORENZ 2016

Mladenov - eminenta specialisto pri kompara lingvoscienco, kiu pli malfrue fariĝis membro de la sovetia akademio de sciencoj - kaj Stoqn Omarcxevski - ministro pri klerigo kaj kulturo, kiu iniciatis la enkondukon de Esperanto kiel fakultativan lernobjekton en la lernoprogramon de la realaj gimnazioj. En pli nova tempo active subtenis la esperantistojn la akademianoj Todor Pavlov, Sava Ganovski, Vladimir Georgiev, Georgi Karaslavov, Vladimir Topencxanov k.a. Post la unua mondmilito, oni fondis komunistan E-grupon, sed faŝista diktaturo malpermesis ĝin en 1924. Post kelkaj jaroj, oni fondis laboristajn E-societojn en urboj kaj vilaĝoj. En 1930 estis fondita la Laborista Esperanta Asocio. La faŝisma reĝimo persekutis ĝin, forĵetis en la malliberejojn la aktivulojn kaj redaktorojn, sed malgraŭ ĉio la Laborista Esperanta Asocio sukcesis eldoni siajn organojn “Balkana Laboristo”, “Internacia Lingvo” k.a. En 1934 ĝia agado estis malpermesita. Iuj proletaj esperantistoj forveturis al Hispanio kaj batalis ĝis morto en la defendo de la respubliko kontraŭ la hordoj de Mussolini kaj Hitler. En la Rezisto ĉe ni mortis pli ol 200 proletaj esperantistoj. Post la dua mondmilito la registaro de la patrolanda fronto alte taksis la popolutilan agadon de E-asocio kaj distingis ĝin per ordeno “Popola Respubliko Bulgario” (III grado) kaj la revuon “Bulgara Esperantisto” (kies eldono komenciĝis en 1919) per ordeno “Kiril kaj Metodij (I grado)”. De tiam la Laborista Esperanta Asocio komencis agadon en la vicoj de la internacia Esperanto-movado. Ĝia influo kreskas kaj kiel rezulto de tio estis organizitaj internaciaj kongresoj, konferencoj, simpozioj kaj scienc-praktikaj konferencoj. Ĉi-aranĝoj estis altnivelaj kaj konkeris la simpatiojn de la partoprenantoj. Estis fondita Bulgara Esperanta Teatro, kiu akiris rekonon de la Esperanta publiko en la kvin kontinentoj. Apud Smoljan meze de la ela Rodopimontaro estis konstruita kvinetaĝa konstruaĵo por Internacia Esperanto-Kursejo kun lernohaloj, restoracio kaj hotelo. Komenciĝis en Sofio konstruado de la Centra Esperanta Domo. Lige kun la 100-jara jubileo de Esperanto (1887 - 1987), Bulgara Esperantista Asocio estis distingita de UEA per ties speciala distingo “Fajno” pro ĝia vastriĉenhava laboro en Bulgario. Bulgara Esperantista Asocio okazigis grandan eldonagadon de la traduka kaj originala literaturoj en Esperanto. Ĉiujare ĝi organizis naciajn E-rendevuojn.

ALMANAKO LORENZ 2016

191

Bulgara Esperantista Asocio subtenas la E-movadojn en Kubo, Vjetnamio, Kongo k.a. En 1983 ĝi iniciatis organizitan kunlaboron cele konatigi kaj proksimigi la balkanajn esperantistojn kaj, plie, ebligi la konatiĝon kun la kulturoj kaj interesoj de la balkanaj popoloj, kun naturaj kaj kulturhistoriaj rimarkindaĵoj de la balkanaj landoj. La kina industrio ankaŭ kontribuis al Esperanto. Laŭ la iniciato de la Internacia Ligo de Esperantistoj, estis kreitaj artdokumentaj filmoj por la UEA-kongresoj en Sofio kaj Varno: La verdaj steloj en la suna bordo – la internacia fervojista kongreso en 1987, Leciono de Esperanto kaj Trifon Hristovsk” en la filma farejo por televidfilmoj “Ekran” en Sofio. Rimarkinda evento en la programo de la jubileo en Varsovio estis la unua prezento de la plenlongeca, dokumenta, kolora filmo Esperanto – jarcento unua, kies scenaro estis kreita de nia samlandano Doncxo Hitrov kaj de pola kinoreĝisoro Roman Dobrzinski, dediĉita al la 100 jariĝo de la internacia lingvo. El tiu tempo, eĉ kun multe da malfacilaĵoj, ĉio fluis bone. Sed post la enkonduko, far okcidentaj landoj, de la tiel nomata “demokratio” en Bulgarion, la disvolviĝo de E-movado ĉe ni stagnis: oni forprenis nian Internacian Esperantan Kursejon; la eldonagado estas minimuma kaj same pri la E-kursoj kaj la ŝtato ne plu subtenas E-movadon. Ĉiu devas memsaviĝi. La homoj komencis pensi nur pri sia ĉiutaga savo. La nova estraro de Bulgara Esperantista Asocio penas apliki diversajn manierojn por revigligi la E-movadon en Bulgario. Ni devas rememori ĉiam kaj apliki la konsilojn de d-ro Zamenhof: “Nur rekte, kuraĝe kaj neflankiĝante ni iru la vojon celitan!” Ekspozicio organizita en nia artgalerio en 2007. Lige kun la 100-jariĝo de la fondo de Bulgara Esperantista Asocio:

192

ALMANAKO LORENZ 2016

Kanjo legasÂ raporton pri la jariÄ?o, maldekstre estas S-ro Todorov tiama prezidanto de BEA.

Parto de la partoprenantoj dum la malfermo. Maldekstre de Kanjo estas unua vicurbestro S-ro Barakov.

ALMANAKO LORENZ 2016

Parto de la partoprenantoj dum la malfermo.

Ĉefredaktoro de „Bulgara Esperantisto“ skribas siajn impresojn pri la ekspozicio. Li estas la esperanta verkisto Julian Modest.

193

194

ALMANAKO LORENZ 2016

Nuna prezidanto de BEA S-ro Boris GaÄ?anov observas la ekspozicion.

Sur la foto estas tiama prezidanto de BEA, S-ro Petar Todorov, la verkisto Julian Modest, germana familio KirĹ? kaj reprezentantoj de la estraro de la E-societo.

Patricia Prat Argentino

KAZE DE LA 40-A DATREVENO de Edonejo Lorenz kaj jam 34-a de ĝia fama “Almanako”, plezure mi volus saluti kaj gratuli vin pro via longa kaj aktiva kultura agado favore al la internacia lingvo kaj Spiritismo en homarana kaj ekumena sintenoj. Mi dankas, ke vi aperigis en 2014 biografieton de mia “Vaganta Hirundo” t.e., avo Josefo Prat.

Renato kaj Robinson

LA INTERNACIA SPIRITISMA KONSILANTARO Elsa Rossi Brazilo

SK ESTIS FONDITA LA JARON 1992 en Madrido, Hispanio, okaze de la Tutmonda Spiritisma Kongreso organizita de la Hispana Spiritisma Federacio. Ni havis la ĝojon partopreni tiun eventon kaj ĉeeste sekvi la naskiĝon de ISK. Tie reprezentiĝis ok landoj, inkluzive de nia Brazilo. Post paso de la jaroj kaj vizitoj al Eŭropo en 1994, 1995 kaj 1997, mi decidis loĝi en Londono la jaron 1998. Mia intenco estis doni apogon, eĉ se malgranda, al ISK. Tiam mi jam konis la amikon Nestor Masotti pro la jaraj kunsidoj ĉe la Brazila Spiritisma Federacio – BSF kaj ĉe la regionaj kunsidoj de la Nacia Federacia Konsilantaro – NFK. Pro tio la helpo al ISK estis nenio alia ol simpla paŝo. Tiam mi memoris la benatan ESPERANTON. Mi leteris al Vlado Sladecek, el la Ĉeĥa Respubliko. Mi perletere korespondis kun li, kaj liajn leterojn mi konservas ĝis hodiaŭ. Mi ricevis fotokopiojn de tradukoj faritaj en Ĉeĥio por studado de Spiritismo kaj konatiĝis kun historioj pri vivoj dolorplenaj pro la persekutado al spiritistoj, kiuj travivadis torturojn, dolorojn kaj morton.

198

ALMANAKO LORENZ 2016

Mi sentis min feliĉa pro la alproksimigo, per Esperanto, de Hungario al ISK, kiam mi faris la unuajn kontaktojn kun Szabadi Tibor nome de ISK. Poste s-ro Tibor kvazaŭ oficiale ekrolis kiel tradukisto de spiritismaj verkoj. Antaŭe li tradukadis por mem studi surbaze de esperantaj versioj.

S-ro August Kilk, fondinto, antaŭ multe da jaroj, de du spiritismaj grupoj en Estonio, studas spiritismajn verkojn en Esperanto kaj jam tradukis La Libron de la Spiritoj en sian nacian lingvon. Spiritismaj verkoj de Andreo Ludoviko, Allan Kardec, Yvonne do Amaral Pereira, eldonitaj de ISK en naciaj lingvoj, estis tradukitaj el Esperanto. Montriĝas do, ke en la Internacia Spiritisma Konsilantaro la idiomo de AMO havas fundamentan rolon en la disvastigo de Spiritismo en la mondo.

ALMANAKO LORENZ 2016

199

Ä&#x2C6;i tiu estas mia kontribuo al la historio de ISK, sed mi konscias, ke aliaj spertaj esperantistoj, kiuj jam de tre longe tenadas kontaktojn kun Tibor, Kilk kaj aliaj idealistoj el Pollando, povos aldoni altvalorajn informojn al tiu Ä&#x2030;i mia modesta kontribuaÄľo. Mia konstanta celado estis, ke la Internacia Spiritisma Konsilantaro lasu ekster siaj rondoj neniun fraton, kaj por tiu celado Esperanto rolas kiel kunliga ponto.

Tradukis esperanten Affonso Soares

Ranganayakulu Potturu Hindio

I ALTE TAKSAS LA ELDONAĴON Almanako Lorenz, ĉar ĝi estas fidela, sincera, bonkora kaj regula.

LEOPOLDO MACHADO, ESPERANTISTO Eurípedes Alves Barbosa Brazilo

EOPOLDO MACHADO ESTIS sindediĉa spiritisto kaj ankaŭ sincera, lojala kaj aŭdaca homo. Li fariĝis spiritisto varbita de José Petitinga, en la jaro 1915. De tiam li laboradis en la kampo de la bonkoreco, praktikante la Spiritisman Doktrinon.

204

ALMANAKO LORENZ 2016

Leopoldo naskiĝis en Sepa-Forte, nun Ĵandairo, ŝtato Bahio, en la 30-a de septembro 1891, kaj forpasis en la urbo Nova-Igŭasuo, ŝtato Rio-deĴanejro, la 22-an de aŭgusto 1957. Li edziĝis kun Marília Ferraz de Almeida kaj ili transloĝiĝis al NovaIgŭasuo, kie Leopoldo ekfaris gravajn taskojn, ekzemple la starigo de “Albergue Noturno Allan Kardec” (Noktazilo Allan Kardec) kaj “Lar de Jesus” (Hejmo de Jesuo). Li, kiel kompetenta edukisto, fondis la Kolegion Leopoldo, unu el la plej bonaj lernejoj de tiu regiono de la ŝtato Rio-de-Ĵanejro. Li estis Ĵurnalisto, instruisto, poeto, komponisto, biografiisto, teatroverkisto, polemikisto, sociologo, talenta oratoro kaj senlaca propagandisto de la Spiritisma Doktrino. Memlerninte, Leopoldo posedis nevulgaran kulturon.

Karavano de la Frateco

Li aktive partoprenis la “Karavanon de la Frateco”, en la jaro 1951, kiam li kaj Artur Lins de Vasconcelos, Carlos Jordão da Silva, Francisco Spinelli, Ary Casadio kaj Luiz Burgos vojaĝis de Rio-de-Ĵanejro ĝis Manaŭso, kunligante kaj interfratigante spiritistojn. Post la kavarano, stariĝis la Ora Interkonsento kaj la Nacia Federacia Konsilantaro, sub la aŭspicio de Brazila Spiritisma Federacio (BSF). Li verkis la librojn “Pigmeus Contra Gigantes” (Pigmeoj Kontraŭ Gigantoj), “Caravana da Fraternidade” (Karavano de la Frateco), “Ide e Pregai” (Iru kaj Prediku) kaj aliajn.

ALMANAKO LORENZ 2016

205

Al Leopoldo Machado multe ŝuldas Spiritismo en Brazilo. Li laboradis senĉese kaj kuraĝe favore al nia kara doktrino. En Almanako Lorenz – 1988 – aperis artikolo pri Leopoldo. La nekonata aŭtoro skribis la jenon: Li donacis multon el si por la idealo, kiun li akceptis, ĉiam li montris, ke li metas Spiritismon super ĉio, kaj ke li vivadas per Spiritismo kaj por Spiritismo. Vivo de bataloj. De laboro, foje en gazeto, aŭ en radio; gvidante movadojn por interfratigo, semante ideojn aŭ stimulojn; persone per edifaj konversacioj, kun tono de sincereco, foje kruda; per amasa korespondado; per libroj, teatro kaj poezio, laŭ la maniero de Anchieta por propagi la Fidon; ĉe la kapo de socia laboro, kiel “Lar de Jesus” (Hejmo de Jesuo), en NovaIgŭasuo. Multobla kaj efika agado, notinda partoprenado, kiun la tempo nur reliefigas.

Jam estas la momento por demandi: Ĉu Leopoldo Machado estis esperantisto? Mi transdonas la parolon al sinjorino Hersila Valverde, kiu verkis artikolon pri tiu eminenta spiritisto, aperinta en la gazeto Rio Esperantista, eldono de julio/aŭgusto 1958, paĝo 4: Antaŭ kelkaj monatoj li telefonis al mi por prezenti surprizon. Li demandis: ĉu vi povas diveni kion mi studas? Ne, mi respondis. Tiam li, gaje ridante, diris kelkajn vortojn en Esperanto. Mi studas – li diris – ĉar mi ne volas eniri en la ĉielan mondon, kiel esperanta malklerulo. Mi estas certa (ĉar mi legis la libron “Rememoroj de Memmortiginto”), ke Esperanto estas ilo por kompreno, eĉ en la spirita mondo. Bonvolu, diri tion al nia kara Iŝmaelo, ĉar li enkondukis min en la Internacian Lingvon.

La samideanino Hersila Valverde senhezite klarigas en la menciita artikolo, ke Leopoldo Machado vere studis Esperanton. Oni rajtas konkludi, ke li estis ankaŭ esperantisto.

ALMANAKO LORENZ 2016

207

“Vivu Esperanto, sed antaŭ ĉio vivu la celo kaj la interna ideo de la esperantismo, vivu la frateco de la popoloj, vivu ĉio, kio rompas la murojn inter la gentoj, vivu, kresku kaj floru la verda standardo!” Parolado de Zamenhof en la tria universala congresso en Cambridge, Britio, la 12an de aŭgusto 1907.

ALMANAKO LORENZ ESTAS UNIKA EN LA ESPERANTISMO Øi pritraktas æiujn temojn, kiuj interesas la modernan homon laý la spirita vidpunkto, kaj øi ampleksas vastan kampon de la filozofio, de la scienco kaj de la religio. Filozofio • Scienco • Informoj • Transmondo • Religio • Generala¼o • Cismondo

KOMUNIKOJ TRIMONATA BULTENO DE LORENZ

Interreta kaj papera senpagaj eldonoj Æirkaý dudek mil legantoj en la tuta mondo

KONTAKTIØU KUN NI KAJ ALIØU: Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz Rua Francisco Vale, 57 Engenheiro Leal 21370-171 Rio de Janeiro-RJ – Brasil (Brazilo) Telefonoj: + 55-21 2450-4768 / 2452-9039 Skajpo: Lorenz Editora | Fejsbuko: Editora Lorenz | Retadreso: editora_lorenz@uol.com.br

ISBN 978-85-86984-20-4

9 788586 984204